Οι σημειώσεις αυτές συμπληρώνουν το ppt «Η ΑΚΜΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ» που μπορείτε να βρείτε στο slideshare και είναι εργασία

της μαθήτριας της Ε τάξης Δέσποινας Τριγ. Θα τα βρείτε το ppt και το κείμενο στη σελίδα

http://atsidespaidia.blogspot.gr/2013/05/blog-post_23.html

Σελίδα 1«Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΜΕΓΑΛΗ ΑΚΜΗ» ΚΛΙΚ

Σελίδα 3Πριν αρχίσω την παρουσίασή μου, θα ήθελα να αναφέρω λίγες πληροφορίες για την πόλη της Θεσσαλονίκης. ΚΛΙΚ

Σελίδα 4Η Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε από τον Κάσσανδρο και έλαβε το όνομά της προς τιμήν της συζύγου του, την Θεσσαλονίκη, η οποία ήταν ετεροθαλής αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και κόρη του Φιλίππου Β’ και της πέμπτης συζύγου του, της Θεσσαλής πριγκίπισσας Νικησιπόλης. ΚΛΙΚ

Σελίδα 5Το όνομά της είναι σύνθεση των λέξεων Θεσσαλών και Νίκη, σε ανάμνηση της νίκης των Μακεδόνων και του Κοινού των Θεσσαλών έναντι του τυραννικού καθεστώτος των Φερών και των συμμάχων της Φωκέων, στο πλαίσιο του Γ’ Ιερού Πολέμου, ο οποίος ήταν ο τρίτος κατά σειρά πόλεμος που έγινε το 356 π.χ. στην αρχαία Ελλάδα, με αφορμή τον έλεγχο του μαντείου των Δελφών. (Ε

ΚΛΙΚ

Σελίδα 6Η Θεσσαλονίκη, βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Ελλάδας και είναι σήμερα η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη, με πληθυσμό 789.000 κατοίκους περίπου.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 7Και τώρα στο μάθημά μας. ΚΛΙΚ

Σελίδα 8Η Θεσσαλονίκη έπαιξε σημαντικό ρόλο στις ιστορικές εξελίξεις της βυζαντινής εποχής. Τα ισχυρά της τείχη αντιστάθηκαν στις ποικίλες ορδές βαρβάρων ενώ αλώθηκαν μόνο τρεις φορές σε διάστημα 1000 ετών. Τα οχυρωματικά τείχη κατασκευάστηκαν από το Θεοδόσιο το Μεγάλο, τον 4ο αιώνα. Επισκευάστηκαν πολλές φορές για να αντέξουν στις βαρβαρικές επιδρομές. Σήμερα σώζονται τμήματα των τειχών κυρίως πάνω από την Εγνατία και στις Συκιές. Οι δύο από τις τρεις αλώσεις που δέχτηκε η πόλη στο διάστημα αυτό, ήταν από τους Σαρακηνούς και τους Νορμανδούς. Η τρίτη και τελευταία άλωση, ήταν από τους Τούρκους το 1430μ.χ.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 9Στις 29 Ιουλίου 904μ.χ., η πόλη δέχθηκε επίθεση από τους Σαρακηνούς, με αρχηγό τον Λέοντα Τριπολίτη. Η σφοδρότητα της επίθεσης και η μη καλή προετοιμασία της πόλης να δεχθεί επίθεση, οδήγησαν στην πρώτη άλωση και τη λεηλασία της. ο Λέων Τριπολίτης με 54 μεγάλα πλοία, αγκυροβολεί μπροστά από την Θεσσαλονίκη.

ΚΛΙΚ

-2-

Σελίδα 10Εικόνα αιχμαλωσίας από Σαρακηνούς (όχι). ΚΛΙΚ

Σελίδα 11Χάρτης με τα τείχη της Θεσσαλονίκης (όχι).

