∞ÁÚfiÎÙËÌ·νησιωτικό ΙΟΥΝΙΟΣ - ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011 ΤΕΥΧΟΣ 16Ο

Îτο περιοδικό των παραγωγών του Αιγαίου

∫ÂÚ‰›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ °ÂÚÌ·ÓÔ‡˜ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Ï¿‰È∫ÂÚ‰›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ °ÂÚÌ·ÓÔ‡˜ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Ï¿‰È

ΡΕΠΟΡΤΑΖΒακτήριο εξοντώνει το δάκοΤρεις Eνώσεις µπροστά σε κρίσιµες αποφάσεις

™À¡∂¡∆∂À•HΚωνσταντίνος Μουσουρούλης

«∏ ΢‚¤ÚÓËÛË ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Û¯Â‰È·ÛÌfi › Ù˘ ∫∞¶»

∞ºπ∂ƒøª∞: ∂ÂÓ‰‡ÛÂȘ ÛÙÔ ¯ˆÚ¿ÊÈ

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 3

...ÙË Û‡ÓÙ·ÍË

∂∂πιστροφή στο χωράφι. Η οικονοµική κρί-ση, ο υπερκορεσµός και οι απολύσειςπροσωπικού από το δευτερογενή και τρι-τογενή τοµέα της παραγωγής, αλλάζουν ταδεδοµένα και φέρνουν νέους ανθρώπους

στην ύπαιθρο. Αυτή τη φορά δεν είναι µετανάστες απότην Αλβανία, τη Βουλγαρία και τη Γεωργία, που αποφα-σίζουν να κάνουν πατρίδα τους την ελληνική ύπαιθρο.Αυτή τη φορά είναι οι νέες και παλιότερες γενιές Ελλή-νων, που είχαν φύγει στις µεγάλες πόλεις της χώρας, αλ-λά έπεσαν θύµατα της κρίσης. Πολλοί από αυτούς είχανένα πατρικό σπίτι στο χωριό ίσως και κάποιο χωραφάκι.∆εν τα πούλησαν ποτέ για να µην ξεκοπούν από τις ρίζεςτους. Αλλά φαίνεται πως τώρα ήρθε η ώρα να επιστρέ-ψουν εκεί από όπου ξεκίνησαν οι ίδιοι ή οι γονείς τουςπριν µερικές δεκαετίες για να βρουν την τύχη τους στηνΑθήνα, τη Θεσσαλονίκη ή τον Πειραιά. Παράλληλα όµως έχει ανακοπεί η τάση φυγής της νεο-λαίας από τα χωριά προς τα µεγάλα αστικά κέντρα αλλάκαι τις περιφερειακές πόλεις, όπου η ζωή έχει γίνει πο-λύ ακριβή και οι εργασιακές ευκαιρίες είναι περιορισµέ-νες ως ανύπαρκτες. Τα παραπάνω στοιχεία καταγράφονται σε µελέτη της ΠΑ-ΣΕΓΕΣ ως µια τάση αύξησης του αγροτικού πληθυσµούτης χώρας µας.

∆εν µπορούµε να ξέρουµε για πόσα χρόνια θα κρατήσειαυτή η τάση. Ίσως σύντοµα να αναστραφεί. Ίσως πάλι ναδιαρκέσει για πολλά χρόνια. Είτε στη µία είτε στην άλληπερίπτωση πάντως, τα χωριά µας, τα νησιά µας και µαζίµε αυτά και η πρωτογενής παραγωγή, έχουν µια χρυσήευκαιρία να κερδίσουν τη µάχη της επιβίωσης. Αρκεί το νέο δυναµικό που µπαίνει στην παραγωγή, ναέχει την ευκαιρία να ξεδιπλώσει τις δυνατότητες του. Αρ-κεί να µην προσπαθήσουµε να το βάλουµε στα πλαίσιαπου είχαν διαµορφώσει παλιότερες γενιές.Τα πρώτα µηνύµατα που µας δίνει αυτό το δυναµικό, είναιιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Την ώρα που κορυφαίοι κυβερ-νητικοί παράγοντες κάνουν λόγο για χρεωκοπία, έστω καιεπιλεκτική, περίπου 350 αγρότες του Βορείου Αιγαίου α-ψηφούν την καταστροφολογία. Ετοιµάζουν επενδύσειςµέσα από τα «Σχέδια Βελτίωσης», η υλοποίηση των οποί-ων είναι µια πραγµατική περιπέτεια στις οικονοµικές συν-θήκες που διαµορφώνονται στη χώρα. Ελπίζουµε, τώρα που δεν είναι αναγκαία η κρατική συµ-µετοχή στα κοινοτικά προγράµµατα, το Υπουργείο Αγρο-τικής Ανάπτυξης να χρηµατοδοτήσει όλα τα επενδυτικάσχέδια. Οφείλει να στηρίξει αυτούς τους ανθρώπουςπου επιλέγουν µέσα στη δίνη της κρίσης, να οραµατίζο-νται ένα καλύτερο µέλλον.

ÂÈηÈÚfiÙËÙ·

4 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÂÚÈÂ fiÌÂÓ·Επικαιρότητα ...................................................................4

Ρεπορτάζ

8 ™Ù¿ÛÈ̘ ÔÈ ÂÍ·ÁˆÁ¤˜ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›·

12 µ·ÎÙ‹ÚÈÔ ÂÍÔÓÙÒÓÂÈ ÙÔ ‰¿ÎÔ

22 ∆ÚÂȘ EÓÒÛÂȘ ÌÚÔÛÙ¿ Û ÎÚ›ÛÈ̘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ

25 ∆Ô «ª·ÏÙ·Ù˙‹˜» ÙÚ¤¯ÂÈ...

32 °ÈÔÚÙ¤˜ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ÂÓ Ì¤Ûˆ ÎÚ›Û˘

Αφιέρωµα: Ελαιόλαδο .................................................14-21

16 ŒÓ·˜ ÛÙ¿‚ÏÔ˜ ·fi ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ20 ∆Ú˘ÁÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ·Óıfi Ù˘ ™·Ìȷ΋˜ Á˘

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑTEYXOΣ 16O

ΙΙΟΟΥΥΝΝΙΙΟΟΣΣ -- ΙΙΟΟΥΥΛΛΙΙΟΟΣΣ -- ΑΑΥΥΓΓΟΟΥΥΣΣΤΤΟΟΣΣ22001111

Ιδιοκτήτης Eκδότης - ∆ιευθυντής:

MMααννόόλληηςς MMααννώώλλααςς

Yπεύθυνος σύνταξης: ΝΝίίκκοοςς ΜΜααννάάββηηςς

Συνεργάτες: ΒΒααγγγγεελλιιώώ ΧΧρρηησσττίίδδοουυ

ΈΈλλεενναα ΧΧοουυσσννήήΜΜααρρίίαα ΣΣεελλάάχχαα

ΟΟρρέέσσττηηςς ΧΧρρηησσττίίδδηηςςΑΑρριισσττεείίδδηηςς ΣΣγγααττζζόόςς

∆ιόρθωση κειµένων: MMααρριιάάννθθηη ΠΠααρραασσκκεευυάά

Φωτογραφίες: ΦΦωωττοογγρρααφφιικκόό ααρρχχεείίοο ««EEMMΠΠPPOOΣΣ»»

Art Director: XXρρήήσσττοοςς ΠΠααρραασσκκεευυααΐΐδδηηςς

Yπεύθυνη διαφήµισης περιοδικού: ΜΜααρρίίαα ΚΚοορρδδεερράά

∆ιαφηµιστικό τµήµα:KKααλλλλιιόόππηη ΨΨααρριιααννοούύ

ΚΚωωννσσττααννττίίνναα ΜΜοουυττζζοουυρρέέλλλληηΈΈφφηη ΣΣττρρααββοοσσκκοούύφφηη

ΛΛάάµµππρροοςς ΑΑννεεµµάάςς

Παραγωγή - Eκτύπωση: EEΠΠIIKKOOIINNΩΩNNIIAA ΛΛEEΣΣBBOOYY AA..EE..

KKααρράά TTεεππέέ,, 8811110000 ΜΜυυττιιλλήήννηηΤΤηηλλ.. 2222551100 2277880011FFaaxx 2222551100 2277330000

ee--mmaaiill:: iinnffoo@@eemmpprroossnneett..ggrrUURRLL:: hhttttpp::////wwwwww..eemmpprroossnneett..ggrr

t¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÊÔÚ¤· ‰È·¯Â›ÚÈÛ˘ ÙˆÓ ·Ô‚Ï‹ÙˆÓ

∞∞ρκετές φορές µέσα α-πό τις σελίδες του πε-

ριοδικού µας, έχουµε πα-ρουσιάσει τα προβλήµαταπου αντιµετωπίζουν τα ε-λαιοτριβεία της Σάµου. ΤονΙούλη, ο Σύλλογος Ελαιοτρι-βέων του νησιού µαζί µετον Πρόεδρο του Επιµελη-τηρίου Σάµου, συζήτησαντη δυνατότητα δηµιουργίαςφορέα για τη διαχείριση

των αποβλήτων των ελαιοτριβείων. Τώρα οι παραπά-νω φορείς ζητούν από το ∆ήµο του νησιού, να προ-χωρήσει στη χωροθέτηση του σηµείου που θα δηµι-ουργηθεί η µονάδα επεξεργασία των αποβλήτων. Όταν λυθεί το θέµα, τα 15 ελαιοτριβεία της Σάµουθα µπορέσουν να πάρουν τις απαραίτητες άδειες λει-τουργίας. Ο Σύλλογος Ελαιοτριβέων επιδιώκει ναβρεθεί ένας χώρος για τα υπολείµµατα χωρίς να επι-βαρύνουν το περιβάλλον αλλά και µε αποκλειστικήκάλυψη των εξόδων που απαιτούνται για την επεξερ-γασία τους από τους ίδιους τους ελαιοτριβείς. Η σύσκεψη που πραγµατοποιήθηκε µε πρωτοβουλίατου Επιµελητηρίου, είναι µια συνέχεια της ηµερίδαςπου είχε κάνει ο ∆ήµος και αφορούσε τη διαχείρισητων αποβλήτων των ελαιοτριβείων και τους τρόπουςπου µπορούν αυτά να χρησιµοποιηθούν σαν ανακυ-κλώσιµα υλικά.

¶ÈÛÙÔÔÈ‹ıËÎÂ

∏∏Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισµών ∆ωδεκανή-σου πιστοποιήθηκε για την εφαρµογή του συ-

στήµατος ολοκληρωµένης διαχείρισης. Πρόσφαταπραγµατοποιήθηκαν επιτόπιοι έλεγχοι τόσο στην Έ-νωση όσο και στους παραγωγούς που συµµετέχουνστο πρόγραµµα. Μέσα από τη διαδικασία εντοπίστη-καν τα σηµεία που έχρηζαν βελτίωσης, έγιναν οι α-

Ο πρόεδρος τωνελαιοτριβέων της Σάµου,

K. Χρήστος Βακιντής

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 5

Συνέντευξη

29 ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ªÔ˘ÛÔ˘ÚÔ‡Ï˘: «∏ ∫˘‚¤ÚÓËÛË ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Û¯Â‰È·ÛÌfi › Ù˘ ∫∞¶»

Άρθρα

34 ∂Í·ÓÙÏË̤ÓÔ ˘fiÛÙڈ̷ ηÏÏȤÚÁÂÈ·˜ Ì·ÓÈÙ·ÚÈÒÓ… ªÈ· ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋ χÛË ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÎÔÌfiÛÙ

Βότανα του Βορειοανατολικού Αιγαίου

33 §Ô‡ÈÓ·

Πίνακες τιµών αγροτικών προϊόντων..........................36-37

Αγροτική ατζέντα .........................................................38

παραίτητες συστάσεις και υλοποιήθηκαν οι σχετικές διορ-θωτικές ενέργειες.Η διάρκεια ισχύος της πιστοποίησης, είναι τριετής µε κατα-ληκτική ηµεροµηνία την 14η Μαρτίου 2014. Η διοίκησητης ΕΑΣ ∆ωδεκανήσου εξέφρασε την ικανοποίηση της γιατο θετικό αποτέλεσµα και την πιστοποίηση στα πλαίσια τουδύσκολου αυτού έργου, η προετοιµασία του οποίου διήρκε-σε δύο χρόνια.

∂ȉfiÙËÛË Ì·ÛÙ›¯·˜

¶¶ληρώθηκε η επιδότηση στους µαστιχοπαραγωγούς τηςΧίου, που προέρχεται από το πρόγραµµα στήριξης της

αγροτικής παραγωγής στα νησιά του Αιγαίου. Το ποσό πουκαταβλήθηκε σε 1.264 παραγωγούς, ανέρχεται στα1.045.070,00 ευρώ.

√È ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘ ∫∫∂ ÁÈ· ÙÔ Û·ÌÈÒÙÈÎÔ ÎÚ·Û›

™™ε ανοιχτή εκδήλωση που πραγµατοποιήθηκε τον Ιούνιο,η κοµµατική οργάνωση του ΚΚΕ παρουσίασε τις θέσεις

του κόµµατος για το σαµιώτικο κρασί και την Ένωση Οινο-ποιητικών Συνεταιρισµών Σάµου (ΕΟΣΣ). Τα βασικά σηµείατης θέσης του κόµµατος είναι:- ∆ιαγραφή όλων των χρεών της ΕΟΣΣ. - Άτοκη δανειοδότησή της από δω και πέ-ρα. - Εκχώρηση του µέρους της άτοκης κρατι-κής χρηµατοδότησης που προσχηµατικάπαρακρατήθηκε.- Κατάργηση του τέλους α-κίνητης περιουσίας, τηςπεραίωσης και κάθε φό-ρου που επιβαρύνει το σα-µιώτικο κρασί. - Επαναφορά της επιδότη-σης εξαγωγών και της επιδό-τησης επιτοκίου. Τα παραπάνω εντάσσονται στοσχεδιασµό του ΚΚΕ για τη δηµι-ουργία παραγωγικών συνεται-ρισµών σε όλη τη χώρα.

∏ÌÂÚ›‰· ÁÈ· ÙËÓ ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·

TTα προβλήµατα που αντιµετωπίζει ο κλάδος της κτηνο-τροφίας, ήταν το αντικείµενο ηµερίδας που πραγµατο-

ποιήθηκε στη Σάµο τον περασµένο Ιούνη. Ο κλάδος αντιµε-τωπίζει τεράστια προβλήµατα µετά το κλείσιµο του µοναδι-κού ιδιωτικού σφαγείου που λειτουργούσε στο νησί. Σήµε-ρα οι κτηνοτρόφοι του νησιού είναι υποχρεωµένοι να στέλ-νουν τα ζώα τους στη Χίο για σφαγή µε αποτέλεσµα να αυ-ξάνονται κατά πολύ το κόστος και οι τιµές τους.

«ºÚ¤ÓÔ» Û ·‰ÈηÈÔÏfiÁËÙ˜ ·˘Í‹ÛÂȘ˙ˆÔÙÚÔÊÒÓ

¡¡α σταµατήσουν τις ενδεχόµενες αδικαιολόγητες αυξή-σεις τιµών στις ζωοτροφές που απειλούν να µετακυλι-

στούν στην τελική τιµή κρεάτων, πουλερικών και γαλακτο-κοµικών, επιδιώκουν να θέσουν τα συναρµόδια υπουργείαΑγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων και Περιφερειακής Ανά-πτυξης και Ανταγωνιστικότητας, µε αγορανοµική διάταξη. Ο-ρισµένες κινήσεις έγιναν το προηγούµενο χειµώνα χωρίςουσιαστικά αποτελέσµατα. Όµως η όλη προσπάθεια θα κρι-θεί από τα µέσα Σεπτεµβρίου ως τα τέλη Οκτωβρίου, δηλα-δή τότε που πραγµατοποιείται ο µεγαλύτερος όγκος των α-γοροπωλησιών κάθε έτους. Οι τιµές των ζωοτροφών από

το 2007 ως το 2010, κατέγραψαν άνοδο 50%. Το κόστοςτων ζωοτροφών συµβάλει κατά 60% στο τελικό κόστοςπροϊόντων των κτηνοτροφικών προϊόντων.

¢·ÎÔÎÙÔÓ›· ÌÂÙ’ ÂÌÔ‰›ˆÓ

¶¶ολύ µεγάλες καθυστερήσεις είχαµε για ακόµη µια χρο-νιά, στην έναρξη των φετινών προγραµµάτων δακοκτο-

νίας. Στη Λέσβο, όπου η δακοκτονία πραγµατοποιείται µεευθύνη της ∆ιεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης, ο πρώτοςψεκασµός ξεκίνησε στις 8 Ιουλίου. Σε άλλα νησιά του Αιγαί-ου, αν και η δακοκτονία γίνεται από εργολάβους, η έναρξητων ψεκασµών καθυστέρησε ακόµη περισσότερο. Οι επι-πτώσεις των καθυστερήσεων αναµένεται να γίνουν ορατέςαπό τα τέλη Οκτωβρίου.

∏ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· «Î·›ÂÈ» Ù· ÊÚÔ‡Ù·

°°νωστά φρούτα και ξηροί καρποί, όπως τα κεράσια και ταφιστίκια, θα αντιµετωπίζουν ολοένα µεγαλύτερες δυσκο-

λίες στις εύκρατες περιοχές, ιδιαίτερα γύρω από τη Μεσό-γειο, όσο αυξάνεται η θερµοκρασία, λόγω της κλιµατικής αλ-λαγής. Και αυτό θα ασκήσει σοβαρές πιέσεις στους παραγω-γούς, που δεν φαίνεται να έχουν αντιληφθεί το πρόβληµα,σύµφωνα µε µια νέα διεθνή επιστηµονική έρευνα.Οι ερευνητές από την Κένυα, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ, που

δηµοσίευσαν τη σχετική µελέτη στο περιοδικό «PLoS ONE»,σύµφωνα µε το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, εκτιµούν ότιακόµα και αν ληφθούν αποτελεσµατικότερα µέτρα για τον πε-ριορισµό της υπερθέρµανσης, η επίπτωση της κλιµατικής αλ-λαγής θα είναι αρκετά σοβαρή, για να δηµιουργήσει πονοκε-φάλους στον κλάδο των φρούτων και ξηρών καρπών, που κά-νει τζίρο περίπου 100 δισεκατοµµυρίων δολαρίων το χρόνο.

6 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÂÈηÈÚfiÙËÙ·

°Â˘ÛÈÁÓˆÛ›· ÎÚ·ÛÈÔ‡ ÛÙË ª˘ÙÈÏ‹ÓË

ªªια εξαιρετική βραδιά για τους φίλους του καλού κρασιού, διοργάνωσαν οΣύλλογος Γευστικής και Εικαστικής Παρέµβασης Οίνου «Περί οίνου ο λό-

γος» και το οινοποιείο του Οινοφόρου Μεγαλοχωρίου, στις εγκαταστάσεις τουοινοποιείου. Κατά τη διάρκεια της, τα µέλη του Συλλόγου µε επικεφαλής τονΠρόεδρο και Sommelier ∆∆ηηµµήήττρρηη ∆∆ιιρρχχααλλίίδδηη, βαθµολόγησαν τα κρασιά που πα-ράγει η επιχείρηση. Πραγµατοποιήθηκε κάθετη, φανερή, οµαδική γευσιγνωσία στα τρία κρασιά τουοινοποιείου, κατά την οποία βαθµολογήθηκαν τα κρασιά για το χρώµα τους, τοάρωµα τους, τη γεύση καιτην επίγευση τους. Το λευ-κό «∆άφνις και Χλόη» καιτο «Μάκαρα» απέσπασαν86 βαθµούς στους 100και το κόκκινο «∆άφνις καιΧλόη» 90 βαθµούς στους100. Ο Σύλλογος έχει ωςστόχο να αναδείξει την α-νωτερότητα του επώνυµουεµφιαλωµένου κρασιούκαι πραγµατοποιεί γευσι-γνωσίες ακολουθώντας τιςεπίσηµες διαδικασίες.

Δοχεία τυροκομικώνΔοχεία τουρσιώνΔοχεία ελαιώνΔοχεία ελαιoλάδωνΔοχεία μελιούΔοχεία λιπαντικών

Κατασκευή ειδών συσκευασίας από ΛευκοσίδηροΛΕΥΚΟΣΙΔΗΡΟΥΡΓΙΑ ΚΑΒΑΛΑΣ Α.Ε.7ο χιλ. Π.Ε.Ο. Καβάλας - Θεσσαλονίκης, Τ.Θ. 1357, Τ.Κ. 65110, ΚαβάλαΤηλ.: 2510. 326325 - 2510. 326253 - 2510. 326256 - Φάξ: 2510. 326236Web: www.lefka.gr - E-mail: info@lefka.gr

∆˘ÚÔ‚ÔÏ¿ÎȪ˘ÙÈÏ‹Ó˘

™™πάνια συνα-ντάµε νη-

σιωτικά προϊό-ντα στα ράφιατων σούπερµάρκετ του οµί-λου Lidl. Ένα απόαυτά είναι το τυροβολά-κι Μυτιλήνης, που παράγει α-ποκλειστικά η εταιρεία Λεσβιγάλ. Το τυροβολάκι πε-ριέχει 15% ως 20% κατσικίσιο γάλα. Το πρόβειο γά-λα κυµαίνεται από 80% ως 85%. Τα λιπαρά του κυ-µαίνονται από 45% ως 48%. Από την επιτυχία τηςαρχικής διάθεσης του προϊόντος, θα εξαρτηθεί ηδιάθεση του στο εξωτερικό.

™ÂÌÈÓ¿ÚÈ· ·fi ÙË ¢∏ø

∂∂κπαιδευτικά προγράµµατα στη βιολογική γεωρ-γία, οργάνωσε η ∆ΗΩ στα νησιά του Βορείου Αι-

γαίου. Το πρώτο σεµινάριο πραγµατοποιήθηκε στη

Λέσβο και συγκεκριµένα στην περιοχή της Ερεσού.Από 22 ως 28 Αυγούστου 2011, στο αγρόκτηµαΧλιαρά, εκπαιδεύτηκαν νέοι αγρότες στην παραγω-γή βιολογικών φρούτων και κηπευτικών. Επίσης στηΣάµο, στο κτήµα Βακίρη, έγινε εκπαίδευση 10 α-γροτών στη βιολογική καλλιέργεια της ελιάς. Βασικήεργασία την πρώτη εβδοµάδα, ήταν το καθάρισµακαι η προετοιµασία του ελαιώνα για τη συγκοµιδή, ε-νώ τη δεύτερη και την τρίτη εβδοµάδα θα πραγµατο-ποιηθεί η συγκοµιδή. Οι ηµεροµηνίες που θα πραγ-µατοποιηθεί το σεµινάριο είναι από 3-8 Οκτωβρίου,7-12 Νοεµβρίου και 12-17 ∆εκεµβρίου.

∂ÈÛ΢‹ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ‰ÚfiÌˆÓ ÛÙË‚fiÚÂÈ· ÛÔ

™™τις 5 Αυγούστου δηµοπρατήθηκε το έργο επι-σκευής αγροτικών δρόµων στα χωριά της Αµα-

νής, στη Χίο. Το έργο έχει προϋπολογισµό 30.000ευρώ και αφορά τα χωριά Ποταµιάς, Πισπιλούντας,Χαλάνδρων, Κεράµου, Λεπτοπόδων, Αγιασµάτων,Κουρουνίων, ∆ιευχών, Κατάβασης, Κυπουριών καιΦυτών.

8 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÚÂÔÚÙ¿˙

AAννοοδδιικκέέςς ττάάσσεειιςς κκααττέέγγρρααψψαανν ττοο 22001100,,οοιι εελλλληηννιικκέέςς εεξξααγγωωγγέέςς σσττηη ΓΓεερρµµααννίίαα..ΌΌµµωωςς οοιι εεξξααγγωωγγέέςς ττρροοφφίίµµωωνν κκααιι πποο--ττώώνν πποουυ κκααττάά κκύύρριιοο λλόόγγοο εεννδδιιααφφέέ--ρροουυνν τταα ππρροοϊϊόόνντταα ττωωνν ννηησσιιώώνν µµααςς,, κκαα--

ττααγγρράάφφοουυνν κκάάµµψψηη ττηηςς ττάάξξηηςς ττοουυ 00,,8899%%.. ΣΣυυγγκκεεκκρριι--µµέένναα,, οο ττοοµµέέααςς ττωωνν ττρροοφφίίµµωωνν ππααρροουυσσιιάάζζεειι οορριιαακκήήααννάάκκααµµψψηη 11,,00%%,, εεννώώ οο ττοοµµέέααςς ττωωνν πποοττώώνν έέχχεειι ππττωω--ττιικκήή πποορρεείίαα.. ΟΟιι εεξξααγγωωγγέέςς ββιιοοµµηηχχααννιικκώώνν ππρροοϊϊόόννττωωννκκααιι οορρυυκκττώώνν,, κκααττααγγρράάφφοουυνν ααύύξξηησσηη ττηηςς ττάάξξηηςς ττοουυ77,,3322%%.. ΗΗ ααννάάλλυυσσηη ττηηςς ΕΕλλλληηννιικκήήςς ΠΠρρεεσσββεείίααςς σσττηηΓΓεερρµµααννίίαα,, ααννααφφέέρρεειι όόττιι οοιι εελλλληηννιικκέέςς εεξξααγγωωγγέέςς ππρροοςςττηη ΓΓεερρµµααννίίαα ααυυξξήήθθηηκκαανν ττοο 22001100 κκααττάά 44,,5533%% κκααιι αα--ννήήλλθθαανν σσεε 11,,7777 δδιισσεεκκααττοοµµµµύύρριιαα εευυρρώώ έέννααννττιι 11,,6699δδιισσεεκκααττοοµµµµύύρριιαα εευυρρώώ ττοο 22000099 κκααιι 11,,8822 δδιισσεεκκααττοοµµ--µµύύρριιαα εευυρρώώ ττοο 22000077.. ΠΠααρρ’’ όόλληη ττηηνν ααύύξξηησσηη,, ππααρραα--µµέέννοουυνν σσεε χχααµµηηλλόόττεερροο εεππίίππεεδδοο ααππόό ττοο υυψψηηλλόόττεερροοσσηηµµεείίοο ττοουυςς,, πποουυ σσηηµµεειιώώθθηηκκεε ττοο 22000077 µµεε 11,,9988 δδιι--σσεεκκααττοοµµµµύύρριιαα εευυρρώώ..Τα βασικά χαρακτηριστικά των ελληνογερµανικών ε-µπορικών σχέσεων δείχνουν ότι: H Γερµανία παραµένει ο κυριότερος εµπορικός εταί-ρος της Ελλάδας τόσο ως προς τις εξαγωγές όσο καιως προς τις εισαγωγές.Παρ’ όλη την ανάκαµψη των ελληνικών εξαγωγών το2010, το επίπεδό τους παραµένει χαµηλότερο τουυψηλότερου σηµείου που σηµειώθηκε το 2007.Οι γερµανικές εξαγωγές βρίσκονται σε πτωτική πο-ρεία από το 2008, µε αποτέλεσµα την συνέχιση τηςσυρρίκνωσης του εµπορικού µας ελλείµµατος αλλάκαι του συνολικού όγκου συναλλαγών.Όπως και τα προηγούµενα χρόνια, οι εξαγωγές µαςσυντίθενται περίπου κατά τα 2/3 από βιοµηχανικάπροϊόντα (περιλαµβάνονται τα προϊόντα ορυχείων/ε-ξόρυξης) και κατά 1/3 από τα τρόφιµα/ποτά (περι-λαµβάνεται η αγροτική παραγωγή).Οι γερµανικές εξαγωγές προς τη χώρα µας, συνέχι-σαν την πτωτική τους πορεία και το 2010. Έναντιτου 2009 µειώθηκαν κατά 15,75% και ανήλθαν σε5,02 δισεκατοµµύρια ευρώ εν συγκρίσει προς 5,96δισεκατοµµύρια ευρώ το 2009 και 7,24 δισεκατοµ-µύρια ευρώ το 2008, οπότε και είχαν φθάσει στο α-νώτατο σηµείο τους.Λόγω της µεγαλύτερης µείωσης των γερµανικών ε-ξαγωγών, το έλλειµµα εις βάρος της χώρας µας το2010, συρρικνώθηκε περαιτέρω κατά 23,80% σε3,25 δισεκατοµµύρια ευρώ. Οι ελληνικές εξαγωγές

αντιστοιχούν πλέον στο 35% των εισαγωγών, ενώ το2008 το ποσοστό ήταν µόλις 25%.Οι ελληνικές εξαγωγές στη Γερµανία, αποτελούν το10,9% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών, έναντι10,8% και 7,1% αντιστοίχως των εξαγωγών µαςπρος την Ιταλία και την Κύπρο. Τα ποσοστά του2009, ήταν 11,54% για τη Γερµανία, 11,50% γιατην Ιταλία και 7,2% για την Κύπρο.Η αύξηση των ελληνικών εξαγωγών θα συνεχισθεί το2011 λόγω των εξής παραγόντων:

Η γερµανική οικονοµία αναµένεται να αναπτυχθείτο 2011.Οι καταναλωτικές δαπάνες αναµένεται να σηµειώ-σουν αύξηση.Παρατηρείται ολοένα και µεγαλύτερο ρεύµα εξω-στρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων που ζη-τούν διέξοδο λόγω της συρρίκνωσης της εσωτε-ρικής τους αγοράς.Λόγω της αυξανόµενης πίεσης, οι ελληνικές επι-χειρήσεις εµφανίζονται διατεθειµένες να µειώ-σουν το περιθώριο κέρδους τους, προκειµένουνα επιτύχουν πωλήσεις.

∆· ÙÚfiÊÈÌ·Η κατηγορία των τροφίµων στο σύνολό της, µετά α-πό σαφώς ανοδική πορεία την περίοδο 2006 -2009, εµφάνισε στασιµότητα το 2010 µε οριακή ά-νοδο κατά 1% σε 503 εκατοµµύρια ευρώ. Οι διάφο-ρες υποκατηγορίες σηµειώνουν αντιφατικές επιδό-σεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι επιµέρους προϊόνταπου έχουν επιτύχει την είσοδό τους στις γερµανικέςαλυσίδες, σηµειώνουν άνοδο. Τέτοια είναι το ελαιό-λαδο, η φέτα, το στραγγιστό λευκό γιαούρτι, τα σπα-ράγγια, οι κονσέρβες ροδάκινου.Οι εξαγωγές γαλακτοκοµικών εξελίσσονται πολύ ικα-νοποιητικά, καθώς βρίσκονται σε ανοδική τάση απότο 2006 έως σήµερα. Το 2010, η αξία εξαγωγών

™Ù¿ÛÈ̘ ÔÈ ÂÍ·ÁˆÁ¤˜ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ÛÙË °ÂÚÌ·Ó›·

∫ÂÚ‰›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ °ÂÚÌ·ÓÔ‡˜ ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Ï¿‰È

tΟι εξαγωγές φέτος στη Γερµανία

ανήλθαν στα 59 εκατοµµύριαευρώ

s

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 9

µας έφθασε τα 76 εκατοµµύρια ευρώ ή αύξηση κα-τά 4,7% έναντι του 2009. Κυριότερο προϊόν είναι οιεξαγωγές φέτας, που αντιπροσωπεύουν αξία 59 ε-κατοµµυρίων ευρώ ή ποσοστό αύξησης 17,6% ένα-ντι του 2009. Η φέτα φαίνεται ότι έχει επωφεληθείτης προστασίας της επωνυµίας, µε τις ελληνικές ε-ταιρείες να αυξάνουν την παρουσία τους στα ράφιατων αλυσίδων διατροφής, συχνά όµως υπό την ιδιω-τική ετικέτα της αλυσίδας. Μέσω αυτού του καναλι-ού διάθεσης, το προϊόν διατίθεται συνήθως σε συ-σκευασίες έως 200 γραµµαρίων. Το στραγγιστό λευ-κό γιαούρτι µε εξαγωγές 3,07 εκατοµµύρια ευρώ το2010 σηµείωσε αύξηση κατά 20,3%.Στο σύνολό τους, τα ιχθυηρά εµφάνισαν στασιµότη-τα, καθώς το 2010, οι εξαγωγές µας έφθασαν τα22 εκατοµµύρια ευρώ, όσο και το 2009, µετά απόµία σηµαντική άνοδο από το 2008, που η αξία τουςείχε ανέλθει σε 15 εκατοµµύρια ευρώ.Η κατηγορία περιλαµβάνει τα προϊόντα ιχθυοκαλ-λιεργειών, τσιπούρα και λαβράκι, τα οποία εκτιµούµεότι διαθέτουν σηµαντική εξαγωγική δυναµική και δενέχουν εξαντλήσει τις δυνατότητες ανόδου.

Από την περυσινή εκδήλωση για τις δυνατότητες εξαγωγών στην Γερµανία που πραγµατοποιήθηκε στο Επιµελητήριο Λέσβου

10 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÚÂÔÚÙ¿˙

Ανάλ

υση

ελλη

νικώ

ν εξ

αγω

γών

στη

Γερµ

ανία

ως

προς

κύρ

ια π

ροϊό

ντα

(201

0-20

08)

Αξία

σε

€Πο

σότη

τα

Μετ

αβ. %

Μετ

αβ. %

2010

2009

2008

2010

/09

2010

2009

2008

2010

/09

Ελιέ

ς πα

ρασκ

ευασ

µένε

ς 17

.202

.170

14.6

22.0

1312

.463

.157

17,6

0%8.

824.

444

7.62

2.02

46.

641.

246

15,8

0%

Ελιέ

ς3.

755

853

3.68

8.73

54.

004.

311

1,80

%1.

584.

234

1.37

7.51

11.

194.

278

15,0

0%

Φέτ

α59

.024

.076

50.1

93.6

2344

.382

.267

17,6

0%12

.370

.689

10.7

57.3

5210

.365

.092

15,0

0%

Μέλ

ι φυσ

ικό

1.49

0.37

791

5.22

484

9.29

962

,80%

291.

057

147.

976

168.

012

96,7

0%Ά

λλα

τυρι

ά, π

εριε

κτικ

ότητ

ας κ

ατά

βάρο

ς1.

157.

432

312.

702

436.

255

270,

10%

196.

331

51.6

8311

9.11

327

9,90

%σε

νερ

ό στ

η µη

λιπ

αρή

ύλη

52%

- 6

2%

Ελιέ

ς1.

414.

162

1.37

2.22

21.

792.

766

3,10

%56

3.52

441

0.05

265

1.82

637

,40%

Ούζο

, σε

συσκ

ευασ

ία κ

άτω

τω

ν 2l

14.6

01.7

7713

.526

.422

13.8

36.0

908,

00%

14.3

70.0

1015

.380

.892

15.9

89.5

44-6

,60%

Άλλ

α οι

νοπν

ευµα

τώδη

ποτ

ά,

6.86

6.59

21.

622.

245

1.01

5.31

232

3,30

%3.

536.

835

1.41

0.90

196

9.41

415

0,70

%σε

συσ

κευα

σία

κάτω

τω

ν 2l

Κρασ

ιά ά

λλα

από

τα Π

ΟΠ κ

αι Π

ΓΕ,

6.22

5.62

926

0.77

919

1.49

022

87,3

0%4.

758.

491

494.

041

81.6

9086

3,20

%µη

λευ

κά µ

ε οι

νόπν

ευµα

έω

ς 15

%

Κρασ

ιά ε

ρυθρ

ά ΟΠ

ΑΠ4.

933.

472

3.79

9.92

43.

339.

716

29,8

0%2.

389.

023

1.81

0.18

51.

345.

331

32,0

0%

Κρασ

ιά, ά

λλα

από

τα Π

ΟΠ κ

αι Π

ΓΕ,

4.50

0.92

756

6.57

713

0.77

369

4,40

%3.

351.

046

189.

541

69.7

441.

668,

00%

λευκ

ά µε

οιν

όπνε

υµα

έως

15%

Κρασ

ιά ε

ρυθρ

ά έω

ς 13

% v

ol3.

456.

149

6.45

9.59

97.

040.

857

-46,

50%

1.17

1.09

33.

966.

452

3.99

0.68

4-7

0,50

%

Κρασ

ιά λ

ευκά

έω

ς 13

% v

ol3.

269.

313

8.10

5.02

36.

784.

382

-59,

70%

2 13

6.31

45.

553.

775

3.69

5.48

8-6

1,50

%

Οίνο

ι ΠΟΠ

λευ

κοί µ

ε οι

νόπν

ευµα

έω

ς 15

%1.

453.

392

699.

873

582.

046

107,

70%

623.

112

234.

405

240.

482

165,

80%

Ελαι

όλαδ

ο πα

ρθέν

ο, ά

λλο

15.4

30.3

4112

.815

.424

11.9

78.3

3720

,40%

5 46

5.76

23.

394.

449

2.74

3.62

761

,00%

Άλλ

α ελ

αιόλ

αδα

3.38

1.01

82.

866.

744

3.05

2.90

917

,90%

821.

435

686.

421

1.68

7.67

219

,70%

Ελαι

όλαδ

ο πα

ρθέν

ο, µ

ειον

εκτικ

ό1.

901.

042

1.25

1.29

91.

537.

938

51,9

0%68

8.46

942

2.70

438

7.24

562

,90%

Οι εξαγωγές τσιπούρας ανήλθαν σε 10 εκατοµµύ-ρια ευρώ το 2010, µειωµένες κατά 9,1% έναντιτου 2009. Η µείωση σε ποσοτικούς όρους ήταν µε-γαλύτερη, της τάξης του 20,6%, γεγονός που δεί-χνει πτώση µέσης τιµής. Αντιθέτως, οι εξαγωγές λα-βρακίου ανήλθαν σε 4 εκατοµµύρια ευρώ σηµειώ-νοντας αύξηση κατά 13,1%.Αύξηση σηµείωσαν και οι εξαγωγές πέστροφας, κα-λαµαριών και κατεψυγµένων χταποδιών. Η κατηγορία λιπών και ελαίων σηµείωσε σηµαντικήαύξηση κατά 20% το 2010 µε ύψος εξαγωγών τα21 εκατοµµύρια ευρώ. Όλες οι βασικές επιµέρουςκατηγορίες κινήθηκαν ανοδικά. Το παρθένο ελαιό-λαδο είχε αύξηση 20,4%.

Σε όλες τις κατηγορίες, όµως, η ποσοτική αύξησηείναι σαφώς ανώτερη της αύξησης ως προς την α-ξία, γεγονός που δηλώνει πτώση της µέσης τιµήςκαι όξυνση του ανταγωνισµού.Το 2010, οι εξαγωγές µας ανήλθαν σε 59,2 εκα-τοµµύρια ευρώ, δηλαδή στο ίδιο επίπεδο µε το2009 και το 2008. Φαίνεται ότι ανεκόπη η πτωτικήπορεία που σηµειωνόταν από το 2006. Κυριότεραεξαγόµενα προϊόντα είναι τα νωπά σπαράγγια µε α-ξία 24 εκατοµµύρια ευρώ το 2010 και άνοδο 20%έναντι του 2009. Έπονται τα αγγούρια µε 16,7 εκα-τοµµύρια και αύξηση κατά 53,1%, ενώ οι πιπεριέςµε αξία 2,9 εκατοµµύρια, υποχώρησαν κατά47,4%.

12 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

¡¡έέοουυςς οορρίίζζοοννττεεςς γγιιαα ααπποοττεελλεεσσµµααττιικκήή κκαα--ττααπποολλέέµµηησσηη ττοουυ δδάάκκοουυ,, ααννοοίίγγεειι ηη αανναα--κκάάλλυυψψηη ττοουυ σσυυµµββιιωωττιικκοούύ ββαακκττηηρρίίοουυWWoollbbaacchhiiaa,, ((ΒΒοολλµµππάάκκιιαα)),, ττοο οοπποοίίοο εεξξοο--ννττώώννεειι ττοο δδάάκκοο.. ΑΑνν τταα ππεειιρράάµµαατταα πποουυ

ββρρίίσσκκοοννττααιι σσεε εεξξέέλλιιξξηη,, δδώώσσοουυνν θθεεττιικκάά ααπποοττεελλέέσσµµαατταα,,ττόόττεε θθαα µµπποορροούύµµεε νναα µµιιλλήήσσοουυµµεε γγιιαα έένναα εεννττεελλώώςς φφυυ--σσιικκόό ττρρόόπποο κκααττααπποολλέέµµηησσηηςς ττοουυ δδάάκκοουυ,, µµιιααςς κκααιι έέννααςςφφυυσσιικκόόςς οορργγααννιισσµµόόςς θθαα κκααττααπποολλεεµµάά έένναα άάλλλλοο φφυυσσιι--κκόό οορργγααννιισσµµόό.. ΣΣττηηνν ππρροοκκεειιµµέέννηη ππεερρίίππττωωσσηη,, ττοο ββαα--κκττήήρριιοο WWoollbbaacchhiiaa ((ΒΒοολλµµππάάκκιιαα)),, ττοο δδάάκκοο BBaaccttoocceerraaoolleeaaee.. ΗΗ µµέέθθοοδδοοςς εείίννααιι γγννωωσσττήή κκααιι χχρρηησσιιµµοοπποοιιεείίττααιιπποολλύύ σσυυχχννάά σσεε ββιιοολλοογγιικκέέςς θθεερρµµοοκκηηππιιαακκέέςς κκααλλλλιιέέρρ--γγεειιεεςς.. ΌΌπποουυ µµεε τταα λλεεγγόόµµεενναα ««ωωφφέέλλιιµµαα»» έέννττοοµµαα,, κκαατταα--πποολλεεµµοούύννττααιι άάλλλλαα έέννττοοµµαα πποουυ ββλλάάππττοουυνν ττιιςς κκααλλλλιιέέρρ--γγεειιεεςς.. Σε ρεπορτάζ της ΠΠέέλλλλααςς ΛΛαασσιιθθιιωωττάάκκηη, που δηµοσιεύ-θηκε στην «Πατρίς» του Ηρακλείου, ο καθηγητής Μο-ριακής Βιολογίας, Γενετικής και Βιοχηµείας στο Τµή-µα ∆ιαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρωνστο Πανεπιστήµιο ∆υτικής Ελλάδας, κ. ΚΚώώσσττααςςΜΜπποούύρρττζζηηςς, εξηγεί τις πτυχές του θέµατος.Οι ερευνητές προσπαθούν να βρουν επενδυτές για ναεφαρµόσουν τα αποτελέσµατα της έρευνάς τους σε η-µιυπαίθριες καταστάσεις, αρχικά, και στη συνέχεια σεευρεία κλίµακα. Σύµφωνα µε τον επικεφαλής της έ-ρευνας, τα πειράµατα στο εργαστήριο είχαν 100% ε-πιτυχία. Θετικό στοιχείο είναι ότι, ενώ από το συγκεκριµένοβακτήριο µπορούν και διασταυρώνονται αρσενικά καιθηλυκά, δεν αφήνουν απογόνους. «Αν έχεις στείρεςδιασταυρώσεις, δεν έρχονται ανισορροπίες και οικο-λογική καταστροφή και δεν έχει ανάγκη ψεκασµώνούτε αλλάζει η ποιότητα του λαδιού», τονίζει ο καθη-γητής. Το βακτήριο «είναι συµβιωτικό, υπάρχει στηφύση και µόνο σε έντοµα και αρθρόποδα, δεν υπάρ-χει καµία αναφορά σε σπονδυλωτά και, κυρίως, τονάνθρωπο. Επίσης, καµία παρενέργεια δεν έχει παρα-τηρηθεί. Η βιολογία του είναι τέτοια που απαιτεί να εί-ναι σε σώµατα ξενιστών και καµία κριτική δεν έχουµεδεχτεί, ούτε παρατηρείται το φαινόµενο αρνητικών ε-πιπτώσεων ούτε στον άνθρωπο ούτε σε κανένα άλλοοργανισµό», τονίζει ο κ. Μπούρτζης.Ο καθηγητής –σηµειώνει η κ. Λασιθιωτάκη- µελετά ε-πί 20ετία, το συγκεκριµένο συµβιωτικό βακτήριο αρ-χικά ως µεταδιδακτορικός φοιτητής και αργότερα ωςσυνεργαζόµενος ερευνητής στο Ινστιτούτο ΜοριακήςΒιολογίας και Βιοτεχνολογίας - ΙΤΕ και στη συνέχειαως καθηγητής στο Τµήµα ∆ιαχείρισης Περιβάλλοντος

και Φυσικών Πόρων του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων (τοΤµήµα ανήκει σήµερα στο Πανεπιστήµιο ∆υτικής Ελ-λάδας). Στόχος αυτής της µακρόχρονης προσπάθειαςείναι να χρησιµοποιηθεί το βακτήριο για την ανάπτυξηνέων βιολογικών και φιλικών προς το περιβάλλον, µε-θόδων για την καταπολέµηση εντόµων εχθρών τωνγεωργικών καλλιεργειών ή/και εντόµων που είναι φο-ρείς ασθενειών για τα φυτά, τα ζώα και τον άνθρωπο.

¶Ò˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÙÔ ‚·ÎÙ‹ÚÈÔΤο συµβιωτικό βακτήριο Wolbachia έχει µια µοναδικήικανότητα να χρησιµοποιεί το αναπαραγωγικό σύστη-µα των ξενιστών της για το δικό της όφελος, δηλαδήγια την εξάπλωση και επικράτησή της σε πληθυσµούςτων ξενιστών της. Συγκεκριµένα, η Wolbachia έχεισυνδεθεί µε µια σειρά αναπαραγωγικών ανωµαλιών,όπως η παρθενογένεση, η θηλυκοποίηση, η θανάτω-ση αρσενικών εµβρύων και κυρίως, η κυτταροπλα-σµατική ασυµβατότητα. Η κυτταροπλασµατική ασυµβατότητα είναι ουσιαστικάµια µορφή στειρότητας, η οποία εµφανίζεται σε δια-σταυρώσεις µεταξύ µη µολυσµένων θηλυκών µε µο-λυσµένα αρσενικά. Ο µηχανισµός της κυτταροπλασµατικής ασυµβατότη-τας, χρησιµοποιήθηκε από την ερευνητική οµάδα τουκαθηγητή Κώστα Μπούρτζη, για την ανάπτυξη ενός ε-ναλλακτικού µέσου βιολογικής καταπολέµησης τουδάκου. Συγκεκριµένα, προκαταρκτικές µελέτες της ε-ρευνητικής οµάδας, έδειξαν ότι το συµβιωτικό βακτή-ριο Wolbachia δεν απαντά στους φυσικούς πληθυ-σµούς του δάκου της ελιάς. Οι ερευνητές κατάφεραν µετά από συστηµατικές καιεπίµονες προσπάθειες, να µεταφέρουν το συµβιωτικόαυτό βακτήριο σε εργαστηριακούς πληθυσµούς τουδάκου της ελιάς. Στη συνέχεια έδειξαν ότι οι διασταυ-ρώσεις µεταξύ µη µολυσµένων θηλυκών ατόµων δά-κου µε µολυσµένα µε το βακτήριο Wolbachia αρσενι-κά άτοµα, ήταν 100% στείρες, δηλαδή δεν παράγο-νται απόγονοι και ο πληθυσµός του δάκου εξαφανίζε-ται. Αυτό το αποτέλεσµα είναι εντυπωσιακό και δεί-χνει ότι η µέθοδος αυτή, αν µεταφερθεί στους ελαιώ-νες, µπορεί να αντιµετωπίσει το πρόβληµα του δάκουµια και καλή, και µάλιστα χωρίς τη χρήση των βλαβε-ρών χηµικών εντοµοκτόνων.

¢¿ÎÔ˜ - ΛӉ˘ÓÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÈ¿Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν ότι πιθανότατα βρι-σκόµαστε µπροστά σε µια νέα ιστορική φάση για τηνελαιοκοµία. Ίσως σε λίγα χρόνια, τα χηµικά εντοµο-

µ·ÎÙ‹ÚÈÔ ÂÍÔÓÙÒÓÂÈ ÙÔ ‰¿ÎÔ ∂Ï›‰Â˜ ÁÈ· ··ÏÏ·Á‹ ·fi Ù· ÂÓÙÔÌÔÎÙfiÓ·

ÚÂÔÚÙ¿˙

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 13

κτόνα και οι δακοπαγίδες που χρησιµοποιούνται γιατην καταπολέµηση του δάκου, να αποτελέσουν παρελ-θόν. Οι ελαιώνες θα απαλλαγούν από πολύ ισχυρέςχηµικές ουσίες που τους επιβαρύνουν και ο δάκος θαπάψει να προκαλεί ζηµιά στην παραγωγή ελαιολάδου.Η οικονοµική ωφέλεια που θα προκύψει από την κα-τάργηση των εντοµοκτόνων που καταπολεµούν το δά-κο, την αύξηση της παραγωγής ελαιολάδου και τη

βελτίωση της οξύτητας του, θα είναι τεράστια. Οι ετήσιες απώλειες που υφίστανται οι ελληνι-κοί και µεσογειακοί ελαιώνες από το δάκο,υπολογίζεται ότι φθάνουν κατά µέσο όροτο 30% της συνολικής παραγωγής, ε-νώ πολλές χρονιές ανέρχονται έωςκαι το 80% της αναµενόµενης ελαιο-παραγωγής. Τα τελευταία χρόνια, η δράση του εντό-µου έχει επεκταθεί και σε άλλες χώρες, όπως οι Ηνω-µένες Πολιτείες της Αµερικής και η Αυστραλία, καθι-στώντας πλέον το δάκο ως ένα γεωργικό παράσιτοπαγκόσµιας οικονοµικής σηµασίας. Η µέχρι σήµερα καταπολέµηση του δάκου, βασίζεταικυρίως στη χρήση χηµικών εντοµοκτόνων, τα οποία ό-µως µολύνουν τα γεωργικά προϊόντα, έχουν σοβαρέςεπιπτώσεις στην υπόλοιπη πανίδα και χλωρίδα, και γε-νικότερα το περιβάλλον και την υγεία του ανθρώπου.Οι σοβαρές συνέπειες από τη χρήση χηµικών ουσιών,κάνουν αναγκαία την ανάπτυξη εναλλακτικών, φιλικώνπρος το περιβάλλον, και αποτελεσµατικότερων µεθό-δων καταπολέµησης του δάκου της ελιάς. Η ανάγκηαυτή καθίσταται επιτακτική γνωρίζοντας τη διεθνή τά-ση προς την κατεύθυνση των βιολογικών καλλιεργει-ών, της προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείαςτου καταναλωτή.

tOι διασταυρώσεις µεταξύ µηµολυσµένων θηλυκών ατόµων

δάκου µε µολυσµένα µε τοβακτήριο Wolbachia αρσενικά

άτοµα, ήταν 100% στείρες,δηλαδή δεν παράγονται απόγονοι

και ο πληθυσµός του δάκουεξαφανίζεται

s

∞ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂÂÓ‰‡ÛÂȘ

™™υνήθως τα τηλεοπτικά ρεπορτάζ όταναναφέρονται σε νέους ή µεγαλύτερουςαγρότες που επενδύουν στον εκσυγ-χρονισµό της δουλειάς τους, τους πα-ρουσιάζουν ως κάτι σπάνιο και εξαιρε-

τικό. Η κυρίαρχη αντίληψη θέλει τους αγρότες ναµην επενδύουν στις µονάδες τους, να περιµένουννα ζήσουν από τις επιδοτήσεις και µέρα µε τη µέ-ρα να εγκαταλείπουν τα χωριά τους. Έ όχι, δεν εί-ναι αυτή η πραγµατικότητα. Ναι, οι αγρότες αντιµετωπίζουν πολλά προβλήµατακαι ιδιαίτερα στα νησιά, η κατάσταση είναι πολύδύσκολη. Είναι αλήθεια πως ο αγροτικός πληθυ-

σµός είναι γερασµένος και η ανανέωση του γίνεταιµε πολύ µεγάλη δυσκολία. Ωστόσο υπάρχει έναςσηµαντικός αριθµός νέων και µεγαλύτερων αγρο-τών, οι οποίοι επενδύουν στον εκσυγχρονισµό τωνµονάδων τους, για να µειώσουν το κόστος παραγω-γής, για να αυξήσουν την ποσότητα των προϊόντωνπου παράγουν, για να καθετοποιήσουν την παραγω-γή τους και να πάρουν µεγαλύτερο µέρος από τηντελική τιµή, για να πιστοποιήσουν τα προϊόντα τους. Ακόµη πιο ελπιδοφόρο είναι πως αυτοί οι άνθρω-ποι, που τους συναντάµε σε όλα τα νησιά τουΑιγαίου, υλοποιούν τις επενδύσεις τους σε µιαεποχή που η ελληνική οικονοµία δείχνει να καταρ-

14 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·ÊÈ¤Ú Ì·∞˘ÙÔ› Ô˘ ‚Ï¤Ô˘Ó Ì ·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ

∂ÂÓ‰‡ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ¯ˆÚ¿ÊÈ

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 15

ρέει. ∆εν είναι ότι δεν καταλαβαίνουν τι συµβαί-νει γύρω τους, ούτε έχουν κάποιου είδους παρα-γωγική διαστροφή. Απλά αντιλαµβάνονται πως µετον ένα ή τον άλλο τρόπο, η κρίση θα τελειώσει.Αλλά ακόµη κι αν αργήσει πολύ το τέλος, οιάνθρωποι δεν θα πάψουν ποτέ να καταναλώνουντρόφιµα. Αποφάσισαν λοιπόν να επενδύσουν στη ζωή. Θαµπορούσαν, ίσως, να κρατήσουν τις οικονοµίεςτους για µελλοντικές επενδύσεις, όταν η αξία τηςγης και των µηχανηµάτων θα είναι σε χαµηλότε-ρα επίπεδα από ό,τι σήµερα. Θα µπορούσαν ναµεταφέρουν τις καταθέσεις τους στο εξωτερικό.

Ακόµη, θα µπορούσαν να περιµένουν πρώτα ναξεκαθαρίσει το τοπίο και µετά να προχωρήσουντις δικές τους επενδύσεις. Κι όµως εκείνοιπηγαίνουν κόντρα στο ρεύµα. Σε τούτο το αφιέρωµα, θέλουµε να δείξουµεπως τούτο το τµήµα των αγροτών δεν είναι ηεξαίρεση στον κανόνα. Αντίθετα πιστεύουµε ότιεκφράζει το µεγαλύτερο µέρος του αγροτικούπληθυσµού, ο οποίος κάτω από καλύτερες συν-θήκες, είναι έτοιµος να πραγµατοποιήσει πολύπερισσότερες επενδύσεις, που θα αυξήσουν τηναγροτική παραγωγή και θα κάνουν τα προϊόνταµας ανταγωνιστικά.

16 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·ÊÈ¤Ú Ì·

του ΝΙΚΟΥ ΜΑΝΑΒΗ

∆∆ηηνν ππιιοο σσύύγγχχρροοννηη κκττηηννοοττρροοφφιικκήή µµοοννάάδδααττοουυ ΑΑιιγγααίίοουυ,, δδηηµµιιοούύρργγηησσεε ηη οοιικκοογγέέννεειιααΜΜααννδδάάννηη σσττηηνν ΠΠέέττρραα ττηηςς ΛΛέέσσββοουυ..ΠΠρρόόκκεειιττααιι γγιιαα µµιιαα οοιικκοογγέέννεειιαα πποουυ αασσχχοο--λλεείίττααιι µµεε ττηηνν κκττηηννοοττρροοφφίίαα εεδδώώ κκααιι ττέέσσ--

σσεερριιςς γγεεννιιέέςς.. ΗΗ εεππέέννδδυυσσηη ααννήήλλθθεε σστταα 660000..000000 εευυ--ρρώώ κκααιι οολλοοκκλληηρρώώθθηηκκεε σστταα ττέέλληη ττοουυ 22001100.. ΟΟ σσττάά--ββλλοοςς πποουυ κκαατταασσκκεευυάάσσττηηκκεε,, έέχχεειι δδυυννααττόόττηητταα νναα εεξξυυ--ππηηρρεεττεείί τταα 660000 ππρρόόββαατταα πποουυ εεκκττρρέέφφοοννττααιι σσττοο µµιι--κκρρόό κκάάµµπποο ττηηςς ΠΠέέττρρααςς.. Η σκέψη για τη δηµιουργία της εκµετάλλευσης, αρ-χίζει να µορφοποιείται το 2005. Στις αρχές του2006, συστήνεται εταιρεία, ώστε ο προϋπολογι-σµός της επένδυσης να φθάσει το ανώτατο όριοπου επιτρεπόταν από την τότε προκήρυξη του προ-γράµµατος «Σχέδια Βελτίωσης». Χρειάστηκε να πε-ράσει µια ολόκληρη πενταετία µε πολύ τρέξιµο, γιανα ολοκληρωθεί η επένδυση, καθώς έπρεπε να ξε-περαστούν πολλά εµπόδια. Η γραφειοκρατία του ελ-ληνικού δηµοσίου, οι καθυστερήσεις στην έγκρισητων «Σχεδίων Βελτίωσης», το περίπλοκο νοµικό κα-

θεστώς για την αδειοδότηση των κτηνοτροφικών ε-γκαταστάσεων και στην τελευταία περίοδο, η ουσια-στική διακοπή των χρηµατοδοτήσεων προς τους α-γρότες από τις τράπεζες, λόγω οικονοµικής κρίσης. Η συνολική έκταση των στεγασµένων χώρων της, α-νέρχεται στα 1.300 τ.µ. Τα 100 τ.µ. είναι ο χώροςτου αρµεχτηρίου και άλλα 200 τ.µ. είναι η αποθήκητων ζωοτροφών. Τα υπόλοιπα 1.000 τ.µ. είναι ο χώ-ρος του στάβλου. Ο στάβλος χωρίζεται σε 3 ενότη-τες. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στον κτηνοτρόφο ναχωρίζει τα ζώα του και να ακολουθεί διαφορετικήδιατροφή για την κάθε οµάδα ζώων. Ο ΛΛεευυττέέρρηηςςΜΜααννδδάάννηηςς µας εξηγεί: «Μπορούµε να βάλουµε σε έ-να χώρο τα παραγωγικά ζώα, στο δεύτερο χώρο ταλιγότερο παραγωγικά και στον τρίτο χώρο τα µη πα-ραγωγικά. Με βάση αυτό το διαχωρισµό, έχουµε τηδυνατότητα να διαµορφώσουµε τη διατροφή τωνζώων ώστε να πετύχουµε το καλύτερο δυνατό απο-τέλεσµα µε το ελάχιστο δυνατό κόστος. Στην εποχήπου ξεκινάει το άρµεγµα των προβάτων, µπορούµενα διαχωρίσουµε τα αρνιά από τις µητέρες τους. Αντο επιθυµούµε, µπορούµε να κάνουµε ακόµη µικρό-τερες ενότητες µε χωρίσµατα µέσα στις τρεις υπάρ-

ŒÓ·˜ ÛÙ¿‚ÏÔ˜ ·fi ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓŸÙ·Ó Ë ıˆڛ· Û˘Ó·ÓÙ¿ÂÈ ÙËÓ Ú¿ÍË

Έναςσύγχρονος

στάβλος λίγοέξω από τον

κάµπο τηςΠέτρας

∞ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂÂÓ‰‡ÛÂȘ

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 17

χουσες».Στο στάβλο υπάρχουν δύο ηλεκτροκίνητες ταινίεςµεταφοράς των ζωοτροφών. Η κίνηση των ταινιών ε-λέγχεται από φωτοκύτταρο. Αυτό σηµαίνει ότι όταν α-δειάζει από ζωοτροφές η ταινία σταµατάει την κίνη-σή της. Η σχεδίαση των ταινιών έχει γίνει µε τέτοιοτρόπο, που δίνει τη δυνατότητα να τοποθετείται ηζωοτροφή είτε µηχανικά είτε µε τα χέρια. Αριστερά και δεξιά κάθε ταινίας, υπάρχουν θυρίδεςαπό τις οποίες τα ζώα έχουν πρόσβαση στην τροφήτους. Οι θυρίδες ανοίγουν µε χειροκίνητο µοχλό. Ο χώρος του στάβλου από το χώρο της αποθήκηςζωοτροφών, διαχωρίζονται µε το διάδροµο τροφο-δοσίας, ο οποίος καταλαµβάνει περί τα 60 τ.µ. Εκτός από το χώρο της αποθήκης ζωοτροφών, όπου

Ο ΛευτέρηςΜανδάνης,ικανοποιηµένοςγια τοαποτέλεσµα,ποζάρειµπροστά από τονέο στάβλο

Καλλιέργειακαλαµποκιού,που θακαταναλωθείαπό το κοπάδιτης οικογένειαςΜανδάνη

Μεγάλαπαράθυρα γιατον σωστόεξαερισµό τουστάβλου και τοπλατύ γίσο τηςστέγης, πουπροστατεύειαπό τη βροχή

tΧρειάστηκε να περάσει µια

ολόκληρη πενταετία µε πολύτρέξιµο, για να ολοκληρωθεί η

επένδυση, καθώς έπρεπε ναξεπεραστούν πολλά εµπόδια

s

18 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·ÊÈ¤Ú Ì·

τοποθετούνται χορτονοµές, έχουν κατασκευαστείκαι τοποθετηθεί στη µονάδα, δύο σιλό. Το καθένα έ-χει χωρητικότητα 40 κυβικών µέτρων. Στα σιλό το-ποθετούνται καλαµπόκι, κριθάρι και άλλες ξηρέςζωοτροφές. Ο στάβλος διαθέτει πολύ µεγάλα παράθυρα, πουτου επιτρέπουν το γρήγορο και συνεχή εξαερισµότου µε αποτέλεσµα να µη δηµιουργούνται δυσάρε-στες οσµές. Επίσης το στέγαστρο έχει αρκετά µεγά-

λη προέκταση, για να µην µπαίνουν µέσα στο στά-βλο, τα νερά της βροχής. Αυτός ο σχεδιασµός προ-στατεύει τα ζώα από ασθένειες που θα µπορούσαννα µειώσουν την παραγωγικότητα τους και να αυξή-σουν το κόστος παραγωγής για τους κτηνοτρόφους. Το ύψος των τοιχίων του στάβλου, φθάνει στα 1,70µέτρα. Έτσι κατά τους χειµερινούς µήνες, ο κρύοςαέρας που µπαίνει από τα παράθυρα, να µη χτυπάειτα πρόβατα που βρίσκονται µέσα στο στάβλο, διότιτο ύψος των ζώων είναι 60 εκατοστά. Κατά συνέ-πεια, διασφαλίζεται ο συνεχής αερισµός του στά-βλου χωρίς να δηµιουργούνται προβλήµατα στο κο-πάδι που βρίσκεται µέσα σε αυτόν.Ο καθαρισµός του στάβλου από τις κοπριές, γίνεταιµε ένα µικρό τρακτέρ, το οποίο αποκτήθηκε σταπλαίσια της επένδυσης.

tΟ στάβλος χωρίζεται

σε 3 ενότητες. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στον κτηνοτρόφο

να χωρίζει τα ζώα του και να ακολουθεί διαφορετικήδιατροφή για την κάθε οµάδα

ζώων

s

Από αριστερά

Η ώρα τουφαγητού γιατα πρόβατα

Μπάλεςχόρτου στην

αποθήκηζωοτροφών

Ο ΠαναγιώτηςΜανδάνηςανοίγει τις

θυρίδεςεκτροφής

∞ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂÂÓ‰‡ÛÂȘ

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 19

∆Ô ·Úً̯ÚÈÔΤο αρµεχτήριο χωρίζεται σε δύο χώρους, στον κυ-ρίως χώρο είναι τοποθετηµένη η µηχανή αρµέγµα-τος και στο βοηθητικό υπάρχει η παγολεκάνη, πουψύχει το γάλα, και ο εξοπλισµός για το πλύσιµο τωνεξαρτηµάτων της αρµεχτικής µηχανής. Και οι δύοχώροι είναι υπενδεδυµένοι µε πλακάκια και είναι τό-σο καθαροί, που θυµίζουν χώρους νοσοκοµείου κιόχι στάβλου στον οποίο εκτρέφονται ζώα.Η αρµεχτική µηχανή είναι κυκλική και διαθέτει 30θέσεις αρµέγµατος των ζώων, ενώ, σύµφωνα µε τιςπροδιαγραφές της, µπορεί να αρµέξει 530 πρόβατασε µια ώρα. Το βασικό πλεονέκτηµα έναντι άλλων,είναι πως µπορεί να τροφοδοτείται συνεχώς µε πρό-βατα χωρίς να υπάρχουν χρονικά κενά κατά την εί-σοδο και την έξοδο των ζώων από τη µηχανή.Το γάλα αµέσως µετά το άρµεγµα, συγκεντρώνεταιστην παγολεκάνη µέσω δικτύου. Εκεί ψύχεται ώστενα αποφευχθεί η αύξηση του µικροβιακού φορτίουτου µέχρι να παραληφθεί από το βυτίο που θα το µε-ταφέρει στην τυροκοµική µονάδα. Ο ΠΠααννααγγιιώώττηηςς ΜΜααννδδάάννηηςς εξηγώντας µας τη φιλοσο-φία της όλης επένδυσης, µας είπε: «Θέλαµε ένα χώ-ρο που θα µας δίνει τη δυνατότητα να εξυπηρετή-σουµε τα ζώα που έχουµε, τηρώντας τις πιο απαιτη-τικές προδιαγραφές που έχει θέσει η χώρα µας καιη Ευρωπαϊκή Ένωση για την σωστή µεταχείριση τωνζώων, την υγιεινή και την ασφάλεια του γάλακτος

και του κρέατος που παράγουµε. Κι όλα αυτά να γί-νονται µε το λιγότερο δυνατό κόπο και κόστος». ΟΛευτέρης Μανδάνης προσθέτει: «Στην επένδυση αυ-τή, η θεωρία συνάντησε την πράξη στο πώς πρέπεινα αντιµετωπίζεται στις µέρες µας, ένα κοπάδι προ-βάτων».

Η παγολεκάνηγια την ψύξητου γάλακτος

Το κυκλικόαρµεχτήριο.Στο δάπεδοδιακρίνονταιτα πλακάκια

20 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

·ÊÈ¤Ú Ì·

∆Ú˘ÁÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ·ÓıfiÙ˘ ™·Ìȷ΋˜ Á˘

∞ڈ̷ÙÈο ‚fiÙ·Ó· Î·È ·Èı¤ÚÈ· ¤Ï·È· °ÂˆÚÁ›· ∫ÏËÚÔÓfiÌÔ˘

∏∏ΓΓεεωωρργγίίαα κκααιι οο ΝΝίίκκοοςς ΚΚλληηρροοννόόµµοουυ εεδδώώκκααιι µµιιαα δδεεκκααεεττίίαα,, έέχχοουυνν δδηηµµιιοουυρργγήήσσεειι ττηηδδιικκήή ττοουυςς κκααθθεεττοοπποοιιηηµµέέννηη µµοοννάάδδαα ππαα--ρρααγγωωγγήήςς κκααιι εεππεεξξεερργγαασσίίααςς ααρρωωµµααττιικκώώννφφυυττώώνν.. ΑΑξξιιοοπποοίίηησσαανν µµεε ττοονν ττρρόόπποο ααυυττόό,,

ττηηνν ππλλοούύσσιιαα ββλλάάσσττηησσηη ττηηςς ΣΣάάµµοουυ.. ΩΩσσττόόσσοο ηη εενναασσχχόόλληη--σσηη µµεε τταα ααρρωωµµααττιικκάά φφυυττάά,, ξξεεκκιιννάάεειι πποολλύύ ννωωρρίίττεερραα.. ΣΣυυ--γγκκεεκκρριιµµέένναα ττηη δδεεκκααεεττίίαα ττοουυ 11997700,, οο ππααττέέρρααςς ΚΚλληηρροο--ννόόµµοουυ,, εεξξήήγγααγγεε ρρίίγγααννηη σσττηηνν ΑΑµµεερριικκήή,, εεννώώ σσήήµµεερραα,, µµεε--ττάά ααππόό ττρρεειιςς δδεεκκααεεττίίεεςς,, ττοο ίίδδιιοο µµεερράάκκιι έέχχεειι ππλλέέοονν ««ππιι--σσττοοπποοιιηηθθεείί»» ββιιοολλοογγιικκάά κκααιι έέχχεειι εεππεεκκττααθθεείί κκααιι σσττοο χχώώρροοττωωνν ααρρωωµµααττιικκώώνν εελλααίίωωνν.. Ξεκίνησαν το 1998 µε το πρόγραµµα «Leader». Το2000, η βιοτεχνία ήταν έτοιµη και το 2003 µπήκαν στηβιολογική καλλιέργεια. Καλλιεργούν ρίγανη, θρούµπι,δυόσµο, δάφνη, βασιλικό, δεντρολίβανο, χαµοµήλι, µα-ντζουράνα, µελισσοβότανο, µέντα, τίλιο, φασκόµηλοκλπ. Συνολικά καλλιεργούνται 15 είδη αρωµατικών βο-τάνων, µόνο τοπικές ποικιλίες. Η έκταση που καλλιερ-γούν, ανέρχεται στα 60 στρέµµατα και τα πιο πολλά εί-ναι τα αρωµατικά βότανα. Ο όγκος της παραγωγής φθά-νει στους 4 τόνους ετησίως.Η προσπάθεια της οικογένειας Κληρονόµου, υποστηρί-χθηκε επιστηµονικά από καθηγητές του ΠανεπιστηµίουΘεσσαλονίκης και τους γεωπόνους του νησιού. Η συλλογή γίνεται από το Μάιο µέχρι και τον Σεπτέµ-βριο όταν ανθίσει το φυτό και αρχίσει το λουλούδι ναµαραίνεται, για να µη δηµιουργείται πρόβληµα στις µέ-λισσες που τρυγούν τη γύρη των λουλουδιών. Η επιχεί-ρηση είναι οικογενειακή κι εκτός από την καλλιέργειακαι την συλλογή των αρωµατικών φυτών, περιλαµβάνειτην επεξεργασία, την απόσταξη, την συσκευασία µέχρικαι το τελικό προϊόν.Ένα µέρος των βοτάνων αποξηραίνεται και πωλείται συ-σκευασµένο, ενώ τα υπόλοιπα αποστάζονται για να πα-ραχθούν τα αιθέρια έλαια τους.Τα προϊόντα της επιχείρησης διατίθενται στην αγορά τηςΣάµου, στην Αθήνα, στη Γερµανία, την Ελβετία και τηνΣουηδία, ενώ ένα µέρος της παραγωγής, απορροφάταιαπό την εταιρεία παραγωγής φυτικών καλλυντικών«Κορρές». Η οικονοµική κρίση έχει δηµιουργήσει σηµαντικά προ-βλήµατα, µιας που αιθέρια έλαια και αρωµατικά βόταναδεν είναι είδη πρώτης ανάγκης. Ωστόσο η επιχείρησηκαταφέρνει να επιβιώνει παρά τις δυσκολίες. Οι πωλή-σεις της επιχείρησης δεν έχουν µειωθεί, όµως υπάρ-χουν προβλήµατα στην είσπραξη των απαιτήσεων, όπως

συµβαίνει µε όλες τις επιχειρήσεις.Παρά την κρίση, η ελληνική αγορά δείχνει να έχει καλύ-τερη πορεία από τις αγορές του εξωτερικού. «Οι Έλλη-νες προσέχουν τι αγοράζουν, δίνουν έµφαση στα βιολο-γικά προϊόντα», µας λέει ο Νίκος Κληρονόµος και συνε-χίζει «στο εξωτερικό έχουν µπει πολλά κινέζικα προϊό-ντα, που έχουν πολύ χαµηλό κόστος παραγωγής και πο-λύ χαµηλές τιµές. Όταν ξεκινήσαµε τις εξαγωγές, πι-στεύαµε ότι θα έχουµε καλύτερα αποτελέσµατα από τηνελληνική αγορά. Αλλά τώρα διαπιστώνουµε πως και αυ-τές οι αγορές έχουν πληγεί από την κρίση». Η ελληνική αγορά των βοτάνων και των αιθέριων ελαί-ων, είναι πολύ µικρή και βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης.Η πλειοψηφία των Ελλήνων καταναλωτών δεν γνωρίζειπολλά πράγµατα για τα προϊόντα και τις ευεργετικές επι-πτώσεις που έχουν στον ανθρώπινο οργανισµό. Όµωςστην Ευρώπη, το καταναλωτικό κοινό είναι καλύτερα ε-νηµερωµένο και πριν την κρίση, όλα τα φυτικά προϊόντακαι τα αιθέρια έλαια είχαν µεγάλη ζήτηση. Σε ό,τι αφορά τις χρήσεις των αιθέριων ελαίων, η γκάµα

tΤα προϊόντα της επιχείρησης

διατίθενται στην αγορά τηςΣάµου, στην Αθήνα, στη Γερµανία,την Ελβετία και την Σουηδία, ενώ

ένα µέρος της παραγωγής,απορροφάται από την εταιρεία

παραγωγής φυτικών καλλυντικών«Κορρές»

s

∞ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂÂÓ‰‡ÛÂȘ

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 21

είναι αρκετά µεγάλη. Έτσι, εκτός από τη χρήση τουςστο µπάνιο ή το µασάζ, χρησιµοποιούνται ακόµη σανπρώτες ύλες στη φαρµακευτική και την αρωµατοποιίααλλά και στην παραγωγή καλλυντικών. Μάλιστα κάποιααπό αυτά χρησιµοποιούνται και για τον καθαρισµό πολύ-τιµων λίθων. Η βιοτεχνία αιθέριων ελαίων είναι η πρώτη αλλά και ηµοναδική στη Σάµο και παράγει έλαια από βιολογικά α-ρωµατικά φυτά που καλλιεργεί η οικογένεια. Η οικογενειακή επιχείρηση Κληρονόµου, έχει έδρατους Κουµαραδαίους Σάµου, και τα προϊόντα της διατί-θενται στην αγορά µε πιστοποίηση βιολογικών προϊό-ντων από το ∆ΗΩ.Η επιχείρηση υποστηρίζει τα προϊόντα της µε σύγχρο-νες µεθόδους προβολής, συµµετέχει σε εκθέσεις βιο-λογικών προϊόντων και έχει δηµιουργήσει στους Κουµα-ραδαίους, εκθετήριο από όπου µπορούν να τα προµη-θευτούν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της Σάµου.

√È ¿ÓıÚˆÔÈ Î·È Ù· ‚fiÙ·Ó·Η χρήση των φυτών για φαρµακευτικούς σκοπούς, εί-ναι τόσο παλιά όσο και ο πολιτισµός και η πρώτη γνω-στή γραπτή αναφορά για θεραπευτικά φυτά, έρχεται α-πό τους Σουµέριους το 2.200 π.Χ. Ο πατέρας της Ιατρι-κής, ο Έλληνας ΙΙπππποοκκρράάττηηςς κατέγραψε περίπου 400 εί-δη βοτάνων, που η χρήση τους ήταν γνωστή κατά τον

5ο αιώνα π.Χ. και ο ∆∆ιιοοσσκκοουυρρίίδδηηςς κατά τον 1ο µ.Χ. αι-ώνα, έγραψε µια βοτανική χρησιµοποιώντας 600 φυτά.Αυτό το έργο ήταν βάση για πολλές µεταγενέστερες βο-τανικές έρευνες. Μια από τις πιο δηµοφιλείς βοτανικέςγράφτηκε από τον CCuullppeeppeerr το 17ο αιώνα.Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα και του σκοταδισµού,οι προλήψεις σε συνδυασµό µε την άγνοια, απέδωσανµαγικές ιδιότητες στα φυτά, µερικές φορές για ασήµα-ντη αιτία, και ανέπτυξαν ιεροτελεστίες, όπου µηχανορ-ραφούσαν για να συντηρήσουν το µυστήριο και τη µα-γεία.Ο άνθρωπος ήταν επίσης πληροφορηµένος, από τηναρχή του πολιτισµού, για τα αποτελέσµατα των αρωµά-των στο σώµα, στο µυαλό και στα συναισθήµατα. Ταλουλούδια χρησιµοποιούνταν για να προσελκύσουν αγά-πη, φαγητό και προστασία. Τα αρωµατικά φυτά χρησιµο-ποιούνταν για να γιατρέψουν το σώµα. Τα πιο ακριβάλουλούδια προσφέρονταν στους θεούς και στις θεέςως θυσία, ενώ η χρήση αρωµατικών θυµιαµάτων ξεκί-νησε από την αρχαιότητα και συνεχίζεται ως στις µέρεςµας. Σε όλο τον κόσµο, από την αρχαιότητα µέχρι την σύγ-χρονη εποχή, διαφορετικές κουλτούρες έχουν ανακαλύ-ψει πολλά κοινά σηµεία, όπως και ποικίλες χρήσεις γιαβότανα και αιθέρια έλαια. Οι µύθοι, οι θρύλοι, η παρά-δοση και η ιατρική αντικατοπτρίζουν αυτές τις γνώσεις.

22 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÚÂÔÚÙ¿˙

∆ÚÂȘ ∂ÓÒÛÂȘ ÌÚÔÛÙ¿ Û ÎÚ›ÛÈ̘·ÔÊ¿ÛÂȘ

∞ÎÙÈÓÔÁÚ·Ê›· ÛÙÔ˘˜ ÈÛÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ ∂∞™ §¤Û‚Ô˘, ∂∞™ §‹ÌÓÔ˘ Î·È ∂ªÃ

του ΝΙΚΟΥ ΜΑΝΑΒΗ

∆∆ηηνν εειικκόόνναα ττηηςς ααγγρροοττιικκήήςς ππααρρααγγωωγγήήςςσσττηη ΛΛήήµµννοο,, ττηη ΛΛέέσσββοο κκααιι ττηη ΧΧίίοο,, ππρροο--σσππααθθοούύµµεε νναα δδιιααµµοορρφφώώσσοουυµµεε µµέέσσαα αα--ππόό τταα σσττοοιιχχεείίαα πποουυ µµααςς δδίίννοουυνν οοιι ιισσοο--λλοογγιισσµµοοίί ττωωνν ΕΕννώώσσεεωωνν ΣΣυυννεεττααιιρριισσµµώώνν

ττωωνν ττρριιώώνν ννηησσιιώώνν.. ΤΤαα ππρροοββλλήήµµαατταα πποουυ ααννττιιµµεεττωωππίί--ζζεειι ηη ΈΈννωωσσηη ΣΣυυννεεττααιιρριισσµµώώνν ΛΛήήµµννοουυ κκααττάά ττηη δδιιάάρρ--κκεειιαα ττοουυ ΙΙοουυλλίίοουυ,, ππααίίρρννοουυνν εεκκρρηηκκττιικκέέςς δδιιαασσττάάσσεειιςς..ΚΚιι ααυυττόό σσηηµµααίίννεειι όόττιι µµππααίίννεειι σσεε πποολλύύ ββααθθιιάά δδοοκκιιµµαα--σσίίαα,, ηη ααµµππεελλοοκκααλλλλιιέέρργγεειιαα ττοουυ ννηησσιιοούύ.. ΤΤαα ππρροοββλλήή--µµαατταα ττηηςς ΕΕΑΑΣΣ ΛΛέέσσββοουυ δδεενν εείίννααιι ττόόσσοο µµεεγγάάλλαα.. ΌΌµµωωςςαανν δδεενν λληηφφθθοούύνν άάµµεεσσαα µµέέττρραα ααννττιιµµεεττώώππιισσηηςς ττοουυςς,,ηη ΕΕΑΑΣΣΛΛ κκιιννδδυυννεεύύεειι νναα µµππεειι σσεε µµεεγγάάλλεεςς ππεερριιππέέττεειιεεςς,,αανν κκααιι θθαα ππρρέέππεειι νναα ααννααγγννωωρρίίσσοουυµµεε όόττιι έέχχεειι πποολλύύµµεεγγάάλλαα ππλλεεοοννεεκκττήήµµαατταα πποουυ δδεενν έέχχοουυνν ααξξιιοοπποοιιηηθθεείί.. Τελείως διαφορετική είναι η εικόνα που παρουσιά-ζει η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου. Τα προϊόντατης µαστίχας διένυσαν µια χρυσή δεκαετία, στο τέ-λος της οποίας εµφάνισαν µια αναµενόµενη κόπω-ση. Το ζήτηµα που προσπαθεί να λύσει η Ένωση, εί-ναι το ξεπέρασµα της κόπωσης. Οι τρεις προαναφερόµενες Ενώσεις µε τις υποδο-µές που διαθέτουν, έχουν κεντρικό ρόλο στη συγκέ-ντρωση, µεταποίηση και εµπορία των βασικών αγρο-τικών προϊόντων που παράγονται σε κάθε νησί. Αν οιΕνώσεις έχουν καλή οικονοµική πορεία, τότε και οιπαραγωγοί που εκπροσωπούν, µπορούν να δουν κα-λύτερες µέρες. Αν αντίθετα οι Ενώσεις οδηγηθούνστην κατάρρευση, τότε θα κινδυνεύσει µε κατάρρευ-ση ή δραµατική συρρίκνωση, η παραγωγή της µαστί-χας στη Χίο, του ελαιολάδου στη Λέσβο και του κρα-σιού στη Λήµνο. Ας µην ξεχνάµε ότι στη Λήµνο υπάρ-χουν περίπου 1.000 αµπελουργοί, στη Λέσβο20.000 ελαιοπαραγωγοί και στη Χίο 4.850 µαστιχο-παραγωγοί. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται σε αυτή την ανάλυ-ση, προέρχονται από τους ισολογισµούς του 2009για την ΕΑΣ Λέσβου και την Ένωση Μαστιχοπαραγω-γών Χίου και από τον ισολογισµό του 2010 για τηνΕΑΣ Λήµνου.

∂∞™ §¤Û‚Ô˘ Στη γενική συνέλευση της Ένωσης Αγροτικών Συνε-ταιρισµών Λέσβου, που πραγµατοποιήθηκε τον Ιού-

νιο, παρουσιάστηκαν οι ισολογισµοί του 2008 καιτου 2009. Γι’ αυτό και η ανάλυση µας θα στηριχθείσε αυτά τα στοιχεία. Ο τζίρος της ΕΑΣΛ το 2007, ήταν 15,17 εκατ. ευ-ρώ, το 2008 14,64 εκατ. ευρώ και το 2009 δια-µορφώθηκε στα 10,87 εκατ. ευρώ. ∆ηλαδή έχουµεκάθετη πτώση, που οφείλεται στη µεγάλη µείωσητων πωλήσεων ζωοτροφών. Ο τζίρος µάς δείχνει τονσυνολικό όγκο των πωλήσεων της επιχείρησης. Ησυρρίκνωση του τζίρου είναι µεγάλο πρόβληµα γιακάθε επιχείρηση. Αντίθετα όταν διευρύνεται ο τζί-ρος, δηµιουργούνται βάσιµες ελπίδες ότι µπορούννα ξεπεραστούν τα οικονοµικά προβλήµατα που α-ντιµετωπίζει. Τα µικτά αποτελέσµατα εκµεταλλεύσεως του 2007,ήταν ζηµίες ύψους 170 χιλιάδων ευρώ, του 2008,ζηµίες 160 χιλιάδων ευρώ και το 2009, κέρδη 166χιλιάδων ευρώ. Αυτό το στοιχείο δείχνει πως η πα-ραγωγική δραστηριότητα είναι ζηµιογόνα και η διοί-κηση της οφείλει να πάρει µέτρα ώστε να γίνει κερ-δοφόρα. Τα καθαρά αποτελέσµατα χρήσεως, έδωσαν ζηµίες780,69 χιλιάδων ευρώ το 2008 και 719,88 χιλιά-δων ευρώ το 2009. Οι σωρευµένες ζηµίες ανέρχο-νται στα 5,29 εκατ. ευρώ, σύµφωνα µε τον ισολογι-σµό του 2009. Κρίσιµο µέγεθος στη διαµόρφωσητων αποτελεσµάτων χρήσης της Ένωσης, είναι η αύ-ξηση των χρεωστικών τόκων. Το 2007, ήταν109,15 χιλιάδες ευρώ, το 2008 ανέβηκαν στους178,17 χιλιάδες ευρώ και το 2009 εκτινάχθηκαν

tΑν οι Ενώσεις οδηγηθούν στην

κατάρρευση, τότε θα κινδυνεύσειµε κατάρρευση ή δραµατική

συρρίκνωση, η παραγωγή τηςµαστίχας στη Χίο, του ελαιολάδουστη Λέσβο και του κρασιού στη

Λήµνο

s

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 23

στις 303,43 χιλιάδες.Οι µακροπρόθεσµες υποχρεώσεις της ΕΑΣ Λέσβου,ήταν το 2008, 2,5 εκατ. ευρώ και το 2009, εκτινά-χθηκαν στα 7,5 εκατοµµύρια. Αυτό οφείλεται σταδάνεια που πήρε, για να ανακατασκευάσει το κτήριοτου Υφαντηρίου. Σήµερα στο κτήριο αυτό στεγάζεταιη Αστυνοµική ∆ιεύθυνση Λέσβου και η Περιφερεια-κή ∆ιοίκηση της Αστυνοµίας. Έτσι, η ΕΑΣ Λέσβου ει-σπράττει περί τις 300.000 ευρώ σε ενοίκια από τοΕλληνικό ∆ηµόσιο, τα οποία δαπανώνται για την απο-πληρωµή του δανείου.Οι βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις της ΕΑΣ Λέσβουτο 2007, ήταν 9,42 εκατοµµύρια, το 2008 ανέβη-καν στα 10,47 εκατοµµύρια και το 2009 υποχώρη-σαν στα 10,13 εκατ. ευρώ.Μεγάλο πρόβληµα για την ΕΑΣ Λέσβου, αποτελούντα χαµηλά ίδια κεφάλαια. Το καταβεβληµένο συνε-ταιριστικό κεφάλαιο στην ΕΑΣ Λέσβου, είναι µόλις188,12 χιλιάδες ευρώ. Ποσό εξαιρετικά µικρό γιατον τζίρο της επιχείρησης, το οποίο την αναγκάζεινα καταφεύγει σε δανεισµό, που της κοστίζει πολύακριβά. Εκτός από το συνεταιριστικό κεφάλαιο, σταίδια κεφάλαια προστίθενται 571,9 χιλιάδες ευρώ α-πό επιχορηγήσεις και 3,03 εκατοµµύρια από τα α-ποθεµατικά. Όµως πρέπει να αφαιρεθούν οι σωρευ-µένες ζηµιές των 5,29 εκατ. ευρώ. Έτσι τα ίδια κε-φάλαια είναι αρνητικά κατά 1,49 εκατ. ευρώ το2009, σύµφωνα µε τα στοιχεία του ισολογισµού. Ό-µως αν συνεκτιµηθούν οι παρατηρήσεις του ορκω-τού λογιστή, είναι αρνητικά κατά 5,719 εκατ. ευρώ.

∂ªÃΟ τζίρος της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου το2009, διαµορφώθηκε στα 13,21 εκατ. ευρώ. Το2008 ήταν 15,72 εκατ. ευρώ. Η µείωση του τζίρουοφείλεται στη µείωση της παραγωγής µαστίχας. Τα

µεικτά αποτελέσµατα εκµεταλλεύσεως το 2009, ή-ταν κέρδη 2,37 εκατ. ευρώ, ενώ το 2008 ήταν2,63 εκατ. ευρώ. Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν ό-τι η παραγωγική δραστηριότητα της ΕΜΧ, είναι κερ-δοφόρα και έχει ένα πολύ σηµαντικό µεικτό περιθώ-ριο κέρδους, που θα το ζήλευαν πάρα πολλές επι-χειρήσεις. Τα καθαρά αποτελέσµατα χρήσης δια-µορφώνονται σε κέρδη 150,8 χιλιάδων ευρώ το2009 από κέρδη 392,6 χιλιάδων ευρώ το 2008. Τακαθαρά αποτελέσµατα επηρεάζονται από έκτακτεςζηµίες 170,3 χιλιάδων ευρώ, από χρεωστικούς τό-κους 427,6 χιλιάδων ευρώ αλλά και από έξοδα έ-ρευνας και ανάπτυξης 248,34 χιλιάδων ευρώ. Τα έ-ξοδα διοίκησης του 2009, διαµορφώθηκαν στα969,6 χιλιάδες ευρώ µειωµένα κατά 100 χιλιάδεςευρώ σε σχέση µε το 2008. Το συνεταιριστικό κεφάλαιο ανέρχεται σε 911,4 χι-λιάδες ευρώ και τα ίδια κεφάλαια το 2009, διαµορ-φώθηκαν στα 8,35 εκατ. ευρώ όταν το 2008 ήταν10,36 εκατ. ευρώ. Το σύνολο των υποχρεώσεων της Ένωσης διαµορ-φώθηκε στα 8,7 εκατ. ευρώ το 2009 από 10,73 ε-κατ. ευρώ που ήταν το 2008. Πρόκειται για βραχυ-πρόθεσµες υποχρεώσεις. Την εικόνα του ισολογισµού της Ένωσης Μαστιχοπα-ραγωγών Χίου, θα τη ζήλευαν πολλές συνεταιριστι-κές οργανώσεις της χώρας. Καθώς πρόκειται γιαµια κερδοφόρα επιχείρηση, που µάλιστα δαπανά ση-µαντικά ποσά για την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Κα-τά συνέπεια µπορεί να πει κανείς πως πρόκειται γιαµια επιχείρηση που έχει µέλλον. Ωστόσο η φύση του προϊόντος που έχει να διαχειρι-στεί, κάνει σαφές ότι θα αντιµετωπίσει δυσκολίεςκατά τη διάρκεια της οικονοµικής κρίσης που βιώ-νουµε. Θα χρειαστεί, συνεπώς, να γίνει ειδικός σχε-διασµός για την αντιµετώπιση των δυσκολιών πουδηµιουργεί η κρίση. Είµαστε σε θέση να γνωρίζου-

Ο πρόεδροςτης ΕΑΣΛέσβου στοβήµα τουοµιλητή κατάτην τελευταίαΓ.Σ. της ΕΑΣΛέσβου

24 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÚÂÔÚÙ¿˙

µε ότι αυτός ο σχεδιασµός υπάρχει. Μένει να δούµεαν θα αποδώσει τα αναµενόµενα.

