- ειρήνη:ως όρος των διεθνών σχέσεων μπορεί να σημαίνει: τον τερματισμό συγκεκριμένων εχθροπραξιών, την ανυπαρξία εχθροπραξιών, την ενεργό φιλία, την ηρεμία, την τάξη στις σχέσεις μεταξύ δύο ή περισσότερων κρατών.

• εξασφαλίζει τη ζωή

• επιτρέπει στον άνθρωπο να σχεδιάζει για το μέλλον

• εξασφαλίζει τα δικαιώματα, την ελευθερία

• επιτρέπει τη μόρφωση, την καλλιέργεια

• οδηγεί τον άνθρωπο σε έργα δημιουργίας

• ευνοεί την ανάπτυξη αισθημάτων σεβασμού για το συνάνθρωπο

• προωθεί τα ανθρωπιστικά ιδανικά

• δίνει στον άνθρωπο τη δυνατότητα βελτίωσης μέσω της κοινωνικής προσφοράς

Επομένως ο άνθρωπος στην ειρήνη αισθάνεται ασφαλής. Κατανοεί πως η ζωή του ανήκει. Ζει πλαισιωμένος από νόμους και αρχές που θα τον προστατεύσουν. Εργάζεται για την πρόοδό του. Σκέφτεται και δρα δημιουργικά. Βιώνει μια καθημερινότητα που παρά τις δυσκολίες της του υπενθυμίζει τις αξίες της ζωής και της ευτυχίας με τρόπο άμεσο: υπάρχουν γύρω του και μέσα του. Διοχετεύει την ενεργητικότητά του σε έργα μεγάλα και θαυμαστά. Υπηρετεί τον εαυτό του και τον Άνθρωπο. Απολαμβάνει το ωραίο, τη φύση, τις ανθρώπινες σχέσεις. Αντιμετωπίζει τους συνανθρώπους του ως αξίες, τους αναγνωρίζει δικαίωμα ύπαρξης, έκφρασης, ευτυχίας. Νιώθει τα πράγματα γύρω του σε τάξη και λογική. Ανακαλύπτει τη γοητεία της ευγένειας. Μαθαίνει να αγωνίζεται αμιλλώμενος, γνωρίζει να υποτάσσει την παρόρμηση στη λογική. Πιστεύει στην αξία του ανθρώπου και σε ένα καλύτερο αύριο. Αποδεικνύεται ον "χαρίεν" και αναδεικνύεται σε κοινωνική και πνευματική ύπαρξη.

πόλεμος: 1) είναι, κατά το διεθνές δίκαιο, η ένοπλη σύρραξη μεταξύ δυο ή περισσότερων εθνικών κρατών, τα οποία θεωρούν ότι είναι κυρίαρχα... 2)κοινωνικά αναγνωρισμένη κατάσταση, κατά την οποία διεξάγονται, λίγο ως πολύ εξακολουθητικά, ένοπλες εχθροπραξίες σε σημαντική έκταση, μεταξύ δύο ή περισσότερων εθνών, κρατών ή κυβερνήσεων 3) διεθνείς εχθροπραξίες που δεν περιλαμβάνουν ένοπλη βία, όπως είναι ο "οικονομικός πόλεμος", ο "ψυχολογικός πόλεμος", ο "ιδεολογικός πόλεμος" και ο "ψυχρός πόλεμος". (πηγή: Λεξικό Κοινωνικών Επιστημών, Unesco)

• αποδεκατίζει τους ανθρώπους (νεκροί στο πεδίο μάχης, άμαχοι θύματα, πείνα)

• προκαλεί πόνο και δυστυχία

• εξασθενεί την οικονομία, επισωρεύει υλικές ζημιές

• εμποδίζει την ομαλή λειτουργία των πολιτειακών θεσμών

• προκαλεί πνευματική στασιμότητα και οπισθοδρόμηση στρέφει τον άνθρωπο σε έργα καταστροφής

Ο άνθρωπος σε περίοδο πολέμου εξαγριώνεται. Στερείται τις ανέσεις της καθημερινότητας, η βία και η σκληρότητα ανατέλλουν. Οι ανθρώπινες πράξεις και λέξεις αποκτούν άλλο νόημα: κοινωφελές, πατριωτικό και ανδρείο είναι ό,τι εξασφαλίζει τη ζωή του ατόμου και καταστρέφει τον εχθρό. Λογική είναι ο παραλογισμός της σφαγής. Δημιουργία η καταστροφή, η εξόντωση και η γενοκτονία. Δύναμη είναι το μίσος, πρόνοια η ραδιουργία, πρόοδος ο θάνατος του άλλου. Ο άνθρωπος παλεύει για τη ζωή του, σκοτώνει ανθρώπους, αισθάνεται μέσα του τον πρωτόγονο φόβο του θηράματος και την αιμοδιψή χαρά του φόνου. Μακριά από το πεδίο της μάχης, μέσα σε ασφαλή κέντρα επιχειρήσεων, υπολογίζει τρόπους θανάτωσης ανθρώπων με την ψυχρότητα οικονομικής επένδυσης. Μαθαίνει να μην υπολογίζει την ανθρώπινη ζωή, υποσυνείδητα περιφρονεί και τη δική του. Χάνει την ανθρωπιά του. Στην ψυχή του κυριαρχεί η ορμή του θανάτου, γίνεται λύκος στο συνάνθρωπό του ( homo hominis lupus)

Η ειρήνη είναι σήμερα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ιστορική στιγμή ύψιστη αναγκαιότητα:

• Τα πυρηνικά οπλοστάσια λειτουργούν σα δαμόκλειος σπάθη και στη μεταψυχροπολεμική εποχή. Οι προσπάθειες περιφερειακών δυνάμεων να αποκτήσουν και αυτές πυρηνικά, οι αποκαλύψεις για λαθρεμπόριο πυρηνικού υλικού και οι συνεχιζόμενες πυρηνικές δοκιμές το αποδεικνύουν. Ο κίνδυνος δεν προέρχεται πια μόνο από την πιθανότητα πυρηνικής αναμέτρησης των μέχρι πρότινος αντίπαλων υπερδυνάμεων αλλά και από την πολιτική πυρηνικής τρομοκρατίας που απειλούν να εγκαινιάσουν φιλόδοξες περιφερειακές δυνάμεις.

• Οι επιβαρύνσεις του περιβάλλοντος από τις οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες της σύγχρονης ζωής καθιστούν το οικολογικό πρόβλημα ζήτημα ύψιστης προτεραιότητας. Αφενός η επίλυσή του προϋποθέτει συνεργασία και

συντονισμό σε διεθνές επίπεδο, αφετέρου το οικολογικό και μόνο κόστος ενός γενικευμένου πολέμου θα συναγωνιζόταν τις συνολικές συνέπειες του ίδιου του πολέμου.

• Οι οικονομικές και πολιτικές αλληλεξαρτήσεις των κρατών μετατρέπουν ταχύτατα έναν περιφερειακό πόλεμο σε μείζον διεθνές πρόβλημα. Σήμερα δεν υπάρχουν πόλεμοι "ασφαλείς" και "απομακρυσμένοι". Κάθε εχθροπραξία στον πλανήτη απειλεί τη διεθνή ειρήνη άμεσα.

Στο παρελθόν οι πολεμικές ένοπλες συρράξεις αποτελούσαν συχνά αιματηρές "επενδύσεις", σημαντικά κερδοφόρες για το νικητή. Ή τουλάχιστον μια "εύσχημη" δυνατότητα να αντιμετωπιστούν εσωτερικά προβλήματα μιας χώρας υπό την πίεση μιας εχθρικής επίθεσης (αμφισβητήσεις του κατεστημένου, της εξουσίας, ανεργία κλπ.) Σήμερα και οι δύο αυτές δυνατότητες έχουν ουσιαστικά εκλείψει εξαιτίας της ισχύος των σύγχρονων, έστω και συμβατικών, όπλων και της διεθνοποίησης των τοπικών πολέμων. Είναι γενικά κατανοητό και στατιστικά προβλέψιμο πως όποιος εκτεθεί σε μια πολεμική αναμέτρηση, ακόμα και νικητής, θα ξεπεραστεί από τους οικονομικούς ανταγωνιστές του. Ο πόλεμος είναι στις μέρες μας μια "προβληματική" επιχείρηση και από οικονομική, κοινωνική και πολιτική άποψη. Η πορεία της ειρήνης προς την πρόοδο είναι μονόδρομος: νίκη της έλλογης σκέψης του ανθρώπου, ειρηνική συνεργασία.

Η ειρήνη μπορεί να διασφαλιστεί με:

• την κατίσχυση του Διεθνούς Δικαίου, το σεβασμό της Διεθνούς Νομιμότητας και την εφαρμογή των αποφάσεων των Διεθνών Οργανισμών

• την καταπολέμηση των δομικών αιτίων που αναπαράγουν τον πόλεμο: άνιση κατανομή του πλούτου, της γνώσης και της ισχύος μεταξύ των λαών

• την εμπέδωση σχέσεων συνεργασίας μεταξύ των κρατών (σχέσεις αμοιβαίου εμπορικού συμφέροντος)

• την ενεργοποίηση της διεθνούς κοινής γνώμης σε περιπτώσεις επιθετικής συμπεριφοράς κάποιου κράτους

• την καλύτερη γνωριμία των λαών μεταξύ τους (ΜΜΕ)

• την καταπολέμηση του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας μέσω της εκπαίδευσης • μια πολιτική απαγκίστρωσης των χωρών από τις επενδύσεις στον πολεμικό τομέα

• την προβολή μιας κουλτούρας ειρήνης που διέπεται από την πίστη:

1) στην κοινωνική συνείδηση και τη συλλογικότητα, 2) στο παράλογο του πολέμου, 3) στην ικανότητα βελτίωσης του ανθρώπου, 4) στην αξία της έλλογης και ελεύθερης σκέψης που διαθέτει ο homo sapiens.

Επιλογή αποσπασμάτων

1. Στρατηγέ, το τανκ σου είναι δυνατό μηχάνημα θερίζει δάση ολόκληρα, κι εκατοντάδες άντρες αφανίζει Μόνο που έχει ένα ελάττωμα: Χρειάζεται οδηγό. Στρατηγέ, το βομβαρδιστικό σου είναι πολυδύναμο. Πετάει πιο γρήγορα απ΄ τον άνεμο, κι απ΄ τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ. Μόνο που έχει ένα ελάττωμα: Χρειάζεται πιλότο. Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ. Ξέρει να πετάει, ξέρει και να σκοτώνει. Μόνο που έχει ένα ελάττωμα: Ξέρει να σκέφτεται. (Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου, Μπρεχτ)

2. Η γνήσια ειρήνη πρέπει υποχρεωτικά να είναι αποτέλεσμα των ενεργειών πολλών εθνών: πρέπει να είναι ο καρπός πολλών προσπαθειών. Πρέπει να είναι δυναμική: να μην είναι στατική: να μεταβάλλεται ανάλογα με τα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κάθε γενιά. Κι αυτό, γιατί η ειρήνη αποτελεί ένα σύστημα, ένα τρόπο επίλυσης των προβλημάτων.... Μια παγκόσμια ειρήνη δεν απαιτεί ο κάθε άνθρωπος ν΄ αγαπά τον πλησίον του: απαιτεί μόνο ο κάθε άνθρωπος να ζει με τον πλησίον του σ΄ ένα καθεστώς αμοιβαίας ανοχής και να φροντίζει να λύνει τις διαφορές του μ΄ ένα τρόπο δίκαιο και ειρηνικό. ("Πολιτική Διαθήκη", John Fitzerald Kennedy)

3. Κάθε άτομο και κάθε ομάδα έχουν δυο αντίθετες τάσεις: μια για συνεργασία και μια για ανταγωνισμό. Κάθε επιστημονική πρόοδος αυξάνει τον τομέα της πρώτης και περιορίζει τον τομέα της δεύτερης. Δε θέλω να πω πως ο ανταγωνισμός πρέπει

να εξαφανισθεί ολότελα. Λέω μόνο πως πρέπει να προσλάβει ακίνδυνες μορφές. Οι νέοι θα πρέπει να διδάσκονται τη συνεργασία και να σκέφτονται τα συμφέροντα ολόκληρης της ανθρωπότητας. ("Τι πιστεύω", Bertrand Russel)

ΘΕΜΑ:Στη σημερινή εποχή, σε παγκόσμιο επίπεδο, τα διάφορα κράτη προτιμούν να

επιλύουν τις διαφορές που δημιουργούνται μεταξύ τους με τη δύναμη των όπλων, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συνεχώς καινούριες εστίες πολέμου. Αυτή η κατάσταση καθιστά εύθραυστη την παγκόσμια ειρήνη, παρ’ όλο που τα τελευταία χρόνια γίνονται μεγάλες προσπάθειες για τη μείωση των πολεμικών εξοπλισμών ή την ολοκληρωτική κατάργησή τους. Αφού προσεγγίσετε την έννοια της ειρήνης και το ρόλο που αυτή παίζει σε παγκόσμιο επίπεδο να αναφερθείτε στους λόγους που κάνουν την ειρήνη σήμερα επικεφαλή και να επισημάνετε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να παγιωθεί. Πιστεύετε πως θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα το όραμα μιας παγκόσμιας ειρήνης;

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΟΡΙΣΜΟΙ:Ειρήνη: είναι η κατάσταση φιλίας, αμοιβαίας κατανόησης, αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπων ή λαών, με σκοπό την πορεία προς την πρόοδο και την ευημερία, βασισμένη στο διάλογο και στις αξίες του ανθρωπισμού.Πόλεμος: είναι η βίαιη και παράλογη επίλυση των διαφορών, που δημιουργούνται μεταξύ των ανθρώπων και των κρατών, με τη δύναμη των όπλων. Αυτός ο τρόπος επίλυσης των διαφορών οδηγεί αναπόφευκτα στη φρίκη, στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην αναστολή της προόδου σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ:Αναφορά στη μεγάλη συμβολή της ειρήνης στην εξέλιξη και πρόοδο των ανθρωπίνων

κοινωνιών σε όλα τα χρονικά στάδια από τα οποία πέρασαν. Η ειρήνη αποτέλεσε το σταθερό θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η δημιουργική προσπάθεια όλων των λαών. Στη σύγχρονη εποχή ο ξέφρενος ανταγωνισμός των εξοπλισμών από όλα σχεδόν τα κράτη

καθιστά εύθραυστη την παγκόσμια ειρήνη και αποτελεί σοβαρή απειλή για την επιβίωση της ανθρωπότητας.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΓΙΑΤΙ:1. Αποτελεί το σπουδαιότερο κρίκο συνοχής μεταξύ των ανθρώπων.2. Παρακινεί τους ανθρώπους σε ειρηνικά έργα που συμβάλλουν στην πρόοδο και ευημερία της ανθρώπινης παγκόσμιας κοινότητας.3. Φέρνει σε επαφή τους λαούς όλης της γης και καλλιεργεί το διάλογο ως μοναδικό μέσο επίλυσης των διαφορών τους.4. Ολοκληρώνει την ανθρώπινη προσωπικότητα καλλιεργώντας τα ανθρωπιστικά ιδεώδη.5. Δίνει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή του ανθρώπου.6. Δημιουργεί το απαραίτητο κλίμα αγάπης και ασφάλειας, μέσα στο οποίο ο άνθρωπος μπορεί να γευτεί τους καρπούς της εργασίας του.

ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΚΑΘΙΣΤΟΥΝ ΕΥΘΡΑΥΣΤΗ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΡΗΝΗ ΣΗΜΕΡΑ:1. Η κρίση όλων των αξιών που είναι πολύ έντονη στη σημερινή εποχή.2. Ο φανατισμός σε οποιαδήποτε μορφή που δυναμιτίζει και δηλητηριάζει τις ανθρώπινες σχέσεις.3. Οι ιμπεριαλιστικές και μιλιταριστικές τάσεις πολλών κρατών.4. Οι στρατιωτικοί ανταγωνισμοί και η τελειοποίηση των όπλων μαζικής καταστροφής, που απορροφούν μεγάλα χρηματικά κονδύλια.5. Η εμφάνιση συνεχώς καινούριων εστιών πολέμου σε πολλά μέρη του κόσμου, που υποσκάπτουν τη διεθνή συνεργασία και την παγκόσμια ισορροπία, μεγαλώνοντας τον κίνδυνο μιας παγκόσμιας πολεμικής σύρραξης.6. Η έλλειψη του διαλόγου και η μη αναγνώριση από όλους τους ανθρώπους της μεγάλης αξίας του ως μοναδικού μέσου επίλυσης των διαφορών μεταξύ των κρατών.

7. Ο μεγάλος κίνδυνος ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος που θα σημάνει και το τέλος της ανθρωπότητας.8. Η μεγάλη διαφορά στην κατανομή του πλούτου μεταξύ των κρατών και των ανθρώπων. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί κοινωνικές ανισότητες και γενικά πολλά προβλήματα.9. Η παγκόσμια οικονομική κρίση και ειδικότερα η ενεργειακή κρίση, η οποία μπορεί να ανατρέψει την παγκόσμια ειρήνη.10. Η γενικότερη κρίση που εμφανίζεται σε όλους τους τομείς του σύγχρονου πολιτισμού.11. Οικονομικά συμφέροντα.

ΜΕ ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΓΙΩΘΕΙ Η ΕΙΡΗΝΗ:1. Με τη συνειδητοποίηση κάθε ανθρώπου ξεχωριστά της μεγάλης αξίας και σημασίας της ειρήνης για την παγκόσμια ανάπτυξη και πρόοδο.2. Με τη χρησιμοποίηση του διαλόγου ως μοναδικού μέσου επίλυσης των διαφορών μεταξύ των ανθρώπων στις καθημερινές τους σχέσεις και των κρατών γενικότερα.3. Με τη συμμετοχή σε φιλειρηνικά κινήματα και οργανώσεις που έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν πίεση στις πολιτικές ηγεσίες όλων των κρατών που λαμβάνουν τις σημαντικές αποφάσεις.4. Με την ενίσχυση των πολιτικών εκείνων, οι οποίοι θα εργαστούν για να υπάρξει συνεργασία μεταξύ των κρατών και για να αποτραπεί ο εφιάλτης του πολέμου.5. Με τη συμβολή των επιστημόνων, των πνευματικών ανθρώπων και γενικά όλων εκείνων που μπορούν να ενημερώσουν και να προβληματίσουν τους ανθρώπους για τους κινδύνους που διατρέχει η παγκόσμια ειρήνη.6. Με την αφύπνιση των νέων που, αποτελώντας το μέλλον της ανθρωπότητας, θα πρέπει να αγωνιστούν, για να δημιουργηθεί μια κοινωνία στην οποία δε θα υπάρχουν οι σημερινές ανισότητες που αποτελούν κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.7. Με τη μείωση των πυρηνικών όπλων και τη σταδιακή κατάργησή τους (ύφεση, αφοπλισμός).