Το τείχος της πόλης προς την θάλασσα είναι χαμηλό και οι Θεσσαλονικείς, ρίχνουν μέσα στην θάλασσα ογκολίθους από αρχαία μνημεία και προσπαθούν να παρεμβάλουν διάφορα εμπόδια στους θαλασσίους υφάλους, ώστε να μην προσαράξουν τα εχθρικά πλοία.Αλλά ο Λέων ο Τριπολίτης δεν δίνει τον αναγκαίο χρόνο στους εχθρούς του να οργανωθούν και να οχυρωθούν. Διατάσσει επίθεση. Η πολιορκία αρχίζει και οι μάχες είναι άγριες. Δύο ημέρες μετά, η άμυνα καταρρέει και τα τοίχοι πέφτουν.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 12Η δεύτερη άλωση της πόλης από τους Νορμανδούς (Βίκινγκ) το 1185μ.χ., θεωρείται γεγονός ορόσημο για την ιστορία της Θεσσαλονίκης.Στις 15 Αυγούστου του 1185 μ.χ., ο νορμανδικός στόλος μεταφέροντας 80.000 στρατό, κατέπλευσε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και άρχισε την πολιορκία από ξηρά και θάλασσα. Ο ανεφοδιασμός όμως της πόλης δεν ήταν επαρκής, ο διοικητής της Δαυίδ Κομνηνός δεν ήταν ικανός να οργανώσει κατάλληλα την άμυνα, εγκατέλειψε τους αμυνόμενους και οι ενισχύσεις από την Κωνσταντινούπολη έφτασαν πολύ αργά. Έτσι οι Νορμανδοί, στις 24 Αυγούστου 1185 μ.χ., αφού έχασαν 3.000 στρατιώτες, κατέλαβαν τη Θεσσαλονίκη, παρά την ηρωϊκή άμυνα των κατοίκων και τη λεηλάτησαν, θανατώνοντας 7.000 από τους κατοίκους της. ΚΛΙΚ

Σελίδα 13Στον χάρτη που ακολουθεί, βλέπουμε με κίτρινο χρώμα, την πορεία που ακολούθησαν οι Νορμανδοί για να φτάσουν στο Βυζάντιο. Εδώ καταλαβαίνουμε πως η θέση της Θεσσαλονίκης ήταν μεγάλης στρατηγικής σημασίας, για όσους ήθελαν να κατακτήσουν τα εδάφη του Βυζαντίου.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 14Παρακάτω βλέπουμε την στολή και τον οπλισμό που έφερε ένας Νορμανδός στρατιώτης. ΚΛΙΚ

Σελίδα 15Τώρα θα αναφερθώ στα σημαντικότερα μνημεία της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης, τους ναούς και τα μοναστήρια της. Ο ναός που αποτελεί το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της πόλης, είναι αυτός του Αγίου Δημητρίου. Η χρονολογία ανέγερσης του ναού δεν μας είναι επακριβώς γνωστή. Στο κείμενο των θαυμάτων του Αγίου Δημητρίου, διαβάζουμε ότι ο πρώτος ναός οικοδομήθηκε από τον έπαρχο Λεόντιο το 412-413 μ.Χ.

-3-

Σύμφωνα με κάποιες πηγές, πρωτοχτίστηκε πάνω από ένα ρωμαϊκό λουτρό στο οποίο μαρτύρησε ο Άγιος Δημήτριος το 303 μ.χ. Σύμφωνα με την παράδοση, από το σημείο όπου μαρτύρησε ο άγιος άρχισε να αναβλύζει μύρο.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 16Το 324μ.χ. που ορίστηκε ο χριστιανισμός σαν επίσημη θρησκεία του βυζαντινού κράτους, οι Θεσσαλονικείς οικοδόμησαν ένα μικρό ναό στο σημείο αυτό. Η φήμη του ναού αυτού σύντομα εξαπλώθηκε σε όλο τον χριστιανικό κόσμο, διότι αποδείχτηκε ότι το μύρο είχε ιαματικές ιδιότητες. Προσκυνητές κατέφταναν από όλα τα μέρη του κόσμου για να προσευχηθούν και να θεραπευτούν. Ανάμεσα σε αυτούς προσήλθε και ο έπαρχος Λεόντιος. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Λεόντιος θεραπεύτηκε από κάποια ανίατη ασθένεια που τον ταλάνιζε και σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον Άγιο, αντικατέστησε το μικρό ναό με μια επιβλητική Βασιλική, το 413μ.χ. Η Βασιλική στεκόταν εκεί μέχρι και τα χρόνια του αυτοκράτορα Ηρακλείου (610-641μ.χ.) και κατόπιν καταστράφηκε από φωτιά. ΚΛΙΚ

Σελίδα 17Εικόνα: Ο Άγιος Δημήτριος κατεστραμμένος από φωτιά (όχι).Ο σημερινός ναός κτίστηκε από τον επίσκοπο Ιωάννη τον 7ο αιώνα, στα ερείπια παλαιότερου ναού.Το 1988 ο ναός ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 18Ο Άγιος Δημήτριος είναι πολιούχος και προστάτης της Θεσσαλονίκης και η μνήμη του γιορτάζετε στις 26 Οκτωβρίου. ΚΛΙΚ

Σελίδα 19

Υπάρχουν και πολλοί άλλοι σημαντικοί ναοί και μοναστήρια, όπως ο ναός της Αγίας Σοφίας, ο ναός των Αγίων Αποστόλων, ο ναός της Αχειροποιήτου, η Μονή Βλατάδων κ.α.Παρακάτω θα παρακολουθήσουμε απόσπασμα ενός βίντεο, όπου παρουσιάζονται μερικές από τις βυζαντινές εκκλησίες της Θεσσαλονίκης.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 20Άλλα σημαντικά μνημεία που έχει να παρουσιάσει η Βυζαντινή Θεσσαλονίκη είναι τα οχειρωματικά της τείχη και τα βυζαντινά λουτρά.

ΚΛΙΚ

-4-

Σελίδα 21Τα Βυζαντινά τείχη της Θεσσαλονίκης, αποτελούν σημαντικό τμήμα οχύρωσης, τεράστια ιστορική κληρονομιά και αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού της πόλης.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 22Η Βυζαντινή αρχιτεκτονική τους είναι μοναδική.Τα τείχη που απαρτίζουν κατά μήκος την πόλη της Θεσσαλονίκης έχουν περίπου 5 χιλιόμετρα περίμετρο και το ύψος τους κυμαίνεται από 9 μέτρα ως 10,50 μέτρα.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 23Το χτίσιμο τους περιβάλλεται από επαναλαμβανόμενες σειρές τούβλων και πετρωμάτων διακοσμημένα με Σταυρούς, αρχαιοελληνικά σύμβολα όπως η απεικόνιση του ήλιου ή η απεικόνιση με ρόμβους. Παρόμοιας οχύρωσης είναι και τα βυζαντινά τείχη που σώζονται στην Κωνσταντινούπολη.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 24Στη συνοικία Κουλέ Καφέ της Άνω Πόλης, ανάμεσα σε πολυώροφες πολυκατοικίες του 1960 και του 1970, μία στέγη από λαμαρίνες στηριγμένη σε υποστυλώματα προστατεύει προσωρινά το Βυζαντινό Λουτρό της Θεσσαλονίκης, το μοναδικό σωζόμενο λουτρό της μεσοβυζαντινής περιόδου σε ολόκληρη την Ελλάδα.Το Βυζαντινό Λουτρό, χρονολογείται γύρω στο 1300 μ.χ. και λειτούργησε για περίπου επτά αιώνες. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, ήταν λουτρό της γειτονιάς και λειτουργούσε εκ περιτροπής ως ανδρικό και γυναικείο.Το Βυζαντινό Λουτρό της Άνω Πόλης της Θεσσαλονίκης σταμάτησε να λειτουργεί τη δεκαετία του 1940. Σήμερα γίνονται εργασίες για τη διάσωσή του.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 25Κατά το 13ο και 14ο αιώνα, η Θεσσαλονίκη γνώρισε ιδιαίτερη πνευματική και εμπορική άνθηση, γεγονός που την έκανε αυτοδιοικούμενη, στα χρόνια όπου η υπόλοιπη Βυζαντινή Αυτοκρατορία βρισκόταν σε παρακμή. Ανέδειξε πληθώρα λογίων, θεολόγων και καλλιτεχνών. Λειτούργησαν κατώτερα και μέσα σχολεία, αλλά και ανώτατες σχολές Μαθηματικών, Νομικής, Φιλοσοφίας και Ρητορικής. Ιδιαίτερα στον τομέα της τέχνης οι σχολές της Θεσσαλονίκης επηρέασαν ολόκληρο το βαλκανικό χριστιανικό κόσμο και τη Ρωσία. Η όλη αυτή πνευματική κίνηση ονομάστηκε Παλαιολόγεια Αναγέννηση, που ονομάστηκε έτσι από την Δυναστεία των Παλαιολόγων, την τελευταία αυτοκρατορική οικογένεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που ξεκινά το 1259 και τελειώνει το 1453 μ.χ., χρονιά που έγινε η άλωση της Κωνσταντινούπολης και στην ουσία τερματίστηκε η Βυζαντινή κυριαρχία.

