Ενότητα 1η Κείμενα με θέμα Τις πρώτες μέρες στο σχολείο

• Α) Ποια είναι η διαδικασία της επικοινωνίας:• πομπός - μήνυμα - δέκτης• Π.χ. Η Άννα (πομπός) είπε στη φίλη της(δέκτη) : « Η συμπεριφορά

σου τελευταία είναι παράξενη».(μήνυμα) • Β) Με ποιους τρόπους/ κώδικες γίνεται η επικοινωνία:• Π.χ. μαθηματικά σύμβολα, σήματα μορς, μουσικές νότες,

πινακίδες οδικής κυκλοφορίας, κ.ά.• Γ) Ποιες μορφές/είδη έχει η επικοινωνία: προφορική ή γραπτή• Δ) Πόσα είδη προτάσεων υπάρχουν: • Ως προς τη σημασία τους: αποφαντικές, προστακτικές,

επιφωνηματικές, ερωτηματικές• Ως προς τα συστατικά τους: • απλές, σύνθετες, επαυξημένες, ελλειπτικές• Ως προς την ποιότητά τους: καταφατικές ή αρνητικές• Ως προς τη σχέση τους με άλλες προτάσεις: κύριες ή

δευτερεύουσες• Ε) Από ποιους παράγοντες επηρεάζεται η επικοινωνία:• Ο κώδικας επικοινωνίας• Συνθήκες επικοινωνίας (τόπος, χρόνος, διάθεση,

πρόσωπα)

Ενότητα 2η Κείμενα με θέμα

Την επικοινωνία στο χώρο του σχολείου

• Α) Τις διαφορετικές μορφές προφορικού λόγου• Απλή συνομιλία /διάλογος • Εκφώνηση ομιλίας/λόγου σε ακροατήριο• Ραδιοτηλεοπτική ανακοίνωση/συζήτηση• Β) Τι διαφορετικές μορφές γραπτού λόγου• Ημερολόγιο προσωπικό , Επιστολή επίσημη/φιλική, Αίτηση, • Ηλεκτρονικό μήνυμα ή σε κινητό, Πρόσκληση, Ανακοίνωση• Άρθρο σε έντυπο, Μυθιστόρημα, Δοκίμιο, Διήγημα,

Θεατρικό έργο, Κόμικς, Συνθήματα σε αφίσες, πανό, τοίχους• * το ύφος και το λεξιλόγιο διαφέρει ανάλογα με το

είδος κειμένου• Γ) Τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται μια

παράγραφος:• Θεματική πρόταση, λεπτομέρειες, περίοδος κατακλείδα (όχι

πάντα)• Δ) Τις συνδετικές λέξεις που συνδέουν τα μέρη των

παραγράφων ή τη μια με την άλλη παράγραφο: όμως, ωστόσο, αλλά, κ.ά.

Ενότητα 3ηΚείμενα με θέμα

Τη φύση • Α) Τι είναι η περιγραφή • Προσώπου (εξωτερικά χαρακτηριστικά, χαρακτήρας,

συναισθήματα)• Χώρου (κοντινό και μακρινό πλάνο)• Αντικειμένου (εξωτερική μορφή, χρήση, τρόπος

λειτουργίας• Φαινομένου (ψυχικού, συναισθηματικού, άλλου)• Β) Η περιγραφή εκφράζεται με εικόνες • Γ) Τι είναι η αφήγηση• Γεγονότος/σειράς γεγονότων πραγματικών ή

φανταστικών• Δ) Η δομή της αφήγησης • πρόσωπα, χώρος, χρόνος, κατάσταση• εξέλιξη των γεγονότων• λύση, αποτέλεσμα

Ενότητα 3ηΚείμενα με θέμα

Τη φύση• Ε) Η αφήγηση γίνεται με βάση το χρόνο• Γραμμική αφήγηση (τα γεγονότα στην κανονική τους

σειρά)• In medias res ( η αφήγηση ανατρέπει τη σειρά των

γεγονότων)• Ανάδρομη αφήγηση (γεγονότα του περελθόντος)• Πρόδρομη αφήγηση (για όσα πρόκειται να συμβούν)• Σύγχρονη αφήγηση (για όσα συμβαίνουν τώρα)• Στ) Ο αφηγητής συμμετέχει σε όσα αφηγείται

(εσωτερική οπτική γωνία ή είναι αντικειμενικός παρατηρητής (εξωτερική οπτική γωνία)

• Ζ) Υποστηρίζω όσα λέω προφορικά ή γραπτά χρησιμοποιώντας πάντα επιχειρήματα

• Π.χ. Θεωρώ λάθος την άποψή σου, επειδή…

Ενότητα 4η Κείμενα με θέμα

Τη διατροφή και την υγεία • Α) Η ονοματική φράση έχει ως πυρήνα της ένα

όνομα/ουσιαστικό και μπορεί να είναι • απλή Π.χ. το χαλί

• διευρυμένη ( με επίθετο, αριθμητικό, αντωνυμία, μετοχή ή και πρόταση) π.χ. το κόκκινο χαλί

• Β) Η ρηματική φράση έχει ως πυρήνα της το ρήμα και μπορεί να είναι

• απλή π.χ. έτρεχε

• διευρυμένη (με προσδιορισμούς ή δευτερεύουσα πρόταση)

• πχ. έτρεχε πολύ γρήγορα

Ενότητα 4η Κείμενα με θέμα

Τη διατροφή και την υγεία

• Γ) Η ονοματική φράση μπορεί να είναι • υποκείμενο (ποιος;)του ρήματος

π.χ. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν άγχος.• αντικείμενο (ποιον; τι;) του ρήματος

π.χ. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν άγχος.• κατηγορούμενο του υποκειμένου μέσω συνδετικού ρήματος

π.χ. Η αγάπη είναι μοναδικό πράγμα.• Μαζί με πρόθεση σε προθετικό σύνολο

Π.χ. Βγήκε βόλτα με τις φίλες της.• Συμπλήρωμα ουσιαστικού

Π.χ. Τα θέματα των εξετάσεων ήταν εύκολα.• Ομοιόπτωτος προσδιορισμός

Π.χ. ένας συμμαθητής μου, (δηλαδή) ο Χρήστος, μου (επεξήγηση)Πχ. ο Χρήστος, (ο οποίος είναι) ένας συμμαθητής μου (παράθεση)

• επιθετικός προσδιορισμός π.χ. το όμορφο παιδί• Κατηγορηματικός προδιορισμός π.χ. το παιδί ιδρωμένο…

•

Ενότητα 4η Κείμενα με θέμα

Τη διατροφή και την υγεία

• Δ) Το επίθετο/αντωνυμία/ αριθμητικό/ μετοχή/ άλλο (με ή χωρίς άρθρο) όταν συνοδεύει ουσιαστικό με την ίδια πτώση, αριθμό και γένος είναι επιθετικόςπροσδιορισμός

• Π.χ. το αμάραντο στεφάνι, αθλητικό πνεύμα

• Ε) Όταν το άρθρο συνοδεύει το ουσιαστικό, απομονώνοντας το επίθετο τότε το επίθετο είναι κατηγορηματικός προσδιορισμός

• Π.χ. Έβλεπα το πρόσωπό του σκοτεινό. • Με τρεμάμενη την φωνή του άρχισε να λέει τι

είχε συμβεί.

Ενότητα 4η Κείμενα με θέμα

Τη διατροφή και την υγεία• Στ) Μια ονοματική φράση που δίνει ένα γενικό

χαρακτηριστικό σε άλλο όνομα λέγεται παράθεση• Π.χ. Ο Χρήστος, ένας συμμαθητής μου, μου είπε…

• Ζ) Η ονοματική φράση που επεξηγεί το όνομα λέγεται επεξήγηση

• Ε) Όταν το άρθρο συνοδεύει το ουσιαστικό, απομονώνοντας το επίθετο τότε το επίθετο είναι κατηγορηματικός προσδιορισμός

• Π.χ. Έβλεπα το πρόσωπό του σκοτεινό. • Με τρεμάμενη την φωνή του άρχισε να λέει τι

είχε συμβεί.

Ενότητα 4η Κείμενα με θέμα

Τη διατροφή και την υγεία• Η) Τα ουσιαστικά διακρίνονται σε • Δικατάληκτα ( δυο καταλήξεις σε κάθε αριθμό)• Τόξο-ου τόξα-ων • Τρικατάληκτα (τρεις καταλήξεις σε κάθε αριθμό)• Φίλος-ου-ο-ε, φίλοι-ων-ους• Ισοσύλλαβα (ίσος αριθμός συλλαβών σε ενικό/πληθυντικό)• Φίλος, τόξο• Ανισοσύλλαβα (άνισος αριθμός συλλαβών σε κάθε αριθμό)• Μαμά/μαμάδες, γιαγιά/γιαγιάδες, καναπές/καναπέδες• Θ) Η κλίση ουσιαστικών και επιθέτων• Ι) Μπορώ να παραγάγω νέες λέξεις από άλλες λέξεις• Προσθέτοντας άλλη κατάληξη στο ίδιο θέμα, το επίθημα• Παιδ- ί Παιδ-άκι Παιδ-ικός• Βάζοντας μπροστά στο θέμα ένα πρόθημα• Αμφι -βάλλω Κατά -βάλλω Υπερ -βάλλω

Ενότητα 5η Κείμενα με θέμα

Το θέατρο και τον κινηματογράφο• Α) Τα παρεπόμενα του ρήματος• Πρόσωπο(εγώ, εσύ…), αριθμός (ενικός, πληθυντικός)• Φωνές ενεργητική και παθητική• Συζυγίες α΄ (-ω –ομαι) και β΄ (-ώ –ιέμαι/-ούμαι/-άμαι)• Διαθέσεις ενεργητική, παθητική, ουδέτερη, μέση• Χρόνους παροντικούς (Ενεστώτα, Παρακείμενο),

παρελθοντικούς (Παρατατικό, Αόριστο, Παρακείμενο, Υπερσυντέλικο), μελλοντικούς (Μέλλοντας Εξακολουθητικός, Στιγμιαίος, Συντελεσμένος)

• Β) Τα συνδετικά ρήματα (είμαι, φαίνομαι, γίνομαι, κ.ά.) που συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο

Ενότητα 6η Κείμενα με θέμα

Δημιουργικές δραστηριότητες• Α) Ο ρόλος των πτώσεων των ουσιαστικών• Ονομαστική - υποκείμενο / κατηγορούμενο

ρήματος• Π.χ. Ο Φώτης είναι (ΚΤΓ)συνεργάσιμος. Ο Φώτης

(Α)διαβάζει.• Αιτιατική – αντικείμενο/ κατηγορούμενο ρήματος• Π.χ. Βλέπω μια σκιά. Θεωρώ (Α) την άποψή σου

(ΚΤΓ)λανθασμένη.• Γενική – αντικείμενο (έμμεσο) ρήματος• Π.χ. Μου αρέσει η μουσική. • Γενική ως προσδιορισμός• Π.χ. το τσάι του βουνού, τα ζώα του δάσους, η

τσάντα της Μαρίας• Β) Ότι μια ονοματική φράση που δίνει ένα γενικό

χαρακτηριστικό σε άλλο όνομα λέγεται παράθεση• Π.χ. Ο Χρήστος, ένας συμμαθητής μου, μου είπε…

Ενότητα 6η Κείμενα με θέμα

Δημιουργικές δραστηριότητες• Γ) Η ονοματική φράση που επεξηγεί το όνομα που

προσδιορίζει λέγεται επεξήγηση• Π.χ. ένας συμμαθητής μου, (δηλαδή) ο Χρήστος, μου

είπε…• Δ) Ο προδιορισμός σε ένα όνομα μπορεί να είναι • Ομοιόπτωτος (δηλαδή να έχει την ίδια πτώση με

το ουσιαστικό που συνοδεύει) • επιθετικός, κατηγορηματικός η παράθεση και η

επεξήγηση • Ετερόπτωτος (δηλαδή να βρίσκεται σε άλλη

πτώση από αυτό που προσδιορίζει)• Γενική δίπλα σε ουσιαστικό με άλλη πτώση

Ενότητα 7η Κείμενα με θέμα

Τον κόσμο της οθόνης και της εικόνας• Α) Το Οριστικό ο η το και το Αόριστο

άρθρο ένας μια έναΠ.χ. ο άνθρωπος ένας άνθρωπος

• Β) Να ξεχωρίζω το αόριστο άρθρο από• Το αριθμητικό ένας μία ένα ( σύμφωνα με

το νόημα )• Π.χ. ήρθε μόνο ένας μαθητής. (αριθμητικό)• Ένας μαθητής είπε… (άρθρο)• την αόριστη αντωνυμία ένας μια ένα• Π.χ. ένας μου είχε πει ότι … (αντωνυμία)• Ένας κύριος χτυπούσε την πόρτα. (άρθρο)

Ενότητα 8η Κείμενα με θέμα

Τον αθλητισμό και τους Ολυμπιακούς αγώνες

• Α) Τι είναι οι κύριες προτάσεις (ανεξάρτητες, αυτοδύναμες)• Π.χ. Χτες πήγαμε εκδρομή.• Β) Τι είναι οι δευτερεύουσες προτάσεις ( εξαρτημένες από

άλλες)• Π.χ. Χτες πήγαμε να ψωνίσουμε.• Γ) Οι προτάσεις συνδέονται με συνδέσμους (και, όμως, μήπως,

αλλά, όταν, πριν, επειδή, αν και, αν, για να κ.ά.)• Δ) Τι είναι η παρατακτική σύνδεση (συνδέω ισοδύναμες

προτάσεις)• Π.χ. Χτες πήγαμε εκδρομή και περάσαμε υπέροχα. (Κ + Κ) • Θα ήθελα να σκεφτώ πρώτα και να αποφασίσω μετά (Δ + Δ)• Ε) Τι είναι η υποτακτική σύνδεση • (συνδέω μη ισοδύναμες προτάσεις)• Π.χ. Χτες πήγαμε // να ψωνίσουμε (Κ - Δ)• Δε θα ήθελα // να φύγω // πριν μάθω // τι έγινε.(Δ – Δ – Δ)•

Ενότητα 10η • Α) Ποιες δευτερεύουσες προτάσεις ισοδυναμούν με

επιρρηματικό προσδιορισμό:

• Χρονικές ( όταν, σαν, άμα, αφού, αφότου, πριν, έως, μόλις, κ.ά.)

• Π.χ. Θα φύγω όταν τελειώσω• Αιτιολογικές (επειδή, γιατί, διότι, αφού)• Π.χ. έφαγε κάτι γιατί είχε πεινάσει.• Υποθετικές (εάν, αν)• Αν έρθει μαζί μας, δε θα περάσουμε καλά.• Τελικές (του σκοπού) (για να, να)• Π.χ. Πάω να φέρω λίγο νερό.• Αποτελεσματικές (ώστε, ώστε να, με αποτέλεσμα

να)• Π.χ. Έβρεξε τόσο ώστε πλημμύρισαν όλα τα φρεάτια.• Εναντιωματικές (αν και, παρόλο που)• Π.χ. Αν και δεν τον συμπαθώ, νομίζω ότι έχει δίκιο.

Ενότητα 10η • Β) Ποιες δευτερεύουσες προτάσεις ισοδυναμούν

με υποκείμενο, αντικείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης

• Ειδικές (ότι, πως)• Π.χ. Λέει (Α) ότι θα φύγει. Φαίνεται (Υ) ότι θα φύγει.• Βουλητικές (να)• Π.χ. Θέλω (Α) να φύγω. Πρέπει (Υ) να φύγω.• Ενδοιαστικές (μήπως, μην, μήπως δεν, μη δε)• Π.χ. Φοβάμαι (Α) μήπως χάσω. Υπάρχει φόβος (Υ)

μήπως χάσουν.• Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις (τι, ποιος,

πόσος, πόσο, πού, πότε, πώς )• Π.χ. Δεν ξέρω (Α) τι να κάνω. Είναι άγνωστο (Υ) ποιος

θα κερδίσει.