8. Με την παροχή χρημάτων για την επίλυση των προβλημάτων που αποτελούν πληγές του σύγχρονου πολιτισμού (φτώχεια, πείνα κυρίως στο λεγόμενο τρίτο κόσμο κ.τ.λ.) και όχι για την κατασκευή όπλων που μπορούν να φέρουν την καταστροφή.

9. Με την ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των κρατών μέσα από πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις.10. Με την παιδεία.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:Στο χέρι των ανθρώπων είναι το όραμα της παγκόσμιας ειρήνης να γίνει

πραγματικότητα. Αν παραμείνει απλώς όραμα και ενδόμυχος πόθος, μπορεί να ξημερώσει κάποτε για την ανθρωπότητα η «επόμενη μέρα»

ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ:«Κανείς δεν είναι τόσο ανόητος, ώστε να προτιμά τον πόλεμο από την ειρήνη. Γιατί

στην ειρήνη τα παιδιά θάβουν τους γονείς, ενώ στον πόλεμο οι γονείς τα παιδιά». Ηρόδοτος

«Ο παιδαγωγός πρέπει να μαθαίνει στο νέο ν’ αγαπά δύο πράγματα, την ειρήνη και την εργασία, και να μισεί ένα, τον πόλεμο».

Ανατόλ Φρανς

22

ΕΙΡΗΝΗ

ΟΡΙΣΜΟΣ:Ειρήνη είναι η κατάσταση φιλία αμοιβαίας κατανόησης, αρμονικής συνύπαρξης

ανθρώπων ή λαών, με σκοπό την πορεία προς την πρόοδο και την ευημερία, βασισμένη στο διάλογο και τις αξίες του ανθρωπισμού.

Σύμφωνα με τον Έριχ Φρομ η λέξη ειρήνη χρησιμοποιείται με διττή σημασία: από τη μία με την έννοια του μη πολέμου ή της μη χρήσης βίας για την επίτευξη ορισμένων στόχων, αυτό θα ήταν ο αρνητικός της ορισμός, ενώ, αντίθετα, σύμφωνα με το θετικό της ορισμό, η ειρήνη είναι η κατάσταση της αδελφικής αρμονίας όλων των ανθρώπων. Όταν σήμερα γίνεται λόγος για την ειρήνη γενικά, κανείς δε σκέφτεται την αρμονική αλληλεγγύη των ανθρώπων ούτε την πλήρη εξέλιξη του ανθρώπου από ψυχολογική άποψη, αλλά το μη πόλεμο.

ΜΟΡΦΕΣ ΕΙΡΗΝΗΣ:α) Ατομική: ψυχική γαλήνη και ηρεμία.β) Οικογενειακή: αρμονικές και φιλικές διαπροσωπικές σχέσεις μέσα στην οικογένεια.γ) Εθνική: ομοψυχία, αλληλεγγύη μεταξύ των ομοεθνών.δ) Παγκόσμια: φιλία μεταξύ των λαών, πραγματική αρμονία.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ:Αρχαία Ελλάδα: η ειρήνη επικεντρώνεται τόσο στις σχέσεις ανάμεσα

στους πολίτες μιας πόλης όσο και στις σχέσεις ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις. Κίνητρο της φιλειρηνικής σκέψης είναι η ενδυνάμωση του ελληνικού κόσμου στον αέναο αγώνα του κατά των βαρβάρων που έρχονταν κυρίως από την ανατολή.

Ρωμαϊκή εποχή: η Pax Romana ταύτιζε την αιώνια ειρήνη με την απεριόριστη, χρονικά και χωρικά, ρωμαϊκή κυριαρχία στο γνωστό κόσμο.

Μεσαίωνας: η Pax Christi είναι η σύμβαση ανάμεσα στο Θεό και τους χριστιανικούς λαούς. Ο Θεός παραχωρεί μέσω του ηγεμόνα, την ειρηνική συμβίωση με αντάλλαγμα το σεβασμό και την υποταγή στο θεϊκό νόμο.

Νεότερη εποχή: την ιδέα της ειρήνης υπό το πρίσμα της εσωτερικής κρατικής πολιτιστικής ταυτότητας και του εξωτερικού περίγυρου, δέχονται ως δεδομένη οι κυριότεροι πολιτικοί φιλόσοφοι (Χομπς, Ρουσσώ, Καντ κ.α.).

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ:Α. Για το άτομο:- Ολοκληρώνει την ανθρώπινη προσωπικότητα, καλλιεργώντας τα ανθρωπιστικά ιδεώδη.- Δίνει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή του ανθρώπου.- Δημιουργεί το απαραίτητο κλίμα αγάπης και ασφάλειας μέσα στο οποίο ο άνθρωπος μπορεί να γευτεί τους καρπούς της εργασίας του και τα αγαθά του πολιτισμού.- Οδηγεί τον άνθρωπο στην επιδίωξη της πνευματικής και ηθικής του εξύψωσης.

- Απαλλάσσει το άτομο από το φόβο του βίαιου θανάτου, την ανασφάλεια. Ο άνθρωπος διακατέχεται από αισθήματα ηρεμίας, ασφάλειας, αισιοδοξίας για το μέλλον.

Β. Για την κοινωνία:- Αποτελεί τον βασικότερο κρίκο συνοχής των ανθρώπων.- Παρακινεί σε ειρηνικά έργα που συμβάλλουν στην πρόοδο και την ευημερία της παγκόσμιας κοινότητας.- Φέρνει σε επαφή τους λαούς όλης της γης, προωθείται η συνεργασία.- Καλλιεργεί το διάλογο ως μοναδικό μέσο επίλυσης των διαφορών.- Αναπτύσσεται η οικονομική ζωή, ανεβαίνει το βιοτικό επίπεδο των λαών.- Προωθούνται τα γράμματα, οι τέχνες, οι επιστήμες.- Καλλιεργείται ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα.

ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΚΑΘΙΣΤΟΥΝ ΕΥΘΡΑΥΣΤΗ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ:- Η παγκόσμια οικονομική κρίση και ειδικότερα η ενεργειακή κρίση.- Οι οικονομικοί ανταγωνισμοί για την προώθηση των προϊόντων στις διεθνείς αγορές.- Τα συμφέροντα των μεγάλων πολεμικών βιομηχανιών που αναζητούν αγορές και δημιουργούν τεχνητές κρίσεις.- Οι ιμπεριαλιστικές και μιλιταριστικές αντιλήψεις και η αρρωστημένη φιλοδοξία κάποιων ηγετών.- Οι στρατιωτικοί ανταγωνισμοί και η τελειοποίηση των όπλων μαζικής καταστροφής, ο κίνδυνος ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος που θα σημάνει το τέλος της ανθρωπότητας.- Η εμφάνιση συνεχώς καινούριων εστιών πολέμου σε πολλά μέρη του κόσμου που υποσκάπτουν τη διεθνή συνεργασία και την παγκόσμια ισορροπία.- Οι πολιτικές σκοπιμότητες, καπηλεία των ειρηνιστικών κινημάτων.- Οι αποικιοκρατικές τάσεις, τα διπλωματικά παρασκήνια, η διεθνής κατασκοπεία, ο αποκλεισμός του διαλόγου, η αδιαλλαξία των πολιτικών ηγετών.- Η κρίση όλων των αξιών, η αμφισβήτηση των ειδώλων, των ιδανικών.- Ο φανατισμός σε οποιαδήποτε, το τοπικιστικό πνεύμα, ο εθνικισμός, ο ρατσισμός.- Η μεγάλη διαφορά στην κατανομή του πλούτου μεταξύ των λαών.- Τα επιθετικά, βίαια ένστικτα του ανθρώπου, η απληστία, η δίψα για κυριαρχία.- Η μισαλλοδοξία, οι θρησκευτικές έριδες.- Η έλλειψη κριτικής στάσης, η ευπιστία, η ορμητικότητα.- Το ατομικό συμφέρον, η πλεονεξία και η φιλοξενία.- Η αποχή των πνευματικών μας ηγετών που δεν καθοδηγούν και ευαισθητοποιούν τον άνθρωπο.

ΤΡΟΠΟΙ ΕΔΡΑΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ:- Ενημέρωση σε πλατιά βάση, συνειδητοποίηση κάθε ανθρώπου ξεχωριστά της μεγάλης αξίας και σημασίας της ειρήνης. Αφύπνιση κυρίως των νέων.- Ανθρωπιστική παιδεία για την κατανόηση των αγαθών της ειρήνης.

- Συμβολή των επιστημόνων και των πνευματικών ανθρώπων που μπορούν να ενημερώσουν και να προβληματίσουν τους ανθρώπους.

- Ενίσχυση των πολιτικών που θα εργαστούν για την ύπαρξη συνεργασίας μεταξύ των κρατών, εκδημοκρατισμός στην πολιτική ζωή των κρατών.- Χρησιμοποίηση του διαλόγου ως μοναδικού μέσου επίλυσης των διαφορών.- Μείωση των πυρηνικών όπλων και σταδιακή κατάργησή τους (ύφεση, αφοπλισμός).- Ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των κρατών μέσα από πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις, ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων.- Συμμετοχή σε φιλειρηνικά κινήματα και οργανώσεις που έχουν τη δυνατότητα να ασκήσουν πίεση στις πολιτικές ηγεσίες.- Διεθνοποίηση, μαζικοποίηση του ειρηνιστικού κινήματος.- Οι διεθνείς οργανισμοί είναι αναγκαίο να αποκτήσουν πραγματική ισχύ, ώστε οι αποφάσεις τους να μην παραμένουν απλά προσδοκίες.- Ίσες ευκαιρίες για κοινωνική ανάδειξη και ατομική ευημερία.

ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ:«Κανείς δεν είναι τόσο ανόητος, ώστε να προτιμά τον πόλεμο από την ειρήνη. Γιατί

στην ειρήνη τα παιδιά θάβουν τους γονείς, ενώ στον πόλεμο οι γονείς τα παιδιά» Ηρόδοτος

«Αν γίνει τρίτος παγκόσμιος πόλεμος, ο τέταρτος θα γίνει με πέτρες και με ρόπαλα».

Αϊνστάιν

«Ο παιδαγωγός πρέπει να μαθαίνει στο νέο ν’ αγαπά δύο πράγματα, την ειρήνη και την εργασία και να μισεί ένα, τον πόλεμο»

Ανατόλ Φρανς

23

ΠΟΛΕΜΟΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ:Πόλεμος είναι η βίαιη και παράλογη επίλυση των διαφορών που δημιουργούνται

μεταξύ ανθρώπων ή λαών, με τη δύναμη των όπλων. Αυτός ο τρόπος επίλυσης των διαφορών οδηγεί αναπόφευκτα στη φρίκη, την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αναστολή της προόδου.

ΕΙΔΗ ΠΟΛΕΜΟΥ:α) Αμυντικοί.

β) Επιθετικοί.

γ) Απελευθερωτικοί.

ΜΕΣΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΠΟΛΕΜΟΥ:α) Συμβατικά όπλα.

β) Χημικά όπλα.

γ) Πυρηνικά όπλα.

Ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος γράφει πως ο πόλεμος άρχισε να χάνει ένα μέρος από την ομορφιά που είχε σε παλαιότερες εποχές (την ψυχική ευγένεια των αντιπάλων, την

εντιμότητα των ηρώων και των ιπποτών), όταν ο άνθρωπος χρησιμοποίησε τα εκηβόλα όπλα. Οι ακήρυχτοι πόλεμοι, οι πόλεμοι της ενέδρας, οι αιφνιδιασμοί, η συντριβή του ηθικού των αντιπάλων, χτυπώντας τον άμαχο πληθυσμό, είναι έξω από τους κανόνες του αιματηρού παιχνιδιού που είναι ο πόλεμος.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ:- Απώλειες σε έμψυχο υλικό, αναρίθμητα θύματα, κυρίως νεαρής ηλικίας, στρατόπεδα συγκέντρωσης, γενοκτονίες, αναπηρίες, επιδημίες μείωση του πληθυσμού.- Καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, μόλυνση της ατμόσφαιρας, του εδάφους, όξινη βροχή, καταστροφή του όζοντος, ραδιενέργεια, κίνδυνος εξαφάνισης κάποιων φυτών και ζώων.- Παράλυση της οικονομίας: αδρανοποιούνται οι διάφοροι τομείς παραγωγής εκτός από εκείνον της παραγωγής οπλικών συστημάτων, εγκαταλείπεται η καλλιέργεια της γης, αυξάνεται ο πληθωρισμός, τα αγαθά είναι δυσεύρετα, προωθείται η «μαύρη αγορά» και η αισχροκέρδεια, μειώνεται το βιοτικό επίπεδο.- Καταστροφή οικιστικού περιβάλλοντος. Ισοπεδώνονται οικοδομήματα, αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία τέχνης, όλα γενικά τα αγαθά του πολιτισμού που δημιούργησαν οι άνθρωποι ανά τους αιώνες.- Πνευματική στασιμότητα, οπισθοδρόμηση των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών, αμάθεια, αναλφαβητισμός ηθική διαφθορά: καταπατούνται οι αξίες, τα ιδανικά, κλονίζονται οι κοινωνικοί θεσμοί, αυξάνεται η βία και η εγκληματικότητα, οι άνθρωποι δρουν βασισμένοι στα ένστικτα και τα πάθη.- Αύξηση ψυχολογικών προβλημάτων, αβεβαιότητα, ανασφάλεια για το αύριο, πληγές που δε γιατρεύονται ποτέ.- Επικρατεί σκληρότητα, απανθρωπιά, εκμετάλλευση, έλλειψη αλληλεγγύης προς το συνάνθρωπο, ατομισμός, μίσος, τρόμος, φρίκη.- Αν ο πόλεμος είναι πυρηνικός, η εικόνα του δε θα είναι στιγμιαία, γιατί ένας τέτοιος πόλεμος θα είναι και ο τελευταίος.

ΘΕΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ:Οι αμυντικοί και απελευθερωτικοί πόλεμοι θεωρούνται δίκαιοι, σε αντίθεση με τους

επιθετικούς, και καλλιεργούν την εθνική συνείδηση, την αλληλεγγύη, την αγωνιστικότητα,

τον ηρωισμό. Οι περισσότεροι άνθρωποι δικαιολογούν αυτές τις μορφές πολέμου και μάχονται ενάντια σε κάθε επεκτατικό και άδικο πόλεμο. Από την αρχαία εποχή η συντριπτική πλειοψηφία των ιστορικών και φιλοσόφων, μην παραβλέποντας το αγαθό της ειρήνης, δικαίωνε και σ’ ένα ποσοστό δικαιολογούσε τον πόλεμο σαν αναγκαιότητα πολλαπλής μορφής (Ηρόδοτος, Δαρβίνος, Μαρξ, Νίτσε κ.α.).

Υπάρχουν και φιλοπόλεμοι που εφαρμόζουν τη ρήση των Ρωμαίων «αν θέλεις ειρήνη παρασκεύαζε πόλεμο» και θεωρούν τον πόλεμο πηγή έμπνευσης στις τέχνες και τα γράμματα, πηγή δημιουργίας στις επιστήμες, αναγκαίο συστατικό εκτόνωσης και ψυχικής ισορροπίας, αναγκαιότητα, μέσο διατήρησης της οικολογικής ισορροπίας.

Ο αινιγματώδης φόβος των ημερών (δοκίμιο)

Η σκέψη πως μπορεί να πραγματοποιηθεί η αθεράπευτη ολική καταστροφή δημιουργεί πια μια αρρωστημένη κατάσταση στον κόσμο, λανθάνουσα κάπως, αλλά πάντα υπαρκτή, που οδηγεί προς ένα φαταλισμό. Οι μελετητές των κοινωνικών φαινομένων παρατηρούν πως υπάρχει κάτι που περιίπταται στον κόσμο, το οποίο σκιάζει και πικραίνει τους ανθρώπους. Κι αυτό είναι ο αινιγματώδης φόβος των ημερών μας, αυτός που προέρχεται από την απειλή και την υποψία του ατομικού πολέμου. Ο κίνδυνος αυτού του όπλου βρίσκεται σε ενέργεια όχι σαν θερμός πόλεμος, παρά σαν ψυχρός πόλεμος των νεύρων και της υποψίας με τους θεόρατους εξοπλισμούς και τους πυρηνικούς σταθμούς των δύο υπερδυνάμεων, των δύο αφεντάδων του κόσμου με την αυταρχική ηθική τους.

Ο φόβος αυτός είναι ριζωμένος στην ψυχική κατάσταση του σημερινού ανθρώπου. Κι όμως αυτός ο αινιγματώδης φόβος σε κατάσταση αγωνίας και άγχους δεν έπρεπε στις ημέρες μας να φωλιάζει τόσο βαθιά μέσα στις τεχνολογικά και βιομηχανικά οργανωμένες κοινωνίες μας, κοινωνίες που η τεχνική φαινόταν να εξασφαλίζει τη ζωή των ανθρώπων, τόσο όσο ποτέ άλλοτε σε περασμένες εποχές. Σήμερα οι κοινωνίες μας είναι προφυλαγμένες από πείνα, φτώχεια, αρρώστιες, επιδημίες, θεομηνίες κλπ. από τα οποία υπέφεραν σε παρωχημένους χρόνους οι λαοί.

Κι όμως παρ’ όλα αυτά ο σημερινός άνθρωπος μέσα στην τεχνοποιημένη κοινωνία μας κατέχεται από αγωνία και από άγχος, από δισταγμό και ανησυχία και από μια ετοιμότητα να πανικοβληθεί, να χάσει το νου του, να πέσει σε σύγχυση φρενών. Μια κατάσταση, η οποία έρχεται σε αντίθεση, σε μια παράδοξη φαινομενικά αντίθεση με την τόσο εξασφαλισμένη καλοπέραση και ευμάρεια του, που ποτέ σε τέτοιο βαθμό δεν τη συνάντησαν τα άτομα και οι μάζες. Μέσα ζωής που ούτε σε όνειρο δεν μπορούσε να ιδεί ο άνθρωπος περασμένων εποχών και πολιτισμών.

Κι όμως είναι δύσκολο, - παρατηρούν ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι - να στήσεις απέναντι στην αγωνία και στην αγχώδη κατάσταση του σημερινού ανθρώπου τη στωική ησυχία εκείνη, που είχε ένας ανατολίτης ή ένας άγριος που αντίκριζε τον κίνδυνο που παραμόνευε γύρω του. Αυτός σαν να ήξερε από καθημερινή πείρα, εκείνο το «επικινδύνως ζειν» που είπε ο Νίτσε, φράση που ύστερα απ' αυτόν την κακομεταχειρίσθηκαν πολύ. Ο άνθρωπος όμως των βιομηχανικών κοινωνιών και ανέσεων του τεχνικού πολιτισμού φαίνεται, από υπερβολική δίψα για ασφάλεια, να ενεργεί και να εξοπλίζεται, έτσι ώστε να εμπίπτει σε φαύλο κύκλο, να προκαλεί την καταστροφή ή να βλέπει ότι διαψεύδονται οι ελπίδες ασφάλειας, που δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν, χωρίς την καταστροφή και την αυτοκαταστροφή του.