-5-

Κορυφαία πνευματική προσωπικότητα της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης, ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Γρηγόριος Παλαμάς.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 26Εικόνα Αρχιεπίσκοπου Θεσσαλονίκης Γρηγόριου Παλαμά (όχι)

ΚΛΙΚ

Σελίδα 27Την ίδια περίοδο αναπτύχθηκε στη Θεσσαλονίκη το «κίνημα των Ζηλωτών», που ήταν ένα κίνημα πρωτόγνωρο για την Βυζαντινή Αυτοκρατορία.Τον Ιούνιο του 1341μ.χ., πεθαίνει ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Γ΄ Παλαιολόγος, χωρίς να υπάρχει ενήλικος διάδοχος του θρόνου. Ατύπως την αντιβασιλεία αναλαμβάνει ο ικανός και δραστήριος στρατηγός Ιωάννης Καντακουζηνός. Την ίδια θέση διεκδικούν ο Πατριάρχης Ιωάννης Καλέκας και ο γόνος άσημης οικογένειας αλλά ισχυρός άνδρας του καθεστώτος, ο Αλέξιος Απόκαυκος. Τελικά ο Ιωάννης Καντακουζηνός ανακηρύσσει τον εαυτό του αυτοκράτορα, στις 26 Οκτωβρίου 1341.Το κυνήγι του θρόνου, γρήγορα εξελίσσεται σε εκτεταμένη εμφύλια κοινωνική σύγκρουση και επηρεάζει όλα σχεδόν τα αστικά κέντρα, όπως η Θεσσαλονίκη.Οι αριστοκράτες στην Θεσσαλονίκη αλλά και σε άλλες πόλεις της αυτοκρατορίας, συντάσσονται με την πλευρά του Καντακουζηνού, ενώ ο “δήμος”, οι αγρότες και τα πλήθη των φτωχών επιστρατεύονται από τους αντιπάλους του Καντακουζηνού και υποστηρίζουν τη νόμιμη αυτοκρατορική διοίκηση.Όλο αυτό το διάστημα, η θέση των μικρών αγροτών, γίνονταν ακόμη χειρότερη κυρίως σε περιόδους πολέμων, δυσμενών κλιματολογικών συνθηκών και εξαιτίας της πίεσης των μεγαλογαιοκτημόνων και της βαριάς κρατικής φορολογίας. Η αγανάκτηση των καταπιεσμένων στρωμάτων της βυζαντινής κοινωνίας ήταν εμφανής και δημιουργούσε συχνά αναταραχές.

Έτσι δημιουργήθηκε στην Θεσσαλονίκη το «κίνημα των Ζηλωτών», το οποίο υπερασπιζόταν τα συμφέροντα των χαμηλών τάξεων (μικροκαλλιεργητών, μικροτεχνιτών, εργατών και ναυτικών) απέναντι στους πλούσιους και τους δυνατούς. ΚΛΙΚ

Σελίδα 28Οι Ζηλωτές ήταν ο πυρήνας του λαϊκού κινήματος της Θεσσαλονίκης, μία ισχυρή λαϊκή παράταξη που είχε σχετικά ξεκάθαρη πολιτική ιδεολογία, ήταν όπως θα λέγαμε σήμερα ένα κόμμα. Το κίνημα αυτό είχε ως κεντρικούς οργανωτές, ναυτικούς, πρωτοπόρους αστούς (τραπεζίτες και έμπορους) , ακόμη και αποτυχημένα μέλη της αριστοκρατίας.Οι Ζηλωτές το 1342μ.χ. πήραν δυναμικά στα χέρια τους τη διοίκηση της Θεσσαλονίκης που την ονόμασαν «Δημοκρατική Κυβέρνηση», στο όνομα του νόμιμου κάτοχου του αυτοκρατορικού θρόνου, Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου και ήρθαν σε αντίθεση με τον Iωάννη Kαντακουζηνό που διεκδικούσε τη διοίκηση της πόλης και εξέφραζε την πολιτική των δυνατών, δηλαδή της αριστοκρατίας.

-6-

Πολύ λίγες πληροφορίες έχουμε για τον τρόπο λειτουργίας της «Δημοκρατικής Κυβέρνησης». Θα πρέπει πάντως τα δημόσια λειτουργήματα της πόλης να ασκούνταν όλα από τους Ζηλωτές. Γνωρίζουμε ότι πολλοί ευγενείς εκδιώχθηκαν από την πόλη, οι περιουσίες τους καθώς και τα εισοδήματα από τα μεγάλα εκκλησιαστικά κτήματα είχαν κατασχεθεί και ότι είχαν επιβληθεί και άμεσες εισφορές. Όσα χρήματα συγκεντρώνονταν χρησιμοποιούνταν για τον εξοπλισμό και τη συντήρηση του στρατού, για την ενίσχυση της οχύρωσης της πόλης και για την ανακούφιση των φτωχότερων πολιτών. ΚΛΙΚ

Σελίδα 29Το 1347μ.χ. έληξε ο εμφύλιος πόλεμος στο Βυζάντιο με τη συμφιλίωση των δύο αντιπάλων, του Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου και του Iωάννη Kαντακουζηνού. Στη Θεσσαλονίκη τοποθετήθηκε νέος αυτοκρατορικός διοικητής, ο Αλέξιος Μετοχίτης, άνθρωπος του Καντακουζηνού. Οι Ζηλωτές τον δέχτηκαν αλλά εξακολουθούσαν να διοικούν αυτοί την πόλη. Ήδη όμως τους είχε φθείρει η εξουσία, ενώ τους καταλογίζονταν και πολλές αυθαιρεσίες. Άλλωστε το καθεστώς τους έμοιαζε με μια απομονωμένη νησίδα μέσα στην αυτοκρατορία και οι συνέπειες της απομόνωσης, οικονομικές κυρίως, γίνονταν ολοένα και πιο αισθητές.Από τη δυσαρέσκεια που δημιουργήθηκε επωφελήθηκε ο διοικητής της πόλης Αλέξιος Μετοχίτης και οργάνωσε το 1349μ.χ. ένα κίνημα, με το οποίο κατόρθωσε να ανατρέψει τους Ζηλωτές. Ο ηγέτης τους Ανδρέας Παλαιολόγος κατέφυγε στο Άγιο Όρος, ενώ πολλά στελέχη τους φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν. Κι αυτό ήταν το τέλος του κινήματος των Ζηλωτών. ΚΛΙΚ

Σελίδα 30Στον χάρτη παρακάτω βλέπουμε την έκταση που καταλάμβανε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία στις αρχές του 14ου αιώνα, λίγα χρόνια πριν το τέλος της.

ΚΛΙΚ

Σελίδα 31

ΕΔΩ ΤΕΛΕΙΩΣΕ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΜΑΣ!ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΥ ΜΕ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑΤΕ!