ΡΙΖΩΔΗ_ΛΑΧΑΝΙΚΑ-ΚΑΡΟΤΟ

7/16/2019 ΡΙΖΩΔΗ_ΛΑΧΑΝΙΚΑ-ΚΑΡΟΤΟ

http://slidepdf.com/reader/full/-55cf9dec550346d033afdfa6 1/10

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ

ΡΙΖΩΔΗ ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΚΑΡΟΤΟ

Εισηγητής:Χαράλαµπος Θανόπουλος MSc Γεωπόνος

ΑΘΗΝΑ 2011



ΡΙΖΩΔΗ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΚΑΡΟΤΟ

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΠΟΝΟΣ 2

1. ΚΑΡΟΤΟ

Βοτανική ταξινόμηση:

Daucus carota

Οικογένεια: Umbelliferae (Σκιαδανθών)

1.1. Γενικά

• Αρχικά είχε χρησιμοποιηθεί για φαρμακευτικούς σκοπούς και αργότερα ως

είδος διατροφής

• Ήταν αρκετά διαδεδομένο στην Αρχαία Ελλάδα και αναφέρεται με το όνομα

‘’σταφυλίνος’’. Σύμφωνα με άλλους συγγραφείς οι αρχαίοι Έλληνες το

ονόμαζαν ‘’καρώτον’’

• Καλλιεργείται για την γογγυλόριζα του, που καταναλώνεται νωπή ή

μαγειρεύεται με διάφορους τρόπους, κονσερβοποιείται ή καταψύχεται

• Τόσο η γογγυλόριζα, όσο και το φύλλωμα μπορούν να χρησιμοποιηθούν γιαδιατροφή των ζώων

• Η καλλιέργεια του καρότου απλή και εύκολη

• Η συγκομιδή διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα

• Η μεταφορά του είναι εύκολη και αποθηκεύεται για μεγάλο σχετικά χρονικά

διάστημα σε χαμηλές θερμοκρασίες

1.2. Θρεπτική αξία

• Οι ποικιλίες με κίτρινο και πορτοκαλί χρώμα είναι ιδιαίτερα πλούσιες σε

προβιταμίνη Α

• Η εξωτερική περιοχή της γογγυλόριζας είναι πιο γλυκιά από την εσωτερική(κεντρική) και με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε καροτίνη

• Υπάρχουν και λευκόσαρκες ποικιλίες που περιέχουν μικρή ποσότητα

χρωστικών και προβιταμίνης Α

• Το καρότο είναι πλούσιο σε σίδηρο αλλά φτωχό σε βιταμίνη C

γογγυλόριζα

Νερό (%) 88.2

Πρωτεΐνες (γρ.) 0.98

Λίπος (γρ.) 0.2Υδατ/κες (γρ.) 9.7

Βιταμίνες Α, Β1, Β2, Β6 και C

Μεταλλικά Άλατα

1.3. Βοτανικοί χαρακτήρες

• Το καρότο είναι ποώδες φυτό και καλλιεργείται για τη διογκωμένη κεντρική

του ρίζα

• Ο άγριος τύπος του καρότου είναι ετήσιο φυτό, ενώ το καλλιεργούμενο

είδος είναι διετές





• Τον πρώτο χρόνο αναπτύσσεται βλαστικά, δηλαδή αναπτύσσει φύλλα και

γογγυλόριζα και το δεύτερο χρόνο σχηματίζονται τα άνθη. Υπάρχει όμως

πιθανότητα να σχηματιστούν ανθικά στελέχη από τον πρώτο χρόνο

Φύλλωμα

o Τα φύλλα εμφανίζονται τον πρώτο χρόνο της καλλιέργειας, υπό τη μορφή

ροζέτας με μακρύ μίσχο και έλασμα πτεροσχιδές

o Το φύλλωμα είναι λεπτό και διακλαδισμένο και θυμίζει πολύ το φύλλο του

άνηθου, μόνο που δεν έχει το χαρακτηριστικό άρωμα

o Το υπέργειο τμήμα μπορεί να φτάσει σε ύψος 30 εκ.

