EL EL

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 23.6.2017

COM(2017) 338 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με τα εμπόδια στο εμπόριο και στις επενδύσεις

1 Ιανουαρίου 2016 - 31 Δεκεμβρίου 2016

2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ κ. CECILIA MALMSTRÖM

ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

Το εμπόριο είναι ζωτικής σημασίας για την ευημερία των πολιτών και την επιτυχία των

επιχειρηματιών, των εργαζομένων και των γεωργών μας. Με 31 εκατομμύρια θέσεις

εργασίας στην ΕΕ να εξαρτώνται από τις εξαγωγές και με το 90 % της παγκόσμιας

ανάπτυξης να αναμένεται από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι επιχειρήσεις μας

χρειάζονται ευκολότερη πρόσβαση σε ξένες αγορές για να επιτύχουν σε συνθήκες

παγκόσμιου ανταγωνισμού και παγκόσμιων αξιακών αλυσίδων. Το εμπόριο συμβάλλει

επίσης στην επίτευξη χαμηλότερων τιμών και την εξασφάλιση μεγαλύτερου εύρους

επιλογών για τους καταναλωτές. Το πιο σημαντικό που μας έχει δείξει η ιστορία είναι ότι

— σε αντίθεση με τον προστατευτισμό και τον απομονωτισμό — οι ισχυροί εμπορικοί

δεσμοί συμβάλλουν σημαντικά στην επίτευξη διαρκούς ειρήνης μεταξύ των εθνών.

Επιπλέον, το εμπόριο έχει απαλλάξει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο από τη

φτώχεια

Η επιτυχία της ΕΕ, συνεπώς, βασίζεται στο ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο. Θα

εξακολουθήσουμε να αντιστεκόμαστε σθεναρά στον προστατευτισμό και να

εφαρμόζουμε φιλόδοξο πρόγραμμα εμπορικών διαπραγματεύσεων. Το 2016,

σημειώθηκαν μια σειρά επιτεύγματα, συμπεριλαμβανομένης της υπογραφής συμφωνιών

ελεύθερων συναλλαγών με τον Καναδά και τον Ισημερινό· και των συμφωνιών

οικονομικής εταιρικής σχέσης με την Γκάνα και την Κοινότητα για την Ανάπτυξη της

Μεσημβρινής Αφρικής. Φέτος, επικεντρωνόμαστε κυρίως στις διαπραγματεύσεις μας με

την Ιαπωνία, το Μεξικό και την περιφέρεια της MERCOSUR.

Πρέπει επίσης να εξασφαλίζουμε ότι οι διάφορες διμερείς, πλειονομερείς και πολυμερείς

συμφωνίες αποφέρουν τα οφέλη που αναμένουν οι πολίτες από αυτές. Η συλλογική

εργασία της Επιτροπής, των κρατών μελών της ΕΕ, των επιχειρήσεων και άλλων

ενδιαφερόμενων μερών στην ενισχυμένη εταιρική μας σχέση για την πρόσβαση στην

αγορά διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, όχι μόνο στην εφαρμογή των υφιστάμενων

κανόνων και συμφωνιών, αλλά και στον εντοπισμό αναδυόμενων θεμάτων,

3

συμπεριλαμβανομένων των νέων εμποδίων που εμφανίζονται στην αγορά, και στον

καθορισμό της βέλτιστης στρατηγικής για την άρση αυτών των εμποδίων.

Η παρούσα έκθεση καταδεικνύει, ότι εντός του προηγούμενου έτους 36 νέα εμπόδια

τέθηκαν στο εμπόριο και τις επενδύσεις. Τα εμπόδια αυτά συνολικά θα μπορούσαν

δυνητικά να κοστίσουν στις επιχειρήσεις της ΕΕ έως και 27,17 δισ. EUR. Από την άλλη

πλευρά, χάρη στη στρατηγική μας για την πρόσβαση στην αγορά, συνολικά 20

υφιστάμενα εμπορικά εμπόδια — συμπεριλαμβανομένων ορισμένων παλαιότερων —

άρθηκαν εντός του 2016, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν πρόσθετες ευκαιρίες για

εξαγωγές που ανέρχονται σε δισεκατομμύρια ευρώ.

Με τις τάσεις προστατευτισμού σε άνοδο σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι σημαντικότερο

από ποτέ να ακολουθήσουμε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για καινοτόμο εμπορική

πολιτική.

Η εξασφάλιση ότι οι συμφωνίες μας εφαρμόζονται πραγματικά συγκαταλέγεται στις

κορυφαίες προτεραιότητές μας και είναι ο λόγος για τον οποίο θέλουμε να ενισχύσουμε

περαιτέρω την εταιρική μας σχέση για την πρόσβαση στην αγορά. Επιπλέον, αργότερα

εντός του τρέχοντος έτους θα εκπονήσουμε μια ειδική έκθεση σχετικά με την εφαρμογή

των εμπορικών μας συμφωνιών.

Εν τω μεταξύ, σημειώνεται πρόοδος στην προώθηση των διμερών εμπορικών

διαπραγματεύσεων με διάφορους εταίρους. Ταυτόχρονα, θα συνεχίσουμε τις

προσπάθειές μας για την ενίσχυση του βασιζόμενου σε κανόνες πολυμερούς πλαισίου

του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου — διασφαλίζοντας δικαιοσύνη για όλους. Υπό

το πρίσμα της υπουργικής διάσκεψης του ΠΟΕ, η ΕΕ συνεργάζεται με συμμάχους

επιδιώκοντας παγκόσμια πρόοδο σε θέματα όπως οι επιδοτήσεις στον τομέα της αλιείας,

η εγχώρια στήριξη της γεωργίας, η διαφάνεια των ρυθμίσεων και η διευκόλυνση του

ηλεκτρονικού εμπορίου.

Το επόμενο έτος, η ΕΕ θα εργαστεί για να διατηρήσει την παγκόσμια οικονομία ανοιχτή

στο εμπόριο.

CECILIA MALMSTRÖM

ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

4

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

σχετικά με τα εμπόδια στο εμπόριο και στις επενδύσεις

1 Ιανουαρίου 2016 - 31 Δεκεμβρίου 2016

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στο πλαίσιο της στρατηγικής για την πρόσβαση στην αγορά («MAS»), η παρούσα

έβδομη έκδοση της έκθεσης για τα εμπόδια στο εμπόριο και τις επενδύσεις («ΕΕΕΕ»)

αναλύει τα εμπόδια στο εμπόριο και τις επενδύσεις που αναφέρονται από τις

επιχειρήσεις και τα κράτη μέλη στην Επιτροπή μέσω της εταιρικής σχέσης για την

πρόσβαση στην αγορά («MAP»)1.

Η εταιρική αυτή σχέση μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και των ευρωπαϊκών

επιχειρήσεων έχει ήδη αποδειχθεί εξαιρετικά πολύτιμη για τη συλλογή πληροφοριών

σχετικά με τα εμπόδια που τίθενται στο εμπόριο καθώς και για να δοθεί από κοινού

προτεραιότητα και να καθοριστεί κοινή στρατηγική για την εξάλειψη των εμποδίων.

Αξιοποιώντας την εμπειρία αυτή και λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση του

προστατευτισμού, η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της «Εμπόριο για όλους»2 εξήγγειλε μια

«ενισχυμένη εταιρική σχέση» για να ενταθούν οι υφιστάμενες κοινές προσπάθειες και

για να διευρυνθούν πέρα από την άρση των εμποδίων στο εμπόριο και τις επενδύσεις

στην εφαρμογή των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών («ΣΕΣ»)3.

Σε αυτό το πλαίσιο, η φετινή έκδοση της ΕΕΕΕ εστιάζεται σε συγκεκριμένα εμπόδια που

θίγουν άμεσα τους οικονομικούς φορείς της ΕΕ σε τρίτες χώρες. Η προσέγγιση αυτή

σηματοδοτεί στροφή από τις αναλύσεις των γενικών τάσεων προστατευτισμού που

εξετάστηκαν στην προηγούμενη έκδοση4, προκειμένου να τεθούν στο επίκεντρο τα

1 Η εταιρική σχέση για την πρόσβαση στην αγορά δημιουργήθηκε το 2007 για την εμβάθυνση της

συνεργασίας μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και των επιχειρήσεων της ΕΕ τόσο στις

Βρυξέλλες όσο και σε εθνικό επίπεδο. Βασίζεται στις μηνιαίες συνεδριάσεις της συμβουλευτικής

επιτροπής για την πρόσβαση στην αγορά και των τομεακών ομάδων εργασίας για την πρόσβαση στην

αγορά, στις Βρυξέλλες, και στις τακτικές συνεδριάσεις των ομάδων για την πρόσβαση στην αγορά ή

στις συνεδριάσεις των εμπορικών συμβούλων σε τρίτες χώρες.

2 http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2015/october/tradoc_153846.pdf

3 Μια νέα έκθεση για την εφαρμογή της ΣΕΣ προβλέπεται να υποβληθεί για έγκριση στα τέλη του 2017.

4 Μια γενικότερη ανάλυση των τάσεων προστατευτισμού εξακολουθεί να επιχειρείται στην εξαμηνιαία

έκθεση του ΠΟΕ σχετικά με μέτρα προστατευτισμού που εγκρίθηκαν από χώρες της G20. Η

τελευταία έκθεση παρακολούθησης του ΠΟΕ για το εμπόριο κατά τη σύνταξη της παρούσας έκθεσης

(https://www.wto.org/english/news_e/news16_e/trdev_09dec16_e.htm) με ημερομηνία 9 Δεκεμβρίου

2016.

5

σημαντικότερα εμπόδια που επηρεάζουν τις εξαγωγές της ΕΕ σε 51 τρίτες χώρες5 όπως

προέκυψε από τα στοιχεία της εταιρικής σχέσης για την πρόσβαση στην αγορά και

καταγράφηκε στην ενότητα «εμπορικοί φραγμοί» στη βάση δεδομένων πρόσβασης στην

αγορά («MADB»)6. Η ανάλυση αυτή των μέτρων που επηρεάζουν τις επιχειρήσεις της

ΕΕ επιτρέπει τη συναγωγή ορισμένων συμπερασμάτων τα οποία σε γενικές γραμμές

επιβεβαιώνουν τη συνεχιζόμενη αύξηση των τάσεων προστατευτισμού που

παρατηρήθηκε σε προηγούμενες εκθέσεις ΕΕΕΕ και εκθέσεις για τον προστατευτισμό.

Η πρώτη ενότητα της παρούσας έκθεσης παρουσιάζει αριθμητική ανάλυση, ανά χώρα,

ανά είδος εμποδίων και ανά τομέα, του συνόλου των 372 ενεργών7 εμπορικών και

επενδυτικών εμποδίων που καταχωρίστηκαν στη MADB και των 36 νέων εμποδίων που

καταγράφηκαν το 2016.

Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται λεπτομερέστερη ανάλυση των νέων εμποδίων που

αναφέρθηκαν το 2016 (1 Ιανουαρίου – 31 Δεκεμβρίου 2016), όπου περιγράφονται

συγκεκριμένες τάσεις σε διάφορες χώρες και τομείς και αξιολογούνται εμπορικές ροές

που δυνητικά επηρεάζονται.

Η τρίτη ενότητα εξετάζει λεπτομερώς τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται στη

στρατηγική για την πρόσβαση στην αγορά για να αντιμετωπιστούν τα εν λόγω εμπόδια

και παρέχει μια επισκόπηση των 20 εμποδίων που αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς το 2016.

Μετά από μια γενική ανάλυση που αφορά εμπορικές ροές που πιθανώς επηρεάστηκαν

και κύριους τομείς που επωφελήθηκαν, επισημαίνονται επίσης κάποιες επιτυχίες.

I. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΔΙΩΝ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

5 Αλγερία, Αγκόλα, Αργεντινή, Αρμενία, Αυστραλία, Μπανγκλαντές, Λευκορωσία, Βοσνία-

Ερζεγοβίνη, Βραζιλία, Καμερούν, Καναδάς, Χιλή, Κίνα, Κολομβία, Δομινικανή Δημοκρατία,

Ισημερινός, Αίγυπτος, Ινδία, Ινδονησία, Ισραήλ, Ιαπωνία, Καζακστάν, Λίβανος, Μαλαισία, Μεξικό,

Μολδαβία, Μαρόκο, Νέα Ζηλανδία, Νιγηρία, Νορβηγία, Ομάν, Πακιστάν, Παραγουάη, Περού,

Φιλιππίνες, Ρωσική Ομοσπονδία, Σαουδική Αραβία, Σιγκαπούρη, Νότια Αφρική, Νότια Κορέα,

Ελβετία, Ταϊβάν, Ταϊλάνδη, Τυνησία, Τουρκία, Ουγκάντα, Ουκρανία, Ουρουγουάη, ΗΠΑ,

Βενεζουέλα και Βιετνάμ.

6 Η βάση δεδομένων για την πρόσβαση στην αγορά (http://madb.europa.eu/madb/indexPubli.htm)

παρέχει πληροφορίες σε επιχειρήσεις που εξάγουν από την ΕΕ σχετικά με τους όρους εισαγωγών στις

τρίτες χώρες. Σε αυτές περιλαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με τα εμπόδια στο εμπόριο, αλλά και

τους δασμούς και τους κανόνες καταγωγής, τις διαδικασίες και διατυπώσεις για την εισαγωγή σε μία

τρίτη χώρα, τα μέτρα υγειονομικής και φυτοϋγειονομικής προστασίας (ΥΦΠ), στατιστικά στοιχεία,

καθώς και όσον αφορά ειδικές υπηρεσίες εξαγωγών που παρέχονται στις ΜΜΕ. Αντιστρόφως, η

υπηρεσία υποστήριξης εξαγωγών της ΕΕ (http://exporthelp

http://exporthelp.europa.eu/thdapp/index.htm) παρέχει επίσης πληροφορίες σχετικά με τους όρους

εισαγωγής από εμπορικούς εταίρους στην ΕΕ (συμπεριλαμβανομένων των εφαρμοστέων δασμών και

απαιτήσεων, προτιμησιακών καθεστώτων, ποσοστώσεων και στατιστικών).

7 «Ενεργά» εμπόδια σημαίνει ότι τα εμπόδια αυτά παρακολουθούνται ενεργά στο πλαίσιο εταιρικής

σχέσης για την πρόσβαση στην αγορά (σε αντίθεση με τα εμπόδια που έχουν αρθεί).

6

Το κεφάλαιο αυτό παρέχει μια ανάλυση των πραγματικών και των αριθμητικών

στοιχείων σχετικά με τα εμπορικά εμπόδια στις τρίτες χώρες και με τις σχετικές τάσεις, η

οποία στηρίχθηκε στην ενότητα «εμπορικοί φραγμοί» της βάσης δεδομένων MADB και

η οποία καταγράφει όλα τα εμπόδια για τα οποία έχουν αναληφθεί δράσεις στο πλαίσιο

της εταιρικής σχέσης για την πρόσβαση στην αγορά .

Σημειωτέον ότι η MADB (και η παρούσα έκθεση) δεν παρέχουν ολοκληρωμένη

επισκόπηση όλων των εμπορικών φραγμών που αντιμετωπίζουν οι οικονομικοί φορείς

της ΕΕ8. Οι επιχειρήσεις ενδέχεται να αποφασίσουν να μην αναφέρουν ορισμένα

εμπόδια στην εταιρική σχέση για την πρόσβαση στην αγορά, επειδή ελπίζουν να τα

άρουν ή να παρακάμψουν τις επιπτώσεις τους ή επειδή ελπίζουν ότι μπορεί να μην δοθεί

προτεραιότητα στην αντιμετώπιση του εμποδίου στα πλαίσιο της εταιρικής σχέσης για

την πρόσβαση στην αγορά. Ορισμένες εταιρείες ενδέχεται να μην γνωρίζουν ότι υπάρχει

η δυνατότητα αντιμετώπισης των εμποδίων μέσω της εταιρικής σχέσης για την

πρόσβαση στην αγορά.

Ενώ η βάση δεδομένων MADB και η παρούσα έκθεση δεν προδικάζουν τη νομιμότητα ή

μη νομιμότητα των καταγεγραμμένων μέτρων, αυτά τα εμπόδια έχουν προσδιοριστεί ως

προβληματικά για τις εταιρείες της ΕΕ και έχει δοθεί προτεραιότητα στην ανάληψη

περαιτέρω δράσης στο πλαίσιο της MAP, καθώς ενδέχεται να είναι δυσανάλογα, να

εισάγουν διακρίσεις ή να περιορίζουν το εμπόριο.

Α. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΔΙΩΝ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Κατά τη στιγμή της σύνταξης της παρούσας έκθεσης, είχαν καταγραφεί 372 ενεργά

εμπορικά και επενδυτικά εμπόδια συνολικά στη βάση δεδομένων MADB. Ο αριθμός

αυτός καταδεικνύει την επιτυχία της εταιρικής σχέσης για την πρόσβαση στην αγορά ως

φόρουμ για τον εντοπισμό φραγμών στο εμπόριο αλλά δείχνει επίσης ότι σημαντικός

αριθμός μέτρων εξακολουθούν να περιορίζουν τις ευκαιρίες των εξαγωγέων και των

επενδυτών της ΕΕ. Η MADB επιτρέπει τη διάκριση των καταγεγραμμένων εμποδίων στο

εμπόριο ανά τρίτη χώρα, ανά είδος μέτρου και ανά τομέα. Στην παρούσα έκθεση

ακολουθείται η εν λόγω κατανομή.

1. Κατανομή του συνόλου των εμποδίων ανά τρίτη χώρα

8 Πρβλ. για παράδειγμα την πρόσφατη κοινή έκθεση του Διεθνούς Κέντρου Εμπορίου (ITC) και της

Επιτροπής, «Navigating Non-tariff Measures: Insights From A Business Survey in the European

Union», Δεκέμβριος 2016 (http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2016/december/tradoc_155181.pdf),

την επισκόπηση των δυνητικώς περιοριστικών για το εμπόριο μέτρων που περιγράφονται στο πλαίσιο

των προηγούμενων ΕΕΕΕ (http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2016/may/tradoc_154568.pdf,

http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2016/june/tradoc_154665.pdf) ή τις προηγούμενες εκθέσεις για

τον προστατευτισμό.

7

Ο πίνακας 1 παρουσιάζει μια γραφική αναπαράσταση της γεωγραφικής κατανομής των

εν λόγω μέτρων.

Παρά το γεγονός ότι οι δεσμεύσεις των ηγετών της G20 να αποβάλουν τον

προστατευτισμό επαναλήφθηκαν το 2016 στη σύνοδο κορυφής της G20 που

πραγματοποιήθηκε στις 4-5 Σεπτεμβρίου 2016 στο Hangzhou, οι δέκα χώρες με τον

υψηλότερο αριθμό εμποδίων στο εμπόριο τα οποία εξακολουθούν να υφίστανται είναι

όλες οικονομίες των χωρών της G20. Το μεγαλύτερο απόθεμα εμποδίων έχει

παρατηρηθεί στη Ρωσία με 33 καταγεγραμμένα μέτρα. 16 εξ αυτών εφαρμόζονταν

απευθείας στα σύνορα, 14 εφαρμόζονταν «μετά τα σύνορα» και 3 ήταν επιδοτήσεις που

στρεβλώνουν το εμπόριο. Οι χώρες με τον δεύτερο υψηλότερο αριθμό ενεργών εμποδίων

ήταν η Βραζιλία, η Κίνα και η Ινδία, κάθε μία με σύνολο 23 ισχυόντων επί του παρόντος

μέτρων. Τα μέτρα αυτά εφαρμόζονταν κυρίως «μετά τα σύνορα» (14 για τη Βραζιλία και

από 12 για την Κίνα και για την Ινδία) αλλά και απευθείας στα σύνορα (9 για τη

Βραζιλία, 10 για την Κίνα και 11 για την Ινδία). Για την Κίνα, στη βάση δεδομένων

MADB καταγράφηκε επίσης ένα μέτρο σχετικά με τις επιδοτήσεις.

Άλλες τρίτες χώρες με 10 ή περισσότερα καταχωρισμένα εμπόδια για το εμπόριο και τις

επενδύσεις περιλαμβάνουν την Ινδονησία (17), τη Νότια Κορέα (17), την Αργεντινή

(16), τις Ηνωμένες Πολιτείες (16), την Τουρκία (15), την Αυστραλία (13), την Ταϊλάνδη

(11), το Βιετνάμ (11), τη Χιλή (10) και το Μεξικό (10).

Πίνακας 1: Γεωγραφική κατανομή των εμποδίων για το εμπόριο και τις επενδύσεις στην MADB (* χώρες της G20)

33

23 23 23

17 17 16 16 1513

11 11 10 10 9 9 8 8 7 7 7 6 6 5 5 5 4 4 4 4 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10

5

10

15

20

25

30

35

2. Κατανομή του συνόλου των φραγμών ανά είδος μέτρου

Η MADB επιτρέπει επίσης τη διαφοροποίηση μεταξύ των ειδών εμποδίων. Αυτό

απεικονίζεται στον πίνακα 2.

Πίνακας 2: Κατανομή ανά είδος των καταγεγραμμένων στην MADB εμποδίων για

το εμπόριο και τις επενδύσεις

Το διάγραμμα αποκαλύπτει ίσο αριθμό εμποδίων (183 η κάθε κατηγορία) στους τομείς

των πιο παραδοσιακών μέτρων που λαμβάνονται στα σύνορα, αφενός, και, αφετέρου,

των μέτρων που εφαρμόζονται «μετά τα σύνορα». Στα μέτρα που λαμβάνονται στα

σύνορα υπάγονται περιορισμοί που επηρεάζουν άμεσα τις εισαγωγές και τις εξαγωγές,

συνήθως με δασμολογικές αυξήσεις, ποσοτικούς περιορισμούς, υγειονομική και

φυτοϋγειονομική προστασία (ΥΦΠ), άδειες εισαγωγής ή πλήρεις απαγορεύσεις

εμπορικών συναλλαγών. Η Ρωσία (16), η Ινδία (11), η Αργεντινή (11), η Κίνα (10) και η

Τουρκία (10) είναι οι χώρες που χρησιμοποίησαν πιο συχνά αυτά τα εμπόδια.

Στην MADB καταγράφηκε ίσος αριθμός μέτρων «μετά τα σύνορα». Τα εμπόδια αυτά

περιλαμβάνουν περιορισμούς που σχετίζονται με τις υπηρεσίες, τις επενδύσεις, τις

δημόσιες συμβάσεις, τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας ή αδικαιολόγητα τεχνικά

εμπόδια για το εμπόριο. Ρωσία, Βραζιλία (14 έκαστη), Κίνα (12) και Ινδία (12) είναι οι

χώρες με τον μεγαλύτερο αριθμό τέτοιων μέτρων που έχουν καταγραφεί.

Η τρίτη βασική κατηγορία καταχωρισμένων εμποδίων είναι επιδοτήσεις που

στρεβλώνουν το εμπόριο. Μολονότι οι επιδοτήσεις αντιμετωπίζονται κυρίως μέσω των

ερευνών κατά των επιδοτήσεων, τα κράτη μέλη και οι επιχειρήσεις επέλεξαν επίσης να

αναφέρουν ορισμένα καθεστώτα επιδότησης (έξι) στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης για

την πρόσβαση στην αγορά — τονίζοντας τις αυξανόμενες προκλήσεις που θέτει η εν

λόγω καταχρηστική πρακτική. Στη Ρωσία αναλογούν οι μισές καταχωρισμένες

επιδοτήσεις με ιδιαίτερα στρεβλωτικές επιπτώσεις στο εμπόριο (τρεις)· ακολουθούν η

Κίνα, η Νότια Κορέα και οι Ηνωμένες Πολιτείες (μία ανά χώρα).

0

50

100

150

200

183 183

6

Μέτρα στα σύνορα Μέτρα μετά τα σύνορα Επιδοτήσεις

10

Β. ΕΜΠΟΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΟΥ

ΑΝΑΦΕΡΘΗΚΑΝ ΤΟ 2016

Λαμβανομένου υπόψη του ετήσιου πεδίου εφαρμογής της, η ΕΕΕΕ προσφέρει μια καλή

ευκαιρία για να πραγματοποιείται σε ετήσια βάση απολογισμός των νέων εμποδίων

καθώς και των ενεργειών της εταιρικής σχέσης για την πρόσβαση στην αγορά για την

εξάλειψη των εμποδίων. Βάσει των στοιχείων που έχουν καταγραφεί στη βάση

δεδομένων MADB, το 2016 καταχωρίστηκαν 36 νέα εμπόδια σε 21 τρίτες χώρες9. Ο

αριθμός των νέων εμποδίων το 2016 είναι συνεπώς αρκετά σύμφωνος με τα 39 νέα

μέτρα που είχαν ληφθεί το 2015.

1. Κατανομή των εμποδίων που αναφέρθηκαν το 2016 ανά τρίτη χώρα

Η γεωγραφική κατανομή αυτών των νέων εμποδίων παρουσιάζεται στον πίνακα 3.

Πίνακας 3: Γεωγραφική κατανομή των εμποδίων για το εμπόριο και τις επενδύσεις

στην MADB που αναφέρθηκαν το 2016 (* χώρες της G20)

Η υψηλότερη εμφάνιση νέων εμποδίων το 2016 αναφέρθηκε στις εμπορικές και

επενδυτικές σχέσεις με τη Ρωσία (έξι) και την Ινδία (πέντε), γεγονός που επιβεβαιώνει

τις τάσεις προστατευτισμού που προσδιορίστηκαν ήδη στην έκθεση ΕΕΕΕ του

προηγούμενου έτους. Η Ελβετία χρησιμοποίησε επίσης τρία νέα εμπόδια, ενώ δύο νέα

εμπόδια αναφέρθηκαν στην Αλγερία, την Κίνα, την Αίγυπτο και την Τουρκία,

αντίστοιχα. Τα υπόλοιπα 14 νέα εμπόδια αναφέρθηκαν σε άλλες μεμονωμένες τρίτες

χώρες.

9 Αλγερία, Βραζιλία, Αρμενία, Χιλή, Κίνα, Ισημερινός, Αίγυπτος, Ινδία, Καζακστάν, Μαλαισία,

Μεξικό, Μολδαβία, Νέα Ζηλανδία, Ομάν, Ρωσία, Νότια Αφρική, Νότια Κορέα, Ελβετία, Τουρκία,

Ουκρανία και Ουρουγουάη.

6

5

3

2 2 2 2

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

0

1

2

3

4

5

6

7

11

2. Κατανομή των εμποδίων που αναφέρθηκαν το 2016 ανά είδος μέτρου

Ο πίνακας 4 παρέχει μια επισκόπηση των τριών κυριότερων ειδών μέτρων που

καταγράφηκαν το 2016.

Πίνακας 4: Κατανομή των εμποδίων που αναφέρθηκαν το 2016 για το εμπόριο και

τις επενδύσεις ανά είδος

Η πλειονότητα των εμποδίων που καταγράφηκαν το 2016 είναι μέτρα «μετά τα σύνορα»

(20) γεγονός που υποδεικνύει μεγαλύτερη εξάρτηση από εσωτερικά μέτρα που

επηρεάζουν τις εξαγωγές ή επενδύσεις της ΕΕ και τα οποία συχνά είναι δυσκολότερο να

προσδιοριστούν και να αντιμετωπιστούν. Οι περισσότεροι καταγεγραμμένοι περιορισμοί

εγκρίθηκαν στον τομέα του εμπορίου αγαθών: συμπεριλαμβάνονται αδικαιολόγητα

κανονιστικά εμπόδια, μέτρα εσωτερικής φορολογίας και δικαιώματα διανοητικής

ιδιοκτησίας (17). Επιπλέον, καταγράφηκαν ορισμένα νέα εμπόδια που αφορούν τις

συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών (δύο) και τις επενδύσεις (ένα).