Η πλάνη αυτή και η διάψευση αυξάνουν την αγωνία του, μεγαλώνουν το άγχος και ανεβάζουν τον κίνδυνο. Όσο πιο έντονα και σύψυχα επιδιώκει την ασφάλεια του, τόσο και πιο πολύ λησμονεί πως θάνατος και ζωή, ζωή και κίνδυνος είναι στενά και αδιαχώριστα δεμένα, τόσο και πιο πολύ ανακαλύπτει την πλάνη του, ανακάλυψη που όλο και αυξάνει την τάση του για αγωνία και φόβο. Το ατύχημα του Τσερνομπίλ επιβεβαιώνει την πλάνη του.

Ο φόβος και το άγχος που κρυφοσέρνονται και απλώνονται μέσα στις καλοστεκούμενες και απαστράπτουσες από μηχανές κοινωνίες μας, είναι γέννημα μιας λανθάνουσας δυσαρέσκειας, η οποία κατέχει τον άνθρωπο μέσα στον τελειοποιημένο κόσμο της μηχανής. Όσο πιο πολύ αναπτύσσεται και κρατύνεται ο τεχνικός πολιτισμός, τόσο και πιο τυραννικά γίνεται στον άνθρωπο συνειδητό το κενό αυτής της προόδου, ενόσω αυτή δεν υπηρετεί ένα υψηλό νόημα. Ενόσω αυτή δεν υποτάσσεται σε έναν υψηλό ανθρωπιστικό σκοπό, υψηλότερο από το βιοτικό επίπεδο, την άνεση, τη διασκέδαση, την απληστία κλπ. παρόμοια, εφόσον η τεχνική πρόοδος δεν κατευθύνεται προς μια ανώτερη προσπάθεια κι όχι σε ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις.

Η ύπαρξη του σημερινού ανθρώπου έχει διχοτομηθεί. Έχει σχισθεί στα δυο, που ανάμεσα σ' αυτά τα διχοτομημένα της ύπαρξης του χαίνει ένα χάος, αυτό που βρίσκεται ανάμεσα στην εξωτερικά αναπτυγμένη τεχνική τελειότητα και στην εσωτερική αδυναμία και ηθική πτώχευση του ανθρώπου. Απ' αυτό το χάσμα αναβαίνει ο φόβος, το άγχος και η αγωνία, που επισκιάζουν κατά αινιγματώδη τρόπο τον κόσμο των χιλίων ασφαλειών του!! Η διάσταση αυτή της διχοτόμησης του ανθρώπου, η οποία όλο και γίνεται συνειδητή, όσο πιο πολύ προχωρεί η ανάπτυξη του τεχνικού πολιτισμού, όσο και ανεβαίνει η μηχανική πρόοδος, τόσο αυξάνει η ένταση του κενού, τόσο ο άνθρωπος οδηγιέται προς το αδιέξοδο, στη διαφωνία με τον ίδιο τον εαυτό του, τόσο και κρούει ο φόβος τη θύρα του συνειδητού και τραντάζει και σείει τα κλείθρα της ασφάλειας της ύπαρξής του.

Ο φόβος είναι υπαρξιακός. Ο άνθρωπος που κατόρθωσε τόσο πολλά στο τεχνικό πεδίο, αμφιβάλλει, παρά τις πολλές του γνώσεις και επιδεξιότητές του, για τον ίδιο τον εαυτό του, αμφιβάλλει πια για τη δύναμη του. Φοβάται τώρα τα δημιουργήματά του, γιατί δεν μπορεί να τα τιθασεύσει, αφού δεν τους έδωσε από την αρχή κατεύθυνση προς υψηλότερους σκοπούς. Γι' αυτό και όλο και περιμένει τη βοήθεια έξω από τον εαυτό του, από εξωτερικά μέτρα, από εξωτερικές οργανώσεις, από υλικές καλυτερεύσεις κλπ. Και για όλα αυτά δε φταίει η τεχνική, παρά ο άνθρωπος που έχει τόσο κουρασθεί, ώστε να μην μπορεί να κατευθύνει τη ματιά του προς τον ίδιο τον εαυτό του και ν’ αναζητήσει να βρει τη δύναμη μέσα του, να στηριχθεί σε δικές του εσωτερικές δυνάμεις. Μόνο από μέσα του μπορεί να βρει βοήθεια, που αναζητεί έξω από τον εαυτό του, όπως π,.χ. στους εξοπλισμούς και στα πυρηνικά μέσα, στους αντιδραστήρες έστω και για ειρηνικούς σκοπούς κλπ., αυτά καθεαυτά καταστροφικά μέσα οικουμενικής διάστασης, σαν τον αντιδραστήρα του Τσερνομπίλ, που αντί να βοηθούν ωθούν προς την αυτοκαταστροφή μας.

Ένας κίνδυνος, ο οποίος απειλεί το σύγχρονο άνθρωπο του τεχνικού πολιτισμού είναι η ίδια η απροσεξία του, που μπορεί να χάσει το αίσθημα της ευθύνης και τον έλεγχό του εαυτού του, αν δε βάλει όρια στον αχόρταγο θαυμασμό του, στη λατρεία του προς τη μηχανή και στην απληστία του. Αν δεν προσέξει και χάσει τον έλεγχο του

εαυτού του και του έργου του θα καταλήξει στην αυτοκαταστροφή του. «Η τεχνική, είπαν, ομοιάζει με ένα λιοντάρι, το οποίο όμως ακούει και μας υπηρετεί ενόσω κρατούμε προσεκτικά τα μάτια μας επάνω του. Αλίμονο, όμως, αν γίνομε απρόσεκτοι και σταθούμε επιπόλαια απέναντι του, τότε αποτινάζει τα δεσμά του και εκδικείται τον κύριο του, τον κατασπαράσσει». Κάτι παρόμοιο με την πυρηνική ενέργεια κι εμάς.

Ένας κίνδυνος πάλι που κρύβεται μέσα στην τεχνική γενικά πρόοδο είναι η ύβρις. Σπουδαίοι και φωτισμένοι τεχνικοί άρχισαν από νωρίς να προσπαθούν να διαγνώσουν το ενωτικό σημείο ανάμεσα στους τεχνικούς, ηθικούς και καλλιτεχνικούς και φιλοσοφικούς σκοπούς και πάσκιζαν να βρουν έναν τρόπο σύνθεσης τέτοιας που να δικαιώνει την κοινωνική και ανθρώπινη αξία της τεχνικής και να δαμάζει την ύβρη (με το αρχαίο ελληνικό νόημα) γιατί γνωρίζουν, ότι στην αγκαλιά, στον κόλπο κάθε δύναμης φωλιάζει ο πειρασμός για απώλεια του μέτρου, για απώλεια ισορροπίας. Η ύβρις είναι πάντα ο κίνδυνος των δυνατών. Κι αυτή τη δαιμονικότητα τη γνώρισαν όλες οι εποχές- Απ' αυτή σήμερα απειλούμαστε πολύ. Άλλωστε, όσο πιο ανεμπόδιστα αναπτύσσεται ένα σχήμα, τόσο και πιο γρήγορα μεγαλώνει και αποκτά δύναμη επίδρασης πολύμορφη και πολύτροπη, όσο πιο αναπάντεχα εισχωρεί στη ζωή, όλο και με νέες εκπλήξεις όπως γίνεται με την τεχνική, τόσο και πιο μεγάλος γίνεται ο κίνδυνος της αυθάδειας της απώλειας του μέτρου. Ο κίνδυνος βρίσκεται στο ότι η τεχνική φαίνεται να παρουσιάζεται χωρίς μέτρο, γι’ αυτό οι δυνάμεις εκείνες που θα κρατούσαν την ισορροπία, το μέτρο, έμειναν πολύ πίσω.

Ο τεχνικός βιομηχανικός μας πολιτισμός επέβαλε την επικράτηση της χρησιμοθηρικής σκέψης, οπότε και κυριάρχησε η σκοπιμότητα, αυτή που πλημμύρισε όλα τα πεδία των βιωμάτων μας, ώστε να χάσει ο σύγχρονος άνθρωπος κάθε κατεύθυνση προς το ύψιστο. Αυτή που τον οδηγεί ως την απώλεια της καθαυτό ανθρώπινης ουσίας του, ώστε να προσφέρει την προσωπικότητα το» στο βωμό της τεχνικής. Με κίνδυνο να χάσει την ανθρώπινη αξία του, ακόμη και τη ζωή του. Κάτω από το ίδιο το έργο του, όταν δεν είναι σε θέση να σταθεί απέναντι στη λάμπουσα μηχανική και τεχνική πρόοδο με υψηλή υπευθυνότητα, με υψηλό ήθος ευθύνης. Μόνο μ' αυτό μπορούμε να διαβούμε τις σκιερές πλευρές της τεχνικής και κυρίως την πιο σκοτεινή και επικίνδυνη όψη της τον κίνδυνο μίας αυτοκαταστροφής της ανθρωπότητας την απειλή να υποκύψει η ανθρωπότητα στα ίδια της τα όπλα, στα πιο τελειοποιημένα μηχανικά μέσα της, με κίνδυνο να ταφεί κάτω από το έργο της.

Αυτή η απειλή που στέκεται μπροστά μας μπροστά στην ανθρωπότητα, έπρεπε να είχε γίνει πια συνειδητή στους λαούς της γης ύστερα από τη ρίψη της ατομικής βόμβας στις βιομηχανικές πόλεις της Ιαπωνίας Χιροσίμα και Ναγκασάκι. Δυστυχώς το κακό δεν άνοιξε τα μάτια του κόσμου και κυρίως των αφεντάδων των δυο υπερδυνάμεων. Ας ελπίσαμε, πως το γεγονός του Τσερνομπίλ που το δηλητήριο του εξαπλώθηκε επάνω στη γη, θα ανοίξει τα μάτια των κυβερνώντων τους λαούς, ώστε να σκεφθούν πια την αυτοκαταστροφή μας ακόμη και από αντιδραστήρες για όχι πολεμικούς σκοπούς. Ο μεγάλος φόβος που μας κατέχει σήμερα από την πυρηνική ραδιενέργεια μπορεί να γίνει καρποφόρος αν, όπως αναφέραμε παραπάνω, οι δυο κατά πρώτο λόγο υπερδυνάμεις και κοντά σ' αυτές όλοι οι λαοί της γης αναγνωρίσουν τις αιτίες του φόβου μας και αν δώσουν υψηλό νόημα σε ό,τι αφορά την τελειοποίηση της μηχανής, ώστε να τιθασεύσουν τις εξωτερικές δυνάμεις αυτές που οι ίδιοι τις κάλεσαν, που τώρα αυτές τους ωθούν στην αυτοκαταστροφή.

Το θέμα είναι αν και ως ποιο σημείο ο σύγχρονος άνθρωπος και με ποιο ρυθμό θα μπορέσει να πραγματοποιήσει τη στροφή προς τον έσω κόσμο του, ώστε να αντλήσει απ1 εκεί τη δύναμη να κατευθύνει την τεχνική προς υψηλούς σκοπούς. Κι αυτή η στροφή εξαρτάται από την ωρίμανση των δυνάμενα της ηγεσίας πρώτα των δυο υπερδυνάμεων και φυσικά και όλων των λαών, που θα κάνουν όραμα και ιδανικό τους τη στροφή της τεχνικής προς υψηλούς ανθρωπιστικούς σκοπούς και ειρηνικούς, που δε θα είναι με κανένα λόγο επικίνδυνοι και πέρα από την ωριμότητα της ηγεσίας των δυο υπερδυνάμεων και εξαρτάται από την προθυμία των πλατύτερων στρωμάτων ν' ακολουθήσουν αυτό το ιδανικό, ν' ακολουθήσουν τους δείχτες ίων νέων δρόμων, ώστε να εργασθούν για τη δημιουργία ενός κόσμου στερεωμένου σε ανώτατες πάντα αξίες.

Δυστυχώς μπορεί να πει κανένας, όπως βρίσκονται και κείνται σήμερα τα προβλήματα του «σύμπαντος κόσμου», η τύχη του κόσμου εξαρτάται επάνω στη γη από το πόσο τις δυο υπερδυνάμεις δεν τις κυβερνούν παρανοϊκοί άντρες, παρά άνθρωποι της απλής κοινής λογικής. Ακριβώς στο σημείο αυτό βρίσκεται σήμερα η ύπαρξη ή το ολοκαύτωμα της ανθρωπότητας. Ο κακός χειρισμός, δηλαδή το ατύχημα του αντιδραστήρα Τσερνομπίλ, και τα αποτελέσματα της ραδιενέργειας του σε παγκόσμια κλίμακα, μας διδάσκει πως θα σωθούμε μόνο και μόνον, αν πρυτανεύει η απλή λογική του κοινού ανθρώπου, αλλιώς η αυτοκαταστροφή μας είναι προδιαγραμμένη.

Οι εξοπλισμοί δε μας σώζουν, τουναντίον μας θάφτουν και μόνον η κοινή λογική μας σώζει, αυτή που δυστυχώς σπανίζει. Την καταπνίγουν τα πάθη και οι ανορθολογικές δυνάμεις που κοχλάζουν και κατευθύνουν τα ζωώδη ένστικτα... του ανθρώπου.

ΙΩ. Ν. ΞΗΡΟΤΥΡΗΣ Περ. «ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ», τ. 529, 23-29 Μαΐου 1986

Το τέλος του ηρωισμού (Ι. Μ. Παναγιωτόποολου, Ο σύγχρονος άνθρωπος)Οι πύραυλοι τελειοποιούνται. Καταβροχθίζουν τις αποστάσεις, γίνονται διηπειρωτικοί,

διαπλανητικοί. Πύραυλοι του πολέμου και της ειρήνης. Κάποτε ο άνθρωπος θα μπορέσει να σφηνώσει ένα πύραυλο κατάστηθα στο μεγάλο σύμπαν, ανάμεσα σε φαντασμαγορικούς αστερισμούς, που μαρμαίρουν στη παγερή μοναξιά του χάους. Θα είναι τούτο το λαμπρότερο τρόπαιο της θείας παραφροσύνης του πνεύματος. Για την ώρα, στρέφει περισσότερο την προσοχή του προς τους πυραύλους με την ατομική γόμωση, δαίμονες του ολέθρου, ικανούς ν' αφανίσουν, μέσα σ' ένα πολλοστημόριο χρόνου, πολιτείες, χώρες, λαούς, να σβήσουν από το πρόσωπο της γης και την παρουσία και τη μνήμη του ανθρώπου.

Ο πόλεμος, βέβαια, ήταν πάντοτε μια βρωμιά και μια φρίκη, ο άνθρωπος να σκοτώνει τον άνθρωπο. Μα επιτέλους! Είχε και κάποια ευγένεια και κάποια ομορφιά! Μπορούσε να δημιουργεί τις επικές χειρονομίες, να εμπνέει τον ποιητή και τον πλάστη, ήταν ένας αγώνας αρσενικός, όπου η παλικαριά έπαιζε τον κύριο λόγο. Οι αντίπαλοι προσπαθούσαν σε μια υπερένταση των ικανοτήτων τους να κερδίσουν τη νίκη με τρόπους, που είχαν καθαγιασθεί από την παράδοση των αιώνων, την παράδοση που θαυμάζει τη μυϊκή δύναμη, την αλαφράδα του ποδιού, του χεριού, τη σβελτάδα. Οι άνθρωποι του Ομήρου μάχονται με τα σπαθιά και τα λόγια. Είναι φυσικοί, απροσποίητοι, καυχησιάρηδες, άτρομοι, ριψοκίνδυνοι. Προβάλλονται στο φως του μύθου γεμάτοι ψυχική ευγένεια, εντιμότητα και καλοσύνη. Σέβονται τον νεκρό αντίπαλο, αισθάνονται τον πόνο του νικημένου, αλλά υποτάσσονται στη σκληρή ανάγκη του πολέμου. Όλη η πανουργία τους εξαντλείται σ' ένα ξύλινο άλογο. Ο αγέρωχος και ακατανίκητος πολεμιστής γίνεται η δόξα του τόπου του, ο αθάνατος μύθος. Γίνεται παραμύθι και τραγούδι. Φτερώνει τις καρδιές, ταξιδεύει μέσα στα όνειρα των κοριτσιών, βαυκαλίζει τους πόθους των νέων. Στους δύσκολους καιρούς της σκλαβιάς, όταν ένας λαός υπομένει δεινό ζυγό, μεταμορφώνεται σε νανούρισμα, σε προσευχή, σε διδασκαλία.

Ο πόλεμος άρχισε να χάνει ένα μέρος απ' την ομορφιά του από τότε που ο άνθρωπος μπόρεσε να αντικαταστήσει τα αγχέμαχα με τα εκηβόλα όπλα. Κι άρχισε να μεταμορφώνεται σε ολόσωμη φρίκη από τότε που εστοχάστηκε να συντρίψει το ηθικό του αντιπάλου του, χτυπώντας τον άμαχο πληθυσμό. Αυτό ήταν ήδη μια ατιμία. Οι ατιμίες ολοένα και πολλαπλασιάζονται στους καιρούς μας. Οι ακήρυκτοι πόλεμοι, οι πόλεμοι της ενέδρας, οι αιφνιδιασμοί, σε εποχές φαινομενικής, έστω, ειρήνης, είναι έξω από τους κανόνες του αιματηρού παιχνιδιού που είναι ο πόλεμος. Ήδη κατά την πρώτη παγκόσμια σύρραξη οι πολεμιστές που αδρανούσαν μέσα στα χαρακώματα της Ανατολικής Γαλλίας, μέσα στη λάσπη, αυτοί οι τυφλοπόντικοι, οι τρωγλοδύτες, νοσταλγούσαν ένα θάνατο, που θα έχει κάποια ευγενικότερη όψη και θρηνούσαν την απώλεια του προσωπικού ηρωισμού. Το άτομο το έχει αντικαταστήσει η μάζα, αυτός ο φοβερός πολτός. Ύστερα ήλθαν οι αερομαχίες. Οι αερομαχίες διατηρούσαν ακόμη κάτι απ' την ομορφιά την τραγική, την φρικιαστική των παλιών αγώνων. Έμοιαζαν με ιππομαχίες, μόνο που οι αντίπαλοι ίππευαν Πηγάσους. Οι βομβαρδισμοί αμάχων πληθυσμών μεταμόρφωσαν τους μονομάχους των αιθέρων σε κοινούς δολοφόνους. Τώρα έρχονται οι πύραυλοι: ένας τεχνικός, κρυμμένος κάπου