Γογγυλόριζα

o Το σχήμα της ποικίλει από κυλινδρικό σε κωνικό και από κοντό σε επίμηκες.

Το μέγεθος διαφέρει ανάλογα με την ποικιλία και τις συνθήκες της

καλλιέργειας (διάμετρος 2-6 εκ.)

o Το χρώμα της σάρκας ποικίλει από λευκό, κίτρινο, πορτοκαλί ή κόκκινοo Αποτελείται από τον εξωτερικό φλοιό και την κεντρική περιοχή (ξυλώδης

ιστός). Καλής ποιότητας θεωρούνται τα καρότα που έχουν μεγαλύτερο

φλοιό συγκριτικά με τον ξυλώδη εσωτερικό ιστό

o Η γλυκιά γεύση του καρότου οφείλεται στην υψηλότερη περιεκτικότητα σε

υδατάνθρακες στον εξωτερικό φλοιό

Ανθοφόρος βλαστός

o Το δεύτερο χρόνο το φυτό σχηματίζει ανθικό στέλεχος από το κέντρο της

κορυφής της γογγυλόριζας

o Έχει ύψος 1-1,5 μ, διακλαδίζεται και πάνω στις διακλαδώσεις εμφανίζονταιοι ταξιανθίες, που ονομάζονται σκιάδια

o Πάνω σε κάθε σκιάδιο υπάρχουν πολλά άνθη

o Η άνθηση είναι διαδοχική, ξεκινώντας πρώτα με το άνοιγμα της κεντρικής

ταξιανθίας

Άνθη

o Είναι μικρά, χρώματος λευκού ή ρόδινου

o Παρόλο που σχηματίζονται και ερμαφρόδιτα άνθη, παρουσιάζεται το

φαινόμενο της σταυρογονιμοποίησης, δηλαδή είναι απαραίτητη η παρουσία

των εντόμων για τη μεταφορά της γύρης

Εικόνα 1: Καλλιέργεια

καρότου. Έχουν σχηματιστεί

οι ανθοφόροι βλαστοί





Καρπός

o Είναι μικρός. Σε 1γραμ. υπάρχουν περίπου 10.500 σπέρματα. Η βλαστική

ικανότητα του σπόρου είναι σχετικά μικρή

1.4. Κλιματολογικές απαιτήσεις του καρότου

• Το καρότο είναι φυτό ψυχρής εποχής και αναπτύσσεται καλύτερα σε μέσες

θερμοκρασίες 16-18ΟC

• Σε μέση θερμοκρασία αέρα υψηλότερη από 28ºC περιορίζεται η ανάπτυξη

του φυλλώματος και το ρίζωμα δεν αναπτύσσεται ικανοποιητικά

• Σε χαμηλές θερμοκρασίες η ανάπτυξη του χρώματος της γογγυλόριζας είναι

φτωχή

• Σε θερμοκρασίες μικρότερες από 16ºC οι ρίζες παρουσιάζουν λεπτή

εμφάνιση

• Σε θερμοκρασίες μεταξύ 4-10ºC η διόγκωση της ρίζας είναι περιορισμένη,

όπως και του υπέργειου τμήματος

1.5. Σχηματισμός ανθικών στελεχών

• Όταν η διάμετρος της ρίζας του αναπτυσσόμενου καρότου είναι μεγαλύτερη

από 0.6 εκ. και επικρατήσουν χαμηλές θερμοκρασίες, μικρότερες, από 10ºC,

τότε προκαλείται ο σχηματισμός των ανθικών στελεχών

1.6. Απαιτήσεις του καρότου σε έδαφος

• Το καρότο αποδίδει καλύτερα σε βαθιά, καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη με

χημική αντίδραση από pH=5.5-6.5• Τα ελαφρά αμμώδη και τα οργανικά εδάφη, απαλλαγμένα από σβώλους,

