«Εκπαιδευτικά Πρότυπα και Επαναχρησιµοποίηση εκπαιδευτικού περιεχοµένου»

(Learning Standards and Learning Content Reusability)

Προδροµή Αλεξάνδρα

Επιβλέπων: Θρασύβουλος Τσιάτσος, Λέκτορας

Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης 2008

2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Πριν την παρουσίαση των αποτελεσµάτων της παρούσας διπλωµατικής εργασίας αισθάνοµαι την ανάγκη να ευχαριστήσω ορισµένους από τους ανθρώπους που γνώρισα, συνεργάστηκα µαζί τους και προσέφεραν πολύτιµη αρωγή κατά την εκπόνησή της.

Πρώτο από όλους θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα της διπλωµατικής εργασίας, λέκτορα ∆ρ. Θρασύβουλο Τσιάτσο, που αποτέλεσε τον καθοδηγητή µου σε όλα τα στάδια της διπλωµατικής εργασίας, δίνοντάς µου ευκαιρίες να γίνω καλύτερη τόσο ακαδηµαϊκά όσο και σαν άνθρωπος.

Ιδιαίτερες ευχαριστίες θέλω να απευθύνω στον µεταπτυχιακό φοιτητή του τµήµατος Πληροφορικής, Νίκο Μιχαηλίδη, του οποίου η βοήθεια ήταν καταλυτική ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία της αξιολόγησης της παρούσας διπλωµατικής εργασίας.

Επιπρόσθετα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους φίλους και συµφοιτητές µου, στο µεταπτυχιακό του τµήµατος Πληροφορικής, Παναγιώτα Μητσοπούλου, Μαρία Ακριτίδου και Παναγιώτη Παπαχαραλάµπους για τη βοήθεια και τις γνώσεις που µου προσέφεραν σε θέµατα τα οποία αφορούσαν την παρούσα εργασία.

Τελευταία αλλά όχι έσχατα θέλω να ευχαριστήσω τους γονείς µου που µε στήριξαν οικονοµικά, βοήθεια διόλου ευκαταφρόνητη, αλλά πρωτίστως ψυχολογικά µε την υποµονή και την αγάπη τους. Για όλα όσα µου προσέφεραν και συνεχίζουν να µου προσφέρουν τους αφιερώνω την εργασία αυτή, ως ελάχιστο δείγµα ευγνωµοσύνης.

Θεσσαλονίκη, Μάιος 2008 Προδροµή Αλεξάνδρα

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος .......................................................................................................................2 Περιεχόµενα ...................................................................................................................3 Λίστα Εικόνων.................................................................................................................5 Λίστα Πινάκων ................................................................................................................7 Εισαγωγή .......................................................................................................................8 1. Πρότυπα και προδιαγραφές ........................................................................................10

1.1. Ορισµός.............................................................................................................10 1.2. Είδη προτύπων ...................................................................................................10 1.3. Ανάπτυξη προτύπων ...........................................................................................10 1.4. Ιδιότητες προτύπων............................................................................................11

2. Οργανισµοί προτυποποιησης ......................................................................................12 2.1. ΙΕΕΕ LTSC (Learning Technology Standards Committee) ........................................12 2.2. ADL (Advanced Distributed Learning) ...................................................................13 2.3. CEN/ISSS/WS/LT (Learning Technology Workshop) ...............................................13 2.4. AICC (Aviation Industry CBT Committee) ..............................................................14 2.5. ARIADNE (Alliance of Remote Instructional Authoring and Distribution Networks for Europe)....................................................................................................................14 2.6. IMS Global Learning Consortium ..........................................................................14 2.7. PROMETEUS (PROmoting Multimedia Access to Education and Training in EUropean Society)....................................................................................................................14 2.8. DCMI (Dublin Core Metadata Initiative) ................................................................15 2.9. SIF (Schools Interoperability Framework) .............................................................15

3. Κατηγορίες προτύπων µαθησιακής τεχνολογίας ............................................................17 3.1. Μεταδοµένα .......................................................................................................18 3.2. Συστήµατα Πακετοποίησης και ∆ιαχείρισης Περιεχοµένου .......................................20 3.3. ∆ιαλειτουργικότητα Ερωτήσεων και Τεστ (Question and Test Interoperability) .........21 3.4. Συστήµατα ∆ιαχείρισης Προφίλ (Profiling Systems) ................................................23 3.5. Επιχειρησιακά Συστήµατα (Enterprise Systems).....................................................25 3.6. ∆ιαχείριση Ψηφιακών δικαιωµάτων (Digital Rights Management) ............................26 3.7. Εγγραφή Εκπαιδευοµένων (Learner Registration) ..................................................27 3.8. Επικοινωνία Περιεχοµένου (Content Communication) .............................................28 3.9. Ηλεκτρονικό Χαρτοφυλάκιο (ePortfolio) ................................................................29 3.10. Σχεδίαση Μάθησης (Learning Design) .................................................................29 3.11. Ακολουθία Μαθησιακών ∆ραστηριοτήτων (Sequencing Specification).....................29

4. Πρότυπα που υιοθετηθηκαν στην παρούσα εργασία .....................................................31 4.1. Πρότυπα που υιοθετήσαµε ..................................................................................32

5. Editors .....................................................................................................................33 5.1. RELOAD Editor ...................................................................................................34 5.2. eXe Editor..........................................................................................................34 5.3. QAed (Questions & Assessment Editor).................................................................35 5.4. CanCore Editor ...................................................................................................36 5.5. IMS Assesst Designer..........................................................................................36 5.6. Canvas Editor.....................................................................................................37 5.7. LERSUS Editor ....................................................................................................37 5.8. Advanced SCORM Editor......................................................................................38

6. Συστήµατα ∆ιαχείρισης Μάθησης ................................................................................40 6.1. Η πλατφόρµα Moodle..........................................................................................40

6.1.1. Συµπεράσµατα σχετικά µε την χρήση του Moodle .......................................41 6.2. Η πλατφόρµα ATutor ..........................................................................................42

6.2.1. Συµπεράσµατα σχετικά µε την χρήση του ATutor........................................42 6.3. Σύγκριση Moodle-ATutor .....................................................................................44

7. Καλές πρακτικές για τη δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού ..............................................45 7.1 Μελέτη των χαρακτηριστικών των µαθητευοµένων.................................................45

4

7.2. Αξιολόγηση του υπάρχοντος περιεχοµένου............................................................46 7.3. Προσδιορισµός των µικρότερων τµηµάτων περιεχοµένου .......................................46 7.4. Ανάπτυξη Μεταδεδοµένων...................................................................................48 7.5. Σχεδίαση τµηµάτων περιεχοµένου για νέο εκπαιδευτικό υλικό .................................48

8. Οδηγός ανάπτυξης προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού.........................................50 8.1. Επιλογή Πλατφόρµας ..........................................................................................50 8.2. Επιλογή Editor ....................................................................................................50 8.3. ∆ηµιουργία υλικού ..............................................................................................51 8.4. Εισαγωγή υλικού στον eXe Editor.........................................................................51 8.5. ∆ηµιουργία µεταδεδοµένων .................................................................................53 8.6. Εισαγωγή προτυποποιηµένου υλικού στην πλατφόρµα ...........................................58

9. Παρουσίαση του οδηγού σε φοιτητές ..........................................................................61 9.1. Γενικά................................................................................................................61 9.2. ∆ραστηριότητα δηµιουργίας SCORM υλικού ..........................................................61 9.3. Ερωτηµατολόγιο Αξιολόγησης ..............................................................................62

10. Αποτελέσµατα ∆ραστηριότητας.................................................................................66 10.1. Θέµατα σχετικά µε την εµπειρία των χρηστών .....................................................66 10.2. Θέµατα σχετικά µε την τροποποίηση του εκπαιδευτικού υλικού σύµφωνα µε τις καλές πρακτικές .................................................................................................................68 10.3. Θέµατα σχετικά µε τον eXe editor ......................................................................68 10.4. Θέµατα σχετικά µε την πλατφόρµα ATutor..........................................................72 10.5. Θέµατα σχετικά µε την επαναχρησιµοποίηση και αναζήτηση υλικού .......................73

Συµπεράσµατα..............................................................................................................75 Παράρτηµα...................................................................................................................77 Εγχειρίδιο eXe (www.exelearning.org/Greek)...................................................................77 Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στο eXe....................................................................................77

Υπόβαθρο για το eXe.........................................................................................77 Περίληψη των εργαλείων του eXe.......................................................................77

Κεφάλαιο 2 Ξεκινώντας το exe ...................................................................................78 Windows ..........................................................................................................78 Linux................................................................................................................78

Κεφάλαιο 3 - ∆ηµιουργία πόρου..................................................................................78 Στόχοι ..............................................................................................................78 Ενότητα 1 - Ορισµός ιδιοτήτων...........................................................................78 Ενότητα 2 - Ορισµός περίληψης..........................................................................79 Ενότητα 3 - Επιλογή εκπαιδευτικών εργαλείων .....................................................80

Κεφάλαιο 4 - ∆ηµιουργία εκπαιδευτικού εργαλείου (iDevice) µε χρήση του συντάκτη ......84 ∆ραστηριότητα - ∆ηµιουργία ενός εκπαιδευτικού εργαλείου...................................84 ∆ραστηριότητα - ∆ιαγραφή εκπαιδευτικών εργαλείων που δηµιουργήθηκαν µε τον συντάκτη..........................................................................................................85 Ενότητα 5 - Λειτουργίες Αποθήκευση, Άνοιγµα και Εξαγωγή ..................................85 ∆ραστηριότητα - Αποθήκευση του περιεχοµένου του έργου ..................................85 ∆ραστηριότητα - Άνοιγµα αποθηκευµένου πακέτου ..............................................85 ∆ραστηριότητα - Εξαγωγή πακέτων έργου ...........................................................86 Ενότητα 6 - Περιήγηση στο eXe..........................................................................86 Ενότητα 7 - Συµβουλές και βοήθεια ....................................................................87

Αναφορές .....................................................................................................................89 Βιβλιογραφία ............................................................................................................89 ∆ικτυακές Πηγές........................................................................................................90

5

ΛΙΣΤΑ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικόνα 1 Ανάπτυξη προτύπων .......................................................................................11 Εικόνα 2 Οι βασικοί οργανισµοί που εµπλέκονται στη διαδικασία δηµιουργίας προτύπων και η αλληλεπίδραση µεταξύ τους ...........................................................................................16 Εικόνα 3 Σχηµατική αναπαράσταση µεταδεδοµένων ........................................................18 Εικόνα 4 Απόσπασµα του µοντέλου δεδοµένων του προτύπου ΙΕΕΕ LOM ..........................19 Εικόνα 5 IMS µορφή πακεταρίσµατος περιεχοµένου ........................................................20 Εικόνα 6 IMS Content Framework..................................................................................21 Εικόνα 7 Παράδειγµα ενός απλού Item...........................................................................22 Εικόνα 8 Πληροφοριακό Μοντέλο της προδιαγραφής IMS QTI ..........................................22 Εικόνα 9 Βασικές δοµές στην προδιαγραφή IMS QTΙ........................................................23 Εικόνα 10 Βασικά χαρακτηριστικά IEEE PAPI ..................................................................24 Εικόνα 11 Βασικά χαρακτηριστικά IMS LIP......................................................................24 Εικόνα 12 Η σχέση µεταξύ του IEEE PAPI και του IMS LIP...............................................25 Εικόνα 13 Το βασικό αρχιτεκτονικό µοντέλο της προδιαγραφής IMS Enterprise..................26 Εικόνα 14 Συστατικά συστήµατος βασισµένου στην LTSC ................................................26 Εικόνα 15 Τα κύρια αντικείµενα στοιχείων IMS Enterprise ................................................28 Εικόνα 16 CMI/Ροή δεδοµένων ενός µαθήµατος ..............................................................28 Εικόνα 17 Πρότυπα - Οργανισµοί ...................................................................................30 Εικόνα 18 Πρότυπα - Πλατφόρµες .................................................................................31 Εικόνα 19 Πρότυπα, πλατφόρµες που τα υποστηρίζουν και editors ...................................33 Εικόνα 20 Το περιβάλλον εργασίας του RELOAD Editor ....................................................34 Εικόνα 21 Το περιβάλλον εργασίας του eXe Editor...........................................................35 Εικόνα 22 Το περιβάλλον εργασίας του QAed Editor ........................................................35 Εικόνα 23 Το περιβάλλον εργασίας του IMS Assesst Designer...........................................37 Εικόνα 24 Το περιβάλλον εργασίας του Canvas Editor......................................................37 Εικόνα 25 Το περιβάλλον εργασίας του LERSUS ..............................................................38 Εικόνα 26 Το περιβάλλον εργασίας του Advanced SCORM Editor ......................................39 Εικόνα 27 Το περιβάλλον της πλατφόρµας Moodle ...........................................................41 Εικόνα 28 Προβολή πακέτου SCORM στο περιβάλλον του Moodle......................................41 Εικόνα 29 Το περιβάλλον της πλατφόρµας ATutor............................................................42 Εικόνα 30 Προβολή πακέτου SCORM στο περιβάλλον του ATutor ......................................43 Εικόνα 31 Παράδειγµα του διαγράµµατος της δοµής του περιεχοµένου ενός παραδοσιακού µαθήµατος ...................................................................................................................46 Εικόνα 32 Τµήµατα περιεχοµένου από το προϋπάρχουν µάθηµα της Εικόνας 31.................47 Εικόνα 33 Επιπρόσθετα τµήµατα περιεχοµένου από το υπάρχον τµήµα Avocado................47 Εικόνα 34 Μεταδεδοµένα για το τµήµα «Ανάπτυξη των δέντρων Αβοκάντο» ......................48 Εικόνα 35: Το περιβάλλον του eXe editor ........................................................................51 Εικόνα 36: Μετονοµασία ενότητας στον eXe editor...........................................................52 Εικόνα 37: ∆οµή ενός µαθήµατος στον eXe editor ............................................................52 Εικόνα 38: Επιλογές πλαισίου «iDevices».........................................................................52 Εικόνα 39: Συντάκτης WYSIWIG.....................................................................................53 Εικόνα 40: Σελίδα εισαγωγής µεταδεδοµένων Dublin Core.................................................57 Εικόνα 41: Εξαγωγή SCORM πακέτου ..............................................................................57 Εικόνα 42: Το περιβάλλον του συστήµατος ATutor...........................................................58 Εικόνα 43: Επιλογή «Πακετάρισµα Περιεχοµένου»............................................................58 Εικόνα 44: Περιοχή «Εισαγωγή Περιεχοµένου» ................................................................58 Εικόνα 45: Πετυχηµένη εισαγωγή πακέτου SCORM/IMS στην πλατφόρµα...........................59 Εικόνα 46: Προσπέλαση του προτυποποιηµένου περιεχόµενου ..........................................59 Εικόνα 47: Η επιλογή «Πλοήγηση στα Περιεχόµενα» ........................................................60 Εικόνα 48: Η εµπειρία των χρηστών στη δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 1...........................................................................................66 Εικόνα 49: Η εµπειρία των χρηστών στη δηµιουργία «ηλεκτρονικού» εκπαιδευτικού υλικού σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 2 ...................................................................66

6

Εικόνα 50: Η εµπειρία των χρηστών στη δηµιουργία προτυποποιηµένου | εκπαιδευτικού υλικού σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 3 ........................................................67 Εικόνα 51: Η εµπειρία των χρηστών στη µελέτη προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού µέσω µιας πλατφόρµας σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 4.................................67 Εικόνα 52: Η άποψη των χρηστών σχετικά µε το χρόνο που απαιτείται για την τροποποίηση του εκπαιδευτικού υλικού µε βάση τον οδηγό σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 5.68 Εικόνα 53: Η άποψη των χρηστών για τον eXe editor σε σχέση µε άλλες µεθόδους δηµιουργίας εκπαιδευτικού υλικού ..................................................................................69 Εικόνα 54: Η άποψη των χρηστών σχετικά µε το χρόνο που απαιτείται για τη δηµιουργία υλικού µε τον eXe editor................................................................................................69 Εικόνα 55: Η δυσκολία καθορισµού των Dublin Core µεταδεδοµένων µε βάση την εµπειρία των χρηστών σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 8...............................................70 Εικόνα 56: Η άποψη των χρηστών για την ευχρηστία του eXe editor σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 9...........................................................................................70 Εικόνα 57: Πόσο βοηθητικές ήταν οι οδηγίες που δόθηκαν στους φοιτητές για τη δηµιουργία υλικού µε τον eXe editor................................................................................................71 Εικόνα 58: Πόσο εύκολη ήταν την εισαγωγή του πακέτου SCORM στην πλατφόρµα ATutor 72 Εικόνα 59: Πόσο βοηθητικές ήταν οι οδηγίες που δόθηκαν για την εισαγωγή του πακέτου στην πλατφόρµα ATutor ................................................................................................72 Εικόνα 60: Σχηµατική αναπαράσταση της κάθε διαδικασίας και του αποτελέσµατος της .......73 Εικόνα 61: Πόσο κατανόησαν την κάθε διαδικασία και το αποτέλεσµα της µε βάση τη σχηµατική αναπαράσταση της Εικόνας 60........................................................................73 Εικόνα 62: Αποτελεσµατικότητα του προτυποποιηµένου υλικού ως προς τη σύνθεση νέων ενοτήτων και την επαναχρησιµοποίηση τους....................................................................74 Εικόνα 63: Ευκολία εύρεσης προτυποποιηµένου υλικού µέσω της διαδικασίας αναζήτησης προτυποποιηµένου υλικού στην πλατφόρµα ....................................................................74 Εικόνα 64: Η καρτέλα Ιδιότητες......................................................................................79 Εικόνα 65: Το πλαίσιο περιλήψεων..................................................................................80 Εικόνα 66: Τα εκπαιδευτικά εργαλεία (iDevices) ...............................................................83 Εικόνα 67: Ο συντάκτης εκπαιδευτικών εργαλείων ...........................................................84 Εικόνα 68: Η γραµµή µενού του eXe...............................................................................86 Εικόνα 69: Πλαίσιο περίληψης και κόµβοι τίτλων ..............................................................87

7

ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ

Πίνακας 1: Πίνακας µε τα πρότυπα που έχουν υλοποιηθεί και υποστηρίζονται από κάποια πλατφόρµα...................................................................................................................31 Πίνακας 2: Συνοπτική περιγραφή του οδηγού ανάπτυξης προτυποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού..........................................................................................................................50 Πίνακας 3: Περιγραφή των 15 στοιχείων µεταδεδοµένων του Dublin Core..........................53 Πίνακας 4: Σύνοψη των απαντήσεων στις ερωτήσεις 10 και 11, τι άρεσε και τι δεν άρεσε στον eXe editor ....................................................................................................................70 Πίνακας 5: Περιγραφή των εκπαιδευτικών εργαλείων (iDevices) ........................................81 Πίνακας 6: Περιγραφή του τυποποιηµένου συνόλου ελέγχων ............................................87

8

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Την τελευταία δεκαετία έχει παρατηρηθεί µια αλµατώδης ανάπτυξη των δικτύων και των τηλεπικοινωνιών. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα την εκµηδένιση των αποστάσεων και την προσφορά καινούργιων τρόπων επικοινωνίας, όπως ο Παγκόσµιος Ιστός όπου έχει διασυνδέσει περισσότερες από 193 χώρες και αποτελεί µία ανεξάντλητη πηγή πληροφοριών.

Η χωρητικότητα των γραµµών διασύνδεσης έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια δηµιουργώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη καινούριων τεχνολογιών. Είναι προφανές ότι οι δυνατότητες αυτές δεν θα άφηναν ασυγκίνητο το χώρο της εκπαίδευσης. Οι νέες τεχνολογίες µπορούν να αποτελέσουν ένα ισχυρό εργαλείο για την ενδυνάµωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και να δώσουν µία άλλη διάσταση στη µάθηση.

Ταυτόχρονα όµως τα αποτελέσµατα, µέχρι τώρα, από την ανάπτυξη µαθησιακών συστηµάτων και πόρων µε χρήση των νέων αυτών τεχνολογιών, είναι µάλλον απογοητευτικά. Αν και υπάρχει η προσδοκία από πολλούς ότι οι νέες τεχνολογίες θα είναι ένα µέσο άµβλυνσης των προβληµάτων που αντιµετωπίζει ο χώρος της εκπαίδευσης, η εισαγωγή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία δεν έχει ακόµα αποδειχθεί αποτελεσµατική (Mayes 2002, Selwyn et al. 2004). Η αξιοποίηση του δυναµικού αυτών των τεχνολογιών δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η διεξοδική µελέτη και ανάπτυξη συγκεκριµένων µοντέλων και µεθοδολογιών χρήσης των νέων τεχνολογιών καθώς και η προτυποποίηση των µαθησιακών τεχνολογιών αποτελούν σηµαντικό παράγοντα για τη λύση του προβλήµατος (Barron 2000).

Η έλλειψη καθιερωµένων προσεγγίσεων τόσο για την αρχιτεκτονική των Συστηµάτων Μαθησιακής Τεχνολογίας (ΣΜΤ) όσο και για τη δηµιουργία, περιγραφή και διανοµή µαθησιακών πόρων θέτει εµπόδια στην αποδοτική και αποτελεσµατική αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση και την κατάρτιση (S3 Working Group 2003).

Η δηµιουργία ευρέως υιοθετηµένων, ανοικτών και πιστοποιηµένων προτύπων κρίνεται αναγκαία για την εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας και της επαναχρησιµοποίησης των πόρων και των εργαλείων, στο χώρο των Μαθησιακών Τεχνολογιών. Η ανάπτυξη µαθησιακών προτύπων αποκτά τεράστια σηµασία ώστε οι συµµετέχοντες στην εκπαιδευτική διαδικασία να µπορούν να δηµιουργούν, να διαχειρίζονται, να διαθέτουν και να καταναλώνουν µαθησιακό περιεχόµενο µε συνεπή τρόπο.

Η παρούσα διπλωµατική εργασία σαν στόχο έχει να παρουσιάσει µια επισκόπηση της τρέχουσας κατάστασης σχετικά µε τους οργανισµούς και τα πρότυπα που έχουν αναπτυχθεί και εντάσσονται στην κατηγορία των εκπαιδευτικών προτύπων. Επίσης, παρουσιάζει τα εργαλεία που είναι σήµερα διαθέσιµα για την ανάπτυξη προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού και τα συστήµατα διαχείρισης µάθησης και µαθησιακού περιεχοµένου που υποστηρίζουν την χρήση τέτοιων προτύπων. Επιπλέον, παρουσιάζει τους προβληµατισµούς που δηµιουργούνται σήµερα σχετικά µε την υιοθέτηση των προτύπων και προτείνει κάποιες καλές πρακτικές για την δηµιουργία προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού. Ακόµη, προτείνει έναν οδηγό ανάπτυξης προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού και τέλος, µέσω µιας δραστηριότητας ανάπτυξης τέτοιου υλικού από µεταπτυχιακούς φοιτητές του τµήµατος Πληροφορικής, παρουσιάζει τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης αυτού του οδηγού.

Πιο συγκεκριµένα, στο κεφάλαιο 1 εξετάζουµε τα είδη των προτύπων, την διαδικασία ανάπτυξης τους και τις βασικές τους ιδιότητες. Κατόπιν, στα κεφάλαια 2 και 3 παρουσιάζουµε µια επισκόπηση της τρέχουσας κατάστασης σχετικά µε τους οργανισµούς και τα πρότυπα που έχουν αναπτυχθεί και εντάσσονται στην κατηγορία των εκπαιδευτικών προτύπων. Στο κεφάλαιο 4 αναφέρουµε τα πρότυπα που υιοθετήσαµε στα πλαίσια της παρούσας διπλωµατικής εργασίας. Στο κεφάλαια 5 εξετάσαµε κάποιους από τους διαθέσιµους συντάκτες για την ανάπτυξη προτυποποιηµένου υλικού και στο κεφάλαιο 6 τα συστήµατα διαχείρισης µάθησης και µαθησιακού περιεχοµένου που υποστηρίζουν την χρήση τέτοιων προτύπων. Στο επόµενο κεφάλαιο παρουσιάζουµε ορισµένους προβληµατισµούς σχετικά µε την υιοθέτηση των προτύπων και προτείνουµε κάποιες καλές πρακτικές για την δηµιουργία

9

προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού. Στη συνέχεια, στο κεφάλαιο 8 παρουσιάζουµε τον οδηγό ανάπτυξης προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού που δηµιουργήσαµε, ενώ στο κεφάλαιο 9 γίνεται αναφορά στην παρουσίαση του οδηγού στους µεταπτυχιακούς φοιτητές του Τµήµατος Πληροφορικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήµιου Θεσσαλονίκης και στη δραστηριότητα δηµιουργίας SCORM υλικού που υλοποίησαν οι φοιτητές. Τέλος, στο κεφάλαιο 10 καταγράφονται τα αποτελέσµατα από την αξιολόγηση της δραστηριότητας.

10

1. ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΠΡΟ∆ΙΑΓΡΑΦΕΣ

1.1. Ορισµός Πρότυπα είναι έγγραφες προδιαγραφές (specifications) ή οδηγίες (guidelines) οι οποίες

ακολουθούνται από µεγάλο αριθµό ανθρώπων σε ένα συγκεκριµένο πεδίο (N. Tsapatsoulis).

Με τον ανωτέρω ορισµό πολλά από τα αυτοαποκαλούµενα πρότυπα µαθησιακής τεχνολογίας είναι απλά προδιαγραφές που στοχεύουν να γίνουν πρότυπα.

Για να γίνει µια προδιαγραφή πρότυπο πρέπει να γίνει αποδεκτή και να λάβει πιστοποίηση µέσω µιας διαδικασίας πιστοποίησης όπου περιγράφεται πιο κάτω (παρ. 1.3. Ανάπτυξη προτύπων).

1.2. Είδη προτύπων Υπάρχουν τρία είδη προτύπων:

• Πιστοποιηµένα (de jure): Είναι πρότυπα βασισµένα σε έγγραφους κανόνες, κυβερνητικούς κανονισµούς ή ρυθµίσεις ή µη διφορούµενες προδιαγραφές οι οποίες έχουν εκδοθεί από επαγγελµατικούς οργανισµούς – επιµελητήρια (π.χ. ISO 9000, SSL). Για την δηµιουργία «πιστοποιηµένων» προτύπων απαιτείται η ύπαρξη οργανισµών και διαδικασιών πιστοποίησης. Παραδείγµατα: το πρότυπο SCORM που αναπτύχθηκε από τον οργανισµό ADL και το Learning Object Metadata της IEEE LTSC.

• Εκ των πραγµάτων (de facto): Είναι υιοθετηµένα από µεγάλο αριθµό ανθρώπων. Για τη δηµιουργία «εκ των πραγµάτων» προτύπων δεν απαιτείται οργανισµός πιστοποίησης. Παραδείγµατα: Microsoft Word για επεξεργαστές κειµένου και το Adobe Acrobat για ανάγνωση PDF αρχείων

• Εσωτερικά: Είναι κανόνες προτεινόµενοι και ακολουθούµενοι από συγκεκριµένες οµάδες.

Η ιδανική κατάσταση είναι όταν ένα πιστοποιηµένο πρότυπο είναι ταυτόχρονα και εκ των πραγµάτων (πχ. HTTP).

1.3. Ανάπτυξη προτύπων Οι προδιαγραφές µε την πάροδο του χρόνου εξελίσσονται και γίνονται πρότυπα. Επίσης

περνούν από διάφορες φάσεις ανάπτυξης προτού γίνουν ευρέως αποδεκτά ή γίνουν de facto. Αν και δεν υπάρχει κάποια απόλυτη διαδικασία για τη δηµιουργία de jure προτύπων, πιο κάτω περιγράφεται ένα γενικό και ιδιαίτερα επαναληπτικό µοντέλο (Εικόνα 1) όπου αποτελείται από τα ακόλουθα στάδια:

1. ∆ηµιουργία Προδιαγραφών – Στο πρώτο στάδιο της διαδικασίας, οι οργανισµοί εργάζονται µε σκοπό την ανάπτυξη αρχικών προδιαγραφών, οι οποίες στηρίζονται στις απαιτήσεις των χρηστών αλλά και στις εκάστοτε τάσεις της τεχνολογίας (Sonwalkar 2005). Παραδείγµατα: AICC, IMS, και ARIADNE (Ευρώπη).

2. ∆ιόρθωση και Επικύρωση προδιαγραφών – Στο δεύτερο στάδιο, οι οργανισµοί αναπτύσσουν νέα προϊόντα που ενσωµατώνουν τις προδιαγραφές του πρώτου σταδίου, δηµιουργούν δηλαδή πειραµατικά προγράµµατα µε σκοπό να εξετάσουν την αποτελεσµατικότητα και τη δυνατότητα χρησιµοποίησης των προδιαγραφών. Παραδείγµατα: ADL SCORM plug-fests ή co-labs.

3. ∆ηµιουργία προτύπων µε βάση τις προδιαγραφές – Στο τελικό αυτό στάδιο, οι προδιαγραφές οι οποίες έχουν γίνει αποδεκτές και έχουν δοκιµαστεί επιτυχώς, υιοθετούνται από επίσηµα πρότυπα µε σκοπό την τελική επεξεργασία τους, την

11

σταθεροποίηση των ανταγωνιστικών προσπαθειών, την παροχή διευκρινίσεων σχετικά µε τις διάφορες απαιτήσεις προσαρµογής τους, και την τελική πιστοποίησή τους. Είναι σηµαντικό να γίνει σαφής διάκριση µεταξύ µιας προδιαγραφής, η οποία είναι µια αναπτυσσόµενη διεργασία, και ενός αναγνωρισµένου προτύπου, το οποίο είναι βασισµένο στις πραγµατικές εφαρµογές και εµπειρία, και παρέχει πολύ σαφή κριτήρια για την εφαρµογή και την προσαρµογή του (Sonwalkar 2005). Παραδείγµατα: IEEE Learning Technology Standards Committee (LTSC) (http://ltsc.ieee.org/); ISO/IEC JTC1/SC36 (Joint Technical Committee 1 / Sub-Committee #36) (http://jtc1sc36.org/); CEN/ISSS/LT-WS Learning Technology Work Shop (http://www.cenorm.be/isss/Workshop/LT).

Εικόνα 1 Ανάπτυξη προτύπων

1.4. Ιδιότητες προτύπων

Η ανάπτυξη διεθνών προτύπων στο χώρο των Μαθησιακών Τεχνολογιών συµβάλλουν σηµαντικά στην εξασφάλιση έξι «ιδιοτήτων» που προστατεύουν την ηλεκτρονική µάθηση:

• ∆ιαλειτουργικότητα (interoperability). Η δυνατότητα να συνδυάζονται και να συνδέονται πολλαπλές πηγές µέσα σε διάφορα συστήµατα και τα συστήµατα αυτά να επικοινωνούν και να αλληλεπιδρούν.

• Επαναχρησιµοποίηση (re-usability). Τόσο το περιεχόµενο όσο και ο κώδικας µπορούν να επαναχρησιµοποιηθούν εύκολα και γρήγορα, σε διαφορετικό πλαίσιο από αυτό για το οποίο σχεδιάστηκαν.

• ∆ιαχειρισιµότητα (manageability). Τα συστήµατα µπορούν να εντοπίσουν την κατάλληλη πληροφορία σχετικά µε τον εκπαιδευόµενο και το υλικό. Στη συνέχεια εξασφαλίζεται η προσβασιµότητα (accessibility) κατά την οποία ο εκπαιδευόµενος µπορεί να έχει πρόσβαση στο κατάλληλο υλικό, την κατάλληλη στιγµή και µέσω της κατάλληλης συσκευής.

• ∆ιάρκεια (durability). ∆υνατότητα µετάβασης µέσω τεχνολογικών αλλαγών (λειτουργικά συστήµατα και περιβάλλοντα λογισµικού). Οι χρήστες δεν είναι «παγιδευµένοι» από συγκεκριµένους παραγωγούς µαθησιακής τεχνολογίας.

• Επεκτασιµότητα (scalability). Η λειτουργικότητα των µαθησιακών τεχνολογιών µπορεί να επεκταθεί για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς διαφορετικών ανθρώπων και οργανισµών.

• Οικονοµικότητα (affordability). ∆ιασφαλίζεται ότι οι επενδύσεις στη µαθησιακή τεχνολογία είναι αποτελεσµατικές και ανταποδοτικές του ρίσκου που έχουν (S3 Working Group 2003).

12

2. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΠΡΟΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ

Το 1999 ο φορέας προτυποποίησης ISO/IEC JTC1 ίδρυσε την υποεπιτροπή SC36 (http://www.jtc1sc36.org/) για την αντιµετώπιση των αναγκών προτυποποίησης στο χώρο των µαθησιακών τεχνολογιών. Σκοπός της επιτροπής αυτής είναι «η προτυποποίηση στο χώρο των τεχνολογιών της πληροφορικής για τη µάθηση, την εκπαίδευση και την κατάρτιση µε σκοπό την υποστήριξη ατόµων, οµάδων και οργανισµών και την επίτευξη διαλειτουργικότητας και επαναχρησιµοποίησης των πόρων και των εργαλείων». ∆ικαίωµα µέλους στον φορέα αυτό έχουν οι εθνικοί φορείς προτυποποίησης.

Η SC36 συνεργάζεται στενά µε αρκετούς οργανισµούς ανάπτυξης προδιαγραφών που αναπτύσσουν δράση τόσο στον αµερικάνικο όσο και στον ευρωπαϊκό χώρο.

2.1. ΙΕΕΕ LTSC (Learning Technology Standards Committee) Η επιτροπή IEEE Learning Technology Standards (http://ieeeltsc.org/) παράγει

αναγνωρισµένα και ανοικτά πρότυπα, καθώς και οδηγούς ως αποτέλεσµα των προγραµµάτων που εγκρίνονται από την IEEE Standards Association. Η LTSC έχει περίπου 20 υπο-επιτροπές που ασχολούνται µε την ανάπτυξη προδιαγραφών προτυποποίησης στο χώρο της µαθησιακής τεχνολογίας. Η LTSC καταθέτει στην SC36 προδιαγραφές που έχουν φτάσει σε ένα καλό επίπεδο ωριµότητας. Πολλά από τα µέλη της LTSC συµµετέχουν και στην SC36. Η LTSC είναι ανοικτή σε όλους όσους έχουν ενδιαφέρον υλικό για την δηµιουργία προτύπων ή προδιαγραφών (Macromedia 2001).

Οι ακόλουθες οµάδες εργασίας είναι µέρος των γενικών δραστηριοτήτων της επιτροπής IEEE LTSC:

• IEEE 1484.1 Architecture and Reference Model: Αναπτύσσει ένα πρότυπο το οποίο ορίζει µια αρχιτεκτονική υψηλού επιπέδου για ηλεκτρονικά υποστηριζόµενη µάθηση, εκπαίδευση και συστήµατα εκπαίδευσης τα οποία περιγράφουν ένα σύστηµα υψηλού επιπέδου και τα συστατικά αυτού του συστήµατος.

• IEEE 1484.3 Glossary: ∆ηµιουργεί ένα γλωσσάρι το οποίο εστιάζει στους όρους που χρησιµοποιούνται στα έγγραφα της LTSC.

Οι ακόλουθες οµάδες εργασίας ασχολούνται µε δραστηριότητες σχετικές µε εκπαιδευόµενους:

• IEEE 1484.2 Learner Model: Αναπτύσσει την προδιαγραφή Public and Private Information for Learners (PAPI Learner) η οποία περιγράφει “µεταφέρσιµες” εγγραφές µαθητή για την ανταλλαγή δεδοµένων, δηλαδή χρησιµοποιείται για την επικοινωνία συνεργαζόµενων συστηµάτων.

• IEEE 1484.13 Student Identifiers: Σχεδιάζει την προδιαγραφή για τα Προσδιοριστικά των Σπουδαστών, δηλαδή ένα σύντοµο, απλό µη-µοναδικό προσδιοριστικό για τους σπουδαστές.

• IEEE 1484.19 Quality System for Life-Long Learning: Αναπτύσσει µια προδιαγραφή η οποία περιγράφει ένα ποιοτικό σύστηµα για δια βίου µάθηση.

Οι ακόλουθες οµάδες εργασίας ασχολούνται µε δραστηριότητες σχετικές µε το εκπαιδευτικό περιεχόµενο:

• IEEE 1484.10 CBT data interchange: Ασχολείται µε την ανάπτυξη προδιαγραφών για την ανταλλαγή δεδοµένων στην εκπαίδευση µέσω υπολογιστή (Computer Based Training - CBT)

• IEEE 1484.6 Course sequencing: Ασχολείται µε την προτυποποίηση της περιγραφής, της απαρίθµησης του περιεχοµένου, και της αλληλουχίας των µαθηµάτων σε µια σειρά µαθηµάτων.

13

• IEEE 1484.17 Content packaging: Αναπτύσσει ένα πρότυπο για τη σύνθεση/διαχωρισµό του περιεχοµένου και για τον καθορισµό του τρόπου µε τον οποίο τα µαθησιακά πακέτα θα ενσωµατώνονται σε διαφορετικά ΣΜΤ.

Οι ακόλουθες οµάδες εργασίας ασχολούνται µε δραστηριότητες σχετικές µε τα δεδοµένα και τα µεταδεδοµένα:

• IEEE 1484.12 Learning Objects Metadata: Αναπτύσσει σύνθετα πρότυπα τα οποία διευκρινίζουν τη σύνταξη και τη σηµασιολογία των µεταδεδοµένων ενός Μαθησιακού Αντικειµένου, που αποτελούν απαραίτητα χαρακτηριστικά για την περιγραφή του Μαθησιακού Αντικειµένου.

• IEEE 1484.9 Localization: Σχεδιάζει µια προδιαγραφή για την αναζήτηση, τον εντοπισµό και την αίτηση µαθησιακού περιεχοµένου από µια µεγάλη, κατανεµηµένη, πολύ-πολιτισµική και πολύ-γλωσσική βιβλιοθήκη.

• IEEE 1484.14 Semantics and Exchange Bindings: Αναπτύσσει την προδιαγραφή για τη σύνδεση της σηµασιολογίας µε τους κώδικες, τα APIs και τα πρωτόκολλα.

• IEEE 1484.15 Data Interchange Protocols: Αναπτύσσει µια προδιαγραφή για τη µεταφορά δεδοµένων και ελέγχου από/σε τις διαδικασίες και τις αποθήκες.

Οι ακόλουθες οµάδες εργασίας ασχολούνται µε δραστηριότητες σχετικές µε τη διαχείριση των συστηµάτων και των εφαρµογών:

• IEEE 1484.11 Computer Managed Instruction: Αναπτύσσει ένα τυποποιηµένου σύνολο λειτουργιών CMI (Οδηγίες ∆ιαχείριση Υπολογιστή) και ένα αντίστοιχο σύνολο λειτουργιών CBT (Computer Based Training – Εκπαίδευση µέσω υπολογιστή), που επιτρέπουν στα συµπληρωµατικά µαθήµατα να συγκεντρωθούν και να χρησιµοποιηθούν σε µια ενιαία σειρά µαθηµάτων.

• IEEE 1484.18 Platform and Media Profiles: Σχεδιάζει µια προδιαγραφή για την ενσωµάτωση των αναφορών στις υπάρχουσες προδιαγραφές και πρότυπα.

• IEEE 1484.7 Tool/Agent Communication: Αναπτύσσει µια προδιαγραφή για την ανταλλαγή στοιχείων, τον έλεγχο, και τη διαλειτουργικότητα µεταξύ των ενεργών εργαλείων και των πρακτόρων σε µια µαθησιακή εµπειρία.

2.2. ADL (Advanced Distributed Learning) Ο οργανισµός ADL (http://www.adlnet.gov/) δηµιουργήθηκε από κοινή πρωτοβουλία του

Λευκού Οίκου και του αµερικανικού υπουργείου αµύνης (Department of Defence-DOD). Ο ρόλος του ADL είναι να τεκµηριώνει, να επικυρώνει, να προωθεί, και να χρηµατοδοτεί τη δηµιουργία προδιαγραφών και προτύπων. Στόχος του είναι ο εκσυγχρονισµός της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και η προώθηση της συνεργασίας µεταξύ της κυβέρνησης, της βιοµηχανίας και του ακαδηµαϊκού χώρου για την ανάπτυξη µαθησιακών προτύπων (Jones 2002).

Το µοντέλο SCORM (Shareable Content Object Reference Model) είναι η περισσότερο ευρέως γνωστή πρωτοβουλία του οργανισµού ADL. Το SCORM αποτελεί ένα ενοποιηµένο σύνολο κεντρικών προδιαγραφών και προτύπων για την ηλεκτρονική µάθηση, το περιεχόµενο, τεχνολογίες και υπηρεσίες. Είναι ένα πρότυπο αναφοράς µε σκοπό την επίτευξη επαναχρησιµοποίησης και διαλειτουργικότητας του µαθησιακού περιεχοµένου (Jones 2002).

2.3. CEN/ISSS/WS/LT (Learning Technology Workshop) Η επιτροπή CEN (Comite Europeen de Normalisation, http://www.cen.eu/) δηµιουργεί

αναγνωρισµένα πρότυπα στον χώρο της Ευρώπης. Η οµάδα ISSS (Information Society Standardization System) παρέχει στη βιοµηχανία υπηρεσίες τυποποίησης µε σκοπό την προώθηση µιας ευρωπαϊκής κοινωνίας των πληροφοριών. Οι δυο αυτοί οργανισµοί έχουν δηµιουργήσει µαζί µια οµάδα εργασίας που ασχολείται µε τις µαθησιακές τεχνολογίες την οµάδα WSLT. H WSLT ασχολείται µε θέµατα όπως η διεθνοποίηση των µεταδεδοµένων

14

µαθησιακών αντικειµένων (LOM), η τυποποίηση πνευµατικών δικαιωµάτων που αφορούν το χώρο της εκπαίδευσης, η δηµιουργία προτύπων που αφορούν την εξασφάλιση ποιότητας, η ανάπτυξη της γλώσσας εκπαιδευτικής µοντελοποίησης (Educational modeling language-EML) και η δηµιουργία µιας αποθήκης των ταξινοµιών (τυποποιηµένοι κώδικες) για µάθηση. Η CEN/ISSS/WSLT συνεργάζεται µε όλους τους σηµαντικούς οργανισµούς, συµπεριλαµβανοµένου του JTC 1/SC36 µε σκοπό την εναρµόνιση των αποτελεσµάτων (Babu 2001).

2.4. AICC (Aviation Industry CBT Committee) Η επιτροπή Aviation Industry CBT (http://www.aicc.org/) συστάθηκε το 1988 για να

τυποποιήσει προϊόντα κατάρτισης για τη βιοµηχανία της αεροπορίας. Η επιτροπή αυτή δηµιουργεί οδηγίες και συστάσεις (προδιαγραφές) για χρήση από τα µέλη του. Οι οδηγίες περιλαµβάνουν και αρκετούς τοµείς που είναι κάπως έξω από τον αρχικό σκοπό ίδρυσης της επιτροπής όπως είναι π.χ. η δηµιουργία της σουίτας AICC/CMI Test Suite, η οποία έχει υιοθετηθεί από ολόκληρη την βιοµηχανία της ηλεκτρονικής µάθησης και αποτελεί την βάση για το µοντέλο SCORM (Sharable Content Object Reference Model). Εκτός από τη δηµιουργία προδιαγραφών, η AICC έχει καθιερώσει και το µόνο εν λειτουργία πρόγραµµα πιστοποίησης προτύπων για e-learning. Πολλοί από τους συµµετέχοντες στον AICC συµµετέχουν επίσης σε εθνικούς φορείς, στην IEEE LTSC και τον IMS.

2.5. ARIADNE (Alliance of Remote Instructional Authoring and Distribution Networks for Europe)

Το ARIADNE (http://www.ariadne-eu.org/) πρόκειται για ένα ευρωπαϊκό ίδρυµα που αναπτύσσει εννοιολογικά πλαίσια και εργαλεία για εξ’ αποστάσεως διδασκαλία και µάθηση µε χρήση των νέων τεχνολογιών της πληροφορικής και των επικοινωνιών και µε ιδιαίτερη έµφαση στο διαµοιρασµό και την επαναχρησιµοποίηση ηλεκτρονικού µαθησιακού υλικού. Το ίδρυµα συµµετέχει σε διεθνείς δραστηριότητες προτυποποίησης, µε έµφαση στα µεταδεδοµένα (metadata), και έχει αναπτύξει αξιοσηµείωτη λειτουργική υποδοµή. Επιπλέον, διατηρεί στενή συνεργασία µε την οµάδα εργασίας Learning Object Metadata της IEEE LTSC.

2.6. IMS Global Learning Consortium Ο οργανισµός IMS (http://imsglobal.org/) ιδρύθηκε στις Ηνωµένες Πολιτείες το 1997 µε

συµµετέχοντες τόσο από τον ακαδηµαϊκό όσο και από τον επιχειρηµατικό χώρο που αναπτύσσει προδιαγραφές µε βάση τις ανάγκες που προσδιορίζονται από τα µέλη του. Σύντοµα διεύρυνε την εµβέλεια δραστηριότητάς του σε διεθνές επίπεδο και αυτή τη στιγµή πάνω από 200 µέλη του δικτύου ανάπτυξης επιθεωρούν και χρησιµοποιούν τις προδιαγραφές που αναπτύσσει. Οι προδιαγραφές αυτές στοχεύουν στην επίτευξη διαλειτουργικότητας των συστηµάτων που υποστηρίζουν την ηλεκτρονική µάθηση, εκπαίδευση και κατάρτιση. Πολλοί από τους συµµετέχοντες στον IMS συµµετέχουν επίσης σε εθνικούς φορείς, την IEEE LTSC (Learning Technology Standards Committee), τον AICC (Aviation Industry CBT Committee) κ.α. (Blazik & Klobucar 2005).

2.7. PROMETEUS (PROmoting Multimedia Access to Education and Training in EUropean Society)

Το PROMETEUS (http://www.prometeus.org/) πρόκειται για µια πρωτοβουλία που θεσπίστηκε τον Μάρτιο του 1999 µε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη συζήτηση θεµάτων κοινού ενδιαφέροντος σε σχέση µε την ανάπτυξη των υπηρεσιών εκπαίδευσης και κατάρτισης, βάσει των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας, καθώς και θεµάτων που αφορούν την πολυµεσική πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση στην Ευρώπη. Το PROMETEUS είναι ένα ειδικό φόρουµ όπου προωθεί την πρόσβαση στη γνώση, την εκπαίδευση και την κατάρτιση για όλους τους ευρωπαίους πολίτες,

15

ανεξάρτητα από την ηλικία, την κατάσταση εργασίας, την γεωγραφική ή κοινωνική τους θέση. Επιπλέον, διατηρεί στενή συνεργασία µε το πρόσφατα διαµορφωµένο εργαστήριο τεχνολογιών εκπαιδευτικών προτύπων του CEN/ISSS.

2.8. DCMI (Dublin Core Metadata Initiative) Η οµάδα εργασίας DC-Education ιδρύθηκε το 1999 µε σκοπό την περιγραφή των

εκπαιδευτικών πόρων για την επίτευξη διαλειτουργικότητας στο πλαίσιο του DCMI (http://dublincore.org/). Σκοπός του Dublin Core είναι να αναπτύξει ένα ελάχιστο σύνολο περιγραφικών στοιχείων ψηφιακών αντικειµένων που να διευκολύνουν τις µηχανές αναζήτησης για την καλύτερη δυνατή οργάνωση των καταλόγων τους καθώς και την αποτελεσµατικότερη εξυπηρέτηση των αναζητήσεων των χρηστών στο ∆ιαδίκτυο και αλλού, µε έναν τρόπο παρόµοιο µε έναν κατάλογο βιβλιοθήκης. H επιτροπή SC36 συνεργάζεται µε τον φορέα αυτό.

2.9. SIF (Schools Interoperability Framework) Η ένωση SIF (http://www.sifinfo.org/) είναι µια µη κερδοσκοπική οργάνωση τα µέλη της

οποίας περιλαµβάνουν πάνω από 300 προµηθευτές λογισµικού, σχολικές περιοχές, υπουργεία παιδείας και άλλες οργανώσεις που σχετίζονται µε τις πρωτοβάθµιες και δευτεροβάθµιες αγορές (pK-12). Αυτές οι οργανώσεις έχουν ενωθεί για να δηµιουργήσουν ένα σύνολο κανόνων και ορισµών που επιτρέπουν στα προγράµµατα λογισµικού διαφορετικών επιχειρήσεων να διαµοιραστούν πληροφορίες. Αυτό το σύνολο της ανεξάρτητης πλατφόρµας, του ουδέτερου προµηθευτή κανόνων και ορισµών καλείται προδιαγραφή SIF.

Η προδιαγραφή SIF είχε αρχίσει από τη Microsoft και µεταφέρθηκε στην ένωση SIF, ως τµήµα µιας προσπάθειας για την εξασφάλιση µιας ανοικτής αρχιτεκτονικής και µιας ευρείας αποδοχής στην βιοµηχανία. Επιτρέπει στα προγράµµατα ενός σχολείου ή µιας περιοχής να διαµοιράζονται στοιχεία χωρίς οποιοδήποτε πρόσθετο προγραµµατισµό και χωρίς την απαίτηση κάθε προµηθευτής να γνωρίζει και να υποστηρίζει τις περίπλοκες εφαρµογές των άλλων προµηθευτών.

Ο στόχος της ένωσης SIF είναι να επιτρέψει στους διευθυντές, τους δασκάλους και το άλλο σχολικό προσωπικό να έχουν πρόσβαση στα περισσότερο τρέχοντα και ακριβή διαθέσιµα στοιχεία.

Το SIF είναι σηµαντικό για τις Κ-12 οργανώσεις και προµηθευτές. Επίσης συνεργάζεται µε τον οργανισµό IMS και άλλες οµάδες ηλεκτρονικής µάθησης.

16

Εικόνα 2 Οι βασικοί οργανισµοί που εµπλέκονται στη διαδικασία δηµιουργίας προτύπων και η

αλληλεπίδραση µεταξύ τους

17

3. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Είναι προφανές ότι η δηµιουργία ευρέως υιοθετηµένων, ανοικτών και πιστοποιηµένων προτύπων αποτελεί θεµελιώδη απαίτηση. Η ανάπτυξη µαθησιακών προτύπων αποκτά τεράστια σηµασία ώστε οι συµµετέχοντες στην εκπαιδευτική διαδικασία να µπορούν να δηµιουργούν, να διαχειρίζονται, να διαθέτουν και να καταναλώνουν µαθησιακό περιεχόµενο µε έναν κοινό τρόπο.

Σε ένα ιδανικό µοντέλο θα έπρεπε όλοι οι οργανισµοί µε δραστηριότητες ηλεκτρονικής µάθησης να ενστερνίζονταν ένα σύνολο από πρότυπα για τη δηµιουργία και τη διαχείριση µαθησιακού περιεχοµένου, καθιστώντας έτσι εφικτή την ενεργή ανταλλαγή επαναχρησιµοποιούµενων µαθησιακών αντικειµένων στις ανοικτές αγορές (Sonwalkar 2005, Hanisch & Straber 2003). Στην πράξη τα πράγµατα διαφέρουν αρκετά από αυτό το ιδανικό µοντέλο. Είναι θετικό ότι τα τελευταία χρόνια έχει επιχειρηθεί και σε µεγάλο βαθµό επιτευχθεί η διασύνδεση µεταξύ των οργανισµών ανάπτυξης προδιαγραφών και προτύπων µαθησιακής τεχνολογίας (Robson & Collier 2000) (Εικόνα 2).

Οι προκλήσεις που αντιµετωπίζονται στην υλοποίηση προτύπων για την βιοµηχανία της ηλεκτρονικής µάθησης περιλαµβάνουν:

• Τεχνικά πρότυπα για την επίτευξη ανεξαρτησίας Συστήµατος ∆ιαχείρισης Μάθησης (LMS)

• Ένα σύστηµα κατηγοριοποίησης για την ταξινόµηση του περιεχοµένου σε εύκολα προσπελάσιµες, συσχετιζόµενες θεµατικές περιοχές

• Ένα σύστηµα κατηγοριοποίησης για παιδαγωγικές προσεγγίσεις

• Πρότυπα για τη διαχείριση και την παροχή µαθησιακού υλικού

• Πρότυπα για τον έλεγχο και την παρακολούθηση της πορείας του µαθητή

• Πρότυπα για τα προφίλ των µαθητών

• Συστήµατα εντοπισµού µαθητών σε σχέση µε τις ανάγκες τους για µαθησιακό υλικό

• Συστήµατα για την προστασία των δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας των παροχέων περιεχοµένου

Σε σχέση µε την κάλυψη των παραπάνω θεµάτων έχουν αναπτυχθεί οι παρακάτω προδιαγραφές και πρότυπα:

• Μεταδεδοµένα (Metadata) – για τον χαρακτηρισµό του περιεχοµένου

• Συστήµατα Πακετοποίησης και ∆ιαχείρισης Περιεχοµένου (Content Packaging and Management Systems) – για τη σύνθεση/διαχωρισµό του περιεχοµένου και για τον καθορισµό του πως τα µαθησιακά πακέτα µπορούν να ενσωµατώνονται σε διαφορετικά ΣΜΤ

• ∆ιαλειτουργικότητα Ερωτήσεων και Τεστ (Question and Test Interoperability) – για τον καθορισµό του πως οι µονάδες αποτίµησης και ελέγχου µπορούν αν λειτουργούν σε διαφορετικά ΣΜΤ

• Συστήµατα ∆ιαχείρισης Προφίλ (Profiling Systems) – για τον ορισµό δεδοµένων µαθητή, επίδοσης και προόδου, καθώς και την προδιαγραφή ανταλλαγής αυτών των δεδοµένων

• Επιχειρησιακά Συστήµατα (Enterprise Systems) – για την προδιαγραφή διαπροσωπείας των ΣΜΤ µε άλλα επιχειρησιακά πληροφοριακά συστήµατα

18

• ∆ιαχείριση Ψηφιακών ∆ικαιωµάτων (Digital Rights Management) – για την προστασία των δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας των παροχέων περιεχοµένου.

3.1. Μεταδοµένα Για τη διευκόλυνση των λειτουργιών αναζήτησης και χρήσης ηλεκτρονικών µαθησιακών

πόρων µπορούν να χρησιµοποιηθούν περιγραφικές ετικέτες. Οι ετικέτες αυτές αποτελούν «δεδοµένα για τα δεδοµένα» και καλούνται µεταδεδοµένα. Η αναζήτηση µε τη χρήση µεταδεδοµένων γλιτώνει τον χρήστη από περίπλοκες και χρονοβόρες χειροκίνητες διαδικασίες φιλτραρίσµατος πληροφοριών.

Σαν γενικά παραδείγµατα µεταδεδοµένων θα µπορούσαν να αναφερθούν:

• η ετικέτα µιας κονσέρβας η οποία περιγράφει τα υλικά, το βάρος, το κόστος κλπ.

• ο κατάλογος µε τις πληροφορίες για τα βιβλία σε µια δηµόσια βιβλιοθήκη ο οποίος περιέχει πληροφορίες για τον τίτλο, το συγγραφέα, την ηµεροµηνία έκδοσης κλπ.

Μια προδιαγραφή µεταδεδοµένων συνδέεται µε έναν µαθησιακό πόρο, προσφέροντας µια δοµή καθορισµένων στοιχείων που περιγράφουν ή καταλογοποιούν τον µαθησιακό πόρο, όπως επίσης και τις απαιτήσεις σχετικά µε το πώς τα στοιχεία αυτά πρέπει να χρησιµοποιούνται και να αναπαρίστανται (Εικόνα 3). Αυτό κάνει την διαδικασία αναζήτησης και χρήσης ενός πόρου πιο αποδοτική:

«Η ένωση των τυποποιηµένων περιγραφικών µεταδεδοµένων µε τους πόρους έχει ουσιαστικά τη δυνατότητα να βελτιώσει τις ικανότητες ανακάλυψης τους διευκολύνοντας τις αναζητήσεις (π.χ. συντάκτης, τίτλος), που επιτρέπουν την εύρεση και την πρόσβαση στο περιεχόµενο του ίδιου του πόρου» (Weibel & Lagoze, 1997).

Εικόνα 3 Σχηµατική αναπαράσταση µεταδεδοµένων

Τα µεταδεδοµένα διευκολύνουν την αυτόµατη «συναρµολόγηση» µαθησιακών αντικειµένων. Τα µεταδεδοµένα αποτελούν την «πληροφορία για µια πληροφορία»: το σύνολο της πληροφορίας που απαιτείται τόσο από εµάς όσο και από τα τεχνολογικά συστήµατα για τον εντοπισµό, το φιλτράρισµα, την επιλογή και το συνδυασµό της επιθυµητής πληροφορίας.

Η σπουδαιότητα τους είναι µεγάλη και γι' αυτό το λόγο έχουν αναπτυχθεί πολλά πρότυπα µεταδεδοµένων για συγκεκριµένα είδη πηγών. Για την περιγραφή αντικειµένων και πηγών υπάρχουν διάφορες κατηγορίες µεταδεδοµένων, ανάλογα µε το τι ακριβώς περιγράφουν και το σκοπό που εξυπηρετούν. Αυτές που συναντάµε κατά κύριο λόγο (Gilliland – Swetland, 2000) είναι:

1. περιγραφικά µεταδεδοµένα (descriptive metadata), που περιγράφουν την πηγή της πληροφορίας, µε τι ασχολείται κ.α.

19

2. τεχνικά µεταδεδοµένα (technical metadata), που πληροφορούν για το πως λειτουργεί το σύστηµα και ποια η συµπεριφορά των µεταδεδοµένων

3. µεταδεδοµένα διατήρησης (preservation metadata), είναι τα στοιχεία για τη διατήρηση και διαφύλαξη του περιγραφόµενου αντικειµένου

4. πληροφορίες για την χρήση της συλλογής (usage)

5. µεταδεδοµένα διαχείρισης (administrative metadata), που δίνουν πληροφορίες για τη διαχείριση του αντικειµένου.

6. τα µεταδεδοµένα που εξετάζουν θέµατα πνευµατικής ιδιοκτησίας (Rights metadata) και άλλες κατηγορίες.

Κάποιες από τις προδιαγραφές µεταδεδοµένων που έχουν αναπτυχθεί είναι οι εξής:

• IMS Learning Resource Metadata (http://www.imsproject.org/metadata/index.cfm),

• Dublin Core Metadata Initiative (http://dublincore.org/ – για εφαρµογές βιβλιοθήκης),

• SCORM (Shareable Courseware Object Reference Model – http://www.adlnet.org/index.cfm).

