ΦΟΛΗ ΕΘΝΙΚΗ ΑΜΤΝΑ

71η ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ

ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΥΟΙΣΗΗ

ΑΣΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΡΙΒΗ

«Ο ΡΟΛΟ ΣΩΝ ΜΗ ΕΠΑΝΔΡΩΜΕΝΩΝ ΕΝΑΕΡΙΩΝ

ΟΦΗΜΑΣΩΝ ΣΗΝ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ»

ΑΠΟ ΣΟΝ

ΦΗ (Α) ΕΜΜ. ΦΑΣΖΗΔΑΚΗ

ΑΠΡΗΛΗΟ 2019

- i -

Σν παξφλ πφλεκα αθηεξψλεηαη ζηνλ κέληνξά κνπ, ζηνλ άλζξσπν πνπ κε

νδήγεζε ζηα πξψηα κνπ ζηξαηησηηθά βήκαηα θαη κε ελέπλεπζε, δηδάζθνληάο κνπ

ηελ βαζχηεξε έλλνηα ηνπ ήζνπο, ηεο αμηνπξέπεηαο, ηεο ηφικεο, ηνπ νξάκαηνο, ηεο

πξσηνβνπιίαο, ηεο εζσηεξηθήο πεηζαξρίαο, ηεο πξνζθνξάο θαη, πάλσ απφ φια,

ηνπ πάζνπο γηα ηελ παηξίδα θαη ηελ ππεξεζία. Ο Τπηγνο Γάξαο Αληψληνο,

επίηηκνο Γηεπζπληήο ΓΔ/ΓΑ δελ βξίζθεηαη πιένλ θνληά καο, αιιά ην έξγν ηνπ

είλαη ζίγνπξν φηη ζα εμαθνινπζήζεη λα εκπλέεη γηα πνιιά ρξφληα αθφκε ηηο λέεο

γεληέο ησλ Διιήλσλ Αμησκαηηθψλ.

.

- ii -

ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ

ΤΝΟΦΖ ..................................................................................................... IV

ΔΗΑΓΧΓΖ ................................................................................................... 1

ΠΡΟΛΟΓΟ .......................................................................................... 1

ΚΟΠΟ ............................................................................................... 2

ΠΡΟΫΠΟΘΔΔΗ .................................................................................. 3

ΑΝΑΛΤΖ ΘΔΜΑΣΟ ................................................................................. 4

ΚΔΦΑΛΑΗΟ Α ........................................................................................... 4

ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ – ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΜΖΔΑ ...................................... 4

ΣΜΖΜΑ 1 .................................................................................................. 4

ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ ........................................................................... 4

ΣΜΖΜΑ 2 .................................................................................................. 6

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΜΖΔΑ ................................................................................. 6

ΚΔΦΑΛΑΗΟ Β ........................................................................................... 9

ΚΑΣΖΓΟΡΗΟΠΟΗΖΖ – ΑΠΟΣΟΛΔ ΜΖΔΑ ......................................... 9

ΣΜΖΜΑ 1 .................................................................................................. 9

ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΜΖΔΑ ............................................................................... 9

ΓΔΝΗΚΑ ................................................................................................. 9

ΝΑΣΟ – ΖΠΑ - ΖΒ ................................................................................. 9

ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΖΝΧΜΔΝΧΝ ΔΘΝΧΝ – ΟΖΔ .................................... 13

ΣΜΖΜΑ 2 ................................................................................................ 16

ΑΠΟΣΟΛΔ ΜΖΔΑ .............................................................................. 16

ΠΑΡΟΤΑ ΚΑΣΑΣΑΖ ..................................................................... 16

ΖΝΧΜΔΝΔ ΠΟΛΗΣΔΗΔ ΑΜΔΡΗΚΖ - ΖΠΑ ...................................... 16

ΝΑΣΟ .................................................................................................. 20

ΜΔΛΛΟΝΣΗΚΔ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ........................................................ 233

ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ .......................................................................................... 26

ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ, ΠΟΛΔΜΟ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ....................................... 26

ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΔ ΔΠΑΝΑΣΑΔΗ ......................................................... 26

Ο ΠΟΛΔΜΟ ΤΠΟ ΣΟ ΠΡΗΜΑ ΣΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΚΑΗ ΣΖ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ………………………………………………………… ….28

4ε ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΖ ΔΠΑΝΑΣΑΖ - ΔΠΗΓΡΑΔΗ ΣΗ ΣΡΑΣΗΧΣΗΚΔ

ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ…………………………………………………….…… …31

- iii -

Ο ΡΟΛΟ ΣΧΝ ΜΖΔΑ ΣΗ ΤΓΥΡΟΝΔ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ……… …34

ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ ......................................................................................... 37

ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ - ΠΡΟΣΑΔΗ ........................................................... 37

ΣΜΖΜΑ 1 ................................................................................................ 37

ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ .................................................................................. 37

ΓΔΝΗΚΑ ............................................................................................... 37

ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ............................................................................... 37

ΣΜΖΜΑ 2 ................................................................................................ 41

ΠΡΟΣΑΔΗ ........................................................................................ 41

ΔΠΗΛΟΓΟ.............................................................................................. 50

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ «Α»: ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ....................................................... Α-1

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ «Β»: ΔΝΧΜΑΣΧΖ ΜΖΔΑ ΣΗ ΔΝΟΠΛΔ ΓΤΝΑΜΔΗ

ΑΛΛΧΝ ΚΡΑΣΧΝ..................................................................................... Β-1

ΣΜΖΜΑ 1 .................................................................................................. 1

ΖΝΧΜΔΝΔ ΠΟΛΗΣΔΗΔ ΑΜΔΡΗΚΖ – ΖΠΑ........................................ Β-1

ΣΜΖΜΑ 2 .................................................................................................. 6

ΡΧΗΑ ................................................................................................... Β-6

ΣΜΖΜΑ 3 .................................................................................................. 9

ΖΝΧΜΔΝΟ ΒΑΗΛΔΗΟ – Ζ. Β ................................................................ Β-9

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ «Γ»: ΤΓΚΡΗΖ ΜΖΔΑ – ΔΠΑΝΓΡΧΜΔΝΧΝ

ΠΛΑΣΦΟΡΜΧΝ – Δ/Π ......................................................................... Γ-1

ΒΑΗΚΔ ΑΠΟΦΔΗ ...........................................................................Γ-1

ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΘΔΧΡΗΑ – ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΜΖΔΑ .......................Γ-2

ΜΔΗΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΜΖΔΑ ................................................................Γ-7

ΜΔΡΗΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ...............................................................Γ-8

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ «Γ»: ΔΗΚΟΝΔ – ΒΑΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ

ΚΤΡΗΟΣΔΡΧΝ ΜΖΔΑ Κ-Μ ΣΟΤ ΝΑΣΟ................................................... Γ-1

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ «Δ»: ΖΜΔΗΧΔΗ………………………………………… Δ-1

- iv -

ΤΝΟΦΖ

«Απφ ηνλ θαπλφ βγήθαλ αθξίδεο ζηε γε, ζηηο νπνίεο δφζεθε εμνπζία ζαλ

ηελ εμνπζία πνπ έρνπλ νη ζθνξπηνί ηεο γεο. Σνπο δφζεθε εληνιή λα κε βιάςνπλ ην

ρνξηάξη ηεο γεο, νχηε θαλέλα θπηφ ρισξφ νχηε θαλέλα δέληξν, παξά κφλν ηνπο

αλζξψπνπο εθείλνπο πνπ δελ έρνπλ ηε ζθξαγίδα ηνπ Θενχ ζηα κέησπά ηνπο.»

Απνθάιπςε Απνζηφινπ Ησάλλε1, 9,3 – 9,4

Γηαβάδνληαο θαλείο ην παξαπάλσ απφζπαζκα απφ ηνλ ζεφπλεπζην

Απφζηνιν, δελ κπνξεί παξά λα παξαιιειίζεη ηηο εζραηνινγηθέο πξνθεηείεο κε ην

βίληεν πνπ δείρλεη ζην δηαδίθηπν εθαηνληάδεο ρηιηάδεο κηθξνζθνπηθά απηφλνκα

drones2 ηα νπνία θέξνπλ εθξεθηηθφ γέκηζκα θαη ζηνρνπνηνχλ – θαηαζηξέθνπλ ηνλ

πιεζπζκφ κηαο νιφθιεξεο πφιεο, αθήλνληαο αλέπαθεο ηηο ππνδνκέο θαη

επηηπγράλνληαο απνηειέζκαηα ζε αλζξψπηλεο απψιεηεο, πνπ μεπεξλνχλ αθφκε

θαη ηηο ππξεληθέο βφκβεο. (Bankillerrobots, 2018).

Δίηε ζπληάζζεηαη θαλείο κε ηηο εζραηνινγηθέο πξνθεηείεο είηε φρη, έλα είλαη

ην δεδνκέλν: ηα πζηήκαηα κε Δπαλδξσκέλσλ Αεξνρεκάησλ (κεΔΑ) είλαη πιένλ

εδψ θαη ζπλεξγάδνληαη κεηαμχ ηνπο θαηά ρηιηάδεο. Με πεξηζζφηεξεο απφ 670.000

θαηαγξαθψλ επί ηνπ παξφληνο απφ ηελ FAA κφλν γηα ηηο ΖΠΑ, αλακέλεηαη κέρξη

ην 2020 λα πξνζεγγίζνπλ ηα 7.000.000, ηα νπνία ζα κνηξάδνληαη ηνλ ελαέξην

ρψξν ησλ ΖΠΑ καδί κε ηα ππνινγηδφκελα 250.000 επαλδξσκέλα αεξνζθάθε3.

Σα ππφςε ζπζηήκαηα εληάζζνληαη ζηα ηερλνινγηθά επηηεχγκαηα ηεο 4εο

βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο πνπ δνχκε ζήκεξα. Ζ παγθφζκηα θνηλσλία θαίλεηαη κε

ηελ παγθνζκηνπνίεζε λα κεηεμειίζζεηαη ζηελ κεηά-κνληέξλα επνρή, φπνπ πνιιά

«βάξε» κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη νη ζηξαηησηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, κεηαβηβάδνληαη

απφ ηα θξάηε ζε ηδησηηθνχο, κε θξαηηθνχο θνξείο. Απηή ε επνρή επεξεάδεη ηελ

ζηξαηεγηθή θαη ηνλ ραξαθηήξα ηνπ πνιέκνπ, θιείλνληαο ηνλ θχθιν πνπ άλνημε ε

Γαιιηθή επαλάζηαζε. Ο πνιίηεο βγαίλεη έμσ απφ ηελ πνιεκηθή εμίζσζε, κε

ζπκκεηέρνληαο ζηηο πνιηηηθέο δηεξγαζίεο πξηλ, θαηά ηε δηάξθεηα θαη κεηά ηε ιήμε

ηνπ πνιέκνπ. Ζ γλψκε ηνπ δελ έρεη πιένλ ηφζε ζεκαζία, δελ είλαη απαξαίηεην λα

ππεξαζπηζηεί ηελ παηξίδα ηνπ, θαζψο ηνλ ξφιν απηφ ηνλ αλαιακβάλνπλ νη

ζχγρξνλνη κηζζνθνξηθνί ζηξαηνί, είηε κε ηελ κνξθή ησλ «πξάζηλσλ αλζξψπσλ»

πνπ είδακε πξφζθαηα ζηελ Οπθξαλία, εηηε κε ηελ κνξθή ησλ ηδησηηθψλ

ζηξαηησηηθψλ εηαηξεηψλ πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί παγθνζκίσο. (Sheehan, 2013)

Καη απηή ε δηαδηθαζία πεξηιακβάλεη φιν θαη πεξηζζφηεξν ηελ ζχγρξνλε ηερλνινγία θαη ηα επηηεχγκαηά ηεο ζηνλ ζηξαηησηηθφ ηνκέα, κεηαμχ απηψλ αζθαιψο θαη ηα κεΔΑ πνπ ζα εμεηάζνπκε ζην παξφλ πφλεκα.

-1-

ΔΗΑΓΧΓΖ

ΠΡΟΛΟΓΟ

1. χκθσλα κε ηα ζπκπεξάζκαηα ηνπ ζπλεδξίνπ ηεο Δπξσπατθήο

Έλσζεο (ΔΔ) γηα ηα κεΔΑ (Karock, 2010), ε ελζσκάησζε ησλ ππφςε

ζπζηεκάησλ κεηαμχ ησλ πηεηηθψλ ζπζθεπψλ πνπ εθκεηαιιεχνληαη ηνλ ελαέξην

ρψξν, απνηειεί πιένλ πξψηε πξνηεξαηφηεηα γηα ηνλ Δπξσπατθφ Οξγαληζκφ

Άκπλαο – ΔΟΑ (European Defense Agency – EDA) κε θχξην ζηφρν «ηελ επέθηαζε

ηνπ επξσπατθνχ ελαέξηνπ ρψξνπ κε παξάιιειε αλάπηπμε ησλ αλαγθαίσλ

ζχγρξνλσλ ηερλνινγηψλ πνπ απαηηνχληαη, κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή κεΔΑ πνπ

ζα είλαη ζε ζέζε λα ρξεζηκνπνηνχλ ζε θαζεκεξηλή βάζε ηνλ ελαέξην ρψξν ηνπ

ζπλφινπ ησλ Δπξσπατθψλ θξαηψλ ηεο Έλσζεο» (Broderick, 2017).

2. Οη ζπκκεηέρνληεο ζην ζπλέδξην ηνπ ΔΟΑ ζπκθψλεζαλ φηη ηα κεΔΑ

απνηεινχλ ηα ηδαληθά κέζα γηα ηελ εθηέιεζε απνζηνιψλ επηηήξεζεο θαη

αλαγλψξηζεο κεγάιεο δηάξθεηαο, θαζψο θαη απνζηνιψλ πνιηηηθήο πξνζηαζίαο θαη

θνηλήο Δζσηεξηθήο θαη Δμσηεξηθήο πνιηηηθήο ησλ θ-κ ηεο ΔΔ. Απνηεινχλ «θιεηδί»

γηα ηελ δηεμαγσγή κεγάινπ εχξνπο απνζηνιψλ, φπσο ε παξνρή δηαξθνχο εηθφλαο

ηεο θαηάζηαζεο ζε απνζηνιέο επηηήξεζεο ζπλφξσλ, επηιεθηηθήο

παξαθνινχζεζεο ζηφρσλ, πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, δηαρείξηζεο θξίζεσλ

θιπ. Σα κεΔΑ παξέρνπλ ηελ αλαγθαία θάιπςε ζηνπο ηνκείο ελδηαθέξνληνο, απφ

πιεπξάο ρψξνπ, ρξφλνπ, αθξίβεηαο πιεξνθνξηψλ, επηθνηλσληαθήο θάιπςεο θαη

πεγψλ πιεξνθνξηψλ, εμππεξεηψληαο ηφζν ηηο θαζαξά ζηξαηησηηθέο εθαξκνγέο

φζν θαη απαηηήζεηο ησλ θξαηηθψλ ππεξεζηψλ αζθαιείαο, αιιά θαη ηδησηηθψλ

θνξέσλ.

3. Σν παξφλ πφλεκα αλήθεη ζηελ θαηεγνξία ησλ δηαηξηβψλ πξφηαζεο

ζεσξίαο, θαζψο επηρεηξεί λα δψζεη κηα ζπλνιηθή θαη ηαπηφρξνλα νξζνινγηθή

απάληεζε, ζηα θπξηφηεξα εξσηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ βέιηηζηε δπλαηή

ρξεζηκνπνίεζε ησλ κεΔΑ ζηελ πεξηνρή επζχλεο (ΠΔ) ηνπ έιιελα Α/ΓΔΔΘΑ θαη

θπξίσο ζηα ΘΔ ηεο Ζπεηξσηηθήο Διιάδαο θαη ηνπ Αηγαίνπ.

4. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ησλ ππφςε ζπζηεκάησλ ζε εζληθφ επίπεδν

θαηαγξάθεη ζημανηική ςζηέπηζη ζε ζρέζε κε ηηο ζχγρξνλεο αληηιήςεηο πνπ

ελζηεξλίδνληαη νη ζηξαηησηηθέο δπλάκεηο ησλ άιισλ ζπκκαρηθψλ θξαηψλ, αθελφο

ιφγσ ηεο δηαθνξεηηθήο πξνηεξαηνπνίεζεο κεηαμχ ησλ πθηζηάκελσλ

επηρεηξεζηαθψλ αλαγθψλ ησλ 3 Κιάδσλ ησλ ΔΓ, αθεηέξνπ δε ιφγσ ηεο

πιεκκεινχο αληίιεςεο ηεο ζπνπδαηφηεηαο ρξεζηκνπνίεζεο ησλ κεΔΑ ζην

ζχγρξνλν πεδίν κάρεο. Γηαθαίλεηαη, δειαδή, κηα επηδεξκηθή αληηκεηψπηζε ηνπ

ζέκαηνο απφ ηνπο πεξηζζφηεξνπο επηηειείο θαη κηα αδπλακία αληίιεςεο ηεο

δηάζηαζεο πνπ νκνινγνχλ νη πεξηζζφηεξνη ζχγρξνλνη ζηξαηησηηθνί αλαιπηέο γηα

ηα κεΔΑ θαη ηα απλφλνκα νρήκαηα θαη‟ επέθηαζε, φηη απηά δειαδή, απνηεινχλ ην

-2-

κεγαιχηεξν ηερλνινγηθφ επίηεπγκα ηνπ 21νπ αηψλα ζηνλ ζηξαηησηηθφ ηνκέα, ην

νπνίν αλακέλεηαη λα κεηαβάιεη ζηαδηαθά ηελ ίδηα ηελ ζηξαηησηηθή ηέρλε.

5. Με ηνλ ίδην ηξφπν πνπ ην άπμα μάσηρ επέθεξε ηνλ πεξαζκέλν

αηψλα επαλάζηαζε ζηελ κέζνδν δηεμαγσγήο ηνπ πνιέκνπ, θαίλεηαη πιένλ φηη

πξφθεηηαη λα επηθέξνπλ θαη ηα κεΔΑ - απηφλνκα νρήκαηα θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ

21νπ αηψλα. Σα ζπζηήκαηα απηά, αλαδεηνχλ αθφκε ηνλ ζαθή πξνζδηνξηζκφ ηνπ

ξφινπ ηνπο ζην ζχγρξνλν πεδίν κάρεο, φπσο αθξηβψο ζπλέβε θαη κε ην άξκα

κάρεο θαηά ηα ηέιε ηνπ Α‟ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ (Α΄ΠΠ) φπνπ, ελψ δηέζεηε κεγάιε

ηζρχ ππξφο, ζσξάθηζε θαη δπλαηφηεηα άξζεο θαη δεχμεο ησλ εκπνδίσλ, εληνχηνηο

δελ είρε αθφκε αλαθαιπθζεί ε πξαγκαηηθή ζπλεηζθνξά ηνπ ζηνλ αγψλα ηνπ

ειηγκνχ. Γεγνλφο βέβαηα πνπ έκειιε λα αιιάμεη θαηά ηνλ Β‟ Παγθφζκην Πφιεκν (Β‟

ΠΠ) αξρηθά απφ ηνπο Γεξκαλνχο, κε ηνλ ιεγφκελν «αζηξαπηαίν» πφιεκν

(«Blitzkrieg») θαη ηελ επξεία ρξήζε ηνπ «λένπ» ηφηε φπινπ ζηνλ γεληθφηεξν ειηγκφ

ηνπ επίγεηνπ δηνηθεηή.

6. πσο ζηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα κε ην άξκα κάρεο, έηζη θαη ηψξα νη

Έλνπιεο Γπλάκεηο ησλ θξαηψλ πεηξακαηίδνληαη θαη δνθηκάδνπλ ζηα δηάθνξα πεδία

ησλ καρψλ ηελ ρξεζηκνπνίεζε ησλ κεΔΑ ζε πιήζνο απνζηνιψλ, φπσο

επηρεηξήζεηο ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ, αλαγλψξηζεο θαη επηηήξεζεο (Δπηρεηξήζεηο

ΠΑΔ) αιιά θαη ζηνρνπνίεζεο, κε εμαηξεηηθά σο ηψξα απνηειέζκαηα. Καλείο δελ

κπνξεί λα γλσξίδεη κε βεβαηφηεηα ηελ εμέιημε πνπ ζα έρνπλ ηα κεΔΑ, είλαη φκσο

θαλεξφ φηη ήδε έρνπλ κεηαβάιιεη ηνλ ραξαθηήξα ηνπ πνιέκνπ θαη ηελ κέζνδν

δηεμαγσγήο ηνπ ζε φια ηα επίπεδα (ζηξαηεγηθφ, επηρεηξεζηαθφ θαη ηαθηηθφ).

7. ηα Κεθάιαηα πνπ αθνινπζνχλ ζα επηρεηξεζεί θαηαξρήλ κηα

πεξηνξηζκέλε ηζηνξηθή αλαδξνκή θαη πεξηγξαθή ησλ κεΔΑ. ην 2ν Κεθάιαην ζα

επηρεηξεζεί ε πξνζέγγηζε ζε ζέκαηα ηαμηλφκεζεο ησλ δηαθφξσλ ζπζηεκάησλ ζε

θαηεγνξίεο, θαζψο θαη ζηα είδε ησλ απνζηνιψλ πνπ αλαιακβάλνπλ, ελψ ζην 3ν

Κεθάιαην αλαπηχζζεηαη ζπλνπηηθά ε ζρέζε θαη αιιειεπίδξαζε ηεο ζηξαηεγηθήο

κε ην θαηλφκελν ηνπ πνιέκνπ κέζα απφ ην πξίζκα ηεο ηερλνινγίαο, πξνθεηκέλνπ

λα θαηαιήμνπκε ζηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ θαη ζε κία ζπγθεθξηκέλε θαη

νιηζηηθή πξφηαζε ζεσξίαο γηα ηελ βέιηηζηε θαη ηαρεία ελζσκάησζε ησλ κεΔΑ

ζηηο ειιεληθέο ΔΓ.

ΚΟΠΟ

8. θνπφο ηεο παξνχζαο δηαηξηβήο είλαη ε παξνπζίαζε κηαο γεληθήο

εηθφλαο ησλ ππφςε ζπζηεκάησλ θαη ησλ απνζηνιψλ πνπ επί ηνπ παξφληνο

αλαιακβάλνπλ, ηεο επίδξαζεο πνπ κπνξνχλ λα έρνπλ ζην πιαίζην ησλ

ηερλνινγηθψλ εθαξκνγψλ ηεο 4εο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο επί ηεο ζηξαηεγηθήο

θαη ηνπ πνιεκηθνχ θαηλνκέλνπ, θαζψο θαη κηαο νιηζηηθήο πξφηαζεο γηα ηελ

ελζσκάησζή ηνπο ζηηο ειιεληθέο Έλνπιεο Γπλάκεηο (ΔΓ) ηνπ 21νπ αηψλα.

-3-

ΠΡΟΫΠΟΘΔΔΗ

9. Γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ζεσξίαο πνπ αλαπηχζζεηαη ζηα επφκελα

Κεθάιαηα, ηέζεθαλ νξηζκέλεο παξαδνρέο – πξνυπνζέζεηο, φπσο παξαθάησ:

α. Σν πεξηβάιινλ αζθαιείαο πνπ πεξηγξάθεη ε Πνιηηηθή Δζληθήο

Άκπλαο (ΠΔΑ) θαη ε Δζληθή ηξαηησηηθή ηξαηεγηθή (ΔΘ) δε ζα κεηαβιεζεί ζε

βαζκφ πνπ λα δηαθνξνπνηεί δξαζηηθά ηελ επηρεηξεζηαθή απαίηεζε, ηελ ερζξηθή

απεηιή θαη ην θχξην έξγν ησλ ειιεληθψλ ΔΓ ζε εηξήλε, θξίζε θαη πφιεκν.

β. Θα δηαηεξεζεί ν ζηξαηεγηθφο πξνζαλαηνιηζκφο ηεο Διιάδαο,

νη πκκαρίεο θαη ε δηεζλήο ζπλεξγαζία κε ηηο ρψξεο πξνκήζεηαο ακπληηθνχ πιηθνχ.

γ. Βξαρππξφζεζκα είλαη πεξηνξηζκέλε ε δπλαηφηεηα λέσλ

πξνκεζεηψλ ακπληηθνχ πιηθνχ θαη κνλαδηθέο επηινγέο θάιπςεο επηρεηξεζηαθψλ

ειιείςεσλ, απνηεινχλ νη πξνκήζεηεο ρακεινχ θφζηνπο θαη ε δσξεάλ

παξαρψξεζε ζηξαηησηηθνχ πιηθνχ, απφ ηα απνζέκαηα άιισλ θξαηψλ.

δ. Θα πθίζηαληαη κεζν-καθξνπξφζεζκα νη πφξνη γηα

ρξεκαηνδφηεζε ηνπ Μεζνπξφζεζκνπ Πξνγξάκκαηνο Πξνκεζεηψλ Ακπληηθνχ

Τιηθνχ (ΜΠΠΑΤ), γηα ζηαδηαθή εμάιεηςε ησλ επηρεηξεζηαθψλ αδπλακηψλ θαη

ηθαλνπνίεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ απαηηήζεσλ ηεο Γνκήο Γπλάκεσλ (ΓΓ) ησλ ΔΓ

θαηά ηελ πεξίνδν 2022 – 2031, κε παξάιιειε αλάπηπμε ηεο εγρψξηαο ακπληηθήο

βηνκεραλίαο.

ε. Θα πξνρσξήζνπλ νη ακπληηθέο ζπλεξγαζίεο ησλ θξαηψλ –

κειψλ ηεο ΔΔ, ζην πιαίζην ησλ δξάζεσλ ηνπ Δπξσπατθνχ Οξγαληζκνχ Άκπλαο

(ΔΟΑ) θαη ηεο Μφληκεο Γηαξζξσκέλεο πλεξγαζίαο (ΜΓ), ελψ ζα ζπλερηζηεί θαη

εληαηηθνπνηεζεί ε ζπλεξγαζία ηεο ρψξαο καο κε θνξείο φπσο ε FRONTEX ζην

Αηγαίν πέιαγνο θαη νη ηξηκεξείο θαηαξρήλ ζπλεξγαζίεο κε φκνξα θξάηε.

ζη. Θα ζπλερηζηεί ε έξεπλα θαη εθκεηάιιεπζε πδξνγνλαζξάθσλ

ζηελ ιεθάλε ηεο ΝΑ Μεζνγείνπ, ελψ ε ρψξα καο ζα αλαβαζκηζηεί απφ ρψξα

δηέιεπζεο αγσγψλ, ζε ρψξα πάξνρν πδξνγνλαλζξάθσλ κε ηελ εχξεζε θαη

εθκεηάιιεπζε θνηηαζκάησλ αξρηθά ζην Ηφλην θαη ην Λπβηθφ πέιαγνο.

-4-

ΑΝΑΛΤΖ ΘΔΜΑΣΟ

ΚΔΦΑΛΑΗΟ Α

ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ – ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ μηΔΑ

ΣΜΖΜΑ 1

ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ 4

1. Παξά ην γεγνλφο φηη ε ηεξάζηηα αλάπηπμε ησλ κεΔΑ έρεη ζπκβεί ηα

ηειεπηαία κφιηο ρξφληα, ηα ππφςε ζπζηήκαηα δελ εμειίρζεθαλ «κέζα ζε κία

λχθηα»5. Μεηά απφ κηα αδξαλή πεξίνδν 60 θαη πιένλ εηψλ απφ ηελ πξψηε

ζηξαηησηηθή επηρείξεζε κεΔΑ, ηα πξψηα αεξνρήκαηα ζηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα

αλαπηχρζεθαλ ζαλ νπιηθά ζπζηήκαηα – ππξνκαρηθά καθξάο αθηίλαο δξάζεο (νη

πξνάγγεινη ησλ ππξαχισλ cruise) απφ ηνλ βξεηαληθφ ζηξαηφ ην 19146, απφ ην

ακεξηθαληθφ λαπηηθφ (κε ηελ «ελαέξηα ηνξπίιε») ην 1917, θαη απφ ηνλ ακεξηθαληθφ

ζηξαηφ κε ην ιεγφκελν «Kettering bug». (Austin, 2010)

2. Σα ππφςε αεξνπιάλα ήηαλ ρσξίο πηιφην θαη κε ζπγθεθξηκέλν θνξηίν

βνκβψλ, κε ζθνπφ ηελ ηειεθαηεχζπλζε θαη έθξεμή ηνπο επί ηνπ ζηφρνπ. Παξά ην

γεγνλφο φηη θαλέλα απφ ηα παξαπάλσ δελ πξφιαβε λα ρξεζηκνπνηεζεί θαηά ηνλ

Α‟ ΠΠ, εληνχηνηο απνηέιεζαλ ηνλ πξφδξνκν ησλ ζεκεξηλψλ κεΔΑ. Ζ

πξνζπάζεηα ζπλερίζηεθε θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ κεζνπνιέκνπ κε ηελ θαηαζθεπή

κε επαλδξσκέλσλ αεξνρεκάησλ θπξίσο απφ ην βξεηαληθφ πνιεκηθφ λαπηηθφ, κε

ζεκαληηθφηεξε πξνζπάζεηα ην κνλνπιάλν πνπ νλνκάζηεθε «LARYNX», ην νπνίν

εθηνμεπφηαλ απφ θαηαπέιηε επί ηνπ πινίνπ.

3. Καηά ηνλ Β‟ ΠΠ ην Ζλσκέλν Βαζίιεην θαηαζθεχαζε κε επαλδξσκέλα

δηπιάλα γηα αλάγθεο εμάζθεζεο ησλ πιεξσκάησλ ησλ Α/Φ ηνπ (ηα ιεγφκελα

«Queen Bees»), ελψ ε Γεξκαλία πξνρψξεζε ζηελ αλάπηπμε, θαηαζθεπή θαη

ρξεζηκνπνίεζε ησλ ππξαχισλ «V1 Vengeance Weapon», νη νπνίνη ζπλέβαιαλ

απνθαζηζηηθά ζηελ θαηαζθεπή ησλ πξψηκσλ ζπζηεκάησλ ειέγρνπ πηήζεσο ησλ

κεηέπεηηα κεΔΑ. Σν πνιεκηθφ λαπηηθφ ησλ ΖΠΑ ηέινο, πεηξακαηίζηεθε θαηά ηελ

ππφςε πεξίνδν κε «επηζεηηθά ΜΔΑ»7, αεξνζθάθε δειαδή ηα νπνία δηέζεηαλ

εγθαηεζηεκέλε ηειενπηηθή θάκεξα θαη αζχξκαηε δεχμε γηα ηελ θαηεχζπλζή ηνπο

απφ επαλδξσκέλα αεξνπιάλα ζπλνδείαο, ηα νπνία δηέζεηαλ αλάινγν δέθηε

ηειεφξαζεο.

4. ηηο δεθαεηίεο πνπ αθνινχζεζαλ ε πξνζπάζεηα αλάπηπμεο κεΔΑ

ζπλερίζηεθε κε ηελ θαηαζθεπή Α/Φ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ γηα ηελ παξαπιάλεζε

ησλ ερζξηθψλ Ραληάξ (κε ηα ιεγφκελα «Falconer» θαη «Crossbow» πνπ

απειεπζεξψλνληαλ κέζα απφ βφκβεο πνπ έθεξαλ ηα κεγάια βνκβαξδηζηηθά ηεο

επνρήο) θαη ηελ αξρηθή ηνπνζέηεζε θακεξψλ γηα απνζηνιέο αλαγλψξηζεο ζε

-5-

κεΔΑ πνπ ελεξγνχζαλ ζε κεγάια πςφκεηξα γηα ηελ απνθπγή ηνπ εληνπηζκνχ

ηνπο (φπσο ην «Fire bee»). (Austin, 2010)

5. Άμην αλαθνξάο εδψ είλαη ην «Gyro dyne DASH» (drone anti-

submarine helicopter), πνπ απνηειεί νπζηαζηηθά ην πξψην «κεΔΑ κάρεο» ησλ

ΖΠΑ, ην νπνίν ηαπηφρξνλα ήηαλ θαη ην πξψην κε επαλδξσκέλν Δ/Π. Σν ζχζηεκα

ήηαλ πξνγξακκαηηζκέλν λα απνγεηψλεηαη απφ ηηο θξεγάηεο, κε κνλαδηθή

απνζηνιή ηελ πξνζβνιή ησλ ερζξηθψλ ππνβξπρίσλ πνπ βξίζθνληαλ ζε κεγάιεο

απνζηάζεηο απφ ηα θίιηα πινία επηθαλείαο, κε βφκβεο βπζνχ ή ηνξπίιεο.

6. Οη Ηζξαειηλνί ρξεζηκνπνίεζαλ κεΔΑ, ηφζν θαηά ηε δηάξθεηα ηεο

αξαβν-ηζξαειηλήο ζχγθξνπζεο ηνλ Οθηψβξην ηνπ 1973, φζν θαη θαηά ηε δηάξθεηα

ηεο επέκβαζεο ζηνλ Λίβαλν ην 19828. ηελ πξψηε πεξίπησζε ρξεζηκνπνίεζαλ

ηειερεηξηδφκελα αεξνρήκαηα ηχπνπ Ryan 1241 γηα ηελ πξψηκε ελεξγνπνίεζε ηεο

Αηγππηηαθήο επίγεηαο αεξάκπλαο. Παξφκνηα ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαη

ζηνλ Λίβαλν καδί κε ηα ζπζηήκαηα ELINT RPV φπσο ηα AQM-34N. Με ηα

ηειεπηαία, ηελ ψξα πνπ ηα ερζξηθά ξαληάξ αεξάκπλαο εγθιψβηδαλ ηνπο

ππνηηζέκελνπο ζηφρνπο (ΜΔΑ), νη ζπρλφηεηεο εθπνκπήο ηνπο θαηαγξάθνληαλ γηα

λα ξπζκηζηνχλ θαη εθηνμεπηνχλ ελαληίνλ ηνπο πχξαπινη ηχπνπ αληη-ξαληάξ

(HARM). Δπηπιένλ, ππάξρνπλ πιεξνθνξίεο φηη ρξεζηκνπνηήζεθαλ κεΔΑ ηχπνπ

BQM-34A/B σο επηζεηηθέο πιαηθφξκεο κεηαθνξάο θαη άθεζεο νπιηθνχ θνξηίνπ

θαηεπζπλφκελσλ ππξαχισλ ηχπνπ HOBOS θαη MAVERICK, απνηειψληαο ηνπο

πξφδξνκνπο ησλ ζπζηεκάησλ κε επαλδξσκέλσλ αεξνρεκάησλ κάρεο - κεΔΑΜ,

δειαδή ησλ Unmanned Combat Air Vehicles (UCAVs).

7. Καηά ηελ δεθαεηία ηνπ „90 ε επρεξέζηεξε ρξήζε θαη ε πεξαηηέξσ

αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο παγθφζκηαο εχξεζεο ζέζεο (GPS) θαη

ησλ δνξπθνξηθψλ επηθνηλσληψλ, έδσζε ζεκαληηθή ψζεζε ζηελ αλάπηπμε λέσλ

κεΔΑ πνπ εθκεηαιιεχνληαλ ηα ππφςε ζπζηήκαηα θαη ελζσκάησλαλ ηαπηφρξνλα

λέεο εθαξκνγέο, πνπ αθνξνχζαλ ζέκαηα ςεθηαθψλ ζπζηεκάησλ ειέγρνπ πηήζεο

θαη ρξήζεο ειαθξχηεξσλ δνκηθψλ πιηθψλ γηα ηελ θαηαζθεπή κηθξφηεξσλ θαη πην

επέιηθησλ αεξνρεκάησλ9 .

8. εκαληηθή θαηλνηνκία ζηηο παξερφκελεο απφ ηα κεΔΑ εηθφλεο, ήηαλ

θαη ε αλάπηπμε ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ „90 θαη ζηηο αξρέο ηνπ 21νπ αηψλα, ηεο

ηερλνινγίαο SAR (Synthetic Aperture Radar), κε ηελ νπνία θαηέζηε δπλαηή ε

απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε ησλ αδπλακηψλ πνπ εκθάληδαλ νη ειεθηξν-νπηηθέο

θαη νη ζεξκηθέο θάκεξεο ιφγσ δηαθφξσλ αηκνζθαηξηθψλ θαηλνκέλσλ (νκίριε,

ζπλλεθηά, θαπλφο θιπ). Άιισζηε, ε πξψηε απηή δεθαεηία ηνπ λένπ αηψλα,

ραξαθηεξίζηεθε θαη απφ ηελ πνιχ κεγάιε ρξεζηκνπνίεζε ησλ κεΔΑ γηα θαζαξά

ζηξαηησηηθνχο ζθνπνχο, φπνπ ζπζηήκαηα φπσο ην Predator, ην Global Hawk θαη

ην Scan Eagle θαηέγξαςαλ εθαηνληάδεο ρηιηάδεο ψξεο πηήζεο, ζε ζρέζε κε

κεξηθέο ρηιηάδεο σξψλ πηήζεο θαηά ηηο πξνεγνχκελεο δεθαεηίεο.

-6-

9. Σελ πξνεγνχκελε δεθαεηία ηέινο, έγηλε πιένλ θαλεξή θαη ε αλάγθε

εμνπιηζκνχ αξηζκνχ κεΔΑ, κε νπιηθά ζπζηήκαηα ηθαλά λα πξνζβάινπλ άκεζα

ηηο απνθαιππηφκελεο ερζξηθέο δπλάκεηο, πξνηνχ απηέο κεηαθηλεζνχλ ζε

κεγαιχηεξεο απνζηάζεηο θαη θαιπκκέλεο ζέζεηο καθξηά απφ ηηο πιεζηέζηεξεο

επίγεηεο θίιηεο δπλάκεηο. Γηα ηελ θάιπςε ηεο αλάγθεο απηήο θαηαζθεπάζηεθε θαη ε

κεγαιχηεξε θαη πην βαξηά έθδνζε ηνπ Predator B, ην νπνίν κεηνλνκάζηεθε ζε

“Reaper”, ελψ ε έθδνζε “C” ηνπ ηχπνπ δηαζέηεη εζσηεξηθά νπιηθά θνξηία, γηα λα

δηαηεξείηαη ην ρακειφ «ίρλνο» ηνπ ζθάθνπο θαη θαη‟ επέθηαζε ε δπζρέξεηα

αλίρλεπζεο θαη εληνπηζκνχ ηνπ.

10. Οη δεθαεηίεο πνπ έπνληαη αλακέλεηαη λα πξνσζήζνπλ αξθεηά

δεηήκαηα ησλ κεΔΑ. Οξηζκέλα απφ απηά αθνξνχλ ηελ δπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο

ζπζθεπήο απνθπγήο ζχγθξνπζεο (ην θχξην κεηνλέθηεκα πνπ «ζπγθξαηεί» ηελ

εκπνξηθή ρξήζε ησλ κεΔΑ ζε πιήζνο εθαξκνγψλ πνπ αθνξνχλ ρξήζε

ειεγρφκελνπ ελαέξηνπ ρψξνπ) (Μαληάηεο, 2019), ηελ δπλαηφηεηα αχμεζεο ηνπ

ρξφλνπ παξακνλήο ζε πηήζε [ήδε πξνζεγγίδνπκε ρξφλνπο έσο θαη 6 κήλεο ζε

πνιχ κεγάια πςφκεηξα πάλσ απφ 70.000 πφδηα κε ηνπο ιεγφκελνπο ςεπδν-

δνξπθφξνπο ηχπνπ «Εέθπξνο» πνπ θαίλνληαη ζην Παξάξηεκα «Γ» (Austin,

2010)], ηελ επέθηαζε ηεο ρξήζεο ησλ κεΔΑ πεξηζηξεθφκελσλ πηεξχγσλ θαη ηελ

πεξαηηέξσ βειηίσζε ησλ ειεθηξνληθψλ εθαξκνγψλ πνπ θέξνπλ ηα ελ ιφγσ

ζπζηήκαηα (ζπζηήκαηα λαπηηιίαο, εηθφλαο, βίληεν, επηθνηλσληψλ θιπ).

ΣΜΖΜΑ 2

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ μηΔΑ

11. Σα ΜΔΑ θαη ηα κεΔΑ γεληθφηεξα, δηαθέξνπλ απφ ρψξα ζε ρψξα

φζνλ αθνξά ζηνλ οπιζμό, ηελ πεπιγπαθή, αιιά θαη ηελ θιλοζοθία πνπ έρεη

αλαπηπρζεί γχξσ απφ ηελ εθκεηάιιεπζή ηνπο. Τπάξρνπλ ρψξεο, φπσο ην

Ζλσκέλν Βαζίιεην, πνπ δίλνπλ κεγάιε βαξχηεηα ζηελ αλζξψπηλε παξέκβαζε ζε

φιεο ηηο θξίζηκεο απνθάζεηο θαηά ηελ ρξήζε ησλ ππφςε ζπζηεκάησλ, κε

απνηέιεζκα λα έρνπλ πξνσζήζεη ζηελ πεξηγξαθή ησλ κεΔΑ ηελ έλλνηα ηνπ

«ηειερεηξηδφκελνπ» κέζνπ (“Remotely piloted”)10. Ζ πεξηγξαθή ησλ δηαθφξσλ

ζπζηεκάησλ ζχκθσλα κε ηελ νξνινγία πνπ ρξεζηκνπνηεί ην Ζ.Β, θαίλεηαη ζηνλ

παξαθάησ πίλαθα 111 :

-7-

Πίλαθαο 1 : Οξνινγία ΜΔΑ – κεΔΑ ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην

(Πεγή: Joint Doctrine Publication 0-30.2/Unmanned Aircraft Systems/Απγ 2017)

12. Απφ ηελ άιιε πιεπξά δηεζλείο ζηξαηησηηθνί νξγαληζκνί φπσο ην

ΝΑΣΟ, έρνπλ δηακνξθψζεη ζαθείο νξηζκνχο κφλνλ γηα ηηο έλλνηεο ησλ κεΔΑ

(Unmanned aircraft system) θαη ησλ ηειερεηξηδφκελσλ αεξνζθαθψλ (remotely

piloted aircraft), φπνπ θαίλεηαη ε δηαθνξά απφ ηνπο βξεηαλνχο ζηελ αληίιεςε ηεο

έλλνηαο ηνπ ηειερεηξηδφκελνπ ζπζηήκαηνο. Γηα ην ΝΑΣΟ, ην ζεκαληηθφ ζηνηρείν

είλαη νη εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο θαη ηθαλφηεηεο ηνπ ρεηξηζηή ηνπ ζπζηήκαηνο. ηηο

ΖΠΑ ηέινο, σο κεΔΑ πεξηγξάθεηαη εθείλν ην ζχζηεκα πνπ ίπηαηαη κε ή ρσξίο

ηειερεηξηζκφ, ελψ ζηελ Μεγάιε Βξεηαλία, ν νξηζκφο θαζνξίδεη κφλν ηειερεηξηζκφ.

Ζ πεξηγξαθή ησλ ζπζηεκάησλ ζχκθσλα κε ην ΝΑΣΟ, θαίλεηαη ζηνλ παξαθάησ

πίλαθα 2:

Πίλαθαο 2 : Οξνινγία ΜΔΑ – κεΔΑ ζην ΝΑΣΟ

(Πεγή: Joint Doctrine Publication 0-30.2/Unmanned Aircraft Systems/Απγ 2017)

13. ε παγθφζκην επίπεδν, ν Οξγαληζκφο Ζλσκέλσλ Δζλψλ (ΟΖΔ) έρεη

πξνζπαζήζεη λα θαηαιήμεη ζε ζαθείο νξηζκνχο γηα ηα ππφςε ζπζηήκαηα, ρσξίο

παξαηαχηα λα πθίζηαηαη επί ηνπ παξφληνο επίζεκε θαη δηεζλψο αλαγλσξηζκέλε

-8-

πεξηγξαθή. Γεληθέο αλαθνξέο κπνξνχλ λα βξεζνχλ ζην ελεκεξσηηθφ θπιιάδην ηνπ

International Civil Aviation Organization (ICAO) πνπ εθδφζεθε ην 2011, Cir 328-

AN/190, ζην νπνίν πεξηιακβάλεηαη θαη άηππνο θαηάινγνο φξσλ θαη νξηζκψλ ησλ

κεΔΑ.

14. χκθσλα κε ηνλ ΟΖΔ, ν φξνο Με Δπαλδξσκέλν Αεξφρεκα - ΜΔΑ

“unmanned aerial vehicle” – UAV, είλαη ζπλψλπκνο κε ην κε επαλδξσκέλν

αεξνζθάθνο “unmanned aircraft”, θαη δχλαηαη λα πεξηγξαθεί σο ην Α/Φ πνπ

πξννξίδεηαη λα ιεηηνπξγεί ρσξίο πηιφην επί ηεο πηεηηθήο πιαηθφξκαο. Ο φξνο

χζηεκα Με Δπαλδξσκέλνπ Αεξνρήκαηνο – κεΔΑ “unmanned aerial system”

– UAS, αλαθέξεηαη ζε έλα ΜΔΑ θαη ην απαηηνχκελν γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ

ππνζηεξηθηηθφ θαη ινγηζηηθφ εμνπιηζκφ. Σέινο, ν φξνο ηειερεηξηδφκελν

αεξνζθάθνο - “remotely piloted aircraft” αλαθέξεηαη ζε ππνζχλνιν ησλ ΜΔΑ, κε

ζπζηήκαηα ηα νπνία ειέγρνληαη απφ ρεηξηζηή πνπ δελ βξίζθεηαη επί ηεο πηεηηθήο

πιαηθφξκαο, ζε αληίζεζε κε ηνλ φξν απηφλνκν αεξνζθάθνο “autonomous

aircraft”, ην νπνίν αθνξά ζε κε επαλδξσκέλν αεξνζθάθνο πνπ δελ απαηηεί ηελ

παξέκβαζε ηνπ ρεηξηζηή ζηελ δηαδηθαζία δηαρείξηζεο ηεο πηήζεο ηνπ, θαζψο έρεη

ηε δπλαηφηεηα επηινγήο ηεο βέιηηζηεο, θαηά πεξίπησζε, ιχζεο απφ κηα ζεηξά

πξνγξακκαηηζκέλσλ απφ πξηλ ιεηηνπξγηψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηπρφλ

απξφβιεπησλ θαηαζηάζεσλ, ηελ νπνία θαη εθαξκφδεη απφ κφλν ηνπ ρσξίο

αλζξψπηλε παξέκβαζε. (UN, 2015)

-9-

ΚΔΦΑΛΑΗΟ Β

ΚΑΣΖΓΟΡΗΟΠΟΗΖΖ – ΑΠΟΣΟΛΔ μηΔΑ

ΣΜΖΜΑ 1

ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ μηΔΑ

ΓΔΝΗΚΑ

1. Έλα άιιν ζεκείν δηαθνξεηηθήο πξνζέγγηζεο κεηαμχ ησλ θξαηψλ πνπ

αθνξά ζηα κεΔΑ είλαη ε θαηεγνξηνπνίεζή ηνπο, πξνθεηκέλνπ λα επηηπγράλεηαη

«θνηλή γιψζζα» θαηά ηελ αλαθνξά ζε απηά, ηφζν ζην πνιηηηθφ φζν θαη ζην

ζηξαηησηηθφ πεδίν. Οη ιφγνη πνπ νδεγνχλ ζε δηαθνξεηηθέο πξνζεγγίζεηο κεηαμχ

ησλ ρσξψλ αλαθνξηθά κε ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ησλ κεΔΑ είλαη πνιινί θαη

ελδεηθηηθά αλαθέξεηαη ε δηαθνξεηηθή πξνζέγγηζε σο πξνο ηηο εθαξκνγέο ησλ

κεΔΑ, ε απνθιίλνπζα πνιηηηθή πνπ αθνινπζείηαη σο πξνο ηελ απαηηνχκελε

εκπινθή ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα θαηά ηελ ρξήζε ηνπο, ε δηαθνξεηηθή

πξνζέγγηζε ησλ κεΔΑ απφ ηνλ ηδησηηθφ θαη ζηξαηησηηθφ θνξέα ζε επίπεδν

θξαηψλ θαη δηεζλψλ νξγαληζκψλ, αιιά θαη απηή ε ίδηα ε δπλακηθή εμέιημε ησλ

ζπζηεκάησλ, ιφγσ ηεο νπνίαο δελ είλαη εχθνιε ε ηαμηλφκεζή ηνπο κε βάζε

θάπνηα παξφκνηα ραξαθηεξηζηηθά (φπσο ην βάξνο, ην χςνο πηήζεο, ε

θαζνδήγεζε, ην θνξηίν, ε ηαρχηεηα πιεχζεο θιπ).

2. Παξφια απηά, νη πξνζπάζεηεο γηα θνηλή νλνκαηνινγία θαη

ηαμηλφκεζε ησλ κεΔΑ κεηαμχ ησλ θξαηψλ αιιά θαη ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ

είλαη δηαξθήο, θαη επί ηνπ παξφληνο έρεη επηηεπρζεί κηα ζρεηηθή νκνηνηππία κε ηνλ

δηαρσξηζκφ ησλ ζπζηεκάησλ ζε Κιάζεηο, θπξίσο αλαιφγσο ηνπ βάξνπο ηνπο,

φπσο ζα δνχκε παξαθάησ.

ΝΑΣΟ – ΖΠΑ - ΖΒ

3. Ζ πθηζηάκελε θαηεγνξηνπνίεζε κε βάζε ην ΝΑΣΟ, ηηο ΖΠΑ θαη ην

Ζλσκέλν Βαζίιεην θαίλεηαη ζηνπο 2 πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ. χκθσλα κε ηελ

θαηάηαμε ησλ ζπζηεκάησλ, γηα ηηο αλάγθεο Γηνίθεζεο – Διέγρνπ (Γ-Δ) θαη

ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ κεΔΑ θαη ησλ επαλδξσκέλσλ αεξνρεκάησλ, ηα κεΔΑ

ρσξίδνληαη ζε Κιάζεηο Η, ΗΗ θαη ΗΗΗ :

-10-

Πίλαθαο 3 : Σαμηλφκεζε κεΔΑ ζχκθσλα κε ην ΝΑΣΟ – Ζ.Β

(Πεγή Joint Doctrine Publication 0-30.2/Unmanned Aircraft Systems/Απγ 2017)

Πίλαθαο 4 : Καηεγνξηνπνίεζε κεΔΑ ζχκθσλα κε ην ΝΑΣΟ - ΖΠΑ

[Πεγή : ATP-3.3.7.1/UAS TACTICAL POCKET GUIDE/Apr 14 (NATO)]

4. ηνλ Πίλαθα 4, πέξα απφ ηελ ηαμηλφκεζε ησλ κεΔΑ θαίλνληαη θαη

έηεξα ζηνηρεία ηνπο, φπσο ε ηαθηηθή ρξεζηκνπνίεζή ηνπο απφ Τπνκνλάδεο ή

-11-

ηκήκαηα επηπέδνπ Οκάδαο – Γηκνηξίαο κέρξη θαη ην επηρεηξεζηαθφ ή ζηξαηεγηθφ

επίπεδν, ην ζχλεζεο χςνο πηήζεο θαη ε νλνκαζηηθή εκβέιεηά ηνπο, θαζψο θαη

ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ρξεζηκνπνηνχκελσλ κεΔΑ θάζε θαηεγνξίαο.

5. Πην ζπγθεθξηκέλα, θάζε Κιάζε αλαθέξεηαη ζε 12:

α. μηΔΑ Κλάζηρ Η (Small/Mini/Micro UAS) : Απνηεινχλ κηθξά

ζε δηαζηάζεηο απηφλνκα ζπζηήκαηα, πνπ είλαη ζπλήζσο θνξεηά. Δπηρεηξνχλ θάησ

απφ ην Δπίπεδν πληνληζκνχ ελαεξίσλ κέζσλ (Coordination Level - CL) γηα ηηο

αλάγθεο Διέγρνπ – Γηαρείξηζεο Δλαεξίνπ Υψξνπ (ΔΓΔΥ), ελψ ηππηθά

ππνζηεξίδνπλ κηθξά επίγεηα ηκήκαηα θαη απαηηνχλ έλα κφλν άηνκν γηα αλάγθεο

ειέγρνπ ην νπνίν, εθηφο ηνπ ρεηξηζκνχ, δηαρεηξίδεηαη θαη ηηο εηθφλεο/ βίληεν κέζσ

ελφο κηθξνχ κεγέζνπο θνξεηνχ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή. Πεξηνξίδνληαη ζε

επηθνηλσλίεο νπηηθήο επαθήο, φπσο απνηππψλεηαη ζρεκαηηθά ζηελ παξαθάησ

εηθφλα 1:

Δηθφλα 1 : Κιάζε Η κεΔΑ, Γηνίθεζε θαη Έιεγρνο

[Πεγή : ATP-3.3.7.1/UAS TACTICAL POCKET GUIDE/Apr 14 (NATO)]

β. μηΔΑ Κλάζηρ ΗΗ (Tactical UAS): Μεγαιχηεξα ζπζηήκαηα

πνπ ππνζηεξίδνπλ ηνπο Γηνηθεηέο δπλάκεσλ ειηγκνχ φισλ ησλ θιηκαθίσλ

δηνίθεζεο ζε ηαθηηθφ επίπεδν, ελψ παξάιιεια, κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ θαη

κηθξφηεξεο ηαθηηθέο δπλάκεηο, εθφζνλ απαηηεζεί. Σα ςεθηαθά πξντφληα ησλ

αηζζεηήξσλ ηνπο δχλαληαη λα ππεξβαίλνπλ ηελ παξαγσγή απινχ βίληεν, ελψ

κπνξνχλ λα δηαλέκνληαη ζε ζρεδφλ πξαγκαηηθφ ρξφλν κέζσ ηνπ OSRVT/Rover

θαη/ ή κέζσ ησλ ππνζηεξηδφκελσλ επίγεησλ ηαθηηθψλ ζηνηρείσλ. Ζ δηαδηθαζία

επεμεξγαζίαο θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ πιεξνθνξηψλ κπνξεί λα εθηειείηαη απφ ηελ

Μνλάδα πνπ δηαζέηεη ην κεΔΑ ή λα πξνσζείηαη ζην θαηάιιειν θιηκάθην

πιεξνθνξηψλ. Οη επηθνηλσλίεο κε ην κεΔΑ κπνξεί λα εθηεινχληαη ζην πιαίζην

-12-

ηεο νπηηθήο επαθήο ή κέζσ αλακεηαδνηψλ, εθφζνλ απηφ είλαη εθηθηφ ζηελ

πεξηνρή, φπσο απνηππψλεηαη ζρεκαηηθά ζηελ παξαθάησ εηθφλα 2:

Δηθφλα 2 : Κιάζε ΗΗ κεΔΑ, Γηνίθεζε θαη Έιεγρνο

[Πεγή : ATP-3.3.7.1/UAS TACTICAL POCKET GUIDE/Apr 14 (NATO)]

γ. μηΔΑ Κλάζηρ ΗΗΗ (MALE/HALE/Strike UAS): Σα κεΔΑ ηεο

θαηεγνξίαο απηήο, αλαπηχζζνληαη θπξίσο γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηηο επηρεηξήζεηο

ηνπ Θεάηξνπ Δπηρεηξήζεσλ (ΘΔ) ζε επηρεηξεζηαθφ ή/ θαη ζηξαηεγηθφ επίπεδν. Σα

ραξαθηεξηζηηθά ηνπο πεξηιακβάλνπλ :

(1) ρεδίαζε καθξάο αθηίλαο δξάζεο γηα ηελ θάιπςε ηνπ

ΘΔ θαη θαηάιιειε αξρηηεθηνληθή Γηνίθεζεο-Διέγρνπ (Γ-Δ) πνπ επηηξέπεη ηελ

εθηέιεζε επηρεηξήζεσλ κε ην πξνζσπηθφ ειέγρνπ, ζπιινγήο, επεμεξγαζίαο θαη

δηαλνκήο ησλ δεδνκέλσλ λα βξίζθεηαη ζε πνιχ κεγάιε απφζηαζε απφ ηελ

πεξηνρή δξάζεο ηνπ ΜΔΑ (split site operations).

(2) Γπλαηφηεηα λα θέξνπλ κεγαιχηεξα θνξηία, κε

απνηέιεζκα ηελ παξαγσγή ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο, πνιιαπιψλ ρξήζεσλ θαη

πεξηζζφηεξσλ απφ πιεπξάο φγθνπ, δεδνκέλσλ.

(3) Δπεμεξγαζία θαη δηαλνκή ησλ δεδνκέλσλ πνπ

ζπληειείηαη απφ εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ πιεξνθνξηψλ αλεπηπγκέλσλ είηε ζην

ΘΔ, είηε ζε κεγάιε απφζηαζε απφ απηφ, κέζσ δνξπθνξηθψλ ή/θαη δηαδηθηπαθψλ

δεχμεσλ, φπσο απνηππψλεηαη ζρεκαηηθά ζηελ παξαθάησ εηθφλα 3:

-13-

Δηθφλα 3 : Κιάζε ΗΗΗ κεΔΑ, Γηνίθεζε θαη Έιεγρνο

[Πεγή : ATP-3.3.7.1/UAS TACTICAL POCKET GUIDE/Apr 14 (NATO)]

ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΖΝΧΜΔΝΧΝ ΔΘΝΧΝ – ΟΖΔ 13

6. χκθσλα κε ηνλ ΟΖΔ, νη θπβεξλήζεηο ησλ Κξαηψλ θαη νη Γηεζλείο

Οξγαληζκνί ρξεζηκνπνηνχλ κία πνηθηιία ραξαθηεξηζηηθψλ γηα ηελ θαηεγνξηνπνίεζε

θαη θαηαρψξεζε ησλ κεΔΑ. Σα ζηνηρεία απηά δηαθέξνπλ θαη κπνξεί λα

πεξηιακβάλνπλ ην βάξνο, ηελ δηάξθεηα πηήζεο ή ηελ εκβέιεηα ελεξγείαο ησλ

ζπζηεκάησλ. Άιιεο θαηεγνξηνπνηήζεηο κεΔΑ ζπκπίπηνπλ κε έηεξα

ραξαθηεξηζηηθά, φπσο ην κέγηζην χςνο πηήζεο, νη δπλαηφηεηεο ειέγρνπ θαη

θαηεχζπλζεο, ν ηχπνο ηνπ πηεξψκαηνο ή νη ηππηθέο ρξήζεηο θαη ιεηηνπξγίεο ηεο

ζπζθεπήο.

7. Ζ κεγάιε πνηθηιία ζηνπο ηχπνπο θαη ηηο δπλαηφηεηεο ησλ κεΔΑ14

επελεξγεί αξλεηηθά ζηελ θαζηέξσζε ελφο θνηλά απνδεθηνχ ζπζηήκαηνο

θαηεγνξηνπνίεζεο θαη ηαμηλφκεζεο ησλ ΜΔΑ - κεΔΑ. Παξφια απηά θαη

πξνθεηκέλνπ ν ΟΖΔ λα έρεη κία αξρηθή πξνζέγγηζε επί ηνπ ζέκαηνο, έρεη

πξνρσξήζεη ζε ηαμηλφκεζε ησλ ζπζηεκάησλ – MEA ε νπνία είλαη παξαπιήζηα

απηήο ηνπ ΝΑΣΟ, φπσο παξαθάησ :

α. Μηθξά ΜΔΑ (Small UAVs) νξίδνληαη ηππηθά εθείλα κε κέγηζην

βάξνο απνγείσζεο κέρξη ηα 150 θηιά. Ίπηαληαη ζπλήζσο εληφο νπηηθήο επαθήο

ηνπ ρεηξηζηή ζε κέγηζην χςνο πηήζεο ηα 500 πφδηα απφ ηελ επηθάλεηα. Ζ

παξαγσγή ησλ ππφςε κεΔΑ γλσξίδεη ηελ κεγαιχηεξε εκπνξηθή αλάπηπμε

εμαηηίαο ηνπ κηθξνχ θφζηνπο, ηεο επθνιίαο ζηελ ρξήζε θαη ηεο κε απαίηεζεο γηα

πηήζε εληφο ειεγρφκελνπ ελαέξηνπ ρψξνπ. Τπνθαηεγνξίεο ηνπο είλαη :

-14-

(1) ΜΔΑ-κηληαηνχξεο (Miniature UAVs) ηα νπνία είλαη

ειαθξχηεξα απφ 10 θηιά θαη δχλαληαη λα εθηνμεπηνχλ απφ θάπνην άηνκν

ρεηξνθίλεηα. χκθσλα κε θάπνηεο θαηεγνξηνπνηήζεηο, πθίζηαληαη θαη ζπζηήκαηα

“mini” ηα νπνία θηάλνπλ ηα 20 θηιά βάξνο, έλα κέγεζνο ζην νπνίν θαηαπέιηεο ή

άιιεο κνξθέο ππνβνήζεζεο (ξνπθέηεο, ρξήζε κηθξνχ δηαδξφκνπ γηα ηα

ζπζηήκαηα ζηαζεξψλ πηεξχγσλ) ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ εθηφμεπζή ηνπο.

Αξθεηά κεΔΑ ηεο θαηεγνξίαο απηήο ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηηο έλνπιεο δπλάκεηο

ησλ Κξαηψλ, θπξίσο γηα αλάγθεο εληνπηζκνχ ζηφρσλ ζε πεξηνξηζκέλεο πεξηνρέο ή

θαηνηθεκέλνπο ηφπνπο.

(2) ΜΔΑ ηεο θαηεγνξίαο Μίθξν- (“micro” UAVs), είλαη ζε

γεληθέο γξακκέο κηθξφηεξα ησλ 2 θηιψλ, εθηνμεχνληαη κε ην ρέξη θαη κπνξνχλ λα

ηειερεηξηζηνχλ απφ έλα άηνκν. Καη απηά ρξεζηκνπνηνχληαη ζε αληίζηνηρεο

ζηξαηησηηθέο εθαξκνγέο κε ηα ΜΔΑ-κηληαηνχξεο αιιά θαη γηα εκπνξηθνχο –

ζθνπνχο αλαςπρήο15.

β. Μεζαία ή Σαθηηθά ΜΔΑ [Medium UAVs or Tactical UAVs

(TUAVs)] νξίδνληαη ηππηθά εθείλα κε κέγηζην βάξνο απνγείσζεο κεηαμχ 150 θαη

600 θηιψλ. Σα πεξηζζφηεξα κεΔΑ απηήο ηεο θαηεγνξίαο επηρεηξνχλ ππφ ηηο

έλνπιεο δπλάκεηο νξηζκέλσλ ρσξψλ, θπξίσο γηα ηελ εμππεξέηεζε απνζηνιψλ

ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ – αλαγλψξηζεο – επηηήξεζεο (ΠΑΔ). Σππηθά ιεηηνπξγνχλ

θάησ απφ ηα 18.000 πφδηα, ζε εκβέιεηα κηθξφηεξε ησλ 800ρικ θαη δηάξθεηα

πηήζεο κεξηθέο ψξεο. Σα σθέιηκα θνξηία πνπ κπνξνχλ λα θέξνπλ ηα ππφςε

κεΔΑ δελ μεπεξλνχλ ηα 100 θηιά, ελψ ίπηαληαη πέξαλ ηνπ νξίνπ νπηηθήο επαθήο

ηνπ ρεηξηζηή, ν νπνίνο ρεηξίδεηαη ην ζχζηεκα απφ έλα ζηαζκφ ειέγρνπ ζην έδαθνο.

γ. Μεγάια ΜΔΑ (Large UAVs) νξίδνληαη ηα ζπζηήκαηα κε

κέγηζην βάξνο απνγείσζεο άλσ ησλ 600 θηιψλ. Απηά ηα κεΔΑ ρεηξίδνληαη

απνθιεηζηηθά απφ ηηο έλνπιεο δπλάκεηο, θαη ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ζε εηδηθέο

επηρεηξήζεηο φπσο απνζηνιέο ΠΑΔ θαη ζηνρνπνίεζεο κεγάιεο ρξνληθήο

δηάξθεηαο. ηελ θαηεγνξία απηή αλήθνπλ ηα πιένλ πνιχπινθα κεΔΑ ηα νπνία

απαηηνχλ κεγάιε ππνζηήξημε Γηνηθεηηθήο Μέξηκλαο (ΓΜ) πνπ πξνζνκνηάδεη κε

απηήλ ησλ επαλδξσκέλσλ αεξνζθαθψλ, ελψ ρξεζηκνπνηνχλ θαλνληθφ δηάδξνκν

γηα ηελ απνγείσζε θαη πξνζγείσζή ηνπο. Σα κεγάια ζε κέγεζνο κεΔΑ κπνξνχλ

λα ελεξγνχλ ζε ηθαλέο απνζηάζεηο πέξαλ ηνπ νπηηθνχ - Ζ/Μ νξίδνληα, κε ρξήζε

δνξπθνξηθψλ ή άιισλ αλάινγσλ δεχμεσλ κέζσ επίγεησλ, ζαιάζζησλ ή ελαέξησλ

αλακεηαδνηψλ θαη δηθηχσλ θηλεηήο ηειεθσλίαο.

δ. ηελ ηειεπηαία θαηεγνξία, αλ θαη θάπσο παξσρεκέλε πιένλ

σο έλλνηα, ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά θαη ν φξνο ησλ ΜΔΑ κέζνπ χςνπο – κεγάιεο

εκβέιεηαο [medium altitude long endurance (MALE) UAVs], φπνπ αλαθεξφκαζηε

ζε ζπζηήκαηα πνπ ίπηαληαη ζπλήζσο ζε χςνο κέρξη ηα 45.000 πφδηα απφ ηελ

επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο θαη έρνπλ δηάξθεηα πηήζεο πέξαλ ησλ κεξηθψλ σξψλ. ε

-15-

απηήλ ηελ ππνθαηεγνξία αλήθνπλ ηα πιένλ γλσζηά νπιηζκέλα ζηξαηησηηθά ΜΔΑ

φπσο ην ASN-209 (Xian Aisheng), ην MQ-1 Predator (General Atomics), ην MQ-5

Hunter (Northrup Grumman), ην MQ-9 Reaper (General Atomics) θαη ην Hermes

900 (Elbit Systems).

ε. Σα ΜΔΑ κεγάινπ χςνπο - κεγάιεο εκβέιεηαο [High altitude

long endurance (HALE) UAVs], αλαθέξνληαη ζε ζπζηήκαηα πνπ ίπηαληαη κέρξη ηα

65.000 πφδηα γηα εθηέιεζε απνζηνιψλ ΠΑΔ, θέξνληαο κεγάια θαη ηερλνινγηθά

πξνεγκέλα ζπζηήκαηα αλίρλεπζεο ζηφρσλ, φπσο ζπκβαίλεη κε ην ακεξηθάληθν

RQ-4 Global Hawk (Northrup Grumman) θαη ην θηλέδηθν BZK-009 (Guizhou

Aviation).

ζη. Ο ΟΖΔ ηέινο, αλαγλσξίδεη θαη κία δηαθνξεηηθή θαηεγνξία

κεΔΑ ηα νπνία έρνπλ ζρεδηαζηεί λα ιεηηνπξγνχλ σο «πεξηπιαλψκελα

ππξνκαρηθά» (loitering munitions), ζνιψλνληαο ην «ηνπίν» δηάθξηζεο κεηαμχ

ΜΔΑ θαη ππξαχισλ Κξνπδ. πσο θαη νη πχξαπινη Κξνπδ, ηα ζπζηήκαηα απηά

απνηεινχλ νπζηαζηηθά ηπηάκελεο βφκβεο, κεηαθέξνληαο νπιηθά ζπζηήκαηα ή

εθξεθηηθά ηα νπνία είλαη ελζσκαησκέλα ζην ζθάθνο. Δίλαη αξθεηά ειαθξχηεξα

απφ ηα ΜΔΑ πνπ έρνπλ ζρεδηαζηεί λα θέξνπλ νπιηθφ θνξηίν ππξαχισλ αέξνο –

εδάθνπο ή ξνπθεηψλ θαη ζηελ θαηεγνξία απηή αλήθνπλ ζπζηήκαηα φπσο ην Harpy

θαη ην Herun, ηα νπνία έρνπλ θαηαζθεπαζηεί θαη ηα δχν απφ ηελ Ηζξαειηλή

αεξνλαπηηθή βηνκεραλία γηα πξνζβνιή ζπζηεκάησλ ξαληάξ ή άιισλ επαίζζεησλ

ζηφρσλ.

8. Μνινλφηη παξαδείγκαηα κεΔΑ ζηξαηησηηθψλ εθαξκνγψλ κπνξνχλ

λα βξεζνχλ ζε φιεο ηηο πξναλαθεξζείζεο θαηεγνξίεο, ε κεγαιχηεξε θαηεγνξία

μηΔΑ πολιηικού ηύπος πνπ δηαηίζεληαη ζηελ αγνξά ή βξίζθνληαη ζε

πεηξακαηηθφ ζηάδην, αθνξά ζηα κηθξά ζπζηήκαηα κε κέγηζην βάξνο απνγείσζεο

κέρξη ηα 150 θηιά. Σα ζπζηήκαηα απηά απνθηνχλ ζπλερψο λέεο δπλαηφηεηεο

ιεηηνπξγίαο πέξαλ ηεο γξακκήο νπηηθήο επαθήο κέζσ δηθηχσλ θηλεηήο

ηειεθσλίαο, ηε ζηηγκή πνπ ε απφθηεζε δνξπθφξσλ ηειεπηθνηλσληψλ δελ απνηειεί

πιένλ απαίηεζε απφ ηα θξάηε – ρξήζηεο, θαζψο νη πξνεγκέλεο ρψξεο

θαηαζθεπήο ησλ ππφςε κεΔΑ έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα δηαζέζνπλ, παξάιιεια

κε ηελ αγνξά ησλ ζπζηεκάησλ, θαη ηηο ηειεπηθνηλσληαθέο ππεξεζίεο θαη εχξνο

ζπρλνηήησλ πνπ απαηηείηαη γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπο πέξαλ ηεο νπηηθήο επαθήο (σο

«παθέην» κε ηελ αγνξά ηνπ κεΔΑ).

-16-

ΣΜΖΜΑ 2

ΑΠΟΣΟΛΔ μηΔΑ

ΠΑΡΟΤΑ ΚΑΣΑΣΑΖ

ΖΝΧΜΔΝΔ ΠΟΛΗΣΔΗΔ ΑΜΔΡΗΚΖ - ΖΠΑ

9. Έλα απφ ηα ζεκαληηθά επηρεηξεζηαθά «θιεηδηά» πνπ νδήγεζαλ ζηελ

επηηπρία ησλ ζπκκαρηθψλ επηρεηξήζεσλ «Αζπίδα ηεο Δξήκνπ» θαη «Καηαηγίδα ηεο

Δξήκνπ», απνηέιεζε αζθαιψο θαη ε δπλαηφηεηα ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ απφ ηηο

ζπκκαρηθέο δπλάκεηο, θπξίσο πξν ηεο έλαξμεο ησλ ερζξνπξαμηψλ. Παξαηαχηα,

θαηά ηελ εμέιημε ησλ επηρεηξήζεσλ απνδείρζεθε φηη ε ξνή ηαθηηθψλ πιεξνθνξηψλ

κάρεο πξνο ηνπο ηνπηθνχο δηνηθεηέο ήηαλ ειιηπήο16. (Williamson, 1993)

10. Σνλ Φεβξνπάξην ηνπ 1992 ζηελ εηήζηα έθζεζή ηνπ γηα ηνλ Πξφεδξν

θαη ην ακεξηθαληθφ Κνγθξέζν («Annual Report to the President and the

Congress»), ν ηφηε Τπνπξγφο Άκπλαο Νηηθ Σζέλευ, πεξηέγξαθε ηηο ιεπηνκέξεηεο

θαη ηελ ζπνπδαηφηεηα παξνρήο ζηηο ΔΓ ηεο ρψξαο δπλαηνηήησλ εθηέιεζεο

απνζηνιψλ ΠΑΔ κε ηελ αλάπηπμε θαηάιιεισλ ζπζηεκάησλ.

11. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε έθζεζε αλέθεξε φηη «απφ ην ζηξαηεγηθφ κέρξη

θαη ην ηαθηηθφ επίπεδν νη ακεξηθαληθέο δπλάκεηο πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα

παξαηεξνχλ ην πεδίν ηεο κάρεο ηαρχηεξα θαη κε κεγάιε αλάιπζε ζε ζρέζε κε

ηνπο αληηπάινπο ηνπο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ, νη ΔΓ ηεο ρψξαο πξέπεη λα επαπμήζνπλ

ηελ εκπηζηνζχλε ηνπο ζηηο δπλαηφηεηεο ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ απφ ηηο

ππεξεζίεο ζηξαηησηηθψλ πιεξνθνξηψλ ζην πεδίν θαη ηηο εζληθέο ππεξεζίεο

πιεξνθνξηψλ, ελψ παξάιιεια πξέπεη λα αλαδεηήζνπλ ηηο θαηάιιειεο

ηεσνολογικέρ καινοηομίερ θαη πξντφληα πξνθεηκέλνπ νη ζηξαηησηηθνί δηνηθεηέο λα

έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο δηαξθείο θαη αθξηβείο πιεξνθνξίεο κάρεο». (Williamson,

1993)

12. χκθσλα κε ηελ έθζεζε ηνπ Αληηζπληαγκαηάξρε Νηέληο Οπίιηακζνλ

πνπ ζπκκεηείρε ζηηο επηρεηξήζεηο, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο «Αζπίδαο ηεο Δξήκνπ» θαη

«Καηαηγίδαο ηεο Δξήκνπ» εθηφο απφ ηελ επξεία ρξεζηκνπνίεζε ησλ

επαλδξσκέλσλ ηπηάκελσλ κέζσλ, νη ζπκκαρηθέο δπλάκεηο ρξεζηκνπνίεζαλ θαη

κεΔΑ κε αμηνζεκείσηα, θαη ελ πνιινίο, κε αλακελφκελα ζεηηθά απνηειέζκαηα ζε

ξφινπο αναγνώπιζηρ και ζςλλογήρ πληποθοπιών (Williamson, 1993). Ζ

κνλαδηθή γηα ηελ επνρή εθείλε Γηκνηξία κεΔΑ ηνπ ακεξηθαληθνχ ζηξαηνχ (κία

εθπαηδεπηηθή δηκνηξία απφ ην ζηξαηφπεδν Fort Huachuca, ηεο πνιηηείαο ηεο

Αξηδφλα), απνδείρζεθε ππέξ-πνιχηηκε γηα ηηο επηρεηξήζεηο ηνπ ακεξηθάληθνπ VII

ψκαηνο ηξαηνχ (VII ). Μφιηο αλαπηχρζεθε ην VII ζην ΘΔ, ηα ζπζηήκαηα

κεΔΑ πνπ δηέζεηε εθηέιεζαλ ηηο παξαπάλσ απνζηνιέο κε εμαηξεηηθή επηηπρία,

φπσο άιισζηε ζηνηρεηνζεηήζεθε θαη ζηελ έθζεζε ηνπ Τπνπξγείνπ Άκπλαο πξνο ην

-17-

ακεξηθαληθφ Κνγθξέζν γηα ηνλ πφιεκν ηνπ Κφιπνπ, φπνπ αλαθεξφηαλ φηη «Σν VII

θαηάθεξε λα αλαγλσξίζεη άκεζα ηελ ζεκαληηθή αμία ηεο (Γξίαο κεΔΑ) θαη

άξρηζε λα αηηείηαη πεξηζζφηεξεο απνζηνιέο απφ φηη ην ηκήκα κπνξνχζε λα

πεηάμεη».

13. Μία άιιε απνζηνιή ζηελ νπνία ηα κεΔΑ απέδεημαλ ηελ ζεκαληηθή

αμία ηνπο, ήηαλ ε παξνρή πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηα απνηειέζκαηα πξνζβνιήο

ερζξηθψλ ζηφρσλ (Battle Damage Assessment – BDA). Πξνο ην ηέινο ησλ

επηρεηξήζεσλ, ηξεηο δηαθνξεηηθνί θνξείο θαη ππεξεζίεο αηηνχληαλ ηελ

ρξεζηκνπνίεζε ησλ κεΔΑ ηχπνπ «Pioneer», πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζηψζνπλ ην

αθξηβέο κέγεζνο ησλ δεκηψλ κεηά ηελ πξνζβνιή ερζξηθψλ ζηφρσλ. Σν

ζπγθεθξηκέλν κεΔΑ δηέζεηε ζεκαληηθά κεγάιε γηα ηελ επνρή δηάξθεηα πηήζεσο,

γεγνλφο πνπ ηνπ εμαζθάιηδε δπλαηφηεηα παξακνλήο επί καθξφλ άλσζελ ηνπ

ζηφρνπ, θαη ιήςεο θσηνγξαθηψλ απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο.

14. πσο έδεημε ε εκπεηξία απφ ηνλ πφιεκν ζηνλ Πεξζηθφ Κφιπν, έλα

λέν ηερλνινγηθφ εξγαιείν πνπ έπξεπε λα είραλ ζηελ δηάζεζή ηνπο νη ηνπηθνί

επίγεηνη Γηνηθεηέο γηα λα «βιέπνπλ» ην πεδίν ηεο κάρεο ζε ζρεδφλ πξαγκαηηθφ

ρξφλν, ήηαλ ηα κεΔΑ. Άκεζε απφξξνηα ησλ ππφςε επηρεηξήζεσλ θαη

ζπκπεξαζκάησλ πνπ πξνέθπςαλ, ππήξμε ε απφθαζε ηνπ 1998 απφ ην

Τπνπξγείν Άκπλαο ζρεηηθά κε ηελ πξνψζεζε ελφο πξνγξάκκαηνο δηαθιαδηθψλ

κεΔΑ, ζχκθσλα κε ην νπνίν ζα έπξεπε λα αλαπηπρζνχλ 4 ηχπνη κεΔΑ17,

πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απαηηήζεηο φισλ ησλ Κιάδσλ ησλ

ακεξηθαληθψλ ΔΓ. (Williamson, 1993) Οη ηχπνη απηνί ζα αθνξνχζαλ κεΔΑ

πεξηνξηζκέλεο θαη κηθξήο εκβέιεηαο, αιιά θαη κέζεο θαη κεγάιεο αθηίλαο

δξάζεο18.

15. χκθσλα κε ηελ έθζεζε «National Security Report» ηεο AUSA πνπ

εθδφζεθε ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2008, «πέξα θαη παξάιιεια κε ηηο επαλδξσκέλεο

πιαηθφξκεο, ηα κεΔΑ κεηαβάιινπλ ηνλ ηξφπν δηεμαγσγήο ηνπ πνιέκνπ ζην

ζχγρξνλν πεξηβάιινλ, επεθηείλνληαο δξακαηηθά ηελ ηθαλφηεηα θαηαλλφεζεο θαη

δηαρείξηζεο ηνπ πεδίνπ ηεο κάρεο, επηηπγράλνληαο παξάιιεια ηελ δηαδηθαζία

εκπινθήο θαη θαηαζηξνθήο ησλ ζηφρσλ. Σα ζηξαηησηηθά κεΔΑ ζπλδπάδνπλ ηηο

δπλαηφηεηεο ζπλερνχο επηηήξεζεο κηαο πεξηνρήο, αθξηβνχο θαηάδεημεο ηνπ

ζηφρνπ, αθαξηαίαο αμηνιφγεζεο ησλ απνηειεζκάησλ πξνζβνιήο θαη ηαρείαο

θαηαζηξνθήο ησλ δπλάκεσλ ηνπ αληηπάινπ πνπ επηρεηξνχλ λα δηαθχγνπλ. (AUSA,

2008) Οη κνλαδηθέο απηέο δπλαηφηεηεο επαπμάλνπλ δξαζηηθά ηελ επίγλσζε

ηαθηηθήο θαηάζηαζεο ηνπ επίγεηνπ δηνηθεηή, κεηψλνπλ ην ρξφλν «εληνπηζκνχ –

πξνζβνιήο» (“sensor-to-effects” timeline) θαη ην επίπεδν επηρεηξεζηαθνχ θηλδχλνπ

γηα ηα θίιηα ηκήκαηα, φπσο θαίλεηαη ζρεκαηηθά ζηελ παξαθάησ εηθφλα 4 :

-18-

Δηθφλα 4 : : ρεκαηηθή αλαπαξάζηαζε ησλ παξαγφλησλ ξίζθνπ – ρξφλνπ αλά

θιηκάθην δηνηθήζεσο

(Πεγή: U.S. Army Aviation: Balancing Current and Future Demands/AUSA/2008)

16. Σα κεΔΑ ζηηο ακεξηθάληθεο ΔΓ έρνπλ πιένλ ελζσκαησζεί ζην

ζρέδην ελεξγείαο ηνπ επίγεηνπ δηνηθεηή γηα ηελ εθηέιεζε επηρεηξήζεσλ ΠΑΔ,

ζηνρνπνίεζεο θαη άιιεο θξίζηκεο απνζηνιέο. Με πεξηζζφηεξα απφ 400 κεΔΑ

αλεπηπγκέλα γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ επηρεηξήζεσλ θαηά ηεο ηξνκνθξαηίαο θαη ηελ

πξαγκαηνπνίεζε πεξηζζφηεξσλ απφ 377.000 σξψλ πηήζεο ζην πεδίν ηεο κάρεο

(ζηνηρεία κέρξη ηνλ Ννέκβξην ηνπ 2007), ν ακεξηθαληθφο ζηξαηφο ελζσκαηψλεη

πιένλ απνηειεζκαηηθά θαη ζπληνλίδεη ηηο ελέξγεηεο ησλ νξγαληθψλ θαη

πξνζθνιιεκέλσλ κεΔΑ, πξνο ηθαλνπνίεζε ηεο ζπλνιηθήο απαίηεζεο ηνπ

επίγεηνπ δηνηθεηή γηα εθηέιεζε απνζηνιψλ ΠΑΔ θαη ζηνρνπνίεζεο. (AUSA, 2008)

17. χκθσλα κε πξφζθαηα εγρεηξίδηα ησλ ακεξηθαληθψλ ΔΓ

(Asymmetric/Warfare/Group, 2017), νη δξαζηεξηφηεηεο – απνζηνιέο ησλ κεΔΑ

κπνξνχλ λα νκαδνπνηεζνχλ ζε κία ή ζπλδπαζκφ ησλ παξαθάησ 4 θαηεγνξηψλ :

α. πιινγή Πιεξνθνξηψλ, Αλαγλψξηζε θαη Δπηηήξεζε (ΠΑΔ)

[Intelligence, Surveillance and Reconnaissance (ISR)].

β. Έκκεζε Δπίζεζε (Indirect Attack).

γ. Άκεζε Δπίζεζε (Direct Attack).

δ. Σαθηηθέο «κήλνπο» (Swarm Tactics).

18. Αλαθνξηθά κε ηελ πξψηε θαηεγνξία, ν ακεξηθάληθνο ζηξαηφο

ρξεζηκνπνηεί θαηά θφξνλ ηα κεΔΑ πνπ δηαζέηεη γηα ηελ εθηέιεζε απνζηνιψλ

ΠΑΔ, νη νπνίεο πεξηιακβάλνπλ γεληθή επηηήξεζε ησλ ζέζεσλ θίιησλ/ ερζξηθψλ

δπλάκεσλ, εθηίκεζε απνηειεζκάησλ πξνζβνιήο ζηφρσλ, θαζψο θαη δηεχζπλζε

θαη έιεγρν επίγεησλ δπλάκεσλ θαηά ηελ εθηέιεζε άκεζσλ επηζέζεσλ.

-19-

19. Ζ δεχηεξε θαηεγνξία απνζηνιψλ κεΔΑ (έκκεζε επίζεζε), αθνξά

ζηελ ρξήζε ελφο νπιηθνχ ζπζηήκαηνο ή θνξηίνπ πνπ θέξεηαη επί ηνπ ΜΔΑ θαη ην

νπνίν κπνξεί λα αμηνπνηεζεί, ελψ παξάιιεια δηαηεξείηαη ε ελαέξηα θάιπςε θαη

παξαθνινχζεζε, κέζσ βίληεν, ηνπ ζηφρνπ. ηελ θαηεγνξία απηή πεξηιακβάλεηαη ε

άθεζε εθξεθηηθψλ, ρεκηθψλ αεξίσλ ή άιισλ θνξηίσλ (πρ ρεηξνβνκβίδεο

εκπξεζηηθέο ή ειεθηξνληθά αληίκεηξα), γηα ηελ πξφθιεζε ζχγρπζεο, δεκηψλ,

ηξαπκαηηζκψλ ή ζαλάησλ ζηνλ αληίπαιν. Ζ πην δηαδεδνκέλε πεξίπησζε έκκεζεο

επίζεζεο ζηελ πξφζθαηε ζχγθξνπζε ζηελ Οπθξαλία, ήηαλ ε ρξεζηκνπνίεζε

αηξαθηίδησλ ειεθηξνληθνχ πνιέκνπ επί ησλ ΜΔΑ γηα ηελ εθηέιεζε ειεθηξνληθψλ

παξεκβνιψλ απφ ηνπο ξψζνπο, ελέξγεηα πνπ ζπλέβαιε απνθαζηζηηθά ζηελ

πξφθιεζε ζχγρπζεο θαη ηελ ππνβάζκηζε ηεο δπλαηφηεηαο άζθεζεο δηνίθεζεο –

ειέγρνπ ησλ ηκεκάησλ ησλ νπθξαληθψλ δπλάκεσλ.

20. Ζ άκεζε επίζεζε αλαθέξεηαη ζηελ ρξεζηκνπνίεζε ελφο κεΔΑ ζε

επηρείξεζε «απηνθηνλίαο», φπνπ ην ίδην ην ΜΔΑ ή ην θνξηίν πνπ θέξεη καδί ηνπ

πξνθαιεί ζεκαληηθέο απψιεηεο ζηνλ αληίπαιν (ζε πξνζσπηθφ ή εηδηθφ εμνπιηζκφ).

Καζψο ηα κεΔΑ εκπνξηθνχ ηχπνπ ζπλερίδνπλ λα εμειίζζνληαη κε ηδηαίηεξα

γξήγνξνπο ξπζκνχο θαη θέξνπλ νινέλα θαη κεγαιχηεξα θνξηία επί απηψλ, ε

ζπγθεθξηκέλε ηαθηηθή πξέπεη λα αξρίζεη λα απαζρνιεί ζνβαξά ηηο ζηξαηησηηθέο

δπλάκεηο ησλ θξαηψλ, θαζψο ηα πνιηηηθνχ ηχπνπ κεΔΑ επαπμάλνπλ ζεκαληηθά

ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ ερζξνχ γηα επηινγή ζπγθεθξηκέλσλ ζηφρσλ σο κέξνο κηαο

απηφλνκεο επηρείξεζεο ή ελφο κεγαιχηεξνπ ζρεδίνπ εκπινθήο ησλ αληίπαισλ

δπλάκεσλ, κε ρξήζε θηελψλ, εχρξεζησλ θαη «αλψλπκσλ» νπιηθψλ

ζπζηεκάησλ19.

21. Σέινο, νη ηαθηηθέο «ζκήλνπο» αλαθέξνληαη νπζηαζηηθά ζηνλ

ζπλδπαζκφ ησλ ηξηψλ πξνεγνχκελσλ ηαθηηθψλ ρξήζεο ησλ κεΔΑ, ζηελ

πξνζπάζεηα επηθξάηεζεο έλαληη ησλ ερζξηθψλ δπλάκεσλ - ζπζηεκάησλ. Ζ

παξαθάησ εηθφλα 5, παξνπζηάδεη ζρεκαηηθά ηα είδε απνζηνιψλ ησλ κεΔΑ απφ

ηηο ακεξηθαληθέο ΔΓ.

Δηθφλα 5 : Δίδε Απνζηνιψλ κεΔΑ απφ ηηο ΖΠΑ

[Πεγή : (Asymmetric/Warfare/Group, 2017)]

-20-

ΝΑΣΟ

22. Αλάινγεο απνζηνιέο γηα ηα κεΔΑ έρνπλ πηνζεηεζεί θαη ζην πιαίζην

ηνπ ΝΑΣΟ. χκθσλα κε ην εγρεηξίδην ρξήζεο ησλ κεΔΑ πνπ εμέδσζε ην ΝΑΣΟ

ην 2014, ηα ππφςε ζπζηήκαηα παξέρνπλ επί ηνπ παξφληνο ζηηο ζπκκαρηθέο

δπλάκεηο ζεκαληηθέο δπλαηφηεηεο εθηέιεζεο απνζηνιψλ ΠΑΔ θαη ηαθηηθήο

ελαέξηαο ππνζηήξημεο ησλ ζηξαηεπκάησλ, κε ηελ παξαγσγή πιεξνθνξηψλ ζε

ζρεδφλ πξαγκαηηθφ ρξφλν, θαζψο θαη ηελ θαηάδεημε ζηφρσλ θαη /ή ηελ πξνζβνιή

απηψλ κε ηα νξγαληθά ηνπο φπια (NATO, 2014). Γχλαληαη λα εκπιαθνχλ ζην

πεδίν ηεο κάρεο, είηε εγγχο είηε καθξηά απφ ηελ γξακκή επαθήο (ΓΡΔ), ζηα

πιεπξά ή ζε βάζνο εληφο ηεο ερζξηθήο δηάηαμεο, φπσο θαίλεηαη ζηελ παξαθάησ

εηθφλα 6:

Δηθφλα 6 : ρεκαηηθή παξάζηαζε ηεο αλάπηπμεο κεΔΑ ζην πεδίν ηεο κάρεο

[Πεγή : ATP-3.3.7.1/UAS TACTICAL POCKET GUIDE/Apr 14 (NATO)]

23. Πέξαλ ησλ ππφςε δπλαηνηήησλ ζε ζπλερή θαη γξακκηθά πεδία, ηα

κεΔΑ κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ εμίζνπ απνηειεζκαηηθά θαη ζε κε ζπλερή θαη κε

γξακκηθά πεδία, αληηκεησπίδνληαο κε ζπκβαηηθέο δπλάκεηο, φπσο νη ηξνκνθξάηεο

ή ην νξγαλσκέλν έγθιεκα θαη ε πεηξαηεία. ε πεξίπησζε δε πνπ ηα κεΔΑ δξνπλ

ζε ζπληνληζκφ κε επαλδξσκέλεο πιαηθφξκεο, παξέρνπλ ζηνλ ηνπηθφ δηνηθεηή

εμαηξεηηθά απνηειεζκαηηθέο ιχζεηο γηα απνζηνιέο ΠΑΔ θαη ζηνρνπνίεζεο. Οη

απνζηνιέο απηέο πεξηιακβάλνπλ ηνλ εληνπηζκφ θαη ηελ αλαγλψξηζε ζηφρσλ

θαζψο θαη ηελ θαηάδεημή ηνπο κε ζπζηήκαηα ιέηδεξ, ηελ εθηέιεζε φισλ ησλ ηχπσλ

απνζηνιψλ αλαγλψξηζεο (πεξηνρήο, δψλεο, δξνκνινγίνπ θαη επηζεηηθή

αλαγλψξηζε), ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ απνηειεζκάησλ πξνζβνιήο [battle

damage assessment (BDA)], θαζψο θαη ηελ αλακεηάδνζε επηθνηλσληψλ.

-21-

24. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ηελ Ακπληηθή πκκαρία ηα

ζηξαηησηηθνχ ηχπνπ κεΔΑ πνπ δεν θέποςν νπιηθφ θνξηίν, δχλαληαη λα

αλαιάβνπλ απνζηνιέο άνυθεν ξηπάρ, φπσο παξαθάησ :

α. Αλαγλψξηζεο, κε δπλαηφηεηα απνζηνιήο πιεξνθνξηψλ κάρεο

ζε ζρεδφλ πξαγκαηηθφ ρξφλν.

β. Δπηηήξεζεο ζε θίιην ή ερζξηθφ έδαθνο.

γ. Δπίγλσζεο θαη θαηαλφεζεο ηαθηηθήο θαηάζηαζεο, κε παξνρή

ζηνπο Γηνηθεηέο δπλακηθψλ ζηνηρείσλ δηάηαμεο κάρεο.

δ. Αζθάιεηαο, πξνζθέξνληαο ζην θχξην ζψκα κηαο

πξνειαχλνπζαο δχλακεο επαξθή ρξφλν αληίδξαζεο θαη εθηέιεζεο ειηγκψλ,

θαζψο θαη αζθάιεηα πεξηνρήο.

ε. ηνρνπνίεζεο, κε εληνπηζκφ, αλαγλψξηζε, θαηάδεημε ηνπ

ζηφρνπ θαη παξνρή πιεξνθνξηψλ απνηειεζκάησλ πξνζβνιήο.

ζη. Δπηθνηλσληαθήο ππνζηήξημεο, ζε επηθνηλσλίεο θσλήο θαη

αλακεηάδνζεο ςεθηαθψλ δεδνκέλσλ.

δ. Τπνζηήξημεο ηαθηηθψλ κεηαθηλήζεσλ, κε παξνρή αζθάιεηαο

ζε θάιαγγεο νρεκάησλ, εληνπηζκφ λαξθψλ θαη απηνζρέδησλ εθξεθηηθψλ

κεραληζκψλ (Improvised Explosive Devices – IEDs).

25. Οη απνζηνιέο ησλ κεΔΑ-Μ πνπ θέποςν οπλικό θοπηίο, αθνξνχλ

ζε γεληθέο γξακκέο ηελ απνκφλσζε ησλ ζηφρσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ησλ

επαίζζεησλ ρξνληθά ζηφρσλ (ΔΥ), ζε ξφιν θπλεγνχ – ζεξεπηή (hunter-killer

role). Πην ζπγθεθξηκέλα, αλαιακβάλνπλ απνζηνιέο :

α. Δλαέξηαο απνκφλσζεο (Air Interdiction – AI), κε πινπνίεζε

ζπλερνχο επηηήξεζεο ηεο πεξηνρήο ηνπ ζηφρνπ κε επαίζζεηνπο αηζζεηήξεο θαη

ρξεζηκνπνίεζε ησλ θεξφκελσλ επί ηνπ ΜΔΑ νπιηθψλ ζπζηεκάησλ.

β. Δγγχο αεξνπνξηθήο ππνζηήξημεο (Close Air Support – CAS),

φπνπ ην κεΔΑ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί είηε σο ελαέξηα νπιηθή πιαηθφξκα, είηε

σο έκκεζνο ΑΔΛΑ («αμθφο» ειέγρνπ αέξνο).

γ. Έξεπλαο θαη δηάζσζεο κάρεο (Combat Search and Rescue –

CSAR), φπνπ ηα κεΔΑ δχλαληαη λα ππνζηεξίμνπλ ηελ δηαθιαδηθή επηρείξεζε.

δ. Καηαζηνιήο ηεο ερζξηθήο αεξάκπλαο (Supression of Enemy

Air Defense – SEAD), φπνπ ηα κεΔΑ κπνξνχλ λα πξνζβάιινπλ ζηφρνπο πςειήο

αμίαο (ΤΑ)20 θαη/ή ζηφρνπο πςειήο πξνηεξαηφηεηαο (ΤΠ)21 ηνπ ερζξηθνχ

πζηήκαηνο Αεξνπνξηθνχ ειέγρνπ (ΑΔ) θαη θφκβνπο ηνπ ελνπνηεκέλνπ

ζπζηήκαηνο αεξάκπλαο ηνπ αληηπάινπ.

ε. Γηαθιαδηθέο Ναπηηθέο επηρεηξήζεηο (Joint Naval Operations). Σα

νπιηζκέλα κεΔΑ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζην ζαιάζζην πεξηβάιινλ φπσο

-22-

θαη ηα επαλδξσκέλα ζπζηήκαηα, ζε απνζηνιέο λαπηηθήο επηηήξεζεο/

αλαγλψξηζεο θαη ππνζηήξημεο ακθίβησλ επηρεηξήζεσλ. Δπηπξφζζεηα, δχλαληαη λα

ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε απνζηνιέο απνκφλσζεο ζαιάζζηαο πεξηνρήο γηα ηελ

εμαζθάιηζε ρψξνπ εθηέιεζεο ειηγκψλ ζηα θίιηα πινία επηθαλείαο, θαζψο θαη

απνκφλσζεο ερζξηθψλ ιηκέλσλ ή ηέινο, λα πξνζθέξνπλ αζθάιεηα ζε πινία θαη

εγθαηαζηάζεηο εληφο, αιιά θαη εθηφο θίιησλ ιηκέλσλ. (NATO, 2014) Οξηζκέλεο

απφ ηηο πξναλαθεξζείζεο απνζηνιέο κεΔΑ ζην ζαιάζζην πεξηβάιινλ, θαίλνληαη

ζηηο παξαθάησ εηθφλεο :

-23-

Δηθφλεο 7 – 10 : Απεηθνλίζεηο απνζηνιψλ ππνζηήξημεο ζαιάζζησλ επηρεηξήζεσλ

απφ κεΔΑ

[Πεγή : ATP-3.3.7.1/UAS TACTICAL POCKET GUIDE/Apr 14 (NATO)]

ΜΔΛΛΟΝΣΗΚΔ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ

26. Μία πξψηκε αλεζπρία πνπ εθθξάζηεθε κεηαμχ ησλ βξεηαληθψλ ΔΓ

γηα ηελ ρξήζε ησλ νπιηζκέλσλ κεΔΑ, αθνξνχζε ζηελ πηζαλφηεηα πξφθιεζεο

ζεκαληηθψλ απσιεηψλ ζηνλ άκαρν πιεζπζκφ22. Αληίζεηα κε ηελ αλεζπρία πνπ

δηαηππψζεθε αξρηθά, ε πξάμε απέδεημε φηη νη ρεηξηζηέο ησλ κεΔΑ κπνξεί ηειηθά

λα βξίζθνληαη ζε πιενλεθηηθφηεξε ζέζε απφ ηνπο ρεηξηζηέο ησλ επαλδξσκέλσλ

πιαηθνξκψλ.

-24-

27. Ζ παξαπάλσ δηαπίζησζε θαίλεηαη αιεζήο, θαζψο ηα κεΔΑ έρνπλ

ηε δπλαηφηεηα παξακνλήο άλσζελ κηαο πεξηνρήο γηα κεγαιχηεξν ρξνληθφ

δηάζηεκα απφ φηη νη επαλδξσκέλεο πιαηθφξκεο, παξέρνληαο ζηνπο ρεηξηζηέο ησλ

ΜΔΑ ηε δπλαηφηεηα επηζηακέλεο παξαηήξεζεο ηνπ ζηφρνπ πξηλ ηελ πξνζβνιή

θαη επνκέλσο έρνπλ θαιχηεξε εηθφλα ηνπ πεδίνπ ηεο κάρεο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο.

Δπηπιένλ, νη ρεηξηζηέο ησλ ΜΔΑ δελ ππφθεηληαη ζηελ ςπρνινγηθή πίεζε θαη ην

ζηξεο ηεο κάρεο ην νπνίν αηζζάλνληαη νη ρεηξηζηέο Α/Φ - Δ/Π, κε απνηέιεζκα λα

κελ θνπξάδνληαη ηφζν εχθνια θαη γξήγνξα ζε ζρέζε κε ηνπο ηειεπηαίνπο23. Έλα

άιιν πιενλέθηεκα ησλ κεΔΑ είλαη φηη νη ρεηξηζηέο ηνπο θαη ηα θέληξα ειέγρνπ

πηήζεο, έρνπλ άκεζε πξφζβαζε ζε λνκηθέο θαη πνιηηηθέο αξρέο, πξνθεηκέλνπ λα

δηαζθαιηζηεί φηη θάζε πξνζβνιή έρεη πξνεγνπκέλσο ηνλ ζπληνληζκφ θαη ηελ

έγθξηζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ αξρψλ24. Πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ

ζπγθξηηηθή ζρέζε κεΔΑ θαη Δ/Π παξαηίζεληαη ζην Παξάξηεκα «Γ» ηεο παξνχζαο

κειέηεο.

28. χκθσλα κε ην εγρεηξίδην ησλ ΔΓ ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ πνπ

εθδφζεθε ην 201125, ην πην πηζαλφ κειινληηθφ ζελάξην εθηέιεζεο αεξνπνξηθψλ

απνζηνιψλ κέρξη θαη ηελ δεθαεηία ηνπ 2030, πξνβιέπεηαη λα είλαη ε εθηέιεζε

κηθηψλ επηρεηξήζεσλ κεηαμχ κεΔΑ θαη επαλδξσκέλσλ ηπηάκελσλ κέζσλ, κε κηα

αξγή αιιά ζηαζεξή αχμεζε ηνπ κε επαλδξσκέλνπ ζηνηρείνπ ζηηο απνζηνιέο26. Ζ

ρξήζε ησλ κεΔΑ ζα αθνξά θαηά θφξνλ ζε απνζηνιέο ΠΑΔ, πνπ απαηηνχλ

επηκνλή ζηελ επηηήξεζε θάπνηαο πεξηνρήο θαη παξέρνπλ δπλαηφηεηεο

δνξπθνξηθήο δεχμεο ζε κεγάια πςφκεηξα.

29. Δπηπιένλ, νη ξαγδαίεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο ζηα κεΔΑ

πεξηζηξεθφκελσλ αιιά θαη ζηαζεξψλ πηεξχγσλ, είλαη πηζαλφλ λα νδεγήζνπλ

ζχληνκα θαη ζηελ ζπκκεηνρή ησλ κεΔΑ θαηά ηελ εθηέιεζε απνζηνιψλ ηαθηηθήο

κεηαθίλεζεο πξνζσπηθνχ θαη ζηξαηεπκάησλ. Απνζηνιέο πνπ απαηηνχλ

πνιχπινθν ζρεδηαζκφ θαη ελαέξην δηαρσξηζκφ, φπσο νη επηζεηηθέο αεξνπνξηθέο

επηρεηξήζεηο θαη νη αεξνθίλεηεο – αεξαπνβαηηθέο απνζηνιέο, ζα παξακείλνπλ σο

απνζηνιέο ησλ επαλδξσκέλσλ ελαέξησλ πιαηθφξκσλ αλ θαη κε ην πέξαζκα ηνπ

ρξφλνπ νη απνζηνιέο απηέο ζα πξνβιέπνπλ θαη ηελ ζπκκεηνρή ησλ κεΔΑ ζε

ελέξγεηεο «ζπλνδνχ» αεξνζθάθνπο, ή εθηέιεζεο ηαθηηθψλ «ζκήλνπο»27.

30. ε θάπνην κειινληηθφ ρξφλν κεηά ην 2030 νη αεξνπνξηθέο πξνζβνιέο

είλαη πηζαλφ λα εθηεινχληαη απφ έλα ελαέξην «ζχλλεθν» (air cloud) απφ ην νπνίν

νη ρξήζηεο ζα ρξεζηκνπνηνχλ ην πιένλ θαηάιιειν/α ζχζηεκα/ηα θάζε θνξά. Σν

«ζχλλεθν» ζα δηαζέηεη πνηθηιία επαλδξσκέλσλ ηπηάκελσλ κέζσλ θαζψο θαη

«έμππλα» - απηφλνκα θαη απινχζηεξα κεΔΑ ηα νπνία ζα κεηαθέξνπλ δηάθνξα

είδε αηζζεηήξσλ, νπιηθψλ θνξηίσλ θαη θαπζίκσλ θαη ηα νπνία ζα δηνηθνχληαη απφ

θάπνηνλ δηαρεηξηζηή ηνπ αεξνπνξηθνχ απηνχ «ζχλλεθνπ». Σν είδνο ηεο

πιαηθφξκαο πνπ ζα επηιέγεηαη θάζε θνξά, δελ ζα ελδηαθέξεη θαη‟ νπζία ηνλ ηειηθφ

ρξήζηε – «πειάηε», ν νπνίνο φκσο ζα είλαη ζε ζέζε λα ιάβεη δηαθνξεηηθά θαη

πνιιαπιά είδε ππεξεζηψλ απφ κία θαη κνλαδηθή ελαέξηα πιαηθφξκα, πνπ ζα έρεη

-25-

ηε δπλαηφηεηα ζχλζεζεο θαη κίμεο ησλ απνηειεζκάησλ ησλ δηαθνξεηηθψλ

ζπζηεκάησλ –αηζζεηήξσλ θαη νπιηθψλ ηεο θνξηίσλ, πξνθεηκέλνπ λα παξαρζεί ην

επηζπκεηφ θάζε θνξά απνηέιεζκα.

31. χκθσλα κε ηηο Βξεηαληθέο ΔΓ, ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο

πξναλαθεξζείζαο ηερλνινγίαο βξίζθεηαη ήδε ζε πεηξακαηηθφ θαη εξγαζηεξηαθφ

ζηάδην, ή ζα είλαη δηαζέζηκε ζε πνιχ ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα (κέζα ζηα

επφκελα 5 ρξφληα). κσο, εμαηηίαο θπξίσο ηνπ κεγάινπ θφζηνπο πνπ ζπλεπάγεηαη

επί ηνπ παξφληνο, δελ αλακέλεηαη λα είλαη θαη νηθνλνκηθά ζπκθέξνπζα γηα ηηο ΔΓ

ησλ θξαηψλ ζην ίδην ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα. ((DCDC), 2017)

.

-26-

ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ

ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ, ΠΟΛΔΜΟ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ

ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΔ ΔΠΑΝΑΣΑΔΗ

«Φνβάκαη φηη ε ηερλεηή λνεκνζχλε κπνξεί λα αληηθαηαζηήζεη εληειψο ηνπο

αλζξψπνπο». «Αλ νη άλζξσπνη ζρεδηάδνπλ θαη αληηκεησπίδνπλ ηνχο γηα ηνπο

ππνινγηζηέο, θάπνηνο ζα ζρεδηάζεη ηελ ηερλεηή λνεκνζχλε πνπ ζα βειηηψλεηαη θαη ζα

ηνπο αληηκεησπίδεη απφ κφλε ηεο». «Απηή ζα είλαη κηα λέα κνξθή δσήο πνπ ζα μεπεξλά

ηνπο αλζξψπνπο». ηίβελ Υφθηλγθ (Θέκα, 2017),28

1. Απφ ηηο απαξρέο ηεο αλζξψπηλεο ηζηνξίαο θαη θαηά ηελ εμειηθηηθή ηνπ

πνξεία, ν άλζξσπνο πξνζπάζεζε λα εθκεηαιιεπηεί ην πεξηβάιινλ γχξσ ηνπ

πξνθεηκέλνπ, αξρηθά λα ιχζεη ηηο βαζηθέο ηνπ αλάγθεο (επηβίσζε, ηξνθή, ζηέγε),

θαη θαηφπηλ λα πεηχρεη ηνπο πεξαηηέξσ ζηφρνπο ηνπ. Πιεζψξα ηερλνινγηθψλ

αλαθαιχςεσλ θαηά ην δηάβα ησλ αηψλσλ ζπλέηεηλαλ ζηελ θαιπηέξεπζε ηνπ

βηνηηθνχ ηνπ επηπέδνπ, νξηζκέλεο φκσο απφ απηέο έδσζαλ ηεξάζηηα ψζεζε ζηελ

αλζξσπφηεηα θαη νδήγεζαλ ηνπο αλαιπηέο λα νλνκάζνπλ ηηο πεξηφδνπο πνπ

απηέο ζπλέβεζαλ σο βηνκεραληθέο επαλαζηάζεηο29.

2. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ιχζηλσλ αληηθεηκέλσλ πνπ είραλ ππνζηεί κηα

ππνηππψδε επεμεξγαζία γηα ηελ δηεπθφιπλζε ηνπ πξσηφγνλνπ αλζξψπνπ ζηελ

εχξεζε θαη επεμεξγαζία ηεο ηξνθήο, απνηέιεζαλ ηηο αξρηθέο πξνζπάζεηέο ηνπ λα

εθκεηαιιεπηεί ην πεξηβάιινλ πξνο φθειφο ηνπ. Ζ αλαθάιπςε ηεο θσηηάο θαη ηνπ

ηξνρνχ ηνπ πξφζεθεξαλ λέεο δπλαηφηεηεο ζηελ πξνζπάζεηά ηνπ λα επεμεξγαζηεί

ηελ ηξνθή, λα κεηαθηλεζεί ζε κεγαιχηεξεο απνζηάζεηο θαη λα αξρίζεη λα

εθκεηαιιεχεηαη ηελ γε θαη ηα πξντφληα πνπ κπνξνχζε απηή λα ηνπ πξνζθέξεη.

3. Απηή ε ζηξνθή πξνο ηελ θαιιηέξγεηα ηεο γεο θαη ηελ γεσξγία

νδήγεζε ζην ηέινο ηεο λνκαδηθήο δσήο, ζηελ νξγάλσζε ησλ πξψησλ θνηλσληψλ

ππφ ηελ κνξθή ζηαζεξψλ νηθηζκψλ, ρσξηψλ θαη πφιεσλ θαη θπζηθά ζηελ

ζεκαληηθή πιεζπζκηαθή αχμεζε ησλ πεξηνρψλ απηψλ. Πνιχ αξγφηεξα, ε

αλαθάιπςε ηνπ αηκνχ30 ήηαλ απηή πνπ ζα κεηέηξεπε ηελ παξαγσγή ζε κεραληθή

θαη ζα έθεξλε ηελ ιεγφκελε ππώηη βηνκεραληθή επαλάζηαζε, ελψ ν ειεθηξηζκφο

θαη ε καδηθή παξαγσγή αγαζψλ ζα έθεξλαλ ηελ δεύηεπη βηνκεραληθή

επαλάζηαζε θαηά ην ηειεπηαίν ηέηαξην ηνπ 19νπ αηψλα.

4. Αλ νη δχν πξψηεο επαλαζηάζεηο, νη αηκνκεραλέο θαη νη ειεθηξηθέο

ζπζθεπέο, έζπαζαλ ηα φξηα πνπ έζεηε ζηελ εξγαζία ε κπτθή δχλακε ηνπ

αλζξψπνπ, ε ηξίηε θαη ε ηέηαξηε απνγείσζαλ ηηο ηζρπξφηεξεο πηπρέο ηεο

αλζξψπηλεο θχζεο –αληηιεπηηθφηεηα, επηλνεηηθφηεηα, δεκηνπξγηθφηεηα–, έδσζαλ

ηε δπλαηφηεηα επεμεξγαζίαο πξσηνθαλνχο φγθνπ επξεκάησλ θαη ηελ εθηέιεζε

κεγα-ππνινγηζηηθψλ πξάμεσλ θαη πνιπζχλζεησλ εληνιψλ ηαρχηαηα, ζε πνιιαπιά

-27-

πεδία. ηελ ηπίηη επαλάζηαζε ηνπ δηαδηθηχνπ, ε ειεθηξνληθή θαη ε πιεξνθνξηθή

απηνκαηνπνίεζαλ ηελ παξαγσγή, ελψ θαηά ηελ ηέηαπηη βηνκεραληθή επαλάζηαζε

πνπ δνχκε επί ηνπ παξφληνο, ε ςεθηαθή ηερλνινγία, νη αιγφξηζκνη, ην δηαδίθηπν

ησλ πξαγκάησλ, ηα κεγάια δεδνκέλα θαη ε αλάιπζή ηνπο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν

ελψλνπλ φιεο ηηο ηερλνινγίεο, ξνκπνηηθή, ηερλεηή λνεκνζχλε, γελεηηθή,

βηνηερλνινγία, κνξηαθή βηνινγία, λαλνηερλνινγία, ηξηζδηάζηαηε εθηχπσζε,

θάλνληαο δπζδηάθξηηα ηα φξηα αλάκεζα ζε θπζηθφ, ςεθηαθφ, θαη βηνινγηθφ πεδίν.

5. ιεο απηέο νη ηζηνξηθέο πεξίνδνη κε νδεγφ ηελ ηερλνινγηθή

θαηλνηνκία, είραλ σο θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηελ πξφθιεζε ξαγδαίσλ κεηαβνιψλ

θαη αλαθαηαηάμεσλ ζην ζχλνιν ζρεδφλ ησλ ηνκέσλ δξαζηεξηνπνίεζεο ηνπ

αλζξψπνπ, φπσο ζην ηερληθφ, νηθνλνκηθφ, πνιηηηθφ, θνηλσληθφ, πνιηηηζκηθφ θαη

αζθαιψο ζην ζηξαηησηηθφ πεδίν. Καλείο δελ κπνξεί λα πξνζδηνξίζεη επαθξηβψο ηη

αλαγγέιιεη ηελ έιεπζε κηαο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο, αιιά νη ηξεηο

πξνεγνχκελεο κπνξνχλ λα καο δψζνπλ κηα εηθφλα γηα ην εχξνο ηεο

κεηακφξθσζεο πνπ επηθέξνπλ. Ζ πξψηε αληηθαηέζηεζε πιήξσο ηνλ αλζξψπηλν

κπ, αμηνπνηψληαο ηελ ηζρχ ηνπ λεξνχ θαη ηνπ αηκνχ θαη κεραλνπνηψληαο ηε

δηαδηθαζία ηεο παξαγσγήο. Ζ δεχηεξε βαζίζηεθε ζηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα θαη κηα

ζεηξά επθάληαζησλ εθεπξέζεσλ απφ ηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα –κεηαμχ ησλ

νπνίσλ, ε κεραλή εζσηεξηθήο θαχζεο, ην αεξνπιάλν θαη νη θηλνχκελεο εηθφλεο–

θαη κεηακφξθσζε θάζε θάζκα ηεο αλζξψπηλεο χπαξμεο, απφ ηηο κεηαθνξέο κέρξη

ηε δηαζθέδαζε. Ζ ηξίηε ήξζε ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1960, κε ηελ ςεθηαθή

ηερλνινγία, ηνπο ππνινγηζηέο θαη ηε δηάδνζε ηνπ Γηαδηθηχνπ, θαη ηηο επηδξάζεηο

ηεο αδπλαηνχκε λα ηηο αμηνινγήζνπκε αθφκε θαη ζήκεξα.

6. Καη ελψ νη ηξεηο πξψηεο επαλαζηάζεηο πξνέθππηαλ απφ ηελ

ηερλνινγηθή αλαθάιπςε ελφο λένπ «θπζηθνχ θφζκνπ», ε ζεκεξηλή 4ε βηνκεραληθή

επαλάζηαζε δίλεη ηελ δπλαηφηεηα λα «παληξεπηνχλ» φιεο νη πξνεγνχκελεο θαη

έηζη λα μεπεξαζηνχλ ην φξηά ηνπο. Οη επηπηψζεηο απφ ηνλ ζπλδπαζκφ ησλ

αλαδπφκελσλ ηερλνινγηψλ είλαη πιένλ πην ζεκαληηθέο θαη ζπλαξπαζηηθέο απφ ηηο

ίδηεο ηηο ηερλνινγίεο. Ζ ηξηζδηάζηαηε εθηχπσζε ζπγρσλεχεηαη κε ηελ ηθαλφηεηά

καο λα επεμεξγαζηνχκε πιένλ βαζηθά δνκηθά ζηνηρεία ηεο δσήο, γελλψληαο έλα

λέν ηνπίν γηα ηε κεηακφζρεπζε νξγάλσλ. Σερλνινγίεο φπσο νη απηφκαηνη

πξνζσπηθνί βνεζνί θαη ηα «έμππλα πιηθά» ζνιψλνπλ ηα φξηα κεηαμχ ηνπ

ςεθηαθνχ θαη ηνπ θπζηθνχ θφζκνπ. Ζ 4ε βηνκεραληθή επαλάζηαζε είλαη

ζπλδπαζηηθή θαη, ηαπηφρξνλα, είλαη ε πην απξφβιεπηε. Δμειίζζεηαη κε εθζεηηθφ θαη

φρη γξακκηθφ ξπζκφ, θαη αλ νη πξνεγνχκελεο έζπαζαλ ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ

έζεηε ην ζψκα ηνπ αλζξψπνπ, ε ηέηαξηε έξρεηαη λα αληηθαηαζηήζεη ηηο

ηζρπξφηεξεο ηθαλφηεηεο ηνπ αλζξψπηλνπ λνπ – ηε δεκηνπξγηθφηεηα, ηελ

επξεκαηηθφηεηα, αθφκε θαη ηε θαληαζία. (Καξατζθάθε, 2018)31

7. Πξάγκαηη, ηα πεδία εθαξκνγήο ηεο επαλάζηαζεο απηήο θαίλεηαη λα

νδεγνχλ ζε αιιαγέο πνπ ελδέρεηαη λα ππξνδνηήζνπλ κηα εξγαζηαθή επαλάζηαζε

πνιχ δηαθνξεηηθή απφ ηηο πξνεγνχκελεο, κε ηε κεηακφξθσζε φινπ ηνπ

-28-

ζπζηήκαηνο παξαγσγήο θαη δηαθπβέξλεζεο, φιεο ηεο γλψξηκεο πνιηηηθν-

θνηλσληθήο ηάμεο πξαγκάησλ. Καη παξάιιεια λα ηξνπνπνηήζνπλ ξηδηθά ηε δσή

θαη ηελ ηαπηφηεηά καο, ηνλ ηξφπν πνπ αληηιακβαλφκαζηε ηελ πξφνδν θαη ηελ

αλάπηπμε, ηελ ηδησηηθφηεηα θαη ηελ ηδηνθηεζία. Να αλπςψζνπλ ηελ αλζξσπφηεηα

ζε κηα λέα ζπλείδεζε θνηλνχ πεπξσκέλνπ, ή απφ ηελ άιιε, λα ζπληξίςνπλ

ππάξμεηο, αμίεο, επηηεχγκαηα. Ζ αραιίλσηε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ θαη νη

αηειείσηεο ιίζηεο ζηνηρείσλ θαη αξηζκψλ πνπ επεμεξγάδνληαη ινγηζκηθά κε

πξσηνθαλείο ηαρχηεηεο επεμεξγαζίαο κπνξεί λα νδεγνχλ ζηελ αλαθάιπςε λέσλ

θαξκάθσλ, ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο κε εθαξκνγέο ξνκπνηηθήο θαη

λαλνηερλνινγίαο, αιιά παξάιιεια, ζπκβάιινπλ ζηελ θαηαξξάθσζε ησλ εζηθψλ

αμηψλ θαη ζηελ θαηαπάηεζε ηεο ηδησηηθφηεηαο, αθνχ πιένλ είλαη δπλαηή ε

θαηαγξαθή θάζε ηδέαο, πξάμεο αθφκε θαη βηνινγηθήο κεηαβνιήο καο .

8. Γηα θάπνηνπο εξεπλεηέο βέβαηα, ην πξαγκαηηθφ ζηνίρεκα βξίζθεηαη

αιινχ. Σν αλαθνίλσζε άιισζηε πξν κεξηθψλ κελψλ ν πξφεδξνο ηεο Παγθφζκηαο

Σξάπεδαο: 150 εθαη. άλζξσπνη ζα ράζνπλ ηε δνπιεηά ηνπο κέρξη ην 2022, ελψ 300

εθαη. λενεηζεξρφκελνη δελ ζα βξίζθνπλ εξγαζία. Οη έμππλεο εθεπξέζεηο πνπ

βειηηψλνπλ αλακθίβνια ηε δσή καο αληηθαζηζηνχλ πιένλ επαγγέικαηα πνπ θακία

άιιε βηνκεραληθή επαλάζηαζε δελ είρε πιεζηάζεη. Οη ηερλνινγηθνί νπηηκηζηέο

θαζεζπράδνπλ ηελ θνηλσλία, ηελ θαζνδεγνχλ πξνο έλα κέιινλ φπνπ ε δηά βίνπ

εθπαίδεπζε ζα ιχζεη ηα πξνβιήκαηα ηεο ηερλνινγηθήο αλεξγίαο32. ηελ αληίπεξα

φρζε φκσο, δεθάδεο νηθνλνκνιφγνη θνβνχληαη πσο ε 4ε βηνκεραληθή επαλάζηαζε

ζα αλνίμεη ηελ ςαιίδα ηεο αληζφηεηαο πεξηζζφηεξν απφ πνηέ (ηάηλκπνπρ,

2019)33. Γελ πξνθαιεί έθπιεμε πνπ νη ηξεηο ηειεπηαίεο ζπλεδξηάζεηο ηνπ

Παγθφζκηνπ Οηθνλνκηθνχ Φφξνπκ ζην Νηαβφο είραλ ην ίδην θεληξηθφ ζέκα: «Οη

επθαηξίεο θαη νη πξνθιήζεηο ηεο 4εο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο». (Καξατζθάθε,

2018) 34

Ο ΠΟΛΔΜΟ ΤΠΟ ΣΟ ΠΡΗΜΑ ΣΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΚΑΗ ΣΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ

9. ηξαηεγηθή35 θαη ηερλνινγία απνηεινπλ δχν δηαθνξεηηθνχο

ελλνηνινγηθνχο φξνπο, κε μερσξηζηά θαη πιήξσο εμεηδηθεπκέλα ραξαθηεξηζηηθά, νη

νπνίνη δηαρξνληθά ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο φρη κφλν ζπλππάξρνπλ, αιιά

αιιεινυπνζηεξίδνληαη, κε ηελ πςειή ζηξαηεγηθή βέβαηα λα έρεη πάληνηε ηνλ

πξψην ιφγν αλαθνξηθά κε ηηο δξάζεηο ησλ θξαηηθψλ δξψλησλ ζην δηεζλέο

ζχζηεκα.

10. πσο δηαπηζηψλεη ν Gilpin, «ε εζληθή αζθάιεηα είλαη θαη ζα είλαη

πάληα ην βαζηθφηεξν κέιεκα ησλ θξαηψλ. ε έλα δηεζλέο ζχζηεκα απηνβνήζεηαο

ηα θξάηε πξέπεη δηαξθψο λα πξνθπιάζζνληαη απφ πξαγκαηηθέο ή πηζαλέο

απεηιέο…ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ αζθάιεηα ζεκαίλεη φηη ε ηζρχο-ζηξαηησηηθή,

νηθνλνκηθή-…ζα είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο». (Πινπκήο, 2018) ην παξαπάλσ

πιαίζην, ε πςειή ζηξαηεγηθή ελφο θξαηνπο ρξεζηκνπνηεί φια ηα δηαζέζηκα κέζα

(δηπισκαηηθά, νηθνλνκηθά, ζηξαηησηηθά, πνιηηηζκηθά θιπ) γηα ηελ επίηεπμε ησλ

-29-

πνιηηηθψλ αληηθεηκεληθψλ ζθνπψλ (ΑΝΚ) ελφςεη πξαγκαηηθήο ή ελδερφκελεο

ζχγθξνπζεο (Κνιηφπνπινο, 2008), κε ηνλ πφιεκν λα απνηειεί έλα εξγαιείν

πνιηηηθήο, ή φπσο αλαθέξεη ν Κιανχδεβηηο «ε ζπλέρηζε ηεο πνιηηηθήο κε άιια

κέζα». πσο εχζηνρα παξαηεξεί ν John Garnett36 «αλ θαη ε ηξαηεγηθή ζήκεξα

αθνξά πεξηζζφηεξν ζηηο δηαδηθαζίεο πξνψζεζεο ηεο εηξήλεο παξά ζηελ

δηεμαγσγή ηνπ πνιέκνπ, ην πνιεκηθφ θαηλφκελν παξακέλεη ζε θπξίαξρε ζέζε»,

θαζψο ν πφιεκνο απνηειεί ππεξ-αησλφβην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο αλζξψπηλεο

ηζηνξίαο θαη εγγελέο ραξαθηεξηζηηθφ ηεο αλζξψπηλεο θχζεο, ε νπνία αλαδεηά

δηαξθψο ηα κέζα εθείλα πνπ ζα θαηαζηήζνπλ κηα πνιηηηθή νληφηεηα άηξσηε ζην

εζσηεξηθφ θαη ηθαλή λα επηβάιιεη ηε ζέιεζή ηεο επί ησλ αληηπάισλ ηεο ζην

εμσηεξηθφ. Δδψ αθξηβψο, ε ηερλνινγία παίδεη πξσηεχνληα ξφιν σο βαζηθή

παξάκεηξνο ηεο εθαξκνδφκελεο ζηξαηεγηθήο37.

11. Κάζε βηνκεραληθή επαλάζηαζε κε ηα ηερλνινγηθά επηηεχγκαηά ηεο

επέδξαζε θαηαιπηηθά θαη ζηελ ζηξαηεγηθή θαη θπξίσο ζηελ ζηξαηησηηθή

ζηξαηεγηθή38, αλαδηακνξθψλνληαο ηνλ κέρξη ηφηε ραξαθηήξα ηνπ πνιέκνπ ζε

παγθφζκηα θιίκαθα θαη ηειηθά αλαδηαηάζζνληαο ηελ ηζνξξνπία ηζρχνο ζην δηεζλέο

ζχζηεκα. Σερλνινγηθέο θαηλνηνκίεο φπσο ν ειεθηξηζκφο, ν ζηδεξφδξνκνο, ν

ηειέγξαθνο, ε παξαγσγή θνλζεξβνπνηεκέλσλ γεπκάησλ θιπ, πέξα απφ ηηο

ζπνπδαίεο θνηλσληθν–νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο πνπ είραλ ζηηο θνηλσλίεο,

απνηέιεζαλ θαη “game changers” ηφζν ζε ζηξαηεγηθφ, φζν θαη ζε

επηρεηξεζηαθφ/ηαθηηθφ επίπεδν,39 επηδξψληαο σο θαηαιχηεο ζηελ κεηεμέιημε ηνπ

θαηλνκέλνπ ηνπ πνιέκνπ. Ηζρχεη βέβαηα θαη ην αληίζεην, κε ηηο ζηξαηησηηθέο

ηερλνινγηθέο εμειίμεηο ζε πξψην πιάλν, φπσο γηα παξάδεηγκα θαηά ηε δηάξθεηα

ηνπ Φπρξνχ Πνιέκνπ ε ππξαπιηθή ηερλνινγία, ε θαηαζθεπή δνξπθφξσλ θιπ, νη

νπνίεο κεηέπεηηα εθαξκφζηεθαλ θαη ζηνλ πνιηηηθφ ηνκέα γηα εηξεληθνχο ζθνπνχο

κε εμαηξεηηθά απνηειέζκαηα.

12. ε φιεο ηηο ηζηνξηθέο πεξηφδνπο, ε ηερλνινγία επεξεάδεη ηε

δηεμαγσγή ηνπ πνιέκνπ. Σν θξίζηκν εξψηεκα είλαη ζε ποιο βαθμό ηελ επεξεάδεη.

Δδψ αθξηβψο, ππήξμαλ αθφκε θαη θαηά ην πξφζθαην παξειζφλ αξθεηέο

παξαλνήζεηο, επηθαιχςεηο, ίζσο θαη ππεξβάζεηο κεηαμχ ησλ ελλνηψλ ηεο

ζηξαηεγηθήο, ηεο ηερλνινγίαο θαη ηνπ πνιέκνπ φπνπ ζρεδφλ «ζενπνηήζεθε» ε

ηερλνινγηθή θαηλνηνκία παξνπζηάδνληαο ην ιεγφκελν «θπξίαξρν φπιν»40, ην

ηερλνινγηθφ «ζαχκα» πνπ ζα επηθέξεη ηελ επαλάζηαζε ζηελ δηεμαγσγή θαη ην

απνηέιεζκα ηνπ πνιέκνπ.

13. ηελ παξαπάλσ πιάλε νδεγήζεθαλ, φρη κφλν ζεκαληηθνί

ζηξαηεγηθνί αλαιπηέο φπσο ν J.F.C. Fouller, πνπ πίζηεπε ζην νπιηθφ ζχζηεκα

πνπ ζα νδεγήζεη κφλν ηνπ ζηελ επίηεπμε ησλ θξαηηθψλ πνιηηηθψλ ζηφρσλ

(Καηζνχιαο, 2015), αιιά θαη νη πνιηηηθέο ειίη ππεξδπλάκεσλ πνπ επέλδπζαλ θαηά

θαηξνχο ζηελ ηεξάζηηα δχλακε ηεο ιεγφκελεο Revolution in Military Affairs –

RMA41 ε νπνία εκθαληδφηαλ φηη παξείρε απαληήζεηο ζε φια ηα πξνβιήκαηα πνπ

έζεηε ην πνιεκηθφ θαηλφκελν. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα γηα ην ηειεπηαίν

-30-

απνηεινχλ νη αεξνπνξηθέο επηρεηξήζεηο ησλ ακεξηθαλψλ ζην Ηξάθ ην 2003, κε ηελ

ηφηε πνιηηηθή εγεζία ησλ ΖΠΑ λα πηζηεχεη, νχηε ιίγν νχηε πνιχ, φηη ε λίθε ζα

εξρφηαλ απιψο θαη κφλν απφ ηελ ζπληξηπηηθή ηερλνινγηθή ππεξνπιία ησλ ΔΓ ησλ

ΖΠΑ θαη ησλ ζπκκάρσλ ηνπο, θαη θπξίσο απφ ηελ αεξνπνξηθή ηνπο θπξηαξρία42

επί ηνπ αληηπάινπ, κε απνηέιεζκα βέβαηα λα νιηζζήζνπλ ζε έλα πνιπεηή

αθήξπρην πφιεκν (McMaster, 2013) κε εθαηνληάδεο λεθξνχο θαη ρσξίο νπζηαζηηθή

επίηεπμε ησλ πνιηηηθψλ ΑΝΚ πνπ είραλ ηεζεί43. Καη φια απηά ιίγεο δεθαεηίεο κεηά

ην αληίζηνηρν «πάζεκα» ησλ ΔΓ ησλ ΖΠΑ ζην Βηεηλάκ.

14. πσο εχζηνρα παξαηεξεί ν Colin Gray, ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά

νπνηαζδήπνηε λέαο ζηξαηεγηθήο πξέπεη λα πξνέξρνληαη απφ ζπγθεθξηκέλα

πνιηηηθά, θνηλσληθν-πνιηηηζκηθά, νηθνλνκηθά, ηερλνινγηθά, ζηξαηησηηθά,

γεσγξαθηθά θαη ηζηνξηθά πεξηβάιινληα. Ζ ηερλνινγία απφ κφλε ηεο πξνθαλψο θαη

δελ είλαη ζε ζέζε λα θαζνξίζεη ην ηειηθφ απνηέιεζκα, αιιά ζε θακία πεξίπησζε

δελ πξέπεη λα αγλνεζεί ζαλ έλαο δεπηεξεχνληαο παξάγνληαο ζηξαηεγηθήο. Ζ

απαίηεζε γηα ηνλ ζηξαηηψηε ήηαλ αλακθίβνια δηαθνξεηηθή φηαλ έπξεπε λα

πξνζεγγίζεη θαη λα πιήμεη ηνλ αληίπαιφ ηνπ ζε απφζηαζε ίζε κε ην άλνηγκα ησλ

ρεξηψλ ηνπ, πξνεθηεηλφκελα θάπνηα επηπξφζζεηα εθαηνζηά κε ηα λπθηηθά φπια ηεο

επνρήο, ζε ζρέζε κε ηελ ζχγρξνλε απαίηεζε ρξήζεο ελφο πιεθηξνινγίνπ θαη

ηειερεηξηζηήξηνπ ηνπ Ζ/Τ γηα ηελ θαζνδήγεζε ελφο κεΔΑ πξνο ηνλ ζηφρν

εθαηνληάδεο κίιηα καθξπά. (Gray, 2013)

15. κσο, ηα ηερλνινγηθά επηηεχγκαηα κπνξεί λα απνδεηρζνχλ

ζηξαηεγηθήο ζπνπδαηφηεηαο, αιιά ηαπηφρξνλα θαη ζηξαηεγηθέο παγίδεο.

Τπεξβνιηθή εμάξηεζε κηαο ππεξδχλακεο ζηελ ηερλνινγία αηρκήο κπνξεί λα ηελ

νδεγήζεη ζε απξνζεμία, ππεξβνιηθή εκπηζηνζχλε ζηα δηαζέζηκα φπια, αιιαδνλεία

θαη «ηεκπειηά», απέλαληη ζε αληηπάινπο κε «γλσζηέο» δπλαηφηεηεο. Σα

παξαδείγκαηα είλαη πνιιά, φπσο ν πφιεκνο ησλ ΖΠΑ ζην Βηεηλάκ, ζην

Αθγαληζηάλ θαη ην Ηξάθ, ν πφιεκνο κεηαμχ Αηγχπηνπ θαη Ηζξαήι ην 1973, αιιά θαη

νη πξφζθαηεο ζπγθξνχζεηο ζηελ Οπθξαλία. Ζ ηζηνξία έρεη δείμεη φηη νη ζηξαηεγηθέο

πνπ επηλνήζεθαλ θαηά θαηξνπο απφ ηερλνινγηθά ππνδεέζηεξνπο αληηπάινπο, νη

νπνίνη φκσο δηαθξίλνληαλ γηα ηελ ζηξαηεγηθή «πνλεξηά» ηνπο ζε πνιηηηθφ θαη

ζηξαηησηηθφ επίπεδν, κπνξνχλ λα θεξδίζνπλ ηνλ πφιεκν ζην ηέινο ηεο εκέξαο.

ηνηρεία φπσο ην εζηθφ, ε γελλαηφηεηα θαη ε απηνζπζία ησλ ζηξαηησηψλ, κπνξνχλ

λα απνδεηρζνχλ ζεκαληηθφηεξα ηεο πνηφηεηαο ηνπ νπινζηαζίνπ ησλ αληηπάισλ,

ρσξίο βέβαηα θαλείο λα ακθηζβεηεί φηη θαη ην ηειεπηαίν ζηνηρείν κπνξεί εμίζνπ λα

ππεξηζρχζεη ηνπ πξψηνπ. Κιεηδί ζηελ ζηξαηεγηθή απνηειεί ε θαηαλφεζε φηη ε

θζνξά, ην ηπραίν θαη ε αβεβαηφηεηα ηνπ Κιανχδεβηηο θαη ηνπ Θνπθπδίδε,

αδηακθηζβήηεηα παίδνπλ θεληξηθφ ξφιν.

16. Ο πφιεκνο δελ είλαη ζε θακία πεξίπησζε δηαγσληζκφο ηερλνινγηθψλ

δπλαηνηήησλ, θαη πάληνηε αλαθέξεηαη ζηελ εηξήλε πνπ αθνινπζεί. ζα

πιενλεθηήκαηα θαη αλ πξνζθέξεη έλα λέν φπιν, απηφ δελ κπνξεί απφ κφλν ηνπ λα

θαζνξίζεη ηελ έθβαζε ελφο πνιέκνπ. Σα φπια δελ θεξδίδνπλ ηνλ πφιεκν. πνηα

-31-

θαη αλ είλαη απηά ηα φπια, δελ είλαη ηίπνηε άιιν παξά θάπνηα απφ ηα ηακηικά

μέζα πνπ έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ ν ζρεδηαζηήο ζηξαηεγηθήο, ηα νπνία απνθηνχλ

λφεκα κφλν φηαλ ρξεζηκεχνπλ ζηελ επίηεπμε θάπνηνπ πνιηηηθνχ ζηφρνπ.

17. Απφ ηελ άιιε, ε ζηξαηεγηθή είλαη απηή πνπ λνεκαηνδνηεί ηελ ηαθηηθή,

πνπ νξίδεη πνηεο κάρεο ζα δνζνχλ γηα λα επηηεπρζεί ν πνιηηηθφο ζηφρνο. Αλ δελ

ζπκβαίλεη απηφ ππάξρεη ν θίλδπλνο ηακηικοποίηζηρ ηεο ζηξαηεγηθήο δειαδή νη

κάρεο λα δίλνληαη ρσξίο επθξηλή απψηεξν ζηφρν, αιιά απιψο θαη κφλν επεηδή

ππάξρεη ππεξνρή ζην πεδίν ηεο κάρεο. Μελ μερλάκε φηη νη ζηξαηησηηθέο δνκέο

πνιεκνχλ αιιά νη πνιηηηθέο ειίη θεξχζζνπλ ηνλ πφιεκν. (Καηζνχιαο, 2015)

4η ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΖ ΔΠΑΝΑΣΑΖ – ΔΠΗΓΡΑΔΗ ΣΗ ΣΡΑΣΗΧΣΗΚΔ

ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ

18. πσο αλαπηχρζεθε ζηηο πξνεγνχκελεο παξαγξάθνπο, θαηά ηελ

εμειηθηηθή πνξεία ηεο αλζξσπφηεηαο, ππήξμε κηα ζεηξά απφ «επαλαζηαηηθέο

πεξηφδνπο» ζηελ ηερλνινγία, αλάινγα κε ηελ ρξήζε ηεο ζηελ βηνκεραληθή

παξαγσγή, νη νπνίεο νλνκάζηεθαλ βηνκεραληθέο επαλαζηάζεηο θαη νδήγεζαλ ζε

ζαξσηηθέο θαη ζεκειηψδεηο κεηαβνιέο ζε φια ζρεδφλ ηα πεδία ηεο αλζξψπηλεο

δξαζηεξηφηεηαο. ηνλ ηνκέα ησλ ζηξαηησηηθψλ εθαξκνγψλ ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ,

ν φξνο «επαλαζηαηηθέο ηερλνινγίεο» αθνξά ηελ πηνζέηεζε θαηλνηνκηψλ ζε

εθαξκνγέο πεδίνπ, πνπ αιιάδνπλ ξηδηθά ηελ δνκή θαη ηνλ ραξαθηήξα ηνπ

πνιέκνπ. (Νηθεηάθνο, 2018)

19. ήκεξα ζηελ 4ε βηνκεραληθή επαλάζηαζε, ε βάζε βξίζθεηαη ζηα

θπβεξλνθπζηθά ζπζηήκαηα (cyber-physical systems – CPS), πνπ αθνξνχλ

ζπζηήκαηα ειεγρφκελα απφ ηερλνινγίεο δηαδηθηχνπ, αιιά θαη αληίζηνηρα πνπ

επηδξνχλ ή ειέγρνπλ ην θπζηθφ πεξηβάιινλ (πρ κε επαλδξσκέλα ελαέξηα

νρήκαηα). Ζ βηνκεραληθή απηή επαλάζηαζε έρεη ηξία βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά - ηελ

ζπγθέληξσζε ηεξάζηησλ πνζνηήησλ δεδνκέλσλ, ηελ εθζεηηθή αχμεζε ηεο

ππνινγηζηηθήο δχλακεο ησλ ζχγρξνλσλ Ζ/Τ θαη ηελ ηερλεηή λνεκνζχλε, ηνλ

ζπλδπαζκφ δειαδή ησλ δχν πξψησλ ραξαθηεξηζηθψλ κε έμππλν ηξφπν απφ ηηο

δηαηηζέκελεο κεραλέο ή Ζ/Τ. Ζ ηερλεηή λνεκνζχλε44 απνηειεί ζαθψο ηελ Λπδία

ιίζν ηεο 4εο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο.

20. Απφ πιεπξάο ηερλνινγηθήο θαηλνηνκίαο κπνξεί λα ηαμηλνκεζεί ζε

πέληε πεδία, ηα νπνία παξνπζηάδνπλ ζαθείο ζηξαηησηηθέο εθαξκνγέο πνπ

επεξεάδνπλ θαη εζληθή θαη δηεζλή αζθάιεηα. Σν πξψην πεδίν αθνξά ηελ

βηνηερλνινγία (ζπλζεηηθή βηνινγία, ραξηνγξάθεζε ηνπ εγθεθάινπ, βειηίσζε ηεο

δηαλνεηηθήο θαη ςπρνινγηθήο ηθαλφηεηαο ηνπ ζηξαηηψηε ηνπ κέιινληνο), ην δεχηεξν

ηελ ηερλεηή λνεκνζχλε – ξνκπνηηθή (ρξήζε κε επαλδξσκέλσλ θαη απηφλνκσλ

πιαηθφξκσλ), ην ηξίην πεδίν αθνξά ζηηο ηερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηελ

γλσζηαθή επηζηήκε - Cognitive Science - (απνζήθεπζε, επεμεξγαζία φγθνπ

-32-

δεδνκέλσλ – big data- γηα ηηο ππεξεζίεο πιεξνθνξηψλ θαη ηελ πιεξέζηεξε

επίγλσζε ηαθηηθήο θαηάζηαζεο ζην πεδίν – situational awareness), ην ηέηαξην

αθνξά ηελ λαλνηερλνινγία (εθηππψζεηο ηξηζδηάζηαηεο, πιηθά αφξαηα, «έμππλε

ζηνιή» ηνπ ζηξαηηψηε ηνπ κέιινληνο θιπ) θαη ην ηειεπηαίν πεδίν αθνξά ηελ

ελεξγεηαθή ηερλνινγία (θαηεπζπλφκελα ελεξγεηαθά φπια θαηά πξνζσπηθνχ θαη

ειεθηξνκαγλεηηθά ππξνβφια). (Λακπξφπνπινο, 2018)

21. Πνηφο φκσο είλαη ν πξαγκαηηθφο αληίθηππνο ηεο λέαο επαλάζηαζεο

ζηηο ζηξαηησηηθέο επηρεηξήζεηο θαη ζηελ δηεμαγσγή ηνπ πνιεκηθνχ θαηλνκέλνπ;

Απφ ηε κία πιεπξά πξνθαλψο ηζρχεη απηφ πνπ έζεζε ν Κιανχδεβηηο φηη, δειαδή, ε

επηθξαηνχζα θάζε θφξα κνξθή ηνπ πνιέκνπ αληηθαηνπξίδεη πάληα ηελ επνρή ζηελ

νπνία εμειίζζεηαη, απφ ηελ άιιε φκσο, ε άπνςε ηνπ Θνπθπδίδε πνπ αξγφηεξα

επαλέιαβε θαη ν Κιανχδεβηηο φηη, δειαδή, απφ ηελ ζηηγκή πνπ ν πφιεκνο αθνξά

ζε αλζξψπηλε δηαδηθαζία είλαη απξφβιεπηνο ζηελ εμέιημή ηνπ, δείρλεη λα αιιάδεη

ζήκεξα κε ηελ ζηαδηαθή απνκάθξπλζε ηνπ αλζξψπνπ απφ ην πνιεκηθφ θαηλφκελν

θαη ηελ αληηθαηάζηαζή ηνπ απφ ηηο «έμππλεο» απηφλνκεο κεραλέο θαη ηα ξνκπφη.

22. Μεηά ηελ Γαιιηθή επαλάζηαζε θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 19νπ αηψλα,

νη κέρξη ηφηε κηθξνί ηδησηηθνί θενπδαξρηθνί ζηξαηνί κηζζνθφξσλ45, εμειίρζεθαλ ζε

ζηξαηηέο θιεξσηψλ νπιηηψλ απφ πνιίηεο πνπ θηλεηνπνηνχληαλ απφ ηα εθάζηνηε

ηδενινγηθά ξεχκαηα, νη νπνίνη νπιίδνληαλ κε καδηθήο παξαγσγήο φπια κεγάινπ

βειελεθνχο ηθαλά λα επηθέξνπλ θαηαζηξνθηθά απνηειέζκαηα θαη εληάζζνληαλ ζε

εζληθνχο ζηξαηνχο πνπ κπνξνχζαλ λα ζπληεξνχληαη απφ ηελ αλαδπφκελε καδηθή

βηνκεραληθή παξαγσγή γηα πνιχ κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα θαη ζε κεγάιεο

απνζηάζεηο απφ ηηο βάζεηο ηνπο46.

23. Σα παξαπάλσ δεδνκέλα θαη ε καδηθή πιένλ ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε –

πνιεκηζηή ζηελ πνιεκηθή δηαδηθαζία47, απφ ηελ κία πιεπξά κεηέβαιιαλ ηνπο

ζθνπνχο ηνπ πνιέκνπ, επηδηψθνληαο πηα ηελ απφιπηε θαη πιήξε θαηαζηξνθή ηνπ

αληίπαινπ ερζξηθνχ ζηξαηνχ θαη φρη απιψο ηελ ήηηα ηνπ ζε κία κεγάιε κάρε πνπ

ζα ηνλ νδεγνχζε ζην ηξαπέδη ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ, ελψ απφ ηελ άιιε,

ηνπνζέηεζαλ ηνλ πνιίηε ζην θέληξν ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο πνιηηηθήο απφθαζεο

γηα ηελ δηεμαγσγή ηνπ. Σα δεδνκέλα θαίλνληαη λα αληηζηξέθνληαη ζήκεξα κε ηελ 4ε

βηνκεραληθή επαλάζηαζε, φπνπ ε απνκάθξπλζε ηνπ πνιίηε απφ ην πεδίν ηεο

κάρεο θαη θαη΄επέθηαζε απφ ηελ δηαδηθαζία ιήςεο πνιηηηθήο απφθαζεο κνηάδεη,

νχηε ιίγν νχηε πνιχ, σο ε βέιηηζηε ιχζε γηα φινπο48.

24. Οη ζχγρξνλεο ζεξκέο αληηπαξαζέζεηο ηείλνπλ λα έρνπλ ηνλ

ραξαθηήξα ελφο πιεξνθνξηνθεληξηθνχ θαη δηθηπνθεληξηθνχ πνιέκνπ (Info centric/

Network centric warfare). Ο δηθηπνθεληξηθφο πφιεκνο ηνπ κέιινληνο, πξνβιεπεη

ηελ ππνθαηάζηαζε ησλ απηφλνκσλ «αλεμάξηεησλ», «κνλνιηζηθψλ» νπιηθψλ

ζπζηεκάησλ απφ πνιχ-πιαηθνξκηθά (multiplatform), ζε νπιηθά ππέξ-ζπζηεκάηα

(system of systems)49 απνηεινχκελα απφ αλεμάξηεηεο πιαηθφξκεο, νη νπνίεο ζα

ιεηηνπξγνχλ σο εληαία καρεηηθή «νληφηεηα», ελνπνηνχκελεο δηακέζνπ ελφο

-33-

ηζρπξνχ πιεξνθνξηθνχ – επηθνηλσληαθνχ δηθηχνπ, κεηαηξέπνληαο ηελ πνιεκηθή

ζχγθξνπζε ζε δηθηπνθεληξηθή. (Μπειεγξάηεο, 2018) Παξάιιεια, ε κεγαιχηεξε θαη

ηαρχηεξε ξνή ηεο πιεξνθνξίαο, νδεγεί ζε κεγαιχηεξε ζπγθεληξσηηθή δηνίθεζε θαη

έιεγρν. Ζ ειεθηξνληθή κεηάδνζε δεδνκέλσλ ζε ζρεδφλ πξαγκαηηθφ ρξφλν θαη ζε

ηεξάζηηεο απνζηάζεηο, δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο ζηξαηεγνχο λα έρνπλ

κεγαιχηεξε επνπηεία ησλ πθηζηακέλσλ ηνπο, πνιιψ δε κάιινλ κεηά ηελ νινέλα

θαη κεγαιχηεξε πνιηηηθή ρξνηά πνπ απέθηεζαλ ηα ηειεπηαία ρξφληα νη ζηξαηησηηθέο

επηρεηξήζεηο. ηαλ κηα απνηπρεκέλε ζηξαηησηηθή απνζηνιή πξνβάιιεηαη ζρεδφλ

ηαπηφρξνλα απφ ηα ηειενπηηθα θαλάιηα, είλαη πξνθαλήο ε πξνζπάζεηα ησλ

πςειφβαζκσλ λα εμαζθήζνπλ έιεγρν ζηα κηθξφηεξα ζηειέρε, αθαηξψληαο ηνπο

νπνηνδήπνηε ςχγκα πξσηνβνπιίαο.

25. Οη παξαπάλσ ηερλνινγηθέο θαηλνηνκίεο ηεο επνρήο έρνπλ νδεγήζεη

πνιινχο αλαιπηέο ζε ζεκαληηθά ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ην ραξαθηήξα ηνπ

πνιέκνπ θαη ηελ ζπκκεηνρή ηνπ αηφκνπ ζηελ πνιεκηθή δηαδηθαζία, πνπ

ζπλνςίδνληαη ζηα παξαθάησ:

α. Ο πνιηηηθφο ηνκέαο, θπξίσο ζηνπο Ζ/Τ θαη ηελ πιεξνθνξηθή,

νδεγεί ηηο ζηξαηησηηθέο εμειίμεηο θαη φρη ην αληίζεην φπσο ζπλέβαηλε ζε

παιαηφηεξεο πεξηφδνπο, θπξίσο κεηά ηνλ Β‟ ΠΠ. Οη απμεκέλεο αλάγθεο

εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα νδεγνχλ κε ηε ζεηξά ηνπο ζηελ

κείσζε ηνπ επηζηεκνληθνχ ζηξαηησηηθνχ πξνζσπηθνχ, ελψ παξάιιεια απμάλεηαη

ε απαίηεζε αλάπηπμεο πιαηζίνπ ζχκπξαμεο ηδησηηθνχ – θξαηηθνχ θνξέα θαζψο νη

ηερλνινγίεο αλαπηχζζνληαη αξρηθά εθηφο θξαηηθνχ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ.

β. Ζ ζεκεξηλή ηερλνινγία απνηειεί ζεκαληηθφ πνιιαπιαζηαζηή

ηζρχνο, ελψ ζηηο παξάπιεπξεο σθέιεηεο θαηαγξάθεηαη θαη ε κεησκέλε απαίηεζε

πξνζσπηθνχ γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ίδηνπ απνηειέζκαηνο. (ΤΠΔΘΑ, 2014) Βέβαηα,

ην πξνζσπηθφ απηφ έρεη αλάγθε κεγαιχηεξεο θαηάξηηζεο θαη εμεηδίθεπζεο ζε

ζρέζε κε ηνλ νπιίηε ηνπ παξειζφληνο, ελψ δελ είλαη ιίγεο πιένλ νη πεξηπηψζεηο

πνπ νη θξαηηθέο νληφηεηεο ρξεζηκνπνηνχλ κηζζνθνξηθνχο ηδησηηθνχο ζηξαηνχο γηα

ηελ παξνρή αζθάιεηαο ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο θαη επηρεηξεζηαθά έξγα.

γ. Αληίζηξνθα, ε θαηνρή λέσλ ηερλνινγηψλ δεκνπξγεί κηα

ςεπδαίζζεζε αλσηεξφηεηαο ελψ απμάλεη ηελ εμάξηεζε ηνπ ζεζκηθνχ κεραληζκνχ

αζθάιεηαο απφ ηελ ηερλνινγία. Ζ ηερλνινγηθή απηή εμάξηεζε δεκηνπξγεί

ηξσηφηεηεο πνπ εθκεηαιιεχνληαη θξαηηθνί θαη κε θξαηηθνί δξψληεο, νη νπνίνη

επελδχνπλ ζε αζχκκεηξεο ηαθηηθέο ζηνρνπνηψληαο ηνλ άκαρν πιεζπζκφ σο

αληηζηάζκηζε, πεηπραίλνληαο ζηξαηεγηθνχο ΑΝΚ.

δ. Ζ ηαρχηεηα αλάπηπμεο ηεο ηερλνινγίαο δπζθνιεχεη ηελ

παξαθνινχζεζή ηεο απφ ην εζληθφ ζεζκηθφ ζχζηεκα αζθάιεηαο, ελψ ειινρεχεη

θαη ν θίλδπλνο ζηξαηεγηθήο παξαπιάλεζεο σο πξνο ηελ ρξεζηκφηεηα θαη

ρξεζηηθφηεηά ηεο ζε ζπγθεθξηκέλα πεξηβάιινληα αζθάιεηαο. Ζ ηερλνινγία θαη

-34-

θαηλνηνκία ζην ζηξαηησηηθφ επίπεδν αζθεί πηέζεηο πηνζέηεζήο ηνπο απφ ηνπο

ζηξαηεγηζηέο θαη ην θξάηνο, ηελ ζηηγκή πνπ πνιιέο εμ απηψλ αθνξνχλ κειινληηθέο

θαηαζηάζεηο θαη σο εθ ηνχηνπ νη παξνχζεο αλάγθεο ηεο θξαηηθήο νληφηεηαο

δχλαληαη λα αγλνεζνχλ ή λα πεξάζνπλ ζε δεχηεξν πιάλν.

ε. Ζ αλεπηπγκέλε ηερλνινγία θαζίζηαηαη θζελφηεξε ελψ ε

δηαζεζηκφηεηα γηα δηηηνχο ζθνπνχο (εκπνξηθνχο θαη ζηξαηησηηθνχο) θαη ην

παγθνζκηνπνηεκέλν πεξηβάιινλ, επλννχλ ηελ δηάρπζή ηεο ζε θξαηηθνχο θαη κε

θξαηηθνχο δξψληεο.

ζη. Σν πιαίζην ηνπ ζπκβαηηθνχ πνιέκνπ αιιάδεη ιφγσ ηεο

ηαρχηεηαο κε ηελ νπνία δηεμάγνληαη νη επηρεηξήζεηο, ελψ ε αλάπηπμε θαη εθαξκνγή

ζην ζηξαηησηηθφ πεδίν ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ επλνεί ην πβξηδηθφ κνληέιν

πνιέκνπ50, ζνιψλνληαο ηα φξηα κεηαμχ πνιέκνπ θαη εηξήλεο, κεηαμχ εζσηεξηθήο

θαη εμσηεξηθήο απεηιήο αζθάιεηαο, δεκηνπξγψληαο πξνυπνζέζεηο θνξεζκνχ ησλ

ΔΓ θαη ζχγρπζεο αξκνδηνηήησλ κεηαμχ ησλ ζεζκηθψλ νξγάλσλ αζθάιεηαο ηνπ

θξάηνπο.