Ενώ το 2016 ο αριθμός των νέων μέτρων «μετά τα σύνορα» ξεπέρασε αυτόν των

παραδοσιακών εμποδίων στο εμπόριο τα οποία αντιμετωπίζουν οι εξαγωγείς της ΕΕ στα

τελωνεία, ο αριθμός των νέων μέτρων που λαμβάνονται στα σύνορα παρέμεινε επίσης

σημαντικός (13). Η πλειονότητα αυτών των περιορισμών εμπόδισε τις εισαγωγές σε

τρίτες χώρες μέσω της αύξησης των δασμών, των ποσοστώσεων, των απαγορεύσεων ή

των επαχθών συστημάτων αδειοδότησης (οκτώ). Επιπλέον, προέκυψε σημαντικός

αριθμός νέων περιορισμών των μέτρων ΥΦΠ (τέσσερις). Το πλήθος των νέων

καταγεγραμμένων εξαγωγικών περιορισμών από τους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ ήταν

πιο περιορισμένο το 2016 (ένας).

Ο κατάλογος των εμποδίων που αναφέρθηκαν το 2016 περιλάμβανε επίσης νέα μέτρα

επιδοτήσεων (τρία), είτε υπό μορφή γενικών καθεστώτων επιδότησης (δύο) είτε υπό

μορφή καθεστώτων επιδότησης που συνδέονται ειδικά με τις εξαγωγικές επιδόσεις (ένα).

3. Κατανομή των εμποδίων που αναφέρθηκαν το 2016 ανά τομέα

0

5

10

15

20 13

20

3

Μέτρα στα σύνορα Μέτρα μετά τα σύνορα Επιδοτήσεις

12

Ο πίνακας 5 δείχνει ότι ο αριθμός των νέων μέτρων που καταχωρίστηκαν το 2016

αφορούσαν 13 διαφορετικούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας.

Πίνακας 5: Τομεακή κατανομή των εμποδίων που αναφέρθηκαν το 2016 για το

εμπόριο και τις επενδύσεις

Ο μεγαλύτερος αριθμός νέων εμποδίων που αναφέρθηκαν καταγράφηκαν στον τομέα

των οίνων και των οινοπνευματωδών ποτών (επτά) και ακολουθεί ο τομέας της γεωργίας

και της αλιείας (έξι). Δύο νέα εμπόδια καταγράφηκαν για κάθε έναν από τους τομείς της

αυτοκινητοβιομηχανίας, της φαρμακοβιομηχανίας, των υπηρεσιών, των

ιατροτεχνολογικών προϊόντων, των παιχνιδιών και για τον τομέα του σιδήρου, του

χάλυβα και των μη σιδηρούχων μετάλλων. Μεμονωμένα εμπόδια αναφέρθηκαν επίσης

στους τομείς των κατασκευών, της επιπλοποιίας, της τεχνολογίας της πληροφορίας και

των επικοινωνιών (ΤΠΕ), της ναυπηγικής βιομηχανίας και της κλωστοϋφαντουργίας

(από ένα εμπόδιο για κάθε τομέα). Τέλος, καταγράφηκαν επίσης έξι οριζόντια εμπόδια

που επηρεάζουν περισσότερους του ενός τομείς.

II. ΚΥΡΙΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΟΥ

ΑΝΑΦΕΡΘΗΚΑΝ ΤΟ 2016

Το παρόν κεφάλαιο περιλαμβάνει διεξοδικότερη ανάλυση των νέων εμποδίων στους

επτά εμπορικούς εταίρους για τους οποίους καταγράφηκαν πολλαπλά νέα εμπόδια το

2016: Ρωσία, Ινδία, Ελβετία, Κίνα, Αλγερία, Αίγυπτος και Τουρκία. Εκτιμά επίσης τις

εμπορικές ροές οι οποίες δυνητικά επηρεάζονται.

Α. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΕΜΠΟΔΙΩΝ

1. Ρωσία

7

6 6

2 2 2 2 2 2

1 1 1 1 1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

13

Εν μέσω μεγάλης εγχώριας οικονομικής κρίσης, η Ρωσία συνέχισε το 2016 να

καταφεύγει σε εμπόδια για το εμπόριο για την προστασία της εθνικής της βιομηχανίας,

επιβεβαιώνοντας τις τάσεις που παρατηρήθηκαν σε προηγούμενες εκθέσεις. Στη Ρωσία

καταγράφηκε ο υψηλότερος αριθμός νέων εμποδίων το 2016 (έξι) αυξάνοντας το σύνολο

των υφιστάμενων εμποδίων για τη χώρα αυτή σε 33, με αποτέλεσμα να κατατάσσεται

πρώτη σε συνολικό αριθμό εμποδίων που έχουν καταγραφεί για το εμπόριο.

Οι επιδοτήσεις που στρεβλώνουν το εμπόριο ήταν ορισμένα από τα κύρια εμπόδια που

αναφέρθηκαν για τη Ρωσία, με δύο τέτοια νέα μέτρα να καταχωρίζονται εντός του 2016.

Το ένα από τα νέα μέτρα επιδοτήσεων απέβλεπε στην προώθηση της παραγωγής των

ρωσικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας και

των γεωργικών μηχανημάτων μετά από τη σημαντική επιβράδυνση της εθνικής ζήτησης.

Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση εξέδωσε δύο διατάγματα που προέβλεπαν την παροχή

εξαγωγικών επιδοτήσεων από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό προς επιχειρήσεις

αυτών των τομέων που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία.

Η κυβέρνηση θέσπισε επίσης ειδικούς περιορισμούς για τη συμμετοχή ξένων εταιρειών

στο πλαίσιο επενδυτικών έργων που αναλαμβάνονται από τις κρατικές επιχειρήσεις (ΚΕ)

ή από ιδιωτικές εταιρείες που επιδοτούνται από το κράτος. Στο πλαίσιο του εν λόγω

μέτρου η Ρωσία εισήγαγε επίσης προτιμησιακή τιμή 15 % για τις ρωσικές επιχειρήσεις

που συμμετέχουν σε διαγωνισμούς ΚΕ.

Επιπλέον, η Ρωσία θέσπισε δύο νέα εμπόδια σχετικά με την πιστοποίηση, τα οποία

αφορούν τον τομέα του τσιμέντου και τον φαρμακευτικό τομέα, με στόχο την προστασία

της εθνικής παραγωγής και την περαιτέρω ενθάρρυνση της εγκατάστασης της

παραγωγής στη χώρα. Για το τσιμέντο εισήγαγε υποχρεωτικές απαιτήσεις πιστοποίησης

ενώ παράλληλα δεν εξέδιδε πιστοποιητικά εισαγωγής για τις εταιρείες εισαγωγής (εκτός

από την περίπτωση του λευκού τσιμέντου), γεγονός το οποίο οδήγησε σε παύση των

εξαγωγών τσιμέντου προς τη Ρωσία από τον Μάρτιο του 2016. Η Ρωσία θέσπισε επίσης

απαιτήσεις πιστοποίησης με «κανόνες ορθής παρασκευαστικής πρακτικής» για την

εμπορία και την ανανέωση των αδειών κυκλοφορίας φαρμακευτικών προϊόντων, χωρίς

να διασφαλίσει επαρκή ικανότητα για την εφαρμογή των διαδικασιών αυτών στη Ρωσία,

οδηγώντας σε αδικαιολόγητες καθυστερήσεις για τη φαρμακοβιομηχανία της ΕΕ.

Η Ρωσία (από κοινού με το Καζακστάν) έχει επίσης κοινοποιήσει ένα σχέδιο

τροποποίησης του κανονισμού για την ασφάλεια των παιχνιδιών της Ευρασιατικής

Οικονομικής Ένωσης, με το οποίο σχεδιάζει να επιβάλει απαιτήσεις σχετικά με την

ψυχική και παιδαγωγική ασφάλεια· ενέργεια άνευ προηγουμένου στη διεθνή πρακτική

και η οποία φαίνεται να μην έχει σχέση με τους πραγματικούς στόχους ασφαλείας των

παιχνιδιών.

Τέλος, η Ρωσία ανέπτυξε ένα σημαντικό μέτρο που λαμβάνεται στα σύνορα υπό μορφή

απαγόρευσης διέλευσης στους οδικούς και σιδηροδρομικούς μεταφορείς από το έδαφος

της Ουκρανίας προς το έδαφος του Καζακστάν και της Κιργιζίας μέσω της Ρωσίας,

ανεξαρτήτως της προέλευσής τους (ήτοι συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ). Ο περιορισμός

14

είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του κόστους μεταφοράς για ορισμένους

εξαγωγείς της ΕΕ.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Ρωσία επεξέτεινε επίσης τους μακροχρόνιους

περιορισμούς επί των ξένων επιχειρήσεων που επιθυμούν να συμμετέχουν στις δημόσιες

συμβάσεις σε δύο επιπλέον τομείς (τρόφιμα και ραδιοηλεκτρονικά προϊόντα). Για τους

σκοπούς της παρούσας έκθεσης τα ζητήματα αυτά δεν έχουν θεωρηθεί ως νέα εμπόδια

αλλά ως νέες πτυχές των μακροχρόνιων περιορισμών για τις δημόσιες συμβάσεις, οι

οποίες ήδη περιλάμβαναν εκτενή κατάλογο αγαθών (υφάσματα, ιατροτεχνολογικά

προϊόντα, εισαγόμενα οχήματα, εισαγωγές προϊόντων ελαφράς βιομηχανίας,

μηχανήματα και εξοπλισμό, φαρμακευτικά προϊόντα, λογισμικό).

Η Επιτροπή έθεσε όλα τα νέα και τα υφιστάμενα εμπόδια με τη Ρωσία προς συζήτηση σε

όλα τα διαθέσιμα φόρουμ, μεταξύ άλλων κατά την αναθεώρηση της εμπορικής πολιτικής

του ΠΟΕ της Ρωσίας για το 2016, στις οικείες επιτροπές του ΠΟΕ καθώς και μέσω

διμερών συνεδριάσεων και επιστολών. Όταν οι πολιτικές της Ρωσίας παραβίαζαν τις

δεσμεύσεις της στο πλαίσιο του ΠΟΕ, η ΕΕ προσέφευγε στο σύστημα επίλυσης

διαφορών του ΠΟΕ. Το 2016 ειδικές ομάδες του ΠΟΕ αποφάνθηκαν υπέρ της ΕΕ όσον

αφορά τις εξαγωγές προϊόντων χοιρινού κρέατος από την ΕΕ (η απόφαση επιβεβαιώθηκε

από το δευτεροβάθμιο δικαιοδοτικό όργανο στις 23 Φεβρουαρίου 2017) και όσον αφορά

τις υπέρογκες τιμές της Ρωσίας για ορισμένα γεωργικά και μεταποιημένα προϊόντα (το

εύλογο χρονικό διάστημα για τη συμμόρφωση της Ρωσίας με τους κανόνες του ΠΟΕ δεν

είχε ακόμη λήξει κατά τον χρόνο σύνταξης της παρούσας έκθεσης).

2. Ινδία

Η Ινδία προσέφυγε το 2016 σε πέντε νέα εμπόδια ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των

εμποδίων σε 23 και επιβεβαιώνοντας τις τάσεις προστατευτισμού που προσδιορίστηκαν

στην έκθεση ΕΕΕΕ του προηγούμενου έτους. Η πλειονότητα των νέων περιορισμών που

τέθηκαν συνιστούσαν μέτρα «μετά τα σύνορα» (τέσσερα) με στόχο ένα ευρύ φάσμα

τομέων, όπως ο τομέας του χάλυβα, των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, των υφασμάτων

καθώς και των οίνων και τα οινοπνευματωδών ποτών.

Όσον αφορά τον τομέα του χάλυβα, η Ινδία θέσπισε ελάχιστες τιμές εισαγωγής, που είχαν

αρχικά επιβληθεί τον Φεβρουάριο του 2016 σε 173 προϊόντα χάλυβα. Η εφαρμογή του

μέτρου παρατάθηκε για τελευταία φορά τον Δεκέμβριο του 2016 κατά δύο μήνες για 19

προϊόντα χάλυβα10

. Επιπλέον, ο κατάλογος των προϊόντων που εμπίπτουν στο πεδίο

εφαρμογής του συστήματος της υποχρεωτικής πιστοποίησης που διαχειρίζεται η Ινδική

Υπηρεσία Τυποποίησης (BIS) επεκτάθηκε τον Ιούνιο του 2016 ώστε να περιλαμβάνει 3

πρόσθετα προϊόντα ανοξείδωτου χάλυβα πλέον των 35 προϊόντων χάλυβα που ορίζονται

στο διάταγμα του 2012 για τον ποιοτικό έλεγχο.

10

Στις 6 Φεβρουαρίου 2017 το Υπουργείο Χάλυβα της Ινδίας ανακοίνωσε ότι το μέτρο των ελάχιστων

τιμών εισαγωγής δεν θα επεκταθεί περαιτέρω. Κατά συνέπεια, το εμπόδιο αυτό δεν υφίσταται πλέον

και, εάν επιβεβαιωθεί, θα θεωρηθεί ως εξαλειφθέν εμπόδιο για την ΕΕΕΕ του 2017.

15

Τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα στην Ινδία εξακολουθούν να ρυθμίζονται ως «φάρμακα»

κατά την έννοια του νόμου και των κανόνων περί φαρμάκων και καλλυντικών της

Ινδίας, γεγονός που συνεπάγεται χωρίς λόγο αυστηρότερες απαιτήσεις. Σε αυτό το

πλαίσιο, οι εξαγωγές «ανακαινισμένων» ιατροτεχνολογικών προϊόντων (δηλαδή

προϊόντων που έχουν εξ ολοκλήρου ανακατασκευαστεί και συνεπώς δεν μπορούν να

θεωρηθούν ως μεταχειρισμένος εξοπλισμός) απαγορεύονται, περιορίζοντας τις ευκαιρίες

εξαγωγής των παραγωγών της ΕΕ.

