ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ Ν. ΓΥΖΗ

Το έργο του Γύζη, όπως προκύπτει από την ποικιλία των θεμάτων του, υπήρξε

πολύπλευρο. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του ζωγράφου βρίσκεται ο άνθρωπος μέσα

στο περιβάλλον του, καθώς επίσης ανθρώπινες μορφές μέσα σε έναν εξιδανικευμένο κόσμο.

Ενώ η ηθογραφία του Γύζη δεν διαφέρει ούτε προς τη θεματολογία ούτε προς το

πλάσιμο των μορφών από τα αντίστοιχα έργα των ζωγράφων της Σχολής του Μονάχου του

19ου αιώνα, εμπλουτίζεται εντούτοις με ελληνικά και ανατολίτικα μοτίβα. Το κύριο μοτίβο

των ηθογραφιών του είναι η οικογένεια στα διάφορα βιώματά της. Αυτό που ενδιέφερε το

ζωγράφο δεν ήταν να αποδώσει την αρμονία μιας ευτυχισμένης οικογενειακής ζωής, αλλά

κυρίως ιδιαίτερα συμβάντα, όπως χιουμοριστικά, κωμικά, γιορταστικά, καταστάσεις

τραγικές και θλιβερές.

Ο ζωγράφος ιδιαίτερα αφοσιώθηκε στην απόδοση του κόσμου του παιδιού. Εδώ

κατόρθωσε να αποδώσει με τον καλύτερο τρόπο όλο το συναισθηματικό του κόσμο.

Ζωγραφίζει παιδιά όλων των ηλικιών, από βρέφη μέχρι έφηβους.

Σε λίγους πίνακες ο Γύζης καταπιάστηκε με σκηνές, όπου περιθωριακοί τύποι της

κοινωνίας παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο ζωγράφος δεν

ασχολείται τόσο πολύ με την κατάσταση του κύριου προσώπου, όσο με τη σύνθεση

διαφόρων χαρακτήρων γύρω από τον πρωταγωνιστή σε έναν ιδιαίτερο χώρο, αλλά και με

την έντονη χρωματική απεικόνιση του θέματος.

Ένα άλλο θέμα το οποίο σχετικά σπάνια απασχόλησε το ζωγράφο σε κάποιους

ελληνικούς ηθογραφικούς πίνακές του είναι η Τουρκοκρατία: στο έργο του « Το κρυφό

σχολειό» παρουσιάζεται ένα επεισόδιο το οποίο προϋποθέτει την καταπίεση των Τούρκων,

χωρίς όμως να τη δείχνει φανερά. Πολεμικά γεγονότα από τον απελευθερωτικό αγώνα του

1821 ο Γύζης με το φιλειρηνικό του χαρακτήρα δεν ζωγράφισε ποτέ. Ακόμη και αν οι τίτλοι

έργων του μιλούν για αγώνες, οι πολεμικές σκηνές απουσιάζουν.

Στην προσπάθειά του να ανανεώσει την ηθογραφία με αρχαιοελληνικά θέματα σχεδίασε

μυθολογικές συνθέσεις, που σε ελάχιστες μόνο περιπτώσεις κατέληξαν σε τελειωμένους

πίνακες.

Η σημαντικότερη αλληγορική μορφή για το Γύζη είναι η γυναικεία μορφή με

ιδεαλιστικό πρόσωπο που κρατά μια λύρα. Εμφανίζεται στα έργα του με τα ονόματα Τέχνη,

Μουσική, Άνοιξη , Αρμονία, Ιστορία, Φήμη κ.α.

Στα θρησκευτικά έργα του, που αντιπροσωπεύουν τα οράματα του καλλιτέχνη στα

τελευταία χρόνια της ζωής του δηλώνουν την έντονη υπαρξιακή του αγωνία. Το κυρίαρχο

θέμα είναι ο Αγώνας, η πάλη εναντίον του Κακού και η νίκη του Καλού. Σε αυτά τα έργα

κυριαρχούν το φως και το σκοτάδι, ενώ ο χώρος καθορίζεται ελάχιστα.

Ένα σημαντικό ρόλο στο έργο του Γύζη παίζει η Μουσική. Σε γράμμα του στο Νικόλαο

Νάζο στις 7 Απριλίου 1875 γράφει: «Πόσον πτωχός είναι ο ζωγράφος απέναντι του

ποιητού! Αν ξαναγεννηθώ θα γίνω ποιητής και μουσικός.» (Επιστολαί 1953, σ. 35).