δ. Σν ζεκαληηθφηεξν φκσο ζπκπέξαζκα απνηειεί ε δηαπίζησζε

φηη έρεη απμεζεί ε πηζαλφηεηα απνδνρήο ηνπ πνιέκνπ σο ινγηθή επηινγή, θαζψο ε

χπαξμε θαη επξχηεξε ρξήζε κε επαλδξσκέλσλ νρεκάησλ απνκαθξχλεη ην

αλζξψπηλν ζηξαηησηηθφ δπλακηθφ απφ ην πεδίν ηεο κάρεο, δεκηνπξγψληαο

ζπλζήθεο αλνρήο ησλ πνιεκηθψλ επηρεηξήζεσλ απφ ηηο θνηλσλίεο, νη νπνίεο

ζηαδηαθά απέρνπλ φιν θαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ πνιεκηθή δηαδηθαζία.

(Λακπξφπνπινο, 2018)

26. Σα παξαπάλσ ζπκπεξάζκαηα απνηππψλνπλ ηελ πξαγκαηηθή

δπλακηθή ηεο 4εο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο θαη ηηο επηδξάζεηο ηεο ζηηο

ζηξαηησηηθέο επηρεηξήζεηο. ε θακία πεξίπησζε φκσο δελ ζεκαίλνπλ φηη

νδεγνχκαζηε ζηελ νιηθή αθαίξεζε ηνπ αηφκνπ απφ ηελ εμίζσζε ηνπ πνιεκηθνχ

θαηλνκέλνπ. πσο αθξηβψο ε ζηξαηεγηθή βξίζθεηαη ζην θέληξν ηεο πνιηηηθήο

δξάζεο θαη φρη ε ηερλνινγία, κε ηνλ ίδην ηξφπν ν άλζξσπνο αλακέλεηαη,

ηνπιάρηζηνλ γηα ην πξνβιέςηκν κειινληηθφ δηάζηεκα, λα παξακείλεη ζηνλ ππξήλα

ηεο πνιεκηθήο δηαδηθαζίαο θαη απηφ γηαηί ν πφιεκνο είλαη πνιχ ζεκαληηθή ππφζεζε

γηα λα ηελ αθήζνπκε ζηα «ρέξηα» ησλ ξνκπφη51. Άιισζηε, φπσο αλαθέξεη θαη ν

Θνπθπδίδεο, είλαη πνιχ δχζθνιν λα απνκαθξπλζεί πιήξσο ν άλζξσπνο απφ ην

πεδίν ηεο κάρεο, πνιχ απιά γηαηί ε ίδηα ε κάρε ζα ςάμεη λα ηνλ βξεη. (Cohen,

2013)

Ο ΡΟΛΟ ΣΧΝ μηΔΑ ΣΗ ΤΓΥΡΟΝΔ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΗ

«Οη κειινληηθνί πφιεκνη ζα δηεμάγνληαη απφ δπλάκεηο πνπ ζα εθκεηαιιεχνληαη ην

ειεθηξνκαγλεηηθφ θάζκα, νη νπνίεο ζα πξνζηαηεχνπλ ηα θίιηα ζηξαηεχκαηα, ζα

δχλαληαη λα απαγνξεχζνπλ ηελ δηάδνζε ηεο μέλεο πξνπαγάλδαο θαη παξάιιεια

-35-

ζα πξνζβάινπλ ηηο αληίζηνηρεο ερζξηθέο δπλάκεηο θαη κέζα, ζε ζπλδπαζκφ κε

ζηξαηεγηθέο θαη αεξνδηαζηεκηθέο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο ζα ππνβνεζνχληαη απφ

ππξαχινπο ηχπνπ cruise θαη ζηνηρεία αλαγλψξηζεο (κεΔΑ, ξνκπφη) γηα ηελ

εθηέιεζε θξνχζεσλ θαη ππξψλ».52

27. Σν παξαπάλσ ζπκπέξαζκα ησλ Ρψζσλ αλαιπηψλ δείρλεη κε ηνλ

πιένλ παξαζηαηηθφ ηξφπν ηελ κεηεμέιημε πνπ πθίζηαηαη ζήκεξα ν ραξαθηήξαο ηνπ

πνιέκνπ, θπξίσο ιφγσ ησλ ηειεπηαίσλ ηερλνινγηθψλ θαηλνηνκηψλ ζηηο

ζηξαηησηηθέο εθαξκνγέο, κε απνηέιεζκα λα πθίζηαηαη ζαθήο κεηαηφπηζε ηνπ

θέληξνπ βάξνπο ηεο ζχγθξνπζεο απφ ηα θπζηθά πεδία πνιέκνπ (πνπ

πεξηιακβάλνπλ ηηο θιαζζηθέο ηξεηο δηαζηάζεηο), ζην πεδίν ηνπ ειεθηξνκαγλεηηθνχ

θάζκαηνο, ηεο πιεξνθνξίαο53 θαη ηνπ ρξφλνπ54. Οη πφιεκνη δελ δηεμάγνληαη πιένλ

κφλν ζην θιαζζηθφ πεδίν κάρεο, αιια θπξίσο ζηνλ θπβεξλνρψξν, ζην πεδίν ηεο

πιεξνθνξηαθήο θπξηαξρίαο (information superiority)55 θαη ηνπ ξπζκνχ ησλ

επηρεηξήζεσλ56.

28. Οη ηερλνινγηθέο εθαξκνγέο έρνπλ επηηαρχλεη δξακαηηθά ηελ εμέιημε

ησλ επηρεηξήζεσλ, ζνιψλνληαο παξάιιεια ηα φξηα κεηαμχ πνιέκνπ θαη εηξήλεο,

εζσηεξηθήο θαη εμσηεξηθήο απεηιήο θαη πξνθαιψληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ

ζεκαληηθά πξνβιήκαηα ζηνπο Γηνηθεηέο φισλ ησλ θιηκαθίσλ, ζε ζέκαηα

ελάζθεζεο απνηειεζκαηηθήο δηνίθεζεο θαη ειέγρνπ57, θαηαλφεζεο ηνπ

επηρεηξεζηαθνχ πεξηβάιινληνο (situational awarenes), ιήςεο απφθαζεο θαη

δηνίθεζεο ηνπ πεδίνπ ηεο κάρεο58.

29. Ο επηρεηξεζηαθφο ∆ηνηθεηήο επηδηψθεη δηαξθψο λα θπξηαξρήζεη ζηα

γεγνλφηα, λα παξαµείλεη απξφβιεπηνο θαη λα επηρεηξήζεη ηαρχηεξα απφ ηελ

ηθαλφηεηα ηνπ ερζξνχ λα αληηδξάζεη απνηειεζµαηηθά. Ζ ηδέα είλαη φηη εάλ ν δηθφο

µαο ξπζµφο ππεξβαίλεη ηνπ αληηπάινπ, ηφηε ν αληίπαινο µπνξεί λα νδεγεζεί ζην

ζεµείν θνξχθσζήο59 ηνπ. Ο ξπζµφο ζπρλά εμαξηάηαη απφ ηελ πνηφηεηα ησλ

πξνπαξαζθεπψλ θαη ηνλ ζπγρξνληζµφ πξσηνβνπιίαο θαη εζηθνχ, αιιά νθεηιεηαη

θπξίσο ζηελ απνδνηηθή ιεηηνπξγία ηνπ πζηήκαηνο Γηνίθεζεο θαη Διέγρνπ (ΓΔ).

Σν ΓΔ πεξηιαµβάλεη ζπζηήµαηα επηθνηλσληψλ, πιεξνθνξηθήο, επηηήξεζεο

(Ραληάξ, κεΔΑ) θαη θέληξα επηρεηξήζεσλ - ζηαζµνχο δηνίθεζεο θαη δηαθηλεί ηηο

πιεξνθνξίεο µεηαμχ ησλ δηνηθήζεσλ, γηα ζθνπνχο δηνίθεζεο θαη ειέγρνπ. To

ζχγρξνλν ∆Δ, εθµεηαιιεχεηαη ηηο ηερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξηαθήο επνρήο, γηα ηελ

ελίζρπζε ησλ δπλαηνηήησλ ελάζθεζεο ηεο δηνίθεζεο θαη ηνπ ειέγρνπ. Με ηελ

εθµεηάιιεπζή ηνπ, δηεπθνιχλεηαη θαη εληζρχεηαη ε απνηειεζµαηηθή δηνίθεζε,

επηηξέπνληαο ζηνπο ∆ηνηθεηέο ηελ έγθαηξε παξνρή ησλ αλαγθαίσλ θαη έγθπξσλ

πιεξνθνξηψλ ζηνπο πθηζηαµέλνπο ηνπο, ψζηε λα αλαπηχζζνπλ πεηζαξρεµέλεο

πξσηνβνπιίεο, εληφο ηεο πξφζεζεο ηνπ ∆ηνηθεηή60.

30. χγρξνλα ηερλνινγηθά επηηεχγκαηα ζε ζπζηήκαηα φπσο ηα Ραληάξ,

νη δνξπθφξνη θαη ηα κεΔΑ έρνπλ επηθέξεη µεγάιν αληίθηππν ζηα ∆Δ ζηελ

πεξηνρή ησλ επηρεηξήζεσλ, πξνζθέξνληαο ζεκαληηθά εξγαιεία ζηα ρέξηα ησλ

-36-

Γηνηθεηψλ φισλ ησλ θιηκαθίσλ (ζηξαηεγηθφ, επηρεηξεζηαθφ θαη ηαθηηθφ),

ζπµπεξηιαµβαλνµέλεο θαη ηεο δπλαηφηεηάο ηνπο λα ζπιιέγνπλ, λα επεμεξγάδνληαη

θαη λα δηαλέµνπλ πιεξνθνξίεο ηαρχηεξα θαη ζε πνιχ κεγαιχηεξεο απνζηάζεηο απφ

φηη ζην παξειζφλ. Δπηπιένλ, νη παξνχζεο ηερλνινγίεο ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ

ηνπο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα έρνπλ πξφζβαζε ζε πεξηζζφηεξεο,

ιεπηνµεξέζηεξεο θαη αθξηβέζηεξεο πιεξνθνξίεο, αλαβαζκίδνληαο νπζηαζηηθά ζε

άιιν επίπεδν ηηο επηρεηξήζεηο ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ, αλαγλψξηζεο θαη

επηηήξεζεο (επηρεηξήζεηο ΠΑΔ – Intelligence, Surveillance, Reconnaissance,

ISR)61.

31. Σα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα θαη ηα πιενλεθηήκαηα ησλ κεΔΑ

έλαληη ησλ επαλδξσκέλσλ πιαηθφξκσλ, πνπ αλαιχνληαη ζην Παξάξηεκα «Β» ηεο

παξνχζαο κειέηεο, έρνπλ νδεγήζεη ηα ππφςε ζπζηήκαηα λα απνηεινχλ ζήκεξα

ην ζεκαληηθφηεξν ίζσο ζχζηεκα γηα ηελ εθηέιεζε επηρεηξήζεσλ ΠΑΔ γηα ρψξεο

φπσο νη ΖΠΑ, ε Μεγάιε Βξεηαλία θαη ε Ρσζία, ρσξίο παξάιιεια λα

παξαγλσξίδνληαη θαη νη ππφινηπεο απνζηνιέο πνπ αλαιακβάλνπλ θαη πνπ

πεξηγξάθνληαη ζην Κεθάιαην «Β». Απφ ηελ αληίζεηε πιεπξά, ηα δηδάγκαηα απφ ηηο

πξφζθαηεο ζπγθξνχζεηο ζε Οπθξαλία, πξία, Αθγαληζηάλ θιπ, έρνπλ αλαδείμεη θαη

πάιη ηνλ ρακαηιεφληην ραξαθηήξα ηνπ πνιέκνπ, ε θχζε ηνπ νπνίνπ δελ έρεη

επηηξέςεη ζηα κεΔΑ λα απνδψζνπλ ηα αλακελφκελα ζηξαηεγηθά απνηειέζκαηα.

Γελ αληηκεησπίδεηαη θάζε αληίπαινο κε ηνλ ίδην ηξφπν θαη πξνθαλψο ηα κεΔΑ

δελ ζα απνηεινχλ γηα πνιχ θαηξφ πξνλφκην κηαο κφλν δχλακεο (ήδε ην 2013

κεΔΑ δηέζεηαλ 87 ρψξεο), ελψ κνηξαία ζα έξζνπλ αληηκέησπα κε ηνλ ζηαθεπό

ηακηικό παπάγονηα62 πνπ φξηζε ν Σδ. Φνχιεξ63 .

32. Σα παξαπάλσ ζπκπεξάζκαηα, δελ κπνξνχλ ζε θακία πεξίπησζε λα

κεηψζνπλ ηνλ νινέλα θαη απμαλφκελν ξφιν πνπ παίδνπλ ηα κεΔΑ ζην ζχγρξνλν

επηρεηξεζηαθφ πεξηβάιινλ, θαζηζηψληαο ηα έλα απφ ηα νπιηθά ζπζηήκαηα πνπ

αλακέλεηαη λα έρεη ζεκαληηθή ζηξαηεγηθή απνηειεζκαηηθφηεηα64 ζην άκεζν κέιινλ.

-37-

ΚΔΦΑΛΑΗΟ Γ

ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ - ΠΡΟΣΑΔΗ

ΣΜΖΜΑ 1

ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ

ΓΔΝΗΚΑ

1. ηνλ παξφλ πφλεκα επηρεηξήζεθε ε αθξνζηγήο ηζηνξηθή αλαδξνκή

ζηελ αλάπηπμε ησλ κεΔΑ, ε θαηαγξαθή ησλ θαηεγνξηψλ θαη απνζηνιψλ ηνπο

ζην πιαίζην ησλ θπξηφηεξσλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ θαη θξαηψλ, θαζψο θαη ε

ζπζρέηηζε θαη θξηηηθή ζεψξεζε ηεο επίδξαζήο ηνπο, ππφ ην πξίζκα ησλ

ηερλνινγηθψλ εθαξκνγψλ ηεο 4εο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο, ζηελ ζηξαηεγηθή θαη

ην θαηλφκελν ηνπ πνιέκνπ. Απψηεξνο ζηφρνο απνηειεί ε αλάπηπμε ηεο ζεσξίαο

πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ δηαδηθαζία ρξεζηκνπνίεζεο - αμηνπνίεζεο θαη ελζσκάησζεο

ησλ κεΔΑ απφ ηηο ΔΓ ησλ θπξηφηεξσλ ΝΑΣΟτθψλ θαη ινηπψλ ζηξαηησηηθψλ

δπλάκεσλ ζε παγθφζκην επίπεδν, φπσο απηή παξνπζηάδεηαη ζηα Παξαξηήκαηα

ηεο παξνχζαο, πξνθεηκέλνπ λα θαηαιήμνπκε ζε αλάινγεο πξνηάζεηο πνπ

αθνξνχλ ζηηο ειιεληθέο ΔΓ.

2. Μέζα απφ ηελ παξαπάλσ πξνζπάζεηα νιηζηηθήο πξνζέγγηζεο πνπ

αθνξά, φρη κνλν ζηα κεΔΑ, αιιά θαη ζηα ηερλνινγηθά επηηεχγκαηα πνπ έρνπλ

ζηξαηησηηθέο εθαξκνγέο ζήκεξα θαη αλακέλεηαη λα επεξεάζνπλ απνθαζηζηηθά ηνλ

ραξαθηήξα ηνπ πνιέκνπ ηηο επφκελεο δεθαεηίεο, κπνξνχκε πιένλ λα νδεγεζνχκε

ζε ζπγθεθξηκέλα ζπκπεξάζκαηα θαη ζπλνιηθέο πξνηάζεηο γηα ηελ άμεζη

αξιοποίηζη θαη ζηαδηαθή πιήξε ελζσκάησζή ηνπο ζε εζληθφ επίπεδν.

ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ

3. Σα θπξηφηεξα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ κέζα απφ ηελ

αλάιπζε ησλ παξαπάλσ ζηνηρείσλ, είλαη :

α. Ζ 4ε βηνκεραληθή επαλάζηαζε, ή αιιηψο ε επαλάζηαζε ηεο

πιεξνθνξίαο είλαη ζήκεξα παξνχζα ζε φιεο ζρεδφλ ηηο εθθάλζεηο ηεο

αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ πνιεκηθνχ

θαηλνκέλνπ. Σερλνινγηθά επηηεχγκαηα κε αηρκή ηνπ δφξαηνο ηελ ηερλεηή

λνεκνζχλε, ηα κεΔΑ θαη ηα απηφλνκα νρήκαηα, θαίλεηαη λα δηακνξθψλνπλ ηα

ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο λέαο ζηξαηεγηθήο πνπ αλαπηχζζεηαη, ε νπνία

ελδέρεηαη λα νδεγήζεη κειινληηθά ζηελ κείσζε ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ αλζξψπνπ ζην

πνιεκηθφ θαηλφκελν, θιείλνληαο έηζη ηνλ θχθιν πνπ άλνημε ε Γαιιηθή επαλάζηαζε

κε ηελ καδηθή ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζηελ πξνάζπηζε θαη πξνψζεζε ησλ

εθάζηνηε εζληθψλ δηεθδηθήζεσλ.

-38-

β. Σα ζπζηήκαηα κε επαλδξσκέλσλ αεξνρεκάησλ (κεΔΑ)

απνηεινχλ ρσξίο ακθηβνιία κηα ηεξάζηηα ηερλνινγηθή θαηλνηνκία, ε νπνία έρεη

απνθηήζεη ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο κία ζαθή δπλακηθή, θεξδίδνληαο ζπλερψο

έδαθνο ζε εθαξκνγέο, ηφζν ζηνλ ζηξαηησηηθφ φζν θαη ζηνλ θαζαξά ηδησηηθφ ρψξν.

Ζ δπλακηθή πνπ αλαπηχζζνπλ ζην ζχγρξνλν πεδίν κάρεο ηνπ 21νπ αηψλα, κπνξεί

λα παξαιιειηζηεί κε ηελ αληίζηνηρε ηνπ άπμαηορ μάσηρ θαηά ηνπο δχν

Παγθφζκηνπο Πνιέκνπο ηνπ πεξαζκέλνπ αηψλα, φπνπ ε έληαμε ηνπ ηειεπηαίνπ

ζηνλ ππξήλα ηεο ζηξαηησηηθήο ζχγθξνπζεο άιιαμε ξηδηθά ηφζν ηνλ ραξαθηήξα,

φζν θαη ηνπο θαλφλεο δηεμαγσγήο ηνπ πνιέκνπ.

γ. Ζ αικαηψδεο αλάπηπμε ησλ κεΔΑ ηα ηειεπηαία ρξφληα

νθείιεηαη ελ πνιινίο ζηελ αληίζηνηρε αλάπηπμε λέσλ ηερλνινγηψλ ζηα επηκέξνπο

ζπγθξνηήκαηα πνπ ζπλζέηνπλ ηα ππφςε ζπζηήκαηα. Οη θαηλνηφκεο θαη νηθνλνκηθά

ζπκθέξνπζεο ιχζεηο ζε ζέκαηα επηθνηλσληψλ, δνκηθψλ πιηθψλ απφ ειαθξηά

θξάκαηα (φπσο ηα αλζξαθνλήκαηα), δνξπθνξηθψλ θαη δηαδηθηπαθψλ δεχμεσλ,

νπηηθψλ θαη ζεξκηθψλ ζπζηεκάησλ παξαηήξεζεο, αιιά θαη λέσλ ηερλνινγηψλ

ξαληάξ ζπλζεηηθήο απεηθφληζεο, έρνπλ νδεγήζεη ζηελ θαηαζθεπή ειαθξηψλ,

κηθξψλ δηαζηάζεσλ, ειεθηξνθίλεησλ ή ειηαθά θηλνχκελσλ κεΔΑ, πνπ έρνπλ ηε

δπλαηφηεηα παξακνλήο ζε πηήζε γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα, κε παξάιιειε

ηθαλφηεηα κεηαθνξάο ηθαλνχ εμνπιηζκνχ γηα ηελ εθηέιεζε πνηθίιισλ απνζηνιψλ

θαη κε εθαξκνγέο ζε φιεο ηηο εθθάλζεηο ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο.

δ. Σα παξαπάλσ επηηεχγκαηα νδήγεζαλ ηηο έλνπιεο δπλάκεηο

ησλ θπξηφηεξσλ ηερλνινγηθά αλεπηπγκέλσλ θξαηψλ (ΖΠΑ, Ζλσκέλν Βαζίιεην,

Ρσζία, Γαιιία, Κίλα, Καλαδά θιπ), λα αξρίζνπλ ζε πεηξακαηηθφ ζηάδην ηελ

ρξεζηκνπνίεζε, αξρηθά απιψλ κεΔΑ, θαηά ηελ δηεμαγσγή ησλ πξφζθαησλ

ζπγθξνχζεσλ ζε δηάθνξα κέξε ηνπ πιαλήηε (Γεσξγία, Ηξάθ, Αθγαληζηάλ,

Οπθξαλία, πξία θ.α). Σα απνηειέζκαηα ήηαλ άθξσο ελζαξξπληηθά θαη νδήγεζαλ

ζε κηα πξνζπάζεηα κφληκεο έληαμεο ησλ κεΔΑ ζηελ επηρεηξεζηαθή δνκή θαη

ζρεδίαζε, κε παξάιιειε πξνζπάζεηα παξαγσγήο ησλ αλάινγσλ δνγκάησλ γηα

ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε ηαθηηθή ρξεζηκνπνίεζή ηνπο.

ε. Ζ πξνζπάζεηα ελζσκάησζεο ησλ κεΔΑ ζηηο ΔΓ ησλ θξαηψλ

απνδεηθλχεηαη κία ηδηαίηεξε πξφθιεζε, θαζψο ε αικαηψδεο ηερλνινγηθή αλάπηπμε

ζηνπο ηνκείο πνπ πξναλαθέξζεθαλ θαίλεηαη φηη πξνεγείηαη ηεο ηθαλφηεηαο ησλ

θξαηψλ θαη ησλ Γηεζλψλ Οξγαληζκψλ λα ηαμηλνκήζνπλ ηα ζπζηήκαηα, λα ζέζνπλ

ηνπο λνκηθνχο θαη ινηπνχο πεξηνξηζκνχο πνπ ζπλεπάγεηαη ε ρξήζε ηνπο, λα

αλαπηχμνπλ ηηο θαηάιιειεο δνκέο γηα ηελ καδηθή θαηαζθεπή, ππνζηήξημε θαη

εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ θαη ηειηθά, λα θαζνξίζνπλ απηήλ ηελ ίδηα ηελ ηαθηηθή

ρξεζηκνπνίεζή ηνπο.

ζη. Παξαηαχηα, πνιιά έρνπλ ζπληειεζζεί κέρξη ζήκεξα, θπξίσο

απφ ηηο κεγάιεο παγθνζκίσο ζηξαηησηηθέο δπλάκεηο, κε απνηέιεζκα λα έρεη

-39-

επέιζεη κηα ζεκαληηθή πξφνδνο ζηα ζέκαηα πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ θαη ηα

κε επαλδξσκέλα νρήκαηα λα έρνπλ ελζσκαησζεί απνηειεζκαηηθά ζηελ δνκή ησλ

ελφπισλ δπλάκεσλ θαη κάιηζηα λα ρξεζηκνπνηνχληαη ζε πιεζψξα απνζηνιψλ

απφ φινπο ηνπο θιάδνπο ησλ ΔΓ κε ζηξαηησηηθέο εθαξκνγέο, ηφζν ζηνλ αέξα θαη

ην έδαθνο, φζν θαη ζηε ζάιαζζα θαη ην ππνζαιάζζην πεξηβάιινλ.

δ. Σν παξάδεηγκα ησλ κεγάισλ ζηξαηησηηθψλ δπλάκεσλ, έρνπλ

αθνινπζήζεη θαη πιεζψξα άιισλ κηθξφηεξσλ θξαηψλ, κε ηελ αγνξά θαη ρξήζε ή

θαη εγρψξηα θαηαζθεπή ζπζηεκάησλ κεΔΑ πνπ εθηεινχλ κηα πνηθηιία

απνζηνιψλ. Δλδεηθηηθά αλαθέξνληαη νη επηρεηξήζεηο ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ,

αλαγλψξηζεο θαη επηηήξεζεο (ΠΑΔ), αλαθνξάο απνηειεζκάησλ πξνζβνιήο

ζηφρσλ (BDA), αλίρλεπζεο ΡΒΥΠ νπζηψλ θαη απηνζρέδησλ εθξεθηηθψλ

κεραληζκψλ, θαζψο θαη νη απνζηνιέο ζαιάζζηνπ θαη αλζππνβξπρηαθνχ ειέγρνπ

πεξηνρήο, πξνζηαζίαο ιηκέλσλ, θαηαπνιέκεζεο ηεο πεηξαηείαο, ζπκκεηνρήο ζε

ακθίβηεο επηρεηξήζεηο θαη ζηελ δηεχζπλζε βνιψλ λαπηηθνχ ππξνβνιηθνχ θιπ.

ε. ηα παξαπάλσ είδε απνζηνιψλ έξρνληαη ηα ηειεπηαία ρξφληα

λα πξνζηεζνχλ θαη επηζεηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ αλαιακβάλνληαη απφ ηα ίδηα ηα

κεΔΑ κε θαηάιιεια νπιηθά θνξηία θαη δπλαηφηεηα πξνζβνιήο αθξηβείαο ζηφρσλ

ΤΑ-ΤΠ ηνπ αληηπάινπ, ή πξφθιεζεο ζχγρπζεο θαη ζπλζεθψλ απνδηνξγάλσζεο

ησλ ερζξηθψλ δπλάκεσλ κε ρξεζηκνπνίεζε ηερληθψλ άκεζεο - έκκεζεο επίζεζεο ή

ηαθηηθψλ «ζκήλνπο».

ζ. Σα κεΔΑ παξέρνπλ ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα ζηηο

ζηξαηησηηθέο επηρεηξήζεηο φισλ ησλ θιηκαθίσλ (ζηξαηεγηθφ, επηρεηξεζηαθφ,

ηαθηηθφ), ηα θπξηφηεξα εθ ησλ νπνίσλ ζε γεληθέο γξακκέο είλαη :

(1) Ζ δπλαηφηεηα απφθηεζεο θαη δηαηήξεζεο ηεο εηθφλαο

ηεο ηαθηηθήο θαηάζηαζεο απφ ηνλ επίγεην ηαθηηθφ δηνηθεηή θαη θαη‟ επέθηαζε ε

θπξηαξρία επί ηνπ αληηπάινπ ζην πεδίν ησλ πιεξνθνξηψλ, θαη ε θαιχηεξε θαη

απνηειεζκαηηθφηεξε δηαρείξηζε ηνπ πεδίνπ ηεο κάρεο. Ζ θπξηαξρία απηή κπνξεί λα

έρεη κεγάιε ρξνληθή δηάξθεηα κε ηελ ρξήζε ησλ κεΔΑ, ελψ δχλαηαη λα επηηεπρζεί

απφ φια ηα θιηκάθηα δηνηθήζεσο, αξρήο γελνκέλεο απφ ηελ Οκάδα ή Γηκνηξία

κέρξη θαη ην ηξαηεγηθφ επίπεδν.

(2) Ζ δπλαηφηεηα ζεκαληηθήο κείσζεο ηεο εκπινθήο θαη

ησλ απσιεηψλ ηνπ θίιηνπ πξνζσπηθνχ ζηηο επηρεηξήζεηο, κε ηελ αλάιεςε κεγάινπ

κέξνπο ησλ απνζηνιψλ απφ εμνπιηζκέλα ή κε κεΔΑ.

(3) Σν ζεκαληηθφ νηθνλνκηθφ φθεινο πνπ πξνθχπηεη απφ

ηελ ρξεζηκνπνίεζε ησλ κεΔΑ ζε ζρέζε κε επαλδξσκέλεο πιαηθφξκεο

αλάινγσλ δπλαηνηήησλ, παξά ην αξρηθά κεγάιν θφζηνο αγνξάο ησλ ζπζηεκάησλ.

-40-

(4) Ζ δπζρέξεηα αλίρλεπζεο θαη θαη‟ επέθηαζε θαηάξξηςεο

ησλ κεΔΑ, κε παξάιιειε δπλαηφηεηα εθηέιεζεο «επηθίλδπλσλ» απνζηνιψλ

εληφο ηνπ εδάθνπο ηνπ αληηπάινπ κε θαιπκκέλε ηαπηφηεηα ηδηνθηεζίαο θαη

ειάρηζην πνιηηηθφ θφζηνο65.

η. ην παξαπάλσ πιαίζην ρξεζηκνπνίεζεο ησλ κεΔΑ απφ ηηο

ζηξαηησηηθέο δπλάκεηο ζε παγθφζκην επίπεδν, νη ειιεληθέο ΔΓ πξέπεη λα

αληηδξάζνπλ ζεηηθά θαη δπλακηθά ζηελ ππφςε πξφθιεζε. Μηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο

πξνθιήζεηο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ειιεληθέο ΔΓ ζηελ επνρή ηεο θξίζεο, είλαη ην

εθαξκνδφκελν ζχζηεκα δηνίθεζεο θαη ειέγρνπ ην νπνίν είλαη ζπγθεληξσηηθφ θαη

ιεπηνκεξέο, κε απνηέιεζκα λα κελ επηηξέπεη ηελ αλάπηπμε πξσηνβνπιίαο ζην

ηθαλφ πξνζσπηθφ φισλ ησλ θιηκαθίσλ δηνίθεζεο. Δπηπιένλ, ππάξρεη κεησκέλε

ζηειέρσζε, έιιεηςε νηθνλνκηθψλ πφξσλ θαη πξνβιεκαηηθή εγρψξηα ακπληηθή

βηνκεραλία. ην παξαπάλσ πιαίζην, ε ελζσκάησζε κεΔΑ θαη ζηνπο 3 Κιάδνπο

ησλ ΔΓ ππέπει να θευπείηαι δεδομένη, αλ επηζπκνχκε λα παξακείλνπκε

επζπγξακκηζκέλνη κε ηα ινηπά θξάηε – κέιε ηνπ ΝΑΣΟ, ηφζν ζε επίπεδν

δφγκαηνο θαη ηαθηηθψλ, φζν θαη ζην πιαίζην ηεο ελζσκάησζεο θαη εθκεηάιιεπζεο

ησλ ζχγρξνλσλ ηερλνινγηψλ πνπ δηακνξθψλνπλ ην λέν πιαίζην δηεμαγσγήο ηνπ

πνιέκνπ θαη ηελ πνιεκηθή ηέρλε γεληθφηεξα.

ηα. ηελ Διιάδα ζήκεξα, ε ζπγθεθξηκέλε ηερλνινγία δελ έρεη λα

επηδείμεη θάηη ζπληνληζκέλν θαη θεληξηθά ειεγρφκελν, παξά κφλν ζπνξαδηθά θαη

ζπαζκσδηθά δείγκαηα, είηε ζην απινχζηεξν επίπεδν ηεο πψιεζεο εκπνξηθνχ

ηχπνπ ΜΔΑ Κιάζεσο I ζηνπο πνιίηεο απφ εηαηξείεο «κεζάδνληεο», είηε κε ηελ

πξνζπάζεηα θαηαζθεπήο κέξνπο ή θαη νιφθιεξνπ ζπζηήκαηνο, ζπλήζσο κε

ππνγξαθή ζπκθσληψλ θαη κλεκνλίσλ ζπλεξγαζίαο κεγάισλ εκπνξηθψλ εηαηξεηψλ

κε Παλεπηζηήκηα ηεο ρψξαο66 θαη ινηπνχο θνξείο ηνπ εζσηεξηθνχ θαη εμσηεξηθνχ.

ηβ. Ζ δήηεζε ησλ ππφςε ζπζηεκάησλ ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ηεο

ρψξαο καο είλαη αθφκε αξθεηά πεξηνξηζκέλε, θαζψο νχηε ν ηδησηηθφο νχηε ν

επξχηεξνο δεκφζηνο ηνκέαο έρνπλ αληηιεθζεί ζε βάζνο ηηο δπλαηφηεηεο πνπ

πξνζθέξνπλ ηα κεΔΑ γηα θάιπςε ησλ επηκέξνπο αλαγθψλ ηνπ εθάζηνηε θιάδνπ

ηνπο. Απαηηήζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην πεξηβάιινλ (επηηήξεζε δαζηθψλ

εθηάζεσλ, θαηαπνιέκεζε ππξθαγηψλ, έιεγρνο αθηψλ θιπ), ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ

νηθνλνκηθνχ εγθιήκαηνο (ιαζξεκπφξην), ηελ αζθάιεηα δεκνζίσλ πξνζψπσλ θαη

εγθαηαζηάζεσλ, ηελ αιηεία, αιιά θαη ηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή ηεο ρψξαο καο,

απνηεινχλ κεξηθέο κφλν ελδεηθηηθέο πεξηπηψζεηο ζηηο νπνίεο ηα κεΔΑ έρνπλ ηε

δπλαηφηεηα λα παξέμνπλ απνηειεζκαηηθά ηηο ππεξεζίεο ηνπο.

ηγ. Απφ πιεπξάο ειιεληθψλ Δλφπισλ Γπλάκεσλ, έρνπλ γίλεη

θαηά ην πξφζθαην παξειζφλ θάπνηα βήκαηα γηα ηελ θαηαζθεπή ή πξνκήζεηα

κεΔΑ, πιελ φκσο νη πξνζπάζεηεο απηέο είηε ήηαλ κεκνλσκέλεο, είηε εκηηειείο.

Πην ζπγθεθξηκέλα, ν Ξ έρεη πξνρσξήζεη ζηελ απφθηεζε αξηζκνχ κεΔΑ ηχπνπ

Sperwer67, ε ΠΑ έρεη απνθηήζεη αξηζκφ κεΔΑ ηχπνπ «ΠΖΓΑΟ» εγρψξηαο

-41-

θαηαζθεπήο68, ελψ ην ΠΝ δελ έρεη πξνρσξήζεη ζε θάπνηα νπζηαζηηθή θίλεζε

θαηαζθεπήο ή πξνκήζεηαο κεΔΑ. Οη εκηηειείο πξνζπάζεηεο απφθηεζεο κεΔΑ

απφ ηνπο Κιάδνπο εθηηκάηαη φηη νθείιεηαη θπξίσο ζηελ ειιηπή ρξεκαηνδφηεζε,

ζηελ αδπλακία θαηαλφεζεο ησλ πξννπηηθψλ πνπ παξέρνπλ ηα κεΔΑ θαη ηεο

αλάγθεο κεηεμέιημεο69 ησλ ειιεληθψλ ΔΓ, αιιά θαη ζηελ έιιεηςε ζαθνχο

ζηφρεπζεο ζρεηηθά κε ηηο αλάγθεο πνπ ζα θιεζεί λα ηθαλνπνηήζεη θάζε ζχζηεκα κε

ηελ αγνξά ηνπ απφ ηηο ειιεληθέο ΔΓ.

ηδ. Ζ πεληρξή δήηεζε κεΔΑ ηφζν απφ ηνλ δεκφζην φζν θαη απφ

ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα ζηελ ρψξα καο, έρεη νδεγήζεη θαη ζηελ πιεκκειή αληηκεηψπηζε

ησλ ππφινηπσλ ζεκάησλ πνπ άπηνληαη ηεο ρξήζεο ηνπο. Έηζη, ζέκαηα πνπ

ζρεηίδνληαη κε ηελ εθπαίδεπζε ησλ ρεηξηζηψλ ησλ κεΔΑ, ηελ πηζηνπνίεζή ηνπο,

ηηο πεξηνρέο αλάπηπμεο - πηήζεο, ηελ ινγηζηηθή ππνζηήξημε ησλ ζπζηεκάησλ θαη

γεληθφηεξα ην λνκηθφ θαζεζηψο πνπ δηέπεη ηα ππφςε ζέκαηα, βξίζθνληαη αθφκε ζε

πνιχ πξψηκν ζηάδην αλάπηπμεο θαη δεκφζηνπ δηαιφγνπ.70

ηε. Ζ επηζηεκνληθή εθκεηάιιεπζε θαη αμηνπνίεζε ηεο Έξεπλαο θαη

Καηλνηνκίαο (Δ&Κ) ζηε ρψξα καο ζηνλ ηνκέα ησλ κεΔΑ, εθηηκάηαη φηη κπνξεί λα

πξνέιζεη απφ ηελ ρξήζε ηεο νλνκαδφκελεο κεζφδνπ ηεο «ηξηπιήο έιηθαο» φπνπ

ζην πιαίζην ηεο δεκηνπξγίαο ηεο νηθνλνκίαο ηεο γλψζεο, ε νπνία παξέρεη φρη κφλν

δπλαηφηεηα κεγέλζπλζεο ηνπ ΑΔΠ αιιά θαη επθαηξίεο αλάπηπμεο θαηλνηφκσλ

πξντφλησλ αζθάιεηαο δηπιήο ρξήζεο, κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ηξεηο

αιιειεπηδξψζεο ζθαίξεο: ε παλεπηζηεκηαθή θνηλφηεηα, ε επηρεηξεκαηηθή

δξαζηεξηφηεηα θαη νη θνξείο ηνπ θξαηηθνχ κεραληζκνχ (δηνίθεζε) (Μπειεγξάηεο,

2018)

ηζη. Δδψ αθξηβψο ην ΓΔΔΘΑ έρεη ηε δπλαηφηεηα κε ηελ δνκή

δηνίθεζεο, ηηο ππνδνκέο ππνζηήξημεο, ηελ ηερλνγλσζία θαη ην εθπαηδεπκέλν

πξνζσπηθφ πνπ ήδε δηαζέηεη, λα παίμεη ξπζκηζηηθφ θαη πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ζε

βξαρππξφζεζκν - κεζνπξφζεζκν αιιά θαη καθξνπξφζεζκν πιαίζην, θαιχπηνληαο

θαηαξρήλ ηηο αλάγθεο ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα, ιεηηνπξγψληαο φκσο

παξάιιειά θαη σο εζληθφο θνξέαο ιεηηνπξγίαο, αλάπηπμεο, δηαρείξηζεο θαη

ζπληήξεζεο ησλ κεΔΑ, πξνρσξψληαο ζηηο απαξαίηεηεο ζπλεξγαζίεο –

ζπκπξάμεηο ηνπ δεκνζίνπ κε ηνλ ηδησηηθφ ρψξν.

ΣΜΖΜΑ 2

ΠΡΟΣΑΔΗ

4. Γηα ηελ νιηζηηθή πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο απνηειεζκαηηθήο έληαμεο

ησλ κεΔΑ ζηηο ειιεληθέο ΔΓ θαη παξάιιεια, ηελ επίηεπμε ηεο κέγηζηεο δπλαηήο

νηθνλνκίαο θιίκαθαο, απαηηείηαη θαηαξρήλ ε ζπληνληζκέλε πξνζέγγηζε απφ φινπο

ηνπο εκπιεθφκελνπο κε διακλαδική ανηίλητη θαη λννηξνπία. Σα ζπζηήκαηα πνπ

ζα επηιέγνληαη θάζε θνξά απφ έλα Κιάδν, ζα πξέπεη λα ζπληνλίδνληαη κε ηα ήδε

-42-

ππάξρνληα ησλ ινηπψλ Κιάδσλ θαη θνξέσλ γηα λα εμαζθαιίδεηαη

δηαιεηηνπξγηθφηεηα, ζπλέξγεηα θαη ζπλαληίιεςε ζθνπνχ θαη επηζπκεηψλ

απνηειεζκάησλ. Σα ζπζηήκαηα πξέπεη λα εμππεξεηνχλ ηηο αλάγθεο πιένλ ηνπ

ελφο Κιάδνπ, λα είλαη ζπκβαηή ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ πξντφλησλ ηνπο απφ φινπο

κε θαηάιιειε δηαζχλδεζε θαη λα εμαζθαιίδεηαη φπνπ είλαη δπλαηφλ, ε νκνηνηππία

θαη ε δπλαηφηεηα θνηλήο ινγηζηηθήο ππνζηήξημήο ηνπο.

5. Οη έλνπιεο δπλάκεηο ηεο ρψξαο πξέπεη λα αλαιάβνπλ, θαηαξρήλ ζην

επίπεδο ηος ΓΔΔΘΑ, ζεηξά δξάζεσλ γηα ηελ ελζσκάησζε ησλ θαηάιιεισλ

ζπζηεκάησλ ζην ζηξάηεπκα κε δηαρσξηζκφ ησλ ελεξγεηψλ ζε ηξεηο θάζεηο, κε

βξαρππξφζεζκε, κεζνπξφζεζκε θαη καθξνπξφζεζκε ζηφρεπζε :

α. ηελ 1η Φάζη (βπασςππόθεζμη ζσεδίαζη, 2019 - 2021),

απαηηείηαη ε ζπγθέληξσζε απφ ην ΓΔΔΘΑ ηνπ ζπλφινπ ησλ απαηηήζεσλ ησλ

Κιάδσλ, πξνθεηκέλνπ θαηφπηλ λα θαιπθζνχλ άκεζεο θαη επηηαθηηθέο αλάγθεο ηνπο

ζε κεΔΑ. Οη αλάγθεο απηέο ζα πξέπεη λα θαιπθζνχλ κε ζηνρεπκέλεο θηλήζεηο γηα

πξνκήζεηα θπξίσο απφ ην εμσηεξηθφ πεξηνξηζκέλνπ αξηζκνχ ζπζηεκάησλ

ρακεινχ θφζηνπο71, ηα νπνία παξάιιεια πξέπεη λα παξέρνπλ ηελ αλαγθαία

δηαιεηηνπξγηθφηεηα, ζπλέξγεηα θαη δηαζχλδεζε κεηαμχ ησλ ρξεζηψλ.

β. ηελ 2η Φάζη (μεζοππόθεζμη ζσεδίαζη, 2022 – 2031), ζα

ηεζνχλ νη βάζεηο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ ζηαδηαθή αλαβάζκηζε ησλ δπλαηνηήησλ

ησλ ΔΓ ζηνλ ππφςε ηνκέα, κε :

(1) Γεκηνπξγία ησλ θαηάιιεισλ δνκψλ θαη ππεξεζηψλ ζην

ΓΔΔΘΑ – ΓΔ θαη Μείδνλεο Γηνηθήζεηο (ΜΓ) αξρηθά, γηα ηελ απνηειεζκαηηθή

ζπιινγή, εθκεηάιιεπζε θαη δηαλνκή ησλ πξντφλησλ πνπ ζα πξνθχπηνπλ απφ ηελ

ρξήζε ησλ κεΔΑ. Οη δνκέο απηέο ζα κπνξνχλ λα επεθηείλνληαη θαη ζε άιιεο

θξαηηθέο ππεξεζίεο αζθαιείαο (ΔΤΠ) θαη ηνλ επξχηεξν δεκφζην ηνκέα

(Ππξνζβεζηηθφ ψκα, ΔΛ.Α, ΔΚΑΒ, Λ θιπ) γηα εμππεξέηεζε ζθνπψλ θνηλήο

σθέιεηαο. Δδψ βέβαηα, απαηηείηαη ε δηεξεχλεζε θαη κέγηζηε εθκεηάιιεπζε απφ

φινπο ηνπο θξαηηθνχο θνξείο, θνλδπιίσλ πνπ δχλαληαη λα πεξηέιζνπλ ζηε ρψξα

καο απφ δηεζλείο νξγαληζκνχο θαη θπξίσο απφ ηελ ΔΔ – ΝΑΣΟ (ΦΡΟΝΣΔΞ,

πξνγξάκκαηα ΔΠΑ θιπ)

(2) Δηδηθφηεξα γηα ηηο ζηξαηεγηθέο πιεξνθνξίεο72 ην

ΓΔΔΘΑ πξέπεη λα πξνρσξήζεη ζηελ πιήξε θαηαγξαθή ησλ απαηηήζεσλ ζε εζληθφ

πιαίζην θαη ζηελ αλάζεζε ζηην ΠΑ ηεο πξνκήζεηαο, ρεηξηζκνχ θαη εθκεηάιιεπζεο

ησλ αλαγθαίσλ κεΔΑ πνπ ζα θαιχπηνπλ ηελ ζπγθεθξηκέλε απαίηεζε κε

θαηάιιειε δηαλνκή ησλ παξαγφκελσλ πξντφλησλ73 ζε φινπο ηνπο θνξείο.

Παξάιιεια, ζα πξέπεη λα αλαηεζνχλ ζηο ΠΝ νη αλάινγεο ελέξγεηεο γηα ηελ

θάιπςε κε κεΔΑ ησλ απαηηήζεσλ πιεξνθνξηψλ πνπ αλαγθαηνχλ ζην Αηγαίν

Πέιαγνο – ΝΑ Μεζφγεην.

-43-

(3) Δπηδίσμε νπζηαζηηθήο εκπινθήο ηνπ εγρψξηνπ ηδησηηθνχ

θαη δεκφζηνπ θνξέα ζηελ θαηαζθεπή ησλ ζπζηεκάησλ πνπ αλαγθαηνχλ ζηηο ΔΓ γηα

ηελ επφκελε 20εηία, θαη ζχλαςε ζπκθσληψλ ζπκπαξαγσγήο ηνπο κε εηαηξείεο ηνπ

εμσηεξηθνχ, φπνπ ζα πξνβιέπεηαη ε ρξεζηκνπνίεζε ππνζπγθξνηεκάησλ

εγρψξηαο πξνέιεπζεο θαη ζα ππάξρεη πξφβιεςε κεηαθνξάο ηεο αλαγθαίαο

ηερλνγλσζίαο. Ζ ελέξγεηα πξέπεη λα είλαη ζηνρεπκέλε, κε αλάινγεο πξνβιέςεηο

γηα ηελ απξφζθνπηε ινγηζηηθή ππνζηήξημε ησλ κέζσλ 74.

(4) Γεκηνπξγία θαη ιεηηνπξγία ελφο ζεζκνζεηεκέλνπ

Κέληξνπ Γηαθιαδηθήο Δθπαίδεπζεο ρεηξηζηψλ κεΔΑ ησλ ΔΓ, ζην νπνίν ζα

δχλαληαη λα εθπαηδεχνληαη θαη άιια ζηειέρε ηνπ δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα.

(5) Ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία ελφο δηαθιαδηθνχ θέληξνπ

έξεπλαο - αλάπηπμεο ηερλνινγηψλ (ΓΗΚΔΑΣ) πνπ ελζσκαηψλνπλ ηα κεΔΑ

(δνκηθά, επηθνηλσληαθά θαη κε ζπζηήκαηα, νπηηθά φξγαλα επηηήξεζεο, ζπζθεπέο

απνθπγήο ζχγθξνπζεο, νπιηθά θνξηία, ζπζθεπέο ειεθηξνληθνχ πνιέκνπ θιπ), κε

ζπγρψλεπζε ησλ πθηζηάκελσλ αληίζηνηρσλ θέληξσλ θάζε Κιάδνπ (ΚΔΣΔ,

ΚΔΣΔΝ θαη ΚΔΣΑ-ΔΣΖΜ).

(6) Δλεξγή ζπκκεηνρή ηεο ρψξαο καο ζε δηαζπκκαρηθέο

αζθήζεηο πνπ πεξηιακβάλνπλ θαη ηελ ρξεζηκνπνίεζε κεΔΑ, γηα ηελ κειέηε ησλ

ηαθηηθψλ, ηερληθψλ θαη δηαδηθαζηψλ πνπ πθίζηαληαη ζε ΝΑΣΟτθφ επίπεδν, ηελ

πξνζαξκνγή ηνπο ζηα εζληθά δεδνκέλα θαη ηελ εθπφλεζε ησλ απαξαίηεησλ

εζληθψλ δηαθιαδηθψλ δνγκάησλ. Ζ ζπκκεηνρή απηή πξέπεη λα επεθηαζεί θαη ζην

πιαίζην ηνπ θνηλνχ ζπκθψλνπ ακπληηθήο ζπλεξγαζίαο ζην εζσηεξηθφ ηεο ΔΔ, γηα

ηελ δεκηνπξγία θνηλήο επξσπατθήο ακπληηθήο πνιηηηθήο θαη πνιηηηθήο αζθάιεηαο75.

(7) Λεπηνκεξή θαζνξηζκφ ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο

αξκφδηνπο θνξείο, ησλ λνκηθψλ ζεκάησλ πνπ άπηνληαη ηεο ρξήζεο ησλ κεΔΑ, ζε

εζληθφ αιιά θαη δηαζπκκαρηθφ επίπεδν, εληφο θαη εθηφο ησλ ζπλφξσλ ηεο ρψξαο.

(8) Μειέηε ησλ ηερληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ηαθηηθψλ

ρξεζηκνπνίεζεο ησλ κεΔΑ, γηα ηελ αλάπηπμε απφ ηηο ΔΓ απνηειεζκαηηθψλ

ηερληθψλ αληηκεηψπηζεο ησλ αληίζηνηρσλ ζπζηεκάησλ ηνπ ερζξνχ (ζπζθεπέο anti-

drone, ηερληθέο παζεηηθήο αεξάκπλαο θιπ) ζην πιαίζην ηνπ δφγκαηνο

αληηπιεξνθνξηψλ ηνπ ΓΔΔΘΑ.

γ. ηελ 3η Φάζη (μακποππόθεζμη ζσεδίαζη, 2032 και

έπειηα), ζα πξέπεη λα έρνπλ δηακνξθσζεί εθείλεο νη ζπλζήθεο, νη νπνίεο ζα

θαζηζηνχλ δπλαηή ηελ πξνκήζεηα ζε κεγάιν βαζκφ ησλ απαηηνχκελσλ γηα ηηο ΔΓ

κεΔΑ απφ ηελ εγρψξηα βηνκεραλία. Πην αλαιπηηθά ζα πξέπεη :

(1) Οη ΔΓ λα είλαη ζε ζέζε, κε βάζε ηελ εκπεηξία πνπ ζα

έρεη απνθηεζεί ηα πξνεγνχκελα ρξφληα, λα ζρεδηάδνπλ θαη λα θαζνξίδνπλ

-44-

επαθξηβψο ηηο ζπλνιηθέο απαηηήζεηο ησλ Κιάδσλ ζε ζέκαηα αλαβάζκηζεο ησλ

ππαξρφλησλ ή πξνκήζεηαο λέσλ κεΔΑ.

(2) Να θαιχπηνληαη ζε κεγάιν πνζνζηφ νη απαηηήζεηο,

ηφζν ησλ ΔΓ φζν θαη ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ αιιά θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ηεο

ρψξαο καο, απφ ηηο εζληθέο παξαγσγηθέο δπλάκεηο, κέζσ εγρψξησλ βηνκεραληψλ

πνπ ζα θαηαζθεπάδνπλ εμ νινθιήξνπ ή ηκεκαηηθά, ηα ζπζηήκαηα πνπ θαηά

πεξίπησζε απαηηνχληαη.

(3) Να θαιχπηεηαη πιήξσο ην ζχλνιν ησλ ζεκάησλ πνπ

ζρεηίδνληαη κε ηελ ινγηζηηθή ππνζηήξημε ησλ ρξεζηκνπνηνχκελσλ κεΔΑ, κε

εθκεηάιιεπζε ησλ εγρψξησλ δπλαηνηήησλ ησλ ζηξαηησηηθψλ θαη ηδησηηθψλ

εξγνζηαζίσλ.

(4) Να έρνπλ αληηκεησπηζηεί απνηειεζκαηηθά θαη νιηζηηθά,

ηα ζέκαηα πνπ άπηνληαη ηεο εθπαίδεπζεο, πηζηνπνίεζεο θαη λνκηθήο θάιπςεο ησλ

ρξεζηψλ κεΔΑ ζε εζληθφ θαη δηεζλέο πιαίζην, κε παξάιιειε ίδξπζε θαη

ιεηηνπξγία απφ ηηο ειιεληθέο ΔΓ, Κένηπος Απιζηείαρ μηΔΑ ηνπ ΝΑΣΟ, ζην

νπνίν ζα εθπαηδεχνληαη ζηειέρε ζηνλ ρεηξηζκφ ησλ ΜΔΑ, ηνπ δεκφζηνπ θαη ηνπ

ηδησηηθνχ θνξέα, αιιά θαη ησλ θξαηψλ – κειψλ ηνπ ΝΑΣΟ.

6. Σν ΓΔΔΘΑ ζην πιαίζην ησλ ππφςε δξάζεσλ, ζα θιεζεί λα

πξσηνζηαηήζεη ζε αξθεηέο πηπρέο πνπ αθνξνχλ εμίζνπ ηνλ ζηξαηησηηθφ –

δεκφζην, αιιά θαη ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Πην ζπγθεθξηκέλα ηο ΓΔΔΘΑ κπνξεί λα

παξέμεη :

α. Δθπαίδεπζε πξνζσπηθνχ ζηνλ ρεηξηζκφ ησλ ΜΔΑ ζε

επηιεγκέλν Κέληξν Γηαθιαδηθήο Δθπαίδεπζεο κεΔΑ.

β. πληήξεζε ησλ ΜΔΑ θαη ηνπ ππνζηεξηθηηθνχ εμνπιηζκνχ ηνπο

ζηα Πξνθερσξεκέλα Δξγνζηάζηα Βάζεσο ηνπ Ξ (ΠΔΒ), ηελ ΓΑΤ ηεο ΠΑ θαη ηελ

ΔΑΒ.

γ. Αλάπηπμε θαηλνηφκσλ ηδεψλ θαη πξνγξακκάησλ πνπ έρνπλ

εθαξκνγή ζηα κεΔΑ, κε ζπλεξγαζία ηνπ δηαθιαδηθνχ θέληξνπ έξεπλαο –

αλάπηπμεο ηερλνινγηψλ (ΓΗΚΔΑΣ) κε Παλεπηζηεκηαθά Ηδξχκαηα ηεο ρψξαο θαη

ινηπνχο ηδησηηθνχο θνξείο.

δ. Οπζηαζηηθή ζπλδξνκή, ηφζν ζηελ λνκηθή θαηνρχξσζε ησλ

ρξεζηψλ κεΔΑ ζηελ Διιάδα, φζν θαη ζηηο δηαδηθαζίεο ρξήζεσο απφ ηα κεΔΑ

ηνπ ειεγρφκελνπ ελαεξίνπ ρψξνπ ηνπ FIR Αζελψλ.

7. Με βάζε ηηο παξαπάλσ πξνηάζεηο, ν ηξαηφο Ξεξάο θαιείηαη λα

δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ δηαδηθαζία ελζσκάησζεο ησλ κεΔΑ ζηηο

-45-

ειιεληθέο ΔΓ. Οη δξάζεηο πνπ πξέπεη λα αλαιεθζνχλ από ηο ΓΔ θαηά ηηο

πξναλαθεξζείζεο Φάζεηο, πεξηιακβάλνπλ :

α. ηελ 1η Φάζη

(1) Λεπηνκεξή θαηαγξαθή θαη ηθαλνπνίεζε ησλ άκεζσλ

απαηηήζεσλ ζε κεΔΑ, θπξίσο γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ αλαγθψλ ησλ ηνπηθψλ

δηνηθεηψλ ζε έγθαηξεο θαη έγθπξεο πιεξνθνξίεο. Σνπηθνί Γηνηθεηέο κε Πεξηνρή

Δπζχλεο (ΠΔ) ζηελ Ήπεηξν, Μαθεδνλία, Θξάθε θαη ην Αηγαίν πέιαγνο, πξέπεη λα

απνθηήζνπλ εθείλα ηα ζπζηήκαηα, πνπ ζα ηνπο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ηαρείαο

απφθηεζεο εηθφλαο ηεο ηαθηηθήο θαηάζηαζεο γηα ηελ ιήςε άκεζσλ θαη

απνηειεζκαηηθψλ απνθάζεσλ. Σα κεΔΑ πξέπεη λα θαιχςνπλ αξρηθά ηηο αλάγθεο

ησλ δηνηθεηψλ ησλ εκπξφο ρεκαηηζκψλ επηπέδνπ Σαμηαξρίαο, αιιά θαη ηηο

αλάγθεο ησλ δηνηθεηψλ κηθξψλ θιηκαθίσλ, πνπ βξίζθνληαη ζηελ Πξνθάιπςε ή

εθηεινχλ ρξέε Γηνηθεηή κηθξνλήζνπ - βξαρνλεζίδαο. Με ηνλ ηξφπν απηφ ζα

απνθεπρζεί πεξηηηή ζπαηάιε πξνζσπηθνχ – πιηθψλ θαη κέζσλ γηα αλάγθεο

επηηήξεζεο, φπσο ζπλέβε θαηά ην πξφζθαην παξειζφλ, κε παξάιιειε επέθηαζε

ηεο δπλαηφηεηαο ηαρείαο επίγλσζεο ηεο ηαθηηθήο θαηάζηαζεο ζηελ ΠΔ απφ ηνλ

εθάζηνηε ηνπηθφ δηνηθεηή, αλεμαξηήησο θιηκαθίνπ.

(2) ηαδηαθή δηαζχλδεζε ησλ πξντφλησλ ησλ δηαζέζηκσλ

κεΔΑ κε φια ηα θιηκάθηα δηνηθήζεσο γηα ηελ ηαρεία επεμεξγαζία θαη δηαλνκή ησλ

πιεξνθνξηψλ πξνο φιεο ηηο θαηεπζχλζεηο (νξηδφληηα, πιάγηα θαη θαηαθφξπθα).

Βαζηθή δηαθνξά απφ φηη ζπκβαίλεη ζήκεξα, είλαη ην γεγνλφο φηη φιε ε δηαδηθαζία

ζα μεθηλήζεη από κάηυ ππορ ηα πάνυ, θαη φρη αληίζεηα. Πξψηα πξέπεη λα

απνθηήζεη ζαθή εηθφλα ηεο ηαθηηθήο θαηάζηαζεο ζηελ δψλε ελεξγείαο ηνπ ν

ηνπηθφο δηνηθεηήο (Γηκνηξίαο θαη άλσ) θαη έπεηηα ν εθάζηνηε πξντζηάκελφο ηνπ,

γεγνλφο βέβαηα πνπ πξνυπνζέηεη βαζηά γλψζε ηεο έλλνηαο ηεο Γιοίκηζηρ με

βάζη ηην αποζηολή απφ ηνλ πθηζηάκελν θαη παξάιιεια, εμπιζηοζύνη ηνπ

πξντζηακέλνπ ζηηο γλψζεηο, ηθαλφηεηεο θαη επζπθξηζία ηνπ πθηζηακέλνπ ηνπ.

(3) Ηδηαίηεξε ζεκαζία πξέπεη λα δνζεί θαη ζηηο αλάινγεο

απαηηήζεηο ησλ ηκεκάησλ εηδηθψλ επηρεηξήζεσλ, ηα νπνία άιισζηε απνηεινχλ θαη

θχξηα πεγή πιεξνθνξηψλ ζηξαηεγηθνχ, επηρεηξεζηαθνχ αιιά θαη ηαθηηθνχ

επηπέδνπ.

β. ηελ 2η Φάζη

(1) ην πιαίζην ηεο ζπλνιηθήο δξάζεο ηνπ ΓΔΔΘΑ, ν Ξ ζα

πξέπεη λα απνθηήζεη ηηο αλάινγεο δνκέο ζε ζεζκηθφ θαη νξγαλσηηθφ επίπεδν, γηα

ηελ απνηειεζκαηηθή ζπιινγή, επεμεξγαζία, εθκεηάιιεπζε θαη δηαλνκή ησλ

πξντφλησλ απφ ηα ελεξγνχληα κεΔΑ.

-46-

(2) Παξάιιεια, ζα πξέπεη λα επεθηαζνχλ νη απαηηήζεηο ζε

κεΔΑ γηα κεγαιχηεξνπο ρεκαηηζκνχο (Μεξαξρία θαη άλσ) θαη κε κεγαιχηεξν

εχξνο απνζηνιψλ πνπ ζα θαινχληαη λα αλαιάβνπλ ζε ηαθηηθφ θαη επηρεηξεζηαθφ

επίπεδν.

(3) Ο ηξαηφο Ξεξάο ζα ιεηηνπξγήζεη Κέληξν δηαθιαδηθήο

εθπαίδεπζεο ρεηξηζηψλ κεΔΑ ησλ ΔΓ, ζην νπνίν ζα δχλαληαη λα εθπαηδεχνληαη

θαη άιια ζηειέρε ηνπ δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα. Σν θέληξν απηφ είλαη δπλαηφ

λα ιεηηνπξγήζεη ζην Κένηπο Δκπαίδεςζηρ Αεποποπίαρ ηπαηού (ΚΔΑ) ζην

Α/Γ Αιεμάλδξεηαο, φπσο άιισζηε πξνβιέπεηαη ζην ηζρχνλ νξγαλφγξακκα76. ην

Κέληξν απηφ ζα εθπαηδεχεηαη ην πξνζσπηθφ ζηνλ ρεηξηζκφ ησλ ΜΔΑ, ελψ ηα

ζέκαηα πνπ άπηνληαη ζηνλ ρεηξηζκφ ηνπ εμνπιηζκνχ πνπ θέξνπλ ηα ΜΔΑ κπνξνχλ

λα δηδάζθνληαη ζηα ζρνιεία εθαξκνγήο ησλ πισλ μερσξηζηά.

(4) Γηα ηελ ζπληήξεζε ησλ κεΔΑ ζα αλαπηπρζνχλ

μερσξηζηά ηκήκαηα ζην 307 ΠΔΒ (άηξαθηνο, δνκηθά κέξε), ζην 301 ΠΔΒ

(ειεθηξηθά – ειεθηξνληθά κέξε) θαη ζηα ινηπά ζηξαηησηηθά εξγνζηάζηα, εθφζνλ

απαηηείηαη, πξνθεηκέλνπ ζηαδηαθά λα ππάξμεη πιήξεο θαη απξφζθνπηε ινγηζηηθή

ππνζηήξημε ησλ κέζσλ.

(5) ηελ δηάξθεηα απηήο ηεο Φάζεο, ζα πξέπεη λα

ρνξεγεζεί αξηζκφο κεΔΑ θαη ζηελ 1ε ΣΑΞΑ ζχκθσλα κε ηα ακεξηθάληθα

πξφηππα, φπσο θαίλεηαη θαη ζηα παξαθάησ νξγαλνγξάκκαηα ακεξηθάληθεο

ΣΑΞΑ θαη Σάγκαηνο Δ/Π Αλαγλσξίζεσο (ΣΔΑΝ)77, κε απνζηνιέο επηηήξεζεο,

αλαγλψξηζεο ζηφρσλ ζε βάζνο εληφο ηεο ερζξηθήο ηνπνζεζίαο, θαηάδεημεο

ζηφρσλ κε αθηίλεο ιέηδεξ θαη ςεθηαθήο ζπλεξγαζίαο – επηθνηλσλίαο κε ηα Δ/Π πνπ

ελεξγνχλ. Σα κεΔΑ ζην επίπεδν ηεο ΣΑΞΑ, κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ

απνηειεζκαηηθά ζε απνζηνιέο θνζηνβφξεο, επαλαιακβαλφκελεο θαη επηθίλδπλεο,

φπσο ε πεξηνδηθή επηηήξεζε ησλ ζπλφξσλ, ε παξνρή αλαγλψξηζεο θαη

αζθάιεηαο ζε απνκαθξπζκέλεο, απξφζηηεο θαη αθξηηηθέο πεξηνρέο θαη ε ζπκκεηνρή

ζηελ δηαδηθαζία ζηνρνπνίεζεο ΤΑ - ΤΠ ζε βάζνο εληφο ηεο ερζξηθήο δηάηαμεο.

-47-

Δηθφλα 11 : Οξγαλνγξάκκαηα ακεξηθαληθήο ΣΑΞΑ, «Διαθξηάο», «Μέζεο»

θαη «Βαξεηάο» χλζεζεο, κε Οξγαληθνχο Λόσοςρ μηΔΑ

Δηθφλα 12 : Οξγαλφγξακκα ΣΔΑΝ κε 4 μηΔΑ (RQ-7), ζε θάζε Λφρν Δ/Π

[Πεγή : (ARMY, 2007)]

γ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο 3ηρ Φάζηρ

Ο Ξ ζα ηειεηνπνηήζεη ηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο ζην πιαίζην

ηεο εθπαίδεπζεο – πηζηνπνίεζεο θαη ινγηζηηθήο ππνζηήξημεο ησλ κεΔΑ, ελψ ζα

είλαη ζε ζέζε λα ζπκκεηέρεη ελεξγά, ηφζν ζε δηαζπκκαρηθέο αζθήζεηο αλάινγνπ

ελδηαθέξνληνο, φζν θαη ζε δπλάκεηο ηαρείαο αληίδξαζεο ηνπ ΝΑΣΟ ή ηεο ΔΔ.

-48-

8. Αλαθνξηθά κε ηελ νξγαλσηηθή δνκή θαη ηελ δνκή δηνηθήζεσο θαη

ειέγρνπ ησλ επηρεηξήζεσλ ησλ κεΔΑ, πξνηείλεηαη ε πηνζέηεζε ησλ ΝΑΣΟτθψλ

πξνηχπσλ κε πποζαπμογή ζηηο πθηζηάκελεο εζληθέο δνκέο πξνθεηκέλνπ λα

πξνθχςεη ειάρηζην νηθνλνκηθφ θφζηνο, κε παξάιιειε ηαρεία ελζσκάησζε ησλ

ζπζηεκάησλ ζηνλ επηρεηξεζηαθφ ηζηφ, φπσο παξαθάησ :

α. Οπγανυηική Γομή

(1) ε ρεκαηηζκνχο επηπέδνπ Σαμηαξρίαο/ ΓΗ θαη

Μεξαξρίαο/ ΑΓΣΔ πξνηείλεηαη ε πξφβιεςε Γηκνηξηψλ ή Λφρσλ κεΔΑ θαηά

πεξίπησζε, ζηνπο νξγαληθνχο Λφρνπο ή Σάγκαηα ΓΒ, γηα ηελ εθηέιεζε θπξίσο

απνζηνιψλ ΠΑΔ θαη ΖΠ ηνπ ρεκαηηζκνχ. Γηα αλάγθεο εθηέιεζεο απνζηνιψλ

ζηνρνπνίεζεο, πξνηείλεηαη ε πξφβιεςε Οκάδσλ ή Γηκνηξηψλ κεΔΑ ζηηο

Ππξνβνιαξρίεο Παξαηήξεζεο (ΠΠΑΡ) ησλ Μνηξψλ – ΓΠΒ ηνπ εθάζηνηε

ρεκαηηζκνχ.

(2) Ηδηαίηεξε κέξηκλα πξέπεη λα δνζεί ζηελ πξφβιεςε

μερσξηζηψλ ζπζηεκάησλ ΜΔΑ ηχπνπ Η ή/θαη ΗΗ γηα ηνπο Γηνηθεηέο Μηθξνλήζσλ ηνπ

Αλ. Αηγαίνπ θαη Μνλάδσλ Πξνθάιπςεο, γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ επηηήξεζεο

– αλαγλψξηζεο πνπ πξνθχπηνπλ ζηηο ΠΔ ηνπο.

(3) ην επίπεδν ησλ σκάησλ ηξαηνχ πξνηείλεηαη ε

ελζσκάησζε ησλ κεΔΑ ζηελ δνκή ησλ πθηζηάκελσλ ΔΖΠΠΔΠ.

β. Γομή Γιοικήζευρ – Δλέγσος Δπισειπήζευν μηΔΑ

(1) Καηά ηελ πεπίοδο ηηρ ειπήνηρ ην 3ν ΔΓ ηνπ εθάζηνηε

ρεκαηηζκνχ ζα πξνγξακκαηίδεη θαη εγθξίλεη ηηο πηήζεηο ησλ ΜΔΑ ζχκθσλα κε ηηο

εθάζηνηε απαηηήζεηο ηεο Γηνηθήζεσο, ε δηεμαγσγή ησλ νπνίσλ ζα

παξαθνινπζείηαη απφ ηα ΚΔΠΗΥ ησλ ρεκαηηζκψλ κέζσ ηεο Κνηλήο

Δπηρεηξεζηαθήο Δηθφλαο (ΚΔΔ) θαη ηνπ ζπζηήκαηνο Recognized Air Picture

(RAP/ICC) ηεο ΠΑ. Σν ΚΔΠΛΖ ηνπ ρεκαηηζκνχ, ζε ζπλεξγαζία κε ην ΚΔΖΠΔΠ

(φπνπ πθίζηαηαη), ζα επεμεξγάδνληαη θαη εθκεηαιιεχνληαη/ δηαλέκνπλ ηα πξντφληα

ησλ απνζηνιψλ ησλ κεΔΑ.

(2) ε πεπίοδο ένηαζηρ/ κπίζηρ και πολέμος, ε δηνίθεζε

θαη έιεγρνο ησλ επηρεηξήζεσλ κεΔΑ ζε ρεκαηηζκνχο κέρξη θαη επηπέδνπ

Μεξαξρίαο, ζα πξαγκαηνπνηείηαη κε ζπλεξγαζία ησλ νκάδσλ πνπ πξνβιέπεη ε

επηρεηξεζηαθή νξγάλσζε ησλ ηξαηεγείσλ ζχκθσλα κε ηνλ θαλνληζκφ ζρεδίαζεο

ηνπ Ξ78 [Οκάδα Σξερνπζψλ Δπηρεηξήζεσλ (ΟΣΔ), Οκάδα Δθηίκεζεο

Πιεξνθνξηψλ (ΟΔΠΛΖ), Κνηλή Οκάδα Δπηηειψλ (ΚΟΔ), ΚΔΠΛΖ, ΚΠΤ θαη

ΚΔΖΠΔΠ].

-49-

(3) Γηα ηηο ΜΓ επηπέδνπ ψκαηνο ηξαηνχ, πξνηείλεηαη ε

νξγάλσζε ηδηαίηεξνπ ηκήκαηνο ζην ηξαηεγείν θαηά ηα ΝΑΣΟτθά πξφηππα ηνπ

G3Air πνπ εθαξκφδνληαη θαη ζην NRDC-GR, πξνθεηκέλνπ λα είλαη δπλαηφο ν

απνηειεζκαηηθφο έιεγρνο, ζπληνληζκφο θαη δηαρείξηζε ησλ δηαζέζηκσλ ηκεκάησλ

αεξνπνξίαο ζηξαηνχ, κεΔΑ, αεξάκπλαο, δηαρείξηζεο ηνπ πεδίνπ ηεο κάρεο θαη

ησλ ππξψλ, ζηελ ΠΔ ηνπ ρεκαηηζκνχ.

-50-

ΔΠΗΛΟΓΟ

Ζ ζχγρξνλε ηερλνινγία έρεη εηζέιζεη δπλακηθά πιένλ ζην παηρλίδη ηεο

δηακφξθσζεο κηαο λέαο παγθφζκηαο ζηξαηεγηθήο, επίθεληξν ηεο νπνίαο είλαη ε

ζηαδηαθή κείσζε ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ αλζξψπνπ ζην πνιεκηθφ θαηλφκελν. Σα

θξάηε θαίλεηαη λα «πέθηνπλ» γηα άιιε κία θνξά ζηελ πιάλε ηεο ηαθηηθνπνίεζεο

ηεο ζηξαηεγηθήο, θαζψο νη ππνζηεξηθηέο ηεο ηερλεηήο λνεκνζχλεο ππφζρνληαη

ιηγφηεξν αίκα θαη αλζξψπηλεο απψιεηεο, αθνχ νη κειινληηθνί πφιεκνη ζα

δηεμάγνληαη απφ κεραλέο - ηνπο ζχγρξνλνπο «κηζζνθφξνπο» ησλ θξαηψλ - θαη φρη

απφ αλζξψπνπο. Ο άλζξσπνο δελ ζα απαηηείηαη λα ζπκκεηάζρεη ζηελ

δηακφξθσζε θαη δηεθδίθεζε ησλ εζληθψλ επηδηψμεσλ, ελψ ε αζθάιεηά ηνπ ζα

παξέρεηαη κέζσ έμππλσλ – νινθιεξσκέλσλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ πνπ ζα

ζπλεξγάδνληαη κε ξνκπφη θαη κεΔΑ – απηφλνκα νρήκαηα ζην πεδίν.

κσο δελ πξέπεη λα καο δηαθεχγεη φηη ν άλζξσπνο ήηαλ, είλαη θαη απφ φηη

θαίλεηαη ζα εμαθνινπζήζεη λα είλαη ζην επίθεληξν ησλ θνηλσληψλ, ηεο ζηξαηεγηθήο

θαη ηνπ πνιέκνπ. Καη ν ιφγνο είλαη απιφο, φπσο εχζηνρα παξαηεξεί ν

Κσλζηαληίλνο Σζάηζνο ζηηο ζπκβνπιέο ηνπ πξνο ηνπο λεαξνχο Δπέιπηδεο:

«…Αιιά θαζψο ζνπ ηα εθζέησ απηά, δελ ζα ήζεια λα πάζεηο φ,ηη δπζηπρψο

παζαίλνπλ νη πεξηζζφηεξνη άλζξσπνη ηνπ αηψλνο καο. Γελ ζα ήζεια λα

ζακβσζείο απφ ηε κεραλή. Απάλσ απφ ηε κεραλή ππάξρεη πάληα ην πξψην

θνξπθαίν θαη αθαηάιπην ζηνηρείν, ν λνπο θαη ε επςπρία ηνπ αλζξψπνπ, ν λνπο θαη

ε επςπρία ηνπ εγέηνπ. Απηφο πνπ θηλεί, πνπ ζηακαηά, πνπ ηνπνζεηεί ηε κεραλή.

Καη φρη ηε κηα ή ηελ άιιε κεραλή, αιιά ην ζπλδπαζκφ φισλ ησλ ηερληθψλ κέζσλ

πξνο ηνλ εθάζηνηε νξζφηεξν ζηφρν. Απηφο είλαη ε πξψηε θηλνχζα δχλακε πνπ έρεη

ηελ επζχλε γηα θάζε έξγν σο ζχλνιν, θαη ιέεη ην ηειηθφ λαη ή ην ηειηθφ φρη, θαη πνπ

έηζη ζέηεη ζε θίλεζε φινλ ηνλ πνιεκηθφ κεραληζκφ, ζηαζκίδνληαο κηαλ απεηξία

παξαγφλησλ». (Σζάηζνο, 2013)

Με βάζε ηηο παξαπάλσ θχξηεο αξρέο νη ειιεληθέο ΔΓ απαηηείηαη λα

δξαζηεξηνπνηεζνχλ θαη λα πξνζαξκνζζνχλ ζηα λέα δεδνκέλα. Αλαθνξηθά κε ηα

πζηήκαηα κε Δπαλδξσκέλσλ Αεξνρεκάησλ (κεΔΑ) είλαη θαλεξφ πιένλ φηη

απνηεινχλ ζε ζηξαηησηηθφ επίπεδν γηα ηνλ 21ν αηψλα, φηη απνηέιεζε γηα ηνλ

πξνεγνχκελν αηψλα ε είζνδνο ηνπ άξκαηνο κάρεο ζηα πεδία ηνπ Α‟ θαη θαηφπηλ

ηνπ Β‟ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ. Έρνπλ εκθαληζηεί δπλακηθά, κεηαβάιινληαο

ζηαδηαθά φρη κφλν ηελ κνξθή ηεο ελαέξηαο ηζρχνο, αιιά θαη απηήλ ηελ ίδηα ηελ

έλλνηα ηνπ πνιέκνπ θαη ηεο πνιεκηθήο ηέρλεο.

Ζ ηαρεία θαη απνηειεζκαηηθή ελζσκάησζε ησλ κεΔΑ ζηηο ειιεληθέο ΔΓ

εθηηκάηαη φηη απνηειεί κνλφδξνκν, ελψ παξάιιεια είλαη νπζηαζηηθή επθαηξία γηα λα

πξσηνζηαηήζνπλ ζηνλ ππφςε ηερλνινγηθφ ηνκέα, ηφζν ζηνλ επξχηεξν δεκφζην

ρψξν, φζν θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα εθαξκνγήο ηνπο ζηελ ρψξα καο.

-51-

Με βάζε ην ξπζκφ παξαγσγήο ηνπο, ηε ζπλερή βειηίσζε θαη ηελ αχμεζε

ησλ δπλαηνηήησλ ηνπο, εθηηκάηαη φηη ην κειινλ αλήθεη ζε εμειηγκέλα ΜΔΑ ηα νπνία

ηειηθά ζα δηαρσξίδνπλ ηηο ρψξεο ζε ζηξαηησηηθά εμειηγκέλεο θαη δνξπθφξνπο πνπ

θα είναι αναγκαζμένερ να ακολοςθούν.

Ζ ζηάζε ησλ ζηξαηησηηθψλ επηηειείσλ ησλ ηξηψλ Κιάδσλ απέλαληη ζηα κε

επαλδξσκέλα ζπζηήκαηα πξέπεη λα δηέπεηαη απφ ζχλεζε, λεθαιηφηεηα, ζαθή θαη

καθξνρξφληα ζηφρεπζε, κε παξάιιειε απνκάθξπλζε απφ νπνηεζδήπνηε

αγθπιψζεηο ηνπ παξειζφληνο θαη ηελ «δχλακε ηεο αδξάλεηαο» πνπ ραξαθηεξίδεη

ζπλήζσο ηα κεγάια επηηειεία. Καη φια απηά, γηαηί ηειηθά ηζρχεη απηφ πνπ αλαθέξεη

ραξαθηεξηζηηθά θαη ην εγρεηξίδην ρξήζεο κεΔΑ ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ

((DCDC), 2017), φηη δειαδή :

«Αλεμάξηεηα απφ ηη ζα γίλεη κειινληηθά, ηα κεΔΑ έρνπλ θάλεη ήδε ηελ

εκθάληζή ηνπο θαη ήξζαλ γηα λα κείλνπλ. Μπνξνχκε λα επηιέμνπκε, είηε λα

αξπάμνπκε ηηο επθαηξίεο πνπ πξνζθέξεη ε ρξήζε ηνπο δηακνξθψλνληαο ην δηθφ

καο κέιινλ, είηε λα παξακεξίζνπκε ηελ ψξα πνπ θάπνηνη άιινη ζα απνθαζίδνπλ

γηα ηελ κειινληηθή κνξθή ηεο ελαέξηαο ηζρχνο. Ζ επηινγή είλαη δηθή καο».

Α-1

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ «Α»: ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ

(DCDC) Development Concepts and Doctrine Centre JDP 0-30.2: Unmanned Aircraft Systems [Book]. - Arncott, Bicester : UK Ministry of Defense, 2017.

(DCDC) Development Consepts and Doctrine Centre JDN 2/11 : The UK Approach to Unmanned Aircraft Systems [Book]. - Amcott, Bicester : UK Ministry of Defense, 2011.

ARMY US FM 3-04.111; Aviation Brigades [Book]. - Washington, D.C. : United States Army Training and Doctrine Command (TRADOC), 2007.

Asymmetric/Warfare/Group Russian New Generation Warfare Handbook [Book]. - [s.l.] : US Army TRADOC, 2017.

AUSA The Future of Army Aviation Requirements [Report]. - [s.l.] : AUSA Institute of Land Warfare.

Austin Reg Unmanned Aircraft Systems: UAVs Design, Development and Deployment [Book]. - Wiltshire : WILEY, 2010.

Bankillerrobots Autonomous Future Weaponry is Scary Stuff [Online] // YouTube. - AUTONOMOUS WEAPONS SOCIAL MEDIA, March 29, 2018. - December 03, 2018. - https://www.youtube.com/watch?v=weNYL2CgYZQ&fbclid=IwAR1wdCkbxzPBC1EJk-cNgzk5ZuiUcO8AGnEPYWZTzKAtr1HCq9R5UFdZQfM.

BOEING UNMANNED LITTLE BIRD H-6U [Online] // BOEING. - BOEING, 2018. - January 06, 2019. - http://www.boeing.com/defense/unmanned-little-bird-h-6u/.

Broderick Mike The Drones Are Coming [Online] // Rotor & Wing International. - November 2017. - December 21, 2018. - http://digitaledition.rotorandwing.com/november-december-2017/the-drones-are-coming/.

Cohen Eliot Technology and Warfare [Book Section] // Strategy in the Contemporary World / book auth. John Baylis James J. Wirtz, Colin S. Gray. - Hampshire : Oxford University Press, 2013. - Vol. IV.

Garnett John The Causes of War and the Conditions of Peace [Book Section] // Strategy in the Contemporary World / book auth. John Baylis James J. Wirtz, Colin S. Gray. - Hampshire : Oxford University Press, 2013. - Vol. IV.

Gheorghe UDEANU Alexandra DOBRESCU, Mihaela OLTEAN UNMANNED AERIAL VEHICLE IN MILITARY OPERATIONS [Report]. - Sibiu, Romania : ”Nicolae Bălcescu” Land Forces Academy, 2016.

Α-2

Giles Keir Handbook of Russian Information Warfare [Book]. - Rome : NATO Defense College, 2016.

Glade David Unmanned Aerial Vehicles: Implications for Military Operations [Report]. - Maxwell Air Force Base : Center for Strategy and Technology Air War College, 2000.

Gray Colin S. The Practice of Strategy [Book Section] // Strategy in the Contemporary World / book auth. John Baylis James J. Wirtz, Colin S. Gray. - Hampshire : Oxford University Press, 2013. - Vol. IV.

In.gr Βξεηαλία: Έλαο 47ρξνλνο θαη κία 54ρξνλε ζπλειήθζεζαλ γηα ηα drones ζην Γθάηγνπηθ [Online] // In.gr : Κφζκνο. - ΑΛΣΔΡ ΔΓΚΟ Α.Δ., Γεθέκβξηνο 22, 2018. - Μάξηηνο 01, 2019. - https://www.in.gr/2018/12/22/world/vretania-enas-47xronos-kai-mia-54xroni-synelifthisan-gia-ta-drones-sto-gkatgouik/.

Interest National XQ-58A: Ζ “Βαιθπξία” ηεο USAF αλνίγεη ηηο πχιεο ζηε λέα επνρή ηεο θπξηαξρίαο ησλ αηζέξσλ [Online] // OnAlert. - ATCOM PRODUCTION, Μάξηηνο 11, 2019. - Μάξηηνο 11, 2019. - www.onalert.gr/stories/xq-58-a-i-balkuria-tis-usaf-anoigei-tis-pules-sti-nea-epoxi-tis-kuriarxias-twn-aitherwn/77462.

Karock Ulrich UAS: new opportunities for Europe [Conference] // European High - Level Unmanned Aircraft Systems Conference. - [s.l.] : European Defense Agency - EDA, 2010.

Katsoulas Spyros Weapons don't win Wars [Article] // Middle East Flashpoint. - [s.l.] : Centre for Mediterranean, Middle East & Islamic Studies University of Peloponnese , 2014. - 62.

Kranosgr Ζ Διιεληθή πκκεηνρή ζην Πξφγξακκα OCEAN2020 ηνπ Δπξσπατθνχ Οξγαληζκνχ Άκπλαο [Online] // KRANOSGR. - KRANOSGR, Ηαλνπάξηνο 22, 2018. - Ηαλνπάξηνο 06, 2019. - https://kranosgr.blogspot.com/2018/01/ocean2020.html.

McMaster H.R. The Pipe Dream of Easy War [Report]. - [s.l.] : Fort Benning, Ga, 2013.

Mearsheimer John Ζ ηξαγσδία ηεο πνιηηηθήο ησλ κεγάισλ δπλάκεσλ [Book]. - ΝΤ : [s.n.], 1999.

NATO ATP - 3.3.7.1: UAS Tactical Pocket Guide [Book]. - [s.l.] : NATO Standardization Agency (NSA), 2014. - Vol. A1.

Norton Travis Staffing for Unmanned Aircraft Systems (UAS) Operations [Book]. - Alexandria Virginia : Institute for Defense Analyses, 2016.

Nye Joseph S. Bound to Lead: The changing nature of American power [Book]. - [s.l.] : Basic Books, 1991. - Vol. I.

OnAlert ΚΤΔΑ: ηελ πξνζερή ζπλεδξίαζε ε "βνχια" ζηελ αγνξά UAVs απφ ην Ηζξαήι [Online] // OnAlert. - ATCOM COMPANY, February 03, 2018. -

Α-3

December 15, 2018. - http://www.onalert.gr/stories/kisea-stin-prosexi-synedriasi-i-voula-stin-agora-uavs-apo-to-israil/62806.

OnAlert πλεξγαζία IDE θαη ΑΠΘ ζε Με Δπαλδξσκέλα Αεξνρήκαηα (UAS) [Online] // OnAlert. - ATCOM COMPANY, February 05, 2018. - December 18, 2018. - http://www.onalert.gr/stories/synergasia-ide-ap8-se-mh-epandrwmena-aeroxhmata/62861.

rhk111 US ARMED FORCES AIRCRAFT OPERATING COSTS – AUGUST 2016 [Online] // rhk111's Military anr Arms Page. - January 15, 2017. - December 20, 2018. - https://rhk111smilitaryandarmspage.wordpress.com/2017/01/15/us-armed-forces-aircraft-operating-costs-august-2016/.

Roth John P. Fiscal Year (FY) 2016 Department of Defense (DoD) Fixed Wing and Helicopter Reimbursement Rates [Report]. - Washington : Office of the Under Secretary of Defense, 2015.

Sheehan Michael The Evolution of Modern Warfare [Book Section] // Strategy in the Contemporary World / book auth. John Baylis James J. Wirtz, Colin S. Gray. - Hampshire : Oxford University Press, 2013. - Vol. IV.

Sheldon John B. The Rise of Cyberpower [Book Section] // Strategy in the Contemporary World / book auth. John Baylis James J. Wirtz, Colin S. Gray. - Hampshire : Oxford University Press, 2013. - Vol. IV.

Thomasson Jim Unmanned Aerial Vihecle to Helicopter Cost Comparison [Report]. - Hinton : FPInnovations, 2016.

UK Army Army Doctrine Publication AC 71940 : Land Operations [Book]. - Bristol : UK Ministry of Defense, 2015.

UN Study on Armed Unmanned Aerial Vehicles [Book]. - New York : UN Advisory Board on Disarmament Matters, 2015.

Under Secretary of Defense for Acquisition Technology and Logistic Report to Congress on Future Unmanned Aircraft Systems Training, Operations, and Sustainability [Report]. - [s.l.] : US Department of Defense, 2012.

US Joint Force Development JP 2-01 : Joint and National Intelligence Support to Military Operations [Book]. - [s.l.] : US DoD, 2017. - Vol. II.

Waltz Kenneth N. Θεσξία δηεζλνχο πνιηηηθήο, εηζαγσγή Αζ. Πιαηηά [Book]. - Βάξε Αηηηθήο : ΠΟΗΟΣΖΣΑ, 2011. - Vol. Η.

Waltz Kenneth N. Ο άλζξσπνο, ην θξάηνο θαη ν πφιεκνο, κηα ζεσξεηηθή αλάιπζε [Book]. - Βάξε Αηηηθήο : ΠΟΗΟΣΖΣΑ, 2011. - Vol. Η.

Wikipedia.org Information Warfare [Online] // Wikipedia the Free Encyclopedia. - Wikipedia project, January 27, 2019. - March 03, 2019. - https://en.wikipedia.org/wiki/Information_warfare.

Α-4

Williamson LTC Dennis A. ARMY SCOUT/RECONNAISSANCE HELICOPTERS VERSUS UNMANNED AERIAL VEHICLES [Report]. - Washington, D.C : National Defense University, 1993.

ΑΜΠΔ Καηάξξηςε παθηζηαληθνχ drone πνπ θέξεηαη λα πεηνχζε ζηνλ ηλδηθφ ελαέξην ρψξν [Online] // Capital.gr. - Capitalgr2019, Μάξηηνο 11, 2019. - Μάξηηνο 13, 2019. - http://www.capital.gr/diethni/3348188/katarripsi-pakistanikou-drone-pou-feretai-na-petouse-ston-indiko-enaerio-xoro.

ΑΠΔ Ρσζία: Απνθξνχζακε επηρεηξνχκελε επίζεζε ηξνκνθξαηψλ: Υξεζηκνπνίεζαλ κε επαλδξσκέλα αεξνζθάθε [Online] // In.gr; Κφζκνο. - Ηαλνπάξηνο 08, 2018. - Γεθέκβξηνο 21, 2018. - https://www.in.gr/2018/01/08/world/rwsia-apokroysame-epixeiroymeni-epithesi-tromokratwn/.

ΑΠΔ-ΜΠΔ Οη 15 θπξηφηεξεο ηερλνινγηθέο ηάζεηο γηα ην 2018: Πξψηε ε Σερλεηή Νεκνζχλε [Online] // In.gr; Social. - Telia, Ηαλνπάξηνο 06, 2018. - Γεθέκβξηνο 18, 2018. - https://www.in.gr/2018/01/06/tech/oi-15-kyrioteres-texnologikes-taseis-gia-to-2018/.

ΒΗΚΗΠΑΗΓΔΗΑ Βηνκεραληθή Δπαλάζηαζε [Online] // ΒΗΚΗΠΑΗΓΔΗΑ Ζ Διεχζεξε Δγθπθινπαίδεηα. - WIKIMEDIA project, Φεβξνπάξηνο 28, 2019. - Μάξηηνο 02, 2019. - https://el.wikipedia.org/wiki/Βηνκεραληθή_επαλάζηαζε.

ΓΔΔΘΑ/ΓΗΓΓΟ ΓΔ 2: Γηαθιαδηθφ Γφγκα Πιεξνθνξηψλ [Book]. - Αζήλα : ΓΔΔΘΑ, 2005.

Γεπούληρ Απησορ ε.α Γεώπγιορ ηξαηεγηθή θαη Σερλνινγία: Οη ζχγρξνλεο πξνθιήζεηο ησλ ειιεληθψλ ΔΓ ζήκεξα [Article] // Δζληθέο Δπάιμεηο. - Αζήλα : χλδεζκνο Δπηηειψλ Δζληθήο Άκπλαο, 2018. - Ηνχιηνο - επηέκβξηνο 2018. - 125.

ΓΔ/ΓΓΒ ΔΔ 9-3: Με Δπαλδξσκέλα Αεξνρήκαηα Μέζεο Δκβέιεηαο ζην Ξ [Book]. - Αζήλα : ΓΔ/ΣΤΔ, 2003.

ΓΔ/ΓΔΚΠ ΔΔ 151-1: Πιεξνθνξίεο Μάρεο [Book]. - Αζήλα : ΓΔ/ΣΤΔ, 1999.

ΓΔ/ΓΗΓΟ Γφγκα ηξαηνχ Ξεξάο [Book]. - Αζήλα : ΣΤΔ, 2014.

ΓΔ/ΓΗΓΟ ΔΔ 100-1: Δπηρεηξήζεηο Υεξζαίσλ Γπλάκεσλ [Book]. - Αζήλα : ΓΔ/ΣΤΔ, 2008.

ΓΔ/ΓΗΥΔΑ Κ 30-1Α Ζ ρεδίαζε ζηνλ ηξαηφ Ξεξάο Σφκνο Α' [Book]. - Αζήλα : ΣΤΔ, 2014.

ΓΔ/ΓΠΒ ΔΦ : Με Δπαλδξσκέλα Αεξνζθάθε [Book]. - Αζήλα : ΣΤΔ, 2000.

Γεώπγιορ Γαλίηηρ Η. Καπαβιδόποςλορ, Π. Βαζιλειάδηρ, Η. Γαλάνηρ Ζ Καηλή Γηαζήθε [Book]. - Αζήλα : Ηεξά Μεηξφπνιε Γεκεηξηάδνο & Αικπξνχ, 2003.

Γάπαρ Ανηώνιορ Δπηρεηξεζηαθή Υξήζε ησλ ΜΔΑ ζην Μειινληηθφ Θέαηξν Δπηρεηξήζεσλ [Online] // ISSUU. - Αθαδεκία ηξαηεγηθψλ Αλαιχζεσλ,

Α-5

Ννέκβξηνο 25, 2015. - Γεθέκβξηνο 26, 2018. - https://issuu.com/acastran/docs/praktika.

Γημηηπούληρ Ανηγορ ε.α Γημήηπιορ ηξαηησηηθφ Ήζνο θαη Ζγεζία [Book]. - Αζήλα : ΓΔΔΘΑ, 2015.

Δςαγγελοδήμος Δλλένη «Γεηα ζαο. Με ιέλε νθία θαη είκαη ξνκπφη!» [Online] // Σα Νεα Online. - Telia, Ηαλνπάξηνο 30, 2019. - Φεβξνπάξηνο 26, 2019. - https://www.tanea.gr/print/2019/01/30/greece/geia-sas-me-lene-sofia-lfkai-eimai-rompot/.

Δςζηαθίος Νίκορ Ζ 4ε Βηνκεραληθή επαλάζηαζε είλαη εδψ [Online] // Ζ Καζεκεξηλή Δπηζηήκε. - Καζεκεξηλέο Δθδφζεηο Α.Δ., Ηνχιηνο 04, 2018. - Φεβξνπάξηνο 28, 2019. - www.kathimerini.gr/973097/article/epikairothta/episthmh/h-4h-viomhxanikh-epanastash-einai-edw.

Θέμα Ππώηο ηίβελ Υφθηλγθ: «Σα ξνκπφη ηερλεηήο λνεκνζχλεο ζα αληηθαηαζηήζνπλ πιήξσο ηνλ άλζξσπν» [Online] // Πξψην Θέκα Σερλνινγία. - Πξψην Θέκα, Ννέκβξηνο 02, 2017. - Φεβξνπάξηνο 27, 2019. - https://www.protothema.gr/technology/article/727630/stiven-hoking-ta-robot-tehnitis-noimosunis-tha-adikatastisoun-pliros-ton-anthropo/.

Καπαφζκάκη Σαζούλα Ζ 4ε Βηνκεραληθή Δπαλάζηαζε είλαη εδψ [Online] // Ζ Καζεκεξηλή Απφςεηο. - Καζεκεξηλέο Δθδφζεηο Α.Δ., Φβξνπάξηνο 19, 2018. - Φεβξνπάξηνο 02, 2019. - http://www.kathimerini.gr/949360/opinion/epikairothta/politikh/h-4h-viomhxanikh-epanastash-einai-edw.

Καηζούλαρ πύπορ Σα ΜΔΔ θαη ν θίλδπλνο Σαθηηθνπνίεζεο ηεο ηξαηεγηθήο [Online] // ISSUU. - Αθαδεκία ηξαηεγηθψλ Αλαιχζεσλ, Ννέκβξηνο 25, 2015. - Γεθέκβξηνο 27, 2018. - https://issuu.com/acastran/docs/praktika.

Κολιόποςλορ Κυν/νορ Ζ ηξαηεγηθή ζθέςε απφ ηελ αξραηφηεηα έσο ζήκεξα, Β' έθδνζε [Book]. - Βάξε Αηηηθήο : Πνηφηεηα, 2008.

Κοπελιάδηρ Γιώπγορ Θνπθπδίδεο Ηζηνξίαη Α [Βηβιίν]. - Αζήλα : National Geographic Society.

Κοππά Μαπιλένα Ζ Κνηλή Πνιηηηθή Άκπλαο θαη Αζθάιεηαο [Book]. - Αζήλα : ΠΑΣΑΚΖ, 2016.

Κυν/νορ Κολιόποςλορ Βαζηθέο Έλλνηεο ηξαηεγηθήο [Report]. - Αζήλα : ΔΘΑ, 2017.

Λαμππόποςλορ Κυν/νορ Ζ επίδξαζε ηεο 4εο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο ζηε δηεζλή αζθάιεηα θαη ην κέιινλ ηνπ πνιέκνπ [Article] // Πξνβιεκαηηζκνί - ΔΛΗΜΔ. - Αζήλα : ΠΡΧΣΟΠΑΠΑ Α.Δ, 2018. - Ηνχιηνο - Αχγνπζηνο - επηέκβξηνο 2018. - 93ν.

Α-6

Μανιάηηρ Ανηώνιορ Ννκηθφ θαζεζηψο ησλ ζπζηεκάησλ κε επαλδξσκέλσλ αεξνζθαθψλ (drones) θαη ησλ απηφλνκσλ νπιηθψλ ζπζηεκάησλ [Report]. - Αζήλα : ΔΘΑ, 2019.

Μαζηπογεώπγιορ Γιάννηρ 4ε Βηνκεραληθή Δπαλάζηαζε [Online] // ΣΟ ΓΗΚΣΤΟ. - Anayia, Ηνχληνο 12, 2017. - Μάξηηνο 01, 2019. - http://todiktio.eu/index.php/activity/itemlist/category/59-4i-viomixaniki-epanastasi.

Μισάληρ Μπάμπηρ Δξγαδφκελνη ζηα ηέζζεξα [Online] // efsyn.gr. - PIXUAL, Ηαλνπάξηνο 23, 2019. - Μάξηηνο 01, 2019. - https://www.efsyn.gr/oikonomia/diethnis-oikonomia/180480_ergazomenoi-sta-tessera.

Μπελεγπάηηρ Ανηγορ ε.α πύπορ Ζ θαηλνηνκία ζηηο ΔΓ ππφ ην πξίζκα ηεο ζεκεξηλήο πξαγκαηηθφηεηαο [Article] // Δζληθέο Δπάιμεηο . - Αζήλα : χλδεζκνο Δπηηειψλ Δζληθήο Άκπλαο, 2018. - Ηνχιηνο - επηέκβξηνο 2018. - 125.

Νικηηάκορ Νικήηαρ Ζ επίδξαζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζηε θχζε θαη ηελ δνκή ησλ πνιεκηθψλ ζπγθξνχζεσλ [Article] // Δζληθέο Δπάιμεηο. - Αζήλα : χλδεζκνο Δπηηειψλ Δζληθήο Άκπλαο, 2018. - Ηνχιηνο - επηέκβξηνο 2018. - 125.

Πλαηιάρ Αθανάζιορ Γηεζλείο ρέζεηο θαη ηξαηεγηθή ζηνλ Θνπθπδίδε, εθδ. 6ε [Book]. - Αζήλα : ΔΣΗΑ, 2010.

Πλοςμήρ σηρ (ΠΕ) Μισαήλ Ζ επίδνζε ησλ ΔΓ ζηελ επνρή ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο: Ζ αλάγθε κηαο λέαο ζηξαηησηηθήο ζηξαηεγηθήο [Article] // Δζληθέο Δπάιμεηο. - Αζήλα : χλδεζκνο Δπηηειψλ Δζληθήο Άκπλαο, 2018. - Απξίιηνο - Ηνχληνο 2018. - 124.

πςπίδυν Λίηζαρ Ν. Πφιεκνο θαη νξζνινγηζκφο, ζεσξεηηθέο πξνεθηάζεηο θαη ζηξαηεγηθέο εθαξκνγέο [Book]. - Βάξε Αηηηθήο : Πνηφηεηα, 2010.

ηάινμποςσ Άνια Σν ξνκπφη – ζχκκαρνο ή αληαγσληζηήο; [Online] // In.gr; Deutsche Welle. - Telia, Ηαλνπάξηνο 07, 2019. - Φεβξνπάξηνο 25, 2019. - https://www.in.gr/2019/01/07/world/deutsche-welle/rompot-symmaxos-antagonistis;/.

Σζάηζορ Κυν/νορ Ζ απνζηνιή ηνπ αμησκαηηθνχ [Book section] // Σν Λεμηθφ ηνπ

εγέηε 100 Λέμεηο. - Αζήλα : ΓΔΔΘΑ, ΣΤΔ, 2013

ΤΠΔΘΑ Γιεύθςνζη Πολιηικήρ Δθνικήρ Άμςναρ ηος Λεπθή Βίβινο 2014 [Book]. - Αζήλα : ΣΤΔ, 2015.

Β-1

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ «Β»: ΔΝΧΜΑΣΧΖ μηΔΑ ΣΗ ΔΝΟΠΛΔ ΓΤΝΑΜΔΗ ΑΛΛΧΝ ΚΡΑΣΧΝ

ΣΜΖΜΑ 1

ΖΝΧΜΔΝΔ ΠΟΛΗΣΔΗΔ ΑΜΔΡΗΚΖ – ΖΠΑ

1. χκθσλα κε κία πεξηπησζηνινγηθή κειέηε πνπ έγηλε πξφζθαηα γηα

ινγαξηαζκφ ηνπ Κέληξνπ Δθπαίδεπζεο Αζχκκεηξσλ Απεηιψλ ζην Fort A.P. Hill,

VA79 ζρεηηθά κε ηελ ρξεζηκνπνίεζε ησλ κεΔΑ, κία πνιχ έκπεηξε ζε πνιεκηθέο

επηρεηξήζεηο Μνλάδα ηνπ ακεξηθαληθνχ ζηξαηνχ ηέζεθε ππφ ζπλερή

παξαθνινχζεζε θαη επηηήξεζε γηα κία θαη πιένλ εβδνκάδα, κέζσ ζπζηεκάησλ

κεΔΑ πνιηηηθνχ ηχπνπ (DJI Phantoms), θαηά ηε δηάξθεηα εθπαίδεπζήο ηεο ζην

πεδίν. Ζ Μνλάδα είρε πξνεγνπκέλσο ελεκεξσζεί ζρεηηθά κε ηηο δπλαηφηεηεο ησλ

«ερζξηθψλ» κεΔΑ θαη ηηο αλάινγεο εθηηκήζεηο πιεξνθνξηψλ, παξφια απηά φκσο,

δελ θαηφξζσζε λα εληνπίζεη ηα κεΔΑ θαη λα αλαγλσξίζεη ηηο ακπληηθέο ηεο

αδπλακίεο.

2. Ζ κεγάιε ζηξαηησηηθή αμία ησλ κεΔΑ γηα ηηο επηρεηξήζεηο ησλ

ακεξηθαληθψλ ΔΓ, δελ δηαπηζηψζεθε βέβαηα ηα ηειεπηαία ρξφληα. Δίδακε ζην θχξην

κέξνο ηνπ πνλήκαηνο φηη απφ ηελ αξρή ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, αλαγλσξίζηεθε ε

απαίηεζε ζπλερνχο επηηήξεζεο ηνπ πεδίνπ ηεο κάρεο θαη ηξνθνδφηεζεο ζε

πξαγκαηηθφ ρξφλν ηεο εηθφλαο ηεο πεξηνρήο επηρεηξήζεσλ (ΠΔΠΗΥ) ζηνλ εθάζηνηε

ηνπηθφ δηνηθεηή.

3. Με βάζε ηελ δνκή ηνπ ακεξηθάληθνπ ζηξαηνχ ηελ δεθαεηία ηνπ 1990,

νη νξγαληθέο δπλαηφηεηεο παξαηήξεζεο ηνπ πεδίνπ ηεο κάρεο ζην πιαίζην ηεο

κνλάδαο ειηγκνχ επηπέδνπ Σάγκαηνο, εθηείλνληαλ πεξίπνπ κέρξη ηα 10ρικ. Σα

ζπζηήκαηα απηά πεξηειάκβαλαλ πνηθηιία αηζζεηήξσλ, φπσο ην Ground

Surveillance Radar (GSR), ην νπνίν είρε ηελ δπλαηφηεηα παξνρήο πιεξνθνξηψλ

κάρεο θαη εληνπηζκνχ – αλαγλψξηζεο θηλνχκελσλ ζηφρσλ ζε ζπλζήθεο

πεξηνξηζκέλεο νξαηφηεηαο θαη ην Remotely Monitored Battlefield Sensor System

(REMBASS), ην νπνίν ρξεζηκνπνηνχζε ρεηξνθίλεηα αλαπηπζζφκελνπο αηζζεηήξεο

θίλεζεο, ζεηζκηθήο δφλεζεο, αθνπζηηθψλ αιιαγψλ θαη ππεξχζξσλ γηα λα

αληρλεχζεη θηλνχκελνπο ζηφρνπο80 . (Williamson, 1993)

4. Με βάζε φκσο ηελ εκπεηξία ηνπ VII θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ Πνιέκνπ

ηνπ Κφιπνπ απφ ηελ ρξήζε ηεο Γηκνηξίαο κεΔΑ πνπ αλαθέξζεθε ζηελ

παξάγξαθν 14 ηνπ Κεθαιαίνπ «Β» ηεο παξνχζαο, πξνηάζεθε παξάιιεια κε ηα

άιια ζπζηήκαηα θαη ε αλάπηπμε 4 ηχπσλ κεΔΑ, κε γεληθά ραξαθηεξηζηηθά φπσο

παξαθάησ:

α. Πεξηνξηζκέλεο εκβέιεηαο (Close range). Ζ θαηεγνξία απηή

ησλ κεΔΑ ζρεδηάζηεθε γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ αλαγθψλ ησλ κηθξψλ ηαθηηθψλ

Β-2

θιηκαθίσλ, θαζψο θαη ησλ κηθξψλ πινίσλ επηθαλείαο, κε πεξηνξηζκέλε δπλαηφηεηα

εθηέιεζεο έξεπλαο ζε κηθξή απφζηαζε απφ ηα θίιηα ηκήκαηα (μέσπι 30σλμ απφ

ηελ Γξακκή Δμνξκήζεσο - ΓΔΞ). Σα κεΔΑ απηήο ηεο θαηεγνξίαο ζα έπξεπε λα

παξάγνληαη ζε κεγάιεο πνζφηεηεο θαη γηα ηνλ ιφγν απηφ λα είλαη ρακεινχ

θφζηνπο. Δπηπξφζζεηα, ηα ππφςε ζπζηήκαηα έπξεπε λα είλαη εχθνια ζηνλ

ρεηξηζκφ θαηά ηελ απνγείσζε, πηήζε θαη επαλαθνξά θαη λα απαηηνχλ ην ειάρηζην

δπλαηφ πξνζσπηθφ θαη εθπαίδεπζε.

β. Μηθξήο εκβέιεηαο (Short range). Σα ζπζηήκαηα απηήο ηεο

θαηεγνξίαο έπξεπε λα έρνπλ ζρεηηθά κηθξή ηαρχηεηα πηήζεο, κέηξην θφζηνο

θαηαζθεπήο θαη θεξφκελσλ ειεθηξνληθψλ ζπζηεκάησλ, πξνθεηκέλνπ λα

πξνζθέξνπλ δπλαηφηεηεο επηηήξεζεο θάπνησλ σξψλ απφ ρακειά θαη κέζα χςε.

Σα ππφςε κεΔΑ ζα ήηαλ θαηάιιεια γηα ηελ ζπλερή ζηελή επηηήξεζε ησλ

ερζξηθψλ δξαζηεξηνηήησλ απφ ηελ ΓΔΞ κέρξη θαη έλα βάθορ 150σλμ, παξέρνληαο

εηθφλα ζρεδφλ πξαγκαηηθνχ ρξφλνπ (ην κεΔΑ ηχπνπ «Pioneer» αλήθεη ζε απηή

ηελ θαηεγνξία).

γ. Μέζεο εκβέιεηαο (Medium range). Ζ ππφςε θαηεγνξία

κεΔΑ ζρεδηάζηεθε γηα ηελ παξνρή αλαγλσξίζεσλ πξν θαη κεηά ηελ πξνζβνιή

ερζξηθψλ ΤΑ απφ επαλδξσκέλα ηπηάκελα κέζα, ζην πιαίζην ηεο δηαδηθαζίαο

ζηνρνπνίεζεο θαη ζε έλα βάζνο αλαγλψξηζεο ηεο ηάμεο ησλ 700σλμ απφ ηελ ΓΔΞ.

δ. Μεγάιεο δηάξθεηαο (Endurance). Σα ζπζηήκαηα ηεο

ηειεπηαίαο θαηεγνξίαο ζα ραξαθηεξίδνληαλ απφ δπλαηφηεηα εθηέιεζεο πηήζεσλ

κεγαιχηεξεο ρξνληθήο δηάξθεηαο απφ ηα πξνεγνχκελα, παξέρνληαο ζπλερή

επηηήξεζε ησλ ερζξηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, αλεμαξηήησο αθηίλαο δξάζεο (πξαθηηθά

πάλσ απφ 300σλμ απφ ηελ ΓΔΞ).

5. Πέξα απφ ηελ αλάπηπμε ησλ πξναλαθεξζέλησλ ηχπσλ κεΔΑ,

πξνηάζεθε θαη ε νξγαλσηηθή δνκή θαη ηαθηηθή ρξεζηκνπνίεζε ησλ ζπζηεκάησλ.

χκθσλα κε απηήλ, ην Σάγκα ζηξαηησηηθψλ πιεξνθνξηψλ ζε θάζε Μεξαξρία ζα

έπξεπε λα έρεη νξγαληθφ έλαλ Λφρν κεΔΑ (κε 8 ΜΔΑ, 4 επίγεηνπο ζηαζκνχο

ειέγρνπ θαη πεξίπνπ 60 ζηειέρε σο πξνζσπηθφ), κε ζθνπφ ηελ παξνρή άκεζεο

ππνζηήξημεο απφ απφςεσο ζπιινγήο πιεξνθνξηψλ ζην επίπεδν ηεο Μεξαξρίαο.

Καη‟ επέθηαζε, θάζε Σαμηαξρία ηεο Μεξαξρίαο ζα έπξεπε λα δηαζέηεη κία Γηκνηξία

κεΔΑ πξνζθνιιεκέλε γηα παξνρή άκεζεο ππνζηήξημεο (ΑΤ), ελψ ζην επίπεδν

ηνπ ψκαηνο ηξαηνχ (), πξνβιεπφηαλ έλαο Λφρνο κεΔΑ (ησλ 16 ΜΔΑ θαη 4

επίγεησλ ζηαζκψλ ειέγρνπ), γηα παξνρή Γεληθήο Τπνζηήξημεο (ΓΤ) ζηηο

απαηηήζεηο ηνπ . (Williamson, 1993)

6. Σν επφκελν βήκα γηα ηελ πεξαηηέξσ ελζσκάησζε ησλ κεΔΑ ζηηο

ΔΓ ησλ ΖΠΑ πξνήιζε απφ ηελ έθζεζε ηνπ ακεξηθάληθνπ ζηξαηνχ πνπ ζπληάρζεθε

ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2003, ε νπνία απνηειεί νπζηαζηηθά, κε κηθξέο αιιαγέο, ηνλ

«νδηθφ ράξηε» πνπ αθνινπζεί ε αεξνπνξία ζηξαηνχ ησλ ΖΠΑ κέρξη θαη ζήκεξα81.

Β-3

Με ηελ έθζεζε απηή πξνέθπςαλ αξθεηέο δξάζεηο πνπ έπξεπε λα αλαιεθζνχλ, κία

εθ ησλ νπνίσλ ήηαλ θαη ε απφθαζε για επέκηαζη ηεο ρξήζεο ησλ κεΔΑ απφ ην

ζχλνιν ησλ δπλάκεσλ ηνπ ακεξηθάληθνπ ζηξαηνχ θαη φρη κφλν απφ ηελ Αεξνπνξία

ηξαηνχ.

7. χκθσλα κε ηελ παξαπάλσ έθζεζε, ηα κεΔΑ βξίζθνληαλ πιένλ ζε

ζέζε λα κεηαβάιινπλ ηνλ ραξαθηήξα ηνπ πνιέκνπ θαη ηεο πνιεκηθήο ηέρλεο,

πξνζθέξνληαο δξαζηηθή επέθηαζε ηεο επίγλσζεο ηεο θαηάζηαζεο ηνπ πεδίνπ ηεο

κάρεο ζηνλ εθάζηνηε ηνπηθφ δηνηθεηή, κε ηαπηφρξνλε επηηάρπλζε ηεο δηαδηθαζίαο

εκπινθήο θαη θαηαζηξνθήο ησλ ερζξηθψλ ζηφρσλ. Σα ζηξαηησηηθά κεΔΑ

ζπλδχαδαλ ηηο δπλαηφηεηεο ηεο ζπλερνχο επηηήξεζεο κηαο πεξηνρήο, ηεο αθξηβνχο

θαηαχγαζεο ελφο ζηφρνπ, ηεο απφθηεζεο άκεζεο εηθφλαο ζρεηηθά κε ηα

απνηειέζκαηα ηεο πξνζβνιήο ηνπ θαη ηέινο, ηεο ηαρείαο θαηαζηξνθήο ζηφρσλ

πνπ επηρεηξνχζαλ λα δηαθχγνπλ.

8. Με βάζε ηα παξαπάλσ ζπκπεξάζκαηα ε αλάπηπμε ησλ κεΔΑ

ζπλερίζηεθε κε εληαηηθνχο ξπζκνχο, έηζη ψζηε επί ηνπ παξφληνο θαη ζχκθσλα κε

ην ηζρχνλ ακεξηθάληθν δφγκα, ε ρξεζηκνπνίεζή ηνπο λα αθνινπζεί ηελ αξρή ηεο

χπαξμεο ζπγθεθξηκέλσλ θαη δηαθξηηψλ ζηνηρείσλ ηα νπνία ζα είλαη ηθαλά λα

δεκηνπξγνχλ εμαηξεηηθά επθίλεηα, εππξνζάξκνζηα, εχθακπηα θαη αμηφπηζηα

ηκήκαηα κεΔΑ, ηθαλά λα επηρεηξνχλ ζε δπλακηθά, πνιχπινθα θαη κε

αλακελφκελα ΘΔ. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ αξρψλ, έρνπλ δεκηνπξγεζεί ηα

παξαθάησ 6 ζηνηρεία : (AUSA, 2008)

α. ηνηρείν ηξαηηψηε/ρεηξηζηή ΜΔΑ.

β. ηνηρείν ελνπνηεκέλνπ επίγεηνπ ζηαζκνχ εδάθνπο [One

System Ground Control Station (OSGCS)].

γ. ηνηρείν ελνπνηεκέλνπ πνκπνδέθηε εηθφλσλ - βίληεν [One

System Remote Video Transceiver (OSRVT)].

δ,ε,ζη. ΜΔΑ ηχπνπ Raven, Shadow θαη Sky Warrior.

9. Οη 3 παξαπάλσ ζπζθεπέο, ζπλζέηνπλ ηα ΜΔΑ καθξάο αθηίλαο/

πνιιαπιψλ ξφισλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ άκεζε ππνζηήξημε ησλ

ηκεκάησλ αλαθνξηθά κε ηηο απαηηήζεηο απνζηνιψλ ΠΑΔ θαη ζηνρνπνίεζεο. Σα 6

ζηνηρεία ησλ ακεξηθαληθψλ κεΔΑ θαίλνληαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα 13:

Β-4

Δηθφλα 13 : Σα 6 ζηνηρεία ησλ ακεξηθάληθσλ ηκεκάησλ κεΔΑ

(Πεγή: U.S. Army Aviation: Balancing Current and Future Demands/AUSA/2008)

10. Δηδηθφηεξα ηψξα γηα ηελ ελζσκάησζε ησλ κεΔΑ ζηελ ακεξηθάληθε

Αεξνπνξία ηξαηνχ πξέπεη λα ηνληζηεί φηη φηαλ ν ακεξηθάληθνο ζηξαηφο

αλαθέξεηαη ζηηο Σαμηαξρηέο Αεξνπνξίαο ηξαηνχ (ΣΑΞΑ), ζεσξεί δεδνκέλε ηελ

χπαξμε νξγαληθψλ επαλδξσκέλσλ πιαηθφξκσλ θαη κεΔΑ. Οη πεξηζζφηεξνη

ηχπνη Δ/Π - Α/Φ θαη κεΔΑ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα, έρνπλ ζρεδηαζηεί λα

απνζπξζνχλ ζηα κέζα έσο ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 2030, φπσο θαίλεηαη ζην

παξαθάησ πίλαθα 5. (AUSA, 2009) Γηα ηνλ ιφγν απηφ, ζρεδηάδεηαη ήδε θαη

βξίζθεηαη ζε πεηξακαηηθφ ζηάδην, ε παξαγσγή ησλ ηχπσλ πνπ ζα

αληηθαηαζηήζνπλ ηα ππάξρνληα, πξνθεηκέλνπ ηα λέα κέζα λα είλαη επηρεηξεζηαθά

δηαζέζηκα ζηνλ θαηάιιειν ρξφλν.

Πίλαθαο 5 : ρεδίαζε Υξεζηκνπνίεζεο Δ/Π – κεΔΑ ακεξηθάληθεο Α82

Β-5

11. Σα 2 ζηοισεία «κλειδιά» πνπ εθθξάδνπλ ηελ πνξεία πνπ ζα

αθνινπζήζεη ε ακεξηθάληθε Α αιιά θαη νη ινηπνί Κιάδνη ηα επφκελα ρξφληα είλαη

ε δηαθιαδηθή ρξήζε θαη ε ηθαλφηεηα εθηέιεζεο πνιιαπιψλ απνζηνιψλ. Οη

δπλαηφηεηεο ησλ λέσλ κέζσλ ζα πξέπεη λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο φισλ

ησλ Κιάδσλ θαη φρη απνθιεηζηηθά ελφο κφλν Κιάδνπ ησλ ΔΓ. Ζ εμέιημε λέσλ

ελαέξησλ πιαηθφξκσλ απφ θνηλνχ κεηαμχ ησλ Κιάδσλ ζα δεκηνπξγήζεη επθαηξίεο

γηα θνηλέο ιχζεηο θαη κέζα πνπ ζα έρνπλ θνηλή ηνπιάρηζηνλ ηελ βαζηθή ζρεδίαζε,

κε δπλαηφηεηα αθφκε θαη ελαιιαμηκφηεηαο. (AUSA, 2009)

12. ην πιαίζην απηφ ε ακεξηθάληθε Α έρεη ζπλεηδεηνπνηήζεη φηη ηα

κειινληηθά κέζα (Δ/Π – Α/Φ θαη κεΔΑ), δελ ζα απνηεινχλ απιψο ηνπο

αληηθαηαζηάηεο ησλ πθηζηάκελσλ ηχπσλ, αιιά φηη νη κειινληηθέο πιαηθφξκεο ζα

είλαη πνιιαπιψλ ξφισλ, πξνζθέξνληαο πνηθίιεο δπλαηφηεηεο, επέιηθηεο ιχζεηο

θαη νηθνλνκία θιίκαθαο. Ήδε, ε αεξνπνξία ζηξαηνχ δηαζέηεη έλα ηχπν επηζεηηθνχ

Δ/Π πνπ δχλαηαη λα αλαιάβεη θαη νξηζκέλεο απνζηνιέο αλαγλψξηζεο θαη έλα ηχπν

ειαθξνχ Δ/Π αλαγλψξηζεο πνπ δχλαηαη λα αλαιάβεη θαη επηζεηηθέο απνζηνιέο θαη

βέβαηα, ηα απαξαίηεηα κεΔΑ πνπ κπνξνχλ λα αλαιάβνπλ επηζεηηθέο θαη

απνζηνιέο αλαγλψξηζεο. Οη επεξρφκελεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο, αλακέλεηαη λα

πξνζδψζνπλ κεγαιχηεξε επηθάιπςε ξφισλ, επηηξέπνληαο ηελ αλάπηπμε ησλ

ίδησλ κε ζήκεξα δπλαηνηήησλ, κε ιηγφηεξνπο ηχπνπο κέζσλ ζε ελέξγεηα. Σα

παξαπάλσ απνηππψλνληαη παξαζηαηηθά ζηελ ζηξαηεγηθή πνπ αλαπηχζζεη ε

ακεξηθάληθε Α, φπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 6:

Πίλαθαο 6 : ηξαηεγηθή Δθζπγρξνληζκνχ ηεο ακεξηθαληθήο Α

(Πεγή: U.S. Army Aviation: Balancing Current and Future Demands/AUSA/2008)

Β-6

13. Πην ζπγθεθξηκέλα γηα ηα κεΔΑ, ε κεγάιε αμία πνπ απέδεημαλ φηη

δηαζέηνπλ έρεη νδεγήζεη αθφκε θαη ζε ζθέςεηο θαη ζρεδηαζκνχο Δ/Π κε δπλαηφηεηα

ηειερεηξηζκνχ («manned-optional»),83 κέζσλ δειαδή, πνπ κπνξνχλ λα

ηπηαζνχλ, είηε κε ρεηξηζηέο επί ηνπ ζθάθνπο, είηε κε ρεηξηζηέο εθηφο απηνχ,

αλαιφγσο ησλ παξακέηξσλ ηεο απνζηνιήο.

14. Σν ηερλνινγηθά πξνεγκέλν ηπηάκελν κέζν ηνπ κέιινληνο

(επαλδξσκέλν θαη κε), ζα δηαζέηεη ηελ απαξαίηεηε επθακςία πξνθεηκέλνπ λα

κπνξεί λα αληαπνθξίλεηαη ζε δηαθνξεηηθά είδε απνζηνιψλ, εμππεξεηψληαο

δηαθνξεηηθνχο θνξείο θαη Κιάδνπο, παξέρνληαο ζηνπο δηνηθεηέο δηαθιαδηθήο

δχλακεο κηα πιεηάδα δπλαηνηήησλ θαη επηινγψλ, πνιχ κεγαιχηεξε απφ απηήλ

πνπ παξέρεηαη ζήκεξα. Σν λέν καρεηηθφ 5εο γεληάο F-35 Joint Strike Fighter θαη ε

αλάπηπμε διακλαδικών ζςζηημάηυν μηΔΑ (JUAS), απνηεινχλ ζαθείο

ελδείμεηο γηα ηνλ ηξφπν πνπ ζα ιεηηνπξγήζνπλ νη 4 Κιάδνη ησλ ΖΠΑ ζην παξφλ θαη

ην κέιινλ.

ΣΜΖΜΑ 2

ΡΧΗΑ

15. Ζ θαηάξξεπζε ηεο πξψελ νβηεηηθήο Έλσζεο, είρε ζαλ απνηέιεζκα

ηελ ζεκαληηθή νηθνλνκηθή δπζπξαγία ηεο Ρσζίαο θαηά ηηο πξψηεο δεθαεηίεο πνπ

αθνινχζεζαλ, γεγνλφο πνπ είρε ζνβαξφ αξλεηηθφ αληίθηππν θαη ζηηο έλνπιεο

δπλάκεηο ηεο ρψξαο. κσο, κεηά ηελ αλάιεςε ηεο εγεζίαο ηεο ρψξαο απφ ηνλ

πξφεδξν Β. Πνχηηλ, παξαηεξείηαη κηα δηαξθήο αλάπηπμε, εμέιημε θαη ελδπλάκσζε

ησλ ξσζηθψλ ελφπισλ δπλάκεσλ, ε νπνία εληάζζεηαη ζηελ γεληθφηεξε

πξνζπάζεηα ηεο ρψξαο γηα ηελ εθ λένπ αλαβάζκηζε ηεο δηεζλνχο εηθφλαο ηεο σο

ζεκαληηθήο πεξηθεξεηαθήο δχλακεο ζηελ Δπξαζία θαη φρη κφλν.

16. Υαξαθηεξηζηηθφ δείγκα ηεο θηινζνθίαο πνπ επηθξαηεί ζηελ δνκή θαη

ηνλ ηξφπν πνπ επηρεηξνχλ νη ξσζηθέο ΔΓ, απνηειεί αζθαιψο ην δφγκα ηνπ

αξρεγνχ ηνπ ξσζηθνχ ζηξαηνχ ηξαηεγνχ Βαιεξί Γεξαζίκνθ (Valeri Gerasimov),

ν νπνίνο αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά φηη «Σν (παξφλ) δφγκα ζεσξεί σο δεδνκέλν,

φηη νη θαλφλεο δηεμαγσγήο ηνπ πνιέκνπ έρνπλ αιιάμεη, φηη ππάξρεη κία «ζνιή»

γξακκή κεηαμχ ησλ θαηαζηάζεσλ εηξήλεο θαη ηνπ πνιέκνπ» θαζψο θαη φηη

«ππάξρεη ζαθήο αλάπηπμε ησλ κε-ζηξαηησηηθψλ κέζσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα

ηελ επηηπρή εθπιήξσζε ζηξαηησηηθψλ θαη ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ, ηα νπνία ζε

νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο μεπεξλνχλ ηελ ηζρχ θαη απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ίδησλ ησλ

φπισλ»84.

17. Καζψο ν ζηξαηφο ησλ ΖΠΑ πνιεκνχζε ζην Ηξάθ θαη ην Αθγαληζηάλ,

θαηέζηε ν πιένλ απνηειεζκαηηθφο ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ αζχκκεηξσλ απεηιψλ

ζην ζχγρξνλν πεδίν κάρεο ζε ηαθηηθφ επίπεδν. Οη ξσζηθέο ΔΓ παξαηεξνχζαλ ηνλ

κεηαζρεκαηηζκφ ησλ αληίζηνηρσλ ακεξηθαληθψλ θαη καδί κε ηα δηδάγκαηα πνπ

Β-7

απνθφκηζαλ απφ ηνλ πφιεκν ζηελ Γεσξγία ην 2008, μεθίλεζαλ ηελ δηθή ηνπο

δνκηθή αιιαγή. Ο θαηλνχξγηνο απηφο ζηξαηφο ειάρηζηα κνηάδεη κε ηνλ

πξνεγνχκελν ηεο νβηεηηθήο Έλσζεο. Δλζσκαηψλνληαο έλα θαιά ζρεδηαζκέλν

θαη πξνεγκέλν κείγκα απφ κεΔΑ, εμνπιηζκφ ειεθηξνληθνχ πνιέκνπ -

παξεκβνιψλ θαη κνλάδσλ ππξνβνιηθνχ κεγάινπ βειελεθνχο, ν ξσζηθφο ζηξαηφο

πήξε ην νβηεηηθφ κνληέιν απφ ηελ δεθαεηία ηνπ 1980 θαη ην πξνζάξκνζε κε

επηηπρία ζηνλ 21ν αηψλα.

18. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο Γεσξγηαλήο θαη Οπθξαληθήο θξίζεο, ε Ρσζία

αλέπηπμε έλα λέν κνληέιν πξνζέγγηζεο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη δηεμαγσγήο ηνπ

πνιέκνπ γεληθφηεξα, ην νπνίν είλαη επξέσο γλσζηφ σο «Russian New Generation

Warfare (RNGW)», ή «4th Generation Warfare», «Hybrid War» θιπ.

19. ην ηαθηηθφ επίπεδν ε πξνζέγγηζε ησλ ξσζηθψλ δπλάκεσλ ζηελ λέα

κνξθή ηνπ αγψλα, δχλαηαη λα ζπλνςηζηεί ζηελ έλλνηα ηνπ «εληνπηζκνχ ηνπ

ζηφρνπ». Ζ δπλαηφηεηα παξνρήο ζηνλ δηνηθεηή αδηάιεηπηεο εηθφλαο ηεο ηαθηηθήο

θαηάζηαζεο ηνπ πεδίνπ ηεο κάρεο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν, κέζσ ηεο ζπλερνχο

εθηέιεζεο επηρεηξήζεσλ ΠΑΔ πάλσ απφ ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή κε ηα ζχγρξνλα

κέζα επίγεηαο θαη ελαέξηαο επηηήξεζεο – αλαγλψξηζεο, άιιαμε δξακαηηθά ηνλ

ηξφπν πνπ νη ξσζηθέο ΔΓ κάρνληαη. Σν ξσζηθφ ζρέδην ελεξγείαο ζηεξίδεηαη ζηελ

δπλαηφηεηα παξνρήο φγθνπ δξαζηηθψλ έκκεζσλ ππξψλ επί ηνπ ζηφρνπ,

δηαηεξψληαο ηαπηφρξνλα ηθαλή απφζηαζε απφ ηνλ ερζξφ, θαη πξνζηαηεχνληαο ηηο

θίιηεο δπλάκεηο κε ηελ ρξήζε πιέγκαηνο Α/Α δπλάκεσλ θαη ηκεκάησλ ΖΠ. Μεηά ην

δξαζηηθφ κπαξάδ ησλ έκκεζσλ ππξψλ, νη επίγεηεο δπλάκεηο μεθηλνχλ ηνλ ειηγκφ κε

κεραλνθίλεηα ηκήκαηα κπξνζηά, πξνθεηκέλνπ λα δψζνπλ ηνλ απαξαίηεην ρξφλν

ζηα ηκήκαηα ΠΒ θαη ηηο δπλάκεηο παξνρήο αζθάιεηαο λα κεηαθηλεζνχλ ζε λέεο

πξνσζεκέλεο ζέζεηο θαη λα μαλαξρίζνπλ ηνλ θχθιν ελεξγεηψλ απφ ηελ αξρή85.

20. Οη ξσζηθέο δπλάκεηο δηαζέηνπλ πιεηάδα αιιεινθαιππηφκελσλ

κέζσλ γηα ηελ ζπλερή «ηξνθνδνζία» ηνπ πξναλαθεξζέληνο θχθινπ εληνπηζκνχ -

πξνζβνιήο ησλ ζηφρσλ. Πιαηθφξκεο κεΔΑ πνιιαπιψλ ξφισλ, ζε ζπλδπαζκφ

κε ηκήκαηα εηδηθψλ δπλάκεσλ, αλακεηαδίδνπλ ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο ζηηο

κνλάδεο ΠΒ. ε επηρεηξεζηαθφ επίπεδν, ηα ππφςε ζπζηήκαηα αιιεινθαιχπηνληαη

πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγήζνπλ έλα πξνζηαηεπηηθφ/ απαγνξεπηηθφ θέιπθνο [anti-

access / area denial (A2AD) bubble] ην νπνίν απαγνξεχεη ζηνλ ερζξφ ηελ

απνηειεζκαηηθή ρξήζε ηνπ εδάθνπο θαη ηνπ αέξα απφ ην επίπεδν ηεο Γηκνηξίαο

κέρξη θαη απηφ ηνπ ψκαηνο ηξαηνχ. Ζ ζπγθεθξηκέλε ηαθηηθή θαη επηρεηξεζηαθή

πξνζέγγηζε αληηκεησπίδεη απνηειεζκαηηθά ηπρφλ ερζξφ κε ηερλνινγηθή θαη ελαέξηα

ππεξνρή θαη απνδείρηεθε ηδηαίηεξα επηηπρήο ζηελ Αλαηνιηθή Οπθξαλία

(Asymmetric/Warfare/Group, 2017).

21. ηελ πεξίπησζε πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη κεκνλσκέλα ηα κεΔΑ, νη

εηδηθέο δπλάκεηο, νη ειεχζεξνη ζθνπεπηέο θαη νη απηνζρέδηνη εθξεθηηθνί κεραληζκνί,

κπνξνχλ λα αληηκεησπηζηνχλ απφ ηνλ αληίπαιν, ζε αληίζεζε κε ηελ ζπλδπαζηηθή

Β-8

ρξήζε ηνπο, φπνπ απνδείρηεθε φηη κπνξνχλ λα θαζειψζνπλ θάπνηα κνλάδα γηα

φζν ρξφλν απαηηείηαη, πξνηνχ εθηνμεπηνχλ ελαληίνλ ηεο δξαζηηθά έκκεζα ππξά

ΠΒ ή αεξνπνξίαο. ηνλ παξαθάησ πίλαθα 7, θαίλεηαη ζρεκαηηθά ν θχθινο

εληνπηζκνχ – πξνζβνιήο ζηφρσλ απφ ηηο ξσζηθέο ΔΓ :

Πίλαθαο 7 : Κχθινο Δληνπηζκνχ – Πξνζβνιήο ηφρνπ ησλ Ρσζηθψλ ΔΓ

[Πεγή : (Asymmetric/Warfare/Group, 2017)]

22. Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ππιψλεο εχξεζεο, εληνπηζκνχ θαη

πξνζβνιήο ησλ ζηφρσλ γηα ηηο ξσζηθέο ΔΓ, είλαη ε αμηνπνίεζε ησλ κεΔΑ.

Παξαηεξψληαο ηνπο ακεξηθαλνχο ζην Ηξάθ θαη Αθγαληζηάλ, φπνπ επηρεηξνχζαλ

ζρεδφλ κε έλα κφληκν «κάηη» ζηνλ νπξαλφ γηα ηνλ ζπληνληζκφ ελεξγεηψλ –

ηαθηηθψλ θηλήζεσλ θαη ηελ ηαρεία αληίδξαζε ζε νπνηαδήπνηε αιιαγή θαηάζηαζεο

ζε ηαθηηθφ, επηρεηξεζηαθφ θαη ζηξαηεγηθφ επίπεδν, νη ξψζνη αλέδεημαλ σο

πξνηεξαηφηεηά ηνπο κεηά ηνλ πφιεκν ζηελ Γεσξγία, ηελ αλάπηπμε πξνεγκέλσλ

κεΔΑ. Οη πξνζπάζεηέο ηνπο απέδσζαλ «θαξπνχο» θαζψο ε επξεία ρξήζε ησλ

κεΔΑ ζηελ Οπθξαλία απνδείρζεθε «θιεηδί» γηα ηελ επηηπρία ησλ ξσζηθψλ

δπλάκεσλ. Δπί ηνπ παξφληνο, νη ξψζνη ρξεζηκνπνηνχλ ζηελ Οπθξαλία έλα εχξνο

κεΔΑ πνπ πεξηιακβάλεη απφ ζπζηήκαηα κεγάινπ χςνπο (HALE UAVs) κέρξη θαη

κηθξνχ χςνπο εκπνξηθά ηεηξαθφπηεξα.

23. Ζ πιεηνςεθία ησλ κεΔΑ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε απνζηνιέο ΠΑΔ κε

ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ κέζσ ζηαζεξψλ εηθφλσλ θαη βίληεν. Οξηζκέλα σζηφζν,

έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί γηα ζπιινγή ειεθηξνληθψλ πιεξνθνξηψλ [Signals

Intelligence (SIGINT)], θαζψο θαη ζαλ ελαέξηεο πιαηθφξκεο ειεθηξνληθήο

παξεκβνιήο ή ζπζηήκαηα παξαηήξεζεο θαη δηεχζπλζεο ππξψλ ΠΒ86. Οη

νπθξαληθέο θπβεξλεηηθέο δπλάκεηο αλαθέξνπλ ραξαθηεξηζηηθά φηη έρνπλ ζηε

δηάζεζή ηνπο 10 έσο 15 ιεπηά αθνχ παξαηεξήζνπλ θάπνην ρακειά ηπηάκελν

ΜΔΑ (θάησ απφ ηα 1.000 πφδηα απφ ηελ επηθάλεηα), πξνηνχ πξνζβιεζνχλ νη

ζέζεηο ηνπο κε αθξίβεηα απφ ππξά ηνπ ξσζηθνχ ΠΒ.

Β-9

24. πζηήκαηα κεΔΑ πνπ δεν ρξεζηκνπνίεζαλ νη ξσζηθέο ΔΓ ζηελ

Οπθξαλία ήηαλ ηα νπιηζκέλα ΜΔΑ γηα ηελ εθηέιεζε πιεγκάησλ αθξίβεηαο ζε

ερζξηθνχο ΤΑ, φπσο έθαλαλ νη ακεξηθαληθέο ΔΓ ζην Ηξάθ θαη Αθγαληζηάλ ηα

ηειεπηαία 15 ρξφληα. Ζ Ρσζία δελ δηαζέηεη επί ηνπ παξφληνο νπιηζκέλν κεΔΑ

ηεο θαηεγνξίαο ηνπ ακεξηθάληθνπ Predator, πιελ φκσο ππήξμαλ αξθεηέο αλαθνξέο

ζηελ Οπθξαλία γηα ρξεζηκνπνίεζε απφ ηνπο αληηθαζεζησηηθνχο, νπιηζκέλσλ

κηθξψλ νθηα-θφπηεξσλ, ηα νπνία εθηεινχζαλ άθεζε εκπξεζηηθψλ ρεηξνβνκβίδσλ

ζηηο νπθξαληθέο δπλάκεηο. Μφιηο νη ερζξηθέο δπλάκεηο εμέξρνληαλ απφ ηα

θαηαθχγηά ηνπο γηα λα ζβήζνπλ ηηο θσηηέο πνπ πξνθαινχζαλ νη ρεηξνβνκβίδεο,

έλα δεχηεξν θχκα ΜΔΑ έξηρλε επηζεηηθέο ρεηξνβνκβίδεο ζηα αθάιππηα ηκήκαηα,

πξνμελψληαο ζεκαληηθέο απψιεηεο πξνζσπηθνχ.

25. ηνλ παξαθάησ πίλαθα 8 θαίλεηαη ν θχθινο ζηνρνπνίεζεο ησλ

ξσζηθψλ ΔΓ κε ηε ρξήζε ησλ κεΔΑ /ειεπζέξσλ ζθνπεπηψλ ή ζπζηεκάησλ ΖΠ :

Πίλαθαο 8 : Κχθινο ηνρνπνίεζεο Ρσζηθψλ δπλάκεσλ

[Πεγή : (Asymmetric/Warfare/Group, 2017)]

ΣΜΖΜΑ 3

ΖΝΧΜΔΝΟ ΒΑΗΛΔΗΟ – Ζ. Β

26. πσο είδακε θαη ζην Κεθάιαην «Α», νη ΔΓ ηνπ Ζ.Β αλαγλψξηζαλ

πνιχ γξήγνξα ηελ ζηξαηησηηθή αμία ησλ κεΔΑ. ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ

1990 φπνπ ζρεδηάδνληαλ ηα επφκελα βήκαηα ηεο αλάπηπμεο ησλ κεΔΑ, θαηέζηε

πιένλ θαλεξφ απφ ηηο Βξεηαληθέο ΔΓ, φηη ηα κεΔΑ είλαη ηδηαηηέξσο ρξήζηκα φηαλ

αλαιακβάλνπλ ηηο ιεγφκελεο «βαξεηέο», «βξψκηθεο» ή «επηθίλδπλεο» απνζηνιέο

(„dull, dirty or dangerous‟ tasks)87.

27. ε γεληθέο γξακκέο, σο «βαξεηέο» απνζηνιέο κπνξνχλ λα

ζεσξεζνχλ απηέο πνπ εκπεξηέρνπλ κηθξφ θφξην εξγαζίαο, εξγαζίεο

πεξηνξηζκέλεο έληαζεο (φπσο ν πεξηνδηθφο έιεγρνο γηα αλάγθεο έξεπλαο θαη

δηάζσζεο άλσζελ ζηαζεξήο πεξηνρήο, ε επηηήξεζε κηαο πεξηνρήο γηα

ππνβξπρηαθή δξαζηεξηφηεηα, ν ζπλερήο έιεγρνο ζαιάζζηαο πεξηνρήο γηα

ελδερφκελν πεηξαηείαο, νη απνζηνιέο ΖΠ ή αλακεηάδνζεο πιεξνθνξηψλ θαη

επηθνηλσληψλ θιπ). Χο «βξψκηθεο» απνζηνιέο ζεσξνχληαη απηέο νη νπνίεο

αλακέλνληαη λα δηεμαρζνχλ άλσζελ επηθίλδπλνπ πεξηβάιινληνο, φπνπ ππάξρεη

απμεκέλνο θίλδπλνο θίιησλ απσιεηψλ γηα επαλδξσκέλεο απνζηνιέο (φπσο

απνζηνιέο αλίρλεπζεο ΡΒΥ νπζηψλ). Σέινο, σο «επηθίλδπλεο» απνζηνιέο

Β-10

λννχληαη εθείλεο φπνπ ην επίπεδν επηρεηξεζηαθνχ ξίζθνπ ζεσξείηαη ηδηαίηεξα

πςειφ ψζηε λα αλαιεθζνχλ απφ επαλδξσκέλα Α/Φ ή ζηξαηηψηεο ζην έδαθνο θαη

ην πνιηηηθφ θφζηνο αλακέλεηαη λα είλαη πςειφ.

28. Οη Βξεηαληθέο ΔΓ κεηά ηελ πξψηε πξνζπάζεηα θαηαγξαθήο ησλ

απαηηήζεσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ιεηηνπξγία ησλ κεΔΑ ((DCDC), 2011), έρνπλ

πιένλ πξνρσξήζεη ζηελ έθδνζε ηνπ αλάινγνπ Γφγκαηνο ((DCDC), 2017) φπνπ

έρεη ελζσκαησζεί θαη ζπκθσλεζεί κεηαμχ άιισλ θαη ε θπξηφηεξε νξνινγία πνπ ζα

ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ νλνκαζία, θαηεγνξηνπνίεζε θαη νξηζκφ ησλ κεΔΑ. Γηα ηα

ζπζηήκαηα κηθξήο αθηίλαο θαη δηάξθεηαο, έρνπλ σξηκάζεη νη ηαθηηθέο, ηερληθέο θαη

δηαδηθαζίεο ελψ γηα ηα ζπζηήκαηα κεγαιχηεξεο δηάξθεηαο θαη αθηίλαο δξάζεο

(MALE, HALE κεΔΑ) έρεη θαηαζηεί θαλεξφ φηη πξέπεη λα ειέγρνληαη,

αλαπηχζζνληαη θαη ππνζηεξίδνληαη θαη‟ αληηζηνηρία κε ηα επαλδξσκέλα

ζπζηήκαηα, γεγνλφο πνπ έρεη ελζηεξληζηεί πιήξσο ην Ζ.Β, ην νπνίν έρεη ραξάμεη

ηελ κειινληηθή δνκή δπλάκεσλ αλαθνξηθά κε ηα κεΔΑ κέρξη θαη ηηο αξρέο ηεο

δεθαεηίαο ηνπ 2020.

29. Πην ζπγθεθξηκέλα, ν Βξεηαληθφο ζηξαηφο ζα ζπλερίζεη λα επηρεηξεί κε

ην Desert Hawk III θαη ην Watch keeper, ελψ ην Black Hornet αλακελφηαλ λα έρεη

απνζπξζεί απφ ηελ ελεξγφ ππεξεζία κέρξη ηηο αξρέο ηνπ 2019. Ζ Βξεηαληθή

πνιεκηθή αεξνπνξία ζα ζπλερίζεη λα επηρεηξεί κε ην Reaper, κέρξη πεξίπνπ ην

2020, νπφηε θαη ην Protector ζα αξρίζεη λα ην αληηθαζηζηά. Σν Βξεηαληθφ πνιεκηθφ

λαπηηθφ αλακελφηαλ λα ηεξκαηίζεη ην πξφγξακκα ηνπ Scan Eagle ην 2018, ελψ

αθφκε βξίζθεηαη ζε αλαδήηεζε ηνπ αληηθαηαζηάηε ηνπ. Σέινο, έρεη ήδε αγνξαζηεί

έλαο κηθξφο αξηζκφο απφ κεΔΑ ηχπνπ Zephyr88, πξνθεηκέλνπ λα εμεηαζηεί

πεξαηηέξσ ε δπλαηφηεηα ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ηχπνπ σο ςεχδν-

δνξπθφξσλ ζε πνιχ κεγάια πςφκεηξα (άλσ ησλ 65.000 πνδψλ).

30. ε ηαθηηθφ επίπεδν, ηα κεΔΑ ηχπνπ Black Hornet ρξεζηκνπνηνχληαη

απφ ηκήκαηα επηπέδνπ Γηκνηξίαο έσο θαη Λφρνπ. Σα κεΔΑ ηχπνπ Desert Hawk III

(DH3) ρξεζηκνπνηνχληαη ζην επίπεδν ησλ Μνλάδσλ θαη Σαθηηθψλ πγθξνηεκάησλ

ελψ ε αλάπηπμε ηνπ Watch keeper θνηλνπνηείηαη ζηνπο ινηπνχο ρξήζηεο ηνπ

ελαεξίνπ ρψξνπ κέζσ μερσξηζηνχ Παξαξηήκαηνο ηεο εθάζηνηε ηζρχνπζαο

ζεκαηηθήο δηαηαγήο ηεο ΠΑ [air tasking order (ATO)].

31. ζνλ αθνξά ηα ζέκαηα ππνζηήξημεο, νη Βξεηαληθέο ΔΓ αλαπηχζζνπλ

νιφθιεξν ην ζχζηεκα ππνζηήξημεο ησλ ηαθηηθψλ κεΔΑ εγγχο ηνπ πεδίνπ ηεο

κάρεο (ρεηξηζηέο ΜΔΑ, ρεηξηζηέο αηζζεηήξσλ, αλαιπηέο εηθφλαο – βίληεν θαη

ηερληθφ πξνζσπηθφ). Γηα ηα ζπζηήκαηα πνπ ηειερεηξίδνληαη απφ βάζεηο πνπ

βξίζθνληαη εθηφο ηνπ ΘΔ89 (θπξίσο θιάζεσο HALE), απαηηείηαη ιηγφηεξν

πξνζσπηθφ, πιηθά θαη κέζα ζην πεδίν (θπξίσο ηερληθφ πξνζσπηθφ θαη ζηνηρεία

εθηφμεπζεο θαη επαλαθνξάο –πξνζγείσζήο ηνπ), θαη επνκέλσο κεηψλεηαη ην

απαηηνχκελν «ίρλνο» ππνζηήξημεο επί ηνπ εδάθνπο. Σν γεγνλφο απηφ, εθηφο απφ

ηελ δπλαηφηεηα ηαρείαο αλάπηπμεο θαη αλαδίπισζεο ηνπ ζπζηήκαηνο, πξνζδίδεη

Β-11

θαη ην πιενλέθηεκα ηεο κεγαιχηεξεο πξνζηαζίαο ηεο δχλακεο, ε νπνία

επηηπγράλεηαη κε ηελ ηήξεζε ηνπ θχξηνπ φγθνπ ηνπ απαζρνινχκελνπ πξνζσπηθνχ

ζηα κεηφπηζζελ, ηεξψληαο κφλν ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία ζην πεδίν. ε θάζε

πεξίπησζε βέβαηα, ν ζπλνιηθφο αξηζκφο πξνζσπηθνχ πνπ αζρνιείηαη κε ηα

ζπζηήκαηα κεΔΑ είλαη ν ίδηνο θαη ελδερνκέλσο θαη ειαθξά απμεκέλνο, ζε ζρέζε

κε ηα επαλδξσκέλα ζπζηήκαηα. Σερληθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ παξαπάλσ κεΔΑ

θαίλνληαη ζην Παξάξηεκα «Γ» ηεο παξνχζαο.

Γ-1

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ «Γ»: ΤΓΚΡΗΖ μηΔΑ – ΔΠΑΝΓΡΧΜΔΝΧΝ

ΠΛΑΣΦΟΡΜΧΝ (Δ/Π)

ΒΑΗΚΔ ΑΠΟΦΔΗ

1. Πέξα απφ θάζε ακθηβνιία, ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ κεΔΑ γηα

ζηξαηησηηθνχο αιιά θαη εκπνξηθνχο ζθνπνχο παξνπζηάδεη ηα ηειεπηαία ρξφληα κία

ηδηαίηεξα ζεκαληηθή αχμεζε, φπσο απνηππψζεθε θαη ζην θχξην κέξνο. ην ίδην

ζπκπέξαζκα θαηαιήγεη θαη ην επηηειείν ησλ Βξεηαληθψλ ΔΓ, ην νπνίν αλαθέξεη φηη

ηελ ηειεπηαία 5εηία παξαηεξείηαη κία ζεκαληηθή αχμεζε ζηελ ρξεζηκνπνίεζε ησλ

κεΔΑ ζε παγθφζκην επίπεδν. ((DCDC), 2017)

2. Σν ΝΑΣΟ επίζεο έρεη πξνρσξήζεη ζε αλάινγεο κειέηεο ζρεηηθά κε

ηηο ηάζεηο ηεο ακπληηθήο βηνκεραλίαο, νη νπνίεο παξνπζηάζζεθαλ ζην 3ν ζπλέδξην

πεξηζηξεθφκελσλ πηεξχγσλ ηνπ ΝΑΣΟ ζηελ Κξαθνβία ηεο Πνισλίαο ηνλ

Οθηψβξην ηνπ 2017. ηηο κειέηεο απηέο δηαθαίλεηαη απφ ηελ δεθαεηία ηνπ 1980 θαη

έπεηηα, κηα ζαθήο ηάζε ζπξξίθλσζεο ηεο παξαγσγήο επαλδξσκέλσλ ηπηάκελσλ

κέζσλ (Α/Φ ζηαζεξψλ πηεξχγσλ θαη Δ/Π) πξνο φθεινο ηεο παξαγσγήο κεΔΑ

θαη ππξνκαρηθψλ αθξηβείαο.

3. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ πίλαθα 9 θαίλεηαη φηη, ελψ ηελ δεθαεηία

κεηαμχ 1970 - 1980 ην πνζνζηφ παξαγσγήο Α/Φ – Δ/Π αληηζηνηρνχζε ζην 88%

πεξίπνπ ηεο ζπλνιηθήο παξαγσγήο επαλδξσκέλσλ θαη κε νπιηθψλ ζπζηεκάησλ,

ην ζπγθεθξηκέλν πνζνζηφ αλακέλεηαη ηελ ηξέρνπζα δεθαεηία ηνπ 2010 - 2020 λα

πέζεη ζην 48% πεξίπνπ. Σελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν ε παξαγσγή κεΔΑ θαίλεηαη

λα εθηνμεχεηαη απφ ην 3% πεξίπνπ ην 1980, ζην 15% ην 2020, αξηζκφο

πεληαπιάζηνο ηνπ αληίζηνηρνπ ην 1980.

Πίλαθαο 9 : Σάζε ηεο ακπληηθήο βηνκεραλίαο κεηαμχ1980 - 202090

Γ-2

4. Αλάινγεο κειέηεο πνπ έρνπλ δεη ην θσο ηεο δεκνζηφηεηαο απφ

ζηξαηησηηθνχο θαη ηδησηηθνχο θνξείο, έρνπλ νδεγήζεη ηνπο ζρεδηαζηέο ηεο

αεξνπνξηθήο βηνκεραλίαο ζε λέεο αηξαπνχο θαη ηνπο ρξήζηεο ησλ ηπηάκελσλ

κέζσλ ζε ζθέςεηο ζρεηηθά κε ηελ απαίηεζε ή κε ζπλέρηζεο ηεο ρξεζηκνπνίεζεο

ησλ επαλδξσκέλσλ πιαηθφξκσλ. Γελ είλαη ιίγνη απηνί πνπ ηζρπξίδνληαη φηη ην

κέιινλ ησλ επαλδξσκέλσλ πηήζεσλ κε Δ/Π δηαθαίλεηαη δνθεξφ, θαζψο ζε πνιχ

ιίγα ρξφληα ζα αληηθαηαζηαζνχλ πιήξσο απφ κεΔΑ.

5. Σα παξαπάλσ ζπκπεξάζκαηα ζεσξνχληαη ελ πνιινίο απζαίξεηα,

θαζψο φπσο ζα δνχκε παξαθάησ, ζε θακία πεξίπησζε δελ πξέπεη λα

νδεγεζνχκε ζηελ πιήξε απαμίσζε ηνπ ξφινπ ησλ Δ/Π θαη ινηπψλ

επαλδξσκέλσλ πηήζεσλ, ηνπιάρηζηνλ ζην άκεζν κέιινλ. Κάζε ζχζηεκα δηαζέηεη

κνλαδηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ε πξνθαλέζηεξα νηθνλνκηθφηεξε θαη επηρεηξεζηαθά

πιένλ σθέιηκε ρξήζε, είλαη ε ζπλδπαζηηθή κεηαμχ επαλδξσκέλσλ θαη κε κέζσλ,

κε θάξν πάληνηε ηελ απνζηνιή θαη ην επηζπκεηφ ηειηθφ απνηέιεζκα, πξνθεηκέλνπ

λα επηηπγράλεηαη ε απαξαίηεηε ψζκσζε δπλαηνηήησλ θαη θαη‟ επέθηαζε ην

επηζπκεηφ απνηέιεζκα, επηηπγράλνληαο νηθνλνκίεο θιίκαθαο ζηελ δηαρείξηζε ησλ

αλζξψπηλσλ θαη νηθνλνκηθψλ πφξσλ.

ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΘΔΧΡΗΑ – ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ μηΔΑ

6. χκθσλα κε ηνλ Reg Austin91 κία νπνηαδήπνηε ελαέξηα πιαηθφξκα

ζρεδηάδεηαη θαηά ηέηνην ηξφπν, πξνθεηκέλνπ λα εθηειέζεη ζπγθεθξηκέλα είδε

απνζηνιψλ. Οη ζρεδηαζηέο κηαο επηρείξεζεο, είλαη ππεχζπλνη γηα λα απνθαζίζνπλ

ηνλ ηχπν ηνπ ηπηάκελνπ κέζνπ πνπ είλαη ην πιένλ θαηάιιειν γηα ζπγθεθξηκέλν

είδνο επηρείξεζεο θαη αλ απηφ ζα πξέπεη λα είλαη επαλδξσκέλν ή κε. (Austin,

2010)

7. χκθσλα κε ηηο Βξεηαληθέο έλνπιεο δπλάκεηο, νη απνζηνιέο ησλ

κεΔΑ ζπλδένληαη πεξηζζφηεξν κε ηηο ιεγφκελεο «βαξεηέο, βξψκηθεο ή

επηθίλδπλεο» ζηξαηησηηθέο επηρεηξήζεηο [dull, dirty or dangerous (DDD)] πνπ

αλαιχζεθαλ ζε πξνεγνχκελν Παξάξηεκα. χκθσλα κε ηνλ Reg Austin, ππάξρεη

κεγάιε δφζε αιήζεηαο ζηελ πξνεγνχκελε θαηεγνξηνπνίεζε απνζηνιψλ, αιιά ζα

πξέπεη παξάιιεια ζηα πιενλεθηήκαηα ησλ απνζηνιψλ κεΔΑ λα πξνζζέζεη

θαλείο θαη ηελ δπλαηφηεηα εθηέιεζεο κπζηηθψλ θαη δηπισκαηηθψλ επηρεηξήζεσλ,

θαζψο θαη ηελ δπλαηφηεηα θάιπςεο αλαγθψλ επηζηεκνληθήο έξεπλαο θαη θξίζηκσλ

πεξηβαιινληηθψλ επηρεηξήζεσλ. Δπηπξφζζεηα, ζχκθσλα κε ηνλ ζπγγξαθέα, ην

ρακειφ νηθνλνκηθφ θφζηνο ησλ πηήζεσλ ησλ κεΔΑ ζε ζρέζε κε ηηο αληίζηνηρεο

επαλδξσκέλεο, είλαη έλα πιενλέθηεκα πνπ δελ πξέπεη λα αγλνείηαη.

8. Πην ζπγθεθξηκέλα, ν ζπγγξαθέαο αλαθέξεη σο θχξηα πιενλεθηήκαηα

ησλ κεΔΑ, ηα παξαθάησ :

Γ-3

α. Ζ αδπλακία δηεμαγσγήο επηρεηξήζεσλ επηξξνήο απφ ηνλ

ερζξφ, ν νπνίνο εθκεηαιιεχεηαη επηθνηλσληαθά πξνο φθειφο ηνπ νπνηαδήπνηε

θαηάξξηςε, αηρκαισζία θαη επίδεημε ζηα δηεζλή ΜΜΔ ζπιιεθζέλησλ ρεηξηζηψλ

Δ/Π – Α/Φ ηνπ αληηπάινπ, θαζψο επίζεο θαη ε απνθπγή νξγάλσζεο επηθίλδπλσλ

θαη πνιπέμνδσλ απνζηνιψλ δηάζσζήο ηνπο. Σα ΜΔΑ κπνξνχλ λα πεηάλε ρσξίο

δηαθξηηηθά θξάηνπο, λα ρεηξίδνληαη απφ πξνζσπηθφ πνπ δελ κπνξεί λα ηαπηηζηεί κε

νπνηαδήπνηε θξαηηθή νληφηεηα θαη αζθαιψο δελ απαηηνχλ νπνηαδήπνηε

πεξαηηέξσ ελέξγεηα πεξηζπιινγήο πιηθνχ θαη δηάζσζεο ηνπ πξνζσπηθνχ, ζε

πεξίπησζε θαηάξξηςεο απφ ηνλ αληίπαιν, ν νπνίνο παξάιιεια δελ κπνξεί

εχθνια λα ηαπηνπνηήζεη ηελ πεγή πξνέιεπζεο ηνπ ΜΔΑ.

β. Ζ δπλαηφηεηα εθηέιεζεο ηαθηηθψλ «ζκήλνπο» κε άκεζεο θαη

έκκεζεο επηζέζεηο θαηά εθαηνληάδεο, ίζσο θαη ρηιηάδεο ΜΔΑ, ελαληίνλ

πξνζσπηθνχ θαη ππνδνκψλ, πιήγκα πνπ αλακέλεηαη λα έρεη ηξνκαθηηθά

απνηειέζκαηα ζηνλ αληίπαιν ηφζν ζε επηρεηξεζηαθφ φζν θαη ζε ζηξαηεγηθφ

επίπεδν, ζηνρεχνληαο ηηο ππνδνκέο, ην πξνζσπηθφ θαη θπξίσο ην εζηθφ ηνπ

άκαρνπ πιεζπζκνχ ηνπ. Ζ ζπγθεθξηκέλε ηθαλφηεηα βξίζθεηαη αθφκε ζε δηαδηθαζία

έξεπλαο θαη αληηκεησπίδεη πνιιά ζέκαηα λνκηθήο θχζεσο πνπ άπηνληαη ηνπ

δίθαηνπ ηνπ πνιέκνπ, ησλ ελφπισλ ζπγθξνχζεσλ θαη ησλ αλζξσπίλσλ

δηθαησκάησλ (Μαληάηεο, 2019), πιελ φκσο απνηειεί πέξα απφ θάζε ακθηβνιία,

έλα ππαξθηφ ζελάξην γηα ην θνληηλφ κέιινλ θαη γηα θξαηηθέο θαη κε νληφηεηεο πνπ

επηζπκνχλ ηεξάζηην πιήγκα ζηνλ αληίπαιν ζε ειάρηζην ρξφλν θαη κε ην κηθξφηεξν

δπλαηφ νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηθφ θφζηνο.

γ. Δίηε ιφγσ ησλ εγγελψλ δπλαηνηήησλ εθηέιεζεο ειηγκψλ, είηε

ιφγσ ηνπ κηθξνχ ηνπο κεγέζνπο, νξηζκέλνη ηχπνη ΜΔΑ είλαη δπλαηφλ λα επηρεηξνχλ

ζε πεξηνρέο θαη ρψξνπο πνπ δελ είλαη πξνζπειάζηκνη απφ ηα επαλδξσκέλα

ελαέξηα κέζα. Έηζη, δχλαληαη λα επηηεξνχλ επί καθξφλ ην εζσηεξηθφ θηηξίσλ ή έλα

ππθλά δνκεκέλν αζηηθφ ηζηφ θαη λα παξέρνπλ ππνζηήξημε άιισλ επίγεησλ

επηρεηξήζεσλ ζηηο παξαπάλσ πεξηνρέο. Μηθξά ζπζηήκαηα ΜΔΑ δχλαληαη πιένλ

λα πεηάλε κέρξη ηελ πεξηνρή, κεηά λα «πεξπαηάλε ή ζέξλνληαη» πξνο ην

εζσηεξηθφ ησλ θηηξίσλ ή ζηα παξάζπξα απηψλ, θξχβνληαο θαη‟ νπζία κε απηφλ ηνλ

ηξφπν ηελ παξνπζία ηνπο ζηνλ ρψξν.

δ. Πεηψληαο ζηνπο πξναλαθεξζέληεο ρψξνπο ηα ζπζηήκαηα

απηά κπνξνχλ επηπιένλ λα θέξνπλ θαη κηθξνπνζφηεηεο ππξνκαρηθψλ ή νπιηθά

ζπζηήκαηα ελεξγήο θαηεχζπλζεο. Σα κεΔΑ απηά είλαη πιένλ θαηάιιεια γηα ηελ

εθηέιεζε απνζηνιψλ «αγθίζηξσζεο θαη παξαθνινχζεζεο - perch and stare»92. Σα

ζπζηήκαηα απηά είλαη ηδηαίηεξα δεκνθηιή θαη έρνπλ ηξαβήμεη ην ελδηαθέξνλ ησλ

θξαηηθψλ ππεξεζηψλ πιεξνθνξηψλ θαη θαηαπνιέκεζεο ηεο ηξνκνθξαηίαο, θαζψο

κπνξνχλ λα ίπηαληαη αζέαηα εληφο ηνπ αζηηθνχ ηζηνχ, κεξηθέο θνξέο γηα κέξεο

πξνηνχ πξνζγεησζνχλ ή αγθηζηξσζνχλ, ζπιιέγνληαο πνιχηηκεο πιεξνθνξίεο

ήρνπ θαη εηθφλαο. Μεξηθά απφ απηά κάιηζηα, έρνπλ ηε δπλαηφηεηα επαλαθφξηηζεο

ησλ κπαηαξηψλ ηνπο κε ρξήζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο, πξνηνχ κεηαθηλεζνχλ ζε έλα

Γ-4

δεχηεξν, ηξίην ή θαη ηέηαξην θηίξην – ζηφρν γηα πεξαηηέξσ ζπιινγή πιεξνθνξηψλ,

φπσο θαίλεηαη θαη ζηελ παξαθάησ εηθφλα 14:

Δηθφλα 14 : ΜΔΑ θιάζεο Η αγθηζηξσκέλν ζε ηνίρν θαηεζηξακκέλνπ θηηξίνπ

[Πεγή : (Austin, 2010)]

9. Ο ΟΖΔ απφ ηελ πιεπξά ηνπ, θαηαιήγεη νπζηαζηηθά ζε παξφκνηα

ζπκπεξάζκαηα. ε έθζεζε πνπ ζπληάρζεθε ην 2015 γηα ηα κεΔΑ,

αλαγλσξίδνληαη νη κνλαδηθέο δπλαηφηεηεο ησλ ππφςε ζπζηεκάησλ, ηα νπνία

δχλαληαη ζρεηηθά εχθνια λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε απνζηνιέο πνπ δελ

ζπκκνξθψλνληαη κε ηηο δηεζλείο ζπλζήθεο θαη ην δίθαην ηνπ πνιέκνπ, ζε ζρέζε κε

άιιεο αλαπηπζζφκελεο ηερλνινγίεο. ηα κνλαδηθά απηά ραξαθηεξηζηηθά

εληάζζεηαη ην ρακειφ θφζηνο θαηαζθεπήο πνπ κπνξεί δπλεηηθά λα ζπκβάιιεη ζηελ

ηαρεία εμάπισζή ηνπο, ην κηθξφ κέγεζνο θαη ε αθξίβεηα πνπ πξνζθέξνπλ, ζηνηρεία

πνπ επλννχλ ηε αιφγηζηε θαη ζε θάζε πεξίπησζε, κε ειεγρφκελε ρξήζε ηνπο απφ

«θαιπκκέλεο» ζηξαηησηηθέο δπλάκεηο θαη παξαζηξαηησηηθέο νξγαλψζεηο, ην

νξγαλσκέλν έγθιεκα ή άιιεο κε-θξαηηθέο νληφηεηεο, νη νπνίεο απνιακβάλνπλ θαη

ηελ «αλσλπκία» ηνπ ρξήζηε θαη επνκέλσο ην ειάρηζην πνιηηηθφ θφζηνο απφ

ελδερφκελε απνθάιπςε ησλ ζπζηεκάησλ. (UN, 2015)

10. Έλα άιιν θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ κεΔΑ πνπ δηεπθνιχλεη ηηο

παξαπάλσ κε-θξαηηθέο νληφηεηεο ζχκθσλα πάληνηε κε ηνλ ΟΖΔ, είλαη ε ζπλερψο

απμαλφκελε απηνκαηνπνίεζε ησλ ππφςε ζπζηεκάησλ κε ελζσκάησζε λέσλ

ηερλνινγηψλ πνπ επηηξέπνπλ ζηαδηαθά ηελ απηφλνκε πξνζβνιή ησλ ζηφρσλ,

κεηψλνληαο ηνλ απαηηνχκελν ρξφλν γηα ιήςε απφθαζεο πξνζβνιήο θαη

εμαιείθνληαο πξαθηηθά ηνλ αλζξψπηλν παξάγνληα απφ ηνλ θχθιν απφθαζεο γηα

ηελ ρξήζε ή κε, βίαο.

11. χκθσλα κε ηελ έθζεζε ηνπ ΟΖΔ, πνιιά θξάηε ζρεδηάδνπλ θαη

αλαπηχζζνπλ κεΔΑ κε δπλαηφηεηεο πξφθιεζεο πιήγκαηνο ζε κεγάιε αθηίλα

Γ-5

δξάζεο, ηα νπνία ζα ελζσκαηψλνπλ ηερλνινγίεο απνθπγήο απνθάιπςεο (stealth

technology) θαη ζα ίπηαληαη κε ππεξερεηηθέο ηαρχηεηεο, παξέρνληαο ηε δπλαηφηεηα

αλάιεςεο απνζηνιψλ πνπ κέρξη ζήκεξα εθηεινχληαη απφ επαλδξσκέλα ηπηάκελα

κέζα θαη ζηξαηεγηθά βνκβαξδηζηηθά, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηεο κεηαθνξάο θαη

ρξήζεο αθφκε θαη ππξεληθψλ φπισλ93.

12. Οη ζηαδηαθέο εμειίμεηο ζηελ δπλαηφηεηα ησλ κεΔΑ λα εθηεινχλ έλα

επξχ θάζκα ζηξαηησηηθψλ απνζηνιψλ, αλακέλεηαη λα κεηαβάιινπλ ζεκαληηθά ηελ

κνξθή ηνπ ζχγρξνλνπ πνιέκνπ ζχκθσλα πάληα κε ηνλ ΟΖΔ, θαη λα επηθέξνπλ

ζεκαληηθέο εμειίμεηο ζε ζέκαηα ζηαζεξφηεηαο ζε ζηξαηεγηθφ επίπεδν. Οη εμειίμεηο

απηέο, εηδηθά ζε φηη αθνξά ζηα ιεγφκελα πεξηθεξεηαθά ζπζηήκαηα (“enabling

components”) ησλ κεΔΑ, ηα νπνία πεξηιακβάλνπλ ηνπο αηζζεηήξεο, ην

ινγηζκηθφ, ηα πιηθά θαηαζθεπήο, ηα ζπζηήκαηα πξφσζεο, ειέγρνπ θαη

επηθνηλσληψλ ησλ ΜΔΑ, απμάλνπλ ηηο δπλαηφηεηεο ησλ ζπζηεκάησλ λα θέξνπλ

βαξχηεξα θνξηία (θαη φπια) ζε κεγαιχηεξεο απνζηάζεηο θαη γηα πεξηζζφηεξν

ρξφλν κε κεγαιχηεξε απηνλνκία. ε γεληθέο γξακκέο, νη παξαπάλσ εμειίμεηο

αλακέλεηαη λα θαηαζηήζνπλ ηα νπιηζκέλα κεΔΑ πην ηθαλά, πην πνιχπινθα αιιά

θαη πην θζελά απφ φηη ζήκεξα. Καη βέβαηα πάλσ απφ φια, νη ξαγδαίεο

ηερλνινγηθέο εμειίμεηο ζα νδεγήζνπλ κειινληηθά ζηελ αλάπηπμε λέσλ ηχπσλ

νπιηθψλ ζπζηεκάησλ, φπσο είλαη ηα πιήξσο απηφλνκα φπια ηερλεηήο

λνεκνζχλεο (fully autonomous weapons).

13. ην ίδην κήθνο θχκαηνο ζρεηηθά κε ηα πιενλεθηήκαηα ησλ κεΔΑ

θηλνχληαη θαη δηάθνξεο κειέηεο94 ζην εζσηεξηθφ ηνπ ΝΑΣΟ. χκθσλα κε ηνπο

επηηειείο ηεο πκκαρίαο ηα κεΔΑ παξνπζηάδνπλ κνλαδηθέο δπλαηφηεηεο θαη

εθαξκνγέο. Αξρηθά θαη ίζσο σο θπξηφηεξν πιενλέθηεκα, ηνλίδεηαη ε απμεκέλε

επηβησζηκφηεηα, εμαηηίαο ηνπ κηθξνχ ίρλνπο (νπηηθφ θαη ξαληάξ) πνπ παξνπζηάδνπλ

ηα ΜΔΑ. ια ηα κεΔΑ Κιάζεο Η ή αιιηψο ηα πεξηνξηζκέλεο θαη κηθξήο εκβέιεηαο

(close θαη short range), είλαη ζεκαληηθά κηθξφηεξα απφ ηα Δ/Π- Α/Φ φισλ ησλ

ηχπσλ πνπ εθηεινχλ παξφκνηεο απνζηνιέο θαη επνκέλσο, είλαη πνιχ δπζρεξήο ν

εληνπηζκφο ηνπο απφ ηα ερζξηθά ξαληάξ. Δπηπξφζζεηα, ε ρξήζε κεΔΑ δελ

επηθέξεη απψιεηεο γηα ηηο θίιηεο δπλάκεηο (ηξαπκαηίεο, λεθξνχο ή αηρκαιψηνπο).

14. Έλα άιιν πιενλέθηεκα ησλ κεΔΑ ζχκθσλα κε ην ΝΑΣΟ, είλαη φηη

ην θφζηνο απφθηεζήο ηνπο είλαη ζαθψο κηθξφηεξν ηνπ αληίζηνηρνπ απφθηεζεο

ελφο νπνηνπδήπνηε επαλδξσκέλνπ κέζνπ. Γηα παξάδεηγκα, ην ππνινγηδφκελν

θφζηνο απφθηεζεο ελφο κεΔΑ κηθξήο εκβέιεηαο θηάλεη ηα 2,7 εθαη. $,

ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ζηελ ηηκή ηνπ θφζηνπο αγνξάο ηνπ ΜΔΑ θαη φινπ ηνπ

εμνπιηζκνχ ππνζηήξημεο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά ε αγνξά γηα παξάδεηγκα, ελφο

επηζεηηθνχ Δ/Π AH-64 πξνζεγγίδεη θαηαξρήλ ηα 25 εθαη. $. Αλάινγα ζηνηρεία

θαίλνληαη θαη ζηνλ πίλαθα 10, πνπ δείρλεη ηελ απαίηεζε ρξεκαηνδφηεζεο ησλ

ελαέξησλ κέζσλ (επαλδξσκέλσλ θαη κε) ησλ ακεξηθαληθψλ ΔΓ γηα ηα έηε 2013,

2014 θαη 201595.

Γ-6

Πίλαθαο 10 : Υξεκαηνδφηεζε ελαέξησλ ζπζηεκάησλ ησλ ακεξηθαληθψλ ΔΓ

[Πεγή : (Roth, 2015)]

15. Έλα ηξίην πνιχ ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα ησλ κεΔΑ παξεκθεξέο κε

ην πξνεγνχκελν, απνηειεί αζθαιψο ην κηθξφ θφζηνο ιεηηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο.

Σν ππφςε πνζφ γηα ηα Δ/Π κπνξεί λα πνηθίιιεη απφ ην ειάρηζην ησλ 263

δνιαξίσλ αλά ψξα πηήζεο ησλ Δ/Π OH-58C, έσο ην ηδηαίηεξα πςειφ πνζφ ησλ

2.574 δνιαξίσλ γηα έλα ΔΔ/Π AH-64. Σελ ίδηα ζηηγκή ην ππνινγηδφκελν θφζηνο

ψξαο πηήζεο ελφο κεΔΑ κηθξήο εκβέιεηαο, θηάλεη ηα 749 δνιάξηα ηελ ψξα

(rhk111, 2017). Απφ ηελ πιεπξά δε ηνπ πξνζσπηθνχ πνπ απαηηείηαη, αμίδεη λα

ηνληζηεί φηη ελψ ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970 απαηηνχληαλ πεξίπνπ 90 άηνκα

γηα ηελ πηήζε θαη ζπληήξεζε ελφο κεΔΑ πνπ πεηνχζε κε ξπζκνχο εθηέιεζεο 2

πηήζεσλ ηελ εκέξα, ζήκεξα ν αξηζκφο απηφο δελ μεπεξλάεη ζπλνιηθά ηα 16

άηνκα.

16. Δπηπξφζζεηα, ηα κεΔΑ δηαζέηνπλ κεγάιε δηάξθεηα πηήζεο. Μεξηθνί

ηχπνη κεΔΑ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα παξακνλήο ζηνλ αέξα γηα 6 έσο 12 ψξεο, ην

νπνίν απνηειεί ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα ζε ζρέζε κε ηα Δ/Π πνπ ζπλήζσο κέλνπλ

ζηνλ αέξα ρσξίο αλεθνδηαζκφ γηα 2,5 ψξεο πεξίπνπ. ην παξαπάλσ

πιενλέθηεκα πξέπεη λα πξνζηεζεί θαη ην γεγνλφο φηη ηα κεΔΑ δελ απαηηνχλ

θάπνην ρξφλν αλάπαπζεο πιεξσκάησλ ή εμεηδηθεπκέλεο θαη εθηελείο εξγαζίεο

ζπληήξεζεο φπσο ζπκβαίλεη ζηα Δ/Π, θαη επνκέλσο κπνξνχλ λα εθηειέζνπλ φζεο

εμφδνπο απαηηνχληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο, ζε αληίζεζε κε ηα Δ/Π θαη ηα

πιεξψκαηά ηνπο.

Γ-7

ΜΔΗΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ μηΔΑ

17. Τθίζηαηαη βέβαηα θαη αξηζκφο κεηνλεθηεκάησλ ζε ζρέζε κε ηελ

ρξεζηκνπνίεζε ησλ κεΔΑ. Έλα θχξην κεηνλέθηεκά ηνπο είλαη φηη, επί ηνπ

παξφληνο δελ δηαζέηνπλ ζεκαληηθέο δπλαηφηεηεο εθηέιεζεο απνζηνιψλ επηζεηηθήο

αλαγλψξηζεο κε θφξησζε θαη ρξήζε απφ ηα ΜΔΑ θαηάιιεινπ νπιηθνχ θνξηίνπ96.

Απηφ είλαη ηδηαίηεξα αηζζεηφ ζην ηαθηηθφ επίπεδν θαη γηα ρεκαηηζκνχο επηπέδνπ

Σαμηαξρίαο – Μεξαξρίαο, θαζψο ηα κεΔΑ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ απηφ ην

επίπεδν δηνηθήζεσο δελ θέξνπλ νπιηθφ θνξηίν, θαη νπνηαδήπνηε απνζηνιή

επηζεηηθήο αλαγλψξηζεο θαη ζηνρνπνίεζεο, γίλεηαη κε κεηαθνξά ησλ δεδνκέλσλ

ησλ ζηφρσλ ζην ΠΒ, ηα Α/Φ απνζηνιψλ ΔΑΤ ή ηα επηζεηηθά θαη Δ/Π

αλαγλσξίζεσο (OH-58D Kiowa Warrior97). Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ

ζεκαληηθή ρξνληθή θαζπζηέξεζε γηα ηελ πξνζβνιή ερζξηθψλ δπλάκεσλ απφ ηελ

ζηηγκή ηνπ εληνπηζκνχ θαη αλαγλψξηζήο ηνπο, κε πηζαλφ απνηέιεζκα ηελ απψιεηα

ηνπ παξάζπξνπ επθαηξίαο πξνζβνιήο, θπξίσο δε ζηελ πεξίπησζε πνπ ν ερζξφο

εηνηκάδεη ελέξγεηα επίζεζεο ή αληεπίζεζεο ζε κε αλακελφκελε θαηεχζπλζε.

18. χκθσλα κε ην ΝΑΣΟτθφ εγρεηξίδην γηα ηα κεΔΑ, ε δπλαηφηεηα

ηαρείαο αληίδξαζεο, επθηλεζίαο θαη επθακςίαο ηνπ εθάζηνηε κεΔΑ ζε ηαρέσο

εμειηζζφκελεο θαηαζηάζεηο, δχλαηαη λα είλαη πεξηνξηζκέλε, θαζψο ν ρεηξηζηήο ηνπ

ζπζηήκαηνο είλαη δέζκηνο ησλ πηεηηθψλ παξακέηξσλ ηνπ κέζνπ θαη ηεο

κεηάδνζεο ησλ λέσλ θάζε θνξά δεδνκέλσλ, κέζσ αζχξκαηεο ή δνξπθνξηθήο

απνζηνιήο ηνπο. (NATO, 2014)

19. Έλαο άιινο αξλεηηθφο παξάγνληαο γηα ηα κεΔΑ απνηειεί ε

πεξηνξηζκέλε εηθφλα ηεο θαηάζηαζεο ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ δηαζέηεη ν ρεηξηζηήο

ηνπ, θνηηψληαο θαη αλαιχνληαο ηα ζηνηρεία πηήζεο κέζσ ελφο κφληηνξ, ρσξίο λα

έρεη ηε δπλαηφηεηα πνπ παξέρνπλ νη αλζξψπηλεο θπζηθέο αηζζήζεηο.

Δπηπξφζζεηα, έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο επηηπρνχο ζρεδίαζεο θαη

πξαγκαηνπνίεζεο ησλ απνζηνιψλ κεΔΑ, απνηειεί αδηακθηζβήηεηα θαη ε

εμέηαζε ηεο πηζαλφηεηαο απψιεηαο ηεο δηαζχλδεζεο κε ην κεΔΑ, νπφηε ζε απηήλ

ηελ πεξίπησζε, ν έιεγρνο ηνπ ΜΔΑ θαζίζηαηαη αζθαιψο πην δχζθνινο απφ φηη

κία επαλδξσκέλε πιαηθφξκα ζε αλάινγε θαηάζηαζε. Σα πξάγκαηα γίλνληαη

αθφκε πην ζνβαξά φηαλ ην κεΔΑ θέξεη νπιηζκφ, νπφηε πξέπεη λα πθίζηαληαη νη

απαηηνχκελεο δηαδηθαζίεο θαη ηερληθέο επαλφδνπ ζε ελαιιαθηηθή βάζε, ε νπνία

πξέπεη λα βξίζθεηαη εληφο νπηηθήο επαθήο απφ θάπνην ζπκβαηφ κε ην ΜΔΑ

ζηαζκφ ειέγρνπ εδάθνπο ή απφ θαηάιιειν ζηνηρείν επαλαθνξάο ηνπ ΜΔΑ, ην

νπνίν ζα δηαζθαιίζεη ηελ αζθαιή ηνπ πξνζγείσζε θαη επαλαρξεζηκνπνίεζε.

20. Ο θαηξφο επίζεο, δχλαηαη λα απνηειέζεη ζεκαληηθφ κεηνλέθηεκα ησλ

επηρεηξνχλησλ κεΔΑ. Σν γεγνλφο είλαη ηδηαίηεξα αιεζέο ζε ζπλζήθεο πιήξνπο

λεθνθάιπςεο κε ρακειή βάζε λεθψλ, θαζψο ην ΜΔΑ απαηηεί ζπλήζσο νπηηθή

επαθή κε ηνλ ζηαζκφ ειέγρνπ εδάθνπο, ζε αληίζεζε κε ην Δ/Π πνπ κπνξεί λα

ίπηαηαη αθφκε θαη κεξηθά πφδηα πάλσ απφ ην έδαθνο. Δπηπιένλ, ην κεΔΑ

Γ-8

πηζαλφ λα πξέπεη λα πεηάεη πάλσ απφ ηα ζχλλεθα, νπφηε νη αηζζεηήξεο ηνπ

θαζίζηαληαη νπζηαζηηθά άρξεζηνη. Βέβαηα, ε ζπλερήο εμέιημε ησλ αηζζεηήξσλ

ξαληάξ θαη παξαγσγήο ζεξκηθήο εηθφλαο, ηείλνπλ λα πεξηνξίζνπλ ζεκαληηθά ηα

ζπγθεθξηκέλα πξνβιήκαηα παξαηήξεζεο.

21. Σέινο, έλαο πνιχ θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο ρξεζηκνπνίεζεο ησλ

Δ/Π θαη ησλ επαλδξσκέλσλ ηπηάκελσλ κέζσλ γεληθφηεξα, απνηειεί αζθαιψο ε

πξνζζήθε ηνπ αλζξψπηλνπ παξάγνληα ζηελ «εμίζσζε» ηεο δηαδηθαζίαο

εληνπηζκνχ, αλαγλψξηζεο θαη πξνζβνιήο ηειηθά ηνπ ζηφρνπ. Σν ηειεπηαίν είλαη

ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ζην ζχγρξνλν πεδίν κάρεο, φπνπ ε ζπκπινθή ησλ αληηπάισλ

εληφο αζηηθψλ θαη ππθλνθαηνηθεκέλσλ πεξηνρψλ δεκηνπξγεί αλάγθε ειέγρνπ ησλ

ππξψλ πξνο απνθπγή αδειθνθηφλσλ ππξψλ θαη παξάπιεπξσλ απσιεηψλ. ε

πεξίπησζε, δειαδή, πνπ απαηηείηαη ε ζεηηθή ηαπηνπνίεζε ηνπ ζηφρνπ πξηλ ηελ

πξνζβνιή ηνπ, ηφηε ηα Δ/Π είλαη ηα πιένλ θαηάιιεια, ζχκθσλα θαη κε αληίζηνηρε

δήισζε ηνπ αληηζηξάηεγνπ Rudolph Ostovich ΗII, πξψελ δηνηθεηή ηνπ θέληξνπ

εθπαίδεπζεο αεξνπνξίαο ζηξαηνχ ησλ ΖΠΑ. (Williamson, 1993)

ΜΔΡΗΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ

22. Με βάζε ηα παξαπάλσ ζπγθξηηηθά ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηα

ραξαθηεξηζηηθά ησλ κεΔΑ θαη ησλ Δ/Π, ηφζν ην ΝΑΣΟ φζν θαη νη ακεξηθαληθέο

ΔΓ, έρνπλ θαηαιήμεη ζην ζπκπέξαζκα φηη ε θαιχηεξε ηαθηηθή ρξεζηκνπνίεζε ζην

ζχγρξνλν πεδίν κάρεο, είλαη ε αλάκημε ησλ επαλδξσκέλσλ θαη κε κέζσλ, κε

θάξν πάληνηε ηελ αλαηεζείζα απνζηνιή.

23. Σα επαλδξσκέλα ελαέξηα κέζα έρνπλ ζχκθσλα κε ην ΝΑΣΟ ηελ

δπλαηφηεηα λα ακβιχλνπλ ηα κεηνλεθηήκαηα πνπ παξνπζηάδνπλ ηα κεΔΑ98 θαη ην

αληίζεην. (NATO, 2014) Δπί ηνπ παξφληνο, αξθεηά επαλδξσκέλα ζπζηήκαηα

έρνπλ ηε δπλαηφηεηα ιήςεο δεδνκέλσλ απεπζείαο απφ κεΔΑ (φπσο ηα ΔΔ/Π

AH-64E Guardian), παξέρνληαο ζαθψο θαιχηεξε εηθφλα ηνπ πεδίνπ ηεο κάρεο θαη

επίγλσζε ηεο ηαθηηθήο θαηάζηαζεο, θαιχπηνληαο κε ην ζχλνιν ησλ ππαξρφλησλ

αηζζεηήξσλ κεγαιχηεξε έθηαζε ηεο ΠΔΠΗΥ (πεξί ηα 30ρικ). Ζ ζπλεξγαζία απηή

κπνξεί λα επεθηαζεί θαη κε κε επαλδξσκέλα επίγεηα νρήκαηα, κε επαλδξσκέλα

κέζα επηθαλείαο ζηε ζάιαζζα, αθφκε θαη κε επαλδξσκέλα ππνζαιάζζηα

ζπζηήκαηα, νπφηε κε θαηάιιειε ζρεδίαζε θαη ελζσκάησζε ησλ ππφςε

ζπζηεκάησλ επηηπγράλεηαη δξακαηηθή αχμεζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ δπλαηνηήησλ

ηνπ εθάζηνηε Γηνηθεηή.

24. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη ακεξηθαληθέο ΔΓ ζεσξνχλ φηη κε ηελ

πξφβιεςε θαη έληαμε/ ρξεζηκνπνίεζε ηκεκάησλ κεΔΑ ζην επίπεδν ηεο

Σαμηαξρίαο ειηγκνχ θαη ηεο Σαμηαξρίαο Αεξνπνξίαο ηξαηνχ ν επίγεηνο δηνηθεηήο

απνθηά ζεκαληηθή επθακςία ζην ζρέδην ελεξγείαο πνπ ζπληάζζεη. Οη ρεηξηζηέο

ησλ κεΔΑ εθπαηδεχνληαη θαη κάρνληαη κε ηα νξγαληθά ηνπο ηκήκαηα – επηηειεία,

επηηξέπνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ηελ αλάπηπμε ηεο ζπλέξγεηαο θαη

Γ-9

απνθεληξσηηθήο εθηέιεζεο ησλ απνζηνιψλ. Οη ππφςε ρεκαηηζκνί δηαζέηνπλ

νξγαληθά επαλδξσκέλα θαη κε ζπζηήκαηα ζηελ απνθιεηζηηθή δηάζεζή ηνπο, γηα

εθηέιεζε μικηών αποζηολών, αέξνο – αέξνο, αέξνο – εδάθνπο θαη εδάθνπο –

αέξα.

25. Ζ δπλακηθή απηή ζχλδεζε κεηαμχ αηζζεηήξα - εθηειεζηή (“sensor to

shooter”), παξέρεη ηελ δπλαηφηεηα άκεζνπ εληνπηζκνχ, θαζήισζεο θαη

εμνπδεηέξσζεο ησλ ζηφρσλ, απμάλνληαο ηελ απφζηαζε ησλ Δ/Π – Α/Φ απφ ηνλ

ερζξφ θαη θαη‟ επέθηαζε ηελ επηβησζηκφηεηά ηνπο, κεηψλνληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ

ηειηθά ηηο αλζξψπηλεο απψιεηεο (“man in the loop” threats). Μέζσ ηεο

ρξεζηκνπνίεζεο ησλ νξγαληθψλ ηνπο θνξηίσλ, πνπ πεξηιακβάλνπλ αλακεηαδφηεο

επηθνηλσληψλ/ βίληεν, εμειηγκέλα ζπζηήκαηα ειεθηξν – νπηηθψλ θαη ζεξκηθψλ

θακεξψλ, θαηαδείθηεο ιέηδεξ, ξαληάξ ζπλζεηηθήο απεηθφληζεο θαη ππξνκαρηθά

θηλεηηθήο ελέξγεηαο, ηα κεΔΑ είλαη ζήκεξα ζε ζέζε λα εληνπίζνπλ θαη

αλαγλσξίζνπλ έλα ζηφρν, λα παξέμνπλ ζπλερή επηηήξεζή ηνπ θαη λα

αλακεηαδψζνπλ ηελ πιεξνθνξία ηαπηφρξνλα ζην πξντζηάκελν θιηκάθην, ηνλ

ηαθηηθφ δηνηθεηή ζην έδαθνο θαη ζε άιιεο επαλδξσκέλεο θαη κε πιαηθφξκεο, γηα

ηελ απνηειεζκαηηθή πξνζβνιή ηνπ.

Γ-1

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ «Γ»: ΔΗΚΟΝΔ – ΒΑΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ

ΚΤΡΗΟΣΔΡΧΝ μηΔΑ Κ-Μ ΣΟΤ ΝΑΣΟ

Δηθφλα 15 : Κπξηφηεξα κεΔΑ αλά Κιάζε

(Πεγή : 3rd Annual NATO Rotary Wing Conference/ Krakow 2017)

Γ-2

Γ-3

Γ-4

Γ-5

Γ-6

Γ-7

Γ-8

Γ-9

Γ-10

Δηθφλεο 16 έσο 28 : Κπξηφηεξα κεΔα ζε ππεξεζία ζην Ζ.Β – ΖΠΑ

[Πεγέο : ((DCDC), 2017), (Roth, 2015)]

Δ-1

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ «Δ» : ΖΜΔΗΧΔΗ

1 Πεγή: «Ζ Καηλή Γηαζήθε» απφ ηελ Ηεξά Μεηξφπνιε Γεκεηξηάδνο θαη Αικπξνχ, 2003.

2 Ζ εηπκνινγία ηνπ φξνπ είλαη «θεθήλαο».

3 Πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζην http://digitaledition.rotorandwing.com/november-december-2017/the-drones-are-

coming/.

4 Γηα πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο βι. ην: Reg Austin Unmanned Aicraft Systems: UAVS Design, Development and

Deployment, Μέξνο ΗΗ ζει 303-317.

5 Ζ πξψηε θαηαγεγξακκέλε ρξήζε κε επαλδξσκέλνπ αεξνζθάθνπο ρξνλνινγείηαη ζε κηα κάρε πνπ έιαβε ρψξα ζηηο

22 Απγνχζηνπ 1849, φηαλ νη Απζηξηαθνί επηηέζεθαλ ζηε Βελεηία κε κε επαλδξσκέλα αεξφζηαηα ηα νπνία κεηέθεξαλ

εθξεθηηθά. Μεξηθά απφ ηα αεξφζηαηα εθηνμεχηεθαλ απφ ην Απζηξηαθφ πινίν Vulcano. Αλ θαη νξηζκέλα απφ ηα αεξφζηαηα

ιεηηνχξγεζαλ ζσζηά θαη βνκβάξδηζαλ επηηπρψο ηελ Γεκνθξαηία ηεο Βελεηίαο, θάπνηα άιια επέζηξεςαλ ζηηο Απζηξηαθέο

γξακκέο ηνπ κεηψπνπ εμαηηίαο ηνπ αλέκνπ. Οη Απζηξηαθνί εξγάδνληαλ ζην ζχζηεκα απηφ γηα κήλεο. Ζ εθεκεξίδα The

Presse, ηεο Βηέλλεο αλέθεξε: «Ζ Βελεηία ζα βνκβαξδηζηεί απφ αεξφζηαηα, θαζψο νη ιηκλνζάιαζζεο απνηξέπνπλ ηελ

πξνζέγγηζε ηνπ ππξνβνιηθνχ. Πέληε αεξφζηαηα, ην θαζέλα δηακέηξνπ 7 κέηξσλ (23 πφδηα), θαηαζθεπάζηεθαλ ζην Σξεβίδν.

Με επλντθφ άλεκν ηα αεξφζηαηα εθηνμεχνληαη θαη θαηεπζχλνληαη πξνο ηελ Βελεηία απφ φζν πην θνληά γίλεηαη, θαη έπεηηα

φηαλ έξρνληαη ζε θάζεηε ζέζε πάλσ απφ ηελ πφιε, ζα εθππξζνθξνηεζνχλ απφ ειεθηξνκαγλεηηζκφ κέζσ ελφο καθξνχ

απνκνλσκέλνπ ζχξκαηνο ραιθνχ κε κηα κεγάιε γαιβαληθή κπαηαξία πνπ βξίζθεηαη ηνπνζεηεκέλε πάλσ ζε έλα θηίξην. Ζ

βφκβα πέθηεη θάζεηα, θαη εθξήγλπηαη θαζψο θηάλεη ζην έδαθνο». Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι.

https://el.wikipedia.org/wiki/Ηζηνξία_ησλ_κε_επαλδξσκέλσλ_αεξνζθαθψλ.

6 Με ην φλνκα «ελαέξηνο ζηφρνο» κε ζθνπφ ηελ παξαπιάλεζε ηνπ ερζξνχ. (Austin, 2010)

7 Σν νλνκαδφκελν «Project Fox».ibid

8 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην ΔΔ 9-3/ Μη Δπανδρωμένα Αεροτήμαηα Μέζης Δμβέλειας ζηο ΣΞ/2003/

ΓΔ/ΓΓΒ.

9 Υαξαθηεξηζηηθά ΜΔΑ ηεο επνρήο είλαη ην «Gnat» ηεο General Atomics ην νπνίν ρξεζηκνπνηήζεθε ζηα πεδία καρψλ

ηεο πξψελ Γηνπγθνζιαβίαο θαη ην Predator MALE UAS πνπ αλαπηχρζεθε ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο γηα απνζηνιέο

κεγαιχηεξεο δηάξθεηαο. (Austin, 2010)

10 Σν ζηξαηησηηθφ πξνζσπηθφ, ρξεζηκνπνηεί ηνλ φξν «unmanned» θπξίσο γηα ηα πεξηγξάςεη ηηο πιαηθφξκεο

Κιάζεσλ Η θαη ΗΗ θαη ηνλ φξν «remotely piloted» γηα ηηο πιαηθφξκεο Κιάζεσο ΗΗΗ.

11 Γηα πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο βι. ην: Joint Doctrine Publication 0-30.2/Unmanned Aircraft Systems/Απγ 2017.

12 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην ATP-3.3.7.1/UAS TACTICAL POCKET GUIDE/Apr 14 (NATO).

13 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. Study on Armed Unmanned Aerial Vehicles / UN, 2015.

14 χκθσλα κε ηνπο Βξεηαλνχο, αθφκε θαη έλα κηθξφ ΜΔΑ ησλ 30 θηιψλ, είλαη πιένλ ηθαλφ λα πξαγκαηνπνηήζεη

ππεξαηιαληηθή πηήζε. ((DCDC), 2011)

15 Ζ Defense Advanced Research Projects Agency – DARPA ησλ ΖΠΑ εληάζζεη έλα κεΔΑ ζηελ ππφςε θαηεγνξία φηαλ είλαη θάησ απφ 15 εθαηνζηά ζε θάζε δηάζηαζε. Πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζην Δ.Φ «Μη Δπανδρωμένα Αεροζκάθη»/2000/ΓΔ/ΓΠΒ.

16 χκθσλα κε δήισζε ηνπ Αληγνπ William M. Keys, Γθηή ηεο ΗΗ Μεξαξρίαο Πεδνλαπηψλ θαηά ηελ επηρείξεζε

«Καηαηγίδα ηεο Δξήκνπ», «…ζην ζηξαηεγηθφ επίπεδν (νη πιεξνθνξίεο) ήηαλ επαξθείο. Αιιά δελ ιακβάλακε αξθεηέο ηαθηηθέο πιεξνθνξίεο, πιεξνθνξίεο γηα ηελ πξψηε γξακκή». (Williamson, 1993)

17 Πεξηνξηζκέλεο εκβέιεηαο (Close range), Μηθξήο εκβέιεηαο (Short range), Μέζεο εκβέιεηαο (Medium range) θαη

Μεγάιεο δηάξθεηαο (Endurance). Πεξαηηέξσ αλάιπζε ζην Παξάξηεκα «Β».

18 Ζ παξαπάλσ πξφηαζε ησλ ακεξηθαλψλ δελ απνηειεί βέβαηα θαηλνηνκία, αθφκε θαη γηα ηελ επνρή πνπ ππνβιήζεθε. Οη Ηζξαειηλέο ΔΓ ρξεζηκνπνίεζαλ παξφκνηεο ηαθηηθέο φηαλ επηηέζεθαλ ελαληίνλ ηεο πξίαο ζηελ θνηιάδα Δθάα ην 1982 κε ηα κεΔΑ λα ίπηαληαη πάλσ απφ ηελ πεξηνρή ελδηαθέξνληνο αλακεηαδίδνληαο ςεθηαθέο πιεξνθνξίεο ησλ ζηφρσλ θαη ηα επηζεηηθά θαη αλαγλσξηζηηθά Δ/Π λα πξνζβάινπλ ηνπο ερζξηθνχο ζηφρνπο κε ππξαχινπο αέξνο – εδάθνπο, ξνπθέηεο θαη ππξνβφια. (Austin, 2010)

Δ-2

19 Σν βίληεν πνπ αλέβεθε ζε κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο φπσο ην YouTube θαη δείρλεη ηελ πξνζγείσζε ελφο

εκπνξηθνχ ηχπνπ ΜΔΑ ιίγα κέηξα καθξηά απφ ηελ Γεξκαλίδα θαγθειάξην Άλγθεια Μέξθει θαηά ηε δηάξθεηα νκηιίαο ηεο,

απνηειεί απηφ παξάδεηγκα ηεο επηθηλδπλφηεηαο πνπ ζπλεπάγεηαη ε ρξήζε απηψλ ησλ ζπζηεκάησλ απφ ηξνκνθξαηηθέο,

παξαζηξαηησηηθέο ή άιιεο εμηξεκηζηηθέο νξγαλψζεηο. Γεο ην https://www.youtube.com/watch?v=1-5MDqGGon8

20 ηφρνο πςειήο αμίαο (ΤΑ): Δίλαη έλαο ζηφρνο, ν νπνίνο απαηηείηαη ζην δηνηθεηή ηνπ ερζξνχ, γηα ηελ επηηπρή

εθπιήξσζε ηεο απνζηνιήο ηνπ. Ζ απψιεηα ηνπ ζηφρνπ απηνχ, αλαµέλεηαη λα ππνβαζµίζεη ζνβαξά, ζεµαληηθέο

επηρεηξεζηαθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ ερζξνχ, ζε νιφθιεξε ηε θίιηα πεξηνρή ελδηαθέξνληνο. ΔΔ 100-3, Γιοίκηζη και Έλεγτος ηων

Χερζαίων Γσνάμεων, ζει. 148, ΓΔ/ΓΔΠΗΥ/2012.

21 ηφρνο πςειήο πξνηεξαηφηεηαο (ΤΠ) (αληαπφδνζεο) : Δίλαη έλαο ζηφρνο, ε απψιεηα ηνπ νπνίνπ απφ ηνλ ερζξφ,

ζπµβάιιεη ζεµαληηθά ζηελ επηηπρία ηεο πνξείαο δξάζεο ησλ θηιψλ δπλάµεσλ. Οη ΤΠ είλαη νη ΤΑ εθείλνη, πνπ

πξνζδηνξίδνληαη θαηά ηε δηεμαγσγή ησλ πνιεµηθψλ παηγλίσλ θαη ηε δηαδηθαζία ζρεδίαζεο, πνπ πξέπεη λα απνθηεζνχλ θαη

λα πξνζβιεζνχλ επηηπρψο, πξνθεηµέλνπ λα επηηεπρζεί επηηπρψο ε νινθιήξσζε ηεο απνζηνιήο ηνπ θίιηνπ δηνηθεηή. ΔΔ

100-3, Γιοίκηζη και Έλεγτος ηων Χερζαίων Γσνάμεων, ζει. 148, ΓΔ/ΓΔΠΗΥ/2012.

22 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην Joint Doctrine Publication 0-30.2/Unmanned Aircraft Systems/Απγ 2017:

23 Σν ζπκπέξαζκα απηφ ηείλεη ηα ηειεπηαία ρξφληα λα αλαηξεζεί θαζψο, παξά ην γεγνλφο φηη νη ρεηξηζηέο ησλ κεΔΑ,

νη ιεγφκελνη “stick warriors”, ρεηξίδνληαη ηα ζπζηήκαηα απφ πνιχ καθξηλέο απνζηάζεηο, αξθεηά ζεκαληηθφ πνζνζηφ απηψλ

ππνθέξεη απφ παξάγνληεο ζηξεο πνπ ζπλαληψληαη ζην παξαδνζηαθφ πεδίν κάρεο. χκθσλα κε έξεπλα πνπ έγηλε γηα

ινγαξηαζκφ ηνπ ακεξηθαληθνχ Πεληαγψλνπ ην 2011, ην 29% ησλ ρεηξηζηψλ κεΔΑ αληηκεηψπηδαλ ην ιεγφκελν “burned out”

εκθαλίδνληαο πνιχ πςειά επίπεδα ζηξεο, ελψ ην 17% αμηνινγήζεθε σο πάζρνληεο απφ ην ιεγφκελν θιηληθφ άγρνο κε

ζεκάδηα γηα νξηζκέλνπο απφ απηνχο, δηαηαξαρψλ κεηα –ηξαπκαηηθνχ ζηξεο. (Wikipedia.org, 2019)

24 Απφ ηα δηαζέζηκα ζην Ζ.Β κεΔΑ, κφλν ην Reaper είλαη εμνπιηζκέλν θαη ζχκθσλα κε ηα Βξεηαληθά ζηνηρεία, ην

80% ησλ απνζηνιψλ ηνπ ηχπνπ αθνξνχλ ζε επηρεηξήζεηο ΠΑΔ θαη όσι πξνζβνιήο ζηφρσλ. ((DCDC), 2017)

25 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην JOINT DOCTRINE NOTE 2/11: THE UK APPROACH TO UNMANNED

AIRCRAFT SYSTEMS.

26 χκθσλα κε πξφζθαην άξζξν, νη ΔΓ ησλ ΖΠΑ ήδε αλαπηχζνπλ κε επαλδξσκέλν πνιεκηθφ αεξνζθάθνο κε ην

θσδηθφ φλνκα XQ-58A “Valkyrie”, ην νπνίν είλαη ζρεδηαζκέλν λα ζπλνδεχεη επαλδξσκέλα καρεηηθά αεξνζθάθε, ελψ νη

Απζηξαιηαλέο ΔΓ βξίζθνληαη πην κπξνζηά απφ ηηο ΖΠΑ κε ην πξφγξακκα νλφκαηη “Loyal Wingman”, γηα ην νπνίν

ζπλεξγάδνληαη κε ηε Boeing ζηελ αλάπηπμε ηνπ δηθνχ ηνπο UCAV. (Interest, 2019)

27 Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο ηειεηήο έλαξμεο ησλ ρεηκεξηλψλ Οιπκπηαθψλ αγψλσλ ηνπ 2018 ζηελ πξσηεχνπζα Πηφλγθ Γηάλθ ηεο Ν. Κνξέαο, θαηαγξάθηεθε ην λέν παγθφζκην ξεθφξ πηήζεο κεΔΑ ζε ηαθηηθή «ζκήλνπο», φπνπ 1.200 drones πνιηηηθνχ ηχπνπ εθηέιεζαλ ζπλδπαζκέλεο θηλήζεηο αλαπαξαζηψληαο ζηνλ νπξαλφ θηγνχξεο αζιεηψλ, ηνπο θχθινπο ηεο Οιπκπηαθήο επηηξνπήο θαη άιια ζπλαθή ζέκαηα.

28 Ο ηίβελ Υφθηλγθ ην 2016 έδσζε ηε δηθή ηνπ απάληεζε δεηψληαο λα ξπζκηζηεί λνκηθά ε ηερλεηή λνεκνζχλε,

πξνηνχ νη κεραλέο θαηαιάβνπλ ηνλ έιεγρν ησλ ρσξψλ θαη ζθιαβψζνπλ ηελ αλζξσπφηεηα. (Μαζηξνγεψξγηνο, 2017)

29 Ο φξνο "βηνκεραληθή επαλάζηαζε" ρξεζηκνπνηήζεθε κεηαγελέζηεξα ηεο πεξηφδνπ θαηά ηελ νπνία απηή ζπλέβε.

Πξσηναλαθέξζεθε ζρεδφλ ζηα κέζα ηνπ 19νπ αηψλα θαη κάιηζηα, ζε αληηδηαζηνιή κε ηελ Γαιιηθή επαλάζηαζε, κε αηηία ηηο

εληππσζηαθέο νηθνλνκηθέο θαη ηερληθέο κεηαβνιέο πνπ ζπλέβαηλαλ ηελ ίδηα επνρή ζηε Μεγάιε Βξεηαλία. Δηδηθφηεξα ν φξνο

πέξαζε ζε αθαδεκατθή ρξήζε, ακέζσο κεηά ηε δεκνζίεπζε ησλ ζρεηηθψλ δηαιέμεσλ ηνπ A. Toybee ην 1884, φπνπ

θαζηεξψζεθε πνιχ γξήγνξα. (ΒΗΚΗΠΑΗΓΔΗΑ, 2019)

30 Αλ θαη απιέο αηκνκεραλέο είραλ θαηαζθεπαζηεί ήδε απφ ηελ αξραηφηεηα, κε γλσζηφηεξν παξάδεηγκα ηελ

αηκάκαμα αιολόζθαιρα, ή αηκνζηξφβηιν (ε πξψηε αηκνκεραλή ζηελ ηζηνξία) ηνπ Ήξσλα (Έιιελα κεραληθνχ θαη γεσκέηξε),

σζηφζν πνηέ δελ βξήθαλ πξαθηηθή εθαξκνγή, θαζψο νη ηφηε θνηλσλίεο ρξεζηκνπνηνχζαλ θπξίσο ηελ απιή κπτθή δχλακε. Ζ

αηκνκεραλή πνπ θαηαζθεχαζε ν Σφκαο έηβεξη ην 1698 γηα ηελ άληιεζε λεξνχ είλαη ε πξψηε κεραλή ηνπ είδνπο πνπ

θαηαζθεπάζηεθε γηα πξαθηηθέο εθαξκνγέο. Δπφκελνο ζεκαληηθφο ζηαζκφο ήηαλ ε κεραλή ηνπ Σφκαο Νηνχθνκελ, ην 1712,

ηελ νπνία βειηίσζε ν Σδέηκο Βαη. Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. https://el.wikipedia.org/wiki/Αηκνκεραλή.

31 Απηφ παξάδεηγκα απνηειεί ην γεγνλφο φηη πξηλ απφ δχν ρξφληα, έλα κπζηζηφξεκα γξακκέλν εμ νινθιήξνπ απφ

έλα ηαπσληθφ ινγηζκηθφ ηερλεηήο λνεκνζχλεο παξ‟ νιίγνλ λα θεξδίζεη έλα θξαηηθφ ινγνηερληθφ βξαβείν. (Καξατζθάθε,

2018)

32 χκθσλα κε πξφζθαηε έξεπλα πνπ παξνπζηάζηεθε ζηελ θιαδηθή έθζεζε Automatica Trend-Index, ην 70% ησλ

εξσηεζέλησλ ζεσξεί φηη ηερληθέο θαηλνηνκίεο, φπσο νη θσλεηηθέο εληνιέο θαη ηα touchpads δηεπθνιχλνπλ ηηο επαγγεικαηηθέο

ηνπο δξαζηεξηφηεηεο. Σν 60% πηζηεχεη φηη εθαξκνγέο ηερλεηήο λνεκνζχλεο ζα θάλνπλ ηα ξνκπφη πην αμηφπηζηνπο βνεζνχο

ζηελ παξαγσγή, ελψ ην 78% δειψλεη φηη δελ αλεζπρεί γηα πηζαλφ «αληαγσληζκφ» απφ κεραλέο κε ηερλεηή λνεκνζχλε.

(ηάηλκπνπρ, 2019)

Δ-3

33 Πξφζθαηε κειέηε ηνπ ΟΟΑ επηζεκαίλεη φηη ζηα επφκελα 15-20 ρξφληα κία ζηηο πέληε ζέζεηο εξγαζίαο ζηε

Γεξκαλία ζα ππνθαηαζηαζεί απφ πξνεγκέλν ινγηζκηθφ ή ξνκπφη κε ηερλεηή λνεκνζχλε, ελψ ην 36% ησλ ζεκεξηλψλ

εξγαδνκέλσλ ζα πξέπεη λα αλακέλεη ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπ. (ηάηλκπνπρ, 2019)

34 ηελ έθζεζή ηεο «Work for Brighter Future», πνπ έδσζε ηελ 22 Ηαλνπαξίνπ 2019 ζηε δεκνζηφηεηα, ε ILO (Γηεζλήο

Οξγάλσζε Δξγαζίαο) πξνεηδνπνηεί γηα ηηο ζεκαληηθέο αιιαγέο θαη πξνθιήζεηο πνπ θέξλνπλ ζηνλ θφζκν ηεο εξγαζίαο

ηερλνινγηθά επηηεχγκαηα φπσο ε ηερλεηή λνεκνζχλε, ε απμαλφκελε ρξήζε ξνκπφη, ε απηνκαηνπνίεζε ηεο παξαγσγήο.

Τπνγξακκίδεη φηη νη δεμηφηεηεο ηνπ ζήκεξα δελ ζα επαξθνχλ γηα ηελ θάιπςε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ηνπ αχξην θαη φηη νη

ρακέλεο ζέζεηο εξγαζίαο ελδερνκέλσο ζα απνδεηρζνχλ πνιχ πεξηζζφηεξεο απφ ηηο πξνβιεπφκελεο. Μφλν ζηηο ΖΠΑ,

ζχκθσλα κε ηηο εθηηκήζεηο ησλ Frey-Osborne, ην 47% ησλ εξγαδνκέλσλ αληηκεησπίδεη ζνβαξφ θίλδπλν λα αληηθαηαζηαζεί

απφ ηελ απηνκαηνπνίεζε. (Μηράιεο, 2019)

35 χκθσλα κε ηνλ θαζεγεηή Κσλ/λν Κνιηφπνπιν, ε ηξαηεγηθή γεληθά είλαη ε ζχδεπμε κέζσλ θαη ζθνπψλ ππφ ην

πξίζκα πξαγκαηηθήο ή ελδερφκελεο ζχγθξνπζεο, ζπλίζηαηαη δειαδή, ζην ηξίπηπρν «κέζα – ζθνπνί – αληίπαινο».

(Κνιηφπνπινο, 2008)

36 Άξζξν ηνπ “The cause of War and the conditions of Peace”/ζει 19 ζην βηβιίν Strategy in the Contemporary World,

2013, Oxford University Press.

37 Ζ ηερλνινγία είλαη κία απφ ηηο δηαζηάζεηο ηεο ζηξαηεγηθήο (5 δηαζηάζεηο γηα ηνλ Κιανχδεβηηο, 6 γηα ηνλ Μάηθι

Υάνπαξλη θαη 17 δηαζηάζεηο γηα ηνλ Κφιηλ Γθξέπ πνπ ηηο θαηέηαμε ζε ηξεηο νκάδεο), ζει 53 πρακηικών ημερίδας Αθαδεκίαο

ηξαηεγηθψλ Αλαιχζεσλ, 25 Ννε 2015 (Καηζνχιαο, 2015)

38 Ζ ρξήζε φισλ ησλ ζηξαηησηηθψλ κέζσλ ελφο θξάηνπο γηα ηελ επίηεπμε ησλ πνιηηηθψλ ΑΝΚ ηνπ ελφςεη

πξαγκαηηθήο ή ελδερφκελεο ζχγθξνπζεο νλνκάδεηαη γεληθά ζηξαηησηηθή ζηξαηεγηθή, (Κνιηφπνπινο, 2008) θαη ζηελ ρψξα

καο εηδηθφηεξα νλνκάδεηαη Δζληθή ηξαηησηηθή ηξαηεγηθή (ΔΘ). θνπφο ηεο ΔΘ είλαη ε πινπνίεζε ησλ

θαηεπζπληήξησλ νδεγηψλ ηεο πνιηηηθήο εγεζίαο, φπσο απηέο δηαηππψλνληαη ζηελ Πνιηηηθή Δζληθήο Αζθάιεηαο (ΠΔΑ), κε ηνλ

θαζνξηζκφ ηεο απνζηνιήο ησλ ΔΓ θαη ηνπ ηξφπνπ πξνεηνηκαζίαο, ζρεδηαζκνχ, αλάπηπμεο θαη ρξεζηκνπνίεζεο ηεο

ηξαηησηηθήο Ηζρχνο ηεο Υψξαο, πξνθεηκελνπ λα επηηεπρζνχλ νη ζηφρνη ηεο ΠΔΑ. (ΓΔ/ΓΗΓΟ, 2014)

39 Ζ ρξήζε κεγάισλ ζηξαηησηηθψλ κνλάδσλ (ψκα ηξαηνχ θαη πάλσ) γηα ηελ επίηεπμε ησλ ΑΝΚ πνπ έρνπλ ηεζεί

ζηα πιαίζηα κηαο εθζηξαηείαο, ελφο Θεάηξνπ Δπηρεηξήζεσλ (ΘΔ) ή ελφο θιάδνπ ησλ ΔΓ νλνκάδεηαη επηρεηξεζηαθή ηέρλε,

ελψ ε ρξήζε ησλ ζηξαηησηηθψλ κνλάδσλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ ΑΝΚ πνπ έρνπλ ηεζεί ζην πιαίζην κηαο κάρεο, νλνκάδεηαη

ηαθηηθή. (Κνιηφπνπινο, 2008)

40 χκθσλα κε ηνλ Φνχιεξ, ην θπξίαξρν φπιν (dominant weapon) είλαη ην φπιν κε ην κεγαιχηεξν βειελεθέο, ην

νπνίν είλαη ην πξψην πνπ αλαιακβάλεη δξάζε θαη ηα άιια φπια κπαίλνπλ ζηε κάρε ππφ ηελ πξνζηαζία ηνπ (θαηαπέιηεο

ζαλ ππξνβνιηθφ κάρεο απφ Μ. Αιέμαλδξν, πγξφ ππξ, θαλφλη, ηπθέθην, ζηδεξέλην πινίν). (Κνιηφπνπινο, 2008)

41 χκθσλα κε ηνλ Andrew Marshall ν φξνο Revolution in Military Affairs – RMA, αλαθέξεηαη ζε ζεκαληηθέο αιιαγέο

ζηελ θχζε ηνπ πνιέκνπ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ θαηλνηφκα εθαξκνγή λέσλ ηερλνινγηψλ νη νπνίεο ζπλδπαδφκελεο κε

δξακαηηθέο αιιαγέο ζην ζηξαηησηθφ δφγκα θαη ηελ επηρεηξεζηαθή θαη νξγαλσζηαθή δηαδηθαζία, κεηαβάιινπλ ξηδηθά ηνλ

ραξαθηήξα θαη ηελ δηεμαγσγή ηνπ πνιέκνπ. (Sheehan, 2013)

42 Δίλαη ραξαθηεξηζηηθή ε θξηηηθή πνπ άζθεζε ζηελ ακεξηθάληθε θπβέξλεζε ν απφζηξαηνο αλψηαηνο αμησκαηηθφο θαη

πξψλ Γηεπζπληήο ηεο CIA θαη ηεο NSA, Πηέξαξρνο Michael Hayden ν νπνίνο ζεκείσλε φηη «ε εκπηζηνζχλε ζηελ

αεξνπνξηθή ηζρχ έρεη φιε ηελ ζέιμε ηεο επθαηξηαθήο εξσηηθήο πξάμεο. Φαίλεηαη φηη πξνζθέξεη ηθαλνπνίεζε κε πνιχ κηθξή

απαίηεζε δέζκεπζεο». (Katsoulas, 2014)

43 πσο παξαηεξεί ν Colin Gray ζηελ αλάιπζή ηνπ γηα ηηο ακεξηθαληθέο επηρεηξήζεηο ζην Ηξάθ θαη ην Αθγαληζηάλ,

«φηαλ απνπζηάδνπλ νη πνιηηηθνί ζηφρνη, ή είλαη αζαθείο ή αληηθξνπφκελνη, ε χπαξμε ζηξαηεγηθήο πνπ λα επηβεβαηψλεη ηνλ

νξηζκφ ηεο είλαη αδχλαηε, θαζψο πεξηνξίδεηαη απιψο ζηελ ζχλζεζε ηαθηηθψλ. Απηή ε ηακηικοποίηζη ηεο ζηξαηεγηθήο είλαη

αλαπφθεπθηε φηαλ δελ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ νη βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο, εμαηηίαο ηεο έιιεηςεο ζαθψλ, ζηνηβαξψλ θαη

επθηέσλ πνιηηηθψλ ζηφρσλ» (Katsoulas, 2014)

44 Ζ Σερλεηή λνεκνζχλε (Artificial Intelligence – AI) αλαθέξεηαη ζηνλ θιάδν ηεο πιεξνθνξηθήο, ν νπνίνο αζρνιείηαη

κε ηε ζρεδίαζε θαη πινπνίεζε ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ, ηα νπνία κηκνχληαη ζηνηρεία ηεο αλζξψπηλεο ζπκπεξηθνξάο,

ππνλνψληαο θαη ζηνηρεηψδε αλζξψηλε επθπτα, φπσο: κάζεζε, πξνζαξκνζηηθφηεηα, εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ, θαηαλφεζε

απφ ηα ζπκθξαδφκελα, επίιπζε πξνβιεκάησλ θιπ. Τθίζηαηαη πεξαηηέξσ δηαρσξηζκφο κεηαμχ ηεο «ζηελήο» έλλνηαο ηνπ

φξνπ φπνπ επηηξέπεηαη ζε κηα κεραλή λα επηηειέζεη κηα ιεηηνπξγία θαιχηεξα απφ φηη έλαο άλζξσπνο θαη ηεο

«γεληθεπκέλεο» ΑΗ, φπνπ κηα κεραλή ζα κπνξεί λα θξίλεη, λα ζρεδηάδεη, λα ζθέπηεηαη αθεξεκέλα, λα ιχλεη πξνβιήκαηα θαη

λα καζαίλεη απφ ηηο εκπεηξίεο ηεο. (Νηθεηάθνο, 2018)

Δ-4

45 πσο καο πιεξνθνξεί ν Martin van Creveld, «ζην παξειζφλ πξίγθεπεο θαη άιινη ζηξαηησηηθνί κεηαπξάηεο

ζπλήπηαλ ζπκβφιαηα κεηαμχ ηνπο πξνθεηκέλνπ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ θέξδε – έλαο θεθαιαηνθξάηεο ηνπ Άκζηεξληακ, ν

Λνχηο ληε Γθέηξ, πξνκήζεπζε θάπνηε ζηε νπεδηθή θπβέξλεζε έλα νιφθιεξν λαπηηθφ, λαχηεο θαη θπβεξλήηεο, κέρξη θαη ηνλ

αληηλαχαξρν -, ζην κέιινλ δηάθνξεο δεκφζηεο, εκηδεκφζηεο θαη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο ζα θάλνπλ ην ίδην» (Γεκεηξνχιεο,

2015).

46 Έλαο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο Γάιινπο ζηξαηεγνχο ν Maurice de Saxe, είρε ππνζηεξίμεη φηη ην κέγηζην κέγεζνο ηνπ

ζηξαηνχ δελ ζα έπξεπε λα μεπεξλά ηνπο 50.000 άλδξεο, φηαλ ην 1812 ν Ναπνιένληαο εηζέβαιε ζηελ Ρσζία κε ζηξαηφ

πάλσ απφ 600.000 άλδξεο. (Sheehan, 2013)

47 Γηαλνεηέο φπσο ν Μνληεζθηέ θαη ν Ρνπζζψ πξνψζεζαλ ηελ ηδεα φηη ζηηο δεκνθξαηίεο νη πνιίηεο είραλ ηελ

ππνρξέσζε λα ππεξαζπηζηνχλ ηελ ρψξα ηνπο θαη φηη ηειηθά νη εζληθνί ζηξαηνί απνηεινχληαλ απφ ηνπο έλνπινχο πνιίηεο

ησλ ρσξψλ. (Sheehan, 2013)

48 Απηφ ήδε εθαξκφδεηαη απφ ηδησηηθέο εηαηξείεο πνπ ππελνηθηάδνπλ καρεηέο ζε δηάθνξεο θξαηηθέο νληφηεηεο γηα

εθηέιεζε εηδηθψλ επηρεηξήζεσλ. (Γεκεηξνχιεο, 2015)

49 Ζ έλλνηα «system of systems» εκθαλίδεηαη ζην δφγκα “Joint Vision 2020” ησλ ΔΓ ησλ ΖΠΑ κε θπξίαξρα

επηρεηξεζηαθά πεδία ηελ πιεξνθνξηαθή θπξηαξρία (information supremacy) επί ηνπ αληηπάινπ, ηνλ ειηγκφ θπξηαξρίαο

(dominant maneuver), ηελ εκπινθή αθξηβείαο (precision engagement), ηελ εζηηαζκέλε ΓΜ (focused logistics) θαη ηελ

πξνζηαζία δχλακεο ζε φιεο ηηο επηρεηξεζηαθέο δηαζηάζεηο (full dimensional protection). (Μπειεγξάηεο, 2018)

50 Ο Τβξηδηθφο πφιεκνο ζχκθσλα κε ηνλ νιδάην, δηεμάγεηαη κε ηελ εκπινθή ηαθηηθψλ, κε ηαθηηθψλ, ζπκκεηξηθψλ ή

θαη αζχκκεηξσλ δπλάκεσλ, ηξνκνθξαηψλ ή εγθιεκαηηθψλ νξγαλψζεσλ, νη νπνίνη ζπλέξρνληαη ζε ελφηεηα γηα λα επηηχρνπλ

ηαθηηθνχο θαη ζηξαηεγηθνχο ΑΝΚ. (Πινπκήο, 2018)

51 Έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα πξνο ππνζηήξημε ηεο αλάγθεο ζπλέρηζεο χπαξμεο αλζξψπηλεο παξνπζίαο ζηελ

πνιεκηθή δηαδηθαζία είλαη λα θαληαζηνχκε ηελ πεξίπησζε πνπ έλα νπιηζκέλν κε ππξαχινπο απηφλνκν φρεκα επηηεζεί θαηά

ιάζνο ζε έλα ζρνιηθφ ιεσθνξείν γεκάην κε παηδηά, απιά θαη κφλν γηαηί ην ινγηζκηθφ απηφκαηεο αλαγλψξηζεο ζηφρνπ

ζπκπέξαλε φηη ην θίηξηλν ιεσθνξείν απνηειεί θνξέα ππξαχισλ SCUD θαη φρη ζρνιηθφ ιεσθνξείν πνπ είλαη παξθαξηζκέλν

έμσ απφ έλα ζρνιηθφ ζπγθξφηεκα. (Glade, 2000)

52 “ : ” (Forecasting the nature

and content of wars of the future: problems and assessments), Voennaya Mysl‟ (Military Thought), No. 10, 2015, pp. 44-45

απφ ην βηβιίν Handbook of Russian Information Warfare, Rome 2016, NATO DEFENSE COLLEGE.

53 Με ηνλ φξν ζηξαηησηηθή πιεξνθνξία ελλννχµε θάζε ζηνηρείν, πνπ ζα µπνξνχζε µε θαηάιιειε επεμεξγαζία λα

ζπληειέζεη ζην λα ζρεµαηηζηεί µηα επθξηλήο εληχπσζε, φζνλ αθνξά ηελ θαηάζηαζε ηνπ ερζξνχ θαη ηελ επίδξαζε ηεο

πεξηνρήο επηρεηξήζεσλ (ΓΔ/ΓΔΚΠ, 1999)

54 Σν Δλνπνηεκέλν Πεδίν Μάρεο - ΔΠΜ, πνπ ζπληζηά ε πεξηνρή ησλ επηρεηξήζεσλ, ζεσξείηαη φηη έρεη έμη

αιιεινθαιππηφµελεο θαη αιιεινεπεξεαδφµελεο δηαζηάζεηο. Απηέο είλαη νη ηξεηο ζπµβαηηθέο δηαζηάζεηο ηεο επηθάλεηαο ηεο

γεο, ήηνη ε μεξά, ε ζάιαζζα µε ηνλ ππνζαιάζζην ρψξν θαη ν αέξαο µαδί µε ην δηάζηεµα, θαζψο θαη ην ειεθηξνµαγλεηηθφ

θάζµα, ν ρξφλνο θαη ε πιεξνθνξία. (ΓΔ/ΓΔΚΠ, 2008)

55 χκθσλα κε άξζξν ησλ New York Times ην 2014, ε θπξηαξρία επί ησλ πιεξνθνξηψλ πεξηιακβάλεη ηελ

παξεκπφδηζε ή απαγφξεπζε ζηνλ αληίπαιν ηεο ηθαλφηεηαο ζπιινγήο, επεμεξγαζίαο θαη δηαλνκήο πιεξνθνξηψλ, κε

παξάιιειε δπλαηφηεηα πιήξνπο πξφζβαζεο ζηηο πιεξνθνξίεο γηα ηηο θίιηεο δπλάκεηο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα

απνηειεί ε επίζεζε ησλ Ηζξαειηλψλ δπλάκεσλ ην 2007 ζε πεξηνρή ηεο πξίαο φπνπ ηζρπξίδνληαλ φηη πθίζηαηαη ππξεληθφο

αληηδξαζηήξαο πνπ θαηαζθεπαδφηαλ απφ ηηο πξηαθέο δπλάκεηο ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Βφξεηα Κνξέα. Μαδί κε ηελ θπζηθή

πξνζβνιή εθδειψζεθε ηαπηφρξνλα θαη θπβεξλνεπίζεζε ζηελ πξηαθή αεξάκπλα, κε απνηέιεζκα ηελ ηχθισζε ησλ Ραληάξ

αεξάκπλαο θαη ηελ επηηπρή εθηέιεζε ηεο Ηζξαειηλήο επίζεζεο. (Wikipedia.org, 2019)

56 Δπηρεηξεζηαθφο ξπζκφο είλαη ν βαζκφο ή ε ηαρχηεηα κε ηελ νπνία ελαιιάζζνληαη νη ζηξαηησηηθέο ελέξγεηεο, ζε

ζρέζε κε απηέο ηνπ αληηπάινπ, κέζα απφ ηαθηηθέο εκπινθέο θαη κάρεο. Απηφο ζπκπεξηιακβάλεη ηελ ηθαλφηεηα κηαο δχλακεο

λα κεηαπίπηεη απφ κηα επηρεηξεζηαθή θαηάζηαζε ζε άιιε θαη απνηειείηαη απφ ηα ζηνηρεία ηεο ηαρχηεηαο απφθαζεο,

ηαρχηεηαο εθηέιεζεο θαη ηαρχηεηαο κεηάπησζεο απφ ηε κία ελέξγεηα ζηελ άιιε. Μπνξεί λα απμάλεηαη κε δχν ηξφπνπο.

Πξψηνλ απνθεχγνληαο κάρεο, πνπ δελ είλαη απφιπηα αλαγθαίεο θαη δεχηεξνλ ζηεξηδφκελνη ζηηο ηθαλφηεηεο ησλ

πθηζηακέλσλ Γηνηθεηψλ λα δηεμάγνπλ αλεμάξηεηεο ελέξγεηεο, ζχκθσλα κε ηηο πξνζέζεηο ηνπ πξντζηακέλνπ ηνπο Γηνηθεηή.

(ΓΔ/ΓΔΚΠ, 2008), ζει 65.

57 Ζ δηνίθεζε θαη ν έιεγρνο είλαη ε ελάζθεζε ηεο εμνπζίαο θαη ηεο δηεχζπλζεο απφ ηνλ ∆ηνηθεηή, ζηηο δπλάµεηο πνπ

ηνπ έρνπλ δηαηεζεί, γηα ηελ εθπιήξσζε µηαο απνζηνιήο. Οη ∆ηνηθεηέο εθηεινχλ ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο δηνίθεζεο θαη ηνπ ειέγρνπ,

µέζσ ηνπ ∆Δ. (ΓΔ/ΓΗΥΔΑ, 2014)

Δ-5

58 Ζ Γηνίθεζε ηνπ πεδίνπ ηεο κάρεο νξίδεηαη σο ε ηέρλε θαη ε επηζηήκε ηεο θαηαλφεζεο ηεο θαηάζηαζεο, ηνπ

νξακαηηζκνχ, ηεο πεξηγξαθήο, ηεο δηεχζπλζεο, ηεο εγεζίαο θαη ηεο αμηνινγήζεσο ησλ επηρεηξήζεσλ πξνο εθπιήξσζε ηεο

απνζηνιήο. (ΔΔ 100-3, Γιοίκηζη και Έλεγτος Χερζαίων Γσνάμεων/2012, ζει 12)

59 εκείν Κνξχθσζεο είλαη ην ζεκείν ηεο επηρείξεζεο, πέξαλ ηνπ νπνίνπ ε δχλακε δε δχλαηαη λα ζπλερίζεη επηηπρψο

ηηο επηρεηξήζεηο. Έρεη εθαξκνγή θαη ζηηο επηζεηηθέο θαη ζηηο ακπληηθέο επηρεηξήζεηο. ηελ επίζεζε, ην ζεκείν θνξχθσζεο,

είλαη εθείλν ην ρξνληθφ θαη ηνπηθφ ζεκείν, ζην νπνίν ε καρεηηθή ηζρχο ηνπ επηηηζέκελνπ δελ κπνξεί πιένλ λα ππεξβαίλεη

απηή ηνπ ακπλνκέλνπ. Ο ακπλφκελνο θηάλεη ζην ζεκείν θνξχθσζήο ηνπ, φηαλ δελ κπνξεί πιένλ λα ζπλερίζεη ηηο

αληεπηζέζεηο ηνπ ή λα ακπλζεί απνηειεζκαηηθά. (ΓΔ/ΓΔΚΠ, 2008), ζει. 65.

60 Ο θαζνξηζκφο ηεο πξφζεζεο ηνπ Γηνηθεηή εληάζζεηαη ζην πιαίζην ηεο ελάζθεζεο δηνηθήζεσο κε βάζε ηελ

απνζηνιή (mission Command). Ζ ηειεπηαία απνηειεί ηελ ζχγρξνλε αληίιεςε ηεο δηνίθεζεο θαη ηνπ ειέγρνπ, µηα θηινζνθία

δηνίθεζεο µε ζπγθεληξσηηθή πξφζεζε θαη απνθεληξσηηθή εθηέιεζε θαη είλαη ηδηαίηεξα θαηάιιειε γηα ην επηρεηξεζηαθφ

πεξηβάιινλ πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ πνιππινθφηεηα, αβεβαηφηεηα, ράνο θαη ηνλ ζπλερψο µεηαβαιιφµελν ραξαθηήξα ησλ

επηρεηξήζεσλ. Ζ ζπγθεθξηµέλε δηνίθεζε απαηηεί έλα πεξηβάιινλ εµπιζηοζύνηρ θαη αµνηβαίαο θαηαλφεζεο µεηαμχ ηνπ

∆ηνηθεηή θαη ησλ πθηζηαµέλσλ ηνπ ∆ηνηθεηψλ φισλ ησλ θιηµαθίσλ δηνίθεζεο, ψζηε νη ηειεπηαίνη λα αλαπηχζζνπλ

πεηζαξρεµέλε πξσηνβνπιία, εληφο ηεο πξφζεζεο ηνπ πξντζηάµελνπ ∆ηνηθεηή, γηα ηελ επηηπρή νινθιήξσζε ησλ απνζηνιψλ

πνπ ηνπο αλαηέζεθαλ απ΄ απηφλ. (ΓΔ/ΓΗΓΟ, 2014)

61 Οη επηρεηξήζεηο ΠΑΔ αθνξνχλ ζηελ δξαζηεξηφηεηα ε νπνία ζπγρξνλίδεη θαη ελνπνηεί ηε ζρεδίαζε θαη ηε ιεηηνπξγία

αηζζεηήξσλ, κέζσλ θαη ζπζηεκάησλ ζπιινγήο, επεμεξγαζίαο, εθκεηαιιεχζεσο θαη δηαλνκήο πιεξνθνξηψλ, γηα ηελ άκεζε

ππνζηήξημε ησλ ηξερνπζψλ θαη κειινληηθψλ επηρεηξήζεσλ. (ΓΔ/ΓΗΥΔΑ, 2014, ζει. Η-1)

62 Κάζε βειηίσζε ζε έλα φπιν αληαπαληάηαη απφ κηα αληη-βειηίσζε πνπ ηελ θαζηζηά απαξραησκέλε. (Κνιηφπνπινο,

2008, ζει 216)

63 Ζ ηέηαξηε θαηάξξηςε παθηζηαληθνχ Drone πνπ έγηλε πξφζθαηα απφ ηηο Ηλδηθέο ΔΓ, απνηειεί έλα κφλν παξάδεηγκα

ηεο εθαξκνγήο ηνπ ζηαζεξνπ ηαθηηθνχ παξάγνληα πνπ φξηζε ν Φνχιεξ θαη ζηνλ ηνκεα ησλ κεΔΑ. (ΑΜΠΔ, 2019)

64 Ζ ζηξαηεγηθή απνηειεζκαηηθφηεα αλαθέξεηαη ζηε ζπλνιηθή επίδξαζε κηαο ζηξαηησηηθήο δχλακεο, ελφο νπιηθνχ

ζπζηήκαηνο θιπ, πάλσ ζηελ πνξεία θαη ην απνηέιεζκα κηαο ζχγθξνπζεο. Δίλαη ε βαζηθή παξάκεηξνο αμηνιφγεζεο ζηελ

ζηξαηεγηθή αλάιπζε πνπ επηζθηάδεη φιεο ηηο άιιεο παξακέηξνπο. (Κνιηφπνπινο, 2008,ζει 48)

65 Υαξαθηεξηζηηθφ ην πξφζθαην πεξηζηαηηθφ θαηάξξηςεο κεΔΑ απφ ηηο Ηζξαειηλέο δπλάκεηο ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ

2018 εληφο ηνπ εδάθνπο ηνπ Ηζξαήι. Ο Ηζξαειηλφο πξσζππνπξγφο θαηεγφξεζε δεκνζίσο ην Ηξάλ σο ρψξα πξνέιεπζεο,

ρσξίο φκσο νπζηαζηηθά, λα κπνξεί λα ην απνδείμεη. Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην

https://www.in.gr/2018/02/10/world/to-iran-aporriptei-ton-isxyrismo-toy-israil-gia-tin-katarripsi-toy-drone/.

66 Πξφζθαηα αλαθνηλψζεθε ε ζπκκεηνρή ζε Δπξσπατθφ πξφγξακκα θαη ε ζχκπξαμε ηεο ηδησηηθήο εηαηξείαο

Ηληξαθφκ θαη ΑΠΘ. Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην https://kranosgr.blogspot.gr/2018/01/ocean2020.html θαη ην

http://www.onalert.gr/stories/synergasia-ide-ap8-se-mh-epandrwmena-aeroxhmata/62861

67 Ο ειιεληθφο Ξ έρεη πξνκεζεπηεί ηα Γαιιηθήο θαηαζθεπήο SPEWER βάξνπο 250 θηιψλ, σθέιηκνπ θνξηίνπ 50

θηιψλ, χςνπο πηήζεο 17.000 πνδψλ θαη δηάξθεηαο πηήζεο 8 ψξεο ζε απφζηαζε 200 πεξίπνπ ρικ. (Γάξαο, 2015)

68 Πξφζθαηα αλαθνηλψζεθε ε απφθαζε πξνκήζεηαο αξηζκνχ κεΔΑ απφ ηελ ΠΑ ππφ κνξθή δαλεηζκνχ (leasing),

φπσο δεκνζηεχηεθε θαη ζην http://www.onalert.gr/stories/kisea-stin-prosexi-synedriasi-i-voula-stin-agora-uavs-apo-to-

israil/62806.

69 Χο Μεηεμέιημε λννχκε ηε ζπλερή πξνζαξµνγή ησλ Δ∆ γηα ηελ αληηµεηψπηζε ηεο µεηαβαιιφµελεο θχζεο ησλ

ζηξαηησηηθψλ απεηιψλ θαη αλαµεηξήζεσλ, µέζσ λέσλ ηδεψλ, δνγµάησλ, δπλαηνηήησλ, νξγαλσηηθψλ δνµψλ θαη ζθέςεο. Ζ

Μεηεμέιημε επηδηψθεη ηελ πξαγµαηνπνίεζε αιιαγψλ µε ξπζµνχο πνπ µπνξνχλ λα απνξξνθεζνχλ απφ ην πξνζσπηθφ ησλ

Δ∆. (ΓΔ/ΓΗΓΟ, 2014)

70 Με ην ΦΔΚ Β-3152/30-9-2016 ξπζκίδνληαη θάπνηα ζέκαηα αλαθνξηθά κε ηνπο θαλφλεο πηήζεο ησλ κεΔΑ, ελψ κε

ην ΦΔΚ Β-4527/30-12-2016 έρεη θαιπθζεί θαηαξρήλ ην θελφ αλαθνξηθά κε ηηο άδεηεο ησλ ρεηξηζηψλ ησλ ζπζηεκάησλ ζε

γεληθέο γξακκέο. ια απηά εληάζζνληαη ζε απηφ πνπ ν πξσηνπφξνο ακεξηθαλφο Καζεγεηήο Lawrence Solum νλνκάδεη

«ηερλεηά επθπέο δίθαην» (artificially intelligent law) κε ην νπνίν επηρεηξείηαη λα ηεζεί ην θαλνληζηηθφ πιαίζην δξάζεο ησλ

κεΔΑ ζε δηεζλέο θαη θαη‟ αλαινγία εζληθφ επίπεδν. Γηα ηελ Διιάδα ηζρχνπλ ηα παξαπάλσ ΦΔΚ πνπ απνξξένπλ απφ ηελ

απφθαζε, κε ηε κνξθή θαλνληζηηθήο δηνηθεηηθήο πξάμεο, ηνπ Γηνηθεηή ηεο Τπεξεζίαο Πνιηηηθήο Αεξνπνξίαο (ΤΠΑ) ππ‟

αξηζκ. Γ/ΤΠΑ/21860/1422, ε νπνία νλνκάδεηαη Καλνληζκφο πεξί «πηήζεσλ πζηεκάησλ Με Δπαλδξσκέλσλ Αεξνζθαθψλ

– κεΔΑ (Unmanned Aircraft Systems – UAS)». Σν ζεζκηθφ πιαίζην έρεη ζπκπιεξσζεί κε ηνλ Καλνληζκφ γηα ηηο Άδεηεο

Υεηξηζηψλ κεΔΑ θαη ηνλ Καλνληζκφ πνπ θαζνξίδεη ην χςνο ηνπ παξαβφινπ πνπ πξέπεη λα θαηαβιεζεί θαηά πεξίπησζε.

(Μαληάηεο, 2019)

Δ-6

71 Γηα ρψξεο φπσο ε Διιάδα εθηηκάηαη φηη ζε πξψηε θάζε απαηηείηαη ε απφθηεζε αεξνρεκάησλ ρακεινχ θφζηνπο θαη

φρη ηα νινθιεξσκέλα κε επαλδξσκέλα ακπληηθά ζπζηήκαηα. Ο ηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ηνπ ΓΔΔΘΑ πξέπεη λα βαζίδεηαη

ζηελ ηππνπνίεζε, δηαθιαδηθφηεηα, θνηλή εθπαίδεπζε θαη ζηελ επξεία ζπλεξγαζία κε ηελ εγρψξηα βηνκεραλία. ηφρνο

απνηειεί λα θαζνξηζηνχλ θα εμαζθαιηζηνχλ αλά θιάζε ΜΔΑ, α) ε ειάρηζηε επηζπκεηή δηαιεηηνπξγηθφηεηα, β) ηα κέηξα

αζθαιείαο πιεξνθνξηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηήξεζε απνξξήηνπ θαη πξνζηαζίαο εγρψξησλ πξνζπαζεηψλ αλάπηπμεο

ειιεληθψλ κεΔΑ, γ) ηα αλαγθαία επηθνηλσληαθά ζπζηήκαηα, δ) νη απαηηνχκελεο δνξπθνξηθέο επηθνηλσλίεο, ε) νη

απαξαίηεηεο ππνδνκέο δηθηχσλ θαη ζπζηεκάησλ, ζη) νη κειινληηθέο ηάζεηο. (Γάξαο, 2015)

72 ηξαηεγηθέο Πιεξνθνξίεο είλαη νη επεμεξγαζµέλεο πιεξνθνξίεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηε δηαµφξθσζε ζηξαηεγηθήο,

πνιηηηθήο θαη ηνλ θαηαξηηζµφ ζηξαηησηηθψλ ζρεδίσλ θαη επηρεηξήζεσλ ζε εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν.(ΣΤΠ 2363/2).

(ΓΔ/ΓΔΚΠ, 1999), ζει. 7.

73 Δλδηαθέξνπζεο εθαξκνγέο ζην επίπεδν ηεο παξνρήο ζηξαηεγηθψλ πιεξνθνξηψλ απνηεινχλ νη ιεγφκελνη Pico-

satellites θαη νη τεςδο – δοπςθόποι. Οη δνξπθφξνη Pico- satellites, είλαη κηθξνί ζε κέγεζνο (θάησ ηνπ 1 θηινχ) δνξπθφξνη

ζε ρακειή ζρεηηθά ηξνρηά (300-400ρικ απφ ηελ επηθάλεηα) νη νπνίνη κπνξνχλ λα θέξνπλ πιεζψξα εμνπιηζκψλ γηα

εθηέιεζε πνιιαπιψλ ιεηηνπξγηψλ. Έλαο κφλν δνξπθφξνο κπνξεί λα επηθνηλσλεί κε ηνλ ζηαζκφ εδάθνπο 1,5-2 ψξεο

εκεξεζίσο ελψ κηα ληνπδίλα πεξίπνπ δνξπθφξσλ ηνπ ηχπνπ παξέρνπλ θάιπςε κηαο πεξηνρήο φιν ην 24σξν. Ζ δηάξθεηα

δσήο ηνπο δελ μεπεξλάεη ηνπο ιίγνπο κήλεο αιιά κε ηελ ηνπνζέηεζε κηθξψλ πξνσζεηηθψλ θηλεηήξσλ γηα ηελ δηφξζσζε ηεο

ηξνρηάο, κπνξεί λα επεθηαζεί ζε κεξηθά ρξφληα (έσο θαη 7 έηε). Σν θφζηνο κηαο εμάδαο δνξπθφξσλ ζηνηρίδεη πεξίπνπ 60.000

Δπξψ (10 έθαζηνο) θαη παξέρεη θάιπςε 12 σξψλ εκεξεζίσο κηαο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο. Με κία ππνζεηηθή δηάξθεηα δσήο

ησλ δνξπθφξσλ γηα 4 κήλεο, ην εκεξήζην θφζηνο ηνπο ηνπνζεηείηαη ζηα 500 Δπξψ ηελ ζηηγκή πνπ ην εκεξήζην θφζηνο κηαο

Κνξβέηαο ή Φξεγάηαο αγγίδεη ηα 100.000 Δπξψ. Ο Λ-sat είλαη έλα απηφ παξάδεηγκα δνξπθφξνπ πνπ θαηαζθεπάζηεθε απφ

έιιελεο επηζηήκνλεο κε ραξαθηεξηζηηθά ησλ Pico- satellites. Απφ ηελ άιιε, νη τεςδο- δοπςθόποι είλαη κεΔΑ πνπ

θηλνχληαη κε ειηαθή ελέξγεηα, ζε πνιχ κεγάια πςφκεηξα (πάλσ απφ 70.000 πφδηα) θαη κε πνιχ κηθξέο ηαρχηεηεο, γεγνλφο

πνπ ηνπο «εμνκνηψλεη» πεξίπνπ κε γεσ-ζηαηηθνχο δνξπθφξνπο πνπ κπνξνχλ λα επηηεξνχλ αζέαηνη κηα ζπγθεθξηκέλε

πεξηνρή γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ην βξεηαληθφ κεΔΑ ηχπνπ «Zephyr» πνπ

παξνπζηάδεηαη ζην Παξάξηεκα «Γ». (Γάξαο, 2015)

74 Ζ έλλνηα ηεο Δγρψξηαο ακπληηθήο βηνκεραλίαο αλαθέξεηαη ζε θάζε βηνκεραλία πνπ έρεη παξαγσγηθέο

δξαζηεξηφηεηεο γηα ακπληηθα πιηθά ζηελ Διιάδα, αλεμάξηεηα απφ ην ηδηνθηεζηαθφ θαζεζηψο ηεο. Σν 2014 ε εγρψξηα

ακπληηθή βηνκεραλία αξηζκνχζε 80 πεξίπνπ κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, πνπ απαζρνινχζαλ πεξί ηνπο 6.000 εξγαδφκελνπο,

κε παξαγσγηθέο δπλαηφηεηεο κεηαμχ άιισλ θαη ζηνπο ηνκείο ησλ νινθιεξσκέλσλ ζπζηεκάησλ επηηήξεζεο θαη ησλ κε

επαλδξσκέλσλ ζπζηεκάησλ. Πέξαλ ηεο Δγρψξηαο ακπληηθήο βηνκεραλίαο πθίζηαηαη θαη ζεκαληηθφο εξεπλεηηθφο ηζηφο ζηελ

ρψξα καο (Δζληθά Δξεπλεηηθά Κέληξα, Δζληθφο Φνξέαο Ακπληηθήο Έξεπλαο θαη Σερλνινγίαο (ΔΦΑΔΣ)], θαζψο επίζεο θαη

δπλαηφηεηεο ζπλεξγαζίαο ζε επξσπατθφ επίπεδν απφ ηνπο θνξείο ηεο ΔΑΣΒΒ γηα δηεζλείο ζπλέξγεηεο ζε πξνγξάκκαηα

Έξεπλαο θαη Αλάπηπμεο [Δ&Α, (ΔΟΑ, Μφληκε Γηαξζξσκέλε πλεξγαζία θιπ)]. [(ΤΠΔΘΑ, 2015) ζ. 91 - 99]

75 Ήδε ζην πιαίζην ησλ πξνγξακκάησλ ηνπ ΔΟΑ, έρεη εγθξηζεί ε επηδφηεζε θαη αλάπηπμε ησλ κεΔΑ σο κία απφ ηηο

ηέζζεξηο θχξηεο ζηξαηησηηθέο δπλαηφηεηεο πνπ πξέπεη λα αλαπηχμεη απηφλνκα ε ΔΔ, ελψ ζην πιαίζην ηεο Μφληκεο

Γηαξζξσκέλεο πλεξγαζίαο (ΜΓ) ε Γεξκαλία, σο επηθεθαιήο θξάηνο, έρεη ελεξγνπνηήζεη ηελ θνηλή δξάζε αλάπηπμεο

κέρξη ην 2025 ελφο επξσπατθνχ MALE UAS, ηνπ ιεγφκελνπ Eurodrone. (Κνππά, 2016)

76 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ηελ Δπηηειηθή Μειέηε ηνπ Γληνχ ΓΔ/ΓΑ Αληψληνπ Γάξα, πεξί «Βεληίωζης

Γσναηοηήηων και Γομής Γσνάμεων ηης ΑΣ ηην περίοδο 2015-2028»/2015.

77 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην FM 3-04.111/Aviation Brigades/2007 θαη ην FM 3-04/Army Aviation/2015.

78 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην Παξάξηεκα «Α» ηνπ Κ 30-1Α/ Η Στεδίαζη ζηον ΣΞ /2014.

79 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην RUSSIAN NEW GENERATION WARFARE HANDBOOK/ USA Asymmetric

Warfare Group/January 2017.

80 ην επίπεδν ηνπ ψκαηνο ηξαηνχ, ν ακεξηθαληθφο ζηξαηφο πξνέβιεπε Σαμηαξρία πιεξνθνξηψλ κε πνιχ κεγάιεο

δπλαηφηεηεο αλαγλψξηζεο, εμαηηίαο ηεο πξνζζεηηθήο αμίαο πνπ ζπλεηζέθεξαλ ηα ζπζηήκαηα ηνπ Σάγκαηνο Δλαέξηαο

Δθκεηάιιεπζεο [aerial exploitation battalion (AEB)]. Ζ ππφςε Μνλάδα δηέζεηε ηα Α/Φ RC-12, κε ηα νπνία ζπλέιιεγε ζε

24σξε βάζε, πιεξνθνξίεο απφ επηθνηλσληαθά θαη κε ζπζηήκαηα [Communications Intelligence (COMINT), Signal

intelligence (SIGINT), θαη Electronic Intelligence (ELINT)]. (Williamson, 1993)

81 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην National Security Report ηεο AUSA/ IAN 2008. 82 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην DEFENSE REPORT (from AUSA‟s Institute of Land Warfare)/May 2009.

83 πσο ην Little bird ηεο εηαηξείαο BOEING. Πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζην

http://www.boeing.com/defense/unmanned-little-bird-h-6u/.

Δ-7

84 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην RUSSIAN NEW GENERATION WARFARE HANDBOOK/ USA Asymmetric

Warfare Group/January 2017.

85 Δίλαη γλσζηφ φηη ην βάξνο ησλ Ρσζηθψλ ΔΓ δελ είλαη νη δπλάκεηο ειηγκνχ φπσο ζπκβαίλεη ζηνπο Γπηηθνχο

ζηξαηνχο, αιιά ε ζπγθέληξσζε φγθνπ έκκεζσλ ππξψλ κε ρξήζε ηνπ Ππξνβνιηθνχ κάρεο. (Asymmetric/Warfare/Group,

2017)

86 ην δηαδίθηπν (youtube.com θαη liveleak.com) είλαη δηαζέζηκα αξθεηά βίληεν πνπ δείρλνπλ Οπθξαλνχο

αληηθαζεζησηηθνχο θαη Ρψζνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ΜΔΑ γηα λα εληνπίζνπλ ερζξηθέο ζέζεηο, λα παξαηεξήζνπλ ηα

απνηειέζκαηα ησλ βνιψλ ΠΒ θαη λα δψζνπλ ηηο αλαγθαίεο δηνξζψζεηο κέζσ ηεο εηθφλαο πνπ έρνπλ απφ ην ΜΔΑ.

87 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην JOINT DOCTRINE NOTE 2/11: THE UK APPROACH TO UNMANNED

AIRCRAFT SYSTEMS.

88 ηνηρεία ηνπ ζπζηήκαηνο παξέρνληαη ζην Παξάξηεκα «Γ». Ζ ρξήζε ηέηνησλ ζπζηεκάησλ ρακεινχ θφζηνπο θαη

κεγάιεο δηάξθεηαο ηα νπνία επηηεξνχλ κηα εθηεηακέλε πεξηνρή ζε πνιχ κεγάια χςε (άλσ ησλ 70.000 πνδψλ θαη εκηόρ ηνπ

εθάζηνηε αλψηεξνπ νξίνπ ηνπ FIR), κπνξεί λα απνδεηρζνχλ πνιχ θαιή επηινγή θαη απφ ηηο ειιεληθέο ΔΓ ζην Αηγαίν

πέιαγνο θαη ηελ ΝΑ Μεζφγεην.

89 Οη πηήζεηο ησλ κεΔΑ ηχπνπ Reaper εθηεινχληαη απφ βάζεηο ζην έδαθνο ηνπ Ζ.Β (Waddington θαη Creech) θαη

ζεσξνχληαη πιένλ ξνπηίλαο κε πάλσ απφ 70.000 ψξεο πηήζεο ζην ελεξγεηηθφ ηνπο ζε απνζηνιέο πνιχ κεγάιεο δηάξθεηαο

θαη αθηίλαο δξάζεο. Άιια κεΔΑ φπσο ην Scan Eagle επηρεηξνχλ απφ ην θαηάζηξσκα ησλ βξεηαληθψλ θξεγαηψλ Type 23

θαη ηνλ βνεζεηηθφ λαχζηαζκν Cardigan Bay, εθηειψληαο απνζηνιέο επηηήξεζεο γηα ηξνκνθξαηηθέο ελέξγεηεο, αζθάιεηαο

ζαιάζζησλ κεηαθνξψλ θαη θαηαπνιέκεζεο ησλ εκπφξσλ λαξθσηηθψλ ζηνλ Πεξζηθφ Κφιπν θαη αθφκε παξαπέξα.

90 Πεγή: 3

rd Annual NATO Rotary Wing Conference/ Krakow 2017

91 Ο Reg Austin είλαη αθαδεκατθφο κε εηδίθεπζε ζηελ αεξνδπλακηθή, κέινο ηνπ the Royal Aeronautical Society θαη ηνπ

Rotorcraft Committee, αληηπξφεδξνο ηνπ Bristol International Unmanned Air Vehicle Systems Conferences, ελψ δηεηέιεζε

θαη πξφεδξνο ηνπ NATO VTOL UAV Engineering Group γηα αξηζκφ εηψλ.

92 Ο φξνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πεξηγξάςεη ηε δπλαηφηεηα ελφο ηπηάκελνπ κέζνπ λα πξνζγεησζεί πάλσ ζε, ή λα

«αγθηζηξσζεί» απφ έλα αληηθείκελν, φπσο είλαη έλα θηίξην ή κία εγθαηάζηαζε. Απφ απηή ηε ζέζε κπνξεί λα παξαηεξεί ηνλ

πεξηβάιινληα ρψξν κέζσ ελφο πιέγκαηνο αηζζεηήξσλ πνπ δηαζέηεη.

93 Δπί ηνπ παξφληνο, νξηζκέλα πεηξακαηηθά κεΔΑ ηεο θαηεγνξίαο απηήο πεξηιακβάλνπλ ην X-47B (Northrop

Grumman), ην Neuron (Dassault) θαη ην πξνηεηλφκελν βνκβαξδηζηηθφ ζηξαηεγηθψλ πξνζβνιψλ, ην Long-Range Strike

Bomber. (UN, 2015)

94 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην ATP-3.3.7.1/UAS TACTICAL POCKET GUIDE/Apr 14 (NATO) θαη ην

Lieutenant Colonel Dennis A. Williamson U.S. Army research/1993.

95 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην UNITED STATES DEPARTMENT OF DEFENSE/ FISCAL YEAR 2015

BUDGET REQUEST, PROGRAM ACQUISITION COST BY WEAPON SYSTEM/ MARCH 2014

96 ε αληίζεζε κε ηα Δ/Π, ηα νπνία ζχκθσλα κε αλαθνξά ηνπ ακεξηθαληθνχ Τπνπξγείνπ Άκπλαο ζρεηηθά κε ηνλ Πφιεκν ηνπ Κφιπνπ αλαιάκβαλαλ πιεζψξα απνζηνιψλ φπνπ, «επηζεηηθά, αλαγλσξηζηηθά θαη Δ/Π εηδηθψλ επηρεηξήζεσλ εθηεινχζαλ επαλαιακβαλφκελεο απνζηνιέο επηζεηηθήο αλαγλψξηζεο ζηελ πεξηνρή επηρεηξήζεσλ (ΠΔ) θάζε Μεξαξρίαο, γηα εκέξεο πξνηνχ εθδεισζεί ε επίγεηα επίζεζε. Απηά, ζε ζπλδπαζκφ κε πιαηθφξκεο θαη κέζα βαζεηάο δηείζδπζεο θαη αλαγλψξηζεο, απνηέιεζαλ κία απφ ηηο πιένλ αμηφπηζηεο θαη ζπλερείο πεγέο πιεξνθνξηψλ γηα ηνπο ηαθηηθνχο δηνηθεηέο, νη νπνίνη ρξεζηκνπνηνχζαλ ηα πιεξψκαηα Δ/Π γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ απφ αλζξψπηλεο πεγέο (HUMINT)». Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο βι. ην Lieutenant Colonel Dennis A. Williamson U.S. Army research/1993.

97 χκθσλα κε κειέηε ζηειέρνπο ηνπ ακεξηθάληθνπ ζηξαηνχ πνπ ππνβιήζεθε ην 1993 κε ζέκα ηελ ζεκαληηθή

ζπκβνιή ησλ λενεκθαληδφκελσλ κεΔΑ ζηνλ Πφιεκν ηνπ Κφιπνπ, παξά ην γεγνλφο φηη ππάξρνπλ δηάθνξνη ηχπνη Δ/Π ζε ππεξεζία γηα ηελ εθηέιεζε απνζηνιψλ αλαγλψξηζεο, εληνχηνηο ην πιένλ θαηάιιειν Δ/Π γηα ηελ εθηέιεζε απνζηνιψλ επηζεηηθήο αλαγλψξηζεο πξέπεη λα ζεσξείηαη ην OH-58D, εμαηηίαο ηνπ ζπλδπαζκνχ ησλ δπλαηνηήησλ παξαηήξεζεο πνπ δηαζέηεη (κε ηελ ρξήζε θάκεξαο εκέξαο θαη ζεξκηθνχ ίρλνπο), κε ην αδξαλεηαθφ ζχζηεκα λαπηηιίαο ηνπ, ην κηθξφ νπηηθφ θαη Ζ/Μ ίρλνο ηνπ, αιιά θαη ην ηδηαίηεξα ρακειφ θφζηνο ψξαο πηήζεο ηνπ.

98 Οη απαηηήζεηο ζρεδίαζεο ησλ απνζηνιψλ ησλ κεΔΑ πξνζνκνηάδνπλ ζχκθσλα κε ην ΝΑΣΟ, κε ηηο αληίζηνηρεο γηα

επαλδξσκέλεο επίγεηεο επηρεηξήζεηο, ελψ είλαη ζσεδόν όμοιερ κε εθείλεο ησλ επαλδξσκέλσλ ελαέξησλ κέζσλ ηεο Αεξνπνξίαο ηξαηνχ. (NATO, 2014)