Στα υφάσματα οι πρόσθετοι δασμοί επί της μέγιστης τιμής λιανικής πώλησης ορισμένων

προϊόντων διπλασιάστηκαν (από 30 % σε 60 %). Η αύξηση αυτή σε συνδυασμό με τα

σχετικά τέλη φορτοεκφόρτωσης επιβαρύνει σημαντικά τον κλάδο της ένδυσης στην ΕΕ.

Επιπλέον, οι επιχειρηματικές ευκαιρίες στον τομέα των οίνων και οινοπνευματωδών

ποτών στην Ινδία πλήττονται από αδικαιολόγητες ρυθμιστικές αποκλίσεις από τα διεθνή

πρότυπα όσον αφορά τις απαιτήσεις επισήμανσης και τα μέτρα εσωτερικής φορολογίας.

Ενώ καταγράφηκαν εν μέρει θετικές εξελίξεις το 2016 για τις εξαγωγές

τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού, εξακολουθούν να υφίστανται άλλες επαχθείς απαιτήσεις,

όπως η υποχρέωση επανεξαγωγής χρησιμοποιημένων ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών

συναρμολογημάτων σε περίπτωση επισκευής, δοκιμής, έρευνας και ανάπτυξης ή

μελέτης. Αυτό οδηγεί σε καθυστερήσεις στις εισαγωγές που επηρεάζουν αρνητικά τόσο

την επισκευή των τηλεπικοινωνιακών δικτύων όσο και τα πιθανά έργα ερευνητικής

συνεργασίας.

Ενώ οι διαπραγματεύσεις για μια ΣΕΣ ευρείας βάσης με την Ινδία σταμάτησαν εκ των

πραγμάτων το καλοκαίρι του 2013 λόγω της αναντιστοιχίας μεταξύ του επιπέδου των

φιλοδοξιών και των προσδοκιών, η Επιτροπή θέτει τακτικά τα ζητήματα αυτά στις

ινδικές αρχές σε όλα τα διαθέσιμα πολυμερή και διμερή φόρουμ, όπως στην Επιτροπή

του ΠΟΕ για τα τεχνικά εμπόδια στο εμπόριο (ΤΕΕ) ή στις ομάδες εργασίας ΕΕ-Ινδίας

και στην Υποεπιτροπή Εμπορίου.

3. Ελβετία

Τρία νέα εμπόδια τέθηκαν στην εταιρική σχέση για την πρόσβαση στην αγορά για την

Ελβετία το 2016, ανεβάζοντας το συνολικό απόθεμα των καταχωρισμένων εμποδίων σε

επτά. Δύο από τους νέους περιορισμούς αφορούν τους τομείς των υπηρεσιών: μέχρι

σήμερα οι επιχειρήσεις της ΕΕ που παρέχουν υπηρεσίες έπρεπε να εγγραφούν για τον

φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) στην Ελβετία, εάν ο ετήσιος κύκλος εργασιών τους

στην Ελβετία έφθανε σε ένα συγκεκριμένο όριο. Η νέα νομοθεσία που προτάθηκε το

2016 θα αλλάξει την αναφορά από τον κύκλο εργασιών στην Ελβετία στον παγκόσμιο

κύκλο εργασιών. Κατά συνέπεια, οι περισσότερες επιχειρήσεις της ΕΕ που παρέχουν

διασυνοριακές υπηρεσίες στην Ελβετία θα υποχρεούνται να εγγράφονται στα μητρώα

και να καταβάλλουν ΦΠΑ. Επιπλέον, μια επιχείρηση με έδρα την ΕΕ θα χρειάζεται έναν

φορολογικό αντιπρόσωπο στην Ελβετία, με αποτέλεσμα να προκύπτουν περαιτέρω

έξοδα. Θα τροποποιηθούν επίσης οι κανόνες για χαμηλής αξίας αποστολές, οι οποίες

16

απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ, καθιστώντας τις εισαγωγές χαμηλής αξίας (κυρίως μέσω

του ηλεκτρονικού εμπορίου) λιγότερο ελκυστικές.

Επιπλέον, μια νέα υποχρέωση καταχώρισης για τεχνίτες-βιοτέχνες που θεσπίστηκε στο

καντόνι Ticino επιβάλλει για ορισμένα τεχνικά επαγγέλματα (για παράδειγμα ξυλουργοί,

βαφείς, κηπουροί) να εγγράφονται στο μητρώο με βάση επαγγελματικές (π.χ. δίπλωμα

και ελάχιστα έτη πρακτικής πείρας) και προσωπικές προϋποθέσεις (π.χ. λευκό ποινικό

μητρώο). Η εκπλήρωση των προϋποθέσεων αυτών πρέπει να αποδειχθεί από τον

αιτούντα και, στην περίπτωση αλλοδαπών, με επικυρωμένα έγγραφα από τις αρμόδιες

αρχές. Αυτό επηρεάζει αρνητικά τις δυνατότητες των Ευρωπαίων επαγγελματιών να

παράσχουν τις εν λόγω υπηρεσίες.

Η Ελβετία εισήγαγε επίσης ένα μέτρο αναταξινόμησης των δασμών στα κρέατα με

προσθήκη καρυκευμάτων αυξάνοντας σημαντικά τους εν λόγω δασμούς, μέτρο που

εφαρμόζεται στα σύνορα. Ακόμα και αν έχει ληφθεί εν τω μεταξύ μια απόφαση για τη

μείωση του δασμού για «κρέατα με προσθήκη καρυκευμάτων» που «εισάγονται με

σκοπό την παραγωγή ξηρού κρέατος», οι εισαγωγείς θα πρέπει να αποδεικνύουν κατόπιν

αιτήματος ότι το κρέας έχει εισαχθεί για τον σκοπό αυτό. Κατά συνέπεια, μέρος των

εξαγωγών της ΕΕ θα εξακολουθήσουν να υπόκεινται σε υψηλότερους δασμούς.

Η ΕΕ έχει θέσει αυτά τα εμπόδια προς συζήτηση με την Ελβετία τόσο σε τοπικό επίπεδο

από κοινού με την ομάδα για την πρόσβαση στην αγορά όσο και πιο επίσημα, στο

πλαίσιο των συνεδριάσεων της μεικτής επιτροπής για την τελωνειακή ένωση, την

ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων και τη γεωργία.

4. Κίνα

Όπως επισημαίνεται σε προηγούμενες ΕΕΕΕ και στην MADB, η Κίνα εξακολουθεί να

συγκαταλέγεται μεταξύ των πλέον περιοριστικών για το εμπόριο εταίρων της ΕΕ. Οι

επιχειρήσεις της ΕΕ αντιμετωπίζουν πολλά μακροχρόνια εμπόδια στην Κίνα, όπως τις

απαιτήσεις για κοινές επιχειρήσεις, τους περιορισμούς εισόδου στην αγορά, τις

υποχρεώσεις για τη μεταφορά τεχνολογίας και αδικαιολόγητους τεχνικούς κανονισμούς.

Η παραγωγή της Κίνας εξακολουθεί να αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ήδη

υπάρχουσα και ολοένα αυξανόμενη πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα σε παγκόσμιο

επίπεδο στον τομέα του χάλυβα, καθώς και σε πολλούς άλλους τομείς, μεταξύ των

οποίων περιλαμβάνονται όχι μόνον οι παραδοσιακοί τομείς έντασης ενέργειας αλλά

επίσης όλο και συχνότερα οι βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας. Η πλεονάζουσα

παραγωγική ικανότητα της Κίνας υπερβαίνει σε ορισμένες περιπτώσεις το μέγεθος της

συνολικής παραγωγής της ΕΕ ή της συνολικής αγοράς της ΕΕ. Αυτό συνιστά κίνδυνο για

ντάμπινγκ σε αθέμιτες τιμές και την επακόλουθη σημαντική διατάραξη της αγοράς στην

ΕΕ.

Συγκεκριμένα για το 2016, δύο νέα εμπόδια (αμφότερα κανονιστικά μέτρα «μετά τα

σύνορα») αναφέρθηκαν στην εταιρική σχέση για την πρόσβαση στην αγορά, για τους

τομείς επιπλοποιίας και των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, αντίστοιχα.

17

Όσον αφορά τον τομέα του επίπλου, θεσπίστηκαν όρια για το επίπεδο ορισμένων

πτητικών οργανικών ενώσεων τα οποία δεν συνάδουν με τα διεθνή πρότυπα και ενέχουν

σημαντικό κίνδυνο για τις επιχειρήσεις της ΕΕ να μην είναι σε θέση να πωλούν τα

προϊόντα τους στην Κίνα. Η Επιτροπή έθιξε αυτά τα μέτρα στην απάντησή της προς τις

σχετικές κοινοποιήσεις ΤΕΕ και σε διάφορες άλλες περιπτώσεις στην επιτροπή του ΠΟΕ

για τα ΤΕΕ και σε διμερείς συνεδριάσεις της επιτροπής ΕΕ-Κίνας.

Για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα η Κίνα ανανέωσε τις ρυθμιστικές απαιτήσεις του 2016

δημοσιεύοντας έναν δεύτερο κατάλογο ο οποίος περιλαμβάνει 350 προϊόντα που

εξαιρούνται από τις κλινικές δοκιμές. Ωστόσο, τα πιο καινοτόμα ιατροτεχνολογικά

προϊόντα προκειμένου να καταχωριστούν στην Κίνα εξακολουθούν να υπόκεινται σε

κλινική δοκιμή που διενεργείται στην Κίνα. Η Επιτροπή ζητά τακτικά από την Κίνα την

ευθυγράμμιση του κανονιστικού συστήματος των ιατροτεχνολογικών προϊόντων με τα

διεθνή πρότυπα και τις πρακτικές, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο στρογγυλής τραπέζης

εμπειρογνωμόνων ΕΕ-Κίνας για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, στο πλαίσιο του ετήσιου

ρυθμιστικού διαλόγου και της συνεδρίασης ΕΕ-Κίνας για την πρόσβαση στην αγορά και

της συνεδρίασης υψηλού επιπέδου ΕΕ-Κίνας της Υπηρεσίας Τροφίμων και Φαρμάκων.

Πέρα από την αντιμετώπιση των νέων εμποδίων που καταγράφηκαν το 2016, η ΕΕ

ασφαλώς αναλαμβάνει όλες τις απαραίτητες δράσεις που μπορούν να συμβάλουν στην

άρση των 23 υφιστάμενων εμποδίων που έχουν καταγραφεί στην MADB. Ωστόσο, οι

προοπτικές για την εμφάνιση νέων εμποδίων παραμένουν σημαντικές. Για παράδειγμα, η

Κίνα θεσπίζει οριζόντιους κανόνες σχετικά με την ασφάλεια με σημαντικό οικονομικό

αντίκτυπο σε διάφορους τομείς. Η Κίνα ανακοίνωσε πρόσφατα ότι επίκειται θέσπιση

νομοθεσίας σε σημαντικούς τομείς για τους οικονομικούς φορείς της ΕΕ, όπως ο τομέας

των αυτοκινήτων που κινούνται με νέες μορφές ενέργειας (NEV). Επιπλέον, η Κίνα έχει

εκφράσει την πρόθεσή της να επιβάλει αδικαιολόγητες απαιτήσεις πιστοποίησης

τροφίμων οι οποίες θα επηρεάζουν σημαντικό αριθμό προϊόντων, που θα περιλαμβάνει

τα ποτά (αλκοολούχα και μη αλκοολούχα), τα προϊόντα ζαχαροπλαστικής, τη σοκολάτα,

τα μπισκότα, τις μαρμελάδες, τις κομπόστες και άλλα παρασκευάσματα φρούτων,

αλεσμένα προϊόντα και σπόρους, δημητριακά για το πρόγευμα καθώς και ξηρά προϊόντα

όπως τα ασιατικά ζυμαρικά (noodles) και τα ζυμαρικά εν γένει. Τα εν λόγω μέτρα, εάν

επιβεβαιωθούν, θα εξεταστούν στην επόμενη έκδοση της ΕΕΕΕ.

5. Αλγερία

Μολονότι η Αλγερία δεν κατείχε εξέχουσα θέση στις εκθέσεις των προηγούμενων ετών,

στο πλαίσιο της επιδείνωσης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και του εμπορικού

ισοζυγίου και στο πλαίσιο της προσπάθειας της χώρας για την αύξηση της εθνικής

βιομηχανικής παραγωγής, θέσπισε δύο σημαντικά εμπόδια το 2016 με σημαντικές

επιπτώσεις για τους εξαγωγείς της ΕΕ σε πολλούς τομείς.

Σε συνέχεια νομοθεσίας του 2015 που επέτρεπε δυνητικά σαρωτικούς ποσοτικούς

περιορισμούς, θεσπίστηκε το 2016 ένα καθεστώς αδειών εισαγωγής για τέσσερις

κατηγορίες προϊόντων (οχήματα, τσιμέντο, ράβδοι οπλισμού σκυροδέματος και

18

χονδρόσυρμα από χάλυβα). Ως εκ τούτου, το 2016 οι εξαγωγείς της ΕΕ επλήγησαν

σημαντικά. Παραδείγματος χάριν, το 2016 εκδόθηκαν μόνο 57 000 περίπου άδειες για

εξαγωγές αυτοκινήτων της ΕΕ, μείωση σημαντική σε σύγκριση με τις εξαγωγές της ΕΕ

στην αγορά αυτή κατά τα προηγούμενα έτη (για παράδειγμα 245 000 οχήματα το 2012).

Οι χαλύβδινες ράβδοι οπλισμού σκυροδέματος, το τσιμέντο και τα προϊόντα από

χονδρόσυρμα χάλυβα επλήγησαν επίσης σκληρά από το μέτρο.

Επίσης, η Αλγερία εξακολουθούσε να καταφεύγει στις πολιτικές υποστήριξης της εθνικής

βιομηχανικής παραγωγής οι οποίες δρομολογήθηκαν στο πλαίσιο του νόμου περί

προϋπολογισμού του 2015, εκδίδοντας διάταγμα για τη δημιουργία οριζόντιας

καταναλωτικής πίστωσης για την αγορά προϊόντων που κατασκευάζονται ή

συναρμολογούνται στην Αλγερία με ισχύ από το 2016.

Η ΕΕ έχει επισημάνει τα ζητήματα αυτά στην Αλγερία στο πλαίσιο της συμφωνίας

σύνδεσης ΕΕ-Αλγερίας ωστόσο μέχρι στιγμής η Αλγερία εξακολουθεί να δείχνει

απροθυμία να τροποποιήσει τις πολιτικές της που περιορίζουν το εμπόριο. Το γεγονός

αυτό συμβάλλει επίσης στην απουσία προόδου στις συνομιλίες για την προσχώρησή της

στον ΠΟΕ.

6. Αίγυπτος

Παρόλο που η Αίγυπτος δεν ήταν στο επίκεντρο των προηγούμενων εκθέσεων,

θεσπίζεται αυξανόμενος αριθμός εμποδίων που επηρεάζουν το εμπόριο. Πρόσφατα, στο

πλαίσιο ενός οριζόντιου μέτρου που καλύπτει 25 κατηγορίες αγαθών, από γεωργικά

προϊόντα, ποδήλατα, καλλυντικά και ενδύματα έως κεραμικά πλακίδια και έπιπλα, η

αιγυπτιακή κυβέρνηση εισήγαγε την υποχρεωτική καταχώριση των εταιρειών που

επιθυμούν να εξάγουν τα προϊόντα τους στην Αίγυπτο. Στο διάταγμα, μεταξύ των

εγγράφων που απαιτούνται για την καταχώριση, περιλαμβάνεται βεβαίωση ότι ο

παραγωγός και/ή ο δικαιούχος του σήματος διατηρούν σύστημα ελέγχου της ποιότητας.

Όλα τα έγγραφα που πρέπει να υποβληθούν πρέπει να πιστοποιούνται από εμπορικό

επιμελητήριο, να εγκρίνονται από την αιγυπτιακή πρεσβεία και να μεταφράζονται από

πιστοποιημένο κέντρο μετάφρασης. Το μέτρο αυτό όχι μόνο εγείρει ανησυχίες όσον

αφορά τη συμβατότητά του στο πλαίσιο του ΠΟΕ και της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ-

Αιγύπτου αλλά δημιουργεί και ορισμένες πρακτικές δυσχέρειες για τις επιχειρήσεις

(όπως την έλλειψη διαφάνειας στη διαδικασία καταχώρισης, την απουσία διαδικασίας

προσφυγής, μεγάλες καθυστερήσεις).

Η ΕΕ έχει εκφράσει τις ανησυχίες της σε όλα τα διαθέσιμα φόρουμ, μεταξύ των οποίων

και στην επιτροπή του ΠΟΕ για τα ΤΕΕ, στο διμερές πλαίσιο που παρέχεται από τη

συμφωνία σύνδεσης ΕΕ-Αιγύπτου, μέσω της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στο Κάιρο, καθώς

και σε επιστολή σε υψηλό πολιτικό επίπεδο.

Επιπλέον, η Αίγυπτος καταρτίζει σχέδιο καθεστώτος φορολογικών κινήτρων για τα

αυτοκίνητα με στόχο να υποχρεώσει σε στροφή στην τοπική παραγωγή. Το καθεστώς

αυτό παρέχει φορολογικές εκπτώσεις στις εταιρείες που επιτυγχάνουν το απαιτούμενο

19

ποσοστό τοπική συνιστώσας, την ελάχιστη ποσότητα τοπικής παραγωγής και/ή

εξαγωγής από την Αίγυπτο.

7. Τουρκία

Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία διατηρεί αρκετά εμπόδια στο εμπόριο που αντιβαίνουν

προς τις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας, όπως οι

επαχθείς τελωνειακές διαδικασίες ή οι πρόσθετοι δασμοί. Το 2016 η Τουρκία θέσπισε

δύο περαιτέρω περιοριστικά για το εμπόριο μέτρα, οπότε ο συνολικός αριθμός των

αναφερθέντων εμποδίων για το εμπόριο ανέρχονται σε 15.

Ένα από αυτά τα νέα εμπόδια συνίσταται στην εκ μέρους της Τουρκίας εφαρμογή

υπερβολικών απαιτήσεων πιστοποίησης για μεγάλο αριθμό προϊόντων

(συμπεριλαμβανομένων μηχανών, ηλεκτρικών κινητήρων και αντλιών) παρά το γεγονός

ότι δεν έχουν αναφερθεί περιστατικά δυσλειτουργίας ή ελαττώματα σε αυτά τα

προϊόντα. Κατά συνέπεια, μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων της ΕΕ έχουν αντιμετωπίσει

προβλήματα με τις τελωνειακές διαδικασίες κατά την εξαγωγή στην Τουρκία.

Άλλο νέο σημαντικό εμπόδιο στο εμπόριο συνιστά το γεγονός ότι οι τουρκικές αρχές

εφαρμόζουν μέτρα υποχρεωτικής τοπικής παραγωγής στον φαρμακευτικό τομέα για την

τόνωση της εγχώριας παραγωγής στην Τουρκία. Το τουρκικό Υπουργείο Υγείας ζήτησε

από ξένους κατασκευαστές αρκετών φαρμακευτικών προϊόντων να τα παρασκευάζουν

τοπικά. Αν δεν δεσμευθούν «επαρκώς» να παράγουν τοπικά οι ξένοι κατασκευαστές, τα

προϊόντα θα διαγράφονται από τον κατάλογο των ειδών που μπορούν να αποζημιώνονται

από το τουρκικό ασφαλιστικό σύστημα υγείας. Αυτό σημαίνει ότι τα προϊόντα αυτά θα

αποκλείονται ουσιαστικά από την τουρκική αγορά. Το μέτρο δημιουργεί διακρίσεις κατά

των εισαγωγών και θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ικανότητα της φαρμακευτικής

βιομηχανίας της ΕΕ να εξάγει και να δραστηριοποιείται στην Τουρκία, με κίνδυνο τη

σημαντική απώλεια μεριδίων αγοράς.

Οι ανησυχίες της ΕΕ σχετικά και με τα δύο νέα μέτρα έχουν επισημανθεί σε διάφορες

διμερείς συναντήσεις με το τουρκικό Υπουργείο Οικονομίας, το Υπουργείο Υγείας και

Φαρμάκων και την υπηρεσία ιατροτεχνολογικών προϊόντων. Η Επιτροπή θα συνεχίσει

να αντιμετωπίζει τους εν λόγω και άλλους εμπορικούς φραγμούς με στόχο την αποτροπή

της περαιτέρω κλιμάκωσης των μέτρων προστατευτισμού, τη βελτίωση της πρόσβασης

των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στις αγορές, καθώς και τη βελτίωση του ευρύτερου

εμπορικού περιβάλλοντος. Η εκ μέρους της Τουρκίας εφαρμογή των υφιστάμενων

υποχρεώσεών της δυνάμει της Τελωνειακής Ένωσης ΕΕ-Τουρκίας θα πρέπει να ληφθεί

επίσης υπόψη στο πλαίσιο των προβλεπόμενων διαπραγματεύσεων για τον

εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης και για να επεκταθεί η κάλυψή της.

Β. ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΡΟΕΣ ΠΟΥ ΔΥΝΗΤΙΚΑ ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ

ΕΜΠΟΔΙΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΚΑΝ ΤΟ 2016

20

Ο υπολογισμός του οικονομικού αντίκτυπου των ειδικών εμποδίων πρόσβασης στην

αγορά παραμένει ένα δύσκολο εγχείρημα, το οποίο απαιτεί στενή συνεργασία μεταξύ της

επιχειρηματικής κοινότητας, των κρατών μελών και της Επιτροπής. Ένας από τους

παράγοντες κατά την ιεράρχηση των εμποδίων για το εμπόριο στην εταιρική σχέση για

την πρόσβαση στην αγορά είναι ο αναμενόμενος αντίκτυπος κάθε νέου μέτρου που

αναφέρθηκε.

Ενώ η Επιτροπή σκοπεύει στο μέλλον να επικεντρωθεί περισσότερο στη συγκέντρωση

των εν λόγω πληροφοριών μέσω της εταιρικής σχέσης για την πρόσβαση στην αγορά, τα

διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία για τα καταχωρισμένα εμπόδια, αν και βελτιώθηκαν,

εξακολουθούν να είναι ελλιπή. Συνεπώς, στην παρούσα ενότητα αναλύονται οι

εμπορικές ροές που δυνητικά επηρεάζονται από τη νέα εμπόδια στο εμπόριο αγαθών. Η

ανάλυση αυτή βασίζεται σε αριθμητικά στοιχεία διμερών εξαγωγών της ΕΕ (και

αριθμητικά στοιχεία για τις εισαγωγές στην περίπτωση εξαγωγικών περιορισμών τρίτων

χωρών) για τους αντίστοιχους δασμολογικούς κωδικούς του εναρμονισμένου

συστήματος (ΕΣ). Καθώς τα εμπόδια που προέκυψαν το 2016 μπορεί να έχουν ήδη

περιορίσει τις εξαγωγές της ΕΕ κατά το ίδιο έτος, η ανάλυση βασίζεται στους μέσους

όρους των εμπορικών ροών των τριών προηγούμενων συναπτών ετών 2013-2015. Αν και

οι ακριβείς επιπτώσεις των εμποδίων στις εμπορικές αυτές ροές δεν μπορούσαν να

υπολογιστούν11

, η ανάλυση δίνει τουλάχιστον μια ένδειξη της σημασίας των

υποκείμενων εξαγωγών που πιθανώς επηρεάστηκαν από τα εμπόδια για το εμπόριο.

Η μέθοδος αυτή εφαρμόστηκε σε 32 από τα 36 νέα εμπόδια που καταγράφηκαν το 2016,

εξαιρουμένων δύο υπηρεσιών και ενός επενδυτικού μέτρου (για τα οποία δεν υπάρχουν

διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με τη ροή εμπορικών συναλλαγών) και ενός σημαντικού

οριζόντιου μέτρου για το οποίο δεν μπορούσε να προσδιοριστεί συγκεκριμένος τομέας

τον οποίο επηρεάζει.

Το αποτέλεσμα της εκτίμησης αυτής καταδεικνύει ότι τα νέα εμπόδια για το εμπόριο που

καταγράφηκαν το 2016 ενδέχεται να επηρέασαν εξαγωγές της ΕΕ αξίας έως και 27,17

δισ. EUR12

. Αυτό υπερβαίνει τις συνολικές εξαγωγές της ΕΕ σε εμπορικούς εταίρους

όπως η Νότια Αφρική13

, η Αλγερία14

ή η Ουκρανία15

και αντιστοιχεί στο 1,6% του

συνόλου των εξαγωγών της ΕΕ σε όλον τον κόσμο κατά τα ίδια έτη.

11

Δεν αποτελούν όλα τα εμπόδια για το εμπόριο πλήρεις απαγορεύσεις εμπορικών συναλλαγών και

ορισμένα έχουν μεγαλύτερες περιοριστικές επιπτώσεις στο εμπόριο απ’ ό,τι άλλα.

12 Τη βάση για την ανάλυση αποτέλεσε ο μέσος όρος των εξαγωγών της ΕΕ κατά την περίοδο 2013-

2015.

13 Το σύνολο των εξαγωγών της ΕΕ προς τη Νότια Αφρική κατά την περίοδο 2013-2015 ανήλθε κατά

μέσο όρο σε 24,41 δισ. EUR / έτος.

14 Το σύνολο των εξαγωγών της ΕΕ προς την Αλγερία κατά την περίοδο 2013-2015 ανήλθε κατά μέσο

όρο σε 22,67 δισ. EUR / έτος.

15 Το σύνολο των εξαγωγών της ΕΕ προς την Ουκρανία κατά την περίοδο 2013-2015 ανήλθε κατά μέσο

όρο σε 18,31 δισ. EUR / έτος.

21

Εκτιμάται ότι — συνολικά — τα μέτρα που επέβαλε η Ρωσία θα μπορούσαν να έχουν

τον μέγιστο αντίκτυπο στις εξαγωγές της ΕΕ, επηρεάζοντας ενδεχομένως τις εμπορικές

ροές έως και κατά 12,26 δισ. EUR. Ακολουθούν οι πιθανές επιπτώσεις των εμποδίων

που τίθενται σε εφαρμογή από την Αλγερία (3,75 δισ. EUR), την Κίνα (3,7 δισ. EUR),

την Τουρκία (2,69 δισ. EUR), την Ινδία (2,2 δισ. EUR) και την Αίγυπτο (1,72 δισ. EUR).

Η ανάλυση αυτή κατέδειξε επίσης ότι τα νέα μέτρα που έλαβε η Ρωσία εστίαζαν

ιδιαίτερα στους τομείς στους οποίους οι εξαγωγές της ΕΕ προς τη Ρωσία ήταν κατά

παράδοση αυξημένες. Για παράδειγμα, πριν από την εισαγωγή των αδικαιολόγητων

απαιτήσεων πιστοποίησης για τα φαρμακευτικά προϊόντα, οι εξαγωγές φαρμάκων της

ΕΕ προς τη Ρωσία ανέρχονταν σε 6,1 δισ. EUR ανά έτος, ενώ οι επιδοτήσεις για τα

αυτοκίνητα και τα γεωργικά μηχανήματα θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις εμπορικές

ροές σε αυτούς τους τομείς που αντιπροσωπεύουν 5,85 δισ. EUR των εξαγωγών της ΕΕ

προς τη Ρωσία ανά έτος.

Η απόφαση της Αλγερίας για τη θέσπιση νέων ποσοτικών περιορισμών και συστήματος

αδειών για τα μηχανοκίνητα οχήματα, το τσιμέντο, τον χάλυβα και το χονδρόσυρμα από

χάλυβα ενδέχεται επίσης να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη δραστηριότητα των

εξαγωγέων της ΕΕ, δεδομένου ότι οι προηγούμενες εξαγωγές για τους εν λόγω τομείς

ανέρχονται σε 3,75 δισ. EUR.

Άλλα εμπόδια με δυνητικό αντίκτυπο στις ιδιαίτερα υψηλές εμπορικές ροές

περιλαμβάνουν τις υποχρεωτικές κλινικές δοκιμές που απαιτούνται από την Κίνα για τα

ευρωπαϊκά ιατροτεχνολογικά προϊόντα, που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο

εξαγωγές της ΕΕ·ύψους 2,95 δισ. EUR· τις επαχθείς τελωνειακές διαδικασίες που

εφαρμόζει η Τουρκία για διάφορα προϊόντα μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι

μηχανές, οι ηλεκτρικοί κινητήρες και οι αντλίες, που θα μπορούσαν να έχουν δυσμενή

αντίκτυπο στις εξαγωγές της ΕΕ αξίας 2,6 δισ. EUR· και το εμπόδιο της ελάχιστης τιμής

εισαγωγής που επέβαλε η Ινδία για τον χάλυβα, το οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει τις

εξαγωγές της ΕΕ ύψους 1,36 δισ. EUR. Επιπλέον, οι απαιτήσεις καταχώρισης της

μονάδας παραγωγής στην Αίγυπτο, οι οποίες καλύπτουν 25 κατηγορίες αγαθών – από

γεωργικά προϊόντα, ποδήλατα, καλλυντικά και τα ενδύματα έως κεραμικά πλακίδια και

έπιπλα – θα μπορούσαν να επηρεάσουν εμπορικές ροές αξίας 1,03 δισ. EUR των

εξαγωγών της ΕΕ.

Η σημαντική έκταση των εμπορικών συναλλαγών οι οποίες ενδέχεται να επηρεάστηκαν

από την επιβολή νέων εμποδίων πρόσβασης στην αγορά επιβεβαιώνει εκ νέου τη

σημασία της στρατηγικής της ΕΕ για την πρόσβαση στην αγορά και της «ενισχυμένης

εταιρικής σχέσης» για την παρακολούθηση και αντιμετώπιση των μέτρων που

περιορίζουν το εμπόριο με τα πλέον ενδεδειγμένα εργαλεία.

III. ΚΥΡΙΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΟΥ

ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΑΝ ΤΟ 2016

22

Το κεφάλαιο αυτό εξετάζει την ακολουθούμενη στρατηγική της Επιτροπής για την

αντιμετώπιση των εμποδίων για το εμπόριο και τις επενδύσεις το 2016 και τα

αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν όσον αφορά την κατάργηση των εμποδίων. Ακολούθως

εξετάζει λεπτομερέστερα ορισμένες από τις βασικές επιτυχίες που σημειώθηκαν το 2016.

Τέλος, εκτιμά την αξία των συναλλαγών που επηρεάστηκαν από τα εν λόγω μέτρα πριν

από την άρση τους.

Α. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΔΙΩΝ ΣΤΟ

ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Η προηγούμενη έκδοση της ΕΕΕΕ ανέπτυξε ήδη τους κύριους τρόπους που

χρησιμοποιούνται από την εταιρική σχέση για την πρόσβαση στην αγορά για την

αντιμετώπιση του αυξανόμενου αριθμού των εμποδίων σε τρίτες χώρες16

. Κατά τη

διάρκεια του 2016, η εταιρική σχέση για την πρόσβαση στην αγορά εξακολουθούσε να

στηρίζεται σε ένα εξίσου ευρύ φάσμα εργαλείων για τη διευθέτηση υποθέσεων

πρόσβασης στην αγορά.

Στο πλαίσιο του ΠΟΕ, η ΕΕ παραμένει ένθερμος υποστηρικτής της πολυμερούς ατζέντας

για το εμπόριο και του μηχανισμού επίλυσης διαφορών. Η ΕΕ διατήρησε επίσης τον

ενεργό και εποικοδομητικό της ρόλο στις επιτροπές του ΠΟΕ (για παράδειγμα για τα

ΤΕΕ17

, τα μέτρα ΥΦΠ18

, τις ΕΑΜ19

, τα TRIMS20

, τις διαδικασίες έκδοσης αδειών

εισαγωγής, τους περιορισμούς του ισοζυγίου πληρωμών), οι οποίες παρείχαν χρήσιμες

ευκαιρίες το 2016 να εκφραστούν οι ανησυχίες της ΕΕ για πολλά από τα μέτρα που

περιγράφονται στα προηγούμενα κεφάλαια.

Στις περιπτώσεις που οι μηχανισμοί διαβούλευσης δεν μπόρεσαν να επιλύσουν

αποτελεσματικά τα εμπόδια που επηρεάζουν αρνητικά τα συμφέροντά της ΕΕ, η ΕΕ

κατέφυγε επίσης στο σύστημα επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ. Το 2016 η ΕΕ κίνησε δύο

νέες υποθέσεις· η μία αφορά τους δασμούς της Κίνας και άλλους περιορισμούς επί της

εξαγωγής πρώτων υλών (DS 509) και η άλλη αφορά τη διακριτική μεταχείριση των

εξαγωγών αλκοολούχων ποτών από την ΕΕ στην Κολομβία (DS 502). Επίσης το 2016,

δύο ειδικές επιτροπές του ΠΟΕ αποφάνθηκαν υπέρ της ΕΕ (DS 475 σχετικά με πολιτικές

της Ρωσίας που αφορούν τις εισαγωγές χοιρινών προϊόντων και DS 485 σχετικά με τη

δασμολογική μεταχείριση, από τη Ρωσία, ορισμένων γεωργικών και βιομηχανικών

προϊόντων).

16

ΕΕΕΕ 2016, σ. 17-23. http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2016/june/tradoc_154665.pdf

17 Επιτροπή του ΠΟΕ για τα τεχνικά εμπόδια στο εμπόριο

18 Επιτροπή του ΠΟΕ για τα μέτρα υγειονομικής και φυτοϋγειονομικής προστασίας

19 Επιτροπή του ΠΟΕ για τις επιδοτήσεις και τα αντισταθμιστικά μέτρα

20 Επιτροπή του ΠΟΕ για τα επενδυτικά μέτρα στον τομέα του εμπορίου

23

Επιπλέον, η ΕΕ συνέχισε να προωθεί ένα φιλόδοξο εμπορικό θεματολόγιο

διαπραγματεύσεων, ένα ακόμα μέσο για το άνοιγμα των αγορών και την άρση των

εμποδίων για το εμπόριο. Κατά τη διάρκεια του 2016, υπογράφηκαν η συνολική

οικονομική και εμπορική συμφωνία με τον Καναδά (CETA) και η προσχώρηση του

Ισημερινού στη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών με την Κολομβία και το Περού,

σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στις συνομιλίες με την Ιαπωνία για τη σύναψη ΣΕΣ,

επαναλήφθηκαν οι διαπραγματεύσεις με τη MERCOSUR σχετικά με μια ΣΕΣ, άρχισε ο

εκσυγχρονισμός της ΣΕΣ ΕΕ-Μεξικού και ξεκίνησαν νέες διαπραγματεύσεις με

διάφορες χώρες όπως η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες και η Τυνησία. Πολλά από τα εμπόδια

πρόσβασης στην αγορά αντιμετωπίζονται άμεσα κατά τη διάρκεια των

διαπραγματεύσεων. Για παράδειγμα, ως αποτέλεσμα της υπογραφής της CETA με τον

Καναδά το 2016, η κατάργηση των δασμών θα συνοδεύεται από την άρση πολλών

σημαντικών εμποδίων «μετά τα σύνορα» σε διάφορους τομείς όπως ο οίνος και τα

οινοπνευματώδη ποτά.

Στο πλαίσιο της ενισχυμένης εταιρικής σχέσης για την πρόσβαση στην αγορά και

λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση του προστατευτισμού, η Επιτροπή αποφάσισε επίσης

να ενισχύσει την εταιρική σχέση της με τα κράτη μέλη και τις επιχειρήσεις προκειμένου

να βελτιωθεί περαιτέρω ο συντονισμός των προσπαθειών για την εξάλειψη των

εμποδίων στις συναλλαγές με τρίτες χώρες. Είναι σημαντικό ότι η Επιτροπή ενίσχυσε

επίσης τις συζητήσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη της εταιρικής σχέσης για την πρόσβαση

στην αγορά σχετικά με τα εμπόδια για το εμπόριο που ισχύουν στις χώρες για τις οποίες

οι διαπραγματεύσεις για ΣΕΣ έχουν αρχίσει ή πρόκειται να αρχίσουν, ώστε να

καθοριστεί η βέλτιστη στρατηγική για την άρση των εμποδίων αυτών.

Η εφαρμογή και επιβολή των εμπορικών συμφωνιών παραμένει επίσης βασική

παράμετρος της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ. Οι δομές εφαρμογής που συστάθηκαν στο

πλαίσιο της ΣΕΣ συμβάλλουν σημαντικά στην εξάλειψη ειδικών εμποδίων στο εμπόριο.

Αυτό συνέβη, για παράδειγμα, το 2016 στην περίπτωση της ΣΕΣ ΕΕ-Νότιας Κορέας και

στη σφαιρική και σε βάθος ζώνη ελευθέρων συναλλαγών (DCFTA) μεταξύ της ΕΕ και

της Ουκρανίας, η οποία άρχισε να εφαρμόζεται προσωρινά την 1η Ιανουαρίου 2016

(πρβλ. ενότητα III.Γ. της παρούσας έκθεσης). Η Επιτροπή παρακολουθεί επίσης εκ του

σύνεγγυς τη μεταφορά στην καναδική νομοθεσία και την αποτελεσματική εφαρμογή των

δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο της CETA. Η CETA παρέχει επίσης το

αναγκαίο πλαίσιο για τη συζήτηση των εμποδίων που ενδέχεται να προκύψουν σε τομείς

όπως τα μέτρα ΥΦΠ, τα ΤΕΕ ή οι επενδύσεις. Στο πλαίσιο της «ενισχυμένης εταιρικής

σχέσης» που εξαγγέλθηκε στη στρατηγική «Εμπόριο για όλους» η οποία εγκρίθηκε τον

Οκτώβριο του 2015, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει αργότερα εντός του τρέχοντος έτους

στοχευμένη έκθεση για την εφαρμογή των ΣΕΣ.

Β. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΔΙΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΑΝ ΤΟ 2016

1. Κατανομή των εμποδίων που καταργήθηκαν το 2016 ανά τρίτη χώρα

24

Χάρη στις συνδυασμένες προσπάθειες όλων των ενδιαφερομένων της εταιρικής σχέσης

για την πρόσβαση στην αγορά, 20 από τα καταχωρισμένα εμπόδια για το εμπόριο που

εφαρμόζονται σε 12 διαφορετικές τρίτες χώρες μπόρεσαν πλήρως ή εν μέρει να

επιλυθούν εντός του 2016. Τα αποτελέσματα αυτά που επιτεύχθηκαν κατά το

προηγούμενο έτος είναι σε γενικές γραμμές συγκρίσιμα με τα 23 μέτρα που

καταργήθηκαν εντός του 2015.

Στον πίνακα 6 παρουσιάζονται οι τρίτες χώρες στις οποίες αντιμετωπίστηκαν τα εμπόδια

με τη μεγαλύτερη επιτυχία. Η Νότια Κορέα ήταν η πρώτη χώρα με πέντε εμπόδια για το

εμπόριο που καταργήθηκαν το 2016, ακολουθούμενη από την Κίνα (τρία), το Ισραήλ και

την Ουκρανία (δύο για κάθε χώρα). Επίσης στην Αργεντινή, τη Μποτσουάνα, τη

Βραζιλία, την Αίγυπτο, την Ινδία, την Ιαπωνία, την Ταϊβάν και την Τουρκία, ήταν εφικτή

στην κάθε χώρα η επίλυση ενός εκ των καταχωρισμένων εμποδίων.

Πίνακας 6: Γεωγραφική κατανομή των εμποδίων για το εμπόριο και τις επενδύσεις

στην MADB που καταργήθηκαν το 2016 (* χώρες της G20)

Ωστόσο, θα πρέπει να επαναληφθεί ότι καθώς η MADB δεν παρέχει ολοκληρωμένη

επισκόπηση όλων των εμποδίων για το εμπόριο τα οποία αντιμετωπίζουν οι εξαγωγείς

της ΕΕ, δεν δύναται επίσης να παράσχει πλήρη εικόνα για όλα τα εμπόδια που

επιλύθηκαν το 2016. Ειδικότερα όταν οι διαπραγματεύσεις για ΣΕΣ ήταν σε εξέλιξη, τα

εμπόδια και η άρση τους ενίοτε δεν καταγράφονταν. Το θέμα αυτό στο μέλλον θα

παρακολουθείται στενότερα μέσω της εταιρικής σχέσης για την πρόσβαση στην αγορά

στο πλαίσιο της «ενισχυμένης εταιρικής σχέσης».

2. Κατανομή των εμποδίων που καταργήθηκαν το 2016 ανά είδος μέτρου

Λαμβανομένης υπόψη της αυξανόμενης προσφυγής σε μέτρα «μετά τα σύνορα» (20) το

2016 σε αντίθεση με τα μέτρα που λαμβάνονται στα σύνορα (13), είναι χρήσιμο να

αναλυθεί κατά πόσον ήταν αποτελεσματικός ο τρόπος με τον οποίο η ΕΕ αντιμετώπισε

τους διάφορους αυτούς τύπους μέτρων κατά το προηγούμενο έτος.

5

32 2

1 1 1 1 1 1 1 1

0123456

25

Ο πίνακας 7 δείχνει ότι η εταιρική σχέση για την πρόσβαση στην αγορά συνέβαλε εξίσου

τόσο στην άρση των μέτρων που λαμβάνονται στα σύνορα (10) όσο και των μέτρων

«μετά τα σύνορα» (10), καταδεικνύοντας ότι η εργαλειοθήκη της παραμένει επίσης

αποτελεσματική κατά την αντιμετώπιση μέτρων τα οποία συχνά είναι δυσκολότερο να

προσδιοριστούν.

Όσον αφορά τα 10 μέτρα που λαμβάνονται στα σύνορα και τα οποία αντιμετωπίστηκαν

επιτυχώς, τα περισσότερα σχετίζονταν με μέτρα ΥΦΠ (επτά), ενώ τα υπόλοιπα εμπόδια

που είχαν επιλυθεί αποτελούσαν απαγορεύσεις εισαγωγής ή τελωνειακά θέματα (τρία).

Για τα 10 μέτρα «μετά τα σύνορα», τα πιο θετικά αποτελέσματα επιτεύχθηκαν στον

τομέα των ρυθμιστικών ή φορολογικών μέτρων για το εμπόριο αγαθών (εννέα), ενώ

επιλύθηκε επιτυχώς και ένα ζήτημα υπηρεσιών.

3. Κατανομή των εμποδίων που καταργήθηκαν το 2016 ανά τομέα

Ο πίνακας 7 παρέχει μια συνοπτική εικόνα των κυριότερων τομέων οικονομικής

δραστηριότητας στους οποίους τα εμπόδια για το εμπόριο άρθηκαν το 2016: Ο τομέας

της γεωργίας και της αλιείας ήταν ο κορυφαίος τομέας με οκτώ εμπόδια που

καταργήθηκαν (πλήρως ή εν μέρει), ειδικότερα πέντε εξ αυτών σχετιζόμενα με ζητήματα

της ΚΕΕ. Ένας σημαντικός αριθμός των εμποδίων (τρία) επιλύθηκαν στη βιομηχανία

οίνων και οινοπνευματωδών ποτών, ακολουθούμενη από την αυτοκινητοβιομηχανία και

τον τομέα των καλλυντικών (δύο για κάθε τομέα). Επιπλέον, μεμονωμένα εμπόδια

άρθηκαν στους τομείς των ηλεκτρονικών ειδών, των φαρμακευτικών προϊόντων και των

ΤΠΕ. Τέλος, επιλύθηκαν επίσης δύο οριζόντια εμπόδια — αμφότερα στη Νότια Κορέα:

Το ένα αφορά την εξακρίβωση της καταγωγής και το άλλο (επιλύθηκε προσωρινά)

αφορά τη δασμολογική μεταχείριση των (επανεισαγόμενων) επισκευασθέντων

εμπορεύματα (πρβλ. επίσης ενότητα III.Γ.1.).

26

Πίνακας 7: Τομεακή κατανομή των εμποδίων για το εμπόριο και τις επενδύσεις που

καταργήθηκαν το 2016 όπως καταγράφηκαν στη MADB

Γ. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΔΙΩΝ ΠΟΥ ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΑΝ ΤΟ 2016

Η παρούσα ενότητα περιλαμβάνει διεξοδικότερη ανάλυση των εμποδίων που

εξαλείφθηκαν στους τέσσερις εμπορικούς εταίρους για τους οποίους καταγράφηκε ο

υψηλότερος αριθμός εμποδίων που εξαλείφθηκαν το 2016: Νότια Κορέα, Κίνα, Ισραήλ

και Ουκρανία.

1. Νότια Κορέα

Ιδιαίτερα θετική τάση μπορεί να παρατηρηθεί στη Νότια Κορέα, όπου μόνο ένα νέο

εμπόδιο είχε καταχωριστεί το 2016, ενώ εξαλείφθηκαν πέντε εμπόδια. Το γεγονός αυτό

υπογραμμίζει ότι η δομή εφαρμογής της ΣΕΣ παρέχει ένα αποτελεσματικό μέσο για την

αντιμετώπιση των εμποδίων για το εμπόριο (πρβλ επίσης ενότητα ΙΙΙ.Α).

Ενώ οι εμπορικές ροές βελτιώθηκαν σημαντικά στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας

από την εφαρμογή της ΣΕΣ, ορισμένα θέματα πρόσβασης στην αγορά εξακολουθούν να

υφίστανται στον τομέα αυτόν και η Επιτροπή συνεχίζει να εκφράζει τις ανησυχίες της

στην ομάδα εργασίας για τη ΣΕΣ στην αυτοκινητοβιομηχανία. Στο πλαίσιο αυτό η Νότια

Κορέα συμφώνησε το 2016 να τροποποιήσει τις ειδικές απαιτήσεις της που αφορούν το

ενιαίο μέγεθος καθισμάτων και την απόσταση μεταξύ καθισμάτων, καθώς και την

εναρμόνιση ορισμένων κανονισμών με τα διεθνή πρότυπα (π.χ. έκδοση με 48V σύμφωνα

με τον κανονισμό ΟΕΕ/ΗΕ αριθ. 100). Η Επιτροπή θα συνεχίσει να θέτει τα

εναπομείναντα εμπόδια στους σχετικούς φορείς εφαρμογής της ΣΕΣ, καθώς και το

ζήτημα πιθανών τροποποιήσεων της υφιστάμενης συμφωνίας.

Ένα εμπόδιο καταργήθηκε επίσης στον τομέα των καλλυντικών το 2016: κατόπιν

παρέμβασης της ΕΕ στους Νοτιοκορεάτες ομολόγους, ένα μέτρο που εισήγε δυσμενή

8

32 2 2

1 1 1

0123456789

27

διάκριση, το οποίο υποχρέωνε τους φορείς εκμετάλλευσης καταστημάτων

αφορολόγητων ειδών στη Νότια Κορέα να διαθέτουν ένα ελάχιστο εμβαδόν για την

πώληση εγχώριων προϊόντων, τροποποιήθηκε σε απαίτηση με ηπιότερη δυσμενή

διάκριση για υποχρεωτική διάθεση ενός ελάχιστου εμβαδού για την πώληση προϊόντων

των μικρών και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων.

Στον τομέα του εμπορίου γεωργικών προϊόντων, οι στρεβλωτικές για το εμπόριο πτυχές

των σχεδίων κανονισμών που περιέχουν αδικαιολόγητες τεχνικές απαιτήσεις για το τυρί

νωπού αγελαδινού γάλακτος οι οποίες θα είχαν αρνητικό αντίκτυπο στις επιχειρήσεις της

ΕΕ μετριάστηκαν μετά τις παρεμβάσεις της ΕΕ.

Σε πιο οριζόντια βάση, η Νότια Κορέα τροποποίησε επίσης τις τελωνειακές διαδικασίες

όσον αφορά τον έλεγχο της καταγωγής. Μέχρι το 2016 η τελωνειακή υπηρεσία της

Κορέας συνέχισε να διενεργεί εξακρίβωση της καταγωγής για τα αγαθά της ΕΕ με τρόπο

παρόμοιο με την άμεση μέθοδο ελέγχου της καταγωγής, δηλαδή προσεγγίζοντας

απευθείας τους εισαγωγείς. Οι επιχειρήσεις της ΕΕ σε διάφορους τομείς

διαμαρτυρήθηκαν για την εν λόγω προσέγγιση, η οποία αντέβαινε στον έμμεσο έλεγχο

της καταγωγής που προβλέπει η ΣΕΣ. Μετά από παρεμβάσεις της ΕΕ, η Νότια Κορέα

δέχθηκε τον έμμεσο έλεγχο καταγωγής σύμφωνα με τη ΣΕΣ, βελτιώνοντας με τον τρόπο

αυτόν την κατάσταση των εξαγωγέων της ΕΕ.

Ένα πρόσθετο πάγιο οριζόντιο ζήτημα αφορά τη δασμολογική μεταχείριση των

(επανεισαγόμενων) επισκευασθέντων εμπορευμάτων της Νότιας Κορέας. Στη ΣΕΣ ΕΕ-

Νότιας Κορέας δεν περιλαμβάνεται καμία διάταξη που να απαλλάσσει από δασμούς τα

επισκευασθέντα εμπορεύματα κατά την επανείσοδό τους στη Νότια Κορέα μετά από

επισκευή στην ΕΕ. Μετά από συχνές παρεμβάσεις εκ μέρους της Επιτροπής, η Νότια

Κορέα παρέτεινε την ισχύ της τρέχουσας απαλλαγής από δασμούς από τον Δεκέμβριο

του 2016 μέχρι τα τέλη του 2018. Πέραν αυτής της προσωρινής λύσης, η ΕΕ θα

εξακολουθήσει επίσης να επιδιώκει μια μακροπρόθεσμη επίλυση αυτού του ζητήματος,

μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο των ενδεχόμενων τροποποιήσεων της ΣΕΣ.

2. Κίνα

Η Κίνα εξακολουθεί να συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών που καταφεύγουν συχνότερα

σε εμπόδια πρόσβασης στην αγορά τόσο από την άποψη του συνολικού αποθέματος των

καταγεγραμμένων μέτρων (23) όσο και των νέων μέτρων που εμφανίστηκαν το 2016

(δύο). Ωστόσο, το 2016 σημειώθηκαν επίσης θετικές εξελίξεις για τρία καταγεγραμμένα

εμπόδια για το εμπόριο, καταδεικνύοντας ότι η στρατηγική της ΕΕ για την εξάλειψη των

εμποδίων μπορεί να λειτουργήσει εξίσου αποτελεσματικά έναντι των μεγαλύτερων

οικονομιών.

Πρόοδος έχει επιτευχθεί σε ένα σημαντικό εμπόδιο στο τμήμα των ΤΠΕ: Η Κίνα

σχεδίαζε να θεσπίσει κανόνες που να αναγκάζουν τις επιχειρήσεις οι οποίες

προμηθεύουν προϊόντα ΤΠΕ σε κινεζικές τράπεζες να κάνουν χρήση της κινεζικής

διανοητικής ιδιοκτησίας και να αποκαλύπτουν βασικούς κωδικούς λογισμικού, οι οποίοι

28

θεωρούνται ως επιχειρηματικά απόρρητα. Μετά από υψηλού επιπέδου παρεμβάσεις της

Επιτροπής, η Κίνα αποφάσισε να αναστείλει προσωρινά την έγκριση του μέτρου, εν

αναμονή της αναθεώρησης του κανονισμού. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί

εκ του σύνεγγυς το θέμα αυτό με στόχο την επίτευξη της πλήρους επίλυσής του στην

πράξη.

Μια άλλη θετική εξέλιξη σημειώθηκε στη βιομηχανία καλλυντικών, όπου η νέα

νομοθεσία επρόκειτο να εισαγάγει επαχθείς απαιτήσεις όπως την απαγόρευση της

χρήσης «δεύτερης αυτοκόλλητης ετικέτας» πάνω στο αρχικό σήμα ή την υποχρέωση να

αναγράφεται το όνομα και η διεύθυνση των υπεργολάβων επί της συσκευασίας. Μετά

από παρεμβάσεις της ΕΕ σε όλα τα σχετικά πολυμερή και διμερή φόρουμ, η Κίνα

συμφώνησε να αναστείλει το μέτρο. Αυτό επέτρεψε από το 2016 και μετά στον τομέα

των καλλυντικών της ΕΕ να συνεχίσει τις εξαγωγές του προς την Κίνα όπως και πριν.

Στον τομέα των οινοπνευματωδών ποτών επίσης σημειώθηκε μια επιτυχία: Η Κίνα

διατηρούσε ένα αδικαιολόγητο μέτρο ΥΦΠ που απαιτούσε πολύ χαμηλά επίπεδα για

ορισμένες φθαλικές ενώσεις, επίπεδα τα οποία ήταν αυστηρότερα από τα επίπεδα

ασφάλειας που ορίζονται βάσει της δικής τους αξιολόγησης κινδύνου. Το ζήτημα λύθηκε

το 2016 όταν η Κίνα επιβεβαίωσε ότι θα επανέλθει στην παλαιά της πρακτική σύμφωνα

με τα αποτελέσματα της δικής της αξιολόγησης κινδύνου, διασφαλίζοντας ότι οι

εξαγωγείς οινοπνευματωδών ποτών της ΕΕ μπορούν να συνεχίσουν τις δραστηριότητές

τους.

3. Ισραήλ

Οι εμπορικές σχέσεις ΕΕ-Ισραήλ βασίζονται στη συμφωνία σύνδεσης που τέθηκε σε

ισχύ το 2000. Το Ισραήλ υπήρξε σε γενικές γραμμές υπέρ της διευκόλυνσης του

εμπορίου και δεν ήταν πολύ δραστήριος χρήστης εμποδίων πρόσβασης στην αγορά για

τις επιχειρήσεις της ΕΕ, γεγονός το οποίο με τη σειρά του συνέβαλε σε μια ισχυρή

εμπορική σχέση. Μετά την αποτελεσματική άρση δύο εμποδίων το 2016, τρία μόνο

εμπόδια εξακολουθούν να είναι ενεργά στο σύνολο της MADB.

Ένα από τα εμπόδια που πρόσφατα επιλύθηκαν αφορά τις εξαγωγές φαρμακευτικών

προϊόντων: Μετά από άμεσες επαφές με το ισραηλινό Υπουργείο Υγείας, το Ισραήλ

πλέον δέχεται να εξετάσει αιτήσεις για άδειες κυκλοφορίας στην αγορά φαρμακευτικών

προϊόντων από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των χωρών που

προσχώρησαν στην ΕΕ από το 2004 και μετά. Το γεγονός αυτό επέτρεψε τελικά σε

επιχειρήσεις σε αυτά τα κράτη μέλη να εξάγουν φαρμακευτικά προϊόντα και στο Ισραήλ.

Η ΕΕ ελπίζει ότι σύντομα θα επιλυθεί ένα παρόμοιο εμπόδιο για τα ιατροτεχνολογικά

προϊόντα.

Από το 2016 το Ισραήλ έχει επανεκκινήσει τη διαδικασία χορήγησης άδειας σε διάφορα

κράτη μέλη της ΕΕ για εξαγωγές ζώντων βοοειδών, αντιμετωπίζοντας κατά συνέπεια και

αυτή την ανησυχία όσον αφορά τα μέτρα ΥΦΠ.

29

4. Ουκρανία

Η προσωρινή εφαρμογή της σφαιρικής και σε βάθος ζώνης ελευθέρων συναλλαγών

(DCFTA) μεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας από την 1 Ιανουαρίου 2016 είχε ως

αποτέλεσμα τη συνεχή βελτίωση των εμπορικών σχέσεων. Το σύνολο των ενεργών

εμπορικών εμποδίων στην Ουκρανία έχει μειωθεί από πέντε σε τέσσερα μετά την

εξάλειψη δύο εμποδίων το 2016 και τη θέσπιση ενός νέου εμποδίου το 2016. Όσον

αφορά το εμπόδιο που θεσπίστηκε πρόσφατα, δηλαδή τον δασμό στις εξαγωγές

απορριμμάτων μετάλλων, θα πρέπει να σημειωθεί ότι μετά την παρέμβαση της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το επακόλουθο βέτο που άσκησε ο Πρόεδρος της Ουκρανίας

επί της αρχικής πρότασης, η ισχύς του μέτρου που θεσπίστηκε μειώθηκε ουσιαστικά σε

ένα έτος και αναμένεται να λήξει τον Σεπτέμβριο του 2017. Αυτό θα μειώσει περαιτέρω

το σύνολο των εμποδίων.

Η Ουκρανία έχει σημειώσει πρόοδο όσον αφορά την εξάλειψη των εμποδίων που

προκαλούν ανησυχία στους εξαγωγείς της ΕΕ, όπως με την περίπτωση της κατάργησης

της σχετικής με τα μέτρα ΥΦΠ μακροχρόνιας απαγόρευσης του βοδινού κρέατος

(μολονότι ορισμένοι όροι εισαγωγής εξακολουθούν να μην συμφωνούν πλήρως με τα

πρότυπα της ΕΕ) ή με την εξίσου μακροχρόνια άδεια εφαρμογής του μέτρου καραντίνας

στην εισαγωγή ή διαμετακόμιση οπωροκηπευτικών. Είναι, ωστόσο, λυπηρό το ότι η

απαγόρευση των εξαγωγών ξυλείας η οποία εγκρίθηκε από την Ουκρανία το 2015 είναι

ακόμη σε ισχύ παρά τις πολυάριθμες δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ουκρανία για την

εγκατάλειψη του μέτρου. Η Επιτροπή από κοινού με τους εταίρους της στο πλαίσιο της

ενισχυμένης εταιρικής σχέσης για την πρόσβαση στην αγορά θα συνεχίσει να

παρακολουθεί την εφαρμογή της σφαιρικής και σε βάθος ζώνης ελευθέρων συναλλαγών

(DCFTA) με στόχο την άρση των εμποδίων και την πρόληψη της εμφάνισης νέων.

Δ. ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΡΟΕΣ ΠΟΥ ΠΙΘΑΝΩΣ ΕΠΗΡΕΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ

ΠΟΥ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΚΑΝ ΤΟ 2016

Λόγω της έλλειψης επαρκώς αξιόπιστων οικονομικών στοιχείων σε αυτό το στάδιο, η

ίδια μεθοδολογία που αναλύθηκε στην ενότητα II.Β χρησιμοποιήθηκε επίσης για τον

υπολογισμό των εμπορικών ροών που ενδέχεται να επηρεάστηκαν από τα εμπόδια που

επιλύθηκαν το 2016. Μολονότι η εν λόγω μεθοδολογία δεν είναι τέλεια — καθώς η

εξέταση των εμπορικών ροών των προηγούμενων ετών για εμπόδια που εξαλείφθηκαν

παρέχει στρεβλωμένα δεδομένα εξαιτίας των εξαγωγών της ΕΕ που συμπιέζονται προς

τα κάτω από το εμπόδιο που ήταν ακόμη σε ισχύ — παρέχει τουλάχιστον κάποιες (αν

και δυνητικά υποτιμημένες) ενδείξεις της σημασίας των εμπορικών ροών οι οποίες θα

μπορούν να επωφεληθούν από την κατάργηση των εμποδίων.

Η μεθοδολογία αυτή χρησιμοποιήθηκε για 17 από τα 20 εμπόδια τα οποία καταργήθηκαν

το 2016· οι εξαιρέσεις αφορούσαν περιπτώσεις πιο οριζόντιων εμποδίων (τα ζητήματα

των επισκευασθέντων εμπορευμάτων και της εξακρίβωσης καταγωγής στη Νότια

Κορέα) και το ζήτημα που συνδέεται με την ΤΠΕ στην Κίνα, που περιγράφεται στο

προηγούμενο τμήμα. Παρόλο που η οικονομική αξία που δημιουργήθηκε από την

30

εξάλειψη αυτών των εμποδίων αναμένεται να είναι σημαντική, παραμένει πολύ

δύσκολος ο προσδιορισμός και η μέτρηση των σχετικών εμπορικών ροών και συνεπώς

δεν περιλαμβάνονται στην ανάλυση.

Ωστόσο, με βάση αυτή τη μεθοδολογία, η άρση των εμποδίων για το εμπόριο εντός του

2016 θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά τις εξαγωγές της ΕΕ κατά 4,2 δισ. EUR21

. Σε

κάθε περίπτωση, λαμβανομένων υπόψη των περιορισμών της μεθοδολογίας, θα ήταν

σκόπιμη η παρακολούθηση της εξέλιξης του εμπορίου στους τομείς αυτούς τώρα που τα

εμπόδια έχουν καταργηθεί, ώστε να εξαχθούν ακριβέστερα συμπεράσματα σχετικά με

τον αντίκτυπο της επίλυσής τους22

.

Όσον αφορά τις εμπορικές ροές που ενδέχεται να επηρεαστούν από συγκεκριμένα

εμπόδια, οι εξαγωγείς της ΕΕ θα μπορούσαν να έχουν σημαντικά καλύτερες εμπορικές

ευκαιρίες μετά την άρση των επτά σχετικών με τα ΥΦΠ εμποδίων κατά το 2016, που

αντιστοιχούν συνολικά σε 1.86 δισ. EUR εξαγωγών της ΕΕ. Για παράδειγμα, οι γεωργοί

της ΕΕ θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την κατάργηση του περιορισμού ΥΦΠ ο

οποίος εφαρμόζεται από την Ουκρανία και που θα μπορούσε να επηρεάσει τις τρέχουσες

εξαγωγές κατά 602,62 εκατ. EUR.

Η άρση των εμποδίων στην Κίνα στον τομέα των καλλυντικών και των

οινοπνευματωδών θα μπορούσε επίσης να έχει σημαντικό αντίκτυπο, καθώς οι εξαγωγές

της ΕΕ σε αυτούς τους τομείς ανέρχονταν σε 678,6 εκατ. EUR και 398,39 εκατ. EUR

αντίστοιχα. Ο τομέας των καλλυντικών θα μπορούσε επίσης να επωφεληθεί από την

κατάργηση της διακριτικής μεταχείρισης στην Κορέα και να δοθεί ώθηση στο σημερινό

επίπεδο των εξαγωγών της ΕΕ ύψους 452,56 εκατ. EUR.

IV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Στόχος της φετινής έκθεσης είναι να παράσχει μια γενική επισκόπηση των εμποδίων για

το εμπόριο και τις επενδύσεις που επηρεάζουν άμεσα τους οικονομικούς φορείς της ΕΕ

όπως αναφέρονται και επιλύθηκαν μέσω της εταιρικής σχέσης για την πρόσβαση στην

αγορά μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και των οργανισμών επιχειρήσεων. Η

βάση δεδομένων για την πρόσβαση στην αγορά, η οποία καταχωρίζει τα εμπόδια αυτά,

αριθμεί επί του παρόντος 372 ενεργά εμπόδια που έχουν αναφερθεί για 51 χώρες σε

ολόκληρο τον κόσμο. Μεγάλες οικονομικές δυνάμεις, όπως η Ρωσία, η Βραζιλία, η

21

Η βάση για την ανάλυση εξακολουθεί να είναι ο μέσος όρος των εξαγωγών της ΕΕ κατά την περίοδο

2013-2015 για τους αντίστοιχους δασμολογικούς κωδικούς του εναρμονισμένου συστήματος (ΕΣ).

22 Ενώ η Επιτροπή έχει αναπτύξει μια μεθοδολογία για την πιο ακριβή αξιολόγηση των επιπτώσεων που

θα έχουν τα εμπόδια που εξαλείφθηκαν, η μεθοδολογία αυτή απαιτεί την παρακολούθηση των

εμπορικών ροών αφότου το εμπόδιο εξαλείφθηκε. Η ανάλυση αυτή πραγματοποιήθηκε για τελευταία

φορά το 2015 και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα εμπόδια που επιλύθηκαν το 2012 και το 2013 στο

πλαίσιο της στρατηγικής για την πρόσβαση στην αγορά οδήγησαν σε αύξηση κατά 2,4 δισ. EUR των

εμπορικών ροών κατά το έτος 2014, το ισοδύναμο μιας μικρής ΣΕΣ όπως εκείνης που συνήφθη με την

Κολομβία.

31

Κίνα, η Ινδία και η Ινδονησία συνεχίζουν να είναι κύριοι χρήστες αυτών των μέσων

προστατευτισμού.

Παρόμοιες παγκόσμιες τάσεις παρατηρήθηκαν κατά το ημερολογιακό έτος 2016 —

περίοδο αναφοράς της παρούσας έκθεσης. Σε σύνολο 36 νέων εμποδίων που

κοινοποιήθηκαν το 2016, η Ρωσία χρησιμοποίησε τον υψηλότερο αριθμό νέων

εμπορικών περιορισμών, και σε μικρή απόσταση ακολουθεί η Ινδία, ενώ η Κίνα

διατήρησε τη θέση της μεταξύ των 5 κύριων χρηστών εμποδίων στο εμπόριο.

Αναφέρθηκαν επίσης πολλά νέα μέτρα που αφορούν την Ελβετία, ενώ ιδίως η Αλγερία,

η Αίγυπτος και η Τουρκία αναδείχθηκαν ως δραστήριοι χρήστες των πολιτικών

ενίσχυσης της τοπικής παραγωγής και βιομηχανίας. Πέραν ορισμένων οριζόντιων

μέτρων, νέα εμπόδια καταγράφηκαν σε 13 τομείς οικονομικής δραστηριότητας, μεταξύ

των οποίων κυρίως στους τομείς του οίνου και των οινοπνευματωδών ποτών, καθώς και

στους τομείς της γεωργίας και της αλιείας, της αυτοκινητοβιομηχανίας, των

φαρμακευτικών προϊόντων, των υπηρεσιών, των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, των

παιχνιδιών και του σιδήρου, του χάλυβα και των μη σιδηρούχων μετάλλων. Το ύψος των

εμπορικών ροών που δυνητικά επηρεάζονται από όλα τα νέα εμπόδια που

καταχωρίστηκαν το 2016 εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 27,17 δισ. EUR, ποσό το οποίο

υπερβαίνει το σύνολο των εξαγωγών της ΕΕ προς εταίρους όπως η Νότια Αφρική, η

Αλγερία ή η Ουκρανία και αντιστοιχεί στο 1,6% των συνολικών εξαγωγών της ΕΕ.

Στα θετικά συγκαταλέγεται το γεγονός ότι η εταιρική σχέση για την πρόσβαση στην

αγορά συνέβαλε στην αντιμετώπιση 20 εμποδίων για το εμπόριο και τις επενδύσεις το

2016, σε επτά διαφορετικούς τομείς καθώς και στην αντιμετώπιση οριζόντιων εμποδίων.

Οι θετικές τάσεις που παρατηρήθηκαν ιδίως στη Νότια Κορέα και την Ουκρανία

υπογραμμίζουν την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής των συμφωνιών ελεύθερων

συναλλαγών στην άρση των εμποδίων πρόσβασης στην αγορά και η Επιτροπή

δεσμεύεται να εντείνει περαιτέρω και να συγκεντρώσει τις προσπάθειες που καταβάλλει

από κοινού με τους εταίρους της στο πλαίσιο της «ενισχυμένης εταιρικής σχέσης», ώστε

να εξασφαλιστεί η ακόμη αποτελεσματικότερη εφαρμογή των συμφωνιών ελεύθερων

συναλλαγών της ΕΕ. Μολονότι ο δρόμος που απομένει είναι ομολογουμένως μακρύς,

ορισμένα εμπόδια στην Κίνα έχουν επίσης καταργηθεί, γεγονός που αποδεικνύει ότι η

στρατηγική της ΕΕ για την εξάλειψη των εμποδίων μπορεί να λειτουργήσει

αποτελεσματικά έναντι των μεγάλων οικονομιών με τις οποίες δεν υφίστανται

συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών. Η ΕΕ θα συνεχίσει επίσης να βασίζεται στο πλαίσιο

του ΠΟΕ και στο δικό της φιλόδοξο πρόγραμμα εμπορικών διαπραγματεύσεων, τα οποία

και θα εξακολουθούν να αποτελούν μέσα καθοριστικής σημασίας για την αντιμετώπιση

των εμποδίων. Συνολικά, οι εμπορικές ροές που ενδέχεται να επηρεαστούν από τα

εμπόδια που εξαλείφθηκαν εντός του 2016 ήταν της τάξης των 4,2 δισ. EUR.

Συμπερασματικά, η στρατηγική της ΕΕ για την πρόσβαση στην αγορά έχει αποδειχθεί

πολύτιμη για τον εντοπισμό και την εξάλειψη των εμποδίων, συμβάλλοντας με αυτόν

τον τρόπο στη βελτίωση των εξαγωγικών και επενδυτικών ευκαιριών για τους

οικονομικούς φορείς της ΕΕ. Υπό το πρίσμα του αυξανόμενου προστατευτισμού σε

32

παγκόσμιο επίπεδο, η Επιτροπή θα εντείνει περαιτέρω τις προσπάθειές της, ώστε να

διασφαλίσει ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα ενώσουν τις δυνάμεις τους μέσω της

εταιρικής σχέσης για την πρόσβαση στην αγορά, με τελικό αποτέλεσμα να ωθήσουν την

οικονομική ανάπτυξη και παραγωγικότητα με βάση ανοικτές αγορές σε παγκόσμιο

επίπεδο.