ΘΕΜΑ: Η Διεύθυνση Εργασίας του νομού σας οργανώνει ημερίδα με θέμα «Νέοι, κατάρτιση και επάγγελμα», με συμμετοχή αρμόδιων φορέων, επιστημόνων, επαγγελματιών, γονέων και μαθητών. Στην ημερίδα αυτή συμμετέχεις ως εκπρόσωπος των μαθητών της γ΄ λυκείου. Στην εισήγησή σου να υποστηρίξεις με κατάλληλα επιχειρήματα την άποψή σου για την ισοτιμία χειρωνακτικής και πνευματικής εργασίας.

(Σχολ. βιβλίο, σελ 27)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣΚυρίες και κύριοι Η επιλογή επαγγέλματος για ένα νέο αναμφίβολα είναι δύσκολη και συχνά όχι πετυχημένη. Πρωτεύοντα πάντως ρόλο σ αυτή διαδραματίζουν, πέραν των προσωπικών δεξιοτήτων και επιθυμιών, οι γονεϊκές συμβουλές και οι κοινωνικές αντιλήψεις, διαμορφώνοντας έτσι ένα προκατασκευασμένο πλαίσιο ελαχίστων επιλογών, στο οποίο ο νέος θα πρέπει να προσαρμοστεί. Στη σύγχρονη μάλιστα εποχή, υπάρχει μια απαξίωση προς τα χειρωνακτικά επαγγέλματα και ο νέος απαιτείται να επιλέξει μεταξύ ορισμένων πνευματικής υφής, με έντονη όμως κοινωνική καταξίωση. Ωστόσο, αυτή η κατάσταση ερμηνεύει το συνωστισμό των νέων σε συγκεκριμένες σχολές και οξύνει την ανεργία. Επομένως, επιβάλλεται να αρθεί η λαθεμένη εντύπωση της ανωτερότητας των πνευματικών εργασιών και ο νέος ελεύθερος να επιλέγει μέσα από ένα ευρύ φάσμα επαγγελμάτων.

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣΕπιχειρήματα περί απόδειξης της ισοτιμίας των επαγγελμάτων:

Ο πολιτισμός έχει δύο εκφάνσεις: την ηθικοπνευματική και την υλικοτεχνική, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους και εξίσου αναγκαίες. Τα χειρωνακτικά επαγγέλματα δίδουν υλική υπόσταση στα πνευματικά επινοήματα και επιτρέπουν στη θεωρία να μετουσιωθεί σε πράξη. Διαφορετικά, ο πνευματικός πολιτισμός θα έμενε «νεκρό γράμμα» και προφανώς ούτε θα εξελισσόταν, ούτε και θα είχε κάποια λειτουργικότητα ή πρακτική εφαρμογή… (η κατασκευή του οδικού δικτύου για παράδειγμα δε θα είχε επιτευχθεί χωρίς τη συνδρομή τόσο των επιστημόνων και των μηχανικών, όσο και των χειρωνακτών).

1

ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΧΕΙΡΩΝΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Οι χειρωνακτικές εργασίες επιτρέπουν τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής μας, καθώς με τα αποτελέσματά τους προσφέρουν στους πολίτες διευκολύνσεις, ανέσεις, εξοικονόμηση χρόνου και συνεπώς καλύτερο βιοτικό επίπεδο. Άλλωστε, τα περισσότερα πλέον επαγγέλματα συνδυάζουν στην εφαρμογή τους και πνευματικά και χειρωνακτικά δεδομένα, γεγονός που επιδεικνύει την αντίστοιχη χρησιμότητά τους. Ορισμένες μάλιστα πολύ δημιουργικές εργασίες με δυσκολία θα μπορούσε κάποιος να τις χαρακτηρίσει ως χειρωνακτικές ή πνευματικές (τι είναι για παράδειγμα οι καλλιτέχνες ή οι χειρουργοί ή οι αστροναύτες…;).

Στην εποχή μας, η επιστήμη και τα υψηλά τεχνολογικά εφευρήματα εφαρμόζονται με ραγδαίους ρυθμούς στην παραγωγική διαδικασία και έτσι οι χειρωνακτικές και πνευματικές εργασίες «συναντώνται» υπό νέες συνθήκες και αποτελούν ένα αδιαίρετο όλο με καινούρια χαρακτηριστικά (ας αναλογιστούμε τους χειριστές των ηλεκτρονικών υπολογιστών). Ειδικότερα, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο αυτοματισμός, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και οι τεχνολογικές εφαρμογές επέφεραν τέτοιες δραστικές αλλαγές στο χώρο της εργασίας, που μεταφράζονται σε αύξηση του αριθμού και της ποιότητας ενός διοικητικού προσωπικού και σε πολλαπλασιασμό των τεχνικών, των μελετητών, των τεχνολόγων, των αναλυτών…, με αποτέλεσμα την ποιοτική αναβάθμιση κάθε εργασίας και τη διαμόρφωση των προϋποθέσεων για ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του κάθε εργαζόμενου, ενώ ταυτόχρονα προσφέρεται πια στον τελευταίο και ο ρόλος του εμπνευστή και του δημιουργού, απαλλάσσοντάς τον από εκείνον του απρόσωπου παραγωγικού γραναζιού.

Το επάγγελμα δε δίνει αξία στον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος σε αυτό. Ένας ηθικός και παραγωγικός δηλαδή εργαζόμενος είναι πολύ πιο κοινωνικά καταξιωμένος από έναν ανέντιμο και οκνηρό(ένας έντιμος λόγου χάρη χειρώνακτας είναι πιο αναγνωρίσιμος στη συνείδηση του κόσμου από έναν επιστήμονα που συνειδητά λειτουργεί απάνθρωπα, εις βάρος των συνανθρώπων του). Εξάλλου, η διάκριση των χειρωνακτικών και των πνευματικών επαγγελμάτων, σε κατώτερα και ανώτερα αντίστοιχα, εξυπηρετεί ρατσιστικές πρακτικές που συγκαλύπτουν οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα και διευκολύνουν την εκμετάλλευση των χειρωνακτών. Κοινώς, όσο επικρατεί η ρατσιστική αντίληψη ότι οι χειρώνακτες ασκούν κατώτερα επαγγέλματα, τόσο θα ταυτίζονται με τα κατώτερα στρώματα του πληθυσμού και δε θα δύνανται κοινωνικής αναγνώρισης και συνάμα διεκδίκησης όλων των δικαιωμάτων τους…

ΕΠΙΛΟΓΟΣΕίναι αντιληπτό λοιπόν ότι η ισοτιμία χειρωνακτικών και πνευματικών επαγγελμάτων δε θα πρέπει να αμφισβητείται και πως επιβάλλεται να ξεπεραστούν οι στερεότυπες αντιλήψεις που στιγματίζουν εργασίες και ανθρώπους. Με ανθρωπιστική οπτική και κριτικό πνεύμα επομένως είναι δέον να συνειδητοποιηθεί η ισότιμη αξία τους, ώστε να επιτραπεί και στους νέους να εκφράσουν αδέσμευτα τη δημιουργικότητά τους σε όποιο χώρο επιθυμούν.

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.

2