προτιμούνται για την παραγωγή ομαλών και ευθειών ριζών

1.7. Προετοιμασία του εδάφους

• Η κατεργασία του εδάφους ξεκινά με ένα βαθύ όργωμα και γίνεται όταν

αυτό βρίσκεται στο ρόγο του

• Με το πρώτο όργωμα ενσωματώνεται η βασική λίπανση

• Πριν από τη σπορά γίνεται φρεζάρισμα για την αφρατοποίηση του εδάφους,

το σπάσιμο των μικρών σβώλων και ισοπέδωση της επιφάνειας

• Ακολουθεί η διαμόρφωση του εδάφους σε αλίες ή αναχώματα, ανάλογα με

τη μέθοδο άρδευσης που θα ακολουθήσουμε

1.8. Λίπανση

• Με τη βασική λίπανση προστίθεται ολόκληρη η ποσότητα φωσφόρου και

καλίου και μέρος της ποσότητας του αζώτου

• Μία καλλιέργεια με μέση παραγωγή 2τον/στρεμ. αφαιρεί από το έδαφος 7-

12 κιλά αζώτου, 3-5 κιλά φωσφόρου και 3-6 κιλά καλίου

• Συνήθως προσθέτουμε περίπου

• 50 κιλά λιπάσματος 0-20-0 (για το φώσφορο),• 25 κιλά λιπάσματος 0-0-50 (για το κάλιο) και





• 25 κιλά λιπάσματος 21-0-0 (για το άζωτο)

• Προσοχή: Μεγάλη ανάπτυξη φυλλώματος μπορεί να σημαίνει υπερβολικά

αζωτούχα λίπανση

1.9. Πολλαπλασιασμός

• Το καρότο πολλαπλασιάζεται με σπόρο

• Η σπορά γίνεται στα πεταχτά ή σε γραμμές

• Η σπορά στα πεταχτά πραγματοποιείται σε επίπεδο έδαφος όταν το πότισμα

γίνεται με καταιονισμό ή σε αλίες όταν το πότισμα γίνεται με κατάκλυση ή

με καταιονισμό

• Η γραμμική σπορά σε επίπεδο έδαφος ή σε αναχώματα σε απλές, διπλές ή

πολλαπλές γραμμές. Οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών είναι 25-30 εκ.

• Χρησιμοποιούνται 100-150 φυτά ανά μ2 (τετραγωνικό μέτρο)

• Το βάθος σποράς είναι περίπου στο 0.5-1 εκ.

• Ο σπόρος θα φυτρώσει σε 8-10 ημέρες όταν η θερμοκρασία είναι 20ºC• Σπόρος ηλικίας δύο ετών έχει την καλύτερη βλαστική ικανότητα

• Η ποσότητα του σπόρου κυμαίνεται από 500-1200 γραμ./ στρεμ., ανάλογα

με την εφαρμοζόμενη μέθοδο σποράς

• Σε περιοχές με ήπιο χειμώνα η σπορά γίνεται το φθινόπωρο (Σεπτέμβριο)

και η συγκομιδή την άνοιξη

• Σε ψυχρότερες περιοχές η σπορά γίνεται αρχές της άνοιξης

• Η διάρκεια της καλλιέργειας κυμαίνεται από 3-5 μήνες, ανάλογα με την

ποικιλία (πρώιμη, όψιμη) και την εποχή καλλιέργειας

1.10. Καλλιεργητικές φροντίδες

Άρδευση

o Το καρότο έχει ανάγκη από ικανοποιητική υγρασία σε όλη την διάρκεια της

καλλιέργειας

o Η συχνότητα των αρδεύσεων και η ποσότητα του νερού που απαιτείται

εξαρτώνται από την εποχή της καλλιέργειας, το τύπο και τη κατάσταση του

εδάφους και το στάδιο ανάπτυξης του φυτού

o Καρότα που αναπτύσσονται σε έδαφος με χαμηλή περιεκτικότητα σε

υγρασία, αποκτούν πικρή γεύση και σκληρή γογγυλόριζα

o Σε εδάφη με υψηλή υγρασία η γογγυλόριζα έχει φτωχό χρώμα και ανώμαλο

σχήμα

Καταπολέμηση ζιζανίων

o Το καρότο μετά τη βλάστηση του αναπτύσσεται αργά και δε μπορεί να

ανταγωνιστεί τα ζιζάνια

o Η καταπολέμηση των ζιζανίων γίνεται με βοτάνισμα, σκάλισμα και με τη

χρήση χημικών ζιζανιοκτόνων

o Το περισσότερο χρησιμοποιούμενο ζιζανιοκτόνο είναι το προφυτρωτικο

Linuron. Εφαρμόζεται όταν τα φυτά έχουν 3-4 πραγματικά φύλλα





Αραίωμα φυτών

o Το αραίωμα εφαρμόζεται όταν έχει γίνει πυκνή σπορά, έτσι ώστε τελικά οι

αποστάσεις μεταξύ των φυτών να κυμαίνονται 5-7εκ.

o Πραγματοποιείται στα πρώτα στάδια ανάπτυξης των φυτών, μόλις

σχηματίσουν τα πρώτα φύλλα

o Εάν δεν εφαρμοστεί αραίωμα, ενώ είναι απαραίτητο, τότε οι γογγυλοριζας

θα παραμείνουν πολύ μικρές λόγω ανταγωνισμού

Επιφανειακή λίπανση

o Πρόκειται για συμπληρωματική αζωτούχο λίπανση που εφαρμόζεται κατά

την διάρκεια της ανάπτυξης των φυτών σε μία ή περισσότερες δόσεις

o Σε σπορές Οκτωβρίου προσθέτονται 8-12 κιλά αζώτου στο στρέμμα μόλις τα

φυτά αποκτήσουν ύψος 15-20 εκ.

o Συνήθως χρησιμοποιείται η ασβεστούχος νιτρική αμμωνία (26-0-0) και η

κρυσταλλική νιτρική αμμωνία (33,5-0-0) ή ουρία

Άλλες καλλιεργητικές φροντίδες

o Τα σκουρότερα και πιο πράσινα φύλλα αποκαλύπτουν τα μεγαλύτερα

καρότα

o Για να εμποδίσουμε το πρασίνισμα γύρω από την κορυφή του καρότου,

κάνουμε ανάχωμα γύρω από τα πράσινα φύλλα

1.11. Συγκομιδή

• Φρέσκα (νωπά) καρότα για την αγορά συγκομίζονται μόλις αποκτήσουν

διάμετρο 2.5-3.5 εκ.

• Η συγκομιδή γίνεται περίπου 3-5 μήνες μετά από τη σπορά, ανάλογα με την

ποικιλία και τις θερμοκρασίες που επικρατούν

Εικόνα 2: Συγκομισμένα καρότα

μαζί με το φύλλωμα τους

• Σε αυτό το στάδιο οι γογγυλοριζας είναι τρυφερές και τραγανές. Εάν

παραμείνουν κι άλλο στο έδαφος τότε ξυλοποιούνται

• Τα καρότα που είναι κυλινδρικά με οξεία γωνία στο κάτω μέρος, είναι πιο γλυκά

και τραγανά, καθώς απορροφούν περισσότερο νερό

• Τα καρότα που προορίζονται για μεταποίηση, αφήνονται περισσότερο στο

έδαφος γιατί η ξηρά ουσία και το χρώμα αυξάνονται με την ωρίμανση

• Την προηγούμενη ημέρα από τη συγκομιδή εφαρμόζεται πότισμα για τη

διευκόλυνση της εξαγωγής της γογγυλόριζας





• Η συγκομιδή των καρότων γίνεται με εξαγωγή ολόκληρων των φυτών από το

έδαφος (τράβηγμα από τα φύλλα)

• Συνήθως εφαρμόζεται σταδιακή συγκομιδή

• Μετά την εξαγωγή των καρότων κόβεται το φύλλωμα λίγο πάνω από τον

αυχένα (ή όχι) και αφήνονται να στεγνώσουν σε σκιερό μέρος για 1 μέρα

1.12. Απόδοση - Αποθήκευση

• Η απόδοση μιας καλλιέργειας φτάνει τους 4-5 τόνους στο στρέμμα

• Οι άριστες θερμοκρασίες αποθήκευσης είναι 0-1ºC και με υψηλή υγρασία 80-

90%

• Τα καρότα αποθηκεύονται καλύτερα αφού έχουν αφαιρεθεί τα φύλλα

• Όταν αποθηκεύεται μαζί με προϊόντα που παράγουν αιθυλένιο, τότε το καρότο

αποκτά πικρή γεύση

1.13. Ποικιλίες

• Το καρότο για να είναι καλής ποιότητας πρέπει να έχει ομοιόμορφο βαθύ

πορτοκαλί χρώμα γογγυλόριζας και λεία επιφάνεια

• Το μέγεθος της γογγυλόριζας μπορεί να είναι: μικρό κυλινδρικό (κατάλληλο για

μεταποίηση και συσκευασία ολόκληρου), μέσου μεγέθους κυλινδρικού ή

κωνικού σχήματος και τέλος μεγάλου μεγέθους με κυλινδρικό ή κωνικό σχήμα

1.14. Εχθροί και Ασθένειες

1.14.1. Έντομα

• Μύγα Psila rosaeΤα τέλεια (ενήλικα- μαύρου χρώματος) άτομα αφήνουν τα αυγά τους πάνω στη

γογγυλοριζας. Ανοίγουν στοές μέσα στη σάρκα και η ποιότητα υποβαθμίζεται

• Σιδηροσκωληκας Agriotes lineatus

Εισέρχονται στο εσωτερικό της γογγυλόριζας και προκαλούν ζημιές

• Πεταλούδα Papilio machaon

Τα τέλεια άτομα αφήνουν τα αυγά πάνω στο φύλλωμα και τα νέα άτομα

κατατρώγουν το φύλλωμα

• Νηματώδεις

Το καρότο προσβάλλεται από διάφορα είδη

νηματωδών. Οι προσβολές εκδηλώνονται σε

νεαρό στάδιο ανάπτυξης και προκαλούν

εξογκώματα και παραμορφώσεις

Εικόνα 3: Παραμόρφωση καρότου από προσβολήαπό νηματώδεις





1.14.2. Ασθένειες

• Περονόσπορος Plasmopara nivea

Προσβάλει τα φύλλα όταν επικρατούν ευνοϊκές συνθήκες υγρασίας. Οι

προσβολές εκδηλώνονται με τη μορφή υπόλευκου επιχρίσματος πάνω στα

φύλλα

• Κερκόσπορα Cercospora carotae

Προσβάλει όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού και εκδηλώνεται με τη μορφή

κηλίδων μαύρου ή καστανού χρώματος

• Σκληροτίνια Sclerotinia sclerotiorum

Προσβάλει τη γογγυλόριζα και προκαλεί το σάπισμα της. Στο σημείο

προσβολής παρουσιάζεται περιοχή λευκού χρώματος με μαύρα στίγματα

Η καταπολέμηση γίνεται με αμειψισπορά, απομάκρυνση και καταστροφή

των προσβεβλημένων φυτών και με εφαρμογή χημικών σκευασμάτων

• Αλτερνάρια Alternaria radicicole (ή Alternaria

dauci)

Προσβάλει κυρίως τα ώριμα φύλλα

σχηματίζοντας καστανόμαυρες κηλίδες, όπου

εντοπίζονται αρχικά στην περιφέρεια του

φύλλου. Ακόμα προσβάλλεται ο λαιμός των

νεαρών φυτών και το πάνω μέρος της

γογγυλόριζας, προκαλώντας σάπισμα. Ευνοϊκές

συνθήκες για την ανάπτυξη της ασθένειας είναι

θερμοκρασία 10-19ºC και υψηλή υγρασία

Εικόνα 4: Κοκκίνισμα και ξήρανση φύλλων καρότου

από προσβολή από αλτερνάρια

• Βακτήρια Erwinia carotovora

Προκαλεί σάπισμα στο ανώτερο τμήμα της γογγυλόριζας και ευνοείται από

την υψηλή υγρασία του εδάφους

Αντιμετωπίζεται με τη χρήση απολυμασμένου σπόρου, εφαρμογή

αμειψισποράς, συλλογή και απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών καιαποφυγή υψηλής εδαφικής υγρασίας

