Η Κρήτη στο Βυζάντιο

26
Η ΚΡΗΤΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΑΓΑΘΟ Ή ΣΥΜΦΟΡΑ; Μάριος Χατζάκης Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαυρογιάννη Άρια 2 ο ΓΕΛ Ηρακλείου 2014-2015

Transcript of Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Page 1: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Η ΚΡΗΤΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΑΓΑΘΟ Ή ΣΥΜΦΟΡΑ;

Μάριος Χατζάκης

Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαυρογιάννη Άρια

2ο ΓΕΛ Ηρακλείου 2014-2015

Page 2: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Οι αλλαγές της ονομασίας του Ηρακλείου από τους εκάστοτε κτήτες δια μέσου των αιώνων

7000-900 πχ Μινωική περίοδος Κνωσός

900 πχ- 304 μχ Μινωική/Ρωμαική περιοδ. Ηράκλειον

365 μχ – 824 μχ Α’ Βυζαντινή περίοδοσ Καστρο

824 -961 μχ Αραβική κτήση Χάνδακας

961 – 1204 μχ Β’ Βυζαντινή περίοδος Μεγάλο κάστρο

1204 – 1669 μχ Βενετοκρατία Καντια

1671 – 1898 μχ Οθωμανική κτηση Καντιγιέ

1913-= μχ - Ελληνική Ηράκλειο

Η Κρήτη πάντα αποτελούσε αξιόλογο σημείο κατάκτησης.Γιατί;

Page 3: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Βυζαντινή αυτοκρατορία 4ος - 6ος αιώνας

Page 4: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

4ος-6ος αιώνας: Mare nostrum

Μεσόγειος: «Η θάλασσα μας»

Ο ΚΟΣΜΟΣ της ΘΑΛΑΣΣΑΣ Μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα η Μεσόγειος είναι μια ασφαλής

θάλασσα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και το εμπόριο έχει ανθήσει.

Οι θαλάσσιοι δρόμοι χρησιμοποιούνται δίχως φόβο από τα βυζαντινά πλοία

Πόλεις αναπτύσσονται παραλιακά σε όλη τη Μεσόγειο

Η τροφοδοσία τους (μπαχαρικά, υφάσματα, χρώματα, κεραμικά, πολύτιμα αντικείμενα) και οι ανταλλαγές γίνονται βασικά από τη θάλασσα.

Επικρατεί ευημερία και ειρήνη

Page 5: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Η ΚΡΗΤΗ, ΕΝΑ ΝΗΣΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΤΟΤΕΠΛΩΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Η Κρήτη βρίσκεται στο κέντρο των θαλάσσιων οδών του εμπορίου από Ανατολή προς Δύση και νησιά του Αιγαίου, οπότε αποτελεί στρατηγικό σημείο για όποιον την κατέχει

Page 6: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Α’ Βυζαντινή περίοδος Κρήτης (330-961 μ.χ)

Μέχρι τον 6ο αιώνα η Κρήτη καθώς είναι στην καρδιά του mare nostrum διανύει περίοδο ευημερίας και ειρήνης.

Δημιουργούνται πολλά αστικά κέντρα παραλιακά - 22 σε αριθμό

Ο πληθυσμός έχει εκχριστιανιστεί πλήρως από τον 4ο αιώνα

Πρωτεύουσα του νησιού η Γόρτυνα

Page 7: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Α’ Βυζαντινή περίοδος Κρήτης (330-961 μ.χ)

Από τον 7ο αιώνα το νησί μαστίζεται από αλλεπάλληλες πειρατικές επιδρομές αλλά και φυσικές καταστροφές (σεισμούς)

αποτέλεσμα: παρακμή ακόμη και εξαφάνιση των πόλεων ως αστικών κέντρων.

Οι κάτοικοι σταματούν εμπόριο και αλιεία και μετακινούνται στην ενδοχώρα για ασφάλεια. Στροφή στην γεωργία

η Κρήτη οργανώνεται σε Θέμα της Αυτοκρατορίας

(Ηράκλειο) Την περίοδο αυτή υπάρχει οικισμός, που ταυτίζεται με το ρωμαϊκό Ηράκλειον. Ίσως χρησιμοποιείται για τον οικισμό το όνομα Κάστρο

Page 8: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

η εξάπλωση των Αράβων

Οι Άραβες εμφανίζονται τον 6ο αιώνα στην Ανατολική Μεσόγειο ως ένας νέος, καταλυτικός παράγοντας, που πρόκειται να επηρεάσει τις τύχες όλων των λαών της Μεσογείου.

Έχουν καλή γνώση της ναυσιπλοΐας, των θαλάσσιων δρόμων, έχουν πολύ καλά πλοία

Είναι άριστοι στην πειρατεία

Καταλαμβάνουν Κύπρο, Σικελία, Μάλτα, Ισπανία

Το mare nostrum έχει τελειώσει για πάντα

Page 9: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

7ος αιώνας: η εξάπλωση των αράβων

10 χρόνια 30 χρόνια

Page 10: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Οι Βυζαντινοί οργανώνονται στη θάλασσα

Καθώς η Κρήτη βρίσκεται στο επίκεντρο του αραβο-βυζαντινού ανταγωνισμού για τον έλεγχο της ανατολικής Μεσογείου οι Βυζαντινοί αρχίζουν να χρησιμοποιούν καλύτερα πλοία και νέα όπλα , όπως το υγρόν πυρ.

Page 11: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Αραβική κατάκτηση της Κρήτης

Το 824 μ.Χ. το Κάστρο, μετά από αραβικές επιδρομές πέφτει στα χέρια των κατακτητών του (Σαρακηνοί από την Ισπανία)

Τμήμα του αραβικού στόλου κατά τη ναυτική εκστρατεία εναντίον της Κρήτης, 823 - 828 (Ι. Σκυλίτζης, Μαδρίτη, Εθνική Βιβλιοθήκη Ισπανίας)

Page 12: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Κρήτη: Αραβικό Εμιράτο

Το αραβικό Εμιράτο της Κρήτης είναι ισχυρό, καλά οργανωμένο και ακμαίο. Δραστηριότητες, όπως η μεταλλοτεχνία, η αγγειοπλαστική και η κεραμική, παρουσιάζουν σημαντική ανάπτυξη, ενώ το Εμιράτο έχει τη δυνατότητα να «κόβει» τα δικά του νομίσματα.

Πρωτεύουσα του νέου κράτους γίνεται το Κάστρο, που ονομάζεται πλέον Ραμπντ Αλ-Χαντάκ (Rabdh el Khandak, δηλαδή «φρούριο της τάφρου»), εξαιτίας της βαθειάς τάφρουπου σκάβεται γύρω από την πόλη για άμυνα .

Αποκτά για 1η φορά δίκτυο οχυρώσεων που αποτελείτο από 27 κάστρα που επικοινωνούσαν οπτικά

Page 13: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Ο Χάνδακας γίνεται τώρα η πρωτεύουσα του νησιού

Ο Χάνδακας κατελάμβανε την έκταση από την οδό Δαιδάλου, Χάνδακος, θαλάσσιο μέτωπο, Επιμενίδου, τμήμα πλατείας Ελευθερίας (η Αστόρια ήταν πύλη του τείχους)

Page 14: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Κρήτη: πειρατικό ορμητήριο

το νησί, με επίκεντρο το Χάνδακα, γίνεται πειρατικό ορμητήριο των Αράβων που τρομοκρατούν και λεηλατούν συστηματικά τα νησιά του Αιγαίου και τα παράλια του ελλαδικού χώρου.

Η Βυζαντινή αυτοκρατορία αναδιπλώνεται.

Οι θαλάσσιοι δρόμοι δεν είναι πια ασφαλείς, το εμπόριο παρακμάζει.

Δίχως την θαλάσσια τροφοδοσία και ανταλλαγή η Βυζαντινή αυτοκρατορία, μαζί με τα άλλα προβλήματα που έχει (εικονομαχία, εξωτερικοί εχθροί κλπ), βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση

Page 15: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Η «θεόλεστος» νήσος

Page 16: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Β’ Βυζαντινή περίοδος (961-1204μ.χ)

Οι Βυζαντινοί 7 φορές προσπάθησαν να ανακτήσουν την Κρήτη.

Όλες οι προσπάθειες αποτυχαίνουν

Page 17: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Νικηφόρος Φωκάς

Ο στρατηγός έχει δώσει 34 μάχες με τους

Άραβες χωρίς να χάσει

Τον στέλνουν να ανακαταλάβει την Κρήτη (8η προσπάθεια) το 960μ.χ με τον μεγαλύτερο στόλο που έχει συσταθεί στην ιστορία του Βυζαντίου: 200 έως 250 πλοία και συνολικά 75.000 άνδρες

Μετά από 8 μήνες πολιορκία και 145 χρόνια αραβικής κτήσης ο βυζαντινός στρατός εισβάλλει στην πόλη.

Ακολουθούν αγριότητες και σφαγές ενώ πολλοί υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι και λάφυρα μεταφέρονται «σκλάβοι» στην Κων/πολη.

Page 18: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Ο Βυζαντινός στρατός υπό τον Νικηφόρο Φωκά πολιορκεί το Χάνδακα, 961 (Ι. Σκυλίτζης, Μαδρίτη, Εθνική

Βιβλιοθήκη Ισπανίας)

Page 19: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Β’ Βυζαντινή περίοδος

Μετά την κατάκτηση του Χάνδακα από τον Ν. Φωκά:

ακολουθεί καταστροφή τζαμιών, εκ νέου κτίσιμο εκκλησιών κλπ,

και κυρίως μεταφορά και εγκατάσταση χριστιανών εποίκων(κυρίως στρατιωτών αρμενικής και ρωσικής καταγωγής με τις οικογένειες τους) από άλλες βυζαντινές επαρχίες . (Αρμένοι, Ρουσοχώρια κ.ά.)

Κατά την περίοδο αυτή ο πληθυσμός του νησιού αυξάνεται

Το νησί οχυρώνεται (κάστρα, φρούρια)

Page 20: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Η νέα πρωτεύουσα

Ο Νικηφόρος Φωκάς επιχειρεί αρχικά να μεταφέρει την πρωτεύουσα στην ενδοχώρα (για προφύλαξη).

κτίζει ένα φρούριο με το όνομα Τέμενος, κοντά στον Προφήτη Ηλία.

Όμως, αυτή η προσπάθεια δεν αποδίδει γιατί ο κόσμος των ντόπιων είναι η θάλασσα.

Τελικά διοικητικό κέντρο της Κρήτης γίνεται ο Χάνδακας και μετονομάζεται σε Μεγάλο Κάστρο.

Page 21: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Το οχυρωματικό έργο του Ν. Φωκά στο Τέμενος

Page 22: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Πιθανά, η θέση και το μέγεθος του Χάνδακα της β' Βυζαντινής περιόδου

Page 23: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Κρήτη και Βενετοί

Η Κρήτη, λόγω των αγροτικών της προϊόντων και ως θαλάσσιος κόμβος προς το εμπόριο της Ανατολής, προκαλεί το ενδιαφέρον της νέας ανερχόμενης θαλασσοκρατορίας της εποχής: της πόλης - κράτους της Βενετίας

Ήδη κατά την Β’ Βυζαντινή περίοδο (12ο αιώνα) αναφέρεται παρουσία Ενετών στο νησί με ενδιαφέρον στα κτηνοτροφικά και αγροτικά προϊόντα του.

Page 24: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

1204 μ.χ - Βενετοκρατία

Κατά την διάρκεια της 4ης σταυροφορίας, η Κρήτη παραχωρήθηκε στον Φράγκο σταυροφόρο Βονιφάτιο από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Δ΄ Άγγελο ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες του

1204, έτος της άλωσης της Κωνσταντινούπολης και ουσιαστικά της κατάλυσης της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Το νησί (που οι Βυζαντινοί είχαν κάνει κάποτε 8 εκστρατείες για να ανακτήσουν από τους Αραβες), πουλιέται από τον Βονιφάτιο στους Βενετούς για 100 ασημένια μάρκα και περνά στα χέρια των Βενετών.

Page 25: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

Βενετοκρατία: η Κρήτη σαν μέρος της νέας θαλασσινής αυτοκρατορίας

Page 26: Η Κρήτη στο Βυζάντιο

ΠΗΓΕΣ

http://history.heraklion.gr/index.php?cat=history&lang=441

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CF%85%CE%B6%CE%B1%

CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%AE_%CE%9A%CF%8

1%CE%AE%CF%84%CE%B7

Σημειώσεις από το εργαστήριο τοπικής ιστορίας από τον Ν. Γιγουρτάκη, Ευρυάλη 2004