2

Η τραγωδία του Ευριπίδη Ελένη

σε εικονογράφηση από τους µαθητές του 1ου Γυµνασίου Μελισσίων

υπεύθυνη καθηγήτρια Βερικίου Ευσταθία

έλαβαν µέρος οι µαθητές

Συλίκου ΄Αννα Ρίζος Σέργιος Κούρτι Γιονίτα Φίλιππας Κων/νος Λιόλιου Μικαέλα Τακµατζίδου Χρυσ. Σακελλαρίου Πέγκυ Λιάπη Κατερίνα Φίλιππας Νικήτας Σακελλαρίου Τζένη Λυκοτραφίτη Μερσίνη Σινοπούλου Βασιλεία Τσιµπούκη Αργυρώ Μοσκάτ Βικέντιος Φιλιππόπουλος Αλέξανδρος Κωνσταντάκης Φίλιππας Νταβέλη Μαρία ∆αµιανίδου Σαµπρίνα Κουκουλά Σοφία Μοντσενίγος Χρήστος Χατζηαργυρίου Θεόδ. Ντακµαρέλλου Τατιάνα Παγουλάτος Αλέξανδρος Παππάς Στέλιος Γκότσης Τάσος Γκίκα Κλάους Παπαδάκη Ιωάννα Λάζος Κων/νος Ιερεµίας Στέλιος Στεφανάκη Θάλεια

Πλάκα ΄Αννα

3

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩ∆ΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙ∆Η «ΕΛΕΝΗ»

Μια από τις τραγωδίες του Ευριπίδη που έχει διασωθεί στο ακέραιο είναι η Ελένη. Μέσω αυτού του έργου ο ποιητής βρίσκει

την ευκαιρία να τονίσει τη µαταιότητα του πολέµου. Η υπόθεσή της εκτυλίσσεται στην Αίγυπτο και συγκεκριµένα στο νησί Φάρος. Εκεί η ηρωίδα έχει µεταφερθεί από τον Ερµή και διαµένει στο ανάκτορο του βασιλιά Πρωτέα ενώ το είδωλό της ακολουθεί τον Πάρη στην Τροία. Ο Πρωτέας πεθαίνει και ο διάδοχός του Θεοκλύµενος τη ζητά σε γάµο. Η Ελένη όµως παραµένει πιστή στο Μενέλαο, τον άντρα της, και αρνείται να τον παντρευτεί. Ο Τεύκρος την πληροφορεί για την καταστροφή της Τροίας και της λέει πως ο Μενέλαος πιθανόν να έχει σκοτωθεί. Η Ελένη τον συµβουλεύει να κρυφτεί, γιατί ο βασιλιάς σκοτώνει όλους τους Έλληνες που φτάνουν στη χώρα του, ενώ εκείνη ( συµβουλευόµενη το χορό) επισκέπτεται τη µάντισσα Θεονόη για να εξακριβώσει την αλήθεια.

Ο Μενέλαος εµφανίζεται και διηγείται πώς περιπλανήθηκε πολύ στη θάλασσα και πώς έφτασε σ΄αυτό τον άγνωστο τόπο µε την – όπως πιστεύει- γυναίκα του. Όµως, η γερόντισσα που είναι υπηρέτρια στο παλάτι, τον πληροφορεί πως η πραγµατική του γυναίκα βρίσκεται εκεί. Επακολουθεί η αναγνώριση των δύο συζύγων και χαρά τους είναι µεγάλη αλλά δεν κρατάει πολύ δυστυχώς. Ο Μενέλαος κινδυνεύει από τον Θεοκλύµενο και πρέπει να κρυφτεί. Αυτός αρνείται να το κάνει και η µάντισσα που τον αναγνωρίζει, πείθεται να µην τον προδώσει. Η Ελένη ξεγελά τον Θεοκλύµενο και παίρνει πλοίο µε ναύτες τάχα για να σκορπίσει την τέφρα του Μενελάου ενώ στη πραγµατικότητα φεύγει µαζί του. Ο Θεοκλύµενος το µαθαίνει όταν αυτοί έχουν φύγει και θέλει να σκοτώσει την Θεονόη που τους κάλυψε, όµως οι ∆ιόσκουροι που εµφανίζονται τον αποτρέπουν.

4

5

6

7

8

9

10

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο πρόλογος της τραγωδίας αυτής αποτελείται από ένα µονόλογο της Ελένης και ένα διάλογο µεταξύ Ελένης – Τεύκρου.

Α΄ ΣΚΗΝΗ: Ο µονόλογος της Ελένης. Στο µονόλογό της η Ελένη αναφέρεται: α) στον τόπο που βρίσκεται ( Αίγυπτο) δίνοντας πληροφορίες γι΄αυτόν όπως ότι είναι η

χώρα που ποτίζεται από το Νείλο και βασιλεύει ο Πρωτέας, β) στην καταγωγή της: κόρη του Τυνδάρεως και της Λήδας ή του ∆ία και της Λήδας και αδερφή των Κάστορα και Πολυδεύκη, από τη Σπάρτη, γυναίκα του Μενελάου και γ) πως βρέθηκε εκεί αφού για την οµορφιά της έγινε ο Τρωικός πόλεµος.

Β΄ ΣΚΗΝΗ: Ο διάλογος Ελένης –Τεύκρου.

Στο διάλογο ο Τεύκρος, αναφέρεται: στην οργή και το µίσος που νιώθουν οι Έλληνες για την Ελένη, για τα πάθη του Τρωικού πολέµου, β) στην καταγωγή του ( γιος του Ταλαµώνα, αδελφός του Αίαντα0, στο θάνατο και στα αίτια του θανάτου του Αίαντα που έγινε αφορµή να τον διώξει ο πατέρας του, στην τύχη του Κάστορα και του Πολυδεύκη που έγιναν αστέρια (∆ιόσκουροι), στο τι λέγεται για τον Μενέλαο και στο λόγο του ερχοµού του στην Αίγυπτο ( να τον βοηθήσει η µάντισσα κόρη του Πρωτέα η Θεονόη) για να ταξιδέψει αίσια και µε ούριο άνεµο να φτάσει στον προορισµό του την Κύπρο όπου πρέπει να ιδρύσει κατ΄εντολή του Απόλλωνα πόλη τη Σαλαµίνα.

Χρυσιάννα Τακµατζίδου

11

12

1) Περίληψη Σκηνή 1η

Βρισκόµαστε στην Αίγυπτο στη χώρα του Νείλου όπου εκεί παλιά βασίλευε ο Πρωτέας. Τα παιδιά του Πρωτέα ήταν ο

Θεοκλύµενος και η Θεονόη, Μια γυναίκα, η Ελένη, βρίσκεται πάνω από τον τάφο του Πρωτέα, κόρη του βασιλιά Τυνδάρεω και της Λήδας, βασιλιάδων της Σπάρτης. Τα βάσανα της Ελένης άρχισαν µε την «κρίσιν περί της Καλλίστης» ανάµεσα στις θεές Ήρα, Αθηνά, Αφροδίτη, µε κριτή τον Πάρη, γιό του βασιλιά της Τροίας Πριάµου. Η κρίση έγινε στην σπηλιά της Ίδης και ο Πάρης διάλεξε την Αφροδίτη, διότι του είχε τάξει ότι θα πάρει για γυναίκα του την ωραιότερη γυναίκα του κόσµου (την Ελένη). Η Ήρα οργίστηκε και έφτιαξε ένα είδωλο της Ελένης και το έδωσε στο Πάρη, ενώ ο ίδιος ξεσήκωσε πόλεµο ανάµεσα στους Τρώες και στους Έλληνες µε έπαθλο την Ελένη.

Ενώ ο Πάρης νόµιζε πως είχε την Ελένη και πολεµούσαν µε τους Έλληνες γι΄αυτήν, ο Ερµής την µετέφερε µέσα σ΄ένα σύννεφο στην Αίγυπτο, στο βασίλειο του Πρωτέα.

Για κακή της τύχη ο βασιλιάς Πρωτέας πεθαίνει και τώρα βασιλιάς γίνεται ο Θεοκλύµενος που την πιέζει να τον παντρευτεί. Και γι΄αυτό βρίσκεται στην 1η σκηνή του έργου η Ελένη να ικετεύει τον νεκρό βασιλιά Πρωτέα για να διαφυλάξει την τιµή του σώµατός της τουλάχιστον, αφού το όνοµά της είχε κακή φήµη.

Μιχαέλα Λιόλιου

13

14

2) Περίληψη Σκηνή 2η

Ένας άνδρας µε ένα τόξο στο χέρι µπαίνει απροσδόκητα στη σκηνή και στέκεται θαυµάζοντας τη µεγαλοπρέπεια του ανακτόρου. Η θέα της γυναίκας που στέκεται δίπλα στο µνήµα του βασιλιά Πρωτέα τον συγκλονίζει. Η πρώτη του αντίδραση είναι να σκοτώσει αυτήν την «άγνωστη» που µοιάζει στη µισητή Ελένη.

Αιτία της µεταστροφής του είναι η Ελένη, η οποία διψώντας να µάθει τι γίνεται στην Ελλάδα και στην Τροία καλλιεργεί στον ξένο την ιδέα της οµοιότητάς της µε την άλλη «Ελένη». Οι ερωτήσεις της οδηγούν σε αποκαλύψεις, που ξετυλίγουν ολόκληρο νήµα πόνου και δυστυχίας.

Ο Ξένος είναι ο Τεύκρος ( Έλληνας από τη Σαλαµίνα) γιός του βασιλιά Τελαµώνα που ταξιδεύει προς την Κύπρο, εξόριστος από τη πατρίδα του. Τον εξόρισαν επειδή δεν πήρε εκδίκηση για τον αδερφό του Αίαντα.

Ένας κύκλος θανάτου τυλίγει την Ελένη. Αµέτρητοι Έλληνες και Τρώες χάθηκαν εξαιτίας της. Ο Μενέλαος δεν έχει γυρίσει στη Σπάρτη και τον θεωρούν νεκρό.. Η Λήδα αυτοκτόνησε για την ντροπή της κόρης της αλλά και τα δυο της αδέρφια.

Ο Τεύκρος έχει έρθει στην Αίγυπτο για να επισκεφτεί τη µάντισσα Θεονόη για να του πει πώς θα φτάσει στην Κύπρο όπου τον στέλνει µε χρησµό ο Απόλλωνας. Αλλά η Ελένη τον διώχνει διότι Θεοκλύµενος θα σκότωνε όποιον Έλληνα µπαίνει στη χώρα.

Μιχαέλα Λιόλιου

19,36.01,07,05

15

16

17

18

19

20

Α΄ΕΠΕΙΣΟ∆ΙΟ

1η Σκηνή Ο Μενέλαος εµφανίζεται στη σκηνή. Στη αρχή αναθεµατίζει το γενάρχη της οικογένειάς του, τον Πέλοπα, και εκφράζει κάποια

περηφάνια για τον εαυτό του, γιατί οδήγησε τους Έλληνες στη νικηφόρα εκστρατεία της Τροίας. Ανακαλεί µε θλίψη στη µνήµη του τις απώλειες των Ελλήνων και περιγράφει τις περιπέτειές του που τον οδήγησαν στην Αίγυπτο. Ανακοινώνει πως έχει κρύψει σε µια σπηλιά την Ελένη, την οποία έφερε από την Τροία, και εξηγεί πως προσπαθεί να βρει τροφή για του συντρόφους του, οι οποίοι επιτηρούν την Ελένη.

2η Σκηνή

Μια Αιγύπτια γερόντισσα- θυρωρός του παλατιού ανακοινώνει στον Μενέλαο πως οι Έλληνες δεν είναι ευπρόσδεκτοι στην

Αίγυπτο, και προσπαθεί να τον αποµακρύνει από το παλάτι µε επίµονο και ενοχλητικό τρόπο. Ο Μενέλαος εκφράζει τη δισαρέσκειά του για την αφιλόξενη στάση της γερόντισσας και ζητά να µάθει πού βρίσκεται και για ποιο λόγο ο βασιλιάς της χώρας είναι εχθρικός απέναντι στους Έλληνες. Η γερόντισσα ικανοποιώντας την επιθυµία του Μενελάου απαντάει στις ερωτήσεις του και του γνωστοποιεί ότι στη χώρα βρίσκεται η Ελένη από τη Σπάρτη. Ο Μενέλαος εκφράζει την απορία και την έκπληξή του, αλλά η γερόντισσα επιµένει να φύγει από τη χώρα γιατί κινδυνεύει.

3η Σκηνή

Ο Μενέλαος αξιολογεί τις πληροφορίες που του έδωσε η γερόντισσα και την κατάσταση που διαµορφώθηκε και καταλήγει στο

συµπέρασµα ότι η Ελένη στην οποία αναφέρθηκε η γερόντισσα δεν έχει καµία σχέση µ΄αυτήν που έφερε από την Τροία. Έτσι αποφασίζει να αντιµετωπίσει το βασιλιά.

Αναστάσιος Γκότσης

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

Β΄Επεισοδιο

στίχοι: 588-1219

Περίληψη Η Ελένη αναγνωρίζει τον Μενέλαο όµως εκείνος δεν πιστεύει ότι είναι αυτή. Έπειτα εµφανίζεται ι αγγελιοφόρος που είναι

σύντροφος του Μενελάου και αναγγέλλει την εξαφάνιση της Ελένης από τη σπηλιά και τα λόγια που είπε πριν ανέβει στους ουρανούς. Ο Μενέλαος αναγνωρίζει την Ελένη ύστερα από µία εκτίµηση της κατάστασης των κινδύνων που απειλούν και τους δύο. Έπειτα από αρκετή σκέψη αποφάσισαν να καταστρώσουν ένα σχέδιο για να αποδράσουν από το παλάτι και την Αίγυπτο. Η απόφασή τους ήταν να παρακαλέσουν τη Θεονόη να τους βοηθήσει. Εµφανίζεται η Θεονόη πολύ τελετουργικά και τους αποκαλύπτει τις διαθέσεις των θεών απέναντί τους Μετά από πολλά επιχειρήµατα της Ελένης και του Μενελάου η Θεονόη υπόσχεται ότι θα τους βοηθήσει.

Κατερίνα Λιάπη

31

32

33

34

35

36

Β΄Επεισόδιο

στίχοι:917-1137

4η Σκηνή

Η Θεονόη µπαίνει στη σκηνή µε τελετουργική µεγαλοπρέπεια. Στη συνέχεια λέει ότι η προφητεία της για τον ερχοµό του Μενελάου επαληθεύτηκε και αποκαλύπτει τα σχέδια των θεών. Μετά η Ελένη γονατίζει στα πόδια της και την ικετεύει µε λόγια συγκινητικά και συναισθηµατικά. Στην επόµενη σκηνή παίρνει το λόγο ο Μενέλαος και µε λογικά επιχειρήµατα προσπαθεί να την κάνει συνένοχο στο µυστικό της. Τελικά η Θεονόη παίρνει την απόφαση που ταιριάζει στο ήθος της. Θα παρακάµψει την εντολή του Θεοκλύµενου και δεν θα του µιλήσει για τον Μενέλαο. Τα βάσανά τους όµως δεν έχουν τελειώσει γιατί πρέπει µόνοι τους να σχεδιάσουν τη φυγή τους και να προσευχηθούν ώστε να µαλακώσει η Αφροδίτη και να µην αλλάξει γνώµη η Ήρα .

Κωνσταντίνος Λάζος

37

38

39

40

5η Σκηνή

στίχοι: 1138-1219

Στην προηγούµενη σκηνή η Θεονόη πείσθηκε από τα λόγια του Μενελάου και της Ελένης και δεν τους πρόδωσε στον αδερφό της. Εδώ βλέπουµε τους δύο ήρωες να προσπαθούν να βρουν ένα σχέδιο για να φύγουν. Αρχικά λοιπόν ο Μενέλαος προτείνει να φύγουν µε µία .άµαξα, όµως η Ελένη του λέει ότι αυτό δεν γίνεται αφού δεν ξέρουν το τόπο. Μετά σκέφτεται να σκοτώσει τον βασιλιά, αλλά η Ελένη του θυµίζει ότι η Θεονόη δεν θα επέτρεπε κάτι τέτοιο και εκφράζει το δικό της σχέδιο: να προσποιηθούν ότι ο Μενέλαος είναι νεκρός και η Ελένη θα τον θρηνεί. Έτσι θα ζητήσει να του απονείµει τιµές στο πέλαγος και να την συνοδεύσουν ο Μενέλαος που θα υποδυθεί έναν σύντροφό του που τον είδε να πεθαίνει και οι σύντροφοί του. Με αυτό τον τρόπο θα εξασφαλίσουν πλοίο, προµήθειες και χρόνο ώστε να αποµακρυνθούν αρκετά και να ξεφύγουν. Η σκηνή τελειώνει µε την Ελένη να προσεύχεται στους θεούς να την βοηθήσουν, γιατί ξέρει ότι η αποτυχία του σχεδίου της θα σήµαινε σίγουρο θάνατο.

41

42

43

Γ΄ΕΠΕΙΣΟ∆ΙΟ

στίχοι: 1286-1424

Περίληψη

Ο Θεοκλύµενος εµφανίζεται οργισµένος και ανήσυχος για την Ελένη καθώς έχει µάθει για κάποιο ξένο που είχε φθάσει στην Αίγυπτο. Εκείνη τη στιγµή η Ελένη εµφανίζεται µε µαύρα ρούχα και πένθιµη εµφάνιση. Του ανακοινώνει ότι πέθανε ο Μενέλαος και του τον συστήνει ως αγγελιοφόρο για να τον ξεγελάσει. Μετά του ζητά αν µπορεί να προσφέρει τιµές στον άνδρα της που πέθανε στη θάλασσα. Ο βασιλιάς δίνει ένα καράβι και νεκρικές προσφορές στο Μενέλαο πιστεύοντας ότι είναι ο αγγελιοφόρος, για να πάει την Ελένη στο πέλαγος. Το σχέδιο της απόδρασης του Μενέλαου και της Ελένης τίθεται σε εφαρµογή µε επιτυχία.

Κατερίνα Λιάπη

44

45

46

47

48

49

50