• Ωίδιο Erysiphe polygoni

Προκαλεί χλωρωτικές κηλίδες

πάνω στα φύλλα και πάνω σε

αυτές σχηματίζεται λευκή

εξάνθηση

Εικόνα 5: λευκή εξάνθηση πάνω

στα φύλλα από προσβολή απόωίδιο





Για την αντιμετώπιση των παραπάνω ασθενειών προτείνεται:

• Χρησιμοποίηση υγιούς σπόρου

• 3ετής αμειψισπορά

• Καταστροφή των ζιζανίων

• Απολύμανση σπόρου πριν από τη σπορά με διάλυμα thiram,

περιεκτικότητας 0,2% σε δραστική ουσία και θερμοκρασία 30ºC

• Για την αλτερνάρια ψεκασμός με iprodione

• Για τη σκληροτίνια Brassicol

• Χρήση ακόμα των μηκυτοκτόνων maneb, zineb, mancozeb ή benomyl

1.14.3. Ανωμαλίες στην ανάπτυξη της γογγυλόριζας

• Σχίσιμο της γογγυλόριζας κατά μήκος λόγω της διαταραχής στην υγρασία

του εδάφους. Όταν μια περίοδος ξηρασίας ακολουθείται από περίοδο

έντονων βροχοπτώσεων ή άρδευσης

• Σχίσιμο του καρότου μπορεί να προκύψει και από έλλειψη καλίου

Εικόνα 6: Σχίσιμο καρότου από ακανόνιστα

ποτίσματα





Βιβλιογραφία

• Χ. Μ. Ολύμπιος (1994) Ειδική Λαχανοκομία (Λαχανικά Υπαίθρου), Αθήνα,

Εκδόσεις Γεωπονικό πανεπιστήμιο Αθηνών

• Κ. Ακουμιανάκης (2003) Αρχές της αειφορικής καλλιέργειας των κηπευτικών,

Αθήνα, Πανεπιστημιακές Σημειώσεις Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

• R. Genders, Καλλιεργήστε τα λαχανικά σας, Αθήνα, Εκδόσεις Π.

Κουτσούμπος

• P. Pears and Stickland S. (2001), Ο κήπος του Βιοκαλλιεργητή, Καλλιέργεια –

Φυτοπροστασία, Αθήνα, Εκδόσεις Ψυχάλου

• T. Denckla (2002) Εφαρμοσμένες βιοκαλλιέργειες, Λαχανικά – Βότανα – Άνθη

– Καρποί – Οπωροφόρα δένδρα, Αθήνα, Εκδόσεις Ψυχάλου

• Κ.Γ. Δημητράκης (1998) Λαχανοκομία. Εκδόσεις ΑγροΤύπος Α.Ε., Αθήνα

• Χ.Κ. Πάσσαμ, Κ.Ακουμιανάκης, Α. Κοσμάτος, Ι. Μεγαλοκονόμος,

Ανθοκηπευτικές Καλλιέργειες, Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια,

Β΄Τάξη 1ου κύκλου, Οργανισμός εκδόσεως διδακτικών βιβλίων Αθηνών

• Χ.Γ. Παναγόπουλος (2000), Ασθένειες κηπευτικών Καλλιεργειών, Αθήνα,

Εκδόσεις Σταμούλης

ΡΙΖΩΔΗ_ΛΑΧΑΝΙΚΑ-ΚΑΡΟΤΟ

Documents

Transcript of ΡΙΖΩΔΗ_ΛΑΧΑΝΙΚΑ-ΚΑΡΟΤΟ