∂∞™ §‹ÌÓÔ˘Για να αποκοµίσει κανείς µια πλήρη εικόνα της κατά-στασης της ΕΑΣ Λήµνου, δεν αρκεί να δει µόνο τον ι-σολογισµό και τις παρατηρήσεις του ορκωτού λογι-στή, που αναφέρει ότι τα ίδια κεφάλαια της επιχεί-ρησης είναι αρνητικά, και να συνεκτιµηθούν οι επι-σηµάνσεις που έκανε επί του ισολογισµού. Πρέπεινα λάβει υπόψη ότι η Ένωση λίγο πριν το ξεκίνηµατου τρύγου, δεν έχει πληρώσει στους παραγωγούςµέλη της, τα σταφύλια που πήρε το 2010. Κι επιπλέ-ον οφείλει ένα ποσό για τα σταφύλια που παρέλαβετο 2009. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα κατά τη διάρ-κεια του Ιουλίου, να γίνουν κινητοποιήσεις στη Λή-µνο. Μεταξύ άλλων, έγινε κατάληψη στο υποκατά-στηµα της ΑΤΕ στη Μύρινα. Το 2010 αν και ήταν µια εξαιρετικά δύσκολη χρονιάγια όλες τις συνεταιριστικές επιχειρήσεις, η ΕΑΣ Λή-µνου κατάφερε να αυξήσει τις πωλήσεις της. Συγκε-κριµένα, ο τζίρος της ανήλθε στα 4,196 εκατ. ευρώαπό τα 3,576 εκατ. ευρώ που ήταν το 2009. Τα µει-κτά αποτελέσµατα εκµεταλλεύσεων διαµορφώθη-καν σε κέρδη 610,96 χιλιάδες ευρώ. Το 2009, ταµεικτά αποτελέσµατα εκµεταλλεύσεως ήταν 240,58χιλιάδες ευρώ. Τα καθαρά αποτελέσµατα εκµεταλλεύσεως της ΕΑΣΛήµνου, διαµορφώθηκαν σε κέρδη 101,87 χιλιάδεςευρώ το 2010 όταν το 2009 ήταν ζηµίες 80,65 χι-λιάδων ευρώ. Τα παραπάνω κέρδη χρησιµοποιήθη-καν για να αποσβέσουν ζηµιές προηγούµενων ετών,οι οποίες έχουν διαµορφωθεί στα 2,228 εκατ. ευ-ρώ. Το καταβεβληµένο συνεταιριστικό κεφάλαιο ανέρχε-ται σε 479,87 χιλιάδες ευρώ. Όµως τα ίδια κεφά-λαια της επιχείρησης το 2010, διαµορφώθηκαν στα5,4 χιλιάδες ευρώ σύµφωνα µε τον ισολογισµό της.Ωστόσο αν συνεκτιµηθούν οι παρατηρήσεις του ορ-κωτού λογιστή, τότε είναι αρνητικά κατά 323,57 χι-λιάδες ευρώ. Οι µακροπρόθεσµες υποχρεώσεις της ΕΑΣ Λήµνου,

ανέρχονται σε 4,24 εκατ. ευρώ και οι βραχυπρόθε-σµες υποχρεώσεις σε 4,07 εκατ. ευρώ. Από τιςβραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις, 1,96 εκατοµµύριαευρώ οφείλονται σε προµηθευτές. Πιθανότατα στοποσό αυτό περιλαµβάνονται οι υποχρεώσεις προςτους αµπελοκαλλιεργητές µέλη της, για σταφύλιαπου δεν έχουν πληρωθεί ως σήµερα. Για να αντιµετωπισθούν τα προβλήµατα της ΕΑΣ Λή-µνου, δύο είναι οι βασικές επιλογές. Η πρώτη είναινα πουληθούν ακίνητα της Ένωσης προκειµένου ναµειωθεί ο τραπεζικός δανεισµός και να εξοφληθούνοι αµπελοκαλλιεργητές. Πρόκειται για µια λύση πουσίγουρα δεν είναι ευχάριστη. Από εκεί και πέρα θαπρέπει να υπάρχει ένας σχεδιασµός που θα εξασφα-λίζει κεφάλαια κίνησης ώστε η Ένωση να µπορεί ναπληρώνει έγκαιρα τα σταφύλια που αγοράζει απότους παραγωγούς µέλη της. Η δεύτερη λύση, που έχει λίγες πιθανότητες να επι-τευχθεί, είναι να εξασφαλιστούν κεφάλαια κίνησηςµε κρατική εγγύηση, τα οποία θα χρησιµοποιούνταιαποκλειστικά για την αγορά των σταφυλιών. Το δά-νειο θα αποπληρώνεται µε την πώληση του κρασιού. Στην περίπτωση της ΕΑΣ Λήµνου, όπως και στην πε-ρίπτωση της ΕΑΣ Λέσβου, κρίσιµο ζήτηµα είναι οχρόνος λήψης των αποφάσεων. Όσο καθυστερεί ηλήψη των αναγκαίων αποφάσεων, τόσο δυσκολεύειη αντιµετώπιση των προβληµάτων.

Βασικά οικονοµικά µεγέθηΚύκλος Μεικτά Καθαρά Συνεταιριστικό Ίδια Βραχυπρόθεσµες Μακροπρόθεσµες

Εργασιών αποτελέσµατα αποτελέσµατα Κεφάλαιο κεφάλαια υποχρεώσεις υποχρεώσειςεκµεταλλεύσεων Χρήσης

ΕΑΣ Λήµνου 4.196 610 101,8 479,87 **-323 4.071 4.243Ένωση Μαστιχοπαραγωγών 13.213 2.370 150 911 8 350 8.709 0Χίου *ΕΑΣ Λέσβου* 10.870 -166 -719 188,12 **-5.719 10.138 7.512

Τα ποσά σε χιλιάδες ευρώ* Τα στοιχεία για τις Ενώσεις Λέσβου και Μαστιχοπαραγωγών Χίου προέρχονται από τους ισολογισµούς του 2009** Στα ποσά που αναφέρονται στα ίδια κεφάλαια των ΕΑΣ Λέσβου και Λήµνου έχουν συνεκτιµηθεί οι παρατηρήσεις των ορκωτών λογιστών

tΤα προϊόντα της µαστίχας

διένυσαν µια χρυσή δεκαετία, στοτέλος της οποίας εµφάνισαν µιααναµενόµενη κόπωση.Το ζήτηµα

που προσπαθεί να λύσει ηΈνωση, είναι το ξεπέρασµα της

κόπωσης

s

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 25

ÚÂÔÚÙ¿˙

ªªεεττάά ααππόό πποολλυυεεττέέςς κκοοσσκκίίννιισσµµαα,, ττααχχρρηηµµααττοοδδοοττιικκάά ππρροογγρράάµµµµαατταα ττοουυ««ΑΑλλέέξξααννδδρροοςς ΜΜππααλλττααττζζήήςς»»,, ««ττρρέέ--χχοουυνν»» ααλλλλάά µµεε κκοουυττσσοουυρρεεµµέέννοουυςςππρροοϋϋπποολλοογγιισσµµοούύςς.. ΣΣτταα ««ΣΣχχέέδδιιαα ββεελλ--

ττίίωωσσηηςς»» οολλοοκκλληηρρώώθθηηκκεε ηη κκααττάάθθεεσσηη ττωωνν ααιιττήήσσεεωωνν..ΤΤαα ααγγρροοππεερριιββααλλλλοοννττιικκάά,, δδηηλλααδδήή ηη ««ΒΒιιοολλοογγιικκήή γγεε--ωωρργγίίαα»»,, ηη ««ΒΒιιοολλοογγιικκήή κκττηηννοοττρροοφφίίαα»»,, ηη ««ΕΕκκττααττιικκοοπποοίί--ηησσηη ττηηςς κκττηηννοοττρροοφφίίααςς»»,, ααννοοίίγγοουυνν ααππόό µµέέρραα σσεε µµέέ--ρραα,, κκααιι ίίσσωωςς ττηηνν ώώρραα πποουυ ττυυππωωννόότταανν ττοούύττοο ττοο ττεεύύ--χχοοςς,, νναα εείίχχαανν ήήδδηη ααννοοίίξξεειι.. ΕΕππίίσσηηςς άάννοοιιξξεε ττοο ππρρόό--γγρρααµµµµαα χχρρηηµµααττοοδδόόττηησσηηςς ττωωνν µµεεττααπποοιιηηττιικκώώνν εεππιιχχεειι--ρρήήσσεεωωνν.. ΣΣυυννεεππώώςς µµπποορροούύµµεε νναα πποούύµµεε ππωωςς ττοο ««ΑΑ--λλέέξξααννδδρροοςς ΜΜππααλλττααττζζήήςς»» ββρρίίσσκκεεττααιι σσεε ππλλήήρρηη εεξξέέλλιι--ξξηη σσεε όό,,ττιι ααφφοορράά ττηη χχρρηηµµααττοοδδόόττηησσηη ττωωνν ιιδδιιωωττιικκώώννεεππεεννδδύύσσεεωωνν..Η άλλη πτυχή του προγράµµατος, οι δηµόσιες επεν-δύσεις, γίνεται προσπάθεια να ξεπαγώσουν. Όµωςτο βασικό πρόβληµα είναι η έλλειψη πόρων. Νέες ε-πενδύσεις σε αρδευτικά δίκτυα, φράγµατα, λιµνοδε-ξαµενές, δίκτυα µικρών φραγµάτων, δεν θα πραγµα-τοποιηθούν. Τα κονδύλια που υπάρχουν, µόλις πουεπαρκούν να καλύψουν τις ανάγκες επισκευών των

ήδη κουρασµένων ταµιευτήρων ύδατος που υπάρ-χουν στη χώρα. Αλλά η νησιωτική Ελλάδα στενάζειαπό την έλλειψη νερού, µιας και ποτέ δεν είχαν γίνεισοβαρές επενδύσεις στην κατασκευή φραγµάτωνπου θα συγκεντρώνουν το νερό της βροχής. Η κριτική µας δεν έχει ως βάση µια συνηθισµένηδηµοσιογραφική γκρίνια, αλλά δυσάρεστες διαπι-στώσεις από προηγούµενα προγράµµατα. Ας αναλογιστούν οι αρµόδιοι του Υπουργείου Αγροτι-κής Ανάπτυξης, τι άφησε πίσω του το πρόγραµµα«Βιολογικής κτηνοτροφίας» της προηγούµενης προ-γραµµατικής περιόδου. Κάποιοι κτηνοτρόφοι µπήκαν στο πρόγραµµα, πή-ραν και τις ανάλογες επιδοτήσεις. Κι από εκεί καιπέρα τι έµεινε; ∆ηµιουργήθηκε ένα τελικό προϊόν,που έγινε γνωστό στο ευρύ καταναλωτικό κοινό καικαθιερώθηκε στην αγορά; ∆υστυχώς, η απάντησηείναι αρνητική. Οι βιοµηχανίες γάλακτος πρόσθεσανστη γκάµα των προϊόντων τους, και βιολογικά προϊό-ντα, π.χ. βιολογική φέτα. Όµως τι τµήµα της αγοράςέχει πάρει η βιολογική φέτα; Πώς ο καταναλωτής α-ντιλαµβάνεται την ανωτερότητα αυτού του προϊό-ντος; Είναι διατεθειµένος να πληρώνει την υψηλότε-

∆Ô «ª·ÏÙ·Ù˙‹˜» ÙÚ¤¯ÂÈ...

™Â ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ Î·È Î·Ù¿ ·ÚÈÔ Â¿ÁÁÂÏÌ· ·ÁÚfiÙ˜ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È«µÈÔÏÔÁÈ΋ ÁˆÚÁ›·», «µÈÔÏÔÁÈ΋ ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·» Î·È «™¯¤‰È· ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘»

26 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÚÂÔÚÙ¿˙ρη του τιµή; ∆υστυχώς, η αλήθεια είναι πως σε πά-ρα πολλές περιπτώσεις, το βιολογικό γάλα και τοβιολογικό κρέας που παρήγαγαν οι κτηνοτρόφοι,δεν ήταν αναγνωρίσιµο στην αγορά. Στη Λέσβο, στοπρόγραµµα αυτό µπήκε ένας µικρός αριθµός µεγά-λων κτηνοτρόφων που παράγει σηµαντική ποσότηταβιολογικού γάλακτος. Το αποτέλεσµα είναι στα µέσατης φετινής γαλακτοπαραγωγικής περιόδου, το βιο-λογικό γάλα να µείνει στα αζήτητα και να πουληθείστις τοπικές βιοµηχανίες γάλακτος µε µόλις 0,80ευρώ το κιλό. Πριν ένα χρόνο, ο τότε πρόεδρος της ΕΑΣ Λήµνου,θερµοπαρακαλούσε τις υπηρεσίες του ΥπουργείουΑγροτικής Ανάπτυξης να µην βγάλουν εκτός της«Βιολογικής γεωργίας», τα οινοποιήσιµα σταφύλια.Καθώς το κρασί από βιολογικά σταφύλια που παρά-γει η Ένωση, είχε µεγάλη ζήτηση και πωλούνταν σεκαλές τιµές. Με δύο λόγια, αυτό που θέλουµε να πούµε είναιπως όταν αναπτύσσεται µια πολιτική στον αγροτικότοµέα, πρέπει να συνδυάζεται µε µια αντίστοιχη πο-λιτική στη µεταποίηση ώστε να είναι αποτελεσµατι-κή, να δίνει προστιθέµενη αξία. Μόνο έτσι οι φορο-λογούµενοι πολίτες που πληρώνουν τις επιδοτήσεις,µπορούν να κατανοήσουν ότι η χορήγηση επιδοτή-σεων στους αγρότες, είναι µια αναγκαία επένδυσηγια την προστασία του περιβάλλοντος, τη βελτίωσητης παραγωγικότητας και των τελικών προϊόντωνπου παράγονται. Μόνο έτσι κι η εθνική οικονοµία θαµετρήσει συγκεκριµένα κέρδη από τις επενδύσειςστην πρωτογενή παραγωγή.

«™¯¤‰È· ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘»Τα «Σχέδια βελτίωσης» έκλεισαν αφού πρώτα ταλαι-πώρησαν για έξι µήνες µελετητές, αγρότες και τηνπολιτική ηγεσία του Υπουργείου. Η διαµόρφωση τουπρογράµµατος για άλλη µια φορά, έγινε µε τέτοιοτρόπο που να εξυπηρετεί τις επιχειρήσεις που προ-µηθεύουν µηχανήµατα και εξοπλισµό, τους αγρότεςκαι τους κτηνοτρόφους και όχι τους ίδιους τους πα-ραγωγούς. Είναι πια φανερό πως στο Υπουργείο υπάρχει µια νο-µενκλατούρα, που σχεδιάζει τα προγράµµατα µε βά-ση τους δικούς της στόχους και όχι τους στόχουςπου θέτει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία του Υπουργεί-ου.∆ιότι αδυνατούµε να πιστέψουµε ότι ο νυν Υπουργόςεπιδίωκε όλοι οι κτηνοτρόφοι να βάλουν τα κοπάδιατους σε σταβλικές εγκαταστάσεις, µε αποτέλεσµα τοπρόγραµµα να πετάει στα αζήτητα, όσους κτηνοτρό-φους έχουν κοπάδια ελευθέρας βοσκής. Φυσικά κι αυτό το ζήτηµα έχει πολιτική διάσταση.∆ιότι ο εκάστοτε Υπουργός οφείλει να ελέγχει τις υ-πηρεσίες του ώστε να µην του βάζουν τρικλοποδιές.

Οι πληροφορίες από την πιάτσα των µελετητών γεω-πόνων, λένε ότι θα µπουν στο πρόγραµµα όλα τα ε-πενδυτικά σχέδια που κατατέθηκαν. Κατά τα φαινό-µενα, το µεγάλο πρόβληµα θα είναι να βγει κανείς α-πό το πρόγραµµα, ή για να το πούµε πιο απλά, πώςθα ολοκληρώσει την επένδυση του. Η έλλειψη ίδιουκεφαλαίου θα γίνει για τη µεγάλη πλειοψηφία των α-γροτών, τεράστιος βραχνάς διότι θα αναγκαστούν ναβάλουν υποθήκες σε όλη την ακίνητη περιουσίατους, για να πάρουν εγγυητικές επιστολές από τιςτράπεζες που ζητάει το πρόγραµµα.Ένα άλλο πρόβληµα είναι πως σε πάρα πολλές περι-πτώσεις, οι τράπεζες δεν δανειοδοτούν τους αγρό-τες για επενδύσεις που πραγµατοποιούν. Ούτε γιατην ίδια συµµετοχή, ούτε για το τµήµα της επένδυ-σης που χρηµατοδοτείται από κοινοτικούς πόρους. Φοβόµαστε ότι µετά την ένταξη των επενδύσεων στοπρόγραµµα, πολλοί θα διαπιστώσουν ότι αδυνατούννα υλοποιήσουν την επένδυση που είχαν σχεδιάσει.Γι’ αυτό καλό θα ήταν όσοι αγρότες και κυρίως κτη-νοτρόφοι ετοιµάζουν µεγάλα επενδυτικά σχέδια, ναζητήσουν τη βοήθεια από ένα σύµβολο επενδύσεων.

«µÈÔÏÔÁÈ΋ ÁˆÚÁ›·»Ανοίγει ξανά το πρόγραµµα «Βιολογική γεωργία» µεµεγάλη καθυστέρηση και µε κουτσουρεµένους πό-ρους. Όµως το ερώτηµα που µας ήρθε όταν είδαµετο σχεδιασµό του, είναι: εκτός από βιολογικές επιδο-τήσεις θα έχουµε βιολογικά προϊόντα; Τι αλλάζει σεσχέση µε τα προηγούµενα προγράµµατα ώστε ναδιασφαλιστεί ότι θα έχουµε παραγωγή βιολογικώνπροϊόντων; Το ρωτάµε διότι έχουµε διαπιστώσει πωςσε πολλές περιπτώσεις, οι επιδοτήσεις δεν είχαν πα-ραγωγικό αποτέλεσµα. Φυσικά αυτό δεν ισχύει για ό-λους τους παραγωγούς. Αλλά κανείς δεν µπορεί νααρνηθεί ότι τα προηγούµενα χρόνια, υπήρχε µεγά-λος αριθµός ανθρώπων που επιδοτήθηκαν για µεγά-λες εκτάσεις χωρίς να µπορούν να δείξουν την αντί-στοιχη παραγωγή προϊόντων. Φοβόµαστε πως ούτετούτη τη φορά θα αποφευχθεί το πρόβληµα αυτό. Εξίσου κρίσιµο ζήτηµα για τους νησιώτες παραγω-γούς, είναι πως το πρόγραµµα δεν έχει νησιωτική α-ντίληψη. Κατά την άποψη µας, η αγροτική παραγωγήστα νησιά, είτε προέρχεται από επαγγελµατίες αγρό-τες είτε από µη επαγγελµατίες, θα έπρεπε κατά προ-τεραιότητα να εντάσσεται στη «Βιολογική γεωργία». Από εκεί και πέρα διαπιστώνουµε ότι το πρόγραµµααπευθύνεται σε επαγγελµατίες αγρότες που ήδη πα-ράγουν βιολογικά προϊόντα και έχουν µεγάλες εκµε-ταλλεύσεις.Στο πρόγραµµα µπορούν να ενταχθούν επαγγελµα-τίες αγρότες και κάτοχοι αγροτικής εκµετάλλευσηςπου είναι φυσικά πρόσωπα και λαµβάνουν το 35%του εισοδήµατός τους από την αγροτική δραστηριό-

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 27

τητα. Εξαίρεση αποτελούν οι αυτοαπασχολούµενοιαγρότες των νησιών, που λαµβάνουν το 25% του ει-σοδήµατός τους από την αγροτική τους δραστηριό-τητα, ενώ στο πρόγραµµα µπορούν να ενταχθούνκαι νοµικά πρόσωπα, που λαµβάνουν αντιστοίχως το50% του εισοδήµατός τους.Το ελάχιστο µέγεθος που πρέπει να έχει ένα αγροτε-µάχιο για να ενταχθεί στο πρόγραµµα, είναι έναστρέµµα. Το ελάχιστο µέγεθος µιας αγροτικής εκµε-τάλλευσης αν πρόκειται για πολυετείς καλλιέργειες(π.χ. ελιές, αµπέλια κ.λπ.), είναι τρία στρέµµατα.∆ύο στρέµµατα απαιτούνται για τις ετήσιες καλλιέρ-γειες.

¶ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘΓια να µπορέσει ένας παραγωγός να υποβάλει αίτη-ση στο πρόγραµµα, θα πρέπει:

Να έχει δηλωµένο το σύνολο των αγροτεµαχίωντου στην αίτηση Ενιαίας Ενίσχυσης που καταθέ-τει κάθε χρόνο για την επιδότηση. ∆εν µπορούννα ενταχθούν στο πρόγραµµα, µη δηλωµένες ε-κτάσεις.Να είναι νόµιµος κάτοχος των εκτάσεων που δη-λώνει για το σύνολο της περιόδου που θα είναιενταγµένος στο πρόγραµµα.Οι εκτάσεις που θα ενταχθούν, να βρίσκονται ε-ντός των περιοχών που καλύπτει το πρόγραµµα.Τα γενικά κριτήρια επιλογής δίνουν 50 βαθµούςσε επαγγελµατίες αγρότες, 30 βαθµούς σε νέ-ους αγρότες µε επιχειρηµατικό σχέδιο, 20 βαθ-µούς σε επαγγελµατίες αγρότες µε αγροτικό ει-σόδηµα µεγαλύτερο ή ίσο του 50% του συνολι-κού ετήσιου εισοδήµατος και 20 βαθµούς αν ηέκταση που θα καλλιεργηθεί βιολογικά, είναι σε

περιοχή Natura σε ποσοστό µεγαλύτερο του50%. Αν η έκταση που θα καλλιεργηθεί βιολογι-κά, είναι σε περιοχή Natura σε ποσοστό µικρό-τερο του 50%, δίνονται 10 βαθµοί. Αν ο παρα-γωγός είναι µόνιµος κάτοικος του δήµου όπουβρίσκεται η εκµετάλλευση, λαµβάνει επίσης 10βαθµούς.

Σε περίπτωση ισοβαθµίας, προηγούνται στη σειράκατάταξης, όσοι συγκεντρώνουν µεγαλύτερη βαθ-µολογία στα γενικά κριτήρια, µε την παρακάτω προ-τεραιότητα:

1) Έκταση σε περιοχή Νatura 2000, µεγαλύτερητου 50% της συνολικής υπό ένταξη έκτασης.

2) Έκταση σε περιοχή Νatura 2000, από 10% έως50% της συνολικής υπό ένταξη έκτασης.

3) Νέος αγρότης µε επιχειρηµατικό σχέδιο.4) Επαγγελµατίας αγρότης µε αγροτικό εισόδηµα

µεγαλύτερο ή ίσο του 50% του συνολικού ετήσι-ου εισοδήµατός του.

5) Επαγγελµατίας αγρότης.

tΌταν αναπτύσσεται µια πολιτικήστον αγροτικό τοµέα, πρέπει νασυνδυάζεται µε µια αντίστοιχηπολιτική στη µεταποίηση ώστε

να είναι αποτελεσµατική, να δίνειπροστιθέµενη αξία

s

28 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÚÂÔÚÙ¿˙

6) Μόνιµος κάτοικος του δήµου όπου βρίσκεται η έ-δρα της εκµετάλλευσης.

Τα ειδικά κριτήρια για τη «Βιολογική γεωργία», δί-νουν 30 βαθµούς σε παραγωγούς βιολογικών προϊ-όντων, 10 βαθµούς σε παραγωγούς βιολογικών ζω-οτροφών, 5 βαθµούς σε αγρότες ενταγµένους στοπρόγραµµα «Βιολογικής κτηνοτροφίας» και 10 βαθ-µούς σε παραγωγούς προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ. Αντο µέγεθος της εκµετάλλευσης είναι από 20 έως 40στρέµµατα, ο παραγωγός λαµβάνει 10 βαθµούς. Αντο µέγεθος της εκµετάλλευσης είναι µεγαλύτερο α-πό τα 40 στρέµµατα, τότε ο παραγωγός λαµβάνει15 βαθµούς. Αν η εκµετάλλευση βρίσκεται σε νησίκάτω των 3.100 κατοίκων, ο παραγωγός λαµβάνει10 βαθµούς. ∆εν υπάρχει καµία πρόσθετη βαθµολό-γηση για τους παραγωγούς των άλλων νησιών τουΑιγαίου.Η σειρά κατάταξης των υποψηφίων του προγράµµα-τος, προκύπτει από το άθροισµα της βαθµολογίαςπου συγκεντρώνουν στα γενικά κριτήρια επιλογήςκαι της βαθµολογίας που συγκεντρώνουν στα ειδικάκριτήρια επιλογής.

«µÈÔÏÔÁÈ΋ ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›·»Τα γενικά κριτήρια επιλογής που ισχύουν για τη «Βιο-λογική γεωργία», ισχύουν και για τη «Βιολογική κτη-νοτροφία». Πέραν αυτών, υπάρχουν και ειδικά κριτή-ρια επιλογής. Κρίσιµο ρόλο για να ενταχθεί έναςκτηνοτρόφος στο πρόγραµµα, είναι να έχει πετύχειως ένα βαθµό, καθετοποίηση της παραγωγής.Αναλυτικά τα κριτήρια επιλογής δίνουν:

4 βαθµούς ανά εκτάριο (10 στρέµµατα) καλλιερ-γούµενης έκτασης για παραγωγή ζωοτροφών,στους κτηνοτρόφους που παράγουν µόνοι τουςβιολογικές ζωοτροφές.

10 βαθµούς στους κτηνοτρόφους που αποδεικνύ-ουν τη νόµιµη κατοχή του βοσκότοπου για όλη τηδιάρκεια ένταξής τους στο πρόγραµµα (πέντεχρόνια).5 βαθµούς στους κτηνοτρόφους που είναι ενταγ-µένοι στη δράση «∆ιατήρηση απειλούµενων αυ-τοχθόνων φυλών αγροτικών ζώων».10 βαθµούς όταν το ζωικό κεφάλαιο (το κοπάδιτων ζώων) είναι µεγαλύτερο από 100 µονάδεςµεγάλου ζώου.5 βαθµούς όταν το ζωικό κεφάλαιο είναι µεγαλύ-τερο από 50 ζωικές µονάδες και µικρότερο ή ί-σο µε 100 µονάδες µεγάλου ζώου.10 βαθµούς όταν ο κτηνοτρόφος παράγει προϊό-ντα ΠΟΠ ή ΠΓΕ.

10 βαθµούς όταν ο κτηνοτρόφος βρίσκεται σε νη-σί µε πληθυσµό µικρότερο των 3.100 κατοίκων.

Μία µονάδα µεγάλου ζώου αντιστοιχεί σε επτά πρό-βατα ή κατσίκες, ένα βοοειδές ηλικίας άνω των δύοετών, µία χοιροµητέρα µε βάρος µεγαλύτερο από50 κιλά, τέσσερις χοίρους άλλων κατηγοριών. Έναβοοειδές ηλικίας έξι µηνών έως δύο ετών, αντιστοι-χεί σε 0,6 µονάδες µεγάλων ζώων, ενώ ένα βοοει-δές ηλικίας κάτω των έξι µηνών, αντιστοιχεί σε 0,4µονάδες µεγάλων ζώων.

√È ÂȉÔÙ‹ÛÂȘΣτα 75,6 ευρώ ανά στρέµµα, διαµορφώνεται η επι-δότηση για τους βιολογικούς ελαιώνες που θα χρει-αστούν περίοδο προσαρµογής, δηλαδή που εντάσ-σονται για πρώτη φορά στο πρόγραµµα. Οι ελαιώνες χωρίς περίοδο προσαρµογής, θα επιδο-τηθούν µε 41,5 ευρώ το στρέµµα. Τα αµπέλια επι-δοτούνται µε 90 ευρώ το στρέµµα σε κάθε περίπτω-ση. Στα 60 ευρώ ανά στρέµµα, ανέρχεται η επιδότη-ση για αρδευόµενη καλλιέργεια καλαµποκιού. Στιςµη αρδευόµενες καλλιέργειες βιολογικού καλαµπο-κιού, η επιδότηση είναι 60 ευρώ ανά στρέµµα στηνπερίπτωση που απαιτείται περίοδος προσαρµογήςκαι 42,5 ευρώ το στρέµµα, στην περίπτωση που δεναπαιτείται. Η επιδότηση για βιολογική καλλιέργειασιτηρών, ανέρχεται στα 32 ευρώ το στρέµµα στηνπερίπτωση που απαιτείται περίοδος προσαρµογήςκαι στα 24,7 ευρώ το στρέµµα στην περίπτωση πουδεν απαιτείται περίοδος προσαρµογής.Στις καλλιέργειες κτηνοτροφικών φυτών, η επιδότη-ση διαµορφώνεται στα 36 ευρώ το στρέµµα (µε πε-ρίοδο προσαρµογής) και στα 28,8 ευρώ το στρέµµα(χωρίς περίοδο προσαρµογής).Στη «Βιολογική κτηνοτροφία», η επιδότηση διαµορ-φώνεται στα 180 ευρώ ανά µονάδα µεγάλων ζώωνκαι εκτάριο το χρόνο (µε περίοδο προσαρµογής) καιστα 151 ευρώ ανά µονάδα µεγάλων ζώων και εκτά-ριο το χρόνο (χωρίς περίοδο προσαρµογής) για πρό-βατα και κατσίκες.Στα βοοειδή µε γαλακτοπαραγωγική κατεύθυνση, ηεπιδότηση διαµορφώνεται στα 339 ευρώ ανά µονά-δα µεγάλων ζώων και εκτάριο το χρόνο (µε περίοδοπροσαρµογής) και στα 273 ευρώ ανά µονάδα µεγά-λων ζώων και εκτάριο το χρόνο (χωρίς περίοδο προ-σαρµογής).Στα βοοειδή µε κρεοπαραγωγική ή διπλή κατεύ-θυνση, η επιδότηση διαµορφώνεται στα 166 ευρώανά µονάδα µεγάλων ζώων και εκτάριο το χρόνο,ανεξαρτήτως αν απαιτείται περίοδος προσαρµογήςή όχι.

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 29

Û Ó¤ÓÙÂ ÍË

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στο Νίκο Μανάβη

ΚΚύύρριιεε ΜΜοουυσσοουυρροούύλληη,, ωωςς ββοουυλλεευυττήήςς ΧΧίίοουυ,, γγννωωρρίίζζεε--ττεε κκααλλάά τταα ππρροοββλλήήµµαατταα πποουυ ααννττιιµµεεττωωππίίζζοουυνν οοιι ααγγρρόό--ττεεςς κκααιι οοιι κκττηηννοοττρρόόφφοοιι σστταα ννηησσιιάά µµααςς.. ΑΑυυττήή ττηηννππεερρίίοοδδοο µµοορρφφοοπποοιιεείίττααιι ττοο ππλλααίίσσιιοο ττηηςς ννέέααςς ΚΚοοιιννήήςςΑΑγγρροοττιικκήήςς ΠΠοολλιιττιικκήήςς ττηηςς ΕΕυυρρωωππααϊϊκκήήςς ΈΈννωωσσηηςς,, πποουυθθαα οοδδηηγγήήσσεειι σσεε µµεείίωωσσηη ττωωνν εεννιισσχχύύσσεεωωνν πποουυ λλααµµββάά--ννοουυνν οοιι ααγγρρόόττεεςς µµααςς.. ΘΘαα θθέέλλααµµεε νναα µµααςς ππεείίττεε ππώώςςππρρέέππεειι νναα ααννττιιµµεεττωωππιισσθθοούύνν ααππόό ττηηνν ΚΚΑΑΠΠ,, τταα ννηησσιιωω--ττιικκάά ααγγρροοττιικκάά ππρροοϊϊόόνντταα κκααιι οοιι ππααρρααγγωωγγοοίί ττοουυςς.. «Ο πρωτογενής τοµέας στο σύνολο της ελληνικήςπεριφέρειας και ειδικά στα νησιά, αντιµετωπίζει ιδι-αίτερα προβλήµατα. Η απαρίθµησή τους και µόνο,αρκεί για να µιλάµε ώρες. Καθηµερινά προστίθενταινέα, όπως π.χ. η πρόσφατη απόφαση για επιβολήΦΠΑ στο νερό αγροτικής χρήσης. ∆υστυχώς, δενέχουν αντιληφθεί ότι ο πρωτογενής τοµέας είναι ένααπό τα οχήµατα εξόδου από την κρίση, αρκεί ναχρησιµοποιηθεί µε έξυπνο και παραγωγικό τρόπο.Αν το δούµε µε προσοχή, θα αντιληφθούµε ότιπολλά από τα νησιά µας έχουν ή µπορούν να ανα-πτύξουν εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα, κάποιαµοναδικά, άλλα µε χαρακτηρισµούς ΠΟΠ και ΠΓΕ,άλλα υψηλής ποιότητας, βιολογικής καλλιέργειαςκλπ., που σήµερα και απαραίτητα είναι για τηνασφάλεια του εφοδιασµού και ικανοποιούν την απαί-τηση για ποιοτική διατροφή. Η υπό διαµόρφωση ΚΑΠ πρέπει να αποτελέσει γιατη χώρα µας, ένα εργαλείο προς αυτή την κατεύθυν-ση. Θεωρώ ότι υπάρχει χρόνος ακόµη, δεδοµένουότι η διαπραγµάτευση δεν αναµένεται να κλείσειπριν το 2012, προκειµένου να διασφαλιστούν καλύ-τεροι όροι για τα νησιά και τους αγρότες τους.∆υστυχώς, όµως, στα κείµενα που µας παρουσίασεο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, δεν υπάρχουνπροβλέψεις για τη νησιωτικότητα στην κατανοµή τωνπόρων. Είναι λοιπόν, επιτακτική η ανάγκη να αναδεί-ξουµε κριτήρια για τους αγρότες γενικά και για τανησιά µας ειδικότερα, όπως το µερίδιο της γεωρ-γίας στο ΑΕΠ, το πλήθος και η διάρθρωση των εκµε-ταλλεύσεων, το ποσοστό των γαιών µε φυσικά µειο-νεκτήµατα κλπ. Σχετικό ψήφισµα του ΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίου κάνει, άλλωστε, λόγο για ειδική µετα-χείριση στις εξαιρετικά αποµακρυσµένες περιφέρει-ες, αλλά και για τη διατήρηση της αντισταθµιστικής

αποζηµίωσης στις µειονεκτικές περιοχές. Επιπλέον,επειδή διαφαίνεται να προκρίνεται από την πλειοψη-φία των Κρατών Μελών, η σταδιακή µετάβαση απότο «ιστορικό µοντέλο» σε καθεστώς ενιαίας στρεµ-µατικής ενίσχυσης σε επίπεδο χώρας ή περιφέρει-ας, θα πρέπει να καθορίσουµε τις περιφέρειες τηςχώρας µε αγρονοµικά κριτήρια, για να διασφαλίσου-µε την ενεργοποίηση δικαιωµάτων ενίσχυσης µε τονπλέον επωφελή τρόπο. Τέλος, η ενσωµάτωση τουΓεωργικού Ταµείου στο πακέτο των διαρθρωτικώνταµείων για την τρέχουσα περίοδο, είναι µίας πρώ-της τάξεως ευκαιρία προς αξιοποίηση. Όλα αυτάπροϋποθέτουν σχεδιασµό και συµµαχίες µε άλλακράτη-µέλη. ∆υστυχώς, όµως, χωλαίνουµε και σταδύο. Ούτε σαφές σχέδιο υπάρχει και συγκεκριµένηπρόταση, ούτε έχουµε κινηθεί, προκειµένου να δια-µορφώσουµε κοινές θέσεις µε άλλα κράτη-µέλη.».

ΘΘεεωωρρεείίττεε εεππααρρκκήή ττοονν ττρρόόπποο πποουυ χχεειιρρίίζζεεττααιι ττοο θθέέµµααηη ΚΚυυββέέρρννηησσηη;;«Η Κυβέρνηση δεν έχει σχεδιασµό και πρόταση γιατις εξελίξεις επί της ΚΑΠ. Αρχικά, στην πρώτη επί-σηµη ενηµέρωση που µας είχε γίνει το ∆εκέµβριο2010, στη Βουλή, µας παρουσίασαν τα τρία σενάρια

ªÔ˘ÛÔ˘ÚÔ‡Ï˘: «∏ ∫˘‚¤ÚÓËÛË ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Û¯Â‰È·ÛÌfi › Ù˘ ∫∞¶»

§›ÁÔ ·fi fiÏ· Î·È ¯ˆÚ›˜ Ô˘Û›·, ÙÔ Î·Ï¿ıÈ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓÙÔ˘ µÔÚ›Ԣ ∞ÈÁ·›Ô˘

30 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Û Ó¤ÓÙÂ ÍË

που πρότεινε η Επιτροπή (παρόµοια ΚΑΠ µε την τρέ-χουσα, µε λιγότερο ευνοϊκά κριτήρια για εµάς,χωρίς ταυτόχρονη ενίσχυση και αντιµετώπιση τωνδιαρθρωτικών προβληµάτων, µε ενίσχυση τωνµικρών καλλιεργειών, χωρίς ενισχύσεις - διαρθρωτι-κά µέτρα). Η Ελλάδα εµφανιζόταν να ζητά «λίγο απόόλα» και να µιλά για «πράσινη ανάπτυξη». Στη 2η

παρουσίαση που µας έγινε στην ΕπιτροπήΠαραγωγής και Εµπορίου, στις 22 Ιουλίου, επίσηςδεν µας παρουσιάστηκε κάποια πρόταση σχετικά µετο κείµενο που έδωσε στη δηµοσιότητα ηΕυρωπαϊκή Επιτροπή. Η εντύπωση που αποκόµισαείναι ότι κινούµαστε στη λογική του «βλέποντας καικάνοντας». Στην τοποθέτησή µου, στάθηκα αναλυτι-κά σε αυτά και έκανα προτάσεις. ∆ιαπίστωσα όµως,πως η Κυβέρνηση στερείται και οράµατος και προ-τάσεων.».

ΑΑρρκκεείί έένναα σσύύσσττηηµµαα εεππιιδδοοττήήσσεεωωνν,, γγιιαα νναα σσυυννεεχχιισσττεείίηη ππααρρααγγωωγγήή ααγγρροοττιικκώώνν ππρροοϊϊόόννττωωνν σστταα ννηησσιιάά;; ΉΉ θθααππρρέέππεειι νναα ββρρεεθθοούύνν ννέέοοιι ττρρόόπποοιι σσττήήρριιξξηηςς ττηηςς ααγγρροοττιι--κκήήςς ππααρρααγγωωγγήήςς;; «Είναι προφανές ότι οι επιδοτήσεις από µόνες τουςδεν επαρκούν. Μπορεί να συντηρούν µία κατάστα-ση, αλλά αυτό δεν είναι πλέον ικανοποιητικό.Πρέπει να αντιληφθούµε ότι ένας βιώσιµος, παρα-γωγικός και ανταγωνιστικός γεωργικός τοµέας δενµπορεί να στηρίζεται µόνο στις ενισχύσεις. Η ποιό-τητα, η ανάδειξη των ιδιαίτερων προϊόντων µας, ηπραγµατική κατάρτιση των αγροτών στα νέα δεδοµέ-να, η επιστηµονική έρευνα για τα προϊόντα, η τυπο-ποίηση, η πρώτη µεταποίηση ειδικά στα νησιά µας,η διαµόρφωση νέων µεθόδων παραγωγής, η ενί-σχυση της βιολογικής καλλιέργειας, η ανάπτυξη καλ-λιεργειών είτε νέων, είτε αυτών που έχουν ατονή-σει, η έξυπνη εκµετάλλευση των πλεονεκτηµάτωνµας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, η προσέλ-κυση νέων στο αγροτικό επάγγελµα, αποτελούν τρό-πους ενίσχυσης της αγροτικής ανάπτυξης. Ο συνά-δελφος Ευρωβουλευτής κ. ΓΓ.. ΠΠααππαασσττάάµµκκοοςς, σε οµι-λία του, περιέγραψε το τρίπτυχο ανάπτυξης τουελληνικού πρωτογενούς τοµέα ως εξής:∆ιαρθρωτικός εκσυγχρονισµός, καταναλωτικόςεθνοκεντρικός, νησιωτο – κεντρικός -θα πρόσθεταεγώ- και εξαγωγικός προσανατολισµός. Αυτό το τρί-πτυχο, µαζί µε την ενίσχυση των αξιοποιήσιµων ιδιο-τήτων των τοπικών προϊόντων, µας κατευθύνει προςτις πολιτικές που χρειαζόµαστε.».

ΣΣττοο σσττρρααττηηγγιικκόό σσχχεεδδιιαασσµµόό πποουυ ππρροοττεείίννεεττεε γγιιαα ττηηΧΧίίοο,, υυπποογγρρααµµµµίίζζεεττεε ττηηνν ααννάάγγκκηη εεννίίσσχχυυσσηηςς ττηηςς εεππιι--σσττηηµµοοννιικκήήςς έέρρεευυννααςς γγιιαα ττηη δδιιεεύύρρυυννσσηη ττωωνν ααξξιιοοπποοιιήή--σσιιµµωωνν ιιδδιιοοττήήττωωνν ττωωνν ττοοππιικκώώνν ααγγααθθώώνν ήή ττρροοφφίίµµωωνν

κκααιι σσύύννδδεεσσήή ττοουυςς µµεε ττηηνν ππααρρααγγωωγγιικκήή δδιιααδδιικκαασσίίαα((µµαασσττίίχχαα,, εεσσππεερριιδδοοεειιδδήή,, ιιχχθθυυοοκκααλλλλιιέέρργγεειιεεςς,, φφύύκκιιαακκλλππ..)).. ΓΓιιααττίί δδίίννεεττεε έέµµφφαασσηη σσεε ααυυττόό ττοο ζζήήττηηµµαα;;«Σήµερα, στις διεθνοποιηµένες συνθήκες, πολλάαπό τα αγροτικά προϊόντα µπορούν να παραχθούνσε διάφορα µέρη του κόσµου, µε εξαίρεση αυτάπου είναι µοναδικά, όπως η µαστίχα Χίου. Επιπλέον,αναδεικνύεται σε καθοριστικό παράγοντα, η ποιότη-τα του κάθε προϊόντος και η πιθανή ευεργετικήδράση του στην καλύτερη υγεία των ανθρώπων. ΣτηΧίο, έχουµε µία µεγάλη ποικιλία προϊόντων πουέχουν κάποιες µοναδικές ιδιότητες. Αυτά είναι κρί-σιµο να τα αναδείξει η επιστηµονική έρευνα. Γιαπαράδειγµα, η µαστίχα έχει διαπιστωµένη θετικήεπίδραση στο πεπτικό σύστηµα. Ή ακόµα, θα πρέ-πει να δούµε µε ποια διαδικασία µπορούµε να έχου-µε αποτελεσµατικό διπλασιασµό του βολβού τηςγηγενούς στη Χίο, τουλίπας. Είναι προφανές ότι µπο-ρεί κανείς, µε αυτό τον τρόπο, να διευρύνει τα αντα-γωνιστικά του πλεονεκτήµατα και να παράγει προϊό-ντα υψηλής προστιθεµένης αξίας, ώστε να υπερκε-ράσει το µειονέκτηµα του υψηλού κόστους παραγω-γής, λόγω του νησιωτικού χαρακτήρα.».

ΗΗ ππρροοηηγγοούύµµεεννηη δδεεκκααεεττίίαα ήήτταανν µµιιαα δδεεκκααεεττίίαα ααννάάππττυυ--ξξηηςς γγιιαα ττηηνν ΈΈννωωσσηη ΜΜαασσττιιχχοοππααρρααγγωωγγώώνν ΧΧίίοουυ κκααιι ττηηΜΜαασσττίίχχαα.. ΩΩσσττόόσσοο δδιιααππιισσττώώννοουυµµεε όόττιι ππρροοττεείίννεεττεε αανναα--δδιιάάρρθθρρωωσσηη ττηηςς σσττρρααττηηγγιικκήήςς ππρροοώώθθηησσηηςς ττηηςς µµαασσττίί--χχααςς,, µµεε ααννάάδδεειιξξηη ττηηςς σσύύγγχχρροοννηηςς κκααιι εεππιισσττηηµµοοννιικκήήςςππρροοσσττιιθθέέµµεεννηηςς ααξξίίααςς ττοουυ µµοοννααδδιικκοούύ ππρροοϊϊόόννττοοςς..ΠΠοοιιαα σσττοοιιχχεείίαα σσααςς οοδδηηγγοούύνν σσεε ααυυττήή ττηη θθέέσσηη;;«Είναι σαφές ότι όσο επαναπαύεται κάποιος στιςδάφνες του, τόσο περισσότερο κινδυνεύει να βρί-σκεται πίσω από τις εξελίξεις. Από την άλλη, η στρα-τηγική προώθησης ενός προϊόντος, πρέπει να προ-σαρµόζεται στις νέες συνθήκες. Κάτι που µέχριχθες ήταν πρωτοποριακό, σήµερα είναι ξεπερασµέ-νο. Επίσης, ακόµη και οι συνθήκες στις παραδοσια-κές αγορές αλλάζουν. Όλα αυτά πρέπει να τα λαµβά-νει κανείς υπόψη. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να

tΠρέπει να αντιληφθούµε ότι ένας

βιώσιµος, παραγωγικός καιανταγωνιστικός γεωργικός

τοµέας δεν µπορεί να στηρίζεταιµόνο στις ενισχύσεις

s

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 31

δούµε νέες αγορές, νέα προϊόντα, βελτιστοποίησητων πετυχηµένων παλιών και κυρίως την αύξηση τηςπροστιθεµένης αξίας που παραµένει στο νησί καιτους µαστιχοπαραγωγούς. Επιµένω ιδιαίτερα στηνεπιστηµονική έρευνα τόσο των ιδιοτήτων του ίδιουτου προϊόντος, όσο και των µεθόδων παραγωγήςκαι περαιτέρω επεξεργασίας του. Η µοναδικότητάτου δεν πρέπει να δηµιουργεί εφησυχασµό, αλλάακριβώς το αντίθετο να είναι το έναυσµα για περαι-τέρω ανάπτυξη.».

ΜΜααζζίί µµεε ττοουυςς ααγγρρόόττεεςς,, δδύύσσκκοολλεεςς µµέέρρεεςς ππεερρννοούύνν κκααιιοοιι ννηησσιιωωττιικκέέςς εεππιιχχεειιρρήήσσεειιςς πποουυ δδρραασσττηηρριιοοπποοιιοούύννττααιισσττηη µµεεττααπποοίίηησσηη ααγγρροοττιικκώώνν ππρροοϊϊόόννττωωνν.. ΤΤαα ππρροοϊϊόόννττααττοουυςς έέχχοουυνν υυψψηηλλόό κκόόσσττοοςς ππααρρααγγωωγγήήςς κκααιι ηη ττεελλιικκήήττοουυςς ττιιµµήή δδεενν εείίννααιι ααννττααγγωωννιισσττιικκήή.. ΜΜεε ααπποοττέέλλεεσσµµαα,,σσεε σσυυννθθήήκκεεςς οοιικκοοννοοµµιικκήήςς κκρρίίσσηηςς,, νναα µµεειιώώννεεττααιι οοκκύύκκλλοοςς εερργγαασσιιώώνν ττοουυςς κκααιι πποολλλλέέςς ααππόό ααυυττέέςς ννααοοδδηηγγοούύννττααιι σσεε κκααττάάρρρρεευυσσηη.. ΠΠώώςς µµπποορρεείί νναα εεννιισσχχυυ--θθεείί ηη ααννττααγγωωννιισσττιικκόόττηητταα ττωωνν ννηησσιιωωττιικκώώνν ππρροοϊϊόόννττωωννκκααιι ηη ββιιωωσσιιµµόόττηητταα ττωωνν ττοοππιικκώώνν εεππιιχχεειιρρήήσσεεωωνν;;«Σαφώς µία καθοριστική βοήθεια σε αυτό το θέµα,θα έδινε η εφαρµογή του µεταφορικού ισοδύναµου.Επιπλέον, θα έλεγα ότι πρέπει να επανεξεταστούν οιδυνατότητες που δίνει το Β΄ Κεφάλαιο τουΚανονισµού για τα νησιά του Αιγαίου και να εξαντλη-θούν στο έπακρο. Χρειάζεται, λοιπόν, µε έξυπνο καιπαραγωγικό τρόπο, να κινηθούν οι µεταποιητικέςεπιχειρήσεις άµεσα. Χρειάζεται όµως και στήριξητων επιχειρήσεων από τις τοπικές κοινωνίες. Π.χ.να µη λείπουν από κανένα εστιατόριο τα τοπικάπροϊόντα. Χρειάζεται τέλος, ουσιαστική ενεργοποίη-ση των προγραµµάτων του ΕπιχειρησιακούΠρογράµµατος «Αλ. Μπαλτατζής», προκειµένου ναστηριχθούν ειδικές δράσεις για τις µεταποιητικέςεπιχειρήσεις.».

ΤΤοο ΥΥπποουυρργγεείίοο ΑΑγγρροοττιικκήήςς ΑΑννάάππττυυξξηηςς ππρροοωωθθεείί ττηηδδηηµµιιοουυρργγίίαα ττοουυ ««κκααλλααθθιιοούύ ττωωνν ππρροοϊϊόόννττωωνν ττοουυΒΒοορρεείίοουυ ΑΑιιγγααίίοουυ»»,, όόππωωςς κκααιι σσεε κκάάθθεε ππεερριιφφέέρρεειιαα..ΣΣααςς ββρρίίσσκκεειι σσύύµµφφωωννοο ααυυττήή ηη ιιδδέέαα γγιιαα ττηηνν ππρροοββοολλήήττωωνν ττοοππιικκώώνν ππρροοϊϊόόννττωωνν;;«Έχω παρακολουθήσει το περιφερόµενο καλάθι τουΥπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης σε πολλές από τιςπεριφέρειες της χώρας. Σχεδόν παντού είναι τοίδιο. Μία καταγραφή των κύριων προϊόντων πουπαράγονται σε κάθε περιφέρεια, ίδιοι στόχοιπαντού, επανάληψη της σύστασης οµάδων παραγω-γών, ολίγον από προώθηση, ποιότητα, βιολογικόπροϊόν και στοχευµένη χρηµατοδότηση στη συλλογι-κή, εµπορία, µεταποίηση, συγκέντρωση, αποθήκευ-ση! Όλα αυτά διανθισµένα µε το ότι τοΠεριφερειακό Συµβούλιο θα σχεδιάζει την αγροτικήπολιτική και τη δηµιουργία ενός επιχειρησιακού σχε-δίου ανά περιφέρεια. Μου θυµίζει τα περίφηµαΣύµφωνα Περιφερειακής Ανάπτυξης τουΥπουργείου Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας καιΝαυτιλίας. Ακατανόητα. Το ερώτηµα είναι αν τοΥπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης θα αποκεντρώσειστις περιφέρειες, µέρος της διαχείρισης του προ-γράµµατος «Αλ. Μπαλτατζής». Υιοθετεί την πρότασηπου είχα κάνει προς την προκάτοχό του, καΜΜππααττζζεελλήή για 13 Περιφερειακά Σχέδια ΑγροτικήςΑνάπτυξης κατά το πρότυπο των ΠΕΠ; Νοµίζω ότιούτε ο ίδιος γνωρίζει. Προχθές στη Βουλή, µαςέλεγε ότι το «Αλ. Μπαλτατζής», µέχρι την άνοιξη, θαφτάσει στο 50% της απορρόφησης των πόρων καιέχει εξασφαλίσει για αυτό την εθνική συµµετοχή.Εκτιµώ ότι δεν γνωρίζουν τι ακριβώς θέλουν και επι-χειρούν, µε επικοινωνιακό τρόπο, να δείξουν ότι κάτικάνουν. Εύχοµαι τελικά, να µη “χάσουµε τα αυγά καιτα πασχάλια”.».

¶ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ªÔ˘ÛÔ˘ÚÔ‡Ï˘

°°εννήθηκε στην Αθήνα στις 16 Μαΐου 1963. Είναι παντρεµένος και έχει δύο κόρες κι έναγιο. Σπούδασε στο Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών. Στη συνέχεια πήρε µεταπτυχιακούςτίτλους στην Ευρωπαϊκή Οικονοµία, στη ∆ηµόσια ∆ιοίκηση και τις ∆ιεθνείς Σχέσεις από το

Πανεπιστήµιο των Βρυξελλών (ULB). Μιλά Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Ισπανικά. Το επάγγελµα τουείναι οικονοµολόγος. Το 2009 εκλέχθηκε βουλευτής µε τη Ν.∆. και είναι µέλος της ∆ιαρκούς Επιτροπής Παραγωγήςκαι Εµπορίου. Την περίοδο 1987 – 2004, ήταν στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Την περίο-δο 2004 – 2007, εργάστηκε ως Γενικός Γραµµατέας Επενδύσεων και Ανάπτυξης του ΥπουργείουΟικονοµίας και Οικονοµικών: Αρµόδιος για τα συγχρηµατοδοτούµενα προγράµµατα. Από το 2006– 2008, διατέλεσε µέλος του ∆.Σ. της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Από το 2007 – 2009,

διατέλεσε Γενικός Γραµµατέας του Υπουργείου Ανάπτυξης: Αρµόδιος για την ενέργεια και τους φυσικούς πόρους.∆ιετέλεσε Πρόεδρος της Επιτροπής Παρακολούθησης για τον αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης.Το 2011 ορίσθηκε υπεύθυνος του τοµέα Περιφερειακής Πολιτικής της Ν.∆.

32 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÚÂÔÚÙ¿˙

°ÈÔÚÙ¤˜ ·ÁÚÔÙÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ÂÓ Ì¤Ûˆ ÎÚ›Û˘

∂ÁηٷÏ›ÔÓÙ·È ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÛÂȘ, ÏfiÁˆ ¤ÏÏÂȄ˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ fiÚˆÓ

της ΒΑΓΓΕΛΙΩΣ ΧΡΗΣΤΙ∆ΟΥ

TTοο κκααλλοοκκααίίρριι σστταα ννηησσιιάά,, εείίννααιι σσυυννυυφφαασσµµέέννοοεεκκττόόςς άάλλλλωωνν,, κκααιι µµεε ττιιςς γγιιοορρττέέςς κκααιι τταα ππαα--ννηηγγύύρριιαα πποουυ σσυυννδδέέοοννττααιι µµεε ττηηνν ααγγρροοττιικκήήππααρρααγγωωγγήή.. ΌΌλλοο κκααιι ππεερριισσσσόόττεερραα χχωωρριιάάκκααθθιιεερρώώννοουυνν τταα ττεελλεευυττααίίαα χχρρόόννιιαα γγιιοορρττέέςς

ααγγρροοττοουυρριισσµµοούύ ήή σσυυγγκκεεκκρριιµµέέννωωνν ααγγρροοττιικκώώνν ππρροοϊϊόό--ννττωωνν,, κκααθθώώςς κκααιι γγιιοορρττέέςς ααλλιιεείίααςς,, σσεε µµιιαα ππρροοσσππάάθθεειιαανναα ππρροοββάάλλλλοουυνν ααυυττάά πποουυ ππααρράάγγοουυνν,, ππρροοσσεελλκκύύοοννττααςςττοονν κκόόσσµµοο κκααιι µµεε ππααρράάλλλληηλλαα δδρρώώµµεενναα.. ΕΕνν µµέέσσωω οοιικκοο--ννοοµµιικκήήςς κκρρίίσσηηςς,, σσττηη ΛΛέέσσββοο ττοουυλλάάχχιισσττοονν,, άάλλλλεεςς ααππόόααυυττέέςς ττιιςς γγιιοορρττέέςς σσυυννεεχχίίζζοοννττααιι,, κκάάπποοιιεεςς ννέέεεςς εεµµφφααννίί--ζζοοννττααιι κκααιι άάλλλλεεςς φφααίίννεεττααιι ππωωςς εεγγκκααττααλλεείίπποοννττααιι,, έέσσττωωκκααιι ππρροοσσωωρριιννάά,, εελλλλεείίψψεειι οοιικκοοννοοµµιικκώώνν ππόόρρωωνν ααλλλλάά κκααιιδδιιάάθθεεσσηηςς.. Η Γιορτή Αγροτουρισµού στη Χίο, για παράδειγµα, πουγίνεται εδώ και αρκετά χρόνια, θα πραγµατοποιηθείκαι φέτος, από τις 4 έως τις 7 Αυγούστου. Στη Λέσβο,από την άλλη, αρκετές είναι οι γιορτές που θα πραγµα-τοποιηθούν το φετινό καλοκαίρι, για δύο όµως τουλά-χιστον από αυτές, που αφορούν και κάποια από ταπολύ σηµαντικά προϊόντα του νησιού, το γλυκάνισο τουΛισβορίου και τα κεράσια της Αγιάσου, δεν ισχύει τοίδιο.

√È ÁÈÔÚÙ¤˜ Ù˘ §¤Û‚Ô˘Μέχρι στιγµής στο νησί, έχουν γίνει, εκτός άλλων, τα«Γλιτώµατα» στο Μεγαλοχώρι, µε παραδοσιακή κουζί-να και λαϊκό γλέντι, και τα «Κουρέµατα» στην Άγρα. Μεεπιχορήγηση από το ∆ήµο Λέσβου, θα πραγµατοποιη-θούν µέσα στον Ιούλιο, η Γιορτή Παπαλίνας σταΠηγαδάκια, η Γιορτή των Ψαράδων στην Παναγιούδακαι η Γιορτή του Ούζου στο Πλωµάρι και µέσα στονΑύγουστο, η Γιορτή Γκιουζλεµέ στα Μιστεγνά, η πασί-γνωστη Γιορτή Σαρδέλας στη Σκάλα Καλλονής, η ΓιορτήΚρασιού στη Σκάλα Παµφίλων, η Γιορτή Γεωργίας στηνΑρίσβη, µε προσφορά ψητής πατάτας, γραβιέρας,ζυµωτού ψωµιού και σταφυλιού, κ.ά. Μετά από πέντε χρόνια ανελλιπούς διοργάνωσης,ωστόσο, ο Ιούνιος πέρασε φέτος χωρίς ΓιορτήΚερασιού στην Αγιάσο. Η γιορτή γινόταν κάθε χρόνο µετην υποστήριξη της τέως Νοµαρχίας Λέσβου, τηςΕΤΑΛ, του ΚΠΕ Ευεργέτουλα και του ΑναγνωστηρίουΑγιάσου. Περιλάµβανε προσφορά κερασιών και γλυκού

κεράσι στους επισκέπτες, αλλά και διάφορα καλλιτεχνι-κά δρώµενα, περίπατο στον Καστανιώνα, ζωντανή µου-σική και παρουσιάσεις στο Κινηµατοθέατρο τουΑναγνωστηρίου. Ελλείψει τόσο κερασιών, αλλά κυρίωςελλείψει οικονοµικών πόρων, η εκδήλωση φέτος δενπραγµατοποιήθηκε. Η έλλειψη κυρίως διάθεσης, αλλά και οι περιορισµένοιοικονοµικοί πόροι, είναι και ο λόγος που για πρώτηφορά µετά από έξι χρόνια, δεν θα πραγµατοποιηθείκαι η Γιορτή Γλυκάνισου στο Λισβόρι. Την εκδήλωσηδιοργάνωνε κάθε χρόνο, τέλη Ιουλίου µε αρχέςΑυγούστου, ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Θεόφιλος» τουχωριού, µε την υποστήριξη και του τέως ∆ήµουΠολιχνίτου και αποτέλεσµα ήταν η προσέλκυση πολλώνκατοίκων και επισκεπτών από τις γύρω περιοχές. Ηαυλή του ∆ηµοτικού Σχολείου (που φέτος έκλεισε γιανα συγχωνευτεί µε αυτό του Πολιχνίτου), φιλοξενούσετραπέζια για τον κόσµο και ορχήστρα που έπαιζεζωντανή µουσική, ενώ λίγο πιο δίπλα, οι γυναίκες τουχωριού ετοίµαζαν όλη µέρα ρεβιθάδα – επίσης σηµα-ντικό τοπικό προϊόν – και διάφορους άλλους µεζέδες.Άφθονο ήταν το ούζο που προσέφεραν οι ποτοποιίεςτου νησιού, καθώς και τα σακουλάκια µε γλυκάνισο,που δίνονταν δωρεάν στους επισκέπτες.Φέτος, η γιορτή του προϊόντος αυτού που δεν καλλιερ-γείται πουθενά αλλού πάνω στο νησί, δεν θα γίνει.Όπως µας είπε ο πρόεδρος της τοπικής κοινότηταςΛισβορίου και µέλος του συλλόγου, ΘΘοοδδωωρρήήςςΧΧααττζζηηππααννααγγιιώώττηηςς, «υπάρχει κόπωση στον κόσµο, πουτρέχει να καλύψει το εισόδηµά του»

tΣτη Λέσβο, δεν θα γίνουν δύο

τουλάχιστον από τις «γιορτές»,που αφορούν και κάποια από τα

πολύ σηµαντικά προϊόντα τουνησιού, το γλυκάνισο του

Λισβορίου και τα κεράσια τηςΑγιάσου

s

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 33

Στο βορειοανατολικό Αιγαίο,µπορεί κανείς να βρει τουλά-χιστον επτά διαφορετικά εί-δη λούπινων. Είναι φυτά µε ι-διαίτερη οµορφιά. Ανάλογαµε το είδος, τα συναντάµεσε καλλιεργηµένα και φτω-χά, υποβαθµισµένα εδάφη,σε περιοχές µε θάµνους καιχαµηλά δέντρα, σε αγρούςκαι σε ελαφρώς αµµώδη ε-δάφη.

ΚΚααλλλλιιέέρργγεειιαα:: Στο παρελθόν,ορισµένα είδη (Lupinusangustifolius, Lupinusalbus), καλλιεργούνταν συ-στηµατικά, µιας και χρησιµο-ποιούνταν µε πολλούς τρό-πους στην καθηµερινή ζωήτων κατοίκων του βορειοα-νατολικού Αιγαίου. Τώρα πια,οι καλλιέργειες έχουν σχε-δόν εγκαταλειφθεί και ηγνώση των χρήσεων του λούπι-νου, σταδιακά εξαφανίζεται απότη µνήµη των ανθρώπων. Μόνο στη Λήµνο, αναφέρθηκε ηύπαρξη περιορισµένης καλλιέργει-ας λούπινου. Σύµφωνα µε µαρτυρίες,το λούπινο καλλιεργήθηκε κυρίως γιαζωοτροφή και για τροφή, αλλά χρησιµοποιή-θηκε και ως φάρµακο, για διάφορες παθήσεις.

ΤΤρροοφφήή:: Τα σπόρια χρησιµοποιούνταν σαν αλατισµέ-νος ξηρός καρπός (Ικαρία, Λήµνος, Σάµος, Χίος) καιαλεσµένα ως γέµιση σε ντολµάδες και γεµιστά (Ικα-ρία). Απαραίτητη προεργασία ήταν το ξεπίκρισµα,που περιελάµβανε βράσιµο ή µούλιασµα σε γλυκό ήθαλασσινό νερό. Ως τροφή ήταν συνδυασµένο µε τηΣαρακοστή, αλλά η κατανάλωσή του σε µεγάλη ποσό-τητα, σύµφωνα µε τους ντόπιους, µπορεί να προκα-λέσει µεγάλη δυσφορία!

ΦΦάάρρµµαακκοο:: Η πιο διαδεδοµένη θεραπευτική χρήσητου λούπινου, είναι η κατάποση των σπόρων (χωρίςξεπίκρισµα), για τη µείωση του σακχάρου στο αίµα (Ι-καρία, Σάµος). Πέρα από αυτήν την ιδιότητα, στη Λή-µνο θεωρείται µέχρι και σήµερα φάρµακο για την πίε-ση και τη χοληστερίνη και στην Ικαρία συστήνεται η

λήψη ενός σπόρου κάθεπρωί, για 40 ηµέρες, για τηναντιµετώπιση των αιµορ-ροΐδων.

ΦΦρροοννττίίδδαα ττωωνν ζζώώωωνν:: Στην Ικα-ρία και τη Χίο, οι κτηνοτρόφοιταΐζουν λούπινα τα ζώα τους.Αλλά πάλι, µας προειδοποι-ούν ότι πρέπει να καταναλώ-νονται µε µέτρο, γιατί η βρώ-ση µεγάλης ποσότητας, ιδιαί-τερα όταν δεν αφαιρείται απότον καρπό ο σπόρος, προκα-λεί τυµπανισµό στα ζώα.

ΜΜααςς εείίππαανν……«Τα λεπνάρια, τα βάζεις σε έ-να τσουβάλι µέσα και τα παςστη θάλασσα και τ’ αφήνειςγια καµιά δεκαπενταριά µέ-ρες εκεί και ξεπικρίζουν καιµετά τα τρως. Τότες, την Κα-θαρή ∆ευτέρα, τα µεταχειζό-

µαστε πολύ». (Γραµµατική Χατζηστυλλιαννού,Παναγιά Λήµνου)

«Αυτά µόνο στα ζωντανά τα δίναµε,αλλά άµα φάνε πολλά τότε που έχουν

καρπό, θα αγκωθεί το ζώο γιατί τραβάεινερό και πίνοντας νερό, µπορεί να σκάσει κιό-

λας». (∆ηµήτρης Μίµαρος, Πιραµά Χίου)

«Εµείς τα κάνουµε φαγητό και τα τρώµε, δεν ξέρω.Τα βράζουµε, τα γλυκαίνουµε. Τα βράζουµε πρώτηµέρα στο νερό, την άλλη τα βράζαµε, βράζαµε αρκε-τές ώρες, να ‘ρθει να φουσκώσει καλά και µετά ταβάναµε στο ποτάµι πέντε, έξι µέρες, δέκα. Ή άµα εί-χες θάλασσα κοντά, σ’ ένα τσουβάλι µες τη θάλασσακαι γλυκαίνανε και τα τρώαµε». (Κατίνα Πετσάκου, Φάρος Ικαρίας)

** ΤΤαα κκεείίµµεενναα εείίννααιι ααππόό ττηηνν έέκκδδοοσσηη ««ΦΦυυττάά κκααιι ΠΠααρράάδδοοσσηη::ΜΜιιαα άάλλλληη όόψψηη ττηηςς ΒΒιιοοπποοιικκιιλλόόττηηττααςς»»,, πποουυ κκυυκκλλοοφφόόρρηησσεε ττοο22000088.. ΠΠρρόόκκεειιττααιι γγιιαα µµιιαα δδοουυλλεειιάά πποουυ έέγγιιννεε ααππόό ττοο ΕΕρργγαα--σσττήήρριιοο ∆∆ιιααχχεείίρριισσηηςς ΒΒιιοοπποοιικκιιλλόόττηηττααςς,, µµεε υυππεεύύθθυυννοο ττοουυ ππρροο--γγρράάµµµµααττοοςς ««BBiiooBBuuss»»,, ττοονν ΑΑννδδρρέέαα ΤΤρροούύµµππηη.. ΗΗ έέρρεευυνναα κκααιιτταα κκεείίµµεενναα εείίννααιι ττηηςς ΑΑθθηηννάάςς ΑΑννττύύππαα κκααιι ττηηνν εεππιισσττηηµµοοννιικκήήεεππιιµµέέλλεειιαα εείίχχεε οο ΠΠααννααγγιιώώττηηςς ∆∆ηηµµηηττρραακκόόπποουυλλοοςς..

ΛούπιναΒΟΤΑΝΑ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Ικαρία: Λούµπινο, λουµπίνια / Λήµνος: Λεπνάρι, λούπινο / Σάµος: Λουπιναριά, κουκίτσες / Χίος: Λουπινα-ριά, λεπουναριά

του ΙΩΑΝΝΗ ΝΤΙΝΟΥ *

∆∆ο υπόστρωµα καλλιέργειας µανιταριώνAgaricus bisporus αλλά και άλλων µανι-ταριών, όπως αυτά του γένους Pleurotus,είναι προϊόν µικροβιακών και φυσικοχηµι-κών µεταβολών κατά τη διάρκεια µιας ει-

δικής κοµποστοποίησης.Στη σύγχρονη ευρωπαϊκή µανιταροκαλλιέργεια, η µέ-θοδος παραγωγής υποστρώµατος, είναι τυποποιηµένηκαι µόνο µικροδιαφορές παρατηρούνται µεταξύ τωνδιαφόρων µονάδων.Οι πρώτες ύλες που κυρίως χρησιµοποιούνται, είναι:α) Άχυρο σιτηρών (κυρίως σιταριού)β) Κοπριά παχυνόµενων πουλερικώνγ) Κοπριά (στρωµνή) αλόγωνδ) Γύψοςε) ΝερόΟι διεργασίες της παραγωγής υποστρώµατος, κατανέ-µονται σε δύο κύριες φάσεις, στη Φάση 1 και στη Φά-ση 2.

ΑΑ.. ΦΦάάσσηη 11Η Φάση 1 αποτελείται από µια σειρά αναµίξεων και α-ερόβιας θερµόφιλης ζύµωσης των πρώτων υλών, ενώελέγχεται από µια σειρά παρατηρήσεων (χρώµα, ο-σµή, υφή), δοκιµών (θραύση, συµπίεση στην παλάµη,κ.ά.) και χηµικών αναλύσεων (οξύτητα, άζωτο, τέφρα).Η ποιότητα των πρώτων υλών, η αναλογία ανάµιξης, οχρονικός σχεδιασµός των µίξεων, η ποσότητα και ηποιότητα του νερού, είναι αλληλοεξαρτώµενες παρά-µετροι αποφασιστικής σηµασίας για την ποιότητα τουυποστρώµατος.

ΒΒ.. ΦΦάάσσηη 22Η Φάση 2 είναι µια αυστηρά ελεγχόµενη φάση. Γίνεταιµέσα σε ειδικά κλιµατιζόµενα τούνελ και αποτελείταιαπό δύο κύριες υποφάσεις, την παστερίωση και τηνωρίµανση.

¶·ÛÙÂÚ›ˆÛËΗ παστερίωση έχει ως σκοπό τη θανάτωση όλου τουζωικού πληθυσµού του υποστρώµατος (έντοµα, ακά-ρεα, νηµατώδεις) και την εκλεκτική µείωση του πλη-θυσµού των ανεπιθύµητων µικροοργανισµών. Για τοσκοπό αυτό, το υπόστρωµα τοποθετείται στα τούνελπαστερίωσης, αρχικά αυτοθερµαίνεται λόγω της µι-κροβιακής του δραστηριότητας και µε τη βοήθεια σύγ-

χρονων συστηµάτων κλιµατισµού, γίνεται συγκράτησητης θερµοκρασίας του αέρα στους 55oC, που παστε-ριώνει το υπόστρωµα, αυξάνοντας σταδιακά τη θερµο-κρασία σ’ όλη τη µάζα του στους 57 – 58oC. Η χρονι-κή διάρκεια αυτής της διαδικασίας είναι 6 – 8 ώρες.Αποτέλεσµα αυτής της διεργασίας είναι η εκλεκτικήθανάτωση κάποιων µικροοργανισµών και η διατήρησηκάποιων άλλων, που θα συντελέσουν στην περαιτέρωκοµποστοποίηση του υποστρώµατος κατά την ωρίµαν-ση (θερµόφιλοι µικροοργανισµοί).

øڛ̷ÓÛËΤην παστερίωση ακολουθεί η ωρίµανση µε διάρκεια 6ηµερών. Το υπόστρωµα παραµένει στο τούνελ παστε-ρίωσης και η θερµοκρασία του ρυθµίζεται στους 46 –48oC µε έλεγχο και πάλι του εισερχοµένου αέρα. Σεαυτές τις συνθήκες, έχουµε έντονη δραστηριότητα µι-κροοργανισµών (Αctinomycetes, Humicola, κ.ά.) πουµετατρέπουν την αµµωνία σε πρωτεϊνικό άζωτο. Κατάτο τέλος της παστερίωσης, η συγκέντρωση της αµµω-

34 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

¿ÚıÚÔ

ªÈ· ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋ χÛË ·Ú·ÁˆÁ‹˜ÎÔÌfiÛÙ

∂Í·ÓÙÏË̤ÓÔ ˘fiÛÙڈ̷ ηÏÏȤÚÁÂÈ·˜ Ì·ÓÈÙ·ÚÈÒÓ…

Agaricus bisporus (πάνω) και Pleurotus ostreatus(κάτω) σε άγρια µορφή στη Λέσβο

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 35

νίας είναι περίπου 500 – 600 ppm, όπου τελικά στοτέλος της ωρίµανσης, καταλήγει να είναι µικρότερητων 10 ppm, ώστε το υλικό να θεωρηθεί κατάλληλογια τον εµβολιασµό του µυκηλίου (σπόρος µανιταριών)και την έναρξη της καλλιέργειας.

∆Ô ÂÍ·ÓÙÏË̤ÓÔ ˘fiÛÙڈ̷ Î·È Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας της καλλιέργει-ας και της παραγωγής των µανιταριών, έχουµε ένα υλι-κό στο οποίο έχει πλήρως αποικιστεί ο µύκητας, έ-χουν παραχθεί οι καρποφορίες και έχει υποστεί έναντέτοιο βαθµό ενζυµικής αποικοδόµησης ώστε δενµπορεί να συνεχιστεί η ανάπτυξη του µυκηλίου. Το υ-λικό αυτό, είναι πλούσιο σε Ν – C – Ρ – Κ – Ca – Mg -Na και αποτελεί κατάλληλο υπόστρωµα για κοµποστο-ποίηση και παραγωγή νέου «κοµπόστ» για χρήση στηβιολογική γεωργία ως εδαφοβελτιωτικού καθώς και α-ντικατάσταση της τύρφης, όπου αυτή χρησιµοποιείται. Σύµφωνα µε την συνήθη καλλιεργητική τεχνική, στο

τέλος της καλλιέργειας των µανιταριών, διοχετεύεταιατµός µέσα στο θάλαµο καλλιέργειας προκειµένου νααπολυµανθεί (72οC για 12 ώρες) και στην συνέχεια ναδιοχετευτεί προς περαιτέρω κοµποστοποίηση ή άµεσηενσωµάτωση στους αγρούς. Το ΕΥΜ (Εξαντληµένο Υ-πόστρωµα Μανιταριών) χρησιµοποιείται στη γεωργίαδιαφόρων κρατών από τη δεκαετία του ΄60(Anon,1965). ∆οκιµές από το κοµπόστ αυτό, έφτασαντους 20τν/στρέµµα µε εντυπωσιακά αποτελέσµατα.Στην Ολλανδία, χρησιµοποιήθηκε σε δόσεις4τν/στρέµµα µε ιδιαίτερη επιτυχία σε φυτά µεγάληςκαλλιέργειας. Σε πειράµατα στην Ελλάδα (ΕΘΙΑΓΕ Κα-λαµάτα), 2,5 τν/στρέµµα ενσωµατώθηκαν στο έδαφοςσε καλλιέργεια ντοµάτας και φασολάκι, µε εντυπωσια-κά αποτελέσµατα. Εξίσου θετικά αποτελέσµατα ωςπρος τη βελτίωση του εδαφικού παράγοντα, είχαµεκαι στη Λέσβο µετά την ενσωµάτωση ΕΥΜ Pleurotusostreatus σε υπαίθριες ερασιτεχνικές και θερµοκη-πιακές καλλιέργειες κηπευτικών. Επίσης η χρήση ΕΥΜPleurotus ostreatus σε θερµοκηπιακή καλλιέργειαντοµάτας στη Λέσβο, είχε ως αποτέλεσµα την εξάλει-ψη του προβλήµατος µε τους νηµατώδεις. Αυτό οφεί-λεται στο ότι οι µύκητες του γένους Pleurotus, είναι ε-πιθετικοί απέναντι στους νηµατώδεις ιδιαίτερα σε συν-θήκες έλλειψης αζώτου. Με τη χρησιµοποίηση λοιπόν του εξαντληµένου υπο-στρώµατος ως εδαφοβελτιωτικού, κλείνει ο κύκλοςτης καλλιέργειας των µανιταριών χωρίς να δηµιουργή-σει υπολείµµατα, παρά µόνο ωφέλιµη βιοµάζα και τρο-φή ιδιαίτερης διαιτητικής σηµασίας.

** ΟΟ ΙΙωωάάννννηηςς ΝΝττίίννοοςς εείίννααιι ΓΓεεωωππόόννοοςς ΓΓ..ΠΠ..ΑΑ..

1. Νηµατώδης παγιδευµένοςστις υφές του Pleurotus2. Η βασική πρώτη ύλη:άχυρο σιτηρών3. Τεµαχισµός και διαβροχήτου άχυρου4. Γέµισµα του τούνελπαστερίωσης5. Τούνελ έτοιµο για τηνέναρξη της παστερίωσης

tΗ χρήση ΕΥΜ Pleurotus ostrea-

tus σε θερµοκηπιακή καλλιέργειαντοµάτας στη Λέσβο, είχε ως

αποτέλεσµα την εξάλειψη τουπροβλήµατος µε τους νηµατώδεις

s

1

4 5

2 3

36 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

ÙÈ̤

ÂÏ·

ÈÔÏ¿‰

Ô

Τιµέ

ς έξ

τρα

παρθ

ένου

ελα

ιολά

δου

ΕΑΣ

Λέσβ

ουΠο

ιότη

τες

10/1

2/20

0829

/01/

2009

29/0

4/20

0901

/07/

2009

07/0

9/20

0903

/11/

2009

17/1

1/20

0922

/12/

2009

25/0

6/20

1017

/02/

2011

Τρία

δέκ

ατα

2,30

2,10

1,90

2,10

2,40

2,25

2,20

2,10

2,20

2,09

Τέσσ

ερα

δέκα

τα2,

252,

061,

862,

062,

362,

212,

162,

062,

162,

07Πέ

ντε

δέκα

τα2,

202,

021,

822,

022,

322,

172,

122,

022,

122,

05Έ

ξι δέ

κατα

2,16

1,99

1,79

1,99

2,29

2,14

2,09

1,99

2,09

2,00

Επτά

δέκ

ατα

2,14

1,96

1,76

1,96

2,26

2,11

2,06

1,96

2,06

1,96

Οκτώ

δέκ

ατα

2,13

1,94

1,74

1,94

2,24

2,09

2,04

1,94

2,04

1,92

Τιµέ

ς σε

ευρ

ώ

Τιµέ

ςπα

ρθέν

ων

και β

ιοµη

χανικ

ών

ελαι

ολάδ

ων

ΕΑΣ

Λέσβ

ουΠο

ιότη

τες

10/1

2/20

0829

/01/

2009

29/0

4/20

0901

/07/

2009

07/0

9/20

0903

/11/

2009

17/1

1/20

0922

/12/

2009

25/0

6/20

1017

/02/

2011

Εννέ

α δέ

κατα

2,11

1,92

1,72

1,92

2,22

2,07

2,02

1,92

2,02

1,91

Άσσο

ς2,

101,

901,

701,

902,

202,

052,

001,

902,

001,

90∆ι

άρι

2,00

1,70

1,58

1,70

2,05

1,90

1,80

1,70

1,80

1,75

Τριά

ρι1,

921,

661,

531,

662,

011,

861,

661,

631,

481,

46Τε

σσάρ

ι1,

891,

631,

501,

631,

981,

831,

631,

601,

451,

43Πε

ντάρ

ι1,

861,

601,

471,

601,

951,

801,

601,

571,

421,

40Εξ

άρι

1,82

1,56

1,43

1,56

1,91

1,76

1,56

1,53

1,38

1,36

Επτά

ρι1,

771,

511,

381,

511,

861,

711,

511,

481,

331,

32Οκ

τάρι

1,72

1,46

1,33

1,46

1,81

1,66

1,46

1,43

1,28

1,28

Εννιά

ρι1,

671,

411,

281,

411,

761,

611,

411,

381,

231,

24∆ε

κάρι

1,62

1,36

1,23

1,36

1,71

1,56

1,36

1,33

1,16

1,20

Τιµέ

ς σε

ευρ

ώ

νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ 37

ÙÈ̤

Á¿Ï·

ÎÙÔ

- ÎÚ¤

·ÙÔ

Μέσ

ες τ

ιµές

αγε

λαδι

νού

γάλα

κτος

Τι

µές

σε ε

υρώ

Πηγ

ή: Ε

ΛΟΓΑ

Κ20

08Ια

νουά

ριος

Φ

εβρο

υάρι

οςM

άρτιο

ςAπ

ρίλιο

ςM

άιος

Iούν

ιος

Iούλ

ιος

Aύγο

υστο

ςΣε

πτέµ

βριο

ςOκ

τώβρ

ιος

Nοέµ

βριο

ς∆ε

κέµβ

ριος

0,46

350,

453

0,44

40,

4315

0,43

120,

4299

0,42

170,

4159

0,41

930,

4073

0,40

10,

3901

2009

0,40

730,

401

0,39

010,

3827

0,37

760,

3757

0,37

230,

3694

0,37

040,

3719

0,37

310,

3723

2010

0,37

560,

3755

0,37

30,

3698

0,36

480,

364

0,36

370,

3673

0,37

680,

3839

0,39

50,

3907

2011

0,39

870,

4092

0,41

10,

4121

0,41

45

Μέσ

ες τ

ιµές

πρό

βειο

υ κα

ι κατ

σικί

σιου

γάλ

ακτο

ςΤι

µές

σε ε

υρώ

Πηγ

ή: Ε

ΛΟΓΑ

ΚΈ

τος

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Πρόβ

ειο Γ

άλα

0,82

490,

8469

0,87

650,

9043

0,91

520,

8684

0,93

50,

9606

0,96

63Κα

τσικ

ίσιο

Γάλ

α0,

4957

0,49

990,

518

0,54

10,

5505

0,51

250,

5588

0,57

680,

5759

Τιµέ

ς χο

νδρι

κής

πρόβ

ειου

και

κατ

σικί

σιου

κρέ

ατος

Τιµέ

ς σε

ευρ

ώΗµ

εροµ

ηνία

28/0

2/20

1114

/03/

2011

30/0

3/20

1115

/04/

2011

29/0

4/20

1113

/05/

2011

30/0

5/20

1117

/06/

2011

01/0

7/20

1115

/07/

2011

29/0

7/20

11Εί

δος

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Αρνι

ά γά

λακτ

ος5,

205,

705,

305,

605,

406,

007,

207,

806,

507,

206,

406,

806,

306,

706,

306,

806,

807,

907,

508,

307,

508,

30Αρ

νιά

12 -

14 ε

γχώ

ρια

4,50

5,00

4,50

5,00

4,50

5,00

6,00

6,50

5,00

5,80

5,50

6,00

5,50

6,00

5,50

6,00

6,00

6,40

5,50

6,50

5,50

7,00

Αρνι

ά Βο

υλγα

ρίας

Αρνι

ά Ρο

υµαν

ίας

6,50

7,00

5,00

6,30

6,30

6,60

6,30

6,50

5,80

6,50

6,00

6,80

5,80

6,80

6,00

7,00

Κατσ

ίκια

5,50

6,00

5,50

6,00

5,80

6,40

7,50

7,80

6,50

7,00

6,50

7,00

6,40

6,80

6,00

6,80

6,50

7,00

6,50

7,00

6,50

7,30

Γιδο

πρόβ

ατα

2,00

3,30

2,00

3,30

2,00

3,20

2,00

3,20

2,00

3,20

2,00

3,20

2,00

3,00

2,00

3,00

2,00

3,30

2,00

3,40

1,50

3,40

Τιµέ

ς βό

ειου

κρέ

ατος

Τιµέ

ς σε

ευρ

ώΗµ

εροµ

ηνία

28/0

2/20

1114

/03/

2011

30/0

3/20

1115

/04/

2011

29/0

4/20

1113

/05/

2011

30/0

5/20

1117

/06/

2011

01/0

7/20

1115

/07/

2011

29/0

7/20

11Εί

δος

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Μοσ

χάρι

α εγ

χώρι

α 5,

005,

805,

005,

805,

005,

805,

005,

805,

005,

805,

005,

805,

005,

805,

005,

805,

005,

805,

005,

805,

005,

804/

µόρι

αΜ

οσχά

ρια

εξω

τερι

κού

4,60

5,50

4,60

5,50

4,60

5,50

4,60

5,50

4,60

5,50

4,60

5,50

4,60

5,50

4,60

5,50

4,60

5,50

4,60

5,50

4,60

5,50

4/µό

ρια

Τιµέ

ς χο

ιριν

ού κ

ρέατ

οςΤι

µές

σε ε

υρώ

Ηµερ

οµην

ία14

/03/

2011

30/0

3/20

1115

/04/

2011

29/0

4/20

1113

/05/

2011

30/0

5/20

1117

/06/

2011

01/0

7/20

1115

/07/

2011

29/0

7/20

11Εί

δος

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Κατ.

Αν.

Χοιρ

ινά

εγχώ

ρια

µαδη

τά µ

ισάδ

ια2,

402,

602,

402,

502,

402,

502,

402,

502,

402,

502,

402,

502,

352,

502,

352,

502,

352,

502,

402,

55Χο

ιριν

ά εγ

χώρι

α τ.

καρ

έ µι

σάδι

α2,

703,

002,

702,

902,

702,

902,

702,

902,

702,

902,

702,

902,

702,

902,

702,

902,

702,

902,

703,

00Χο

ιριν

ά εξ

ωτε

ρικο

ύ µα

δητά

µισ

άδια

2,10

2,30

2,10

2,30

2,15

2,30

2,15

2,30

2,20

2,35

2,20

2,35

2,20

2,35

2,20

2,35

2,20

2,35

2,25

2,40

Χοιρ

ινά

εξω

τερι

κού

τ. κ

αρέ

µισά

δια

2,40

2,70

2,40

2,70

2,45

2,75

2,45

2,75

2,50

2,80

2,50

2,80

2,50

2,80

2,50

2,80

2,50

2,80

2,60

2,80

38 νησιωτικό ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ

Ë ·Ù ¤ÓÙ· ÙÔ ·Ú·Á ÁÔ‡

ΕΓΙΝ

ΑΝ -

ΘΑ Γ

ΙΝΟΥ

Ν Έγιναν16 Ιουλίου πραγµατοποιήθηκε ψψααρράάδδιικκοο ππααννηη--

γγύύρριι στον Όρµο Μαραθοκάµπου της Σάµου. ∆ιοργανωτέςήταν ο Πολιτιστικός Σύλλογος Όρµου, σε συνεργασία µετους συλλόγους ερασιτεχνών και επαγγελµατιών αλιέωντης περιοχής.

4 έως 7 Αυγούστου, πραγµατοποιήθηκε

η 77ηη ΓΓιιοορρττήή ΑΑγγρροοττοουυρριισσµµοούύ ΧΧίίοουυ στο ∆ηµοτικό Κήπο τηςΧίου. ∆ιοργανωτής είναι η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου.

22 έως 28 Αυγούστου 2011,πραγµατοποιήθηκε το ετήσιο σεµινάριο βιολογικής γεωρ-γίας από τη ∆ΗΩ στη Λέσβο, ««ΖΖωω κκααιι κκααλλλλιιεερργγώώ ββιιοολλοογγιι--κκάά»». Το σεµινάριο πραγµατοποιήθηκε στο αγρόκτηµαΧλιαρά και αφορούσε την παραγωγή βιολογικών φρού-των και κηπευτικών.

9 έως 11 Σεπτεµβρίου στη Χίο, πραγ-

µατοποιήθηκε το 1188οο ΠΠααννεελλλλήήννιιοο ΣΣυυννέέδδρριιοο ΝΝέέωωνν ΑΑγγρροο--ττώώνν. Κεντρικό θέµα του συνεδρίου ήταν η πολυαπασχό-ληση στον αγροτικό τοµέα.

16 έως 18 Σεπτεµβρίου στην Παροι-

κιά, πραγµατοποιήθηκε το ΦΦεεσσττιιββάάλλ ΠΠααρριιααννήήςς ΟΟιιννοογγαα--σσττρροοννοοµµίίααςς. ∆ιοργανωτής ήταν η ∆ηµοτική Επιτροπή Του-ριστικής Ανάπτυξης και Προβολής Πάρου.

Θα γίνουν

8 έως 12 Οκτωβρίου 2011, θα

πραγµατοποιηθεί η ∆ιεθνής Έκθεση Τροφίµων και Ποτών««AAnnuuggaa 22001111»», στην Κολωνία της Γερµανίας. Είναι µια α-πό τις σηµαντικότερες εκθέσεις τροφίµων και ποτώνστον κόσµο. Οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να απευθυν-θούν στο Ελληνογερµανικό Εµπορικό και Βιοµηχανικό Ε-πιµελητήριο, κα Καλλιόπη Μέµτσα, τηλ.: 210 6419028,fax: 210 6445175. Επισκεφτείτε και την ιστοσελίδα τηςέκθεσης, www.anuga.de

21 έως 23 Οκτωβρίου 2011 στο

Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στον Πειραιά, θα πραγµατοποι-ηθεί το 33οο ΦΦεεσσττιιββάάλλ ΕΕλλλληηννιικκοούύ ΓΓάάλλαακκττοοςς κκααιι ΤΤυυρριιοούύ υπότην αιγίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τρο-φίµων. ∆ιοργανωτής είναι ο Ευρωπαϊκός ΟργανισµόςΣτρατηγικού Σχεδιασµού. Περισσότερες πληροφορίεςστην ιστοσελίδα edpa.gr

21 έως 23 Οκτωβρίου 2011, στο

πλαίσιο του 3ου Φεστιβάλ Ελληνικού Γάλακτος και Τυριού,θα πραγµατοποιηθεί ο 33οοςς ∆∆ιιααγγωωννιισσµµόόςς ΕΕλλλληηννιικκώώνν ΤΤυυρριιώώνν22001111. Η συµβολική τιµή συµµετοχής για κάθε κωδικό στοδιαγωνισµό, είναι 122 ευρώ πλέον ΦΠΑ 23%. Περισσότε-ρες πληροφορίες στην ιστοσελίδα edpa.gr

31 Οκτωβρίου έως 4 Νοεµβρί-ου 2011, θα πραγµατοποιηθεί το ∆ιεθνές Συνέ-

δριο ««OOlliivveebbiiootteeqq 22001111»». ∆ιοργανωτής είναι το Ινστιτού-το Υποτροπικών Φυτών και Ελαίας Χανίων (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε). Πλη-ροφορίες στο τηλέφωνο 28210 83442 και στην ιστοσελί-δα www.nagref-cha.gr/olivebioteq/index.htm

25 έως 27 Νοεµβρίου, θα πραγµατο-

ποιηθεί ττοο 22οο ΦΦεεσσττιιββάάλλ ΠΠααρρααδδοοσσιιαακκώώνν ΠΠρροοϊϊόόννττωωνν στο Με-σογειακό Εκθεσιακό Κέντρο Παιανίας. ∆ιοργανωτής είναιη εταιρεία Compassexpo. Πληροφορίες δίνονται στα τηλέ-φωνα 210 7568888, 210 7567222 και στην ηλεκτρονι-κή διεύθυνση info@traditionalproducts.gr

4 έως 6 Νοεµβρίου, θα πραγµατοποιηθεί

η Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων και Υπηρεσιών««EEccooffeessttiivvaall 22001111»», στο Κλειστό Ολυµπιακό Γήπεδο Φαλή-ρου (Τάε Κβο Ντο). ∆ιοργανωτής είναι ο Οργανισµός Ελέγ-χου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ∆ΗΩ. Πληρο-φορίες δίνονται στο τηλέφωνο 210 8224384.

8 έως 11 Νοεµβρίου στη Μπολόνια της

Ιταλίας, θα πραγµατοποιηθεί η 2233rrdd IInntteerrnnaattiioonnaalleexxhhiibbiittiioonn ooff nnaattuurraall pprroodduuccttss –– SSAANNAA.. Περισσότερεςπληροφορίες, οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να βρουν στηνιστοσελίδα www.sana.it

Προθεσµίες

Μέχρι τις 31 ∆εκεµβρίου θα πρέπει να έχουν καταθέσει αιτήσεις για άδειες αρδευ-τικών γεωτρήσεων, οι παραγωγοί που κάνουν χρήση νε-ρού στις γεωργικές και κτηνοτροφικές τους εκµεταλλεύ-σεις.

Μέχρι τις 31 ∆εκεµβρίου µπορούν οι κτηνοτρόφοι όλης της χώρας να κάνουν χρή-ση της δυνατότητας εξαίρεσης από την κατεδάφιση τωνσταβλικών τους εγκαταστάσεων, που δεν έχουν λάβει ά-δεια λειτουργίας.