Η σημασία της έρευνας & της ανάπτυξης καινοτομιών για τις Ελληνικές επιχειρήσεις

Γιάννης Μουρατίδης

MSc, Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Σύμβουλος Επιχειρηματικής Ανάπτυξης

Αθήνα, 17 Δεκεμβρίου2011

Τι είναι;

• Μετασχηματισμός ιδέας σε νέο εμπορεύσιμο προϊόν

Καινοτομία και κρίση

Πολυτέλεια ή αναγκαιότητα

Η καινοτομία στην Ελλάδα

• Συγκριτική μελέτη του 2007 από Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Ίδρυμα Κόκκαλη.

• Δείκτες«Ευρωπαϊκού Πίνακα Καινοτομίας»

Δείκτες

Κατάταξη ανά δείκτη

Δαπάνες για Ε&Α (%ΑΕΠ)

Δαπάνες ΤΠΕ (% ΑΕΠ)

Κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου (% ΑΕΠ)

Δια βίου μάθηση

Διπλώματα ευρεσιτεχνίας, Νέα Σήματα

Επιχειρήσεις που επιχορηγούνται για καινοτομίες

Δαπάνες «καινοτομίας» / κύκλος εργασιών

+

• Δαπάνες εκσυγχρονισμού / κύκλος εργασιών

• Επιχορήγηση από το δημόσιο

• Αριθμός πτυχιούχων Θετικών Επιστημών και Πολυτεχνείων

-• Δαπάνες για Ε&Α• Κατοχυρώσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας• Δαπάνες για Τ&Π, Δια βίου μάθηση• Ποιότητα της εκπαίδευσης • Κεφάλαια Επιχειρηματικού Κινδύνου• Καινοτομικές συνεργασίες

Ανάλυση ευαισθησίας

Βελτίωση κατά 1% στην αποδοτικότητα καινοτομίας συνεισφέρει 2% περίπου

αύξηση στο ΑΕΠ και 3,8% στην Ανταγωνιστικότητα

Επιχειρηματική Καινοτομία … πότε χρειάζεται;

• Ρυθμός αγοράς γρηγορότερος του οργανισμού

• Προβλήματα κατακλύζουν την επιχείρηση• Ουσιαστικές δημογραφικές αλλαγές • Δημοσιονομικές - οικονομικές αλλαγές

Επιχειρηματική Καινοτομία … πως επιτυγχάνεται;

• Ε&ΤΑ – Γραμμικό μοντέλο

ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΥΣΗ⇒ ⇒ ⇒

• Σύστημα καινοτομίας, ανοιχτή καινοτομία– Επιχειρήσεις– Ιδρύματα Ανώτατης Εκπαίδευσης – Ερευνητικοί Φορείς– Μηχανισμοί διασύνδεσης– Κρατικοί οργανισμοί– Οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί (πέραν του κράτους)– Τελικοί καταναλωτές, ενδιάμεσοι χρήστες (επιχειρήσεις)

Ερμηνείες και … παρερμηνείες

• νέο ή βελτιωμένο εμπορεύσιμο προϊόν• νέες ή βελτιωμένες διαδικασίες• εφευρέσεις – 10% καινοτομίες• Χρήση νέας γνώσης τεχνολογίας ή αγοράς =

επιθυμητό προϊόν, διαδικασίες

Είδη επιχειρηματικής καινοτομίας

• Στο προϊόν της επιχείρησης• Στις διεργασίες (παραγωγής, παροχής

υπηρεσιών)• Στο μάρκετινγκ• Στις πωλήσεις• Στην οργάνωση

Μπορεί μια νέα μικρή επιχείρηση να καινοτομήσει;

ΝΑΙ! και μάλιστα ευκολότερα από μία υφιστάμενη

Κοστίζει η εφαρμογή καινοτομιών;

Η επένδυση δεν είναι κόστος!