Το 1998 οι οµάδες IMS και ARIADΝE υπέβαλλαν µια κοινή πρόταση για προδιαγραφή στην ΙΕΕΕ, η οποία απετέλεσε τη βάση για τη διαµόρφωση του σχεδίου προτύπου ΙΕΕΕ Learning Objects Metadata (LOM – http://ltsc.ieee.org/wg12/index.html), το οποίο πρόσφατα εξελίχθηκε σε πρότυπο και µάλιστα αποτελεί το πρώτο πρότυπο µαθησιακής τεχνολογίας.

Ένα τέτοιο πρότυπο περιγράφει τη δοµή του µαθησιακού αντικειµένου και πρέπει να εφαρµοστεί κατά τη δηµιουργία του πόρου. Εάν κάποιος θελήσει να επαναχρησιµοποιήσει ένα µαθησιακό αντικείµενο πρέπει αρχικά να το εντοπίσει (ανακάλυψη πόρων). Κατά συνέπεια, το ίδιο πρότυπο µεταδεδοµένων χρησιµοποιείται τόσο όταν δηµιουργείται το αντικείµενο, όσο και όταν εκτελείται µια αναζήτηση για τον εντοπισµό των κατάλληλων πόρων. Έπειτα, τα µεταδεδοµένα πρέπει να παρέχουν στη νέα ρύθµιση πληροφορίες που να υποστηρίζουν την επαναχρησιµοποίηση του µαθησιακού αντικειµένου.

Το LOM ορίζει τα στοιχεί µεταδεδοµένων που µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την περιγραφή µαθησιακών πόρων. Η προδιαγραφή περιλαµβάνει τα ονόµατα των στοιχείων, τους ορισµούς τους, τους τύπους δεδοµένων και τα µήκη πεδίων. Επιπλέον ορίζει µια ιδεατή δοµή για τα µεταδεδοµένα (Εικόνα 4).

Εικόνα 4 Απόσπασµα του µοντέλου δεδοµένων του προτύπου ΙΕΕΕ LOM

20

3.2. Συστήµατα Πακετοποίησης και ∆ιαχείρισης Περιεχοµένου Μία άλλη κατηγορία προτύπων είναι αυτά που αφορούν στην πακετοποίηση και διαχείριση

περιεχοµένου. Η πακετοποίηση περιεχοµένου συνίσταται στη συγκέντρωση δοµικών µαθησιακών µονάδων (courselets) από διάφορες πηγές. Αντίστοιχα, είναι πιθανή η αποσύνθεση µαθησιακών πακέτων στα συνιστάµενα µέρη τους, ώστε µερικά από αυτά να χρησιµοποιηθούν στη σύνθεση άλλων πακέτων (Robson & Collier 2000).

Τα πρότυπα και οι προδιαγραφές για την πακετοποίηση περιεχοµένου επιτρέπουν την µεταφορά µαθησιακών πακέτων από ένα σύστηµα µάθησης σε ένα άλλο. Αυτό είναι πολύ σηµαντικό καθώς το µαθησιακό περιεχόµενο µπορεί ενδεχοµένως να δηµιουργηθεί από ένα εργαλείο, να τροποποιηθεί από ένα άλλο, να αποθηκευτεί στον αποθηκευτικό χώρο ενός συστήµατος και να παραδοθεί σε ένα άλλο σύστηµα. Τα µαθησιακά πακέτα περιλαµβάνουν µαθησιακά αντικείµενα και πληροφορίες σχετικές µε το πώς θα συναρµολογηθούν ώστε να δηµιουργηθούν µεγαλύτερες µαθησιακές µονάδες.

Εικόνα 5 IMS µορφή πακεταρίσµατος περιεχοµένου

Χαρακτηριστικό παράδειγµα σχετικού προτύπου είναι το ιδεατό πλαίσιο Content

Framework του IMS (Εικόνα 6), το οποίο περιγράφει τα βασικά συστατικά, τη δοµή, τις λειτουργίες και τις αλληλεπιδράσεις (τόσο µε ανθρώπους όσο και µε άλλα συστήµατα) που αφορούν στη σχεδίαση συστηµάτων πακετοποίησης και διαχείρισης περιεχοµένου (Εικόνα 5), ενώ ειδικότερα για την πακετοποίηση του περιεχοµένου έχει αναπτυχθεί από τον IMS το Content Packaging Information Model (IMS 2001).

21

Εικόνα 6 IMS Content Framework

Οι προδιαγραφές που έχουν αναπτυχθεί και εξετάζουν την πακετοποίηση περιεχοµένου

είναι οι εξής:

• IMS Content Packaging (εµπορευµατοποιηµένο ως LRN από τη Microsoft) • IMS Simple Sequencing • Οδηγίες και συστάσεις της AICC για την διαχείριση υπολογιστών • Το πρότυπο SCORM (Sharable Content Object Reference Model) του οργανισµού

ADL και • Η IEEE LTSC πρόσφατα έθεσε την AICC και το SCORM να σε µια διαδικασία

πιστοποίησης

3.3. ∆ιαλειτουργικότητα Ερωτήσεων και Τεστ (Question and Test Interoperability)

Η αξιολόγηση και ο έλεγχος αποτελούν ένα πολύ σηµαντικό συστατικό της µαθησιακής διεργασίας. Παρόλα αυτά, στα περισσότερα από τα υπάρχοντα συστήµατα µαθησιακής τεχνολογίας όταν προκύψει ανάγκη αλλαγής της µηχανής παραγωγής και αξιολόγησης των τεστ ή θέµα αλλαγής περιβάλλοντος υλοποίησης, τα δοµικά στοιχεία αξιολόγησης (π.χ. ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών) είναι αδύνατο να επαναχρησιµοποιηθούν. Η επίτευξη διαλειτουργικότητας ανάµεσα σε συστήµατα αξιολόγησης και ελέγχου αποκτά εξέχουσα σηµασία καθώς πολλοί οργανισµοί επενδύουν πλέον στην κατανεµηµένη µάθηση (Robson & Collier 2000).

Ο οργανισµός IMS έχει αναπτύξει την προδιαγραφή Question and Test Interoperability (QTI-http://www.imsproject.org/question/qtiv1p2/imsqti_asi_infov1p2.html). H προδιαγραφή αυτή ορίζει τις εξής βασικές δοµές:

• Assessment – η βασική µονάδα ελέγχου • Section – µονάδα υποδοχής άλλων sections ή items που αφορούν ένα κοινό στόχο • Item – το βασικό µπλοκ ερωταπόκρισης στο οποίο περιέχονται οι ξεχωριστές

ερωτήσεις (Εικόνα 7)

22

Εικόνα 7 Παράδειγµα ενός απλού Item

Το προτεινόµενο µοντέλο καθιστά δυνατή την ανταλλαγή πολλαπλών Assessments και

οποιοδήποτε συνδυασµό Assessments, Sections και Items στο πλαίσιο µιας και µοναδικής δοµής δεδοµένων. Το πληροφοριακό µοντέλο και οι βασικές δοµές παρουσιάζονται στις Εικόνες 8 και 9 αντίστοιχα.

Ο κύριος σκοπός της προδιαγραφής είναι να επιτρέπει στους χρήστες την εισαγωγή και εξαγωγή ερωτήσεων (απλών και σύνθετων), ολοκληρωµένων τεστ, καθώς και να δίνει τη δυνατότητα ιδιωτικών προεκτάσεων του µοντέλου.

Εικόνα 8 Πληροφοριακό Μοντέλο της προδιαγραφής IMS QTI

23

Εικόνα 9 Βασικές δοµές στην προδιαγραφή IMS QTΙ

3.4. Συστήµατα ∆ιαχείρισης Προφίλ (Profiling Systems)

Τα πρότυπα διαχείρισης προφίλ επιτρέπουν τον διαµοιρασµό πληροφοριών σχετικών µε τους εκπαιδευοµένους µεταξύ διαφορετικών συστηµάτων. Περιέχουν πληροφορίες για τον ορισµό δεδοµένων µαθητή, επίδοσης και προόδου, καθώς και την προδιαγραφή ανταλλαγής αυτών των δεδοµένων.

Οι σηµαντικότερες προσπάθειες προτυποποίησης συστήµατος διαχείρισης προφίλ είναι οι πιο κάτω:

• Η προδιαγραφή IMS Learner Information Package (LIP) • Η προδιαγραφή Personal and Private Information (PAPI), που αρχικά ήταν ένα

σχέδιο της IEEE ενώ τώρα εξετάζεται από τον ISO.

Τo ΙΕΕΕ LTSC Public and Private Information (PAPI) for Learners (PAPI Learner) περιγράφει “µεταφέρσιµες” εγγραφές µαθητή. Το PAPI Learner (Εικόνα 10) αποτελεί µια προδιαγραφή ανταλλαγής δεδοµένων, χρησιµοποιείται δηλαδή για την επικοινωνία συνεργαζόµενων συστηµάτων. Πρόσφατα στο PAPI Learner υποβλήθηκε στην οµάδα εργασίας Learner Information της υποεπιτροπής SC36 του ISO (http://learner-info.jtc1sc36.org/project/ papi_learner/index.html) , ώστε να µελετηθεί περαιτέρω.

24

Εικόνα 10 Βασικά χαρακτηριστικά IEEE PAPI

Το IMS Learner Information Package (http://www.imsproject.org/profiles/ lipinfo01.html)

(Εικόνα 11) βασίζεται σε ένα µοντέλο δεδοµένων που περιγράφει τα χαρακτηριστικά ενός µαθητή τα οποία απαιτούνται για:

• την καταγραφή και τη διαχείριση του µαθησιακού ιστορικού, των στόχων και των επιτευγµάτων ενός µαθητή

• την εµπλοκή του µαθητή σε µια µαθησιακή εµπειρία • τον εντοπισµό µαθησιακών ευκαιριών για το µαθητή.

Η προδιαγραφή υποστηρίζει την ανταλλαγή της πληροφορίας µεταξύ συστηµάτων µαθησιακής τεχνολογίας, συστηµάτων διαχείρισης ανθρώπινων πόρων, βάσεις προσόντων και δεξιοτήτων, και άλλα συστήµατα που χρησιµοποιούνται στην υποστήριξη της µαθησιακής διαδικασίας.

Εικόνα 11 Βασικά χαρακτηριστικά IMS LIP

25

Εικόνα 12 Η σχέση µεταξύ του IEEE PAPI και του IMS LIP

3.5. Επιχειρησιακά Συστήµατα (Enterprise Systems)

Οι προδιαγραφές τέτοιων προτύπων στοχεύουν στην επίτευξη της διαλειτουργικότητας µεταξύ διαδικτυακών συστηµάτων µαθησιακής τεχνολογίας και άλλων επιχειρησιακών συστηµάτων που χρησιµοποιούνται για την υποστήριξη των λειτουργιών ενός οργανισµού.

Το IMS Enterprise Information Model (http://www.imsproject.org/enterprise/ entv1p1/imsent_infov1p1.html) ορίζει ένα σύνολο δοµών που µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την ανταλλαγή δεδοµένων µεταξύ διαφορετικών συστηµάτων (Εικόνα 13). Οι δοµές αυτές παρέχουν τη βάση για προτυποποιηµένες δεσµεύσεις δεδοµένων (data bindings) που επιτρέπουν στους σχεδιαστές και κατασκευαστές λογισµικού να δηµιουργούν διαλειτουργικές διεργασίες µαθησιακής διαχείρισης για µια πληθώρα συστηµάτων που έχουν κατασκευαστεί από ανεξάρτητους παραγωγούς λογισµικού. Παραδείγµατα επιχειρησιακών εφαρµογών που υποστηρίζονται από το µοντέλο αυτό είναι: οικονοµικά συστήµατα, συστήµατα πληροφοριών µαθητή, συστήµατα διαχείρισης ανθρώπινων πόρων, συστήµατα διαχείρισης βιβλιοθηκών, κ.α.

26

Εικόνα 13 Το βασικό αρχιτεκτονικό µοντέλο της προδιαγραφής IMS Enterprise

. Εκτός από το IMS Enterprise Information Model, µε το αντικείµενο της

διαλειτουργικότητας µεταξύ διαδικτυακών συστηµάτων µαθησιακής τεχνολογίας ασχολείται και η προδιαγραφή Learning Technologies Systems Architecture (LTSA - http://ltsc.ieee.org/doc/wg1/IEEE_1484_01_D09_LTSA.doc) που έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο της IEEE LTSC. Η προδιαγραφή αυτή ορίζει µια υψηλού επιπέδου αρχιτεκτονική για πληροφοριακά συστήµατα µαθησιακής τεχνολογίας και κατάρτισης που περιγράφει τη σχεδίαση και τα συστατικά αυτών των συστηµάτων (Εικόνα 14). Η LTSC:

• παρέχει ένα κοινό πλαίσιο κατανόησης των υπαρχόντων αλλά και των µελλοντικών συστηµάτων

• προωθεί τη διαλειτουργικότητα και τη µεταφερσιµότητα µέσω της αναγνώρισης των σηµαντικών διαπροσωπειών

• ενσωµατώνει ένα τεχνικό ορίζοντα (εφαρµοσιµότητα) τουλάχιστον 5-10 ετών, ενώ ταυτόχρονα παραµένει προσαρµόσιµη σε νέες τεχνολογίες και νέα συστήµατα µαθησιακής τεχνολογίας.

Delivery Evaluation

CoachLearningResources

Multimedia Behavior

LearningPreferences

Learner Records

AssessmentL o c a t o r

LearnerEntity

Query (new)

Learner Info (current)

Learner InfoCatalog Info

Locator Learning Content

Interaction Context

(history/obj.)

Εικόνα 14 Συστατικά συστήµατος βασισµένου στην LTSC

3.6. ∆ιαχείριση Ψηφιακών δικαιωµάτων (Digital Rights Management)

Με τον όρο διαχείριση ψηφιακών δικαιωµάτων αναφερόµαστε στη διεργασία καταγραφής, µετάδοσης, ερµηνείας και επιβολής ψηφιακών δικαιωµάτων. Στόχος είναι η αποτροπή της µη εξουσιοδοτηµένης χρήσης και η διαφύλαξη της ακεραιότητας της ψηφιακής πληροφορίας. Η

27

επίτευξη του στόχου αυτού απαιτεί προτυποποιηµένους τρόπους επικοινωνίας των ψηφιακών δικαιωµάτων, όπως επίσης και συστήµατα ικανά για την τήρηση των δικαιωµάτων αυτών. Η ανάγκη αυτή οδήγησε σε προσπάθειες προτυποποίησης, κυρίως στους χώρους παραγωγής πολυµέσων, ψηφιακών εκδόσεων µε στόχο την επιβολή ψηφιακών δικαιωµάτων που σχετίζονται µε εµπορικό πολυµεσικό περιεχόµενο.

Η διαχείριση ψηφιακών δικαιωµάτων συχνά βασίζεται στην ασφάλεια της πληροφορίας (π.χ. σε τεχνικές κωδικοποίησης, ηλεκτρονικές υπογραφές, πρωτόκολλα ασφαλούς εξουσιοδότησης), εµπλέκει όµως και πολύπλοκα θέµατα όπως νοµικοί περιορισµοί ή µοντέλα και ευχρηστία ηλεκτρονικού εµπορίου. Σε αυτό το πλαίσιο, οι γλώσσες έκφρασης ψηφιακών δικαιωµάτων παίζουν ένα πολύ σηµαντικό ρόλο. Οι γλώσσες αυτές χρησιµοποιούνται για τον καθορισµό του συνόλου των τύπων άδειας χρήσης που παρέχονται στους χρήστες (και σε ενδιάµεσες οντότητες όπως διανοµείς και βιβλιοθήκες) και των όρων και υποχρεώσεων που πρέπει να ικανοποιούνται ώστε αυτές οι άδειες να ισχύουν.

Ο οργανισµός ΙΕΕΕ LTSC εξέδωσε πρόσφατα ένα έγγραφο που παρουσιάζει µια µελέτη του παγκόσµιου σκηνικού στο χώρο των γλωσσών έκφρασης ψηφιακών δικαιωµάτων και κάνει µια σειρά συστάσεων για τις αναγκαίες δραστηριότητες προτυποποίησης που θα οδηγήσουν σε ένα πρότυπο (DREL) κατάλληλο για την περιοχή της µαθησιακής τεχνολογίας (Towards a Digital Rights Expression Language Standard for Learning Technology - http://ltsc.ieee.org/meeting/200212/doc/_Toc26923824).

Άλλοι οργανισµοί προτυποποίησης που εξετάζουν τη διαχείριση ψηφιακών δικαιωµάτων είναι οι πιο κάτω:

• ARIADNE, όπου υποστηρίζει την παροχή ψηφιακών δικαιωµάτων για την διανοµή και την επαναχρησιµοποίηση του εκπαιδευτικού περιεχοµένου.

• ADL, όπου στο πρότυπο SCORM εκτός από µεταδεδοµένα περιλαµβάνει και µια προδιαγραφή αλληλουχίας όπου καθοδηγεί τα συστήµατα υπό ποιους όρους µπορούν να παραδώσουν ένα µαθησιακό υλικό. Κάθε σύστηµα πρέπει να σέβεται τα ψηφιακά δικαιώµατα που συνδέονται µε το µαθησιακό υλικό που πρόκειται να παραδοθεί.

• CEN/ISSS, όπου αυτήν την περίοδο εστιάζει στην ανάπτυξη συγκεκριµένων εκπαιδευτικών µηχανισµών πνευµατικών δικαιωµάτων όπως το µοντέλο GNU Public License.

• Η οµάδα εργασίας IMS, όπου αν και δεν έχει εξετάσει άµεσα τη διαχείριση ψηφιακών δικαιωµάτων, οι συστάσεις της µιλούν για το πρόβληµα των ψηφιακών δικαιωµάτων κατά την διανοµή περιεχοµένου. Η οµάδα εργασίας για τα ψηφιακά δικαιώµατα του IMS επισηµαίνει την ανάγκη για µια ψηφιακή γλώσσα έκφρασης των δικαιωµάτων που θα επικοινωνεί µε τις παλαιότερες καθιερωµένες τεχνολογίες καθώς επίσης και µε τις νεότερες.

3.7. Εγγραφή Εκπαιδευοµένων (Learner Registration) Οι πληροφορίες εγγραφής εκπαιδευοµένων επιτρέπουν στα τµήµατα παράδοσης και

διαχείρισης της µάθησης να γνωρίζουν ποια µαθησιακά στοιχεία πρέπει να είναι διαθέσιµα στους µαθητές και παρέχει πληροφορίες για τους άλλους συµµετέχοντες στο περιβάλλον παράδοσης.

Υπάρχουν δύο προδιαγραφές που εξετάζουν αυτές της απαιτήσεις στην ηλεκτρονική µάθηση:

• Η οµάδα εργασίας IMS Enterprise έχει δηµιουργήσει την προδιαγραφή IMS TI (Tools Interoperability) για την ανταλλαγή των στοιχείων µάθησης και εγγραφής µεταξύ των µαθησιακών συστηµάτων (Εικόνα 15), και

• Ο οργανισµός Schools Interoperability Framework (SIF) υποστηρίζει την ανταλλαγή αυτών των στοιχείων στο περιβάλλον Κ- 12.

28

Εικόνα 15 Τα κύρια αντικείµενα στοιχείων IMS Enterprise

3.8. Επικοινωνία Περιεχοµένου (Content Communication)

Όταν προωθείται ένα περιεχόµενο, υπάρχει η ανάγκη να διαβιβαστούν τα στοιχεία του εκπαιδευοµένου και πληροφορίες σχετικές µε τις προηγούµενες δραστηριότητες του περιεχόµενου. ∆εδοµένου ότι ένας εκπαιδευόµενος αλληλεπιδρά µε το περιεχόµενο, παράγει κάποιο τύπο αποτελέσµατος δραστηριότητας, σκορ ή βαθµό µαθήµατος. Οι βαθµοί του µαθήµατος συχνά ονοµάζονται θέση ολοκλήρωσης. ∆ιαµοιράζοντας την έναρξη, η θέση των µαθησιακών δραστηριοτήτων και των αποτελεσµάτων µεταξύ των πολλαπλών συστατικών του µαθησιακού περιβάλλοντος απαιτούν προτυποποίηση.

Τα πρότυπα που αναπτύσσονται σε αυτήν την περιοχή επιτρέπουν στα συστατικά να διαµοιραστούν τα αποτελέσµατα τόσο σε χαµηλό επίπεδο, όσο σε µια µεµονωµένη ερώτηση αξιολόγησης, ή µέχρι το βαθµό του µαθήµατος ή µια κατάσταση ολοκλήρωσης. Αυτό ολοκληρώνεται µε τη δηµιουργία προτυποποιηµένων πρωτοκόλλων επικοινωνίας και µοντέλων δεδοµένων που επιτρέπουν στο µαθησιακό περιεχόµενο να επικοινωνεί µε το σύστηµα που το παρέδωσε. Οι σηµαντικότερες προσπάθειες προτυποποίησης για την επικοινωνία περιεχοµένου είναι οι εξής:

• η προδιαγραφή CMI (computer managed instruction) της AICC, που περιλαµβάνει ένα τµήµα επικοινωνίας (Εικόνα 16), και

• το πρότυπο SCORM της ADL. Το SCORM 1.1 περιλαµβάνει ένα JavaScript™ API για την επικοινωνία µεταξύ του συστήµατος και του περιεχοµένου που έχει να παραδώσει σε έναν Φυλλοµετρητή Ιστού (Web browser).

Εικόνα 16 CMI/Ροή δεδοµένων ενός µαθήµατος

29

3.9. Ηλεκτρονικό Χαρτοφυλάκιο (ePortfolio)

Τα ePortfolios είναι συλλογές των προσωπικών πληροφοριών ενός εκπαιδευοµένου που αντιπροσωπεύουν την ολοκλήρωση µάθησης , τους στόχους, την εµπειρία και άλλα εξατοµικευµένα στοιχεία που µπορεί να παρουσιάσει ένας εκπαιδευόµενος σε σχολεία, εργοδότες, ή σε άλλες οντότητες.

Η χρήση ePortfolios στην κατανεµηµένη µάθηση στην τριτοβάθµια εκπαίδευση έχει αυξηθεί εντυπωσιακά παγκοσµίως κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών. Ενώ προηγουµένως το ePortfolio είχε τη µορφή στατικής ιστοσελίδας, η ανάπτυξη της χρήσης του έχει οδηγήσει σε αυξανόµενη διαθεσιµότητα εµπορικών και ανοικτού κώδικα εργαλείων ePortfolio υπό µορφή βάσης δεδοµένων και Web εφαρµογών. Τα συστήµατα που είναι διαθέσιµα σήµερα αποθηκεύουν τα ePortfolios µε µορφές που δεν απεικονίζουν αποδεκτά ανοικτά πρότυπα, και δεν έχουν κανένα εργαλείο για την εξαγωγή και την εισαγωγή ePortfolio πληροφοριών που να συµµορφώνονται µε αποδεκτά πρότυπα. Το γεγονός αυτό καθιστά δύσκολο ή αδύνατο την άθικτη µετακίνηση των ePortfolios µεταξύ διαφορετικών συστηµάτων, και οδηγεί σε ανεπάρκεια και πλεονασµό κατά την ενσωµάτωση των εργαλείων ePortfolio µε άλλα επιχειρηµατικά συστήµατα.

Εκτός από τη χρήση τους σε ιδιαίτερα µαθήµατα, τα ePortfolios χρησιµοποιούνται όλο και περισσότερο σε ολόκληρα προγράµµατα και ιδρύµατα. Έχουν αρχίσει να χρησιµοποιούνται ως εργαλεία για προσωπική ανάπτυξη πλάνων, για δια βίου µάθηση και για µάθηση στον εργασιακό χώρο. Επίσης αρχίζουν να χρησιµοποιούνται για υψηλού επιπέδου αξιολογήσεις και πιστοποιήσεις.

Οι σηµαντικότερες προσπάθειες προτυποποίησης των ePortfolios είναι οι εξείς:

• Τεχνική προδιαγραφή ePortfοlio από τον IMS • eP Plugfest όπου οργανώθηκε από το EPICC-project το Οκτώβριο του 2005. Το

EPICC-project είναι ένα πρόγραµµα eLearning που χρηµατοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να καθορίσει ένα πλαίσιο διαλειτουργικότητας για τα ePortfolios. Η εργασία του EPICC συνεχίζεται τώρα κάτω από το Europortfolio (www.europortfolio.org), όπου είναι η ευρωπαϊκή κοινοπραξία για το ePortfolio.

3.10. Σχεδίαση Μάθησης (Learning Design) Το πρότυπο αυτό υποστηρίζει τη χρήση ενός ευρέος φάσµατος παιδαγωγικών µεθόδων

για την ηλεκτρονική µάθηση. Επιτρέπει σε οποιαδήποτε µαθησιακή µονάδα να περιγράφει τη µαθησιακή προσέγγιση, τις διαδικασίες, τις δραστηριότητες, τις περιγραφές, τους πόρους που χρησιµοποιεί και το αποτέλεσµα της µάθησης που πρόκειται να παραδώσει. Υποστηρίζει επίσης την ερµηνεία και την ανασκόπηση µαθησιακών µονάδων, καθώς επίσης και τη διαδικασία αναζήτησης παρόµοιων µαθησιακών µονάδων και µονάδων που έχουν τα ίδια αποτελέσµατα µάθησης.

Οι σηµαντικότερες προσπάθειες προτυποποίησης του σχεδίου µάθησης είναι οι εξείς:

• Η προδιαγραφή IMS Learning Design, όπου δηµοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του 2003 (LD, 2003).

• Η προδιαγραφή OUNL-EML (Open University of the Netherlands) του οργανισµού CEN/ISSS WS-LT (Workshop on LearningTechnologies), όπου δηµοσιεύτηκε τον ∆εκέµβριο του 2000 και αποτέλεσε και την βάση για την προδιαγραφή IMS Learning Design

• Το πρότυπο LOM του οργανισµού IEEE LTSC

3.11. Ακολουθία Μαθησιακών ∆ραστηριοτήτων (Sequencing Specification)

Σήµερα η εκπαίδευση µέσω υπολογιστή (Computer Based Training - CBT) υλοποιείται από έναν διαφορετικό αριθµό συµβαλλόµενων µερών χρησιµοποιώντας διαφορετικά εργαλεία ή

30

συστήµατα. Πολλά από τα µαθήµατα CBT που αναπτύσσονται µπορούν να συµπληρώσουν και να λειτουργήσουν καλά µε άλλα µαθήµατα που αναπτύσσονται σε διαφορετικές θέσεις, µε διαφορετικά εργαλεία από διαφορετικούς ανθρώπους. Υπάρχει η ανάγκη αυτά τα συµπληρωµατικά µαθήµατα να συγκεντρωθούν και να χρησιµοποιηθούν σε µια ενιαία σειρά µαθηµάτων. Εντούτοις, αυτό δεν µπορεί να γίνει χωρίς τον καθορισµό ενός τυποποιηµένου συνόλου λειτουργιών.

Συνεπώς υπάρχει η ανάγκη της προτυποποίησης της περιγραφής, της απαρίθµησης του περιεχοµένου, και της αλληλουχίας των µαθηµάτων σε µια σειρά µαθηµάτων. Ως εκ τούτου προκύπτει και η ανάγκη της ανάλυσης των στοιχείων απόδοσης των σπουδαστών που παρακολουθούν ένα µάθηµα.

Για τους ανωτέρω λόγους έχουν αναπτυχθεί οι πιο κάτω προδιαγραφές:

• IMS Simple Sequencing Specification, η οποία καθορίζει µια µέθοδο για την αναπαράσταση της µαθησιακής συµπεριφοράς έτσι ώστε οποιοδήποτε σύστηµα µαθησιακής τεχνολογίας (LTS) να µπορεί να τοποθετήσει διαδοχικά τις ιδιαίτερες µαθησιακές δραστηριότητες µε έναν συνεπή τρόπο. Η προδιαγραφή αυτή απελευθερώθηκε στο κοινό τον Μάρτιο του 2003.

• To πρότυπο LOM του οργανισµού IEEE LTSC • Η εφαρµογή SCORM Sequencing του οργανισµού ADL, που βασίζεται στην

προδιαγραφή Simple Sequencing του IMS, εµπλουτισµένο µε πρόσθετες απαιτήσεις και οδηγίες.

Σκοπός αυτών των προτύπων είναι:

• Να επιτρέψουν την συνεργασία διαφορετικών µαθηµάτων µε διαφορετικά συστήµατα.

• Να επιτρέψουν την εύκολη µετακίνηση µαθηµάτων από ένα σύστηµα προς ένα άλλο (ανταλλαγή/διαλειτουργικότητα µαθηµάτων).

• Να επιτρέψουν την τροποποίηση/επέκταση ενός µαθήµατος από οποιοδήποτε εκπαιδευτικό εργαλείο του συστήµατος.

• Να επιτρέψουν την εύκολη ανάλυση των στοιχείων των εκπαιδευοµένων από διαφορετικά µαθήµατα.

Στην Εικόνα 17 παρουσιάζονται οι οργανισµοί και τα πρότυπα µε τα οποία έχει ασχοληθεί ο καθένας από αυτούς τους οργανισµούς.

