ΓΕΛ Καρέα

Αρχές Κοινωνικών Επιστημών, Β’ Λυκείου – Ανθρωπιστικές Σπουδές Κριπαροπούλου Αντιγόνη Σελίδα 1

ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ –Μορφή αγροτικής κοινωνίας (Σελ. 49-50)

Οι δομικές αλλαγές που πραγματοποιούνται στο Ρωμαϊκό κράτος {τα λατιφούντια -latus (ευρύς, εκτεταμένος) + fundus (κτήμα) -σταδιακά

έπαψαν να ανήκουν στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και ανήκαν σε άτομα/γαιοκτήμονες} δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση της

φεουδαρχίας. Η κεντρική εξουσία δεν μπορούσε να ελέγξει τους μεγάλους γαιοκτήμονες οι οποίοι αυτονομήθηκαν στρατιωτικά για να

προστατεύσουν την ιδιοκτησία τους. Απελευθερωμένοι δούλοι αλλά και ελεύθεροι αγρότες (δουλοπάροικοι) άρχισαν να νοικιάζουν και να

καλλιεργούν μικρές εκτάσεις που ανήκαν στην μεγάλη ιδιοκτησία του γαιοκτήμονα. Οι δουλοπάροικοι δεν είναι δούλοι. Είναι ημι-ελεύθεροι

δηλ. είναι εξαρτημένοι από τον φεουδάρχη και «δεμένοι» με την γη που καλλιεργούν. Δεν μπορούν να την εγκαταλείψουν χωρίς την άδεια

του φεουδάρχη. Σε πολλές περιπτώσεις ο φεουδάρχης επεμβαίνει και σε προσωπικά ζητήματα (π.χ. σε θέματα γάμου).

Στην Δυτική Ευρώπη η φεουδαρχία εμφανίζεται ανάλογα με την περιοχή τον 9ο, 10ο αιώνα αλλά το αποκορύφωμα είναι ο 12ος αιώνας.

Τα είδη της ιδιοκτησίας:

1. Ο Οίκος (domaine): Ανήκει στον φεουδάρχη και αποτελείται από τα κτήματα που δεν ενοικιάζονται αλλά καλλιεργούνται για τις

ανάγκες του ιδιοκτήτη. Περιλαμβάνει επίσης, το σπίτι του φεουδάρχη, τους στάβλους, τις αποθήκες, τα ζώα, τα εργαλεία και ό,τι

χρειάζεται για να απολαμβάνει την άνετη ζωή του. Ο φεουδάρχης στα πλαίσια του φέουδου είναι ανώτατος οικονομικός,

στρατιωτικός, διοικητικός, δικαστικός άρχοντας (απόλυτη εξουσία). Λειτουργεί επίσης, ο νόμος της διαδοχής (η εξουσία είναι

κληρονομική).

2. Λωρίδες γης (μικρά κτήματα, menses ή virgates): Μικρά χωράφια που νοικιάζει ο φεουδάρχης στους δουλοπάροικους. Αυτοί έχουν

υποχρέωση να καταβάλλουν στον φεουδάρχη «πρόσοδο» (δηλ αμοιβή) που στην αρχή ήταν σε είδος (μέρος της παραγωγής) και

αργότερα σε χρήμα. Οι δουλοπάροικοι επίσης, ήταν υποχρεωμένοι να πληρώνουν τον φεουδάρχη όταν χρησιμοποιούσαν τα ζώα του

(για ζευγάρωμα) ή τον μύλο του κ.λπ. (Επιβολή εκμεταλλευτικών μονοπωλίων-banalites).

ΓΕΛ Καρέα

Αρχές Κοινωνικών Επιστημών, Β’ Λυκείου – Ανθρωπιστικές Σπουδές Κριπαροπούλου Αντιγόνη Σελίδα 2

Πρόσοδοι:

Πρόσοδος σε εργασία (αγγαρεία): Οι δουλοπάροικοι ήταν υποχρεωμένοι να εργάζονται για τον φεουδάρχη χωρίς αμοιβή στην

καλύτερη περίπτωση τρεις ημέρες την εβδομάδα. Μετά τον 12ο αιώνα η αγγαρεία μειώνεται αλλά δεν εξαφανίζεται.

Πρόσοδος σε είδος (προϊόντα): Ο φεουδάρχης παίρνει ένα ποσοστό της παραγωγής των δουλοπάροικων και τους αφήνει ένα

ελάχιστο μέρος που φτάνει μόνο για να επιβιώνουν με δυσκολία.

Πρόσοδος σε χρήμα: Από τον 14ο-16ο αιώνα οι απαιτήσεις των φεουδαρχών αυξάνονται και επιβάλλεται η καταβολή ενοικίου σε

χρήμα. Οι δουλοπάροικοι υποφέρουν γιατί δυσκολεύονται να πληρώσουν το ενοίκιο και έτσι, έχουμε την περίοδο αυτή έντονες

αντιδράσεις και εξεγέρσεις (Επανάσταση Ζακερί-Γαλλία,1358, Επανάσταση χωρικών-Γερμανία, 1525).

Κοινωνική πυραμίδα (ταξική διάρθρωση της φεουδαρχικής κοινωνίας):

Εκτός από τους φεουδάρχες (ευγενείς, κόμητες, βαρόνοι, μαρκήσιοι δηλ. «αριστοκρατία» που διακρίνεται στους «ιππότες» και την

αριστοκρατία της γης) και τους δουλοπάροικους έχουμε επίσης:

Βασιλιάς (κεντρικός ηγεμόνας): Στην φεουδαρχία απουσιάζει το συγκεντρωτικό κράτος και η κεντρική διοίκηση. Ο βασιλιάς λειτουργεί ως

σύμβολο ενότητας και στηρίζεται στην ανοχή και την υποστήριξη των υποτελών του. Υποχρέωση του φεουδάρχη ήταν να δώσει «όρκο

πίστης» (τιμής) στον βασιλιά και αυτό σήμαινε ότι σε περίπτωση πολέμου θα έπρεπε να τον ακολουθήσει με στρατιωτική ακολουθία και να

μην υποστηρίζει άλλον επικυρίαρχο. Είχε και την υποχρέωση καταβολής φόρων (σε είδος αρχικά και σε χρήμα αργότερα).

Εκκλησία: Λειτουργεί ως «συλλογικός φεουδάρχης» γιατί είχε στην ιδιοκτησία της μεγάλες εκτάσεις γης που καλλιεργούσαν δουλοπάροικοι.

Επειδή οι άνθρωποι ήταν αγράμματοι (δικαίωμα στην μόρφωση είχαν μόνο οι ευγενείς) η εκκλησία τους έπειθε ότι η ανισότητα του

συστήματος ήταν δοσμένη από το Θεό και όποιος αντιδρούσε στην αδικία ήταν αμαρτωλός.

Ιππότες: Από τον 11ο αιώνα δημιουργείται μια τάξη κατώτερων υποτελών, οι ιππότες (έφιπποι μαχητές) οι οποίοι έπαιρναν και αυτοί γη για

τις υπηρεσίες τους. 12-14 ετών ο ιππότης παίρνει το χρίσμα με ειδική τελετή και ορκίζεται να υπερασπίζεται την δικαιοσύνη, τους αδύνατους

και τους καταπιεσμένους.