Ποιες είναι οι καινοτομικές επιχειρήσεις;;

• Αξία στην δημιουργικότητα και την παραγωγή ιδεών• Σχεδιασμός γύρω από τις ανάγκες των πελατών • Παρακολούθηση συνθηκών της αγοράς• Αποδοχή της αλλαγής και νέων ιδεών• Σύνδεση επιβράβευσης με την απόδοση• Συνεργασία με άλλες επιχειρήσεις και ερευνητικούς οργανισμούς• Υποδομή νέων γνώσεων και δεξιοτήτων • Εργαζόμενοι με επάρκεια και αυτοπεποίθηση• Κοινό όραμα • Εργασία σε ομάδες και • Αναγνωρίζουν την ανάγκη για ειδικούς

Σύστημα Καινοτομίας

• Κουλτούρα Διοίκησης• Αξιοποίηση προσωπικού• Διαχείριση γνώσης• Τεχνολογικός Έλεγχος • Επιχειρηματικό σχέδιο• Πιλοτικές εφαρμογές• Φόβος αποτυχίας…• Χρηματοδότηση

Σύστημα καινοτομίας

Χρηματοδότηση επιχειρηματικής καινοτομίας

Έρευνα & ανάπτυξη Επενδύσεις σε πάγια Εμπορευματοποίηση , προβολή, διάθεση

Στόχοι της Συνθήκης της Λισσαβόνας 2020

Στόχος η δαπάνη για Ε&ΤΑ στο 3% του ΑΕΠ

Ειδικότεροι στόχοι:– η διευκόλυνση των επιχειρηματιών στην κρίσιμη φάση της

μεταφοράς της καινοτομίας από το εργαστήριο στην αγορά– η βελτίωση των δυνατοτήτων άντλησης πόρων από την ΕΕ

για ερευνητικά προγράμματα– η στενότερη διασύνδεση των κόσμων της επιστήμης και

των επιχειρήσεων– η διευκόλυνση της επαγγελματικής μετακίνησης ερευνητών

μεταξύ των κρατών μελών

Διατιθέμενος Προϋπολογισμός για Ε&ΤΑ και Καινοτομία

1,068 δις € μέσω του ΕΣΠΑ 2007-2013:– 888 εκατ. € μέσω της Γενικής Γραμματείας Έρευνας

και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) – 180 εκατ. € μέσω της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης

του ΕΠ του ΥΠΔΒΜΘ

Βασικές Κατηγορίες Χρηματοδοτικών Εργαλείων Ενίσχυσης Καινοτομίας

– Ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία ενίσχυσης (ΕΣΠΑ 2007-2013, 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο κλπ)

– Εθνικά χρηματοδοτικά εργαλεία ενίσχυσης (Νέος Επενδυτικός Νόμος 3908/2011)

Φορείς Χρηματοδότησης

• Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ)• Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα ΙΙ

(ΕΠΑΝ ΙΙ)• Νέος Επενδυτικός Νόμος 3908/2011• Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ψηφιακή Σύγκλιση 2007-

2013• Λοιποί ιδιωτικοί φορείς (π.χ. Venture Capitals,

Crowd funding κ.α.)

Δράσεις χρηματοδότησης της Έρευνας & Καινοτομίας μέσω της ΓΓΕΤ

• «Δημιουργία-υποστήριξη νέων καινοτόµων επιχειρήσεων, κυρίως υψηλής έντασης γνώσης

• «Υποστήριξη Νέων Επιχειρήσεων για Δραστηριότητες Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης»

• «Κουπόνια Καινοτομίας»• «Δράση Συνεργασία 2011»• «Υποστήριξη των επιχειρήσεων για την απασχόληση

προσωπικού υψηλής επιστημονικής κατάρτισης»• «Δημιουργία καινοτομικών συστάδων επιχειρήσεων• «Δράση Αριστεία»

«Δημιουργία-υποστήριξη νέων καινοτόµων επιχειρήσεων, κυρίως υψηλής έντασης γνώσης (Spin-

off και Spin-out)»

• Συνολικός προϋπολογισμός 25.000.000€• Αποδέκτες: επιχειρήσεις, ερευνητές, ερευνητικά κέντρα, ΑΕΙ, ΤΕΙ.• Προϋπολογισμός έργων: έως 1.428.871€• Ποσοστό επιχορήγησης: έως 70%• Στόχοι:

– Εφαρµογή καινοτόµων επενδυτικών σχεδίων– Αξιοποίηση της γνώσης που παράγεται από ερευνητές και από

επιχειρήσεις µε καινοτόµες δραστηριότητες – Παραγωγή νέων προϊόντων, διεργασιών και διαδικασιών υψηλής

προστιθέµενης αξίας και έντασης γνώσης

«Κουπόνια Καινοτομίας»

• Συνολικός προϋπολογισμός 8.400.000€• Αποδέκτες: επιχειρήσεις, ερευνητές, ερευνητικά κέντρα, ΑΕΙ, ΤΕΙ.• Προϋπολογισμός έργων: έως 7.000€• Ποσοστό επιχορήγησης: 100% • Στόχοι:

Ενίσχυση των ΜΜΕ μέσω της αγοράς:– Καινοτόμων συμβουλευτικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών– Γνώσης/εμπειρογνωμοσύνης από φορείς καινοτομίας– Υποστήριξη των εργαστηρίων δημόσιων Ε&Τ φορέων

«Δράση Συνεργασία 2011»

• Συνολικός προϋπολογισμός 68.320.000€• Αποδέκτες: επιχειρήσεις, ερευνητές, ερευνητικά κέντρα, ΑΕΙ, ΤΕΙ,

ΟΤΑ κ.α.• Προϋπολογισμός έργων: έως 3.000.000€• Ποσοστό επιχορήγησης: έως 80%, αναλόγως με το είδος της

έρευνας (Βασική έρευνα, Βιομηχανική έρευνα, Πειραματική ανάπτυξη)

• Στόχοι:– Συνεργασία ανάμεσα σε επιχειρήσεις & ερευνητικούς φορείς– Προώθηση της πράσινης ανάπτυξης– Αύξηση της ανταγωνιστικότητας – Εξωστρέφεια

«Υποστήριξη των επιχειρήσεων για την απασχόληση προσωπικού υψηλής επιστημονικής κατάρτισης»

• Συνολικός προϋπολογισμός 15.000.000€• Αποδέκτες: επιχειρήσεις, Ερευνητές (Phd), Απόφοιτοι ΑΕΙ, ΤΕΙ• Προϋπολογισμός έργων: έως 200.000€• Ποσοστό επιχορήγησης: 70%• Στόχοι:

– Παραγωγή νέων καινοτόμων προϊόντων & υπηρεσιών – Βελτίωση παραγωγικών διαδικασιών– Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα

«Δημιουργία καινοτομικών συστάδων επιχειρήσεων - ένα ελληνικό προϊόν, μια αγορά: ο πλανήτης»

• Αποδέκτες: Δίκτυα επιχειρήσεων, ερευνητικών / ακαδημαϊκών φορέων, φορείς μεταφοράς τεχνολογίας & τεχνογνωσίας, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών, κ.λ.π.

• Προϋπολογισμός έργων: έως 4.500.000€ ανά συστάδα επιχειρήσεων

• Ποσοστό επιχορήγησης: έως 80% ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης, το αντικείμενο της έρευνας κλπ

• Στόχοι: – Ανάπτυξη καινοτομικών συστάδων επιχειρήσεων – Ανάπτυξη καινοτομικών προϊόντων & υπηρεσιών με διεθνή αναγνώριση και

ανταγωνιστικότητα– Επίτευξη οικονομιών κλίμακας

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα ΙΙ (ΕΠΑΝ ΙΙ)

Συνολικά κονδύλια: 1,519 δις €

Στόχοι:• Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας • Βελτίωση της εξωστρέφειας • Βελτίωση του παραγωγικού συστήματος της χώρας

με έμφαση στη διάσταση της καινοτομικότητας

Νέα Καινοτομική Επιχειρηματικότητα

• Συνολικός προϋπολογισμός: 30 εκατ. €• Αποδέκτες: Επιχειρήσεις• Προϋπολογισμός έργων: από 20.000€ - 300.000€• Ποσοστό επιχορήγησης: 60%• Στόχοι:

– Ενίσχυση της δημιουργίας/ίδρυσης καινοτόμων επιχειρήσεων– Εμπορική αξιοποίηση καινοτομικών ιδεών– Εμπορική διάθεση νέων καινοτόμων προϊόντων ή υπηρεσιών

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ψηφιακή Σύγκλιση 2007-2013

Συνολικά κονδύλια: 1,147 δις €

Στόχοι:• Αποδοτική & βιώσιμη αξιοποίηση των ΤΠΕ• Προώθηση των ΤΠΕ σε επιχειρήσεις• Ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών της δημόσιας

διοίκησης για τον πολίτη

Δράση «digi-mobile»

• Συνολικός προϋπολογισμός: 15 εκατ. €• Αποδέκτες: Επιχειρήσεις κάθε νομικής μορφής και κλάδου με 0-49

άτομα προσωπικό• Προϋπολογισμός έργων: έως 12.000€• Ποσοστό επιχορήγησης: 70%• Στόχοι:

– Ενίσχυση της αξιοποίησης καινοτόμων εφαρμογών ψηφιακών υπηρεσιών επί συσκευών κινητών επικοινωνιών (smartphones) και tablet-pc, από υφιστάμενες επιχειρήσεις που να είναι τύπου B2C, B2B ή Β2Ε

Ιδιωτική Χρηματοδότηση

• Κεφάλαια σποράς (Seed funding, Crowd funding κλπ)Προ- χρηματοδότηση καινοτόμας ιδέας

• Ιδιώτες επενδυτές (Business angels)Χρηματοδότηση στο ξεκίνημα μικρών επιχειρήσεων

• Κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου (Venture Capital)Χρηματοδότηση σημαντικής ανάπτυξης επιτυχημένων καινοτόμων

επιχειρήσεων

Νέος Επενδυτικός Νόμος 3908/2011

• Συνολικός προϋπολογισμός: εξαρτάται από έτος σε έτος (για το 2011 ανήλθε σε 3 δις €)

• Αποδέκτες: Επιχειρήσεις• Προϋπολογισμός έργων: min. 100.000€• Ποσοστό επιχορήγησης: έως 50% ανάλογα με τον τόπο

εγκατάστασης της επένδυσης• Στόχοι:

– Ενίσχυση επιχειρήσεων για δαπάνες: • Εφαρμοσμένης Έρευνας• Πειραματικής Ανάπτυξης• Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας & Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας• Ερευνητικού Προσωπικού

Οι βασικές ερωτήσεις

• Μπορεί να χρηματοδοτηθεί; • Υπάρχει τεχνική εφικτότητα; Έχουν γίνει διαδικασίες

δοκιμών ή μετρήσεων; • Διαθεσιμότητα σε πρώτες ύλες, τεχνολογικό υπόβαθρο,

υπηρεσίες, τεχνική / τεχνολογική υποστήριξη;• Δημιουργία πλεονεκτήματος; ποιότητα, κόστος,

διαθεσιμότητα, πρόσβαση στην πελατεία;• Κάλυψη αναγκών της αγοράς ;• Συνθήκες ανταγωνισμού στις αγορές στόχους • Που μπορεί να διαφοροποιηθεί από τον ανταγωνισμό και

να αποκτήσει πλεονέκτημα;

Ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα

• Βελτίωση τεχνικών χαρακτηριστικών προϊόντος• Βελτίωση ποιότητας• Βελτιστοποίηση διαδικασιών• Βελτίωση παραγωγικότητας• Μείωσης κόστους παραγωγής / διάθεσης υπηρεσίας• Μείωση κόστους λοιπών λειτουργιών • Αύξηση ευελιξίας• Βελτίωση συνθηκών των εργαζομένων• Αύξηση κέρδους