ΤΑ ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑΤΑ ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑΔιδακτικό Σενάριο με χρήση ΤΠΕΔιδακτικό Σενάριο με χρήση ΤΠΕ

στο μάθημα της αρχαίας Ιστορίας της Α΄ Γυμνασίουστο μάθημα της αρχαίας Ιστορίας της Α΄ Γυμνασίου

σχολικό έτος 2009 - 2010 σχολικό έτος 2009 - 2010

Γυμνάσιο Βαπτιστή Νομού ΚιλκίςΓυμνάσιο Βαπτιστή Νομού Κιλκίς

ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΟΙΓΛΩΣΣΟΛΟΓΟΙΣημασία:Σημασία:

Παναθήναια:Παναθήναια: ουδέτερο επίθετο που συναντάται μόνο στον πληθυντικό και σημαίνει ουδέτερο επίθετο που συναντάται μόνο στον πληθυντικό και σημαίνειμεγάλη γιορτή στην αρχαία Αθήνα μεγάλη γιορτή στην αρχαία Αθήνα

Ετυμολογία: Ετυμολογία: Σύμφωνα με την ετυμολογία τα Παναθήναια γινόταν σαν ανάμνηση της ένωσης των Σύμφωνα με την ετυμολογία τα Παναθήναια γινόταν σαν ανάμνηση της ένωσης των δήμων της Αττικής με την πόλη της Αθήνας.δήμων της Αττικής με την πόλη της Αθήνας.

Η λέξη Παναθήναια είναι σύνθετη λέξη με Η λέξη Παναθήναια είναι σύνθετη λέξη με α' συνθετικό :α' συνθετικό :το πρόθημα Παν- το οποίο καλύπτει το σύνολο των στοιχείων που συνεπάγεται το β' συνθετικό και το πρόθημα Παν- το οποίο καλύπτει το σύνολο των στοιχείων που συνεπάγεται το β' συνθετικό και β΄ συνθετικόβ΄ συνθετικό : :το αρχ. επίθετο Ἀθηναῖ(ος) = αυτός που προέρχεται, ανήκει ή αναφέρεται στην Aθήνα ή στους το αρχ. επίθετο Ἀθηναῖ(ος) = αυτός που προέρχεται, ανήκει ή αναφέρεται στην Aθήνα ή στους

Aθηναίους· Aθηναίους·

Χρήση του όρου:Χρήση του όρου: ως Παναθήναια συναντήσαμεως Παναθήναια συναντήσαμε

• μια περιοχή στην Αθήνα, περίπου στο μέσον της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, όπου σήμερα υπάρχει η μια περιοχή στην Αθήνα, περίπου στο μέσον της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, όπου σήμερα υπάρχει η

πλατεία Αργεντινής. Η περιοχή ονομάζεται από τους κατοίκους πλατεία Αργεντινής. Η περιοχή ονομάζεται από τους κατοίκους ΠαναθήναιαΠαναθήναια και υπήρχε εκεί και και υπήρχε εκεί και

πλατεία, η πλατεία Παναθηναίων, η οποία περίπου το 1982 μετονομάστηκε σε πλατεία της πλατεία, η πλατεία Παναθηναίων, η οποία περίπου το 1982 μετονομάστηκε σε πλατεία της

Δημοκρατίας της Αργεντινής. Δημοκρατίας της Αργεντινής.

• τίτλους βιβλίων, ονόματα περιοδικών, ταβερνών, μαγαζιών, σινεμά, εκπαιδευτήριων, τίτλους βιβλίων, ονόματα περιοδικών, ταβερνών, μαγαζιών, σινεμά, εκπαιδευτήριων,

επαγγελματικών οδηγών Ελλάδος κ.α.επαγγελματικών οδηγών Ελλάδος κ.α.

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ – – ΧΡΟΝΙΚΟΓΡΑΦΟΙ (α)ΧΡΟΝΙΚΟΓΡΑΦΟΙ (α)

Ο Πεισίστρατος καθιέρωσε τα μεγάλα Ο Πεισίστρατος καθιέρωσε τα μεγάλα

Παναθήναια, που γίνονταν κάθε τέσσερα Παναθήναια, που γίνονταν κάθε τέσσερα

χρόνια. Τα Μικρά Παναθήναια, γίνονταν κάθε χρόνια. Τα Μικρά Παναθήναια, γίνονταν κάθε

χρόνο. χρόνο.

Διεξάγονταν κατά το μήνα Διεξάγονταν κατά το μήνα

Εκατομβαιώνα, που αντιστοιχούσε με το Εκατομβαιώνα, που αντιστοιχούσε με το

σημερινό Ιούλιο. Ο θεσμός των Αθήναιων σημερινό Ιούλιο. Ο θεσμός των Αθήναιων

χάνεται στην προϊστορία και αρχικά ήταν χάνεται στην προϊστορία και αρχικά ήταν

μηνιαία θυσία που γινόταν στα τέλη του μηνιαία θυσία που γινόταν στα τέλη του

κάθε μήνα προς τιμή της Αθηνάς που κάθε μήνα προς τιμή της Αθηνάς που

μετατράπηκε αργότερα σε τελετή με μετατράπηκε αργότερα σε τελετή με

εορταστικό χαρακτήρα και γινόταν δύο εορταστικό χαρακτήρα και γινόταν δύο

φορές το χρόνο.φορές το χρόνο.

Τα Μεγάλα Παναθήναια γιορτάζονταν Τα Μεγάλα Παναθήναια γιορτάζονταν

μεγαλοπρεπέστατα και διαρκούσαν 10 μεγαλοπρεπέστατα και διαρκούσαν 10

ημέρεςημέρες..

Εορταστικό πρόγραμμαΕορταστικό πρόγραμμαμήνας Εκατομβαιών:μήνας Εκατομβαιών:

2121ηη , 22 , 22ηη , 23 , 23ηη > μουσικοί διαγωνισμοί > μουσικοί διαγωνισμοί

2424ηη , 25 , 25ηη > διαγωνισμοί αθλητισμού > διαγωνισμοί αθλητισμού

2626ηη > ιππικοί αγώνες > ιππικοί αγώνες

2727ηη > Πυρρίχια και Ευάνδρια > Πυρρίχια και Ευάνδρια

2828ηη > Λάμπιοι, Πάννυχοι, > Λάμπιοι, Πάννυχοι,

2828ηη > Πομπή, θυσία, δείπνος > Πομπή, θυσία, δείπνος

2929ηη > Ιστιοπλοϊκοί αγώνες > Ιστιοπλοϊκοί αγώνες

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ – – ΧΡΟΝΙΚΟΓΡΑΦΟΙ (β)ΧΡΟΝΙΚΟΓΡΑΦΟΙ (β)

Στα μεγάλα Παναθήναια γίνονταν αθλητικοί και μουσικοί αγώνες με απονομή βραβείων.Στα μεγάλα Παναθήναια γίνονταν αθλητικοί και μουσικοί αγώνες με απονομή βραβείων.

Όσον αφορά στα έπαθλα των μουσικών αγώνωνΌσον αφορά στα έπαθλα των μουσικών αγώνων

• Το πρώτο βραβείο τραγουδιού με συνοδεία κιθάρας ήταν ένα Το πρώτο βραβείο τραγουδιού με συνοδεία κιθάρας ήταν ένα χρυσό στεφάνι χρυσό στεφάνι με σχήμα φύλλων με σχήμα φύλλων

δάφνης αξίας 1000 δραχμών που συνοδευόταν με αμοιβή 500 δάφνης αξίας 1000 δραχμών που συνοδευόταν με αμοιβή 500 δραχμώνδραχμών σε μετρητά. Τα υπόλοιπα σε μετρητά. Τα υπόλοιπα

βραβεία ήταν αξίας 1200, 600, 400 και 300 δραχμών αντιστοίχως.βραβεία ήταν αξίας 1200, 600, 400 και 300 δραχμών αντιστοίχως.

• Τα δύο πρώτα βραβεία για τραγούδι με συνοδεία αυλού ήταν 300 και 100 δραχμές αντίστοιχα.Τα δύο πρώτα βραβεία για τραγούδι με συνοδεία αυλού ήταν 300 και 100 δραχμές αντίστοιχα.

• Το πρώτο βραβείο για μουσική κιθάρας (χωρίς τραγούδι) ήταν χρυσό στεφάνι αξίας 500 δρχ. και Το πρώτο βραβείο για μουσική κιθάρας (χωρίς τραγούδι) ήταν χρυσό στεφάνι αξίας 500 δρχ. και

300 δρχ. μετρητά. Το είδος και η αξία του δεύτερου βραβείου δεν διασώζεται. Το τρίτο βραβείο 300 δρχ. μετρητά. Το είδος και η αξία του δεύτερου βραβείου δεν διασώζεται. Το τρίτο βραβείο

ήταν 100 δρχ. μετρητά.ήταν 100 δρχ. μετρητά.

• Για μουσική αυλού (χωρίς τραγούδι) υπήρχαν επίσης δύο βραβεία. Το πρώτο ήταν ένα στεφάνι.Για μουσική αυλού (χωρίς τραγούδι) υπήρχαν επίσης δύο βραβεία. Το πρώτο ήταν ένα στεφάνι.

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ – – ΧΡΟΝΙΚΟΓΡΑΦΟΙ (γ)ΧΡΟΝΙΚΟΓΡΑΦΟΙ (γ)

Όσον αφορά στα έπαθλα των γυμναστικών αγώνων Όσον αφορά στα έπαθλα των γυμναστικών αγώνων

έχουμε μια επιγραφή του 4ου αι. π.Χ. που αναφέρει τα αγωνίσματα και τα έπαθλα, τα οποία τα έχουμε μια επιγραφή του 4ου αι. π.Χ. που αναφέρει τα αγωνίσματα και τα έπαθλα, τα οποία τα

μετρούσαν σε μετρούσαν σε αμφορείς ελαιόλαδουαμφορείς ελαιόλαδου. Πρόκειται για τους αγώνες της νεολαίας. . Πρόκειται για τους αγώνες της νεολαίας.

• Ως προς την αξία των επάθλων ξέρουμε από άλλες πηγές, ότι ένας αμφορέας λάδι κόστιζε 12 Ως προς την αξία των επάθλων ξέρουμε από άλλες πηγές, ότι ένας αμφορέας λάδι κόστιζε 12

δραχμές. Το υψηλότερο βραβείο (60 αμφορείς) ισοδυναμούσε λοιπόν με 720 δρχ, το χαμηλότερο δραχμές. Το υψηλότερο βραβείο (60 αμφορείς) ισοδυναμούσε λοιπόν με 720 δρχ, το χαμηλότερο

(6 αμφορείς) ισοδυναμούσε με 72 δραχμές της εποχής εκείνης. Εκτός αυτού, το λάδι (6 αμφορείς) ισοδυναμούσε με 72 δραχμές της εποχής εκείνης. Εκτός αυτού, το λάδι

προέρχονταν από τα ιερά ελαιόδεντρα, και δεν ήταν στην διάθεση των κοινών ανθρώπων.προέρχονταν από τα ιερά ελαιόδεντρα, και δεν ήταν στην διάθεση των κοινών ανθρώπων.

1 αμφορέας = 12 δραχμές1 αμφορέας = 12 δραχμές

• Και για τους Και για τους ιππικούς αγώνες ιππικούς αγώνες τα έπαθλα ήταν αμφορείς λαδιού. τα έπαθλα ήταν αμφορείς λαδιού.

• Άρα τα πιο συνηθισμένα βραβεία των Παναθηναίων ήταν Άρα τα πιο συνηθισμένα βραβεία των Παναθηναίων ήταν χρυσά στεφάνια, χρυσά στεφάνια, δραχμέςδραχμές σε μετρητά σε μετρητά

και και αμφορείς ελαιόλαδουαμφορείς ελαιόλαδου

ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ (α)ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ (α)

• Η Οδός των ΠαναθηναίωνΗ Οδός των Παναθηναίων αποτελούσε τον κυριότερο δρόμο της αρχαίας Αθήνας. Από αυτήν αποτελούσε τον κυριότερο δρόμο της αρχαίας Αθήνας. Από αυτήν

διερχόταν η μεγάλη πομπή που απευθυνόταν στην λατρεία της θεάς Αθηνάς. Πρόκειται για διερχόταν η μεγάλη πομπή που απευθυνόταν στην λατρεία της θεάς Αθηνάς. Πρόκειται για

μεγάλου μήκους ευρεία οδό (η φαρδύτερη των Αθηνών, πλάτους 110 μ.), η οποία ξεκινούσε από μεγάλου μήκους ευρεία οδό (η φαρδύτερη των Αθηνών, πλάτους 110 μ.), η οποία ξεκινούσε από

το Δίπυλο στην περιοχή του Κεραμεικού, εν συνεχεία διέσχιζε διαγωνίως την Αγορά από την το Δίπυλο στην περιοχή του Κεραμεικού, εν συνεχεία διέσχιζε διαγωνίως την Αγορά από την

βορειοδυτική έως τη νοτιοανατολική της γωνία, με τελική κατάληξη τον ιερό βράχο της βορειοδυτική έως τη νοτιοανατολική της γωνία, με τελική κατάληξη τον ιερό βράχο της

Ακροπόλεως, όπου έφθανε περίπου μέχρι την είσοδο του ναού της Αθηνάς (Παρθενών). Ακροπόλεως, όπου έφθανε περίπου μέχρι την είσοδο του ναού της Αθηνάς (Παρθενών).

• Η αφετηρία του «Δρόμου» πρέπει να βρισκόταν λίγο βορειότερα του Βωμού των Δώδεκα Θεών, Η αφετηρία του «Δρόμου» πρέπει να βρισκόταν λίγο βορειότερα του Βωμού των Δώδεκα Θεών,

έμπροσθεν των εκεί ευρισκομένων Ερμών, και το τέρμα του κοντά στο Ελευσίνιο προς νότο, σε έμπροσθεν των εκεί ευρισκομένων Ερμών, και το τέρμα του κοντά στο Ελευσίνιο προς νότο, σε

απόσταση περίπου 360 μ. από την άφεση. Εκατέρωθεν του «Δρόμου», μετά το βορειοδυτικό απόσταση περίπου 360 μ. από την άφεση. Εκατέρωθεν του «Δρόμου», μετά το βορειοδυτικό

άκρο της Αγοράς, υπήρχαν στοές που εξυπηρετούσαν λειτουργικούς σκοπούς, σχετιζόμενους άκρο της Αγοράς, υπήρχαν στοές που εξυπηρετούσαν λειτουργικούς σκοπούς, σχετιζόμενους

μάλλον με την προπαρασκευή και εκτέλεση των λατρευτικών πράξεων των Παναθηναίων.μάλλον με την προπαρασκευή και εκτέλεση των λατρευτικών πράξεων των Παναθηναίων.

ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΗΣ ΠΟΜΠΗΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΗΣ ΠΟΜΠΗΣ

ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ (β)ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ (β)

Η Οδός των Παναθηναίων Η Οδός των Παναθηναίων

αντιστοιχεί με ένα τμήμα της αντιστοιχεί με ένα τμήμα της

σημερινής οδού Αδριανού. σημερινής οδού Αδριανού.

Δυστυχώς Δυστυχώς

για ακόμα μια φορά για ακόμα μια φορά

διαπιστώνουμε ότι η πολιτεία διαπιστώνουμε ότι η πολιτεία

δεν πήρε κανένα μέτρο ώστε δεν πήρε κανένα μέτρο ώστε

να προστατέψει την να προστατέψει την

πολιτιστική μας κληρονομιά! πολιτιστική μας κληρονομιά!

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ (α)ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ (α)

Για να τιμήσουν την Αθηνά οι κάτοικοι της Αθήνας, έκαναν κάθε τέσσερα χρόνια μια περίφημη γιορτή, Για να τιμήσουν την Αθηνά οι κάτοικοι της Αθήνας, έκαναν κάθε τέσσερα χρόνια μια περίφημη γιορτή, τα Παναθήναια που ήταν η πιο λαμπρή και ονομαστή γιορτή της αρχαιότητας. Οι Παναθηναϊκοί τα Παναθήναια που ήταν η πιο λαμπρή και ονομαστή γιορτή της αρχαιότητας. Οι Παναθηναϊκοί αγώνες αγώνες περιελάμβανανπεριελάμβαναν αγώνες μουσικούς, γυμνικούς, ιππικούς, πυρρίχης, ευανδρίας, αγώνες μουσικούς, γυμνικούς, ιππικούς, πυρρίχης, ευανδρίας, λαμπαδηδρομίας, παννυχίδος και «νεών αμίλλης».λαμπαδηδρομίας, παννυχίδος και «νεών αμίλλης».

• Ο Ο μουσικός αγών μουσικός αγών διεξαγόταν στο Ωδείο διεξαγόταν στο Ωδείο

του Περικλέους, στη νοτιοανατολική πλαγιά του Περικλέους, στη νοτιοανατολική πλαγιά

της Ακροπόλεως, κοντά στο θέατρο του της Ακροπόλεως, κοντά στο θέατρο του

Διονύσου και έπαιρναν μέρος οι ραψωδοί Διονύσου και έπαιρναν μέρος οι ραψωδοί

που απήγγειλαν τα Ομηρικά Έπη και οι που απήγγειλαν τα Ομηρικά Έπη και οι

μουσικοί που τραγουδούσαν με τη συνοδεία μουσικοί που τραγουδούσαν με τη συνοδεία

κιθαρωδών και αυλωδών, λυρικά τραγούδια. κιθαρωδών και αυλωδών, λυρικά τραγούδια.

Επίσης διεξάγονταν αγώνες μεταξύ Επίσης διεξάγονταν αγώνες μεταξύ

κιθαρωδών και αυλωδών. κιθαρωδών και αυλωδών.

• Οι Οι γυμνικοί αγώνες γυμνικοί αγώνες διεξάγονταν στο διεξάγονταν στο

Παναθηναϊκό Στάδιο, στην αριστερή όχθη Παναθηναϊκό Στάδιο, στην αριστερή όχθη

του Ιλισσού. Διαρκούσαν δύο μέρες και του Ιλισσού. Διαρκούσαν δύο μέρες και

περιελάμβαναν δρόμο, πάλη, παγκράτιο και περιελάμβαναν δρόμο, πάλη, παγκράτιο και

πένταθλο. Έπαιρναν μέρος τρεις κατηγορίες πένταθλο. Έπαιρναν μέρος τρεις κατηγορίες

αθλητών : παιδιά, έφηβοι και άνδρες. Τα αθλητών : παιδιά, έφηβοι και άνδρες. Τα

παιδιά αγωνίζονταν στο δόλιχο, το στάδιο, παιδιά αγωνίζονταν στο δόλιχο, το στάδιο,

το δίαυλο, την πάλη, την πυγμή και το δίαυλο, την πάλη, την πυγμή και

παγκράτιο. Οι άνδρες στο δόλιχο, το στάδιο, παγκράτιο. Οι άνδρες στο δόλιχο, το στάδιο,

τον δίαυλο, τον ίππιο, το πένταθλο, την τον δίαυλο, τον ίππιο, το πένταθλο, την

πάλη, την πυγμή, το παγκράτιο και τον πάλη, την πυγμή, το παγκράτιο και τον

οπλίτη.οπλίτη.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ (β)ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ (β)

• Την 26Την 26ηη του Εκατομβαιώνος διεξαγόταν ο του Εκατομβαιώνος διεξαγόταν ο

ιππικός αγώνιππικός αγών στον ιππόδρομο των στον ιππόδρομο των

Αθηνών, που βρισκόταν στη θέση Αθηνών, που βρισκόταν στη θέση

«Εχελίδαι», κοντά στον Πειραιά και ήταν «Εχελίδαι», κοντά στον Πειραιά και ήταν

χώρος οκτώ σταδίων. Σε αυτούς τους χώρος οκτώ σταδίων. Σε αυτούς τους

ιππικούς αγώνες μπορούσαν να πάρουν ιππικούς αγώνες μπορούσαν να πάρουν

μέρος όλοι οι Έλληνες, αλλά και ξένοι. μέρος όλοι οι Έλληνες, αλλά και ξένοι.

• Οι ιππικοί αγώνες αποτελούνταν από αγώνες Οι ιππικοί αγώνες αποτελούνταν από αγώνες

ίππων με αναβάτη ή αρματοδρομίες και ίππων με αναβάτη ή αρματοδρομίες και

διαρκούσαν δύο μέρες :διαρκούσαν δύο μέρες :

Την Την πρώτη μέρα πρώτη μέρα διεξάγονταν :διεξάγονταν :

α) αγών «εκ των πολιτών» α) αγών «εκ των πολιτών»

β) αγών «εκ των φυλάρχων» καιβ) αγών «εκ των φυλάρχων» και

γ) αγών «εκ των ιππίων»γ) αγών «εκ των ιππίων»

Την Την δεύτερη μέρα δεύτερη μέρα διεξάγονταν :διεξάγονταν :

α) «αγών εκ πάντων» και α) «αγών εκ πάντων» και

β) «αγών εκ των πολιτών» με άρματα β) «αγών εκ των πολιτών» με άρματα

μάχης και παρελάσεως. μάχης και παρελάσεως.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ (γ)ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ (γ)

• Την 27Την 27ηη του Εκατομβαιώνος διεξαγόταν του Εκατομβαιώνος διεξαγόταν ο ο

χορός «Πυρρίχη»χορός «Πυρρίχη», χορός με όπλα, σε , χορός με όπλα, σε

ανάμνηση του ότι η πάνοπλος Θεά Αθηνά ανάμνηση του ότι η πάνοπλος Θεά Αθηνά

χόρεψε μετά τη νίκη της εναντίον των χόρεψε μετά τη νίκη της εναντίον των

γιγάντων. Ο χορός εκτελούνταν και από τις γιγάντων. Ο χορός εκτελούνταν και από τις

τρεις κατηγορίες αθλητών (παιδιά, έφηβοι τρεις κατηγορίες αθλητών (παιδιά, έφηβοι

και άνδρες). Ο νικητής χορός έπαιρνε ως και άνδρες). Ο νικητής χορός έπαιρνε ως

έπαθλο ένα βόδι. Οι χορευτές του κάθε έπαθλο ένα βόδι. Οι χορευτές του κάθε

χορού ήταν 24, ανά 12 σε δύο ημισφαίρια, χορού ήταν 24, ανά 12 σε δύο ημισφαίρια,

γυμνοί, μόνο με περικεφαλαία και ασπίδα.γυμνοί, μόνο με περικεφαλαία και ασπίδα.

• Επίσης την ίδια μέρα από τις δέκα φυλές Επίσης την ίδια μέρα από τις δέκα φυλές

των Αθηνών, έπαιρναν μέρος σε των Αθηνών, έπαιρναν μέρος σε αγώνα αγώνα

ευανδρίαςευανδρίας οι αντιπροσωπευτικότεροι σε οι αντιπροσωπευτικότεροι σε

σφρίγος και ωραίο ανάστημα άνδρες. Η σφρίγος και ωραίο ανάστημα άνδρες. Η

νικήτρια ομάδα έπαιρνε ως έπαθλο ένα βόδι νικήτρια ομάδα έπαιρνε ως έπαθλο ένα βόδι

και ασπίδες. και ασπίδες.

• Στο διαγωνισμό ευανδρίας, υπαγόταν και ο Στο διαγωνισμό ευανδρίας, υπαγόταν και ο

αγών θαλλοφόρωναγών θαλλοφόρων, όπου κάθε φυλή , όπου κάθε φυλή

παρουσίαζε τους θαλερότερους γέροντες, οι παρουσίαζε τους θαλερότερους γέροντες, οι

οποίοι μετά την ανάδειξη τους ως νικητών, οποίοι μετά την ανάδειξη τους ως νικητών,

κρατώντας κλάδους ελιάς, έπαιρναν μέρος κρατώντας κλάδους ελιάς, έπαιρναν μέρος

και στη μεγάλη πομπή των Παναθηναίων.και στη μεγάλη πομπή των Παναθηναίων.

• Επίσης τη νύχτα της 27ης προς την 28η του Επίσης τη νύχτα της 27ης προς την 28η του

μηνός διεξαγόταν μηνός διεξαγόταν η «πανυχίς»η «πανυχίς», που ήταν , που ήταν

παιάνας προς τιμή της Θεάς, από χορωδία παιάνας προς τιμή της Θεάς, από χορωδία

παρθένων της Αθήνας.παρθένων της Αθήνας.

• Τέλος τα αγωνίσματα έκλειναν με τη Τέλος τα αγωνίσματα έκλειναν με τη

«Νεών άμιλλα» «Νεών άμιλλα» που ήταν διαγωνισμός που ήταν διαγωνισμός

πλοίων, ιστιοπλοϊκοί αγώνες και πλοίων, ιστιοπλοϊκοί αγώνες και

λεμβοδρομίες, οι οποίες γίνονταν την 29η λεμβοδρομίες, οι οποίες γίνονταν την 29η

του μηνός, στην είσοδο του λιμένος του μηνός, στην είσοδο του λιμένος

Πειραιώς, στον τάφο του Θεμιστοκλέους.Πειραιώς, στον τάφο του Θεμιστοκλέους.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ (δ)ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ (δ)

• Την εσπέρα της 27ης Εκατομβαιώνος γινόταν Την εσπέρα της 27ης Εκατομβαιώνος γινόταν η λαμπαδηδρομία των η λαμπαδηδρομία των

ΠαναθηναίωνΠαναθηναίων. Ήταν δρόμος ανδρών που κρατούσαν αναμμένες λαμπάδες. Την . Ήταν δρόμος ανδρών που κρατούσαν αναμμένες λαμπάδες. Την

επιμέλειαεπιμέλεια της λαμπαδηδρομίας αναλάμβαναν οι φυλές. Οι αγωνιστές της λαμπαδηδρομίας αναλάμβαναν οι φυλές. Οι αγωνιστές ξεκινούσανξεκινούσαν απ’ το απ’ το

βωμό του Προμηθέως που βρισκόταν στην Ακαδημία και τερμάτιζαν στη πόλη των βωμό του Προμηθέως που βρισκόταν στην Ακαδημία και τερμάτιζαν στη πόλη των

Αθηνών. Αθηνών.

• Η λαμπαδηδρομία ήταν αγώνισμα μεταφοράς πυρσού, ο οποίος προερχόταν από το Η λαμπαδηδρομία ήταν αγώνισμα μεταφοράς πυρσού, ο οποίος προερχόταν από το

τελετουργικό άναμα της πυράς βωμού και από την πομπή μεταφοράς του φωτός για τελετουργικό άναμα της πυράς βωμού και από την πομπή μεταφοράς του φωτός για

την τέλεση θυσιών. Στα Παναθήναια έτρεχαν δέκα ομάδες λαμπαδηδρόμων, την τέλεση θυσιών. Στα Παναθήναια έτρεχαν δέκα ομάδες λαμπαδηδρόμων,

τοποθετημένοι κατά διαστήματα, μεταβιβάζοντας τη λαμπάδα ο ένας στον άλλο και τοποθετημένοι κατά διαστήματα, μεταβιβάζοντας τη λαμπάδα ο ένας στον άλλο και

επιδίωκαν να φέρουν πρώτοι τη φλόγα στο βωμό χωρίς να σβήσει η λαμπάδα.επιδίωκαν να φέρουν πρώτοι τη φλόγα στο βωμό χωρίς να σβήσει η λαμπάδα.

• Το Το έπαθλοέπαθλο ήταν κοινό για την νικήτρια ομάδα. Ως βραβείο έπαιρναν «νικητήριο» η ήταν κοινό για την νικήτρια ομάδα. Ως βραβείο έπαιρναν «νικητήριο» η

φυλή και «άθλον» ο νικητής. φυλή και «άθλον» ο νικητής.

• Οι λαμπαδηδρομίες μπορούσαν επίσης να γίνουν νύκτα ή οι λαμπαδηδρόμοι να ήταν Οι λαμπαδηδρομίες μπορούσαν επίσης να γίνουν νύκτα ή οι λαμπαδηδρόμοι να ήταν

έφιπποι. έφιπποι.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ (ε)ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ (ε)

Η πιο σημαντική μέρα των Παναθηναίων ήταν η 28η του μηνός κατά την οποία διεξάγονταν οι ιεροπραξίες των Η πιο σημαντική μέρα των Παναθηναίων ήταν η 28η του μηνός κατά την οποία διεξάγονταν οι ιεροπραξίες των Παναθηναίων. Παναθηναίων. Ο κύριος Ο κύριος σκοπός σκοπός του τελετουργικού τούτου μέρους, ήταν η επίσημη πομπή και η προσφορά του υφανθέντος του τελετουργικού τούτου μέρους, ήταν η επίσημη πομπή και η προσφορά του υφανθέντος πέπλου για την επένδυση του ξοάνου της Θεάς, καθώς επίσης και θυσίες και δεήσεις, προς έκφραση της πέπλου για την επένδυση του ξοάνου της Θεάς, καθώς επίσης και θυσίες και δεήσεις, προς έκφραση της ευγνωμοσύνης των Αθηναίων για την προστασία της πόλεως απ’ τη Θεά.ευγνωμοσύνης των Αθηναίων για την προστασία της πόλεως απ’ τη Θεά.

• Τον πέπλο τοποθετούσαν σε άρμα που είχε Τον πέπλο τοποθετούσαν σε άρμα που είχε σχήμα πλοίου, το οποίο είχε ιστό, πάνω στον σχήμα πλοίου, το οποίο είχε ιστό, πάνω στον οποίο έδενα τον πέπλο, ενώ το άρμα έσερναν οποίο έδενα τον πέπλο, ενώ το άρμα έσερναν άλογα. άλογα.

• Η πομπή δια του Διπύλου ερχόταν στο δρόμο Η πομπή δια του Διπύλου ερχόταν στο δρόμο που οδηγούσε στην αγορά, όπου οι ιππείς που οδηγούσε στην αγορά, όπου οι ιππείς έκαναν παρέλαση και τιμούσαν τους εκεί έκαναν παρέλαση και τιμούσαν τους εκεί βωμούς. Η πομπή έφτανε στο Ελευσίνιον, το βωμούς. Η πομπή έφτανε στο Ελευσίνιον, το ιερό όπου γινόταν η πρώτη μύηση των ιερό όπου γινόταν η πρώτη μύηση των Ελευσινίων Μυστηρίων, το οποίο βρισκόταν Ελευσινίων Μυστηρίων, το οποίο βρισκόταν δυτικά της εισόδου της Ακροπόλεως. δυτικά της εισόδου της Ακροπόλεως. Ακολούθως πλησίαζε το πελασγικό τείχος και Ακολούθως πλησίαζε το πελασγικό τείχος και έφτανε στο χώρο προ των Προπυλαίων της έφτανε στο χώρο προ των Προπυλαίων της Ακροπόλεως, χωρίς όμως το πλοίο –σχήμα Ακροπόλεως, χωρίς όμως το πλοίο –σχήμα άρμα- το οποίο αφηνόταν κοντά στον Άρειο άρμα- το οποίο αφηνόταν κοντά στον Άρειο Πάγο, και χωρίς τα άλογα. Πάγο, και χωρίς τα άλογα.

• Μόλις γινόταν η άνοδος της πομπής στην Μόλις γινόταν η άνοδος της πομπής στην Ακρόπολη, γινόταν και η παράδοση του Ακρόπολη, γινόταν και η παράδοση του πέπλου στην Ιέρεια της Αθηνάς Πολιάδος από πέπλου στην Ιέρεια της Αθηνάς Πολιάδος από τον ταμία του ιερού της Θεάς, οποίος τον ταμία του ιερού της Θεάς, οποίος περιστοιχιζόταν από ομάδα εργαστίνων. Η περιστοιχιζόταν από ομάδα εργαστίνων. Η παράδοση του πέπλου γινόταν μπροστά στο παράδοση του πέπλου γινόταν μπροστά στο ξόανο της Θεάς μέσα στον Παρθενώνα.ξόανο της Θεάς μέσα στον Παρθενώνα.

• Μετά την παράδοση άρχιζαν οι θυσίες των Μετά την παράδοση άρχιζαν οι θυσίες των ζώων τα οποία έφερναν οι πομπείς, ενώ ζώα ζώων τα οποία έφερναν οι πομπείς, ενώ ζώα προς θυσία πρόσφεραν και οι θεωροί των προς θυσία πρόσφεραν και οι θεωροί των άλλων πόλεων. Προσφέρονταν θυσίες άλλων πόλεων. Προσφέρονταν θυσίες πρώτα στην Αθηνά Υγεία και μετά στο βωμό πρώτα στην Αθηνά Υγεία και μετά στο βωμό της Αθηνάς Πολιάδος, ενώ ένα από τα της Αθηνάς Πολιάδος, ενώ ένα από τα ωραιότερα ζώα θυσιαζόταν στο βωμό της ωραιότερα ζώα θυσιαζόταν στο βωμό της Απτέρου Νίκης. Την ώρα που ψήνονταν τα Απτέρου Νίκης. Την ώρα που ψήνονταν τα ζώα, ο Κήρυξ ευχόταν υπέρ της σωτηρίας ζώα, ο Κήρυξ ευχόταν υπέρ της σωτηρίας και υγείας της Αθήνας και των άλλων και υγείας της Αθήνας και των άλλων πόλεων. Μετά τη θυσία, τα κρέατα πόλεων. Μετά τη θυσία, τα κρέατα διανέμονταν στους πανηγυριστές.διανέμονταν στους πανηγυριστές.

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ (α)ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ (α)

• Ο πέπλος δεν ήταν απλό κάλυμμα, αλλά Ο πέπλος δεν ήταν απλό κάλυμμα, αλλά

μάλλινο φόρεμα κίτρινου χρώματος, μάλλινο φόρεμα κίτρινου χρώματος,

κοσμημένο με χρυσοκέντητες σκηνές, που κοσμημένο με χρυσοκέντητες σκηνές, που

απεικόνιζαν τη Θεά να αγωνίζεται δίπλα στο απεικόνιζαν τη Θεά να αγωνίζεται δίπλα στο

Δία, εναντίον των Γιγάντων. Στο πέπλο Δία, εναντίον των Γιγάντων. Στο πέπλο

κεντούσαν σκηνές από τη Γιγαντομαχία, στην κεντούσαν σκηνές από τη Γιγαντομαχία, στην

οποία είχε πάρει μέρος και η Αθηνά και οποία είχε πάρει μέρος και η Αθηνά και

ιδιαίτερα τη νίκη της πάνω στο γίγαντα ιδιαίτερα τη νίκη της πάνω στο γίγαντα

Εγκέλαδο.Εγκέλαδο.

• Η ύφανση του πέπλου γινόταν επί Η ύφανση του πέπλου γινόταν επί

εννέα μήνες – από το μήνα Πυανεψιώνα – εννέα μήνες – από το μήνα Πυανεψιώνα –

από ομάδα γυναικών που περιελάμβανε την από ομάδα γυναικών που περιελάμβανε την

Ιέρεια της Θεάς, δύο από τις τέσσερις Ιέρεια της Θεάς, δύο από τις τέσσερις

αρρηφόρους και πολλές βοηθούς, τις αρρηφόρους και πολλές βοηθούς, τις

εργαστίνες. εργαστίνες.

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ (β)ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ (β)

• Οι νικητές των αγώνων έπαιρναν ως Οι νικητές των αγώνων έπαιρναν ως

έπαθλο «παναθηναϊκούς αμφορείς» έπαθλο «παναθηναϊκούς αμφορείς»

γεμάτους λάδι. γεμάτους λάδι.

• Οι παναθηναϊκοί αμφορείς είχαν στη Οι παναθηναϊκοί αμφορείς είχαν στη

κοιλιά τους την εικόνα της Αθηνάς κοιλιά τους την εικόνα της Αθηνάς

Ορθίας και γύρω από αυτή την Ορθίας και γύρω από αυτή την

επιγραφή «των Αθήνηθεν άθλων» επιγραφή «των Αθήνηθεν άθλων»

και από την άλλη παράσταση σκηνής και από την άλλη παράσταση σκηνής

γυμνικού αγωνίσματος.γυμνικού αγωνίσματος.

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ (γ)ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΙ (γ)

• Στην κεφαλή της πομπής βρισκόταν Στην κεφαλή της πομπής βρισκόταν η ιέρεια της η ιέρεια της

Αθηνάς. Αθηνάς.

• Πίσω της έρχονταν Πίσω της έρχονταν οι παρθένεςοι παρθένες που είχαν που είχαν

υφάνει το πέπλο της θεάς. υφάνει το πέπλο της θεάς.

• Ακολουθούσαν Ακολουθούσαν οι επίσημοι κάτοικοιοι επίσημοι κάτοικοι της Αθήνας, της Αθήνας,

οι άρχοντες, οι βουλευτές, οι ταμίες του Ναού οι άρχοντες, οι βουλευτές, οι ταμίες του Ναού

της Θεάς και άλλοι αξιωματούχοι. της Θεάς και άλλοι αξιωματούχοι.

• Πίσω από τους επίσημους Πίσω από τους επίσημους νεαροί Αθηναίοινεαροί Αθηναίοι

οδηγούσαν τα ζώα που θα θυσιάζονταν στο οδηγούσαν τα ζώα που θα θυσιάζονταν στο

βωμό της θεάς. βωμό της θεάς.

• Ακολουθούσαν Ακολουθούσαν οι κανηφόροιοι κανηφόροι, νεαρές Αθηναίες, , νεαρές Αθηναίες,

διαλεγμένες για το παράστημα και την ομορφιά διαλεγμένες για το παράστημα και την ομορφιά

τους, που κρατούσαν στα κεφάλια τους τους, που κρατούσαν στα κεφάλια τους

κάνιστρα με διάφορα δώρα και αφιερώματα για κάνιστρα με διάφορα δώρα και αφιερώματα για

την Αθηνά. την Αθηνά.

• Πίσω από τις νέες, έρχονταν Πίσω από τις νέες, έρχονταν οι υδροφόροιοι υδροφόροι

και ακολουθούσανκαι ακολουθούσαν

• οι διφροφόροιοι διφροφόροι, που μετέφεραν τα , που μετέφεραν τα

καθίσματα, καθίσματα,

• οι θεωροίοι θεωροί των άλλων πόλεων των άλλων πόλεων

• οι θαλλοφόροι γέροντεςοι θαλλοφόροι γέροντες, διαλεγμένοι άνδρες , διαλεγμένοι άνδρες

μεγάλης ηλικίας, που κρατούσαν κλάδους μεγάλης ηλικίας, που κρατούσαν κλάδους

ελιάς.ελιάς.

• τα στρατιωτικά τμήματατα στρατιωτικά τμήματα, οπλίτες Αθηναίοι , οπλίτες Αθηναίοι

και ιππείς, σε πυκνούς σχηματισμούς. Αυτό και ιππείς, σε πυκνούς σχηματισμούς. Αυτό

ήταν το πιο λαμπρό μέρος της πομπής που ήταν το πιο λαμπρό μέρος της πομπής που

θαύμαζαν οι κάτοικοι της Αθήνας. θαύμαζαν οι κάτοικοι της Αθήνας.

• Τελευταίο ερχόταν Τελευταίο ερχόταν το πλήθος των κατοίκωντο πλήθος των κατοίκων, ,

άντρες, γυναίκες και παιδιά.άντρες, γυναίκες και παιδιά.

Η ΠΟΜΠΗ ΤΩΝ ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΩΝΗ ΠΟΜΠΗ ΤΩΝ ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΩΝ