Ενότητα 12: Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης

ΕΝΟΤΗΤΑ 12Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ

Χιωτέρη Κατερίνα - 1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

Να γνωρίσουμε την εξέλιξη της βιομηχανικής επανάστασης, την ωρίμανση και την εξάπλωσή της σε περιοχές της Ευρώπης και στις ΗΠΑ.

Να πληροφορηθούμε τα σχετικά με τη στενή σύζευξη επιστημών και βιομηχανικής ανάπτυξης, καθώς και την επανάσταση στο χώρο των συγκοινωνιών και επικοινωνιών.

Να μάθουμε ότι ο νέος τρόπος οργάνωσης της οικονομίας ονομάστηκε καπιταλισμός ή οικονομία της αγοράς και θεμελιώθηκε ιδεολογικά στον οικονομικό φιλελευθερισμό.

Να κατανοήσουμε, σε γενικές γραμμές, τον τρόπο λειτουργίας του καπιταλισμού, καθώς και το φαινόμενο των οικονομικών κρίσεων.

Χιωτέρη Κατερίνα - 1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο)

katchiot.blogspot.gr

Σ’ αυτό το μάθημα επιδιώκουμε:

Βιομηχανική Επανάσταση: η μετάβαση από την αγροτική- χειροτεχνική οικονομία στη βιομηχανική οικονομία (εκμηχάνιση της παραγωγής) καθώς και οι οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές αλλαγές που προέκυψαν απ’ αυτή τη θεμελιώδη ανατροπή στα μέσα παραγωγής.


1750-1780: δημιουργούνται οι πρώτες βιομηχανίες στην Αγγλία

Κλωστική μηχανή του Χαργκρέιβς «κλώστρια Τζένη»

Εκτεταμένη χρήση νέων τεχνικών μέσων.

Αξιοποίηση νέων μορφών ενέργειας.

Εφαρμογή καινοτομιών στη μεταλλουργία.

Συγκέντρωση των εργαζομένων στα εργοστάσια.

Υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης. Κύριοι πόλοι εκβιομηχάνισης:

α) υφαντουργία β) μεταλλουργία



Κύρια γνωρίσματα της βιομηχανικής επανάστασης

Η εξάπλωση της βιομηχανικής επανάστασης

Μ. Βρετανία, βόρεια και ανατολική Γαλλία, Βέλγιο, Κάτω Χώρες, βόρεια Ιταλία (μέχρι μέσα 19ου αι.), υπόλοιπη Ευρώπη,

ΗΠΑ (από τα μέσα του 19ου αι.)


Εφαρμογή των επιτευγμάτων της Χημείας στη μαζική παραγωγή.

Εμφάνιση της οργανικής Χημείας: παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων συνθετικών βαφών, λιπασμάτων, πλαστικών υλών και εκρηκτικών.

Ανάπτυξη των βιομηχανιών φαρμάκων, ψυγείων, φωτογραφικών και κινηματογραφικών ειδών.

Χρήση ηλεκτρισμού: κυριότερη καινοτομία του 19ου αι. (πηγή ενέργειας, μέσο φωτισμού, υδροηλεκτρικά έργα).



Η βιομηχανική επανάσταση σηματοδοτεί τη σύζευξη επιστήμης και βιομηχανίας

Η ατμάμαξα του Στήβενσον

Ο Στήβενσον κινεί την πρώτη ατμάμαξα (1825).

Η χρησιμοποίηση της ατμομηχανής οδηγεί στο σιδερένιο ατμόπλοιο.

Κατασκευή αυτοκινήτου, πειραματισμοί σε μηχανές αεροπλάνων (β’ μισό 19ου αι.).

Το πετρέλαιο αποκτά αξία. Ευκολότερη η επικοινωνία

με την επανάσταση των μέσων μετάδοσης ήχου (ηλεκτρικός τηλέγραφος, τηλέφωνο, ασύρματος τηλέγραφος).Χιωτέρη Κατερίνα - 1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο)


Η επανάσταση στις συγκοινωνίες και στις επικοινωνίες

Καπιταλισμός ή κεφαλαιοκρατία ή οικονομία της ελεύθερης αγοράς (κατά την αστική κοινωνιολογία) είναι το κοινωνικό και οικονομικό σύστημα που έχει ως χαρακτηριστικά γνωρίσματα την πίστη στη δύναμη του υλικού κεφαλαίου, την αποδοχή του κέρδους ως κινήτρου της οικονομικής δραστηριότητας, την αρχή της ιδιοκτησίας και τον νόμο του ανταγωνισμού ∙ (κατά τη μαρξιστική θεωρία) είναι το κοινωνικό και οικονομικό σύστημα που έχει ως βάση την ατομική ιδιοκτησία και την εκμετάλλευση της μισθωτής εργασία και στο οποίο και την πολιτική εξουσία κατέχει η αστική τάξη.



Οικονομικός φιλελευθερισμός και καπιταλισμός

Σύμφωνα με τις αρχές του οικονομικού φιλελευθερισμού:

Ο επιχειρηματίας μπορεί να κάνει ό,τι κρίνει αναγκαίο για το κέρδος.

Το ατομικό συμφέρον προτάσσεται του κοινωνικού.



Ιδεολογική βάση του καπιταλισμού αποτελεί ο οικονομικός

φιλελευθερισμός

Δημιουργία εταιρειών με συμμετοχή κεφαλαιούχων (αγορά μετοχών- αναλογία στα κέρδη).

Δημιουργία τραπεζών (δάνεια- κέρδη από τους τόκους).

Συγχωνεύσεις βιομηχανιών (προσπάθεια μείωσης κόστους παραγωγής).

Δημιουργία μονοπωλίων ή ολιγοπωλίων με ολοκληρωτική επικράτηση στην αγορά.



Δημιουργία τραστ και καρτέλ

Αδυναμία απορρόφησης της προσφερόμενης

παραγωγής.

Αποτέλεσμα: Αμφισβήτηση του

οικονομικού φιλελευθερισμού.

Σκέψεις για επιστροφή στην κρατική παρέμβαση.



Η επικράτηση του καπιταλιστικού μοντέλου ανάπτυξης δημιουργεί περιοδικές οικονομικές κρίσεις.

1. Πότε και πού εμφανίζονται οι πρώτες βιομηχανίες;2. Τι εννοούμε με τον όρο Βιομηχανική Επανάσταση;3. Ποια είναι τα κύρια γνωρίσματα της Βιομηχανικής Επανάστασης;4. Να αναφέρετε τους κύριους πόλους εκβιομηχάνισης.5. Σε ποιες χώρες εκδηλώθηκε η βιομηχανική Επανάσταση και σε ποιους

τομείς;6. Ποιες επιστημονικές ανακαλύψεις βρήκαν εφαρμογή στη βιομηχανία;7. Ποια ήταν τα σημαντικότερα επιτεύγματα στον τομέα των συγκοινωνιών;8. Ποια ήταν τα σημαντικότερα επιτεύγματα στον τομέα των επικοινωνιών;9. Τι εννοούμε με τους όρους καπιταλισμό ή κεφαλαιοκρατία ή οικονομία

της ελεύθερης αγοράς;10. Ποια είναι η ιδεολογική βάση του καπιταλισμού και ποιες είναι οι βασικές

αρχές του;11. Να περιγράψετε την ανάπτυξη του κεφαλαιοκρατικού συστήματος μέσω

του μετοχικού μερίσματος.12. Τι εννοούμε με τους όρους μονοπώλια και ολιγοπώλια και πώς

δημιουργήθηκαν;13. Πότε ξεσπούν οικονομικές κρίσεις στο καπιταλιστικό σύστημα;



Ερωτήσεις κατανόησης

Εικ.1, σελ.41: Να παρατηρήσετε τις δύο εικόνες και να εντοπίσετε τις αλλαγές που έχουν γίνει.

Εικ.2, σελ.42: Να σχολιάσετε τη σχέση σιδηροδρόμου και Βρετανίας.

Εικ.3, σελ.43: Ποιες αλλαγές έφερε η χρήση της ατμομηχανής στα θαλάσσια ταξίδια (ατμόπλοια);

Εικ.4, σελ.43: Να σχολιάσετε τη λεζάντα «το πρώτο αυτοκίνητο για τους πολλούς»

Πηγή 3, σελ.43: Ποιες κοινωνικές αλλαγές έφερε η βιομηχανική επανάσταση; Ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτές τις κοινωνικές αλλαγές; Γιατί ο Hobsbawm ισχυρίζεται ότι «επανάσταση στην αυτοκινητοβιομηχανία δεν έφερε η Ρολς Ρόις αλλά το μοντέλο Τ της Φορντ»;



Ερωτήσεις στα παραθέματα και στις εικόνες

Ενότητα 12: Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης

Documents

Transcript of Ενότητα 12: Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης