ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΣΤΗΝ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

ΤΙΤΛΟΣ: Ο ΕΛΥΤΗΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΑΣ  ΤΑΞΗ: Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ  ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Η ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ

ΜΑΣ– ΦΙΛΙΚΟΙ ΔΕΣΜΟΙ – ΑΓΑΠΗ ΠΟΙΗΜΑ: ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ – ΟΛΑ ΤΑ ΠΗΡΕ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 3 ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ  ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ: ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΣΑΒΒΕΛΗ - ΒΑΣΙΛΕΙΑ

ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΜΟΝΤΕΛΟ ΡΟΜΒΟΥ

ΓΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ– σύνδεση λογοτεχνίας με τη ζωή (έρωτας), διερεύνηση στάσεων και αξιών των

μαθητών μέσω της έμφασης στην προσωπική αναγνωστική ανταπόκριση

ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ– άρθρωση προσωπικού και βιωματικού λόγου, δημιουργική γραφή– παραγωγή ποικιλίας κειμενικών ειδών με τη διευρυμένη έννοια του όρου

(υπερκείμενο, πολυμεσικό κείμενο…)– ανάπτυξη κλασικού, ψηφιακού, νέου, κριτικού γραμματισμού

ΓΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

– προσέγγιση της λογοτεχνίας ως κατασκευής και σύνδεση σημειωτικού τρόπου (λόγου, κολάζ, συννεφόλεξου, υπερσυνδέσμων…) και παραγωγής νοήματος

– αντιμετώπιση της λογοτεχνίας ως ανοιχτής και πολύσημης δημιουργικής έκφρασης, ανάδειξη της ρευστότητας του λογοτεχνικού κειμένου και έμφαση στον αναγνώστη ως ερμηνευτή του και συν – δημιουργό

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ– ομαδοσυνεργατική διδασκαλία– συνδυασμός κειμενοκεντρικής και επικοινωνιακής προσέγγισης– δημιουργικές δραστηριότητες

ΡΟΛΟΣ ΤΠΕ

αξιοποίηση του επεξεργαστή • ως μέσου δημιουργικής γραφής, που αποκαλύπτει τη συγγραφική διαδικασία, την

κατασκευή και λειτουργία του λογοτεχνικού κειμένου, καθώς και τις πολλαπλές εκδοχές του

• ως τρόπου ανάδειξης του παιγνιώδους χαρακτήρα τόσο της λογοτεχνίας όσο και της διδασκαλίας της

αξιοποίηση του διαδικτύου • ως πηγής άντλησης υλικού και κατά συνέπεια άσκησης των μαθητών στην επιλογή, τον

έλεγχο και τη διακρίβωση της διαδικτυακής πληροφορίας

αξιοποίηση των πολυμέσων • για την δημιουργία πολυτροπικών λογοτεχνικών κειμένων και την ανάδειξη του ολιστικού

μοντέλου πρόσληψης και παράστασης του κόσμου

αξιοποίηση του υπερκειμένου• ως μια νέα μορφή οργάνωσης και παράστασης του λογοτεχνικού κειμένου• ως μέσου κατάδειξης του μηχανισμού της συγγραφής και της οργάνωσης του

αφηγηματικού λόγου

αξιοποίηση της σύγχρονης και ασύγχρονης επικοινωνίας με στόχο• την εμπλοκή των μαθητών σε αυθεντικές συνθήκες επικοινωνίας• την εκπαίδευση των μαθητών και στους δύο ρόλους, αναγνώστη –συγγραφέα, και την

παραγωγή λόγου με δημόσια έκφραση

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

– Εξοικείωση των μαθητών και καθηγητών με βασικά εργαλεία των ΤΠΕ (πλοήγηση στο διαδίκτυο, Πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου, Πρόγραμμα παρουσίασης, δημιουργία υπερσυνδέσεων, δημιουργία video).

– Εξοικείωση των μαθητών με τον ομαδοσυνεργατικό τρόπο εργασίας.– Διαθέσιμο εργαστήριο Πληροφορικής. – Ύπαρξη ιστολογίου της τάξης.– Ο εκπαιδευτικός έχει αποθηκεύσει ένα φάκελο στην επιφάνεια εργασίας

κάθε υπολογιστή, ο οποίος θα περιέχει δύο αρχεία word: το αρχείο ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΑΡΧΙΖΕΙ (η αφόρμηση) το αρχείο ΕΛΥΤΗΣ (το ποίημα και το φύλλο εργασίας της κάθε ομάδας).

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

  Οι μαθητές πληροφορούνται ότι χωρισμένοι σε ομάδες (αισιόδοξων και απαισιόδοξων) και εργαζόμενοι ομαδοσυνεργατικά και ερευνητικά θα συγκεντρώσουν κείμενα και οπτικό υλικό για τον Οδυσσέα Ελύτη με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός πολυτροπικού κειμένου για τη ζωή και την τέχνη του ποιητή και θα νοηματοδοτήσουν το ποίημα. Την εργασία τους θα την παρουσιάσουν στους μαθητές του άλλου τμήματος της τάξης, που δεν το έχουν ακόμη διδαχτεί.

ΣΤΟΧΟΙΓνωστικοί• Να γνωρίσουν βασικά στοιχεία της βιογραφίας και της εργογραφίας του Ελύτη.• Να εντοπίσουν βασικά γνωρίσματα της ποίησης του Ελύτη. • Να ερμηνεύσουν με το δικό τους τρόπο το ποίημα.• Να γίνουν συνδιαμορφωτές του ποιήματος και να προτείνουν διαφορετική συνέχεια.

 Παιδαγωγικοί• Να εξοικειωθούν με τον ομαδοσυνεργατικό τρόπο εργασίας. • Να αναζητήσουν, να αξιολογήσουν, να επιλέξουν υλικό από ένα ανοιχτό περιβάλλον

εργασίας ασκώντας την κριτική τους ικανότητα.• Να συμπληρώσουν την ερμηνεία του κειμένου με άλλους σημειωτικούς τρόπους

(κολάζ, μουσική..)• Να ασκήσουν την κριτική τους ικανότητα διατυπώνοντας την άποψή τους για

θέματα που προκαλούν «σύγκρουση» π.χ. σύνδεση τέχνης – πολιτικής.• Να ερμηνεύουν την επιλογή των πληροφοριών ανάλογα με το μέσο που τις

προβάλλει π.χ. λογοτεχνική ιστοσελίδα, εφημερίδα .

 Τεχνολογικοί • Να ασκηθούν στη χρήση λογισμικών παρουσίασης, κειμενογράφων και επεξεργασίας

βίντεο.• Να συνθέσουν ένα πολυτροπικό κείμενο αξιοποιώντας βασικά εργαλεία των ΤΠΕ.• Να επικοινωνούν και να αλληλοσυμπληρώνονται μέσω ιστολογίου.

ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ – ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ• Εποικοδομητισμός, κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες, διερευνητική –

ανακαλυπτική μάθηση• Θεωρίες πρόσληψης, θεωρία αισθητικής ανταπόκρισης

ΡΟΛΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ: Ο εκπαιδευτικός λειτουργεί υποστηρικτικά, βοηθητικά, εμψυχωτικά και συγχρόνως διορθωτικά όπου χρειάζεται, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στους μαθητές του.

ΠΟΡΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ• Οι μαθητές χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες των πέντε ατόμων ανάλογα με τα

ενδιαφέροντά τους. • Σε κάθε ομάδα κάθε παιδί αναλαμβάνει έναν διακριτό ρόλο: 1 χειριστής

μηχανήματος, 1 γραμματέας, 1 εκπρόσωπος Τύπου και 2 χειριστές εργαλείων web 2.

Ομάδα Α΄ Βιογράφοι του Ελύτη Ομάδα Β΄ Εργογράφοι του Ελύτη Ομάδα Γ΄ Κριτικοί τέχνης Ομάδα Δ΄ Καλλιτέχνες

ΑΦΟΡΜΗΣΗ

• Οι μαθητές κάθονται ανά ομάδες στον υπολογιστή τους και ανοίγουν το αρχείο «ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΑΡΧΙΖΕΙ», που είναι κοινό για όλες τις ομάδες. Το αρχείο περιέχει το στίχο Όλα τα πήρε το καλοκαίρι, τη λέξη έρωτας και την οδηγία: «Αν ήσασταν ερωτευμένοι, με ποιες λέξεις – φράσεις – εικόνες θα αντικαθιστούσατε τη λέξη «όλα»; Καταγράψτε και αποθηκεύσετε στο έγγραφο τις λέξεις – φράσεις –που σας έρχονται στο νου και εισάγετε εικόνες που να εκφράζουν τις ιδέες σας καλύτερα πληκτρολογώντας στο google τη φράση : «πλατωνικός έρωτας».

• Έπειτα, οι μαθητές ακούνε μελοποιημένο το ποίημα (Τραγούδια για τους μήνες, Δημήτρης Παπαδημητρίου – Ελευθερία Αρβανιτάκη) ανακαλούν το στίχο και μαθαίνουν ότι είναι τίτλος ποιήματος του Ελύτη. Στη συνέχεια ανοίγουν το αρχείο ΕΛΥΤΗΣ. Ο εκπαιδευτικός απαγγέλλει το ποίημα και ζητά από τους μαθητές να συγκρίνουν τις σκέψεις τους με αυτές του ποιητή (μήπως κάποιες ταυτίζονται;).

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ομάδα Α΄: Βιογράφοι Αποστολή σας είναι να δημιουργήσετε ένα ηλεκτρονικό κείμενο (με λόγο, εικόνες,

υπερσυνδέσεις) με θέμα τη ζωή του Ελύτη για να το παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας.

1) Επισκεφτείτε τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις

Οδυσσέας Ελύτης - Εθνικό Κέντρο Βιβλίου / Από το 18ο ...

Η ζωή του νομπελίστα ποιητή - Εφημερίδα "Καθημερινή"

Οδυσσέας Ελύτης - Βικιπαίδεια

Αφού μελετήσετε τα βιογραφικά στοιχεία του ποιητή, επιλέξτε και τοποθετήστε στην χρονογραμμή του timerime αυτά που θεωρείτε απαραίτητα και ενδιαφέροντα για να γνωρίσετε τον Ελύτη στους συμμαθητές σας.

2) Ακούστε στο youtube τη συνέντευξη που έδωσε ο νομπελίστας ποιητής και κρατήστε και πάλι τα στοιχεία που θα μπορούσαν να συμπληρώσουν (ως υπερσυνδέσεις) το βιογραφικό του πορτρέτο. http://www.youtube.com/watch?v=ZWpMqqUOvaU

3) Υποθέτοντας ότι είσαστε ένας απαισιόδοξος ποιητής, συνεχίστε το ποίημα αρχίζοντας με το στίχο «όλα τα πήρε το καλοκαίρι και ….και ….και ….». Προσπαθήστε να αναφερθείτε και σε στοιχεία της ζωής του π.χ. και τις βόλτες στη Μυτιλήνη…

4) Αναρτήστε στο ιστολόγιο της τάξης σας το κείμενο που δημιουργήσατε για να δώσετε τη δυνατότητα στους συμμαθητές σας να το σχολιάσουν, να κάνουν προσθήκες, συμπληρώσεις, να δημιουργήσουν τη δική τους χρονογραμμή ….

ΧΡΟΝΟΓΡΑΜΜΗ

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ομάδα Β΄: Εργογράφοι Αποστολή σας είναι να δημιουργήσετε ένα ηλεκτρονικό κείμενο (με λόγο, εικόνες,

υπερσυνδέσεις) με θέμα το έργο του Ελύτη για να το παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας .

1) Επισκεφτείτε τις ηλεκτρονικές διευθύνσεις Οδυσσέας Ελύτης (Αρχείο ντοκιμαντέρ της Δημόσιας Τηλεόρασης - πρώην Ε.Ρ.Τ.)Οδυσσέας Ελύτης - Βικιπαίδεια

Αφού μελετήσετε τις πληροφορίες για το έργο του ποιητή, επιλέξτε και καταγράψτε στο popplet αυτές που θεωρείτε απαραίτητες και ενδιαφέρουσες για να γνωρίσετε το ποιητικό έργο του Ελύτη στους συμμαθητές σας.

2) Aκούστε στο youtube τα τραγούδια: Μια αγάπη για το καλοκαίρι Χατζιδάκις-Ψαρριανός Με τη πρώτη σταγόνα της βροχής ... (στίχοι Οδ. Ελύτη) Ποιοι στίχοι ταιριάζουν, κατά τη γνώμη σας, στο ποίημα αυτό; Να εντάξετε με τη

μορφή υπερσύνδεσης δύο από αυτούς στα κατάλληλα σημεία. 3) Υποθέτοντας ότι είσαστε ένας αισιόδοξος ποιητής, συνεχίστε το ποίημα αρχίζοντας με

το στίχο «τίποτα δεν πήρε το καλοκαίρι ούτε ….ούτε ….ούτε …». Προσπαθήστε να αναφερθείτε και σε στοιχεία του έργου του π.χ. ούτε τα ρω του έρωτα...

4) Αναρτήστε στο ιστολόγιο της τάξης σας το κείμενο που δημιουργήσατε για να δώσετε τη δυνατότητα στους συμμαθητές σας να το σχολιάσουν, να κάνουν προσθήκες, συμπληρώσεις….

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ομάδα Γ΄ Kριτικοί τέχνης Αποστολή σας είναι να δημιουργήσετε ένα ηλεκτρονικό κείμενο (με λόγο, εικόνες,

υπερσυνδέσεις) που να αναφέρεται στα βασικά γνωρίσματα της ποίησης του Ελύτη με αφορμή το συγκεκριμένο ποίημα, ώστε να την αγαπήσουν οι συμμαθητές σας.

1) Επισκεφτείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση Ανεπίσημος ιστότοπος του Οδυσσέα Ελύτη και συνδεθείτε με τις ποιητικές συλλογές. Διαβάστε από τη συλλογή Τα ρω του έρωτα το ομώνυμο ποίημα και το ποίημα «Η ποδηλάτισσα». Στη συνέχεια αναγνωρίστε ποια από τα επόμενα είναι γνωρίσματα του Ελύτη: ιστορικές αναφορές, φως, ήλιος, μυθολογία, ύμνος στη ζωή, έρωτας, παράδοση, πόλεμος, αισιοδοξία. Δημιουργήστε ένα συννεφόλεξο δίπλα στον τίτλο του ποιήματος για να τα εντάξετε τα συγκεκριμένα γνωρίσματα. Για τη δημιουργία του συννεφόλεξου μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το word mosaic.

2) Ο στίχος «Όλα τα πήρε το καλοκαίρι» επαναλαμβάνεται. Δημιουργήστε μια υπερσύνδεση (στην τελευταία αναφορά) με την οποία θα εξηγείτε στον αναγνώστη τη λειτουργία και την αναγκαιότητα της επανάληψης αυτής. Να λάβετε υπόψη σας ότι πρόκειται για τραγούδι.

3)Δοκιμάστε να συμπληρώσετε τη στίξη του ποιήματος και συγκρίνετε τις δυο εκδοχές. Καταγράψτε τα συμπεράσματά σας και προσθέστε τα στο συννεφόλεξο που έχετε δημιουργήσει.

4) Αναρτήστε στο ιστολόγιο της τάξης σας το κείμενο που δημιουργήσατε για να δώσετε τη δυνατότητα στους συμμαθητές σας να το σχολιάσουν, να κάνουν προσθήκες, να δημιουργήσουν τα συννεφόλεξα….

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ομάδα Δ΄ Καλλιτέχνες• Αποστολή σας είναι να αποδώσετε εικαστικά το ποίημα Όλα τα πήρε το καλοκαίρι. 1) Το τραγούδι περιλαμβάνεται στη συλλογή Τα ρω του έρωτα. Στον Πρόλογο του

βιβλίου του ο Oδυσσέας Ελύτης έγραψε για τα τραγούδια αυτά: «Oι άγγελοι τραγουδάνε. Και οι ερωτευμένοι επίσης. Πίσω από κάθε ανάταση, από κάθε μεράκι, μια κιθάρα περιμένει έτοιμη να πάρει τα λόγια και να τα ταξιδέψει από χείλη σε χείλη. Δεν είναι λίγο αυτό. Είναι η χαρά να δίνεις χαρά στους άλλους, είναι αυτό που μας βαστάει στη ζωή. Γι’ αυτό, κοντά στα ποιήματά μου, δοκίμασα να γράψω και μερικά τραγούδια».

Ποια στοιχεία, κατά τη γνώμη σας, προσδίδουν μουσικότητα στο ποίημα, δηλ. το κάνουν τραγούδι; Φωτίστε τα με όποιο τρόπο θέλετε π.χ. χρωματισμός, νότα ….ώστε να τα αντιληφθούν και οι συμμαθητές σας.

2) Υποθέτοντας ότι είστε ζωγράφος επιλέξτε μια εικόνα του ποιήματος και αποδώστε την εικαστικά με την τεχνική του κόμικ ή του κολάζ χρησιμοποιώντας την εφαρμογή storyboard that ή photovisi αντίστοιχα.

3) Επισκέφτείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση Ανεπίσημος ιστότοπος του Οδυσσέα Ελύτη και επιλέξτε ένα κολάζ και μια φωτογραφία που, κατά τη γνώμη σας, θα ταίριαζαν στο στίχο: «τίποτα δεν πήρε το καλοκαίρι ούτε…ούτε … ούτε…»

4) Αναρτήστε στο ιστολόγιο της τάξης σας το video που δημιουργήσατε για να δώσετε τη δυνατότητα στους συμμαθητές σας να το σχολιάσουν, να κάνουν προσθήκες, συμπληρώσεις, να συνθέσουν το δικό τους κολάζ….

ΤΕΛΙΚΗ ΟΔΗΓΙΑ ΠΡΟΣ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ

Αφού συγκεντρώσατε το υλικό σας και παρακολουθήσατε τις αναρτήσεις των άλλων ομάδων στο ιστολόγιο, συνέλθετε σε ολομέλεια και επιχειρηματολογήστε για το γεγονός ότι τελικά το καλοκαίρι μας στερεί πρόσωπα, επιλογές… αλλά και δεν αγγίζει αναμνήσεις, δημιουργίες, δυνατές σχέσεις … Τέλος, δημιουργήσετε το τελικό πολυτροπικό κείμενο συνθέτοντας το υλικό και των τεσσάρων ομάδων για τη ζωή και το έργο του Ελύτη, καθώς και τα σχόλια – παρεμβάσεις των συμμαθητών σας στο ιστολόγιο. Δοκιμάστε να ξαναγράψετε το ποίημα αρχίζοντας την πρώτη στροφή απαισιόδοξα (Όλα τα πήρε το καλοκαίρι …) και τη δεύτερη αισιόδοξα (Τίποτα δεν πήρε το καλοκαίρι) και διανθίστε το με εικόνες. Αναρτήστε στο ιστολόγιο της τάξης σας το κείμενο που δημιουργήσατε για να δώσετε τη δυνατότητα στους συμμαθητές σας να το σχολιάσουν και να κάνουν προσθήκες.

ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ (ατομική)

• Αφού περιηγηθείτε στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις, απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:Εθνικό Κέντρο Βιβλίου / Οδυσσέας Ελύτης (2011) Ιουλίτα Ηλιοπούλου: Η ποίηση Ελύτη δεν είναι ιδιοκτησία ...Τα ρω του Έρωτα - i-create100 Χρόνια Οδυσσέας Ελύτης - Ο Ναυτίλος του Αιώνα 

Α. 1. Σε ποια πεδία της ζωής μας λειτούργησε, με βάση τις συγκεκριμένες ιστοσελίδες ως πηγή έμπνευσης ο Ελύτης και το έργο του;

(Επιλέξτε: εκπαίδευση, πολιτική, οικονομία, καθημερινότητα, τέχνη) Β. 1. Ποια η άποψή σας για τη στάση της συντρόφου του Ιουλίττας

Ηλιοπούλου στο θέμα της ένταξης στίχων σε προεκλογική εκστρατεία; Β. 2. Γιατί, κατά τη γνώμη σας απουσιάζει η αναφορά στο συγκεκριμένο

θέμα από τις άλλες ιστοσελίδες;

Παρουσιάστε τη θέση σας σε ένα Πρόγραμμα Παρουσίασης στο οποίο θα εντάξετε φωτογραφίες, ζωγραφιές, μαρτυρίες…. από τις προηγούμενες ιστοσελίδες.

Οι ΤΠΕ σκηνοθετούν το τοπίο της εκπαίδευσης… οι μαθητές μας ας γίνουν οι πρωταγωνιστές …

Ευχαριστούμε!

• Ανδρονίκη Σαββέλη

• Βασιλεία Χατζηβασιλείου