ΕΝΟΤΗΤΑ 12 Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης

ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

1

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΤΑ ΤΟ 17Ο ΚΑΙ ΤΟΝ 18Ο ΑΙΩΝΑ


2

Σημειώνονται σημαντικές μεταβολές Αύξηση πληθυσμού Αλλαγές στην αγροτική οικονομία για να

καλυφθούν οι ανάγκες του πληθυσμού δημιουργία μεγάλων αγροκτημάτων εφαρμογή νέων μεθόδων καλλιέργειας επέκταση χρήσης μηχανημάτων

«Αγροτική Επανάσταση»

Ανάπτυξη εμπορίου (τριγωνικό εμπόριο) – εσωτερικού εμπορίου στην Ευρώπη

Ευρώπη

ΑμερικήΑφρική

συσσώρευση κεφαλαίωνστα χέρια των επιχειρηματιών


3

ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ & ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

σπαρτική μηχανή

σιδερένιο άροτρο

Εναλλασσόμενες καλλιέργειες που επιτρέπουν στο έδαφος να παράγει περισσότερο. (Άγγλος Τσαρλς Τάουνσχεντ)


4

Τι βλέπετε στις εικόνες; Ποιο ρόλο πιστεύετε ότι έπαιξαν τα μηχανήματα στην οικονομία της εποχής; ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

5

Αύξηση της ζήτησης προϊόντων αλλάζει η διαδικασία παραγωγής

μεταποιημένων προϊόντων, κυρίως με τη χρήση μηχανών


6

ΠΟΙΟΙ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ; ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ; ΤΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΝΟΥΝ;ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

7

Βασικοί παράγοντες για την εκβιομηχάνιση της οικονομίας , δηλαδή τη γέννηση και την ανάπτυξη της βιομηχανίας είναι:

1) Οι επιχειρηματίες που διαθέτουν σημαντικά κεφάλαια

2) Το εργατικό δυναμικό (αυτήν την εποχή πολλοί αγρότες δεν έχουν εργασία λόγω των αγροτικών μεταβολών και καταφεύγουν στις πόλεις αναζητώντας κάποιο εισόδημα)

3) Οι πανίσχυρες μηχανές


8

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΚΒΙΟΜΗΧΑΝΙΣΗΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ : ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Βιομηχανική επανάσταση ονομάζεται το φαινόμενο της εκβιομηχάνισης της οικονομίας,

δηλαδή της αλλαγής του χαρακτήρα της οικονομίας που βασίζεται στα κεφάλαια και την

επένδυση σε εργοστάσια και μηχανήματα.

Α’ φάση της βιομηχανικής επανάστασης

συντελείται στη Μεγάλη Βρετανία γύρω στα 1750-1780


9

ΓΙΑΤΙ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ;Why Britain took the lead.Great Britain enjoyed many advantages that helped it take the lead in the Industrial Revolution. It had plentiful iron and coal resources and a good transportation system. It was a leading commercial power so merchants had the capital to invest in new enterprises. It had colonies that supplied raw materials and bought finished goods. The British government encouraged improvements in transportation and used its navy~ to protect British trade. Finally, the British accepted the idea that people could move ahead in society by hard work and talent.από το διαδίκτυο http://www.fresno.k12.ca.us/divdept/sscience/history/industrial_revolution.htm

Γιατί η Μεγάλη Βρετανία είχε το προβάδισμα.

Η Μεγάλη Βρετανία διέθετε σημαντικά πλεονεκτήματα που της επέτρεψαν να ηγηθεί

της Βιομηχανικής Επανάστασης. Είχε άφθονες πρώτες ύλες σιδήρου και άνθρακα και ένα

καλό σύστημα μεταφορών. Ήταν μία ηγεμονική εμπορική δύναμη και οι έμποροι

διέθεταν τα κεφάλαια για να επενδύσουν σε νέες επιχειρήσεις. Είχε αποικίες που την

τροφοδοτούσαν με πρώτες ύλες και μεταποιημένα προϊόντα. Η βρετανική

κυβέρνηση ενθάρρυνε βελτιώσεις στις μεταφορές και χρησιμοποίησε το ναυτικό της

χώρας για να προστατεύσει το βρετανικό εμπόριο. Εν τέλει, οι Βρετανοί αποδέχτηκαν

την ιδέα ότι ο λαός μπορεί να προοδεύσει στην κοινωνία με τη σκληρή δουλειά και το

ταλέντο.


10

http://www.fresno.k12.ca.us/divdept/sscience/history/industrial_revolution.htm



ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ – ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ

Η αστική τάξη (βιομήχανοι, μεγαλέμποροι, τραπεζίτες) ενισχύει διαρκώς τη θέση της.

Οι αριστοκράτες προσπαθούν να διαφυλάξουν τα προνόμια τους.

Μεγάλη Βρετανία οι αριστοκράτες αρχίζουν να ασχολούνται με τις νέου τύπου οικονομικές δραστηριότητες

Οι αγρότες αποτελούν την πλειονότητα του πληθυσμού

Τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα των πόλεων ζουν σε άσχημες συνθήκες


11

Ποιοι εργάζονται στις διπλανές εικόνες;


12


13

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΗ πολιτική κατάσταση παρέμενε στάσιμη Η εξουσία είναι συγκεντρωμένη στα χέρια

βασιλιά (απόλυτη μοναρχία)

Εξαίρεση η Μ. ΒρετανίαΟι πιέσεις της αριστοκρατίας και των αστών οδήγησαν στα τέλη του 17ου αιώνα στην αναγνώριση ορισμένων πολιτικών δικαιωμάτων στις οικονομικά ισχυρότερες τάξεις «Ένδοξη Επανάσταση (1688)»


14


15

19ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ

Η ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ


16

ΚΥΡΙΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΒΙΟΜΗΧΑΝΙΣΗΣ

Εκτεταμένη χρήση νέων τεχνικών μέσων περιορίζεται η

χειρωνακτική εργασία

αυξάνεται η παραγωγή

μειώνεται το κόστος των προϊόντων

Η ατμομηχανή έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ραγδαία ανάπτυξη της βιομηχανίας.


17

Η Ρουκέτα (Rocket) του Ρόμπερτ Στέφενσον, μια από τις πρώτες ατμομηχανές για τρένα, που κατασκευάστηκε το 1829. Η συγκεκριμένη βρίσκεται στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου

Ατμοκίνητο όχημα του Cugnot


18

Η εξέλιξη της ατμομηχανής

Ατμόπλοιο


19


20


Αξιοποίηση νέων μορφών ενέργειας κυρίως του άνθρακα, το καύσιμο των

ατμομηχανών


21


Εφαρμογή καινοτομιών στη μεταλλουργία

Συγκέντρωση εργαζομένων στα εργοστάσια (βιομηχανικό σύστημα)

Υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης


22

Υφαντουργία

Μεταλλουργία

ΚΥΡΙΟΙ ΠΟΛΟΙ ΕΚΒΙΟΜΗΧΑΝΙΣΗΣ


23

ΟΡΙΣΜΟΣ

Βιομηχανική επανάσταση ονομάζεται το φαινόμενο της εκβιομηχάνισης της οικονομίας,

δηλαδή της αλλαγής του χαρακτήρα της οικονομίας (από αγροτική χειροτεχνική) που βασίζεται στα κεφάλαια και την επένδυση σε

εργοστάσια και μηχανήματα.Από τις αρχές του 19ου αιώνα το φαινόμενο άρχισε να επεκτείνεται αρχικά στη δυτική

Ευρώπη και στη συνέχεια στον υπόλοιπο κόσμο και προκάλεσε οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές

και πολιτισμικές αλλαγές.


24

ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΜΕΣΑ 19ΟΥ ΑΙΩΝΑΗ εκβιομηχάνιση περιοριζόταν ακόμη

στη Μ. Βρετανία,

στη βόρεια και ανατολική Γαλλία,

στο Βέλγιο, στις Κάτω

Χώρες σε κάποιες

περιοχές στις όχθες του ποταμού Ρήνου

σε ορισμένα κέντρα στη βόρεια Ιταλία


25

ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ 19ΟΥ

ΑΙΩΝΑΗ εκβιομηχάνιση εξαπλώθηκε με γρήγορους ρυθμούς

σε νέες περιοχές της Ευρώπης

στις ΗΠΑ


26

Δύο ανθρακωρυχεία του 1800 περίπου (αριστερά) και του 1910 περίπου (δεξιά).

Η σύζευξη επιστήμης και βιομηχανίας[...] Γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα αναπτύχθηκαν δύο βιομηχανικοί κλάδοι που βασίζονταν σε μια πολύ επαναστατική τεχνολογία: η χημική και (στο βαθμό που αφορούσε τις επικοινωνίες) η ηλεκτρική βιομηχανία. [...] Όπως μαρτυρούν τα μυθιστορήματα του Ιουλίου Βερν (1828-1905), ο καθηγητής έγινε μια πολύ σημαντικότερη για τη βιομηχανία μορφή από όσο ήταν στο παρελθόν [...]. Εξάλλου, το ερευνητικό εργαστήριο έγινε αναπόσπαστο στοιχείο της βιομηχανικής ανάπτυξης. [...] Μια σημαντική συνέπεια αυτής της διείσδυσης της επιστήμης στη βιομηχανία ήταν ότι από τότε το εκπαιδευτικό σύστημα γινόταν όλο και ζωτικότερο για τη βιομηχανική ανάπτυξη. E.J. Hobsbawm, Η εποχή του κεφαλαίου, 1848-1875, γ‘ ανατύπωση, μτφρ. Δ. Κούρτοβικ, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2003, σ. 71-73.Με βάση την παραπάνω πηγή ποιο είναι το καινούριο στοιχείο της εκβιομηχάνισης στα μέσα του 19ου αιώνα;


27

ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΛΑΔΟΙΜΕΤΑ ΤΟ 1880 οι νέοι βιομηχανικοί κλάδοι σχετίζονται με την επιστημονική έρευνα Χημεία : από το χώρο του εργαστηρίου

στη μαζική παραγωγή Γεννιέται η οργανική χημεία Παράγονται μεγάλες ποσότητες συνθετικών

βαφών, λιπασμάτων, πλαστικών υλών και εκρηκτικών (δυναμίτιδα)

Αναπτύσσεται η βιομηχανία φαρμάκων, η βιομηχανία ψυγείων, φωτογραφικών και κινηματογραφικών ειδών

Πρωτοπόρος είναι η Γερμανία


28

Οι χημικοί ήταν οι πρώτοι επιστήμονες-εργαζόμενοι.

Εργαστήριο χημείας το 1840.


29

ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ Ήταν κυριότερη καινοτομία του δεύτερου

μισού του 19ου αιώνα ως πηγή ενέργειας για τους ηλεκτρικούς κινητήρες ως μέσο φωτισμού (αντικατέστησε σταδιακά το

φωταέριο και τις λάμπες πετρελαίου) Επινοήθηκε ο ηλεκτρικός λαμπτήρας

πυρακτώσεως Επινοήθηκαν μέθοδοι μετατροπής της

ενέργειας των υδάτων σε ηλεκτρική ενέργεια και μεταφοράς της σε μεγάλες αποστάσεις


30

Λαμπτήρας πυρακτώσεως


31

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ


32

ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ

Το επίτευγμα ήταν τεράστιο αν σκεφτεί κανείς ότι τα χερσαία μέσα μεταφοράς λίγο απείχαν από εκείνα της αρχαιότητας.

Ο μηχανικός Τζορτζ Στίβενσον (George Stephenson, 1781-1848) κατασκεύασε την πρώτη ατμάμαξα το 1821 για μεταφορά επιβατών και αγαθών, ενώ το 1825 με τη βελτιωμένη ατμομηχανή Ρόκετ έπεισε τους διευθυντές των σιδηροδρόμων Στόκτον-Ντάρλιγκτον να χρησιμοποιήσουν ατμό αντί για τα άλογα.

Λίγο αργότερα κατασκεύασε την πρώτη τακτική σιδηροδρομική γραμμή, που συνέδεε τις βιομηχανικές πόλεις Μάντσεστερ και Λίβερπουλ

Για πρώτη φορά έγινε δυνατή η χερσαία μετακίνηση με ταχύτητα πάνω από 40 χιλιόμετρα την ώρα.


33

ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ

Railway Map of London, 1899, from The Pocket Atlas and Guide to London

Ακολούθησαν συνεχείς βελτιώσεις που έφτασε στο τέλος του 19ου αιώνα μέχρι • την κατασκευή

ηλεκτρικών τραμ και

• αστικών υπόγειων ηλεκτρικών σιδηροδρόμων (μετρό)

Ατμοκίνητο τραμ


34

Η σημασία του σιδηροδρόμου Με τη γρήγορη βελτίωση όλων των εργαλείων παραγωγής, με την απεριόριστη διευκόλυνση των συγκοινωνιών, η αστική τάξη τραβάει στον πολιτισμό όλα, ακόμα και τα πιο βάρβαρα έθνη. [...] Αναγκάζει όλα τα έθνη να δεχτούν τον αστικό τρόπο παραγωγής, αν δεν θέλουν να χαθούν. Τα αναγκάζει να εισάγουν στη χώρα τους τον λεγόμενο πολιτισμό, δηλ. να γίνουν αστοί. Με μια λέξη δημιουργεί έναν κόσμο «κατ’ εικόνα της».

Κ. Μαρξ & Φρ. Ένγκελς, Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος (1848), Κ. Μαρξ & Φρ. Ένγκελς, Εκλεκτά έργα, Γνώσεις, χ.χ., τόμ. 1ος,

σ. 24-25

Σιδηρόδρομοι στη Βρετανία, 1800 περίπου.

Ποια είναι η σημασία του

σιδηρόδρομου, σύμφωνα με την

πηγή;


35

ΑΤΜΟΠΛΟΙΟ Η χρησιμοποίηση ατμομηχανής για την

κίνηση στη θάλασσα οδήγησε στο σιδερένιο ατμόπλοιο που αντικατέστησε το ξύλινο ιστιοφόρο πλοίο

Ο χρόνος και το κόστος του ταξιδιού μειώθηκε θεαματικά.


36

Το ατμόπλοιο και ο σιδηρόδρομος έγιναν τα σύμβολα της βιομηχανικής ανάπτυξης, σύμβολα τα νέας εποχής


37

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ & ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, οι

κινητήρες εξελίσσονται, ενσωματώνονται σε οχήματα δημιουργείται το αυτοκίνητο γίνονται πειραματισμοί στη δημιουργία

των ιπτάμενων μηχανών, των πρώτων αεροπλάνων

Το πετρέλαιο, το καύσιμο των κινητήρων, αποκτά μεγάλη αξία και σημασία.


38


39

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΜΕΣΩΝ ΗΧΟΥ ΣΕ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ Η επανάσταση που είχε ξεκινήσει από το πρώτο μισό του 19ου αιώνα συνεχίζεται και κάνει ευκολότερη την επικοινωνία Ηλεκτρικός τηλέγραφος Τηλέφωνο Ασύρματος τηλέγραφος

Τηλέγραφος του Μορς, 1837

1896 Telephone (Sweden)


40

Από τα μέσα έως τα τέλη του 19ου αιώνα αρχίζει να διαμορφώνεται ένα

δίκτυο μεταφορών και επικοινωνιών που αγκάλιαζε βαθμιαία όλη τη Γη

ενσωματώνοντας συνεχώς νέες περιοχές, που εντάσσονταν στο νέο

οικονομικό σύστημα


41

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ


42

ΟΡΙΣΜΟΣ

Ο νέος τρόπος οργάνωσης της οικονομίας ονομάστηκε οικονομία της ελεύθερης αγοράς ή καπιταλισμός ή κεφαλαιοκρατία

Ο καπιταλισμός βασίζεται στην ιδεολογία του οικονομικού φιλελευθερισμού σύμφωνα με τον οποίο, οι επιχειρηματίες είχαν το δικαίωμα να πράττουν, ό,τι έκριναν εκείνοι αναγκαίο για να κερδίζουν.

Ο καπιταλισμός είναι ένα οικονομικό σύστημα όπου η ιδιοκτησία των μέσων

παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων, όπως και οι επενδύσεις σε οικονομικά αγαθά, παραγωγή,

κατανομή, το εμπόριο και υπηρεσίες, κατέχονται από ιδιώτες, με κυρίαρχο

κίνητρο/στόχο το κέρδος.

Το ατομικό συμφέρον θεωρούνταν σημαντικότερο του κοινωνικού


43

ΜΕΤΟΧΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ Ανάγκη συγκέντρωσης τεράστιων

κεφαλαίων για την ίδρυση βιομηχανιών Ίδρυση εταιρειών με συμμετοχή

πολλών κεφαλαιούχων Το κεφάλαιο εκφραζόταν σε μετοχές Κάθε κεφαλαιούχος ανάλογα με το

ποσοστό συμμετοχής του στην εταιρεία, είχε έναν αριθμό μετοχών.


44

ΤΡΑΠΕΖΕΣ Δημιουργούνται μεγάλες τράπεζες που

συγκέντρωναν κεφάλαια, τα οποία δάνειζαν σε επιχειρηματίες με τόκο.

ΟΛΙΓΟΠΩΛΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟΠΩΛΙΑ Η ανάγκη μείωσης του κόστους παραγωγής

προκάλεσε συγχωνεύσεις βιομηχανιών και εταιρειών

Δημιουργούνται τα ολιγοπώλια ή μονοπώλια, δηλαδή τεράστιες επιχειρήσεις που επικρατούσαν αποκλειστικά στις αγορές


45

Οι απαρχές διαμόρφωσης της μαζικής αγοράς

[Κατά την περίοδο 1875-1914] με την αύξηση του πληθυσμού, του εξαστισμού και των πραγματικών εισοδημάτων, η μαζική αγορά, που ίσαμε τότε περιοριζόταν λίγο-πολύ στα [...] βασικά είδη επιβίωσης, άρχισε να επιβάλλει την κυριαρχία της στις βιομηχανίες παραγωγής καταναλωτικών αγαθών. Μακροπρόθεσμα αυτή η εξέλιξη ήταν πιο σημαντική από την αξιοσημείωτη αύξηση στην κατανάλωση των πλούσιων [...]. Επανάσταση στην αυτοκινητοβιομηχανία δεν έφερε η Ρολς Ρόις αλλά το μοντέλο Τ της Φορντ.

E.J. Hobsbawm, Η εποχή των αυτοκρατοριών, 1875-1914, α‘ ανατύπωση, μτφρ. Κ. Σκλαβενίτη, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2002, σ. 90.


46

Συχνά ξεσπούσαν οικονομικές κρίσεις και η αγορά αδυνατούσε να απορροφήσει την παραγωγή.

Αμφισβητείται ο απόλυτος οικονομικός φιλελευθερισμός

Διατυπώνονταν θεωρίες για την κρατική παρέμβαση στην οικονομία

ΕΝΟΤΗΤΑ 12 Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης

Education

Transcript of ΕΝΟΤΗΤΑ 12 Η ωρίμανση της βιομηχανικής επανάστασης