Νοσηλευτική στο Βυζάντιο

Τι είναι Νοσηλευτική;

Νοσηλευτική είναι η τέχνη και επιστήμη υγείας που ασχολείται με την καθημερινή και λεπτομερή φροντίδα των ατόμων, της οικογένειας και της κοινότητας για τη πρόληψη, διατήρηση και αποκατάσταση της υγείας σε όλο το φάσμα των φυσιολογικών βιοψυχοκοινωνικών λειτουργιών της.

Νοσηλευτική του Σήμερα

Σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή του Παγκόσμιου οργανισμού Υγείας οι Νοσηλευτές αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των Συστημάτων Υγείας. Αυτή τη στιγμή παγκοσμίως, υπάρχουν περίπου 12 εκατομμύρια νοσηλευτές.

Νοσηλευτική Στο ΒυζάντιοΚατηγορίες Νοσηλευτών

Διακόνισσες Οι άνθρωποι οι οποίοι είχαν ως έργο τη φροντίδα των αρρώστων, φτωχών και άλλων δυστυχισμένων. Σε αυτή την θέση βρίσκονταν συνήθως γυναίκες.

Νοσοκόμοι Ο όρος Νοσοκόμος στο Βυζάντιο έχει τουλάχιστον 2 έννοιες:Την σημερινή του κλινικού νοσηλευτή. Δηλαδή στόχος του ήταν να επισκέπτεται πολύ πρωί τους κλινήρεις ασθενείς και να τους προσφέρει με τον πρέποντα τρόπο την τροφή. Τον Διοικητικό Διευθυντή του νοσοκομείου . Δηλαδή όπως θα λεγόταν σήμερα, αυτόν που ασκούσε διοίκηση (management) ως διευθυντής νοσηλευτικών υπηρεσιών.

Ο Νοσοκόμος, ήταν υπεύθυνος για την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία του Νοσοκομείου. Ιδιαίτερα: Φρόντιζε γ ια τις ανάγκες των ασθενών. Επέβλεπε για την παροχή καλής ιατρικής και νοσηλευτικήςπερίθαλψης.Επέβλεπε για την καλή κατά το δυνατό διατροφή των ασθενών. Φρόντιζε γ ια τον εφοδιασμό του Νοσοκομείου με όλα τα απαραίτητα,τροφές, φάρμακα και άλλα μέσα.

Παρανοσοκόμος : Ήταν βοηθός του νοσοκόμου επιφορτισμένος με βοηθητικές εργασίες τις οποίες έπρεπε να εκτελεί με συνέπεια και ακρίβεια. Κατά πάση πιθανότητα ισοδυναμούσε με νοσηλευτή.

Ξενοδόχος: Έπρεπε να υποδέχεται τους ξένους, μετά σεβασμού, να τους νίπτει τους πόδες, να δείχνει επιμέλεια, να προσέχει τον κοιτώνα και να στρώνει το κρεβάτια.

Υπουργός — ΥπούργισσαΠοια ακριβώς εποχή εισήχθηκε ο όρος Υπουργός με την έννοια του νοσηλευτή δεν γνωρίζουμε. Πάντως είναι βέβαιο ότι ο όρος χρησιμοποιούταν ήδη κατά τον 7ον αιώνα. Από τα διάφορα κείμενα δεν εξάγεται άμεσα ότι ο όρος σήμαινε νοσηλευτή και όχι βοηθό ιατρού. Έμμεσα όμως μπορεί να καταλήξει κανείς στο συμπέρασμα ότι ο όρος είχε την έννοια του νοσηλευτή.

Εξκουβίτορες: Τον όρο Ε ξ κ ο υ β ί τ ω ρ , τον συναντάμε στη Νοσηλευτική μια μόνο φορά, στο Τυπικό του περίφημου ξενώνα του Παντοκράτορα. Εκεί χρησιμοποιείται για τους νοσοκόμους, οι οποίοι μαζί με μια υπούργισσα διανυκτέρευαν.

Φλεβοτόμοι Το γεγονός ότι η αμοιβή του φλεβοτόμου ήταν κατώτερη από την αμοιβή των υπουργών σημαίνει ίσως, ότι αυτός δεν είχε πλήρες ωράριο. Ήταν κατά τη σύγχρονη ορολογία «μερικής απασχόλησης». Αυτοί έκαναν, όπως ο όρος δείχνει, αφαιμάξεις.