αθέατος, ήσυχος, ψύχραιμος, δεν έχει παρά να πατήσει ένα κουμπί και να αφανίσει λαούς. Η φυσική ρώμη, η γενναιότητα, που θα μπορούσε, κατά την περίσταση, να γίνεται και γενναιοφροσύνη, δεν παίζει πια κανένα ρόλο. Η επική χειρονομία έχει πεθάνει. Νομίζω πως δεν θα υπάρξει ποιητής αποφασισμένος να τραγουδήσει τον εφευρέτη της βόμβας του κοβαλτίου. Και, χωρίς αμφιβολία, δεν θα υπάρξει ποιητής ικανός να εγκωμιάσει εκείνους που θα εξαπολύσουν τους πυραύλους και για τον απλούστατο λόγο ότι δεν θα επιζήσει κανείς. Έτσι είμαστε αναγκασμένοι να ομολογήσουμε πως οι άγριοι του παρθένου δάσους, οι απολίτιστοι, πολεμούν τιμιότερα από τους πολιτισμένους. Κι επιτέλους εκείνοι, το ξέρεις, είναι απολίτιστοι και, όταν εισχωρείς στην περιοχή τους, παίρνεις κάθε δυνατή προφύλαξη. Εδώ ολωσδιόλου αντίθετα, ένας περιποιημένος κύριος, φρεσκοξυρισμένος, με καλογυαλισμένα παπούτσια, με άμεμπτη χωρίστρα, που έχει σπουδάσει φιλοσοφία, που ξέρει φυσική και χημεία, που παίζει στα δάχτυλα την επιστήμη της αρμονίας των κόσμων, τα μαθηματικά, που εκστασιάζεται μπροστά σε μια συμφωνία του Μπετόβεν, τόσο λεπταίσθητος είναι, απλώνει το χέρι και σπρώχνει ένα κουμπί. Αυτό είναι όλο. Και δεν υπάρχει καμία ανησυχία, κανένα πρόβλημα μέσα του. Είναι ένας νους αποστειρωμένος από κάθε συναισθηματική προϋπόθεση.

Ο πολιτισμένος, ο αποφασισμένος να κάμει το κακό δεν δυσωπείται με τίποτε. Τα παραμύθια μιλούν συχνά με θαυμασμό για τους αρχαίους εκείνους πολεμιστές της Αραβικής ερήμου. Ένας χαλίφης, που έχει σκοτώσει, απάνω στ' άλογο, με το δαμασκηνό σπαθί του, στρατιές, μπορούσε και να συγκινηθεί από το χαμόγελο ενός παιδιού, από το θρήνο μιας μάνας, να χαρίσει τη ζωή σ' ένα έξυπνο άνθρωπο, γιατί του είπε ένα νόστιμο αστείο. Είχε τις αδυναμίες του και τις ευαισθησίες του ο αιματοπότης χαλίφης. Ο πολιτισμένος δεν ξέρει τίποτε από τούτα. Είναι το συνειδητό έγκλημα, η οργανωμένη κακοήθεια. Κι αυτό νομίζω είναι το απογοητευτικότερο. Ζούμε σε μια εποχή μίσους και αγωνίας. Η Ιστορία μνημονεύει πολλές τέτοιες εποχές. Αλλά εκείνες δεν είχαν υποτάξει την επιστήμη. Οι περισσότερες τους μάλιστα ήταν κι ολωσδιόλου αγράμματες. Δηλαδή: εντιμότερες.

Ένα γενετικά τροποποιημένο στρατό θα αντιμετωπίζουν στο μέλλον οι «εχθροί»Μαριλίζ Φασουλοπούλου

Ολοένα και πιο πρωτότυπους τρόπους φαίνεται πως αναζητεί ο στρατός των ΗΠΑ για να... εξο-λοθρεύει τους ανά τον κόσμο εχθρούς του. Παρά το γεγονός ότι η πολεμική μηχανή της μοναδικής υπερδύναμης στον πλανήτη ξεπερνά ήδη σε όγκο, δύναμη και τεχνολογική αιχμή οποιονδήποτε άλλο στρατό σε όλο τον κόσμο -ακόμα και της ενωμένης Ευρώπης- οι ιθύνοντες του Πενταγώνου είναι πάνα ανοιχτοί σε προτάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να ενισχύσουν ακόμα περισσότερο το στρατηγικό πλεονέκτημα του αμερικανικού στρατού.

Με δεδομένο το στοιχείο αυτό, οι αποκαλύψεις της οργάνωσης Sunshine Project για τις προτάσεις που μελετούσε προ δεκαετίας ο αμερικανικός στρατός για την ανάπτυξη μη θανατηφόρων χημικών ουσιών δεν θα έπρεπε να προκαλέσουν τόσο μεγάλη έκπληξη όσο η είδηση ότι τελικά απορρίφθηκαν. Αν και η απόρριψή τους οφειλόταν περισσότερο στην αμφίβολη αποτελεσματικότητά τους, παρά στην υποτιθέμενη προσήλωση του αμερικανικού στρατού στις διεθνείς συνθήκες. Παρ’ όλα αυτά η ιδέα της δημιουργίας μιας βόμβας χημικών ουσιών που θα προσέλκυαν έντομα και τρωκτικά ή θα ενίσχυαν σε υπερβολικό βαθμό την κακοσμία των αντιπάλων διευκολύνοντας τον εντοπισμό τους, επιβεβαίωσαν για μια ακόμα φορά το πόσο μακριά μπορεί να πάει -στη διεστραμμένη του μορφή- ο ανθρώπινος νους. Και δυστυχώς δεν αποτελούν τα μοναδικά παραδείγματα.

Νέα βιολογικά όπλαΜε τη γενετική να εξελίσσεται γοργά με πολλαπλές εφαρμογές στην καθημερινή μας ζωή, από τα

μεταλλαγμένα γεωργικά προϊόντα έως την ιατρική εφαρμογή των βλαστοκυττάρων, έγκριτοι Α-μερικανοί επιστήμονες ασχολούνται με ένα λίαν φιλόδοξο σχέδιο που στοχεύει στη δημιουργία ενός πρωτοποριακού βιολογικού όπλου: ενός γενετικά τροποποιημένου όπλου που θα μπορεί να επιλέγει και να πλήττει τους στόχους του με βάση συγκεκριμένα γενετικά χαρακτηριστικά, όπως ένα συγκεκριμένο χρώμα δέρματος ή ματιών.

Το σκεπτικό για τη λειτουργία των συγκεκριμένων όπλων είναι θεωρητικά απλό. Επιλεγμένες γενετικές πληροφορίες θα χορηγούνται στον προγραμματισμό των θανατηφόρων βακτηριδίων, αντα-νακλώντας το γενετικό κώδικα των ατόμων που θα βρίσκονται στο στόχαστρο του όπλου. Όταν το προγραμματισμένο βακτήριο θα εισέρχεται στον άνθρωπο, θα «σκανάρει» τον οργανισμό του και εφό-σον αναγνωρίζει ότι πρόκειται για το σωστό στόχο, θα σκοτώνει το φορέα. Αντιθέτως, αν η γενετική δομή δεν ταιριάζει με τις πληροφορίες του βακτηριδίου, τότε το μικρόβιο θα αυτοκαταστρέφεται χωρίς να προκαλέσει κανένα κακό στο φορέα.

Οι συνέπειες από τη δημιουργία ενός τόσο ύπουλου όπλου είναι προφανείς, καθώς όχι μόνο θα έχει τα χαρακτηριστικά ενός συνηθισμένου βιολογικού όπλου που δρα σιωπηρά και αποτελεσματικά, αλλά ενδεχομένως θα αφήνει και ελάχιστες αποδείξεις για τη δράση του. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και οι πλέον εξειδικευμένοι επιστήμονες θα δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν αν θα πρόκειται για μια απλή επιδημία που αναπτύχθηκε από το περιβάλλον ή για ένα εθνικό ξεκαθάρισμα με τη χρήση στρατιωτικών όπλων. Κάπως έτσι δημιουργήθηκαν πρόπερσι και τα σενάρια γύρω από την εμφάνιση και την εξάπλωση του SARS, καθώς ορισμένοι είχαν υποστηρίξει ότι επρόκειτο για ιό που δημιουργήθηκε στα επιστημονικά εργαστήρια και η δοκιμή του πήρε -κατά λάθος- διαστάσεις επιδημίας.

Η θανατηφόρος δράση ενός τέτοιου όπλου θα είναι ακόμη πιο καταστροφική αν πρόκειται για μικρόβιο ικανό να αντισταθεί στα φάρμακα και κυρίως στα αντιβιοτικά. Για παράδειγμα, εάν τα πρώτα συμπτώματα έχουν τα χαρακτηριστικά μιας γρίπης, το θύμα μπορεί να λάβει αντιβιοτικά, τα οποία όμως ενδέχεται να έχουν το αντίθετο από το επιθυμητό αποτέλεσμα και να επιδεινώσουν την κατά-σταση. Κι αυτό με δεδομένο ότι η επιστήμη έχει ήδη δημιουργήσει καλλιέργειες ανθεκτικές στα αντιβιοτικά, όπως τα βακτηρίδια με βάση τη στρεπτομυκίνη, που αναπτύσσονται ακριβώς μόνον όταν χορηγηθούν αντιβιοτικά στρεπτομυκίνης. Επιπλέον, είναι ένα όπλο που θα μπορεί να δρα με σχετική χρονική καθυστέρηση, με τη μορφή μιας βιολογικής ωρολογιακής βόμβας που μπορεί να εκραγεί σε ανύποπτο χρόνο, με το κατάλληλο ερέθισμα ή τις κατάλληλες συνθήκες. Αυτό σημαίνει ότι το βακτηρίδιο μπορεί να έχει προγραμματιστεί να δράσει αρκετές μέρες -ή και μήνες- μετά την είσοδό του στον οργανισμό του υποψήφιου θύματος.

Το σουρεαλιστικό αυτό σενάριο μοιάζει να βγαίνει από ταινία επιστημονικής φαντασίας, όμως δεν παύει να αποτελεί αντικείμενο εντατικής επιστημονικής μελέτης. Η δημιουργία επιλεκτικών βιο-λογικών όπλων έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον του αμερικανικού Πεντάγωνου, ενώ μόλις πριν από λίγους μήνες η CΙΑ πραγματοποίησε σχετικό επιστημονικό σεμινάριο, στο πλαίσιο του ευρύτερου προγράμματος του ΡΝΑC, (του γνωστού αμφιλεγόμενου Σχεδίου για το Νέο Αμερικανικό Αιώνα) που έχουν καταρτίσει τα νεοσυντηρητικά γεράκια.

«... Από την ώρα που δημιουργήθηκαν οι τεράστιοι εξοπλιστικοί οργανισμοί σε διάφορα (από οικονομική και πολιτική άποψη καίρια) σημεία του κόσμου, οι πολεμικές ρήξεις και θα προκαλούνται και θα εντείνονται, προπάντων θα διαρκούν, όταν και όσο θα το απαιτούν όχι απλώς λόγοι τοπικών ή ψυχολογικών διενέξεων, αλλά κυρίως τα συμφέροντα των πολεμικών βιομηχανιών που απλώθηκαν σήμερα και γιγαντώθηκαν.- Υπάρχει άραγε τρόπος να σωθούμε από την πολυκέφαλη αυτή ύδρα; Ένας είναι; να εξαλειφθεί η κατάρα του πολέμου και να ειρηνέψει η γη. Αλλά πώς; Ιδού το πρόβλημα.Ένας Βέλγος καθηγητής της κοινωνιολογίας του πολέμου στο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών, ο στρατηγός Werner, σε πρόσφατο βιβλίο του με τον τίτλο «Ο μέγας φόβος, ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος» (Βρυξέλλες 1976), ως θεραπεία του κακού προτείνει μια παγκόσμια σταυροφορία με σκοπό να ερευνηθούν συστηματικά και με τη συνεργασία όλων των σχετικών επιστημών να ανακαλυφτούν οι «πολεμογενείς δομές» που προκαλούν και συντηρούν τις αιματηρές συρράξεις. Έτσι θα τεθούν οι βάσεις ενός «pacifisme scientifique»· αυτός, όταν ριζώσει στις ψυχές .των ανθρώπων, θα τους σώσει από το φόβο του πολέμου που γεννάει τον πόλεμο. «Πρέπει» γράφει ο ειρηνιστής στρατηγός «να συγκροτήσουμε ομάδες ερευνητών που με τις ειδικές γνώσεις τους θα μπορούν να αλληλοφωτίζονται»... «Πιστεύω ότι είναι επείγουσα ανάγκη να δημιουργηθούν αυτά τα κέντρα έρευνας της ειρήνης και του πολέμου σε όλα τα πανεπιστήμια. Εάν μελετούμε τον πόλεμο προτού μελετήσουμε την ειρήνη, είναι γιατί τον θεωρούμε κοινωνική νόσο που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί παρά κατά το μέτρο που θα αποκτήσουμε ακριβή γνώση του»... «Για να καταλάβουμε τον πόλεμο, πρέπει να τον μελετήσουμε και για τούτο να κάνουμε έκκληση στους ερευνητές όλου του κόσμου, όπως προωθούνται στα εργαστήρια οι έρευνες για να τελειοποιηθεί η γενοκτονία που ετοιμάζεται με τη βελτίωση των εξοπλισμών». Στρατολογούμε επιστήμονες και τεχνικούς υψηλού επιπέδου για να κάνουμε φοβερότερο τον πόλεμο- ας επιστρατέψουμε συναδέλφους τους για ένα άλλο πρόγραμμα: να μελετήσουμε σε βάθος αυτή τη νόσο, μήπως βρούμε τρόπο να τη γιατρέψουμε. Είναι άραγε τούτο το τελευταίο δυνατό; Γίνεται να απαλλαγεί κάποτε η ανθρωπότητα απ' αυτή την επιδημία που απειλεί να την εξαφανίσει ολοκληρωτικά; Μας έχουν κατακλύσει οι απελπιστικές ιερεμιάδες των σκεπτικιστών· τελευταία πλήθυναν και οι αυθάδειες των πολεμοχαρών που θεωρούν τον πόλεμο όχι απλώς αναγκαίο κακό, αλλά και ευλογία, επειδή τάχα δίνει την ευκαιρία να ανακουφιστεί δημογραφικά και παράλληλα να βελτιωθεί με τον «αγώνα της επιλογής» το γένος... Ας ακούσουμε λοιπόν και μια παρήγορη, αισιόδοξη φωνή:

«Κάθε φορά» γράφει στον επίλογο του βιβλίου του ο στρατηγός Werner «που η ανθρωπότητα απειλήθηκε από μια καταστροφή, οι άνθρωποι μπόρεσαν να σωθούν χρησιμοποιώντας το νου τους. Πέτυχαν ήδη να απαλλαγούν από τον κανιβαλισμό, από τη δουλεία, από τους λοιμούς. Τίποτα δεν αποδείχνει ότι κινητοποιώντας όλα τα μέσα της διανοίας τους δε θα κατορθώσουν να εξουσιάσουν το φαινόμενο της αυτοκαταστροφής, που είναι ο πόλεμος, για να τον εμποδίσουν να εκραγεί. Εδώ παίζεται η ίδια η επιβίωση της ανθρωπότητας.

Προσωπικά δεν είμαι βέβαιος ότι τα προτεινόμενα από το Βέλγο ειρηνιστή μέτρα θα είναι αποτελεσματικά. Αμφιβάλλω ακόμη αν, στο κοντινό τουλάχιστο μέλλον, θα βρεθεί τρόπος να λύνουν οι λαοί τις διαφορές τους με μέσα ειρηνικά, χωρίς αιματοχυσία και ερήμωση της γης. Είναι σκληρή του ανθρώπου η καρδιά και το συμφέρον τον τυφλώνει. Όμως πρέπει να περιμένουμε ότι θα καλυτερέψει, δε θα χειροτερέψει η κατάσταση, αν κάτω από την πίεση των πραγμάτων (και τέτοια είναι ο φόβος της ολικής καταστροφής από τις καινούργιες πολεμικές μηχανές) αποφασίσουμε κάποτε να δώσουμε άλλη διέξοδο στην κερδοσκοπική μανία μας και εγκαταλείψουμε τις τεράστιες πολεμικές βιομηχανίες που με τον ανταγωνισμό τους απειλούν να κάνουν μια μέρα πυροτέχνημα τον πλανήτη μας. Γιατί τότε επιτέλους θα έχει, αν όχι εξαλειφθεί, τουλάχιστο περιοριστεί μια από τις πολεμογόνες αιτίες: η από μακριά πυροδότηση του πάθους και της μωρίας».

Ε. Π. Παπανούτσος (Οι δρόμοι της ζωής, εκδ. Φιλιππότης, Αθήνα 1979)

Έκθεση 3η Ονοματεπώνυμο…………………………………………,,,,,…14/1/04…Γ4Βαθμός:…….

Α. Να γραφεί η περίληψη (25 μονάδες)Β1. Ο συγγραφέας στο παραπάνω δοκίμιο περιδιαβάζει ελεύθερα στο χώρο των

ιδεών; έχει σκοπό να πληροφορήσει; εκθέτει απλώς τις ιδέες του; θέλει να μας διασκεδάσει; να μας πείσει ή να μας συγκινήσει; Ποια από τα χαρακτηριστικά έχετε επισημάνει; Δικαιολογήστε την άποψή σας, διαλέγοντας 3 παραδείγματα μέσα από το δοκίμιο. (5 μονάδες)

Β2. Ποιο είναι το θέμα που αναπτύσσει το δοκίμιο και ποια η άποψη του συγγραφέα; Να αναφέρετε τα σημεία αυτά μέσα από το κείμενο. (5 μονάδες) Γ. Να εντάξετε τα ρήματα που ακολουθούν σε μια μικρή φράση. Φροντίστε να χρησιμοποιηθούν εύστοχα. (5 μονάδες)

ανακύπτω π.χ. ανακύπτουν δυσκολίες εντείνω ……………………………………………………………………ερευνώ ……………………………………………………………………συντηρώ …………………………………………………………………...ανακουφίζω ……………………………………………………………………εξαλείφω …………………………………………………………………... Δ. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο (θεματική περίοδο, λεπτομέρειες, κατακλείδα) την παρακάτω άποψη. (10 μονάδες)«Από την ώρα που δημιουργήθηκαν οι τεράστιοι εξοπλιστικοί οργανισμοί σε διάφορα σημεία του κόσμου, οι πολεμικές ρήξεις και θα προκαλούνται και θα εντείνονται». Ε. Να γράψετε μια επιστολή σε μια εφημερίδα με σκοπό να πείσετε ότι η τεχνολογία στη σημερινή εποχή, αν δεν τιθασευτεί απ’ τον άνθρωπο μπορεί να οδηγήσει στον αφανισμό του ανθρώπινου είδους. (τουλάχιστο 370 λέξεις) (50 μονάδες)