Εικόνα 17 Πρότυπα - Οργανισµοί

31

4. ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΟΥ ΥΙΟΘΕΤΗΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΕΡΓΑΣΙΑ

Στον Πίνακα 1 και στην Εικόνα 18 παρουσιάζονται τα πρότυπα που έχουν υλοποιηθεί και υποστηρίζονται από κάποια πλατφόρµα.

Πίνακας 1: Πίνακας µε τα πρότυπα που έχουν υλοποιηθεί και υποστηρίζονται από κάποια πλατφόρµα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ IMS Metadata Blackboard, Desire2Learn, Angel, TeleTOP IMS Content Packaging Blackboard, Desire2Learn, Angel, TeleTOP, eCollege,

Claroline, Atutor, Moodle, Sakai IMS QTI Blackboard, Desire2Learn, Angel, eCollege, Claroline,

Atutor, Sakai, Joomla IMS Simple Sequencing Blackboard, Desire2Learn, Angel, TeleTOP, eCollege IMS Enterprise Blackboard, Desire2Learn, Angel, TeleTOP, eCollege,

Moodle IMS Tools Interoperability Angel SCORM Blackboard, Desire2Learn, Angel, TeleTOP, eCollege,

Claroline, Atutor, Moodle, Sakai, Joomla Dublin Core Metadata Blackboard, Desire2Learn, Angel, TeleTOP, eCollege,

Atutor, Sakai IEEE LOM Blackboard, Desire2Learn, Angel, TeleTOP, eCollege SIF Angel AICC CMI Blackboard, Desire2Learn, Moodle

Εικόνα 18 Πρότυπα - Πλατφόρµες

32

4.1. Πρότυπα που υιοθετήσαµε Στα πλαίσια της διπλωµατικής εργασίας υιοθετήθηκαν τα πιο κάτω πρότυπα:

• µεταδεδοµένα • πακετοποίηση και διαχείριση περιεχοµένου • διαλειτουργικότητα ερωτήσεων και τεστ

Τα πρότυπα αυτά είναι από τα πιο σηµαντικά και εφαρµόζονται από τα περισσότερα συστήµατα διαχείρισης µάθησης. Συµβάλλουν στη διαλειτουργικότητα (interoperability) και απεξάρτηση (reduce dependence on) από συγκεκριµένα προϊόντα ή δηµιουργούς. Επίσης, µε τη χρήση τους, οι διαχειριστές συστηµάτων διαχείρισης µάθησης, µπορούν να µεταφέρουν εύκολα µαθησιακές δραστηριότητες, µαθήµατα ή και ολόκληρα εκπαιδευτικά προγράµµατα από ένα σύστηµα διαχείρισης µάθησης σε ένα άλλο.

Πρότυπα τα οποία εφαρµόζονται από εµπορικά κυρίως συστήµατα, όπως:

• εγγραφή εκπαιδευοµένων • σχεδίαση µάθησης • επιχειρησιακά συστήµατα

δεν υιοθετήθηκαν, καθώς υπήρχε µόνο η δυνατότητα χρήσης συστηµάτων ελεύθερου λογισµικού.

Επίσης δεν υιοθετήθηκαν οι προδιαγραφές για ψηφιακά δικαιώµατα και ePortfolio, καθώς δεν έχουν εφαρµοστεί ακόµη πλήρως από κάποιο σύστηµα. Για τις προδιαγραφές αυτές δεν έχει αναπτυχθεί ένα ολοκληρωµένο πρότυπο, αλλά αρκετοί οργανισµοί εργάζονται προς αυτή την κατεύθυνση.

33

5. EDITORS

Για την δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού σύµφωνα µε τις πιο πάνω προδιαγραφές έχουν δηµιουργηθεί ειδικά εργαλεία που ονοµάζονται συντάκτες (editors). Πιο κάτω ονοµάζονται µερικά από τα σηµαντικότερα µε βάση συγκεκριµένες προδιαγραφές.

Μεταδεδοµένα

• Reload editor • eXe editor • Advanced SCORM editor • Lersus editor

Πακετοποίηση Περιεχοµένου

• Reload editor • eXe editor • Advanced SCORM editor • Lersus editor

∆ιαλειτουργικότητα Ερωτήσεων και Τεστ

• Canvas editor • QAed • Lersus editor

Στην Εικόνα 19 παρουσιάζονται τα πρότυπα, οι πλατφόρµες που τα υποστηρίζουν, καθώς

και οι editors.

Εικόνα 19 Πρότυπα, πλατφόρµες που τα υποστηρίζουν και editors

34

5.1. RELOAD Editor O RELOAD Editor (http://www.reload.ac.uk/) (Εικόνα 20) είναι ένα ανοικτού κώδικα

εργαλείο το οποίο υποστηρίζει πολλαπλά IMS και SCORM πρότυπα.

Ο editor για πακετοποίηση περιεχοµένου:

• Επιτρέπει τη συγκέντρωση περιεχοµένου (από διαφορετικές προδιαγραφές, όπως IMS Content Packaging, IMS/IEEE Metadata και οδηγίες SCORM)

Οι πιο πρόσφατες εκδόσεις περιέχουν υποστήριξη για τις προδιαγραφές IMS Learning Design (level A) και IMS Simple Sequencing.

Η έκδοση 2.5.2 του Reload editor (Νοέµβρης 2006) περιλαµβάνει και υποστήριξη για:

• IMS Metadata ή IEEE LOM, • IMS MD 1.2.4, • IMS CP 1.1.4 • SCORM 1.2 • SCORM 2004 (3rd edition) και ως εκ τούτου για IMS Simple Sequencing και ΙMS

QTI • IMS Learning Design

Εικόνα 20 Το περιβάλλον εργασίας του RELOAD Editor

5.2. eXe Editor

Το πρόγραµµα eXe (http://exelearning.org/) (Εικόνα 21) αναπτύσσει µια διαθέσιµη ανοικτού κώδικα εφαρµογή για να βοηθήσει τους δασκάλους και τους καθηγητές στην δηµοσίευση ψηφιακού περιεχοµένου για το ∆ιαδίκτυο χωρίς να απαιτείται η γνώση HTML και XML. Η εφαρµογή eXe µπορεί να εξάγει περιεχόµενο ως ανεξάρτητες ιστοσελίδες ή πακέτα περιεχοµένου SCORM ή IMS.

Το πρόγραµµα έχει χρηµατοδοτηθεί µε επιχορήγηση από την κυβέρνηση της Νέας Ζηλανδίας και προωθείται από το πανεπιστήµιο του Auckland (University of Auckland), το τεχνολογικό πανεπιστήµιο του Auckland (The Auckland University of Technology) και το Πολυτεχνείο Polytechnic (Tairawhiti Polytechnic).

35

Εικόνα 21 Το περιβάλλον εργασίας του eXe Editor

5.3. QAed (Questions & Assessment Editor)

Το QAed (http://qtitools.caret.cam.ac.uk/) (Εικόνα 22) έχει δηµιουργηθεί από την οµάδα GTI του Πανεπιστηµίου Pompeu Fabra (UPF) της Μπαρτσελόνα (Ισπανία). Παρέχει ένα εύχρηστο εργαλείο για τη δηµιουργία και τη διαχείριση συλλογών ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής που µπορούν να εξαχθούν σε µορφή QTI-Lite (v1.2).

Το QAed είναι ένα εργαλείο ανοικτού κώδικα και έχει αναπτυχθεί µε τη γλώσσα προγραµµατισµού Java. Το υλικό που παράγεται από το QAed είναι κατάλληλο για µετατροπή στην έκδοση 2 QTI.

Εικόνα 22 Το περιβάλλον εργασίας του QAed Editor

36

5.4. CanCore Editor

Η CanCore (http://www.cancore.ca/), µε την υποστήριξη του πανεπιστηµίου της Athabasca και του προγράµµατος eduSource, έχει αναπτύξει τρία τµήµατα λογισµικού ανοικτού κώδικα για την πρόσβαση και το χειρισµό των LOM/CanCore µεταδεδοµένων. Τα τµήµατα αυτά, έχουν εκδοθεί µε την άδεια LGPL του ιδρύµατος ελεύθερου λογισµικού (Free Software Foundation), και έχουν τη δυνατότητα να απλοποιήσουν πολύ την προκλητική εργασία στις αποθήκες ανάπτυξης µαθησιακών αντικειµένων - χωρίς να αυξήσουν το κόστος της ανάπτυξης.

Αυτά τα τµήµατα λογισµικού έχουν τη µορφή διεπαφών, APIs (διεπαφές προγράµµατος εφαρµογής), ή σχηµάτων που εργάζονται µε δεδοµένα και τις λειτουργίες LOM (Learning Object Metadata - Μεταδεδοµένα Μαθησιακού Αντικειµένου) ή LOR (Learning Object Repository - Αποθήκη Μαθησιακού Αντικειµένου) και είναι τα εξής:

• Μια διεπαφή LOM ή ένα API για την απλοποίηση το χειρισµό και τη διαβίβαση των LOM δεδοµένων ανάµεσα στα συστήµατα λογισµικού.

• Η διεπαφή LOR ή API για την επικοινωνία µε το Μαθησιακό Αντικείµενο και την Αποθήκη Μεταδεδοµένων.

• Ένα συνηθισµένο LDAP σχήµα που επιτρέπει στα καταγεγραµµένα LOM να αποθηκευτούν και να προσπελαστούν µέσω ενός LDAP εξυπηρετητή.

Το πρώτο τµήµα, µια διεπαφή LOM ή ένα API, έχει αναπτυχθεί µε τη γλώσσα προγραµµατισµού Java, και λαµβάνει τη µορφή µιας LOM "Σύνδεσης Java". Αυτή η σύνδεση µπορεί να χρησιµοποιηθεί από τους προγραµµατιστές της Java για την αναπαράσταση και το χειρισµό των στοιχείων αντικειµένων LOM στα συστήµατα λογισµικού. Σαν API, αυτό το συστατικό παρέχει επίσης έναν τρόπο τη διαλειτουργική επικοινωνία µεταξύ ενός στοιχείου αντικειµένου LOM και ενός τρίτου εξωτερικού λογισµικού. Το δεύτερο τµήµα, µια διεπαφή LOR ή ένα API, έχει αναπτυχθεί επίσης σε Java, και επιτρέπει στις εγγραφές LOM να αποθηκευτούν και να είναι προσβάσιµες µε λειτουργικό τρόπο σε ένα δικτυακό περιβάλλον. Αυτό το LOR API καθιστά δυνατή την πρόσβαση στα δεδοµένα LOM µε τρόπους συγκρίσιµους µε τις λειτουργίες που διευκρινίζονται στην προδιαγραφή «∆ιαλειτουργικότητα Ψηφιακών Αποθηκών» του οργανισµού IMS, µέσω παραδείγµατος χάριν της «συγκοµιδής», της «αναζήτησης» και της «υποβολής». Το τρίτο τµήµα, µια "LOR-LDAP" εφαρµογή, όπου οι αποθηκευµένες LOM εγγραφές χρησιµοποιούν το απλό και δηµοφιλή λογισµικό εξυπηρετητή LDAP ("Lightweight Directory Access Protocol"). Αυτό το συστατικό έχει τη µορφή ενός ιδιαίτερου LOR API που χτίζεται χρησιµοποιώντας ένα συνηθισµένο σχήµα LDAP που αναπτύσσεται συγκεκριµένα για να αποθηκεύσει και να εκθέσει τα δεδοµένα LOM. 5.5. IMS Assesst Designer

Ο IMS Assesst Designer (http://www.xdlsoft.com/ad/) (Εικόνα 23) είναι ένα εργαλείο για δηµιουργία αξιολόγησης που έχει σχεδιαστεί µε τρόπο ώστε να είναι φιλικό προς το χρήστη. Οι συγγραφείς µπορούν να δηµιουργήσουν, να τροποποιήσουν, να διαγράψουν και να επαναταξινοµήσουν τις ερωτήσεις αξιολόγησης πολύ εύκολα. Είναι συµβατό µε ανοικτά πρότυπα όπως για παράδειγµα την προδιαγραφή για διαλειτουργικότητα ερωτήσεων και τεστ του οργανισµού IMS (QTI). Το σύστηµα παρέχει διάφορους τύπους ερωτήσεων (πολλαπλής επιλογής, πολλαπλών απαντήσεων, αντιστοίχησης, αριθµητική και αλφαριθµητική συµπλήρωση κενών). Τα στοιχεία αξιολόγησης µπορούν να εξαχθούν και να εισαχθούν σε µορφή συµπιεσµένου αρχείου (zip) σύµφωνα µε την προδιαγραφή IMS QTI. Επίσης, υποστηρίζονται στοιχεία όπως εικόνες και HTML αρχεία.

37

Εικόνα 23 Το περιβάλλον εργασίας του IMS Assesst Designer

5.6. Canvas Editor Η Can Studios (http://www.the-can.com/) (Εικόνα 24) δηµιούργησε το Canvas content

development system, το οποίο είναι ένα εργαλείο για τη δηµιουργία ασκήσεων συµβατών µε την προδιαγραφή IMS QTI.

Το περιβάλλον του Canvas υιοθετεί µια οπτική µέθοδο για σύνταξη παρόµοιο µε το περιβάλλον του Dreamweaver, επιτρέποντας στα στοιχεία να µετακινούνται µεταξύ των σελίδων, να µεταβάλλουν το µέγεθος τους και να χρωµατίζονται.

Εικόνα 24 Το περιβάλλον εργασίας του Canvas Editor

5.7. LERSUS Editor

Η DELFI Software δηµιούργησε το LERSUS (http://www.lersus.de/) (Εικόνα 25), ένα κατάλληλο και λειτουργικό εργαλείο για την ανάπτυξη πληροφοριακού υλικού. Βοηθάει στη

38

δηµιουργία υψηλής ποιότητας, δοµηµένων και περιγραφικών εκπαιδευτικών ενοτήτων, e-learning υλικού, ασκήσεων και άλλου πληροφοριακού υλικού.

Επιτρέπει τη δηµιουργία e-learning υλικού µε βάση ένα προκαθορισµένο πρότυπο εγγράφου. Στο στάδιο του προγραµµατισµού, αυτό το µοντέλο επιτρέπει στο δηµιουργό να καθορίσει τη διδακτική δοµή, το στυλ, και το σχέδιο του εγγράφου. Ως αποτέλεσµα, δεν απαιτείται η επικέντρωση του δηµιουργού σε αυτά τα στοιχεία καθώς αυτό το κάνει το ίδιο το LERSUS.

Αυτό το είδος προσέγγισης επεκτείνει τον κύκλο ζωής των υλικών και επιτρέπει την επαναχρησιµοποίηση ολόκληρου του υλικού ή ξεχωριστά των τµηµάτων του.

Οι µαθησιακές ενότητες που αναπτύσσονται σε LERSUS είναι συµβατές µε όλα τα υπάρχοντα πρότυπα ηλεκτρονικής µάθησης: SCORM 1.2, IMS-LOM, QTI.

Εικόνα 25 Το περιβάλλον εργασίας του LERSUS

5.8. Advanced SCORM Editor

Η Deltalearn δηµιούργησε τον Advanced SCORM Editor (http://www.deltalearn.com/) (Εικόνα 26), έναν προηγµένο XML συντάκτη που επιτρέπει τη δηµιουργία e-learning περιεχοµένου. Το περιεχόµενο που δηµιουργεί είναι συµβατό µε το πρότυπο SCORM. Επίσης διαθέτει έναν δυναµικό γραφικό συντάκτη για την παραγωγή SCORM µεταδεδοµένων, µε αποτέλεσµα τη βελτίωση της παραγωγικότητας και της εντυπωσιακής µείωσης του χρόνου δηµιουργίας. Το υλικό που δηµιουργείται µέσω του Advanced SCORM Editor µπορεί να λειτουργήσει µε οποιοδήποτε Σύστηµα ∆ιαχείρισης Μάθησης (LMS).

39

Εικόνα 26 Το περιβάλλον εργασίας του Advanced SCORM Editor

40

6. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

Τα Συστήµατα ∆ιαχείρισης Μάθησης – LMS ( Learning Management System) είναι πλατφόρµες λογισµικού που διεκπεραιώνουν τη διαχείριση ενός ολοκληρωµένου συστήµατος ηλεκτρονικής εκπαίδευσης.

Συγκεκριµένα, µέσω ενός LMS :

1. Πραγµατοποιείται η διαχείριση ηλεκτρονικών µαθηµάτων και γενικότερα του εκπαιδευτικού υλικού, για παράδειγµα η δηµιουργία µαθηµάτων µέσω εργαλείων της πλατφόρµας ( authoring tools ), η εισαγωγή έτοιµων µαθηµάτων, η τροποποίηση, ο εµπλουτισµός και η διαγραφή τους.

2. Αυτοµατοποιείται η εγγραφή χρηστών και ελέγχεται η πρόσβασή τους στα µαθήµατα. 3. Παρακολουθούνται οι ενέργειες των χρηστών από τη στιγµή που εισέρχονται στην

πλατφόρµα µέχρι τη στιγµή εξόδου τους από το σύστηµα. Τα δεδοµένα παρακολούθησης είναι διαθέσιµα σε διαχειριστές της πλατφόρµας και σε εκπαιδευτές των µαθηµάτων. Η παρακολούθηση αυτή µεταξύ των άλλων αφορά:

• Εγγραφή σε µαθήµατα. • Συµµετοχή στα µαθήµατα. Ειδικότερα καταγράφεται το ποσοστό κάλυψης της

ύλης του µαθήµατος. • Αποτελέσµατα και βαθµοί διαγωνισµών αξιολόγησης. • Συµµετοχή µε αποστολή δηµοσιεύσεων σε οµάδες συζήτησης • Συµµετοχή σε ζωντανές συνοµιλίες και διαλόγους µεταξύ χρηστών

4. Πραγµατοποιείται η διαχείριση µίας τάξης. Με τη βοήθεια των εργαλείων παρακολούθησης και επικοινωνίας µαθητών και εκπαιδευτών, εκτιµώνται οι γνώσεις και δεξιότητες που αποκτά κάθε εκπαιδευόµενος καθώς και τα κενά που πιθανό να παρουσιάζει σε ορισµένες ενότητες. Για κάθε εκπαιδευόµενο ορίζεται µία ενδεικτική πορεία εκµάθησης (development path) ώστε να καλύψει τα προσωπικά του κενά. Παράλληλα προγραµµατίζονται δραστηριότητες για να καλυφθούν οι εκπαιδευτικές ανάγκες όλων των συµµετεχόντων της τάξης.

Η ανάγκη χρήσης ενός Συστήµατος ∆ιαχείρισης Μάθησης (LMS) που να υποστηρίζει την υλοποίηση ποικίλων παιδαγωγικών απαιτήσεων αναγνωρίζεται ως ένα σηµαντικό ζήτηµα στην εκπαίδευση από απόσταση. Μέχρι σήµερα έχουν γίνει σηµαντικές ερευνητικές προσπάθειες και πολλές πρωτοβουλίες είναι σε εξέλιξη µε σηµαντικότερη απήχηση ίσως αυτή της τυποποίησης του περιεχοµένου για µεταφορά και επαναχρησιµοποίηση από διαφορετικά LMS.

Σήµερα υπάρχουν αρκετά LMS (εµπορικά ή ανοικτού κώδικα) που προσφέρουν τη δυνατότητα επαναχρησιµοποίησης υλικού που έχει δηµιουργηθεί σύµφωνα µε το πρότυπο SCORM (SCORM conformant) ή το IMS. Μερικά από αυτά εξετάστηκαν στα πλαίσια της διπλωµατικής εργασίας, όπως το Blackboard, Desire2Learn, Angel, TeleTOP, eCollege από τα εµπορικά συστήµατα και Claroline, ATutor, Moodle, Sakai, Joomla από τα ανοικτού κώδικα. Συγκεκριµένα, έγινε η εγκατάσταση των συστηµάτων ανοικτού κώδικα Moodle και ATutor. Τα συστήµατα αυτά επιλέχθηκαν διότι είναι ανοικτού κώδικα και υποστηρίζουν τα πρότυπα τα οποία υιοθετήσαµε.

6.1. Η πλατφόρµα Moodle

Το Moodle (http://moodle.org/) (Εικόνα 27) είναι ένα πακέτο λογισµικού για διεξαγωγή ηλεκτρονικών µαθηµάτων µέσω ∆ιαδικτύου, το οποίο προσφέρει ολοκληρωµένες Υπηρεσίες Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης. Είναι ένα συνεχώς αναπτυσσόµενο, συνεργατικό έργο που έχει σαν σκοπό να υποστηρίξει ένα «κοινωνικοποιηµένο» µοντέλο εκπαίδευσης.

∆ηµιουργήθηκε το 1999 από τον Αυστραλό Martin Dougiamas και ήταν µέρος του PhD του. Το όνοµα Moodle είναι το ακρώνυµο του Modular Object - Oriented Dynamic Learning Environment.

41

Η πλατφόρµα παρέχεται ελεύθερα ως λογισµικό Open Source (κάτω από την GNU Public License) και µπορεί να τρέξει σε οποιοδήποτε σύστηµα υποστηρίζει PHP, ενώ έχει τη δυνατότητα να συνδυάζεται µε πολλούς τύπους βάσεων δεδοµένων (ιδιαίτερα MySQL).

Εικόνα 27 Το περιβάλλον της πλατφόρµας Moodle

6.1.1. Συµπεράσµατα σχετικά µε την χρήση του Moodle

Στα πλαίσια της διπλωµατικής εργασίας έγινε η εγκατάσταση της έκδοσης 1.8.1 του Moodle και δοκιµάστηκε υλικό το οποίο δηµιουργήθηκε µε τον συντάκτη eXe. Μέσω του συντάκτη eXe έγινε η πακετοποίηση του υλικού σε µορφή SCORM 1.2 και IMS. Στη συνέχεια έγινε η εισαγωγή του υλικού αυτού στην πλατφόρµα Moodle (Εικόνα 28).

Εικόνα 28 Προβολή πακέτου SCORM στο περιβάλλον του Moodle

Από την επισκόπηση του πακεταρισµένου υλικού που εισάχθηκε στο Moodle προκύπτουν

τα πιο κάτω συµπεράσµατα:

1. Το Moodle φορτώνει πακεταρισµένο υλικό το οποίο έχει δηµιουργηθεί µε το εργαλείο eXe

2. ∆εν εµφανίζει οποιοδήποτε πρόβληµα σε σχέση µε τους ελληνικούς χαρακτήρες (εφόσον η κωδικοποίηση της πλατφόρµας και του eXe είναι Unicode utf-8)

3. ∆εν επιτρέπει την εξαγωγή πακέτου περιεχοµένου (ώστε να επαναχρησιµοποιηθεί)

42

4. ∆εν επιτρέπει την αναζήτηση περιεχοµένου µε βάση τα µεταδεδοµένα, καθώς η αναζήτηση στο Moodle γίνεται µόνο µέσα στα forum και όχι σε όλο το περιεχόµενο

5. Για την πλοήγηση στο περιεχόµενο, επιτρέπεται η απόκρυψη του αριστερού µενού και η πλοήγηση µε τους συνδέσµους «Επόµενο» - «Προηγούµενο» ή η εµφάνιση του µενού σε αναδυόµενη λίστα

6. ∆εν επιτρέπεται η απενεργοποίηση των συνδέσµων στο µενού 7. Όταν ολοκληρωθεί η προσπέλαση µιας ενότητα, δίπλα από τον τίτλο της

εµφανίζεται το εικονίδιο 8. Το σύστηµα αποθηκεύει την παρακολούθηση του κάθε χρήστη και είναι διαθέσιµη

στον καθηγητή του µαθήµατος 9. ∆εν επιτρέπει την εισαγωγή QTI τεστ

6.2. Η πλατφόρµα ATutor Το ATutor (http://www.atutor.ca/) (Εικόνα 29) πρόκειται για ένα Open Source Σύστηµα

∆ιαχείρισης Εκπαιδευτικού Περιεχοµένου (LCMS).

Οι διαχειριστές µπορούν να εγκαταστήσουν ή να αναβαθµίσουν το ATutor πολύ εύκολα και γρήγορα. Επίσης µπορούν να αναπτύξουν διάφορα θέµατα ώστε να δώσουν στο ATutor νέα εµφάνιση και να επεκτείνουν εύκολα τη λειτουργία του µε τις ενότητες χαρακτηριστικών.

Οι εκπαιδευτές µπορούν γρήγορα να συγκεντρώσουν, να πακετάρουν, και να ανακατανείµουν το διαδικτυακό εκπαιδευτικό περιεχόµενο. Ακόµη µπορούν εύκολα να εισάγουν προ-πακεταρισµένο περιεχόµενο, και να διαχειριστούν on-line τα µαθήµατα τους.

Οι εκπαιδευόµενοι µαθαίνουν σε ένα προσαρµοστικό µαθησιακό περιβάλλον.

Εικόνα 29 Το περιβάλλον της πλατφόρµας ATutor

6.2.1. Συµπεράσµατα σχετικά µε την χρήση του ATutor

Στα πλαίσια της διπλωµατικής εργασίας έγινε η εγκατάσταση της έκδοσης 1.5.5 και 1.6 του ATutor και δοκιµάστηκε υλικό το οποίο δηµιουργήθηκε µε τον συντάκτη eXe. Μέσω του συντάκτη eXe έγινε η πακετοποίηση του υλικού σε µορφή SCORM 1.2 και IMS. Στη συνέχεια έγινε η εισαγωγή του υλικού αυτού στην πλατφόρµα ATutor (Εικόνα 30).

43

Εικόνα 30 Προβολή πακέτου SCORM στο περιβάλλον του ATutor

Από την επισκόπηση του πακεταρισµένου υλικού που εισάχθηκε στο ATutor 1.5.5

εντοπίστηκε πρόβληµα στην κωδικοποίηση των ελληνικών χαρακτήρων. Ο eXe editor κωδικοποιεί τα ελληνικά σε Unicode (utf-8) ενώ στην έκδοση 1.5.5 του ATutor η κωδικοποίηση γίνεται σε Ελληνικά (ISO). Στην έκδοση 1.6 του ATutor δεν υπάρχει αυτό το πρόβληµα καθώς η πλατφόρµα χρησιµοποιεί πλέον κωδικοποίηση Unicode (utf-8). Για το λόγω αυτό έγινε χρήση της έκδοση 1.6 και προέκυψαν τα πιο κάτω συµπεράσµατα:

1. Το ATutor φορτώνει πακεταρισµένο υλικό το οποίο έχει δηµιουργηθεί µε το εργαλείο eXe

2. ∆εν εµφανίζει οποιοδήποτε πρόβληµα σε σχέση µε τους ελληνικούς χαρακτήρες (εφόσον η κωδικοποίηση της πλατφόρµας και του eXe είναι Unicode utf-8)

3. Επιτρέπει την εξαγωγή πακέτου περιεχοµένου (ώστε να επαναχρησιµοποιηθεί) 4. Επιτρέπει την αναζήτηση περιεχοµένου µε βάση τα µεταδεδοµένα 5. Για την πλοήγηση στο περιεχόµενο, επιτρέπεται η απόκρυψη του αριστερού

µενού και η πλοήγηση µε τα εικονίδια «Επόµενο» - «Προηγούµενο» 6. ∆εν επιτρέπεται η απενεργοποίηση των συνδέσµων στο µενού 7. Ο χρήστης γνωρίζει πάντα σε ποιο σηµείο του περιεχοµένου βρίσκεται, καθώς ο

τίτλος των σελίδων που δεν έχουν προσπελασθεί εµφανίζονται µε µπλε χρώµα, των σελίδων που έχουν προσπελασθεί µε πράσινο και της τρέχουσας σελίδας µε µαύρα έντονα γράµµατα.

8. Φαίνεται να υπάρχει πρόβληµα στην εισαγωγή QTI τεστ

44

6.3. Σύγκριση Moodle-ATutor Τόσο το σύστηµα Moodle όσο και το σύστηµα ATutor υποστηρίζουν την ελληνική γλώσσα

και φορτώνουν πακεταρισµένο υλικό το οποίο έχει δηµιουργηθεί µε το εργαλείο eXe. Επίσης, και τα δύο συστήµατα παρουσιάζουν τα περιεχόµενα µε τρόπο ώστε ο χρήστης να γνωρίζει πάντα σε ποιο σηµείο του περιεχοµένου βρίσκεται. Φαίνεται, πως και στα δύο συστήµατα υπάρχει πρόβληµα µε την εισαγωγή QTI τεστ.

Το ATutor, σε αντίθεση µε το Moodle, επιτρέπει την αναζήτηση του προτυποποιηµένου περιεχοµένου µε βάση τα µεταδεδοµένα και την εξαγωγή ενός πακέτου περιεχοµένου, ώστε να επαναχρησιµοποιηθεί. Αυτά τα χαρακτηριστικά του συστήµατος ATutor είναι που το καθιστούν αρκετά καλύτερο από το Moodle, σε σχέση µε την υποστήριξη των εκπαιδευτικών προτύπων.

45

7. ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ∆ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

Η υιοθέτηση εκπαιδευτικών προτύπων δεν είναι εύκολη υπόθεση. Τα πρότυπα που επικρατούν σήµερα είναι το SCORM και αυτά που δηµιουργούνται από το IMS Global Learning Consortium. Είναι δεδοµένο, µε βάση τις έρευνες που έχουν γίνει µέχρι σήµερα, ότι η χρήση αυτών των εκπαιδευτικών προτύπων θα οδηγήσει στη διαλειτουργικότητα και την επαναχρησιµοποίηση του υλικού. Παρόλα αυτά, οι πιο πάνω ιδιότητες δεν µπορούν να εξασφαλίσουν την αποτελεσµατικότητα του. Το βασικό ερώτηµα, λοιπόν, είναι εάν πρόκειται να προκύψουν καλύτερα αποτελέσµατα µάθησης υιοθετώντας τα εκπαιδευτικά πρότυπα.

Ένας δηµιουργός περιεχοµένου ή ένας εκπαιδευτής για να πάρει την απόφαση να χρησιµοποιήσει εκπαιδευτικά πρότυπα, πρέπει να είναι σίγουρος για την αποτελεσµατικότητα τους. Αυτό συµβαίνει διότι η τροποποίηση ή η δηµιουργία νέου εκπαιδευτικού υλικού µε βάση κάποιο πρότυπο είναι αρκετά χρονοβόρα και επίπονη διαδικασία. Είναι δύσκολο να υπολογίσει κανείς µε ακρίβεια το χρόνο που απαιτείται για την τροποποίηση του υπάρχοντος υλικού ή τη δηµιουργία νέου εκπαιδευτικού υλικού. Αυτό εξαρτάται από το περιεχόµενο, τους πόρους που είναι διαθέσιµοι, το επίπεδο αλληλεπίδρασης και τις δυνατότητες του δηµιουργού.

Ο δηµιουργός πρέπει να οργανώσει και να δοµήσει το περιεχόµενο από την αρχή µε τη χρήση του κατάλληλου συντάκτη. Στην περίπτωση µας, χρησιµοποιήσαµε τον συντάκτη eXe µέσω του οποίου εξαγάγαµε το περιεχόµενο σε SCORM και IMS. Το πρόβληµα αυτό αµβλύνεται εάν λάβουµε υπόψη ότι οι δηµιουργοί στους οποίους απευθυνόµαστε εµείς είναι κυρίως καθηγητές Πανεπιστηµίου, που έχουν περιορισµένο χρόνο στη διάθεση τους για να προβούν στην υιοθέτηση τέτοιων προτύπων για το εκπαιδευτικό τους υλικό. Εποµένως, αποτελεί επιτακτική ανάγκη η εξασφάλιση της αποτελεσµατικότητας του υλικού ώστε ο δηµιουργός να προβεί στην προτυποποίηση του.

Για να εξασφαλιστεί η αποτελεσµατικότητα του εκπαιδευτικού υλικού που ακολουθεί κάποιο πρότυπο, προτείνουµε κάποιες καλές πρακτικές για τη δηµιουργία του. Πιο συγκεκριµένα, στα πλαίσια της συγκεκριµένης διπλωµατικής εργασίας, έγινε ανασκόπηση και εξαγωγή καλών πρακτικών για την δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού, το οποίο είναι προτυποποιηµένο µε βάση το SCORM και το IMS.

Καθώς τα πρότυπα SCORM και IMS επικρατούν σήµερα, πολλοί οργανισµοί τροποποιούν το υπάρχον εκπαιδευτικό υλικό ώστε να το κάνουν συµβατό µε αυτά. Το εκπαιδευτικό υλικό που θα πρέπει να τροποποιηθεί µπορεί είτε να έχει αναπτυχθεί από τον ίδιο τον οργανισµό, είτε όχι. Επίσης, µπορεί είτε να έχει αναπτυχθεί από έµπειρους σχεδιαστές εκπαιδευτικού υλικού, είτε όχι. Αρκετά άτοµα έχουν ερωτηθεί «Τι κάνει ένα SCORM/IMS περιεχόµενο καλό;». Η απάντηση είναι ότι ένα καλό εκπαιδευτικό περιεχόµενο δηµιουργεί ένα καλό SCORM/IMS περιεχόµενο. Όταν θα χρειαστεί να γίνει µετατροπή του υπάρχων περιεχοµένου σε SCORM/IMS, είναι ουσιαστικό να εξασφαλιστεί ότι το περιεχόµενο είναι εκπαιδευτικά σωστό στην τρέχουσα µορφή του προτού µετατραπεί SCORM/IMS. Ο ευκολότερος τρόπος για να γίνει αυτό είναι µέσω µιας διαδικασίας «αντίστροφης δηµιουργίας» του περιεχοµένου, που περιγράφεται αναλυτικά πιο κάτω.

7.1 Μελέτη των χαρακτηριστικών των µαθητευοµένων

Η γνώση αυτή µας βοηθά να σχεδιάσουµε το εκπαιδευτικό υλικό έτσι ώστε να εξυπηρετεί τις ανάγκες και τις δυνατότητες τους και να ανταποκρίνεται καλύτερα στις προσδοκίες τους. Επίσης, ένας από τους στόχους του προτύπου SCORM/IMS είναι η δηµιουργία επαναχρησιµοποιήσιµου περιεχοµένου. Το ίδιο περιεχόµενο µπορεί συχνά να επαναχρησιµοποιηθεί σε διαφορετικούς τοµείς από διαφορετικούς µαθητευοµένους για να επιτύχουν διαφορετικούς στόχους. Για παράδειγµα, στο σχέδιο των φρούτων και των λαχανικών για τους καλλιεργητές (Εικόνα 31), εάν ένας από τους στόχους είναι «να προσδιοριστεί η θρεπτική αξία των αβοκάντο», τότε πρέπει να καθοριστεί εάν οι θρεπτικές

46

πληροφορίες για τα αβοκάντο είναι συγκεκριµένες για τους καλλιεργητές ή εάν υπάρχουν κάποιες θρεπτικές πληροφορίες για τα αβοκάντο που µπορεί να ενδιαφέρουν άλλες οµάδες ατόµων, ανεξάρτητα από το πλαίσιο. Πολλές φορές εντοπίζεται ότι το περιεχόµενο µπορεί να χρησιµοποιηθεί από περισσότερα άτοµα από αυτά που αρχικά σχεδιάστηκε.

Εικόνα 31 Παράδειγµα του διαγράµµατος της δοµής του περιεχοµένου ενός παραδοσιακού

µαθήµατος

7.2. Αξιολόγηση του υπάρχοντος περιεχοµένου

Το περιεχόµενο διδάσκει τους καθορισµένους στόχους; Μετά από µια στοχαστική και αµερόληπτη αξιολόγηση, είναι πιθανό να εντοπιστεί ότι οι στόχοι είναι ανεξάρτητοι από το περιεχόµενο ή ότι το περιεχόµενο δεν διδάσκει τους καθορισµένους στόχους. Εάν συµβαίνει αυτό, θα πρέπει να καθοριστεί:

1. αν χρειάζεται η πρόσθεση περιεχοµένου ώστε να διδάσκονται οι υπάρχοντες στόχοι

2. αν πρέπει να µετακινηθούν ή να αναδιατυπωθούν οι πραγµατικοί στόχοι 3. αν πρέπει να µετακινηθούν οι άσχετοι στόχοι 4. αν πρέπει να ξανασχεδιαστεί το περιεχόµενο

Η ανάπτυξη του υλικού βασίζεται σε µεγάλο βαθµό σε αυτό το στάδιο, αφού ο µέσος µαθητευόµενος θα πρέπει να είναι εφικτό να επιτύχει - κυρίως µε τη µελέτη του - τα προσδοκώµενα αποτελέσµατα.

7.3. Προσδιορισµός των µικρότερων τµηµάτων περιεχοµένου

Εφόσον έχουν µελετηθεί τα χαρακτηριστικά των µαθητευοµένων, πρέπει να αποφασιστεί µε ποιον τρόπο θα διαιρεθεί το περιεχόµενο σε µεµονωµένα τµήµατα ώστε να είναι επαναχρησιµοποιήσιµα ικανοποιώντας ακόµα τις ανάγκες των µαθητευοµένων για τους οποίους αρχικά προορίστηκε. Κάθε τµήµα περιεχοµένου πρέπει να είναι ανεξάρτητο από τα άλλα τµήµατα και να έχει νόηµα από µόνο του (αυτόνοµο). Για παράδειγµα, στο µάθηµα «Τύποι των Φρούτων και των Λαχανικών» που απεικονίζεται στην Εικόνα 30, µπορούµε να δοµήσουµε το περιεχόµενο έξω από το πλαίσιο του καλλιεργητή.

Μια προσέγγιση για τη δηµιουργία µικρότερων τµηµάτων περιεχοµένου είναι η µετατροπή κάθε στόχου σε µεµονωµένο τµήµα περιεχοµένου. Αυτό από τη µια βοηθάει στην εξασφάλιση ότι τα ανεξάρτητα τµήµατα είναι εκπαιδευτικά σωστά, και από την άλλη είναι µια λύση που δίνει µεγάλη ευελιξία όταν θα πρέπει να τοποθετήσουµε διαδοχικά τα τµήµατα του περιεχοµένου.

47

Η πιο κάτω εικόνα παρουσιάζει µεµονωµένους στόχους από το µάθηµα «Τύποι των Φρούτων και των Λαχανικών», το οποίο είναι διαιρεµένο σε µεµονωµένα τµήµατα περιεχοµένου παρά δηµιουργηµένο ως περιεκτικά µαθήµατα. Αυτό το διάγραµµα (Εικόνα 32) δεν προορίζεται για την παρουσίαση της δοµής του περιεχοµένου, αλλά για την επιλογή των µαθηµάτων και την δηµιουργία µικρότερων τµηµάτων περιεχοµένων από αυτά. Κάθε τµήµα περιεχοµένου στο διάγραµµα αναπαριστά έναν στόχο από την υπάρχουσα δοµή περιεχοµένου. Τα τµήµατα τώρα µπορούν να τοποθετηθούν διαδοχικά µε οποιονδήποτε τρόπο επιθυµεί ο σχεδιαστής του εκπαιδευτικού περιεχοµένου.

Εικόνα 32 Τµήµατα περιεχοµένου από το προϋπάρχουν µάθηµα της Εικόνας 31

Παρόλα αυτά, σε αυτή τη µορφή µερικά από τα τµήµατα µπορεί να είναι πολύ µεγάλα και το περιεχόµενο αρκετά περιεκτικό για τις ανάγκες ενός µαθητευοµένου που δεν είναι καλλιεργητής. Για παράδειγµα, το τµήµα το οποίο ονοµάζεται Avocado µπορεί να περιέχει πληροφορίες για το πώς αναπτύσσονται τα δέντρα αβοκάντο, για παράσιτα τα οποία µολύνουν τα δέντρα αβοκάντο, για τη συγκοµιδή των αβοκάντο, την πώληση τους κλπ. Αυτά τα θέµατα θα µπορούσαν ενδεχόµενος να απευθύνονται σε ένα ευρύτερο και διαφορετικό τύπο εκπαιδευοµένων. Συχνά τα θέµατα που καλύπτονται από ένα τµήµα περιεχοµένου, όπως το Αβοκάντο, µπορούν να γίνουν επιµέρους στόχοι οι οποίοι θα σχεδιαστούν ως µικρότερα τµήµατα περιεχοµένου, κάνοντας τα έτσι πιο επαναχρησιµοποιήσιµα.

Εικόνα 33 Επιπρόσθετα τµήµατα περιεχοµένου από το υπάρχον τµήµα Avocado

Υποθέτουµε ότι το περιεχόµενο του Avocado (Εικόνα 32) έχει πολυάριθµους επιµέρους στόχους. Η Εικόνα 33 απεικονίζει µε ποιον τρόπο θα µπορούσε να διαιρεθεί το περιεχόµενο σε µικρότερα τµήµατα τα οποία ανταποκρίνονται στους επιµέρους στόχους.

48

7.4. Ανάπτυξη Μεταδεδοµένων Εφόσον έχουν καθοριστεί τα τµήµατα περιεχοµένου και έχει γίνει η ανάλυση του

ακροατηρίου, µπορεί να αρχίσει η ανάπτυξη των µεταδεδοµένων για κάθε τµήµα περιεχοµένου (Εικόνα 34). Για παράδειγµα, στο τµήµα «Ανάπτυξη των δέντρων Αβοκάντο» της Εικόνας 33 µπορούν να περιληφθούν οι λέξεις κλειδιά «ανάπτυξη των αβοκάντο» ή «αβοκάντο δέντρα». Επίσης, µπορούµε να συµπεριλάβουµε µια περιγραφή η οποία να λέει «Αυτό το τµήµα περιέχει πληροφορίες για τις ποικιλίες των δέντρων αβοκάντο, όπως επίσης και τεχνικές για την ανάπτυξη των αβοκάντο σε διαφορετικά κλίµατα. Το περιεχόµενο είναι ιδανικό για τους αγρότες και για ενθουσιώδεις καλλιεργητές». Οι λέξεις κλειδιά και η περιγραφή είναι πολύ χρήσιµα για εκείνους που αναζητούν σχετικό περιεχόµενο σε αποθήκες περιεχοµένου στο ∆ιαδίκτυο.

Εικόνα 34 Μεταδεδοµένα για το τµήµα «Ανάπτυξη των δέντρων Αβοκάντο»

7.5. Σχεδίαση τµηµάτων περιεχοµένου για νέο εκπαιδευτικό υλικό

Ενώ φαίνεται ευκολότερη διαδικασία η σχεδίαση νέων εκπαιδευτικών υλικών µε βάση το πρότυπο SCORM/IMS από την ανασκόπηση των υπάρχοντων υλικών για τη δηµιουργία SCORM/IMS υλικού, η διαδικασία της ανασκόπησης έχει ένα πλεονέκτηµα: γνωρίζουµε τον σκοπό του θέµατος καθώς ξέρουµε ήδη πιο είναι το περιεχόµενο, πόσο βαθιά ερευνάται το περιεχόµενο, και πώς το περιεχόµενο πρόκειται να δοµηθεί. Κατά τη σχεδίαση του νέου περιεχοµένου, το οποίο είναι συµβατό µε SCORM/IMS, είναι σηµαντικό να οριστούν κάποιες παράµετροι.

Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, µια περιοχή της ανάλυσης η οποία πρέπει να ληφθεί υπόψη για τη δηµιουργία SCORM/IMS υλικού είναι οι µαθητευόµενοι για τους οποίους προορίζεται το περιεχόµενο. Η διαδικασία η οποία περιγράφεται πιο κάτω είναι ένας τρόπος µε τον οποίο µπορούµε να εργαστούµε µέσω της διαδικασίας σχεδίασης του εκπαιδευτικού υλικού για τη δηµιουργία SCORM/IMS συµβατού εκπαιδευτικού υλικού.

• Επιλογή της εκπαιδευτικής στρατηγικής - Κατά τη σχεδίαση τµηµάτων νέου περιεχοµένου, µια από τις πρώτες εργασίες που πρέπει να γίνουν είναι η επιλογή της εκπαιδευτικής στρατηγικής που πρόκειται να ακολουθηθεί, πριν τον καθορισµό των µεµονωµένων τµηµάτων. Η επιλογή της εκπαιδευτικής στρατηγικής και των εκπαιδευτικών τεχνικών που θα την υλοποιήσουν, καθορίζει σε µεγάλο βαθµό το απαραίτητο εκπαιδευτικό υλικό ενός εκπαιδευτικού προγράµµατος και επηρεάζει τις µορφές και τα µέσα για τα οποία θα πρέπει αυτό να είναι διαθέσιµο. Πολύ σηµαντικό στοιχείο είναι η κατανόηση όλων των πτυχών του προτύπου SCORM/IMS προτού τη σχεδίαση των τµηµάτων του νέου περιεχοµένου.

• Καθορισµός των τµηµάτων περιεχοµένου - Εφόσον έχει επιλεγεί η καταλληλότερη εκπαιδευτική στρατηγική για τους µαθητευοµένους, µπορεί να αποφασιστεί πόσα τµήµατα περιεχοµένου απαιτούνται, τι είδους περιεχόµενο θα

49

περιληφθεί σε κάθε τµήµα κλπ. Αυτό µπορεί να γίνει µε τέτοιο τρόπο ώστε τα µεµονωµένα τµήµατα να είναι βέλτιστα επαναχρησιµοποιήσιµα ενώ ταυτόχρονα να συµφωνούν µε τις απαιτήσεις των µαθητευοµένων για τους οποίους προορίζεται το υλικό.

50

8. Ο∆ΗΓΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

Στην παρούσα ενότητα προτείνεται µια διαδικασία ανάπτυξης προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού. Οι οδηγίες που δίνονται προέκυψαν µέσω της έρευνας που έγινε στα πλαίσια της διπλωµατικής εργασίας «Εκπαιδευτικά Πρότυπα και Επαναχρησιµοποίηση εκπαιδευτικού περιεχοµένου». Συνοπτικά, ο οδηγός παρουσιάζει τα βήµατα για τη δηµιουργία σωστά δοµηµένου υλικού, την προτυποποίηση του µε τη βοήθεια ενός συντάκτη και τέλος την εισαγωγή του σε ένα Συστήµατα ∆ιαχείρισης Μάθησης - Learning Management Systems (LMS).

Πίνακας 2: Συνοπτική περιγραφή του οδηγού ανάπτυξης προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού

Βήµα Περιγραφή 1. ∆ηµιουργία υλικού ή

τροποποίηση υπάρχοντος υλικού

• Μελέτη των χαρακτηριστικών των µαθητευοµένων

• Αξιολόγηση του υπάρχοντος περιεχοµένου • Προσδιορισµός των τµηµάτων περιεχοµένου • Ανάπτυξη Μεταδεδοµένων

2. Εισαγωγή υλικού στον eXe editor

∆ηµιουργία υλικού σε µορφή ηλεκτρονικού βιβλίου, το οποίο µπορεί να εξαχθεί ως πακέτο SCORM ή IMS

3. Εισαγωγή µεταδεδοµένων Περιγραφή του υλικού, καθορίζοντας τίτλο, δηµιουργό, θέµα, ηµεροµηνία, γλώσσα κλπ.

4. Εισαγωγή SCORM/IMS πακέτου στην πλατφόρµα ATutor

Γίνεται ανέβασµα του πακέτου στην πλατφόρµα ATutor και στη συνέχεια αναδίπλωση και προσπέλαση του.

8.1. Επιλογή Πλατφόρµας Το Συστήµατα ∆ιαχείρισης Μάθησης για την παρουσίαση του προτυποποιηµένου υλικού

που προτείνουµε είναι το ATutor (www.atutor.ca), το οποίο υποστηρίζει τα πρότυπα για πακετοποίηση και διαχείριση περιεχοµένου SCORM και IMS.

Το ATutor είναι ένα Σύστηµα ∆ιαχείρισης Εκπαιδευτικού Περιεχοµένου (LCMS) βασισµένο στο Web. Παρέχεται ελεύθερα ως λογισµικό Open Source και είναι σχεδιασµένο µε βάση τη λογική της προσιτότητας και της προσαρµοσιµότητας.

Οι ∆ιαχειριστές µπορούν να εγκαταστήσουν ή να αναβαθµίσουν ένα σύστηµα ATutor σε λίγα λεπτά. Οι Εκπαιδευτικοί µπορούν γρήγορα να δηµιουργήσουν, να πακετάρουν, να ανακατανείµουν το εκπαιδευτικό υλικό, και να διεξάγουν τα µαθήµατά τους online. Οι Φοιτητές µαθαίνουν σε ένα προσαρµοστικό µαθησιακό περιβάλλον.

8.2. Επιλογή Editor Για την δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού σύµφωνα µε τα πρότυπα SCORM και IMS έχουν

δηµιουργηθεί ειδικά εργαλεία που ονοµάζονται συντάκτες (editors). Ανάµεσα από ένα πλήθος τέτοιων εργαλείων προτείνουµε τη χρήση του eXe editor (www.exelearning.org), ο οποίος είναι πολύ φιλικός και εύχρηστος.

Το πρόγραµµα eXe αναπτύσσει µια διαθέσιµη ανοικτού κώδικα εφαρµογή για να βοηθήσει τους δασκάλους και τους καθηγητές στην δηµοσίευση ψηφιακού περιεχοµένου για το ∆ιαδίκτυο χωρίς να απαιτείται η γνώση HTML και XML. Η εφαρµογή eXe µπορεί να εξάγει περιεχόµενο ως ανεξάρτητες ιστοσελίδες ή πακέτα περιεχοµένου SCORM ή IMS που θα ενσωµατωθούν σε κάποιο LMS ή µια εκπαιδευτική πύλη.

51

8.3. ∆ηµιουργία υλικού

Όταν θα χρειαστεί να γίνει µετατροπή του εκπαιδευτικού υλικού σε SCORM/IMS, είναι ουσιαστικό να εξασφαλιστεί ότι το περιεχόµενο είναι εκπαιδευτικά σωστό στην τρέχουσα µορφή του, ώστε να δηµιουργηθεί ένα καλό και αποτελεσµατικό SCORM/IMS περιεχόµενο.

Πιο κάτω παρουσιάζονται κάποιες καλές πρακτικές για τη δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού:

1. Μελέτη των χαρακτηριστικών των µαθητευοµένων. Η γνώση αυτή µας βοηθά να σχεδιάσουµε το εκπαιδευτικό υλικό έτσι ώστε να εξυπηρετεί τις ανάγκες και τις δυνατότητες τους και να ανταποκρίνεται καλύτερα στις προσδοκίες τους. Για παράδειγµα, εάν οι εκπαιδευόµενοι είναι οπτικοί τύποι θα ήταν προτιµότερο το υλικό σας να βασίζεται σε εικόνες και σχεδιοκινήσεις (animations).

2. Αξιολόγηση του υπάρχοντος περιεχοµένου. Το περιεχόµενο διδάσκει τους καθορισµένους στόχους; Μετά από µια στοχαστική και αµερόληπτη αξιολόγηση, είναι πιθανό να εντοπιστεί ότι οι στόχοι είναι ανεξάρτητοι από το περιεχόµενο ή ότι το περιεχόµενο δεν διδάσκει τους καθορισµένους στόχους.

3. Προσδιορισµός των τµηµάτων περιεχοµένου. Μια προσέγγιση για τη δηµιουργία µικρότερων τµηµάτων περιεχοµένου είναι η µετατροπή κάθε στόχου σε µεµονωµένο τµήµα περιεχοµένου. Αυτό από τη µια βοηθάει στην εξασφάλιση ότι τα ανεξάρτητα τµήµατα είναι εκπαιδευτικά σωστά, και από την άλλη είναι µια λύση που δίνει µεγάλη ευελιξία όταν θα πρέπει να τοποθετήσουµε διαδοχικά τα τµήµατα του περιεχοµένου.

4. Ανάπτυξη Μεταδεδοµένων. Η περιγραφή του υλικού, όπως τίτλος, συγγραφέας, θέµα κλπ. είναι πολύ χρήσιµη για εκείνους που αναζητούν σχετικό περιεχόµενο σε αποθήκες περιεχοµένου στο ∆ιαδίκτυο.

8.4. Εισαγωγή υλικού στον eXe Editor Στην Εικόνα 35 παρουσιάζεται το περιβάλλον του eXe Editor.

Εικόνα 35: Το περιβάλλον του eXe editor

Για την εισαγωγή µιας νέας σελίδας επιλέγουµε το «Προσθήκη σελίδας». Στο πλαίσιο «Περίγραµµα» θα εισαχθεί η νέα σελίδα µε προκαθορισµένο όνοµα «Κεφάλαιο». Για την αλλαγή του ονόµατος, επιλέγουµε τη σελίδα και κάνουµε κλικ στην επιλογή «Μετονοµασία». Από το παράθυρο που εµφανίζεται (Εικόνα 36) αλλάζουµε το όνοµα και πατάµε ΟΚ.

52

Εικόνα 36: Μετονοµασία ενότητας στον eXe editor

Οι σελίδες που δηµιουργήσαµε στο eXe µπορεί να έχουν τη µορφή ενότητας ή υποενότητας και να βρίσκονται σε διαφορετικό επίπεδο, δηµιουργώντας έτσι µια κλιµάκωση (Εικόνα 37).

Εικόνα 37: ∆οµή ενός µαθήµατος στον eXe editor

Κάθε σελίδα µπορεί να περιέχει εικόνες, δραστηριότητες, αντικειµενικούς σκοπούς,

ερωτήσεις, ελεύθερο κείµενο κλπ. Οι επιλογές αυτές βρίσκονται στο πλαίσιο «iDevices» και από εκεί µπορούµε να τις επιλέξουµε (Εικόνα 38).

Εικόνα 38: Επιλογές πλαισίου «iDevices»

Αρχικά, εισάγουµε τους στόχους της ενότητας που δηµιουργήσαµε επιλέγοντας από το πλαίσιο iDevices «Αντικειµενικοί σκοποί». Στη συνέχεια, εισάγουµε το περιεχόµενο επιλέγοντας «Ελεύθερο κείµενο». Εµφανίζεται ένας συντάκτη WYSIWIG (Εικόνα 39), όπου εκεί δηµιουργούµε το περιεχόµενο µας.

53

Εικόνα 39: Συντάκτης WYSIWIG

Μέσω του συντάκτη WYSIWIG µπορούµε να εισάγουµε εικόνες, βίντεο, εξωτερικούς

συνδέσµους κλπ. Είναι καλό το περιεχόµενο µας να µην ξεπερνάει σε έκταση την µια οθόνη, ώστε να διαβάζεται πιο εύκολα. Για να αποθηκεύσουµε το υλικό που δηµιουργήσαµε κάνουµε

κλικ στο εικονίδιο .

Μετά τη δηµιουργία του περιεχοµένου, µπορούµε να προσθέσουµε δραστηριότητες, ερωτήσεις ή κουίζ από το πλαίσιο «iDevices».

8.5. ∆ηµιουργία µεταδεδοµένων

Ο eXe editor υποστηρίζει τη δηµιουργία µεταδεδοµένων Dublin Core. Το Dublin Core είναι ένα αρκετά διαδεδοµένο πρότυπο διεθνώς, που άρχισε να αναπτύσσεται από το 1995. Σκοπός του Dublin Core είναι να αναπτύξει ένα ελάχιστο σύνολο περιγραφικών στοιχείων ψηφιακών αντικειµένων που να διευκολύνουν τις µηχανές αναζήτησης για την καλύτερη δυνατή οργάνωση των καταλόγων τους καθώς και την αποτελεσµατικότερη εξυπηρέτηση των αναζητήσεων των χρηστών στο ∆ιαδίκτυο και αλλού, µε έναν τρόπο παρόµοιο µε έναν κατάλογο βιβλιοθήκης. Επιπλέον το Dublin Core φιλοδοξεί να είναι επαρκώς απλό ώστε να γίνεται κατανοητό και να χρησιµοποιείται από εκείνους που αναπτύσσουν ψηφιακά αντικείµενα και τα «δηµοσιεύουν» σε κάποιο εξυπηρετητή δικτύου.

Σήµερα το DC αποτελεί το απλούστερο και πιο διαδεδοµένο γενικό πρότυπο µεταδεδοµένων.

Αποτελείται από 15 στοιχεία µεταδεδοµένων τα οποία σχεδιάστηκαν µε σκοπό να είναι αρκετά απλά ώστε να χρησιµοποιούνται από συντάκτες, αλλά συγχρόνως, αρκετά περιγραφικά ώστε να είναι χρήσιµα στην ανακάλυψη των πληροφοριών.

Αυτά είναι:

Πίνακας 3: Περιγραφή των 15 στοιχείων µεταδεδοµένων του Dublin Core

Elements (Στοιχεία) Περιγραφή Title (Τίτλος) Ένα όνοµα που αποδίδεται στο αντικείµενο δεδοµένων Creator (∆ηµιουργός) Μια οντότητα (πρόσωπο, οργανισµός κ.ά.) που είναι

υπεύθυνη για τη δηµιουργία του περιεχοµένου του

54

αντικειµένου Subject (Θέµα) Το θέµα του περιεχοµένου του αντικειµένου Description (Περιγραφή) Ένας περιγραφικός προσδιορισµός του περιεχοµένου

του αντικειµένου Publisher (Εκδότης) Μια οντότητα (πρόσωπο, οργανισµός κ.ά.) που είναι

υπεύθυνη για τη δηµοσίευση/διάθεση του αντικειµένου Contributor (Συνεισφέρων)

Μια οντότητα (πρόσωπο, οργανισµός κ.ά.) που είναι υπεύθυνη για συνεισφορές στο περιεχόµενο του αντικειµένου

Date (Ηµεροµηνία) Ηµεροµηνία που σχετίζεται µε κάποιο σηµαντικό γεγονός στον κύκλο ζωής του αντικειµένου (π.χ. ηµεροµηνία δηµιουργίας)

Type (Τύπος) Η φύση ή το είδος του περιεχοµένου του αντικειµένου (π.χ. αν πρόκειται για µια επιστηµονική αναφορά, ένα άρθρο σε µια ηλεκτρονική εφηµερίδα κτλ.)

Format (Μορφότυπος) Η φυσική ή ψηφιακή υπόσταση του αντικειµένου (π.χ. αν το αντικείµενο έχει µορφότυπο doc, pdf κτλ.)

Identifier (Μοναδικός δείκτης) Μια συγκεκριµένη αναφορά στο αντικείµενο σε ένα δεδοµένο πλαίσιο (π.χ. ένας αριθµός που χαρακτηρίζει ένα αντικείµενο σε ένα συγκεκριµένο αρχείο αντικειµένων)

Source (Πηγή) Αναφορά στην πηγή από την οποία προέρχεται το αντικείµενο. Π.χ. σχήµα της σελίδας 323 του βιβλίου …κ.ο.κ.

Language (Γλώσσα) Η γλώσσα που χρησιµοποιείται για την απόδοση του πνευµατικού περιεχοµένου του αντικειµένου

Relation (Σχέση) Αναφορά σε σχετικό αντικείµενο (η περιγραφή των σχέσεων ακολουθεί ειδικό λεξιλόγιο, όπως π.χ. IsPartOf (µέρος του)

Coverage (Έκταση) Η έκταση ή εµβέλεια του περιεχοµένου του αντικειµένου. Π.χ. 18ος αιώνας.

Rights (∆ικαιώµατα) ∆ικαιώµατα, πνευµατικά ή άλλα, πάνω στο αντικείµενο Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι τα στοιχεία του Dublin Core δεν αποτελούν σχήµα της βάσης

δεδοµένων, περιγράφουν το είδος των δεδοµένων που απαιτούνται για να περιγράψουµε ένα πόρο, χωρίς όµως να ορίζουν τη δοµή τους, τις µεταξύ τους συσχετίσεις ή τους σχετικούς περιορισµούς.

Επίσης, ανάλογα µε το είδος του πόρου τα 15 στοιχεία µπορεί να µην είναι όλα απαραίτητα ή να ‘µεταφράζονται’ διαφορετικά. Για παράδειγµα, η κάλυψη µπορεί να αναφέρεται στις διαστάσεις ενός πίνακα ζωγραφικής, στον αριθµό των σελίδων ενός βιβλίου ή στις γεωγραφικές συντεταγµένες ενός κινητού µνηµείου.

Οδηγίες για τη δηµιουργία του περιεχοµένου των στοιχείων: • Τίτλος: αν υπάρχει αµφιβολία για το τί θα µπορούσε να αποτελέσει τον τίτλο,

επαναλαµβάνουµε το στοιχείο Τίτλος και στη συνέχεια τοποθετούµε τις παραλλαγές σε δευτερεύουσες και µεταγενέστερες µορφές του Τίτλου. Αν το αντικείµενο που περιγράφουµε βρίσκεται σε µορφή HTML, εξετάζουµε το έγγραφο και επιβεβαιώνουµε αν ο τίτλος που αναγνωρίζεται στην επικεφαλίδα του τίτλου περιλαµβάνεται επίσης και ως µετα-τίτλος (εκτός αν το στοιχείο µεταδεδοµένων του DC υπάρχει ενσωµατωµένο στο ίδιο το έγγραφο).

• ∆ηµιουργός: Οι δηµιουργοί θα έπρεπε να βρίσκονται συγκεντρωµένοι σε χωριστό κατάλογο µε τη σειρά που εµφανίζονται στη δηµοσίευση. Τα ονόµατα πρέπει να γράφονται στον κατάλογο πρώτα µε το επώνυµο και να ακολουθεί το µικρό όνοµα. Όταν υπάρχει αµφιβολία, δίνουµε το πλήρες όνοµα όπως εµφανίζεται και δεν το αντιστρέφουµε.

55

• Θέµα: Επιλέγουµε λέξεις-κλειδιά για το θέµα από τις πληροφορίες του Τίτλου ή της Περιγραφής. Αν το θέµα του αντικειµένου είναι ένα άτοµο ή ένας οργανισµός, χρησιµοποιούµε την ίδια µορφή για το όνοµα σαν το άτοµο ή ο οργανισµός να ήταν ο ∆ηµιουργός, αλλά δεν επαναλαµβάνουµε το όνοµα του στοιχείου του ∆ηµιουργού. Γενικά, επιλέγουµε τις πιο σηµαντικές και µοναδικές λέξεις για λέξεις-κλειδιά, αποφεύγοντας αυτές που είναι πολύ γενικές για να περιγράψουν ένα συγκεκριµένο αντικείµενο. Αυτό το στοιχείο µπορεί επίσης να περιλαµβάνει ταξινόµηση δεδοµένων (για παράδειγµα, Αριθµούς Ταξινόµησης της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου ή Αριθµούς ∆εκαδικής Ταξινόµησης Dewey) ή ελεγχόµενα λεξιλόγια (όπως Ιατρικές Θεµατικές Επικεφαλίδες ή περιγραφείς του Θησαυρού Τέχνης και Αρχιτεκτονικής).

• Περιγραφή: Εφόσον το πεδίο της περιγραφής είναι ενδεχοµένως µια πλούσια πηγή ευρετηριαζόµενου λεξιλογίου, θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα έτσι ώστε να δίνουµε το συγκεκριµένο στοιχείο όταν είναι δυνατόν. Μερικές συλλογές µεταδεδοµένων θα µπορούσαν να περιλαµβάνουν περιγραφή του περιεχοµένου (την ανάλυση ενός οπτικού / εικονικού πόρου, για παράδειγµα) που δεν είναι δυνατόν να ενσωµατωθεί στα σύγχρονα συστήµατα δικτύων. Σε αυτή την περίπτωση, αυτό το πεδίο θα µπορούσε να περιέχει ένα link µε την περιγραφή παρά την ίδια την περιγραφή. Περιγραφικές πληροφορίες µπορούν να βρεθούν από το ίδιο το αντικείµενο, αν δεν υπάρχει περίληψη ή διαθέσιµη διαµορφωµένη περιγραφή. Φυσιολογικά, αν η Περιγραφή δεν µπορεί να βρεθεί ούτε στην εισαγωγή ούτε στο περιεχόµενο ή στις πρώτες παραγράφους, θα πρέπει να δοθεί από τον δηµιουργό των µεταδεδοµένων. Πρέπει να περιορίζεται όµως σε λίγες και σύντοµες προτάσεις.

• Εκδότης: Ο σκοπός προσδιορισµού αυτού του πεδίου είναι να αναγνωρίσουµε την οντότητα που δίνει πρόσβαση στον πόρο. Αν ο ∆ηµιουργός και Εκδότης είναι ίδιος, δεν επαναλαµβάνουµε το όνοµα στην περιοχή του Εκδότη. Αν η φύση της υπευθυνότητας διφορούµενη, αυτό που συνίσταται είναι να χρησιµοποιήσουµε τον Εκδότη για οργανισµούς, και τον ∆ηµιουργό για πρόσωπα. Σε περιπτώσεις µικρότερης υπευθυνότητας, εκτός από τη δηµιουργία, χρησιµοποιούµε τον Συντελεστή.

• Συντελεστής: Ισχύουν οι ίδιες γενικές οδηγίες για τη χρήση ονοµάτων προσώπων ή οργανισµών ως ∆ηµιουργών.

• Ηµεροµηνία: Αν η πλήρης ηµεροµηνία είναι άγνωστη, µήνας και έτος (YYYY-MM) ή µόνο το έτος (YYYY) µπορούν να χρησιµοποιηθούν. Πολλά άλλα σχήµατα είναι πιθανά, αλλά αν χρησιµοποιηθούν, δεν θα αναγνωρίζονται εύκολα από τους χρήστες ή το λογισµικό.

• Τύπος: Αυτό το στοιχείο θα έπρεπε να περιγράφει το είδος του περιεχοµένου του πόρου. Ένας µικρός κατάλογος που προτείνεται για το DC είναι:

text-κείµενο image-εικόνα sound-ήχος data-δεδοµένα software-λογισµικό interactive-αλληλεπιδραστικός physical object-φυσικό αντικείµενο

τα οποία χρησιµοποιούνται ως εξής: Text-κείµενο: πόροι στους οποίους το περιεχόµενο είναι κυρίως λέξεις για ανάγνωση: για παράδειγµα - βιβλία, επιστολές, διατριβές, ποιήµατα, εφηµερίδες

Image-εικόνα: το περιεχόµενο είναι οπτικό σε δύο διαστάσεις (δισδιάστατο) και δεν είναι κείµενο: για παράδειγµα - εικόνες, πίνακες, κινούµενα σχέδια, διαγράµµατα

Sound-ήχος: το περιεχόµενο είναι ακουστικό: για παράδειγµα - µουσική, οµιλία, καταγεγραµµένοι ήχοι

Data-δεδοµένα: πληροφορίες που εµπεριέχονται σε καταλόγους, πίνακες, βάσεις δεδοµένων, κτλ., οι οποίες µπορεί να είναι σε µορφή έτοιµη για απευθείας µηχανική πρόσβαση: για παράδειγµα - προγράµµατα ανάλυσης, βάσεις δεδοµένων

56

Software-λογισµικό: προγράµµατα ηλεκτρονικών υπολογιστών σε συντακτική µορφή τα οποία µπορεί να είναι διαθέσιµα για εγκατάσταση µόνιµα σε άλλο µηχάνηµα

Interactive-αλληλεπιδραστικός: πόροι που απαιτούν αλληλεπίδραση από τον χρήστη για να γίνουν κατανοητοί ή για να εκτελεστούν: για παράδειγµα - φόρµες σε σελίδες του Ιστού, αντικείµενα εκµάθησης πολυµέσων

Physical object-φυσικό αντικείµενο: Τρισδιάστατα αντικείµενα ή έννοιες που δεν αποτελούν κείµενο ή εικόνα: για παράδειγµα - ένα άτοµο, ένας υπολογιστής, η µεγάλη πυραµίδα, ένα γλυπτό, κτλ.

• Μορφότυπο: Ηλεκτρονικές µορφές, όπως κείµενο / html, ASCII, εκτελέσιµες εφαρµογές, ή εικόνες jpeg µπορεί να περιλαµβάνονται σε αυτή την περιοχή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, δίνουµε ένα Μορφότυπο από τους Τύπους Μέσων του ∆ιαδικτύου (MIME Types). Γενικά, µορφές µπορούν να περιλαµβάνουν φυσικά µέσα όπως βιβλία, ή άλλα µη-ηλεκτρονικά µέσα. Πληροφορίες που αφορούν το µέγεθος του πόρου µπορεί να περιλαµβάνονται στο περιεχόµενο του στοιχείου Μορφότυπο. Στην αναζήτηση του πόρου αυτό µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως κριτήριο για να επιλέξουµε πόρους του ενδιαφέροντός µας, εφόσον ένας χρήστης µπορεί να χρειάζεται να υπολογίζει πότε µπορεί να χρησιµοποιήσει τον πόρο σύµφωνα µε τη δοµή που είναι διαθέσιµη.

• Αναγνωριστικό: Αυτό το στοιχείο µπορεί επίσης να χρησιµοποιηθεί για τοπικά αναγνωριστικά (π.χ. αναγνωριστικούς αριθµούς ή τηλεφωνικούς αριθµούς) τα οποία αποδίδονται από τον ∆ηµιουργό του πόρου ως εφαρµογή σε ένα συγκεκριµένο αντικείµενο.

• Πηγή: Γενικά, περιλαµβάνουµε σε αυτήν την περιοχή πληροφορίες που δεν µπορούν να προστεθούν στο στοιχείο Σχέση.

• Γλώσσα: Πληροφορίες κωδικοποιηµένες ή σε µορφή κειµένου µπορούν να αναφερθούν εδώ. Αν το περιεχόµενο βρίσκεται σε περισσότερες από µία γλώσσες, το στοιχείο µπορεί να επαναληφθεί.

• Σχέση: Στην περίπτωση που το µεταδεδοµένο του Dublin Core είναι ενσωµατωµένο στον αναφερόµενο πόρο, η αξία του Αναγνωριστικού υποδηλώνεται. Στο εξειδικευτικό Dublin Core τα δύο συστατικά µέρη που δίνονται στη Σχέση θα οργανωθούν / θα δοµηθούν χρησιµοποιώντας υπο-στοιχεία για ευκολότερη αυτόµατη πρόσβαση.

• Κάλυψη: Αυτό το στοιχείο είτε χρησιµοποιείται για πληροφορίες χώρου είτε χρόνου, θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα έτσι ώστε να δώσουµε συνεπείς / σταθερές πληροφορίες που µπορούν να ερµηνευτούν από τους χρήστες. Για τις περισσότερες απλές εφαρµογές, στις οποίες τοπωνύµια ή ηµεροµηνίες µπορεί να είναι χρήσιµα, είτε η πληροφορία είναι αριθµητική είτε αλφαβητική θα είναι αρκετό για να ξεχωρίζει. Για περισσότερο πολύπλοκες εφαρµογές, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πρόσθετη εξειδίκευση.

• ∆ικαιώµατα: Χρησιµοποιούνται είτε για απλό κείµενο είτε για ηλεκτρονικό. Για την εισαγωγή µεταδεδοµένων στον eXe editor κάνουµε στην επιλογή «Ιδιότητες» και

στη συνέχεια επιλέγουµε «Μεταδεδοµένα», όπως φαίνεται στην Εικόνα 40. Στη συνέχεια, συµπληρώνουµε τα πεδία του πίνακα σύµφωνα µε τις πιο πάνω οδηγίες.

57

Εικόνα 40: Σελίδα εισαγωγής µεταδεδοµένων Dublin Core

Για την εξαγωγή του περιεχοµένου σε πακέτο SCORM ή IMS, από το µενού κάνουµε κλικ στην επιλογή «Αρχείο» «Εξαγωγή», όπως φαίνεται στην Εικόνα 41.

Εικόνα 41: Εξαγωγή SCORM πακέτου

58

8.6. Εισαγωγή προτυποποιηµένου υλικού στην πλατφόρµα Στην Εικόνα 42 παρουσιάζεται το περιβάλλον του ATutor.

Εικόνα 42: Το περιβάλλον του συστήµατος ATutor

Για να προσθέσουµε ένα πακέτο SCORM ή IMS κάνουµε κλικ στην επιλογή «∆ιαχείριση»

από το πάνω µενού και στη συνέχεια από την περιοχή «Περιεχόµενο» επιλέγουµε «Πακετάρισµα Περιεχοµένου», όπως φαίνεται στην Εικόνα 43.

Εικόνα 43: Επιλογή «Πακετάρισµα Περιεχοµένου»

Στη συνέχεια από την περιοχή «Εισαγωγή Περιεχοµένου» (Εικόνα 44) αναζητάµε το

SCORM ή IMS πακέτο και κάνουµε κλικ στο κουµπί «Εισαγωγή».

Εικόνα 44: Περιοχή «Εισαγωγή Περιεχοµένου»

59

Εάν δεν υπάρξει πρόβληµα και το πακέτο µας εισαχθεί µε επιτυχία, θα εµφανιστεί το κατάλληλο µήνυµα στην οθόνη (Εικόνα 45) και το περιεχόµενο του πακέτου θα εµφανιστεί στο πλαϊνό µενού, στην επιλογή «Πλοήγηση στα Περιεχόµενα».

Εικόνα 45: Πετυχηµένη εισαγωγή πακέτου SCORM/IMS στην πλατφόρµα

Από την επιλογή «Πλοήγηση στα Περιεχόµενα» προσπελαύνουµε το περιεχόµενο, όπως φαίνεται στην Εικόνα 46.

Εικόνα 46: Προσπέλαση του προτυποποιηµένου περιεχόµενου

Η πλοήγηση στο περιεχόµενο γίνεται µέσω της συγκεκριµένης επιλογής στο πλαϊνό µενού.

Ο τίτλος των σελίδων που δεν έχουν προσπελασθεί εµφανίζονται µε µπλε χρώµα, των σελίδων που έχουν προσπελασθεί µε πράσινο και της τρέχουσας σελίδας µε µαύρα έντονα γράµµατα, όπως φαίνεται στην Εικόνα 47. Η πλοήγηση µπορεί επίσης να γίνει µε τα βελάκια

που βρίσκονται πάνω και δεξιά στη σελίδα.

60

Εικόνα 47: Η επιλογή «Πλοήγηση στα Περιεχόµενα»

Σηµείωση: Τόσο το SCORM όσο και το IMS υλικό παρουσιάζονται µε τον ίδιο ακριβώς τρόπο.

61

9. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ Ο∆ΗΓΟΥ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ

9.1. Γενικά Στις 8 Απριλίου 2008 πραγµατοποιήθηκε µια παρουσίαση του οδηγού δηµιουργίας

προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού στα πλαίσια του µαθήµατος «Εικονικά Περιβάλλοντα Μάθησης», το οποίο διδάσκει ο λέκτορας ∆ρ. Θρασύβουλος Τσιάτσος. Το µάθηµα αυτό διδάσκεται στο δεύτερο έτος, στο εαρινό εξάµηνο, του Προγράµµατος Μεταπτυχιακών Σπουδών του τµήµατος Πληροφορικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης.

Μετά από την γενική παρουσίαση του οδηγού οι φοιτητές κλήθηκαν να συµµετάσχουν σε µια δραστηριότητα δηµιουργίας SCORM υλικού. Η δραστηριότητα περιλάµβανε 3 βασικά στάδια:

• τον έλεγχο του υπάρχοντος περιεχοµένου • την εισαγωγή του υλικού στον eXe editor και στη συνέχεια την εξαγωγή του σε

µορφή SCORM πακέτου • την εισαγωγή του SCORM πακέτου στην πλατφόρµα ATutor

Μετά την ολοκλήρωση της δραστηριότητας προβλεπόταν οι φοιτητές να συµπληρώσουν ένα ερωτηµατολόγιο αξιολόγησης. Όµως, λόγω περιορισµένου χρόνου, οι περισσότεροι δεν κατόρθωσαν να ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα στο χρονικό περιθώριο που είχε αρχικά υπολογιστεί. Για το λόγο αυτό, οι φοιτητές κλήθηκαν να ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα από το σπίτι και να αποστείλουν το ερωτηµατολόγιο αξιολόγησης µε ηλεκτρονικό ταχυδροµείο. Συνολικά συγκεντρώθηκαν 12 ερωτηµατολόγια αξιολόγησης.

Ο απώτερος σκοπός της αξιολόγησης ήταν η προσπάθεια συσχέτισης της εµπειρίας των χρηστών στη δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού µε την δηµιουργία προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού. Όπως επίσης, η αξιολόγηση του συντάκτη και της πλατφόρµας που προτείναµε και γενικότερα της επιτυχίας του οδηγού.

Στην συνέχεια θα αναφερθούµε µε περισσότερη λεπτοµέρεια στην κάθε φάση της διαδικασίας που ακολουθήθηκε.

9.2. ∆ραστηριότητα δηµιουργίας SCORM υλικού Προϋπόθεση για την υλοποίηση της δραστηριότητας ήταν η µελέτη του οδηγού

ανάπτυξης προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού (Ενότητα 9), ο οποίος είχε µοιραστεί στους φοιτητές. Συνοπτικά, σε αυτή τη δραστηριότητα οι φοιτητές κλήθηκαν να τροποποιήσουν υλικό σχετικά µε τη γλώσσα υπερκειµένου HTML, το οποίο προοριζόταν για φοιτητές πληροφορικής. Στη συνέχεια τους ζητήθηκε να εισάγουν το υλικό αυτό στον eXe editor, να ορίσουν τα µεταδεδοµένα του υλικού και να το εξάγουν σε µορφή πακέτου SCORM. Κατόπιν, έπρεπε να εισάγουν το πακέτο στην πλατφόρµα ATutor, να αναζητήσουν το υλικό που εισήγαγαν οι συµφοιτητές τους και τέλος να εξάγουν το περιεχόµενο από την πλατφόρµα.

Πιο κάτω παρουσιάζονται τα βήµατα που ακολούθησαν οι φοιτητές για να ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα:

1. Ανοίξτε τον φάκελο «∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ» που βρίσκεται στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή. Εκεί θα βρείτε υλικό σχετικά µε τη γλώσσα υπερκειµένου HTML, το οποίο πρέπει να ελέγξετε για την ορθότητα της δοµής του και να το διορθώσετε εάν χρειάζεται σύµφωνα µε τις οδηγίες δηµιουργίας/τροποποίησης υλικού που περιγράφονται στον οδηγό. Για την ολοκλήρωση του πρώτου βήµατος της δραστηριότητας έχετε στη διάθεση σας 30 λεπτά.

2. Ανοίξτε τον eXe editor τον οποίο θα βρείτε στον φάκελο «∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ». Ακολουθώντας τις οδηγίες της ενότητας «Εισαγωγή υλικού στον eXe Editor» από τον

62

οδηγό ανάπτυξης προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού, εισάγετε το υλικό σας στον eXe editor.

3. Στη συνέχεια, από την επιλογή «Ιδιότητες» του eXe editor επιλέξτε «Μεταδεδοµένα» και καθορίστε τα µεταδεδοµένα του υλικού σας συµπληρώνοντας τα πεδία των στοιχείων. Στην ενότητα «∆ηµιουργία µεταδεδοµένων» του οδηγού περιγράφεται αναλυτικά ο τρόπος συµπλήρωσης αυτών των στοιχείων.

4. ∆ηµιουργήστε ένα νέο φάκελο στην επιφάνεια εργασίας µε το όνοµα «eXe-SCORM» και εκεί αποθηκεύστε το αρχείο που δηµιουργήσατε στον eXe editor. Κατόπιν, κάντε εξαγωγή του υλικού σε SCORM, όπως περιγράφεται στον οδηγό. Για την ολοκλήρωση των βηµάτων 2,3 και 4 έχετε στη διάθεση σας 50 λεπτά.

5. Ανοίξετε τον φυλλοµετρητή Ιστού (Internet Explorer) και πληκτρολογήστε τη διεύθυνση http://81.186.160.132/atutor για να συνδεθείτε µε την πλατφόρµα ATutor. Εισάγετε στα πεδία το όνοµα σύνδεσης (login) και το συνθηµατικό (password) σας και εισέλθετε στην πλατφόρµα. ∆ηµιουργήστε ένα καινούργιο µάθηµα και δώστε του το όνοµα σας. Στο µάθηµα αυτό κάντε εισαγωγή του πακέτου SCORM σύµφωνα µε τις οδηγίες της ενότητας «Εισαγωγή προτυποποιηµένου υλικού στην πλατφόρµα» του οδηγού. Για την ολοκλήρωση του 5ου βήµατος έχετε 15 λεπτά στη διάθεση σας.

6. Μεταβείτε στο µάθηµα «∆ραστηριότητα» και εκεί αναζητήστε υλικό για την HTML (από την πρώτη ενότητα, πχ. ετικέτες, λίστες).

7. Στη συνέχεια κάντε εξαγωγή αυτού του υλικού από την επιλογή «Εξαγωγή Περιεχοµένου» που βρίσκεται στις «Συντοµεύσεις» (πάνω και δεξιά στη σελίδα). Αποθηκεύστε το zip αρχείο στον φάκελο «∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ» στην επιφάνεια εργασίας.

8. Τέλος, εισάγετε το πακέτο που κάνατε εξαγωγή από το µάθηµα «∆ραστηριότητα» στο δικό σας µάθηµα. Για την ολοκλήρωση των βηµάτων 6,7 και 8 έχετε στη διάθεση σας 15 λεπτά.

Εφόσον οι φοιτητές ολοκλήρωσαν τη δραστηριότητα, κλήθηκαν να συµπληρώσουν το ερωτηµατολόγιο αξιολόγησης που παρουσιάζεται στην πιο κάτω ενότητα.

9.3. Ερωτηµατολόγιο Αξιολόγησης

Το ερωτηµατολόγιο για την αξιολόγηση περιείχε ερωτήσεις ανοικτού και κλειστού τύπου και η πλήρης µορφή του παρατίθεται στην συνέχεια για την ευχέρεια του αναγνώστη:

1. Έχετε ασχοληθεί µε τη δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού;

o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

2. Το υλικό αυτό ήταν ηλεκτρονικό;

o Ναι o Όχι o Και τα δύο

3. Έχετε ασχοληθεί µε τη δηµιουργία προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού;

o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

4. Έχετε µελετήσει προτυποποιηµένο εκπαιδευτικό υλικό µέσω µιας πλατφόρµας;

63

o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

5. Θεωρείτε ότι η τροποποίηση του εκπαιδευτικού υλικού µε βάση τον οδηγό είναι µια

διαδικασία που απαιτεί περισσότερο χρόνο από τον παραδοσιακό τρόπο δηµιουργίας υλικού; o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

6. Θεωρείτε τον eXe editor καλύτερο εργαλείο δηµιουργίας υλικού σε σχέση µε άλλες

µεθόδους (πχ. word, power point); o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

7. Χρειαστήκατε περισσότερο χρόνο για τη δηµιουργία υλικού στον eXe editor σε σχέση µε

τον παραδοσιακό τρόπο δηµιουργίας υλικού (πχ. word, power point); o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

8. Πόσο σας δυσκόλεψε η διαδικασία καθορισµού των Dublin Core µεταδεδοµένων στον eXe

editor; o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

9. Πόσο εύχρηστος σας φάνηκε ο eXe editor;

o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

10. Τι σας άρεσε στον eXe editor; (2 χαρακτηριστικά) ………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………… 11. Τι δεν σας άρεσε στον eXe editor; (2 χαρακτηριστικά) ………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………… 12. Πόσο σας βοήθησαν οι οδηγίες που σας δόθηκαν για την δηµιουργία υλικού στον eXe

editor; o Πολύ

64

o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

13. Πόσο εύκολη σας φάνηκε η διαδικασία εισαγωγής του SCORM πακέτου στο ATutor;

o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

14. Πόσο σας βοήθησαν οι οδηγίες που σας δόθηκαν για την εισαγωγή SCORM πακέτου στο

ATutor; o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

15. Πόσο κατανοήσατε την κάθε διαδικασία (δείτε το πιο κάτω σχήµα) και το αποτέλεσµα

της;

o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

16. Θεωρείτε το προτυποποιηµένο υλικό αποτελεσµατικότερο ως προς τη σύνθεση νέων

ενοτήτων και την επαναχρησιµοποίηση τους; o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

65

17. Με τη διαδικασία αναζήτησης προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού στην πλατφόρµα

ATutor βρήκατε εύκολα αυτό που ψάχνατε; o Πολύ o Αρκετά o Μέτρια o Λίγο o Καθόλου

66

10. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα της δραστηριότητας δηµιουργίας SCORM υλικού. Τα αποτελέσµατα προέκυψαν µέσω της αποδελτίωσης των ερωτηµατολογίων αξιολόγησης που συµπλήρωσαν οι µεταπτυχιακοί φοιτητές του Τµήµατος Πληροφορικής του ΑΠΘ µετά την ολοκλήρωση της δραστηριότητας.

10.1. Θέµατα σχετικά µε την εµπειρία των χρηστών

Παρατηρώντας τους χρήστες συµπεράναµε ότι όλοι είχαν ασχοληθεί µε την δηµιουργία

εκπαιδευτικού υλικού, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο (Εικόνα 48). Σχεδόν όλοι είχαν δηµιουργήσει ξανά ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό υλικό, κάτι το οποίο φαίνεται από τα αποτελέσµατα της ερώτησης 2: «Το υλικό αυτό ήταν ηλεκτρονικό;» (Εικόνα 49).

Έχετε ασχοληθεί µε τη δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού;

1

6

1

4

00

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 48: Η εµπειρία των χρηστών στη δηµιουργία εκπαιδευτικού

υλικού σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 1

Το υλικό αυτό ήταν ηλεκτρονικό;

59%8%

33%ΝαιΌχιΚαι τα δύο

Εικόνα 49: Η εµπειρία των χρηστών στη δηµιουργία «ηλεκτρονικού» εκπαιδευτικού υλικού σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 2

67

Από τις απαντήσεις που δόθηκαν στις ερωτήσεις 1 και 2 προέκυψε πως οι περισσότεροι χρήστες έχουν ασχοληθεί αρκετά µε τη δηµιουργία ηλεκτρονικού εκπαιδευτικού υλικού. Παρόλα αυτά, από τις απαντήσεις που δόθηκαν στην ερώτηση 3, φαίνεται πως οι περισσότεροι δεν έχουν καθόλου εµπειρία στη δηµιουργία προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού (Εικόνα 50). Από την ερώτηση 4, προκύπτει πως αρκετοί χρήστες -7 στους 12- έχουν µελετήσει τέτοιου είδους υλικό µέσω µιας πλατφόρµας (Εικόνα 51).

Έχετε ασχοληθεί µε τη δηµιουργία προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού;

0 01

3

8

0

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 50: Η εµπειρία των χρηστών στη δηµιουργία προτυποποιηµένου |

εκπαιδευτικού υλικού σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 3

Έχετε µελετήσει προτυποποιηµένο εκπαιδευτικό υλικό µέσω µιας πλατφόρµας;

0

3

0

45

0

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 51: Η εµπειρία των χρηστών στη µελέτη προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού

υλικού µέσω µιας πλατφόρµας σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 4

68

10.2. Θέµατα σχετικά µε την τροποποίηση του εκπαιδευτικού υλικού σύµφωνα µε τις καλές πρακτικές

Σύµφωνα µε τις απαντήσεις που δόθηκαν στην ερώτηση 5: «Θεωρείτε ότι η τροποποίηση του εκπαιδευτικού υλικού µε βάση τον οδηγό είναι µια διαδικασία που απαιτεί περισσότερο χρόνο από τον παραδοσιακό τρόπο δηµιουργίας υλικού;» οι περισσότεροι χρήστες θεωρούν πως η διαδικασία τροποποίησης του εκπαιδευτικού υλικού δεν είναι αρκετά χρονοβόρα σε σχέση µε τον παραδοσιακό τρόπο δηµιουργίας υλικού (Εικόνα 52).

Θεωρείτε ότι η τροποποίηση του εκπαιδευτικού υλικού µε βάση τον οδηγό είναι µια διαδικασία που απαιτεί περισσότερο χρόνο από τον παραδοσιακό

τρόπο δηµιουργίας υλικού;

0

2

5

32

0

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 52: Η άποψη των χρηστών σχετικά µε το χρόνο που απαιτείται για την τροποποίηση του εκπαιδευτικού υλικού µε βάση τον οδηγό σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 5

Στην πράξη τα πράγµατα ήταν αρκετά διαφορετικά από την κατάσταση που παρουσιάζει

το γράφηµα στην Εικόνα 52, καθώς οι περισσότεροι έδειξαν να δυσκολεύονται και να χρειάζονται περισσότερο χρόνο για αυτή τη φάση της δραστηριότητας. Για το λόγο αυτό άλλωστε, οι περισσότεροι δεν κατόρθωσαν να ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα στο χρονικό περιθώριο που είχε αρχικά υπολογιστεί.

10.3. Θέµατα σχετικά µε τον eXe editor

Ο µέσος όρος των χρηστών θεωρεί τον eXe editor ένα µέτριο εργαλείο για την δηµιουργία υλικού (Εικόνα 53), που απαιτείται λίγο περισσότερος χρόνος (Εικόνα 54) σε σχέση µε τις παραδοσιακές µεθόδους δηµιουργίας υλικού (πχ. word, power point κλπ.).

69

Θεωρείτε τον eXe editor καλύτερο εργαλείο δηµιουργίας υλικού σε σχέση µε άλλες

µεθόδους (πχ. word, power point);

0

5 5

1 1

0

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 53: Η άποψη των χρηστών για τον eXe editor σε σχέση µε

άλλες µεθόδους δηµιουργίας εκπαιδευτικού υλικού

Χρειαστήκατε περισσότερο χρόνο για τη δηµιουργία υλικού στον eXe editor σε σχέση µε τον παραδοσιακό τρόπο δηµιουργίας υλικού

(πχ. word, power point);

10

3

5

3

0

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 54: Η άποψη των χρηστών σχετικά µε το χρόνο που απαιτείται

για τη δηµιουργία υλικού µε τον eXe editor

Οι περισσότεροι χρήστες φαίνεται να µην δυσκολεύτηκαν καθόλου στη διαδικασία

καθορισµού των Dublin Core µεταδεδοµένων στον eXe editor (Εικόνα 55), ενώ o eXe editor τους φάνηκε αρκετά εύχρηστος (Εικόνα 56).

70

Πόσο σας δυσκόλεψε η διαδικασία καθορισµού των Dublin Core µεταδεδοµένων στον eXe

editor;

01 1

2

8

0

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 55: Η δυσκολία καθορισµού των Dublin Core µεταδεδοµένων µε βάση

την εµπειρία των χρηστών σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 8

Πόσο εύχρηστος σας φάνηκε ο eXe editor;

0

7

23

00

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 56: Η άποψη των χρηστών για την ευχρηστία του eXe editor

σύµφωνα µε τις απαντήσεις στην ερώτηση 9

Στις ερωτήσεις 10 και 11 ζητήθηκε από τους χρήστες να γράψουν 2 χαρακτηριστικά του

eXe editor που τους άρεσαν και 2 που δεν τους άρεσαν. Οι απαντήσεις των ερωτήσεων συνοψίζονται στον πιο κάτω πίνακα.

Πίνακας 4: Σύνοψη των απαντήσεων στις ερωτήσεις 10 και 11, τι άρεσε και τι δεν άρεσε στον eXe editor

Τι σας άρεσε Τι δεν σας άρεσε Η οργάνωση των διαφανειών δυνατότητα που δίνει ο eXe editor καθώς και η εµφωλευµένη δοµή των διαφανειών.

∆εν µου άρεσε η όλη διαδικασία δηµιουργίας διαφανειών και την θεώρησα όχι δύσκολη αλλά χρονοβόρα.

71

Εύκολοι editors, υποστήριξη αρκετών idevices

Ο τρόπος επεξεργασίας -προσθήκης ενός iDevice (αν υπερβεί τη µία σελίδα οπτικά, δε κυλάει αυτόµατα στο τέλος της όταν εισάγουµε νέο iDevice) Η εµφάνιση όλων των iDevices µιας ενότητας σε µια κοινή οθόνη

Ευχρηστία του περιβάλλοντος

∆εν υποστηρίζει διαφορετικά metadata για κάθε κοµµάτι υλικού

Η δυνατότητα εξαγωγής τόσο σε SCORM, IMS αλλά και σε HTML

Να υπήρχε πχ δυνατότητα import ενός .txt, .doc

Η ύπαρξη έτοιµων ενοτήτων για εισαγωγή του υλικού (π.χ. αντικειµενικοί στόχοι, ελεύθερο κείµενο κτλ)

Το πιο σηµαντικό πρόβληµα είναι ότι δεν µπορείς να εξάγεις το υλικό, αν το τρέχεις ελληνικό λειτουργικό σύστηµα!!

Η οµαδοποίηση του υλικού που φαίνεται στο περίγραµµα και η δυνατότητα δηµιουργίας µεταδεδοµένων που καθορίζουν τα περιεχόµενα

Προβληµατάκια µε την συνύπαρξη του Firefox, προβλήµατα µε την ελληνική µετάφραση (π.χ Περί, αντί για Εξοδος…)

Ευκολία στη δηµιουργία δραστηριοτήτων και επιµέρους ενοτήτων

Η µη δυνατότητα drag and drop

Φιλικό και εύχρηστο περιβάλλον Πολλές επιλογές – λίγες επεξηγήσεις, παραβίαση πολλών κανόνων ευχρηστίας (έλλειψη ανατροφοδότησης στο χρήστη, λίγη καθοδήγηση, πολλές επιλογές), δεν παίρνει copy – paste στα µεταδεδοµένα

WYSIWYG environment (δυνατότητα να δεις την τελική εµφάνιση την ώρα της σχεδίασης

∆εν υπάρχει ένας wizard που θα βοηθάει στην αυτοµατοποίηση των βηµάτων

∆υνατότητα δηµιουργίας ηλεκτρονικού διαδικτυακού διδακτικού υλικού χωρίς γνώσεις HTML κτλ.

Απουσία δυνατότητας εισαγωγής περιεχοµένου από κάποιο LMS για επεξεργασία κτλ.

Οι οδηγίες που σας δόθηκαν στους φοιτητές για την δηµιουργία υλικού στον eXe editor φαίνεται να βοήθησαν αρκετά (Εικόνα 57).

Πόσο σας βοήθησαν οι οδηγίες που σας δόθηκαν για την δηµιουργία υλικού στον eXe

editor;

3

7

2

0 00

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 57: Πόσο βοηθητικές ήταν οι οδηγίες που δόθηκαν στους

φοιτητές για τη δηµιουργία υλικού µε τον eXe editor

72

10.4. Θέµατα σχετικά µε την πλατφόρµα ATutor Στις απαντήσεις που δόθηκαν στην ερώτηση 13: «Πόσο εύκολη σας φάνηκε η διαδικασία

εισαγωγής του SCORM πακέτου στο ATutor;» παρατηρείται µια σύγκλιση απόψεων, καθώς οι χρήστες φαίνεται να βρήκαν τη διαδικασία εισαγωγής του SCORM πακέτου στην πλατφόρµα ATutor από αρκετά έως πολύ εύκολη (Εικόνα 58).

Πόσο εύκολη σας φάνηκε η διαδικασία εισαγωγής του SCORM πακέτου στο ATutor;

7

5

0 0 00

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 58: Πόσο εύκολη ήταν την εισαγωγή του πακέτου

SCORM στην πλατφόρµα ATutor

Οι οδηγίες που δόθηκαν στους φοιτητές για την εισαγωγή του SCORM πακέτου στο

ATutor, φαίνεται να ήταν αρκετά έως πολύ βοηθητικές για τους περισσότερους -10 στους 12 (Εικόνα 59).

Πόσο σας βοήθησαν οι οδηγίες που σας δόθηκαν για την εισαγωγή SCORM πακέτου στο

ATutor;

4

6

0

2

00

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 59: Πόσο βοηθητικές ήταν οι οδηγίες που δόθηκαν για την

εισαγωγή του πακέτου στην πλατφόρµα ATutor

73

∆ύο από τους χρήστες φαίνεται να βοηθήθηκαν λίγο από της οδηγίες που δόθηκαν, παρόλα αυτά σύµφωνα µε την ερώτηση 13 (Εικόνα 58) κανείς δεν δυσκολεύτηκε στην διαδικασία εισαγωγής του πακέτου SCORM στην πλατφόρµα ATutor.

10.5. Θέµατα σχετικά µε την επαναχρησιµοποίηση και αναζήτηση υλικού

Σύµφωνα µε την πιο κάτω σχηµατική αναπαράσταση (Εικόνα 60) και την ερώτηση 15, οι περισσότεροι χρήστες -7 στους 12- φαίνεται να κατανόησαν πολύ την κάθε διαδικασία και το αποτέλεσµα της (Εικόνα 61).

Εικόνα 60: Σχηµατική αναπαράσταση της κάθε διαδικασίας και του αποτελέσµατος της

Πόσο κατανοήσατε την κάθε διαδικασία και το αποτέλεσµα της;

7

32

0 00

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 61: Πόσο κατανόησαν την κάθε διαδικασία και το αποτέλεσµα της

µε βάση τη σχηµατική αναπαράσταση της Εικόνας 60

74

Σύµφωνα µε την ερώτηση 16: «Θεωρείτε το προτυποποιηµένο υλικό αποτελεσµατικότερο ως προς τη σύνθεση νέων ενοτήτων και την επαναχρησιµοποίηση τους;», σχεδόν όλοι οι φοιτητές θεωρούν πως το προτυποποιηµένο υλικό είναι αρκετά έως πολύ αποτελεσµατικότερο ως προς τη σύνθεση νέων ενοτήτων και την επαναχρησιµοποίηση τους σε σχέση µε τις παραδοσιακές µεθόδους (Εικόνα 62).

Θεωρείτε το προτυποποιηµένο υλικό αποτελεσµατικότερο ως προς τη σύνθεση νέων ενοτήτων και την επαναχρησιµοποίηση τους;

65

10 0

0

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 62: Αποτελεσµατικότητα του προτυποποιηµένου υλικού ως προς

τη σύνθεση νέων ενοτήτων και την επαναχρησιµοποίηση τους

Τέλος, µέσω της διαδικασίας αναζήτησης προτυποποιηµένου υλικού στην πλατφόρµα, οι

περισσότεροι φοιτητές, φαίνεται να βρήκαν αρκετά γρήγορα το υλικό που έψαχναν.

Με τη διαδικασία αναζήτησης προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού στην πλατφόρµα ATutor βρήκατε εύκολα αυτό που

ψάχνατε;

2

6

4

0 00

2

4

6

8

10

12

Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου

Εικόνα 63: Ευκολία εύρεσης προτυποποιηµένου υλικού µέσω της διαδικασίας

αναζήτησης προτυποποιηµένου υλικού στην πλατφόρµα

75

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η εργασία αυτή είχε σαν στόχο να προτείνει κάποιες καλές πρακτικές και να παρουσιάσει έναν οδηγό ανάπτυξης προτυποποιηµένου εκπαιδευτικού υλικού. Πρωταρχικός στόχος του οδηγού ήταν η διευκόλυνση εκπαιδευτών στην ανάπτυξη προτυποποιηµένου υλικού που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες των εξ’ αποστάσεως µαθητών τους και θα επιτρέπει την εύκολη αναζήτηση και επαναχρησιµοποίηση του.

Οι σχεδιαστές και οι συγγραφείς «ηλεκτρονικών» µαθηµάτων (courses) για εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση που επιθυµούν να αξιοποιήσουν τις νέες µεθόδους και τα σύγχρονα διεθνή πρότυπα πρέπει δίνουν έµφαση στη δόµηση περιεχοµένου ως επαναχρησιµοποιήσιµα µαθησιακά αντικείµενα για την κατασκευή µαθηµάτων βασισµένων σε αυτόνοµες επαναχρησιµοποιήσιµες µαθησιακές δραστηριότητες ανεξάρτητα από το τεχνολογικό περιβάλλον διάθεσης και χρήση τους.

Τα συστήµατα διαχείρισης µάθησης αναµένεται, περισσότερο από ποτέ, να αναπτύσσουν και να χειρίζονται περιεχόµενο που να µπορεί εύκολα να αναζητηθεί και να ανακτηθεί κατά τη διάρκεια µιας φάσης αυτό-µάθησης, αλλά και να επαναχρησιµοποιηθεί για διαφορετικούς εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Ένα πρώτο βήµα για την επίτευξη της προσβασιµότητας και επαναχρησιµοποίησης του περιεχοµένου µάθησης αποτελεί η περιγραφή των εκπαιδευτικών πόρων µάθησης κατά ένα συνεπή τρόπο µε τη χρήση των µεταδεδοµένων. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια έχουν καταβληθεί πολλές προσπάθειες για τη δηµιουργία προδιαγραφών και προτύπων στον τοµέα της τεχνολογίας µάθησης προς αυτήν την κατεύθυνση. Προδιαγραφές και πρότυπα, άλλωστε, διευκολύνουν τη χρήση του εκπαιδευτικού περιεχοµένου, κάνοντας πιο εύκολη όχι µόνο την ανεύρεση και προσπέλασή του, αλλά και χρήση του για µια µεγάλη ποικιλία απαιτήσεων διαχείρισης µάθησης, απόδοσης και γνώσης.

Σήµερα, τα περισσότερα ακαδηµαϊκά ιδρύµατα της χώρας διαθέτουν και χρησιµοποιούν συστήµατα διαχείρισης µάθησης τα οποία υποστηρίζουν εκπαιδευτικά πρότυπα. Παρόλα αυτά, οι καθηγητές (όπου αποτελούν τους συγγραφείς των «ηλεκτρονικών» µαθηµάτων) προτιµούν να σχεδιάζουν το εκπαιδευτικό τους υλικό µε χρήση των παραδοσιακών µεθόδων (word, power point κλπ.), είτε λόγω εξοικείωσης µε τις µεθόδους αυτές, είτε λόγω περιορισµένου χρόνου. Συγκεκριµένα, το Τµήµα Πληροφορικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήµιου Θεσσαλονίκης διαθέτει και χρησιµοποιεί σήµερα τρεις διαφορετικές πλατφόρµες: το Blackboard Academic Suite (έκδοση 7.2.383.45), το Moodle (έκδοση 1.8) και το eClass (έκδοση 1.7 – βασίζεται στην πλατφόρµα Claroline). Αν και η έκδοση του συστήµατος Blackboard υποστηρίζει πρότυπα η λειτουργία αυτή δεν χρησιµοποιείται από την ακαδηµαϊκή κοινότητα του ΑΠΘ. Η έκδοση του Moodle υποστηρίζει µόνο την εισαγωγή προτυποποιηµένου υλικού, δεν υποστηρίζει επαναχρησιµοποίηση και αναζήτηση. Η τρέχουσα έκδοση 1.7 του eClass δεν υποστηρίζει καθόλου πρότυπα, ενώ υπολογίζεται ότι στην έκδοση 2 που θα κυκλοφορήσει το καλοκαίρι του 2008 θα υποστηρίζονται τόσο η εισαγωγή προτυποποιηµένου υλικού όσο η επαναχρησιµοποίηση και η αναζήτηση.

Μέσω της αξιολόγησης προέκυψε ότι η διαδικασία τροποποίησης του εκπαιδευτικού υλικού είναι η πιο χρονοβόρα φάση για τη δηµιουργία προτυποποιηµένου υλικού. Κατά την άποψη των δηµιουργών ο eXe editor είναι ένα µέτριο εργαλείο και απαιτείται λίγο περισσότερος χρόνος για την δηµιουργία υλικού σε σχέση µε τις παραδοσιακές µεθόδους (πχ. word, power point κλπ.). Ο καθορισµού των Dublin Core µεταδεδοµένων στον eXe editor είναι µια αρκετά εύκολη διαδικασία. Επίσης, οι φοιτητές πρότειναν κάποιες βελτιώσεις για τον editor, όπως:

• η δυνατότητα drag and drop

• η δυνατότητα εισαγωγής αρχείων τύπου .txt, .doc, κλπ.

• η υποστήριξη διαφορετικών µεταδεδοµένων για κάθε κοµµάτι υλικού

76

• η ύπαρξη ενός wizard που θα βοηθάει στην αυτοµατοποίηση των βηµάτων

Ο οδηγός που δηµιουργήσαµε φαίνεται να βοήθησε αρκετά τους φοιτητές για την ολοκλήρωση της δραστηριότητας. Επιπλέον, όλοι οι φοιτητές θεωρούν το προτυποποιηµένο υλικό αρκετά αποτελεσµατικότερο ως προς τη σύνθεση νέων ενοτήτων και την επαναχρησιµοποίησή τους σε σχέση µε τις παραδοσιακές µεθόδους. Τέλος, µέσω της διαδικασίας αναζήτησης προτυποποιηµένου υλικού στην πλατφόρµα, φαίνεται να βρήκαν αρκετά γρήγορα το υλικό που έψαχναν.

Φαίνεται πως η χρήση εκπαιδευτικών προτύπων δεν είναι απλή υπόθεση και δεν εξασφαλίζει πάντα την αποτελεσµατικότητα του εκπαιδευτικού υλικού. Σήµερα, υπάρχουν αξιόλογα αποτελέσµατα που δείχνουν πως η χρήση προτύπων µπορεί να ενδυναµώσει την εκπαιδευτική διαδικασία και να δώσουν µία άλλη διάσταση στη µάθηση, αρκεί το προτυποποιηµένο υλικό να έχει δηµιουργηθεί σύµφωνα µε κάποιες καλές πρακτικές που θα το καταστήσουν αποτελεσµατικό.

77

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Εγχειρίδιο eXe (www.exelearning.org/Greek)

Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στο eXe

Υπόβαθρο για το eXe

Ο επεξεργαστής κειµένου XHTML µάθησης από απόσταση (eXe) είναι ένα βασισµένο στο WEB περιβάλλον εργασίας µε σκοπό να βοηθήσει τους δασκάλους και τους ακαδηµαϊκούς στη σχεδίαση, ανάπτυξη και δηµοσίευση της βασισµένης στο WEB µάθησης και του εκπαιδευτικού υλικού χωρίς την ανάγκη να γνωρίζουν HTML, XML ή περίπλοκες εφαρµογές δηµοσίευσης στο ∆ιαδίκτυο.

Ο Ιστός είναι ένα επαναστατικό εκπαιδευτικό εργαλείο επειδή παρουσιάζει στους δασκάλους και στους µαθητές µια τεχνολογία που παρέχει ταυτόχρονα κάτι για συζήτηση (περιεχόµενο) και τα µέσα να συντηρηθεί η συζήτηση (αλληλεπίδραση). ∆υστυχώς, η δύναµη αυτού του µέσου υπερκειµένων περιορίζεται στις εκπαιδευτικές τοποθετήσεις επειδή η µεγάλη πλειοψηφία των δασκάλων και ακαδηµαϊκών δεν έχουν τις τεχνικές δεξιότητες για να χτίσουν τις δικές τους ιστοσελίδες και πρέπει εποµένως να στηριχθούν στη διαθεσιµότητα των υπεύθυνων για την ανάπτυξη ιστοσελίδων για να παράγουν επαγγελµατικό on-line περιεχόµενο. Το eXe αναπτύσσεται για να υπερνικήσει διάφορους προσδιορισµένους περιορισµούς:

• Παραδοσιακά το λογισµικό δηµιουργίας Ιστού συνεπάγεται µια απότοµη καµπύλη εκµάθησης, δεν είναι διαισθητικό και οι εφαρµογές δεν σχεδιάστηκαν για έκδοση περιεχοµένου µάθησης. Συνεπώς οι δάσκαλοι και οι ακαδηµαϊκοί δεν έχουν υιοθετήσει αυτές τις τεχνολογίες για την έκδοση περιεχοµένου εκµάθησης σε απευθείας σύνδεση (on-line). Το eXe στοχεύει να παρέχει ένα διαισθητικό, εύχρηστο εργαλείο που θα επιτρέψει στους δασκάλους να δηµοσιεύσουν επαγγελµατικές ιστοσελίδες για εκπαίδευση

• Σήµερα, τα συστήµατα διαχείρισης µάθησης δεν προσφέρουν τα περίπλοκα εργαλεία δηµιουργίας περιεχοµένου Ιστού (συγκρινόµενα µε τις δυνατότητες που παρέχει ένα λογισµικό δηµιουργίας ιστοσελίδων ή τις δεξιότητες ενός πεπειραµένου υπεύθυνου για την ανάπτυξη εφαρµογών Ιστού). Το eXe είναι ένα εργαλείο που παρέχει επαγγελµατικές δυνατότητες δηµοσίευσης στο ∆ιαδίκτυο που µπορούν να παραπεµφθούν εύκολα ή να εισαχθούν από πρότυπα συστήµατα διαχείρισης µάθησης

• Τα περισσότερα συστήµατα διαχείρισης περιεχοµένου και διαχείρισης µάθησης χρησιµοποιούν ένα µοντέλο κεντροποιηµένων διακοµιστών που απαιτούν συνδεσιµότητα για τη δηµιουργία περιεχοµένου. Αυτό περιορίζει τους συντάκτες µε χαµηλό εύρος ζώνης ή καθόλου σύνδεση. Το eXe αναπτύσσεται ως ένα εργαλείο δηµιουργίας περιεχοµένου χωρίς απευθείας σύνδεση και χωρίς την απαίτηση ύπαρξης σύνδεσης σε δίκτυο ή στο ∆ιαδίκτυο.

• Πολλά συστήµατα διαχείρισης περιεχοµένου και διαχείρισης µάθησης δεν παρέχουν ένα διαισθητικό WYSIWIG περιβάλλον όπου οι συντάκτες µπορούν να δουν πως θα µοιάζει το περιεχόµενό τους όταν δηµοσιεύεται σε έναν περιηγητή, ειδικά όταν δουλεύουν off-line. Το eXe µιµείται τη λειτουργία WYSIWIG επιτρέποντας στους χρήστες να δουν πώς θα µοιάζει το περιεχόµενό τους όταν δηµοσιευθεί on-line.

Περίληψη των εργαλείων του eXe

Με το eXe, οι χρήστες µπορούν να αναπτύξουν µια δοµή εκµάθησης που ανταποκρίνεται στις ανάγκες παράδοσης περιεχοµένου που έχουν και να χτίσουν πόρους που είναι εύκαµπτοι και ενηµερώνονται εύκολα. Το πλαίσιο περιλήψεων του πλαισίου ελέγχου eXe επιτρέπει στους χρήστες να σχεδιάσουν µια περίληψη που απεικονίζει την προτιµώµενη ιεραρχική δοµή και

78

την ταξινόµησή τους, δηλ. κεφάλαιο-υποκεφάλαιο-ενότητες, ή βιβλίο-κεφάλαιο-στίχοι, κλπ. Αυτό µπορεί να οριστεί κατά στην αρχή ή µπορεί να αναπτυχθεί καθώς ο πόρος χτίζεται.

Το πλαίσιο εκπαιδευτικά εργαλεία (iDevice) αποτελείται από µια συλλογή δοµικών στοιχείων που περιγράφουν το περιεχόµενο µάθησης. Μερικά από αυτά περιλαµβάνουν, στόχους, προαπαιτούµενα, µελέτες σκοπιµότητας, ελεύθερο κείµενο. Το περιεχόµενο µάθησης συντάσσεται µε την επιλογή εκπαιδευτικών εργαλείων από το αντίστοιχο µενού και την καταχώρηση του δικού σας περιεχοµένου µάθησης. Ένας πόρος εκµάθησης µπορεί να αποτελείται από λίγα ή πολλά εκπαιδευτικά εργαλεία για να παραδώσει αποτελεσµατικά το περιεχόµενο µάθησης. Νέα εκπαιδευτικά εργαλεία αναπτύσσονται και επιδιώκονται συστάσεις για πρόσθετα εκπαιδευτικά εργαλεία από την ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα. Ένας συντάκτης iDevice επιτρέπει στους χρήστες να σχεδιάσουν τα δικά τους εκπαιδευτικά εργαλεία και έχουν εκδοθεί πρότυπα σε πειραµατική βάση καθώς συνεχίζεται η ανάπτυξή τους.

Το eXe παρέχει τη δυνατότητα στους χρήστες να προσαρµόσουν το δηµοσιευµένο εκπαιδευτικό περιεχόµενό τους επιλέγοντας από ένα σύνολο στυλ γραφικών φύλλων.

Η δυνατότητα εξαγωγής του eXe επιτρέπει στο περιεχόµενο να συσκευαστεί µε δύο τρόπους. Οι πόροι µάθησης µπορούν να συσκευαστούν ως ένας αυτόνοµος ιστοχώρος για έκδοση σε έναν διακοµιστή δικτύου, ή ως συσκευασία περιεχοµένου SCORM που επιτρέπει στον πόρο να εισαχθεί σε οποιοδήποτε σύστηµα διαχείρισης εκµάθησης (LMS) που διαθέτει δυνατότητες εισαγωγής και παρουσίασης πακέτων SCORM.

Κεφάλαιο 2 Ξεκινώντας το exe

Windows Για να ξεκινήσετε το eXe, κάντε διπλό κλικ στο εικονίδιο eXe που πρέπει να έχει

εµφανιστεί στον υπολογιστή σας µετά την εγκατάσταση. Εάν δεν βρίσκετε το εικονίδιο του eXe στον υπολογιστή σας θα πρέπει να αναζητήσετε το εικονίδιο της εφαρµογής στο µενού Έναρξη > Προγράµµατα. Πρέπει πιθανώς να µεγιστοποιήσετε το παράθυρο eXe για να εκµεταλλευτείτε όλο το διαθέσιµο χώρο εργασίας.

Linux

Πληκτρολογήστε run-exe.sh (πεζά γράµµατα) στη γραµµή εντολών. Θα ξεκινήσει η εφαρµογή eXe.

Κεφάλαιο 3 - ∆ηµιουργία πόρου Αυτό το κεφάλαιο έχει ως σκοπό να σας καθοδηγήσει στο πως να χρησιµοποιήσετε τα

εργαλεία της εφαρµογής για να δηµιουργήσετε τους µαθησιακούς σας πόρους.

Στόχοι Μετά το τέλος του µαθήµατος θα είστε σε θέση να:

• χρησιµοποιήσετε το εργαλείο περιλήψεων για να δηµιουργήσετε έναν πόρο • επιλέξετε εκπαιδευτικά εργαλεία και να προσθέσετε περιεχόµενο σε έναν πόρο • εφαρµόσετε ένα νέο στυλ σε έναν πόρο.

Ενότητα 1 - Ορισµός ιδιοτήτων Η καρτέλα Ιδιότητες σας επιτρέπει να καταγράψετε τις γενικές λεπτοµέρειες του

προγράµµατός σας π.χ. Τίτλος, Συντάκτης και περιγραφή. Σας επιτρέπει επίσης να καθορίσετε την ταξινόµηση που προτιµάτε να χρησιµοποιήσετε για να περιγράψετε τα διαφορετικά συστατικά ή επίπεδα του πόρου.

79

Εικόνα 64: Η καρτέλα Ιδιότητες

∆ραστηριότητα

Για να ξεκινήσει αυτή η δραστηριότητα µε το eXe ανοικτό (δείτε το κεφάλαιο 3 έναρξη eXe):

1. Επιλέξτε την καρτέλα Ιδιότητες (στην κορυφή του χώρου δηµιουργίας) 2. Πληκτρολογήστε έναν τίτλο για αυτόν τον πόρο στο πεδίο τίτλου π.χ. Σεµινάριο

eXe. 3. Πληκτρολογήστε τις πληροφορίες για τους συντάκτες και µια συνοπτική

περιγραφή του πόρου στο παρεχόµενο διάστηµα 4. Αλλάξτε την ταξονοµία στην ενότητα, Τµήµα, Χάρτης. (Η ταξονοµία καθορίζει τη

σύµβαση ονοµασίας για τα διαφορετικά επίπεδα της περίληψης.) 5. Κλικ στο «Ολοκληρώθηκε» 6. Επιστροφή στην καρτέλα δηµιουργίας.

Ενότητα 2 - Ορισµός περίληψης Προαπαιτούµενα

Πρέπει να έχετε µελετήσει την παράγραφο 1 - Καθορίζοντας τις ιδιότητες και το σύνολο των ιδιοτήτων για τη συσκευασία σας.

Το σύνολο εργαλείων Περίληψη σας επιτρέπει να ορίσετε τη δοµή του έργου σας. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιµο για µεγάλα ή σύνθετα έργα που περιέχουν πολλά µέρη ή θέµατα. Στην αρχή, το πλαίσιο δηµιουργίας φαίνεται στα δεξιά της πλαϊνής µπάρας του eXe. Το πλαίσιο περιλήψεων εµφανίζει δύο εξ' ορισµού κόµβους, προσχέδιο και αρχική.

80

Εικόνα 65: Το πλαίσιο περιλήψεων

Αρχή

Ο κόµβος Αρχή εµφανίζεται ως πρώτη σελίδα όταν το έργο εξάγεται στον Ιστό ή σε ένα LMS. Αυτός είναι ο ριζικός κόµβος και µπορούν να προστεθούν κάτω από αυτόν άλλοι κόµβοι χαµηλότερων επιπέδων.

Προσθήκη κόµβων Για να προσθέσετε έναν κόµβο, επιλέξτε τον πατρικό κόµβο και κάντε κλικ στο κουµπί

Προσθήκη.

∆ιαγραφή κόµβων Για να διαγράψετε έναν κόµβο, επιλέξτε τον κόµβο που θέλετε να διαγράψετε και κάντε

κλικ στο κουµπί ∆ιαγραφή. Εµφανίζεται ένα παράθυρο διαλόγου για να επιβεβαιώσει την ενέργειά σας. Κάντε κλικ στο ΟK για να συνεχίσετε.

Μετονοµασία κόµβων Επιλέξτε τον κόµβο που θέλετε να µετονοµάσετε και κάντε διπλό κλικ. Ένα διαλογικό

παράθυρο σας προτρέπει να εισάγετε ένα νέο όνοµα. Εισάγετε το όνοµα και κλικ στο ΟΚ. Αυτή η ενέργεια µπορεί επίσης να γίνει χρησιµοποιώντας το κουµπί Μετονοµασία στην κορυφή του πλαισίου.

Βέλη προαγωγής/υποβιβασµού Τα βέλη προαγωγής/υποβιβασµού βρίσκονται κάτω από το πλαίσιο περιλήψεων. Η

επιλογή ενός κόµβου και κλικ σε κάποιο από τα βέλη θα αλλάξει τη θέση του κόµβου στη δοµή περιλήψεων.

∆ραστηριότητα

Προσπαθήστε να προσθέσετε µια νέα ενότητα στο έργο σας. Για να το κάνετε αυτό, κάντε κλικ στον πατρικό κόµβο που θέλετε να συσχετιστεί µε τη νέα ενότητα και κλικ στο κουµπί «Προσθήκη παιδιού». Επιλέξτε τη νέα ενότητα και διπλό κλικ ή κλικ στο «Μετονοµασία». Προσθέστε έναν τίτλο, σε αυτήν την περίπτωση δώστε Σεµινάριο eXe.

Ενότητα 3 - Επιλογή εκπαιδευτικών εργαλείων Προαπαιτούµενα Πρέπει να έχετε µελετήσει την παράγραφο 2 - Ορισµός περίληψης.

Τα εκπαιδευτικά εργαλεία (iDevices) παρέχουν ένα πλαίσιο µέσα στο οποίο ορίζετε το περιεχόµενό σας.

81

Πίνακας 5: Περιγραφή των εκπαιδευτικών εργαλείων (iDevices)

Εργαλείο Περιγραφή

∆ραστηριότητα Ως δραστηριότητα µπορεί να οριστεί µια εργασία ή ένα σύνολο εργασιών που πρέπει να ολοκληρώσει ένας µαθητής. ∆ώστε µια σαφή εκφώνηση της εργασίας και εξετάστε τις συνθήκες που µπορούν να βοηθήσουν ή να δυσκολέψουν τον αρχάριο κατά την εκτέλεση της εργασίας του.

Επισύναψη Η επισύναψη ενός εκπαιδευτικού εργαλείου (iDevice) σας επιτρέπει να επισυνάψετε αρχεία, όπως π.χ. pdf, ppt, κλπ., µαζί µε το περιεχόµενό σας που να µπορούν να χρησιµοποιήσουν οι µαθητές σας.

Μελέτη σκοπιµότητας

Είναι ένα σενάριο που µεταφέρει ένα εκπαιδευτικό µήνυµα. Μια Μελέτη σκοπιµότητας µπορεί να χρησιµοποιηθεί για να παρουσιάσει µια ρεαλιστική περίπτωση που επιτρέπει στους µαθητές να εφαρµόσουν τη γνώση και την εµπειρία τους. Κατά το σχεδιασµό µιας Μελέτης σκοπιµότητας εξετάστε τα εξής:

• ποια εκπαιδευτικά σηµεία µεταφέρονται µε το σενάριο; • ποια προετοιµασία θα πρέπει να κάνουν οι µαθητές προτού

εργαστούν µε τη µελέτη σκοπιµότητας; • πώς εναρµονίζεται η µελέτη σκοπιµότητας µε τα υπόλοιπα

µαθήµατα; • πώς οι µαθητές θα αλληλεπιδράσουν ο ένας µε τον άλλον και µε το

υλικό π.χ. µέσα στην τάξη µπορούν να οριστούν οµάδες για να εργαστούν στις διαφορετικές πτυχές της µελέτης και σε αυτή την περίπτωση πώς διαχέονται οι ιδέες στην τάξη;

Ελεύθερο κείµενο Το µεγαλύτερο µέρος ενός εκπαιδευτικού πόρου θα είναι η παροχή περιεχοµένου, η παράδοση οδηγιών και παροχή γενικών πληροφοριών. Αυτό παρέχει το πλαίσιο µέσα στο οποίο οι δραστηριότητες εκπαίδευσης χτίζονται και παραδίδονται.

Εικόνα µε κείµενο Οι γραφικές αναπαραστάσεις µε εξήγηση παρέχουν διαστάσεις συναισθηµατικού και εκπαιδευτικού σκοπού κατά την εκπαίδευση.

Ερώτηση πολλαπλών επιλογών

Η ερώτηση πολλαπλών επιλογών χρησιµοποιείται συχνότερα στις επίσηµες εξετάσεις MCQ, µπορεί να χρησιµοποιηθεί και ως εργαλείο δοκιµής για να υποκινήσει τη σκέψη και τη συζήτηση σχετικά µε θέµατα για τα οποία οι σπουδαστές δυσκολεύονται να απαντήσουν.

Κατά τη σχεδιασµό µιας εξέτασης MCQ εξετάστε τα εξής: • ποια είναι τα αποτελέσµατα εκπαίδευσης που εξετάζουν οι

ερωτήσεις; • ποιες διανοητικές δεξιότητες δοκιµάζονται; • ποιες είναι οι γλωσσικές δεξιότητες του ακροατηρίου; • φυλετικά και πολιτιστικά ζητήµατα • αποφύγετε τις γραµµατικές δοµές και ερωτήσεις που παρέχουν

ενδείξεις (νύξεις)

Στόχοι Οι στόχοι περιγράφουν τα αναµενόµενα αποτελέσµατα της εκπαιδευτικής διαδικασίας και πρέπει να καθορίσουν τι θα είναι σε θέση να κάνουν οι µαθητές όταν ολοκληρώσουν τις υποχρεώσεις εκπαίδευσής τους.

Προαπαιτούµενα Η προαπαιτούµενη γνώση αναφέρεται στη γνώση που θα πρέπει ήδη να διαθέτουν οι µαθητές προκειµένου να είναι σε θέση να ολοκληρώσουν αποτελεσµατικά την εκπαίδευση. Παραδείγµατα προαπαιτούµενων µπορεί να είναι:

82

• οι µαθητές πρέπει να έχουν επίπεδο 4 στα αγγλικά • οι µαθητές πρέπει να είναι σε θέση να συναρµολογήσουν τα

τυποποιηµένα εργαλεία

∆ραστηριότητα Ανάγνωσης

Παρέχει στους εκπαιδευόµενους µια δοµή στη µελέτη τους. Αυτό βοηθά τον µαθητή να θέσει δραστηριότητες στο περιεχόµενο. Είναι επίσης σηµαντικό να παραπεµφθούν σωστά οποιεσδήποτε εκπαιδευτικές αναφορές στις οποίες αναφέρεστε καθώς αυτό αποτελεί την καλύτερη πρακτική για τους µαθητές. ∆εν είναι πάντα απαραίτητο εάν καλύπτονται από το περιεχόµενο του µαθήµατος αλλά παρέχει ανάδραση στο µαθητή σε µερικά από τα κύρια σηµεία που καλύπτονται στη µελέτη και µπορεί επίσης να προσθέσει αξία στη δραστηριότητα.

Αντανάκλαση Είναι µια µέθοδος διδασκαλίας που χρησιµοποιείται συχνά για να συνδέσει τη θεωρία µε την πράξη. Στόχος της αντανάκλασης είναι να παρέχει στους εκπαιδευόµενους µια ευκαιρία να παρατηρήσουν και να απεικονίσουν τις παρατηρήσεις τους πριν τις παρουσιάσουν ως κοµµάτι της ακαδηµαϊκής τους εργασίας. Περιοδικά, ηµερολόγια, σχεδιαγράµµατα και χαρτοφυλάκια είναι χρήσιµα εργαλεία για συλλογή στοιχείων. Υποδείξεις και οδηγίες µπορούν να αποτελέσουν αποτελεσµατικά εργαλεία ανάδρασης.

Ερωτήσεις αληθής-ψευδής

Οι ερωτήσεις αυτές αναφέρουν µια δήλωση που απαιτεί από το µαθητή να αποφασίσει εάν είναι αληθινή ή ψευδής.

Άρθρο της Βικιπαίδειας

Η Βικιπαίδεια (Wikipedia) είναι µια ελεύθερη σε απευθείας σύνδεση εγκυκλοπαίδεια που αναπτύσσεται από τις συνεισφορές τηςν κοινότητας Ιστού. Το εκπαιδευτικό εργαλείο Άρθρο wikipedia παίρνει ένα στιγµιότυπο ενός άρθρου και το ενσωµατώνει στο περιεχόµενο. Οι αλλαγές που γίνονται στο άρθρο δεν θα ενηµερώσουν αυτόµατα τη Wikipedia έτσι αλλαγές που γίνονται στο περιεχόµενό σας πρέπει να υποβληθούν επίσης στη wikipedia.

• ποια εκπαιδευτικά σηµεία διαχέονται µε το σενάριό σας; • ποια προετοιµασία θα πρέπει να κάνουν οι µαθητές προτού

εργαστούν στη µελέτη σκοπιµότητας; • πώς εναρµονίζεται η µελέτη σκοπιµότητας µε το περιεχόµενο των

µαθηµάτων; • πώς αλληλεπιδρούν οι µαθητές ο ένας µε τον άλλον και µε το

εκπαιδευτικό υλικό π.χ. σε µια τάξη µπορούν να οργανωθούν οµάδες για να εργαστούν στις διαφορετικές πτυχές της µελέτης και σε αυτή την περίπτωση πώς ανατροφοδοτούνται οι ιδέες στην τάξη;

83

Εικόνα 66: Τα εκπαιδευτικά εργαλεία (iDevices)

Για µια επίδειξη των εκπαιδευτικών εργαλείων (iDevices) ρίξτε µια µατιά στα παραδείγµατα που ακολουθούν.

Ερώτηση πολλαπλών επιλογών

Ποιο εκπαιδευτικό εργαλείο θα χρησιµοποιούσατε για να περιγράψετε τα αποτελέσµατα µάθησης ενός πόρου µάθησης;

• Αντανάκλαση • Ερώτηση πολλαπλών επιλογών • Σκοποί • Προαπαιτούµενα

Μεταβείτε στην ενότητα αυτού του κεφαλαίου Εισαγωγή Περιεχοµένου στο εκπαιδευτικό εργαλείο για να εισάγετε περιεχόµενο.

Υποενότητα 1 - Εισαγωγή περιεχοµένου στο εκπαιδευτικό εργαλείο Εάν έχετε εργαστεί σ' αυτό το κεφαλαίο από την αρχή, πρέπει να έχετε:

• Καθορίσει τις ιδιότητες του πόρου σας • Εργαστεί µε την περίληψη και καθιερώσει µια ενότητα µε τίτλο Σεµινάριο eXe, και • εξετάσει τις διαθέσιµες επιλογές εκπαιδευτικών εργαλείων από το µενού Εκπαιδευτικά

εργαλεία.

∆ραστηριότητα Χρησιµοποιήστε τα ακόλουθα βήµατα για να δηµιουργήσετε περιεχόµενο µε ένα εκπαιδευτικό εργαλείο:

1. Επιλέξτε το εκπαιδευτικό εργαλείο Ελεύθερο κείµενο από τις επιλογές που επιδεικνύονται (από την πλαϊνή µπάρα αριστερά της οθόνης).

2. Πληκτρολογήστε την ακόλουθη φράση στο χώρο σύνταξης που εµφανίζεται "Ο επεξεργαστής κειµένου XHTML µάθησης από απόσταση (eXe) είναι ένα βασισµένο

84

στο WEB περιβάλλον δηµιουργίας που σκοπό έχει να βοηθήσει τους δασκάλους και τους ακαδηµαϊκούς στη σχεδίαση, ανάπτυξη και έκδοση βασισµένης στο WEB εκπαίδευσης και λοιπού εκπαιδευτικού υλικού χωρίς την ανάγκη να µάθει HTML, XML ή περίπλοκες εφαρµογές δηµιουργίας ιστοσελίδων."

3. Κλικ στο πράσινο σηµάδι. Αυτό θα εµφανίσει το περιεχόµενο που µόλις εισήγατε σε προβολή Προβολής.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ Αυτή η ενέργεια δεν αποθήκευσε το περιεχόµενό σας στο έργο σας. Για να το αποθηκεύσετε:

1. Επιλέξτε «Αρχείο» από τη γραµµή εργαλείων και «Αποθήκευση» 2. Εισάγετε το όνοµα αρχείου που επιθυµείτε να δώσετε στο έργο σας 3. Κλικ στο «Αποθήκευση». Θα εµφανιστεί ένα µήνυµα επιβεβαίωσης.

Μορφοποίηση περιεχοµένου µε τον Επεξεργαστή Εµπλουτισµένου Κειµένου Χρησιµοποιώντας το εκπαιδευτικό εργαλείο Επεξεργαστής εµπλουτισµένου κειµένου

µπορείτε να εισάγετε το περιεχόµενό σας σα να χρησιµοποιούσατε τις τυποποιηµένες εφαρµογές επεξεργασίας κειµένου. Η µορφοποίηση του περιεχοµένου σας είναι σε αυτή τη φάση σχετικά απλή και η γραµµή εργαλείων επεξεργασίας που βρίσκεται πάνω από κάθε πλαίσιο επεξεργασίας παρέχει απλή µορφοποίηση, αναζήτηση και λειτουργία σύνδεσης. Η γραµµή εργαλείων ανοίγει κάνοντας κλικ στο βέλος πάνω αριστερά του πλαισίου επεξεργασίας.

Κεφάλαιο 4 - ∆ηµιουργία εκπαιδευτικού εργαλείου (iDevice) µε χρήση του συντάκτη Συντάκτης δηµιουργίας εκπαιδευτικών εργαλείων

Ο συντάκτης εκπαιδευτικών εργαλείων είναι µια δυνατότητα της έκδοσης 0.4 που σας επιτρέπει να σχεδιάσετε τα δικά σας εκπαιδευτικά εργαλεία. Η δυνατότητα αυτή είναι ακόµα υπό ανάπτυξη και συνεχίζονται οι βελτιώσεις στη λειτουργία του.

Εικόνα 67: Ο συντάκτης εκπαιδευτικών εργαλείων

∆ραστηριότητα - ∆ηµιουργία ενός εκπαιδευτικού εργαλείου 1. Με ανοικτό το eXe επιλέξτε Εργαλεία από το µενού εργαλείων και επιλέξτε το

συντάκτη εκπαιδευτικών εργαλείων. Θα ανοίξει το παράθυρο συντάκτης εκπαιδευτικού εργαλείου.

85

2. Εισάγετε όνοµα εργαλείου, όνοµα συντακτών και µια περιγραφή του iDevice. 3. Εισάγετε οποιαδήποτε παιδαγωγική βοήθεια που µπορείτε να δώσετε σε άλλους

χρήστες στον τρόπο µε τον οποίο µπορούν να χρησιµοποιήσουν το εκπαιδευτικό εργαλείο.

4. Επιλέξτε την έµφαση που θέλετε για το περιεχόµενό σας από την πτυσσόµενη λίστα. 5. Το επόµενο βήµα είναι να δηµιουργήσετε το εκπαιδευτικό εργαλείο σας επιλέγοντας

τα στοιχεία που θέλετε να εµφανίζονται σε αυτό. Η Προσθήκη πεδίου κειµένου σας παρέχει ένα πεδίο εισαγωγής µιας γραµµής κειµένου, ενώ η Προσθήκη περιοχής κειµένου σας δίνει τη δυνατότητα να προσθέσετε κείµενο πολλών γραµµών ενώ πλέον είναι διαθέσιµο κι ένα πεδίο εισαγωγής εικόνας.

6. Προσθέστε σε κάθε στοιχείο µια ετικέτα και παρέχετε τις οδηγίες για τη δυνατότητα χρησιµοποίησής του.

7. Κλικ στην αποθήκευση. Το νέο iDevice θα εµφανιστεί στο πλαίσιο Εκπαιδευτικά εργαλεία. Αυτό το iDevice συµπεριφέρεται τώρα µε τον ίδιο τρόπο µε τα άλλα εκπαιδευτικά εργαλεία.

8. Για να δηµιουργήσετε κι άλλα εκπαιδευτικά εργαλεία ανοίξτε το παράθυρο σύνταξης εκπαιδευτικών εργαλείων και κλικ στο κουµπί Επαναφορά στο κάτω µέρος του παραθύρου.

∆ραστηριότητα - ∆ιαγραφή εκπαιδευτικών εργαλείων που δηµιουργήθηκαν µε τον συντάκτη ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το eXe δεν διαθέτει χαρακτηριστικό αναίρεσης ή διαγραφής ενός εκπαιδευτικού εργαλείου. Αν θέλετε να διαγράψετε εκπαιδευτικά εργαλεία που δηµιουργήσατε µε το συντάκτη, η ενέργειά σας αυτή θα διαγράψει όλα τα εκπαιδευτικά εργαλεία που δηµιουργήσατε. Παρόλα αυτά δεν θα διαγραφεί το περιεχόµενο που δηµιουργήσατε µε αυτό το εκπαιδευτικό εργαλείο και θα µπορείτε επίσης να το επεξεργαστείτε.

1. Για χρήστες των Windows, κάντε κλικ στο φάκελο «Τα έγγραφά µου» ή για τους χρήστες Linux στο «Αρχική».

2. Επιλέξτε το αρχείο Generic.data και πατήστε το Delete.

Ενότητα 5 - Λειτουργίες Αποθήκευση, Άνοιγµα και Εξαγωγή ∆ραστηριότητα - Αποθήκευση του περιεχοµένου του έργου Για να αποθηκεύσετε το έργο σας:

1. Επιλέξτε «Αρχείο» από το µενού εργαλείων και επιλέξτε «Αποθήκευση» 2. Εισάγετε το όνοµα αρχείου που θέλετε να δώσετε στο έργο σας 3. Κλικ στο «Αποθήκευση». Θα εµφανιστεί µήνυµα επιβεβαίωσης

∆ραστηριότητα - Άνοιγµα αποθηκευµένου πακέτου Για να ανοίξετε ένα προ-αποθηκευµένο πακέτο:

1. Κλικ στο «Αρχείο» από το µενού εργαλείων και επιλέξτε «Άνοιγµα» 2. Επιλέξτε το πακέτο που θέλετε να ανοίξετε 3. Κλικ στο «Άνοιγµα».

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το νεο-ανοιγµένο έργο θα φορτωθεί στον περιηγητή και θα κλείσει το προηγούµενο έργο.

Εξαγωγή πακέτων έργου Τα έργα µπορούν να εξαχθούν ως πακέτα Ιστού έτοιµα προς δηµοσίευση στο ∆ιαδίκτυο ή

ως πακέτα SCORM για δηµοσίευση σε συµβατά µε SCORM Συστήµατα ∆ιαχείρισης Γνώσης (LMS).

86

∆ραστηριότητα - Εξαγωγή πακέτων έργου 1. Επιλέξτε «Αρχείο» από το µενού εργαλείων 2. Επιλέξτε τη µορφή εξαγωγής που επιθυµείτε από την πτυσσόµενη λίστα 3. Κλικ στο «Εξαγωγή». Το έργο σας θα εξαχθεί στο φάκελο «Τα Έγγραφά µου». 4. Για να δείτε τις ιστοσελίδες του έργου σας, θα βρείτε έναν φάκελο µε τον τίτλο του

έργου σας. Ανοίξτε το αρχείο και κάντε διπλό κλικ στο αρχείο index.hml. 5. Για να δείτε το αρχείο SCORM αποσυµπιέστε το. Κάνοντας κλικ σε µια σελίδα θα σας

επιτρέψει να δείτε το περιεχόµενο του έργου σας

Ενότητα 6 - Περιήγηση στο eXe ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗ ΓΡΑΜΜΗ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΤΟΥ EXE

Βρίσκεται στην αριστερή µεριά της οθόνης του eXe και περιέχει τα πλαίσια Περίληψη και Εκπαιδευτικό Εργαλείο (iDevice). Αυτό το βασικό σύνολο εργαλείων επιτρέπει στους χρήστες να αναπτύξουν τη δοµή ή περίληψη του έργου τους και να παράγουν εκπαιδευτικό περιεχόµενο χρησιµοποιώντας τα εκπαιδευτικά εργαλεία.

ΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΕΣ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ

Γραµµή µενού

Εικόνα 68: Η γραµµή µενού του eXe

Η γραµµή µενού του eXe παρέχει γενικές λειτουργίες που µπορούν να εφαρµοστούν στο περιεχόµενο καθώς αυτό δηµιουργείται.

87

Πλαίσιο περίληψης και κόµβοι τίτλων

Εικόνα 69: Πλαίσιο περίληψης και κόµβοι τίτλων

Τα κουµπιά κόµβων σας επιτρέπουν να διαχειριστείτε πως θα δοµηθεί το εκπαιδευτικό σας υλικό π.χ. κεφάλαια, ενότητες, υπο-ενότητες κλπ.

Τα κουµπιά αυτά σας επιτρέπουν να µετακινήσετε κόµβους.

ΕΡΓΑΛΕΙΑ IDEVICE Κάθε εκπαιδευτικό εργαλείο έρχεται µε ένα τυποποιηµένο σύνολο ελέγχων. Αυτοί οι

έλεγχοι περιγράφονται λεπτοµερώς παρακάτω:

Πίνακας 6: Περιγραφή του τυποποιηµένου συνόλου ελέγχων

Σηµάδι ελέγχου Περιγραφή

Πράσινο σηµάδι ελέγχου

Κάθε φορά που εισάγετε περιεχόµενο σε ένα πεδίο πρέπει να κάνετε κλικ στο σηµάδι ελέγχου για να καταγράψετε και να ενεργοποιήσετε το περιεχόµενο του εκπαιδευτικού.

∆ιαγραφή Κάνοντας κλικ στο Χ διαγράφετε το iDevice και οποιοδήποτε περιεχόµενο του.

Βέλη άνω-κάτω Τα βέλη άνω-κάτω σας επιτρέπουν να αλλάξετε τη σειρά των εκπαιδευτικών εργαλείων που φαίνονται στην οθόνη σας.

Μετακίνηση στην πτυσσόµενη λίστα

Μπορείτε να µετακινήσετε εκπαιδευτικά εργαλεία που περιέχουν περιεχόµενο µεταξύ των κόµβων ή µέσα στους κόµβους. Αυτό γίνεται ανοίγοντας την πτυσσόµενη λίστα και επιλέγοντας τον κόµβο που επιθυµείτε να µετακινήσετε.

Συντάκτης εκπαιδευτικών

εργαλείων

Τα εικονίδια σελίδας και µολυβιού που εµφανίζονται σε προβολή προεπισκόπησης σας επιτρέπει να επεξεργαστείτε το εκπαιδευτικό εργαλείο. Αυτό γίνεται κάνοντας κλικ στο εικονίδιο το οποίο ανοίγει το εκπαιδευτικό εργαλείο σε προβολή σύνταξης.

Ενότητα 7 - Συµβουλές και βοήθεια Παιδαγωγικές συµβουλές

88

Οι παιδαγωγικές συµβουλές βρίσκονται δίπλα στους ελέγχους εκπαιδευτικών εργαλείων

κάτω από το χώρο σύνταξης. Θα βρείτε ένα µπλε κουµπί µε το πεζό γράµµα i στο κέντρο . Με κλικ σ' αυτό το κουµπί θα εµφανίσει ένα πλαίσιο διαλόγου µε µια συµβουλή ή περιγραφή σκοπού.

Βοήθεια Το πλαίσιο βοήθειας προσπελάζεται για κάθε πεδίο κάνοντας κλικ στο κίτρινο κουµπί που

περιέχει ένα σηµάδι ερώτησης . Αυτό το εικονίδιο βρίσκεται δεξιά από κάθε ετικέτα πεδίου.

89

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Βιβλιογραφία [1] Barron T. (2000), Standards: The vision and the Hype, Learning Circuits, ASTD’s

Source for e-learning [2] Bill Olivier (Centre for Educational Interoperability Standards- July 2004), Learning

Design Update [3] Carnegie Melon University-Learning System Architecture Lab (February 2003 -

Updated April 2004), SCORM Best Practices Guide for Content Developers [4] CEN/ISSS WS/LT Learning Technologies Workshop (September 2002), Survey of

Educational Modelling Languages (EMLs) [5] Gilliland-Swetland (2000), Setting the Stage in Introduction to Metadata [6] Hanisch F. & Straber W. (2003), Adaptability and Interoperability in the field of highly

interactive web-based courseware, Computers and Graphics, 27, Pergamon [7] IEEE LTSC Digital Rights Expression Language Study Group, Towards a Digital Rights

Expression Language Standard for Learning Technology [8] IMS Learner Information Packaging Best Practice & Implementation Guide, Final

Specification, Version 1.0 [9] IMS Learner Information Packaging Information Model Specification, Final

Specification, Version 1.0 [10] Jones R. E. (2002), Implications of SCROM and Emerging E-Learning Standards On

Engineering Education, Proceedings of the 2002 ASEE Gulf-South West Annual Conference, University of Louisiana, American Society for Engineering Education

[11] Kenji Hirata, Yoshiyuki Takaoka, Mamoru Ohta, Mitsuru Ikeda (October 2001), The Meaning of LOM and LOM Authoring Tool on HRD

[12] Mayes T. (2002), The technology of learning in a social world, in R. Harrison, F. Reeve, A. Hanson & J. Clarke (eds.), Supporting Lifelong Learning, 163-175, The Open University, Routledge

[13] MEHMET SEN (2000), Distributed Open Asynchronous Information Access Environment

[14] N. Tsapatsoulis, Πρότυπα Μαθησιακής Τεχνολογίας - Standards for e-learning [15] Robson R. & Collier G. (2000), e-Learning interoperability Ssandards, Sun

Microsystems white paper [16] S3 Working Group (2003), Making sense of learning specifications & standards: A

decision maker’s guide to adoption, The Masie Centre e-Learning Consortium [17] Selwyn N., Gorard S., Furlong J. & Madden L. (2004), Adults learning @Home,

Research Project, Summary of Survey Findings Introduction, Cardiff University, School of Social Sciences

[18] Sonwalkar N. (2005), Demystifying learning technology standards, Part I: Development and evolution, Campus Technology, from Syllabus Media Group

[19] Sonwalkar N. (2005), Demystifying learning technologies standards, Part II: Acceptance and implementation, Campus Technology, from Syllabus Media Group

[20] Sun Microsystems, E-learning Interoperability Standards [21] Ιωάννης Αποστολάκης, Μαριάνθη Καρατζά, Η Συµβολή των Προτύπων Μαθησιακής

Τεχνολογίας για την Αποτελεσµατική Αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση [22] Μαρία Α. Νάνη (Πάτρα 2004), «Σχεδιασµός και Υλοποίηση Εργαλείου ∆ηµιουργίας και

Προσπέλασης Ηλεκτρονικού Εκπαιδευτικού Υλικού µε Χρήση του Παγκόσµιου Ιστού Πληροφοριών»

[23] Οικονοµικού Παν. Αθηνών, ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ - Η εµπειρία του έργου Τηλε-εκπαίδευσης των Ε.Μ.Π.

[24] Σπύρος Παπαδάκης (Οκτώβριος 2007), «Αξιοποίηση διεθνών τυποποιήσεων για την ανάπτυξη, προσαρµογή, εµπλουτισµό και επαναχρησιµοποίηση ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού για εξ αποστάσεως εκπαίδευση ενηλίκων που υποστηρίζεται από ΤΠΕ»

90

∆ικτυακές Πηγές [1] Advanced Distributed Learninghttp://www.adlnet.gov/ [2] AICC (Aviation Industry CBT Committee), http://www.aicc.org/ [3] Ariadne Foundation, http://www.ariadne-eu.org/ [4] ATutor, http://www.atutor.ca/ [5] Blackboard, http://www.blackboard.com/ [6] Can Studios, http://www.the-can.com/ [7] CanCore, http://www.cancore.ca/ [8] CEN/ISSS Workshop, http://www.cen.eu/ [9] Deltalearn SCORM Editor, http://www.deltalearn.com/ [10] Dublin Core Metadata Initiative, http://dublincore.org/ [11] EduTools, http://www.edutools.info/ [12] EIfEL community, http://www.eife-l.org/ [13] eXe eLearning XHTML editor, http://exelearning.org/ [14] IEEE LTSC, http://ieeeltsc.org/ [15] IMS Assesst Designer, http://www.xdlsoft.com/ad/ [16] IMS Global Learning Consortium, http://imsglobal.org/ [17] ISO/IEC JTC1/SC36, http://www.jtc1sc36.org/ [18] Learning Technology Standards Observatory, http://www.cen-ltso.net/ [19] LERSUS e-learning authoring tool, http://www.lersus.de/ [20] Moodle, http://moodle.org/ [21] QAed (Questions & Assessment Editor), http://qtitools.caret.cam.ac.uk/ [22] RELOAD Project, http://www.reload.ac.uk/ [23] Sakai, https://collab.sakaiproject.org/ [24] Schools Interoperability Framework Association (SIFA), http://www.sifinfo.org/