3. Η πρακτική της αφαίμαξης σε ερυθρόμορφο αττικό αγγείο (480-470 π.χ. , Λούβρο)

Παραβολανείς ή Παραβαλανείς Οι π α ρ α β ο λ α ν ε ί ς βοηθούσαν τους αρρώστους κυρίως στο λουτρό. Σημειωτέον ότι κατά την εποχή εκείνη, αλλά και για πολλά χρόνια αργότερα τα λουτρά ήταν ένα από τα κυρία θεραπευτικά μέσα. Αξίζει να σημειωθεί αυτό που αναφέρει πολύ καλά η Κ. Μέντζου στη Διατριβή της επί διδακτορία, ότι οι Π ρ ι β α τ ά ρ ι ο ι ήταν ιδιοκτήτες ή διευθυντές βαλανείων, τα οποία ήταν «π ρ ι β ά τ α» , δηλαδή ιδιωτικά. Σε όσα λουτρά υπήρχε και τμήμα γυναικών, αυτό διηύθυνε η β α λ α ν ε υ τ ρ ι α . Κατά την Κ. Μέντζου η λέξη π ρ ι β α τ ά ρ ι ο ς είναι επίθετο το οποίον χαρακτηρίζει τη λέξη βαλανεύς.

4.Τα Βυζαντινά λουτρά βρίσκονται βορειοανατολικά του ναού της Κοίμησης

της Θεοτόκου

Σκρίβωνες και Δεποτάτοι Επρόκειτο για τους νοσοκόμους και τραυματιοφορείς της εποχής. Συγκεκριμένα, ονομάζονταν σκρίβωνες και δεποτάτοι ή δηπουτάτοι ή δεσπουτάτοι. Στην «Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» του Πανεπιστημίου του Cambridge διαβάζουμε: «Οι έφιπποι δ ε π ο υ τ ά τ ο ι είχαν καθήκον ν' απομακρύνουν τους πληγωμένους από το πεδίο της μάχης και έπαιρναν ειδική αμοιβή για κάθε στρατιώτη που έσωζαν με αυτό τον τρόπο».

Στο εσωτερικό μιας βυζαντινής κλινικής, ο ιατρός εξετάζει ούρα. Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη.

Μαίες Ήταν γυναίκες έμπειρες, ηλικιωμένες με πολλές προλήψεις. Προς διευκόλυνση του τοκετού πέραν των σχετικών γνώσεων τους μεταχειρίζονταν διάφορα μαγικά μέσα. Επιπλέον οι μαίες ήταν και ένα είδος επισκεπτριών που έδιναν κάποιες οδηγίες στην κοινωνία και ιδίως τα χωριά που επισκέπτονταν. Πολλές πραγματικά βοηθούσαν τις γυναίκες. Επιπλέον κάποιες κατείχαν ιατρικές γνώσεις και ονομάζονταν ιάτραινες ή ιατρομαίες . Αυτές είχαν και ποινική ευθύνη, αν έδιναν φάρμακα, εξ αιτίας των οποίων, πέθαιναν αυτές που τα έπαιρναν . Και όταν οι μαίες παρ' όλες τις μεθόδους τους δεν κατόρθωναν να φέρουν εις πέρας τον τοκετό, επενέβαιναν και έκαμναν εμβρυουλκία ή εμβρυοτομία ή καισαρική τομή.

Εξώφυλλο βιβλίου περί γυναικολογίας του μεσαίωνα (16ος αι., Ευχάριος Ρέσλιν)

Επίλογος Μέσα από αυτή την εργασία καταφέραμε να εστιάσουμε στη νοσηλευτική επιστήμη, όπως επικρατούσε στην εποχή του Βυζαντίου. Συγκεκριμένα διερευνήσαμε τις κατηγορίες των νοσηλευτών της εποχής. Συμπεραίνεται λοιπόν, εύκολα, πως μπορεί τα χρόνια ναπέρασαν, η επιστήμη να εξελίχθηκε και μελέτες να έφεραν νέα πορίσματα και ανακαλύψεις, ωστόσο ο στόχος παρέμεινε απαράλλακτος: Με την ατράνταχτη αίσθηση προσφορά- που λογικά πρέπει να διακατέχει το νοσηλευτή- ο νοσηλευτής περιστρέφεται γύρω από τον ασθενή για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Εργασία Α Εξαμήνου από:Μπακατσέλου ΝικολέτταΤριπολιτσιώτη Ευδοκία

ΤΕΛΟΣ