Μουσική και κίνηση στην προσχολική ηλικία

Ολυμπία Αγαλιανού

Emmi Pikler (1902-1984)infant group –care model

• Η σημασία της σχέσης• Η σημασία της αποκλειστικότητας

και του ποιοτικού χρόνου• Η σημασία της ελεύθερης, μη

καθοδηγούμενης κίνησης• Η σημασία της εξερεύνησης:

το παιδί στο οποίο του επιτρέπεται να εξερευνήσει

«με την ησυχία του» μαθαίνει να κάθεται, να στέκεται, να περπατά, να μιλά και νασκέφτεται επιτυχέστερα από το παιδί που «ενθαρρύνεται» να φτάσει σε προκαθορισμένα αναπτυξιακάστάδια

• Η σημασία των πολυαισθητηριακώνερεθισμάτων και της σχέσης φροντίδας και έγνοιας.

Η δημιουργικότητα της ανάπτυξης

Θα πρέπει να είναι η φαντασία (imagination) και όχι η μνήμη αυτό που μας δίδεται μέσα από το προγονικό κύτταρο. Η μνήμη δε μπορεί να ανακαλέσει εμπειρίες τις οποίες ποτέ δεν είχε.

Sherrington, C. S. (1951) Man onHis Nature, p. 103-104)

ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ:

Η κίνηση ως μέσον και όχι ως κινητική – αθλητική δεξιότητα

Η κίνηση ως μέσον διευκόλυνσης της ανάπτυξης: συναισθηματικής και κινητικής (ψυχοκινητικής) και γνωστικής

Δημοφιλείς ψυχοκινητικές προσεγγίσεις στην προσχολική αγωγή

• Developmental Movement Method: Veronica Sherborne

• ‘Le Bon Départ: Thea Bugnet

Good Start Method: Marta

Bogdanowicz (Πολωνική εκδοχή)

• Psychomotility(Psychomotorische Förderung)

ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

Ψυχοκινητική Αγωγή(Renate Zimmer, 2018)

Ψυχοκινητική ανάπτυξη μέσα από την κίνηση

ΠροσωπικότηταΚοινωνικές δεξιότητες

• Πώς υποστηρίζω το δυναμικό των παιδιών προκειμένου να αναπτυχθούν οι θεμελιώδεις δυνατότητές τους;

• ΚΙΝΗΣΗ: «μύηση» στις αναπτυξιακές διαδικασίες

• Ενίσχυση και ανάπτυξη υφιστάμενων πηγών ενέργειας (kraftquellen) και η ανακάλυψη καινούριων μέσα από το σώμα.

• Όταν υποστηρίζουμε, χωρίς να καθοδηγούμε την εκπαίδευση και την ανάπτυξη, η κίνηση- με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μπαίνει στο κέντρο

Μαθαίνω να κινούμαι και μαθαίνω μέσω της κίνησης

(Gallahue. 2002)

• Την επιτυχία ή αποτυχία της αντικαθιστά η έννοια της εμπειρίας

• Η αυτοαντίληψη αναπτύσσεται μέσα από προκλήσεις

• Οι υψηλές δεξιότητες δεν προάγουν αναγκαστικά την αυτοαντίληψη και αυτοεικόνα. Σημασία έχει η ερμηνεία της εμπειρίας η οποία καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την αντίδραση των σημαντικών άλλων

• Η βεβαιότητα ότι μπορώ να επηρεάσω κάτι είναι σημαντικότερη από την ίδια την απόδοση (Zimmer, 2018)

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ(Gallahgue, 2002)

• Μαθαίνω να κινούμαι και μαθαίνω μέσω της κίνησης. Η ανάπτυξη αφορά το γνωστικό, συναισθηματικό και ψυχοκινητικό επίπεδο

• Τα παιδιά αναπτύσσονται ταυτόχρονα και στα τρία επίπεδα μέσα από τη κίνηση και το παιχνίδι

• Ό,τι είναι αυτονόητο για τον ενήλικα, είναι αντικείμενο μάθησης για τα παιδιά

• Η ανάπτυξη αναστέλλεται όταν προτείνουμε στα παιδιά δραστηριότητες ακατάλληλες για την ηλικία τους

Παιχνίδια με αντικείμενα

Ταξινομία ψυχοκινητικού τομέαAnita Harrow

Πίνακες από το βιβιβλίο της Π. Μπουρνέλλη(2002) Δημιουργική Κίνηση. Αυτοέκδοση

ΑΝΤΙΛΗΠΤΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ (Harrow, 1971)

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ

ΑΠΤΙΚΗΑΚΟΥΣΤΙΚΗ

ΟΠΤΙΚΗ

ΚΙΝΑΙΣΘΗΤΙΚΗ

ΚΙΝΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ(Harrow, 1971)

Σχέση σώματος

με τα γύρο

αντικείμενα

Εικόνα του σώματος

Ισορροπία

Αμφιπλευρικότητα

Πλευρίωση

Γνώση

του σώματος

ΜΗ ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ (Harrow, 1971)

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΚΙΝΗΣΗ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΚΙΝΗΣΗ

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΗΚΙΝΗΣΗ

Μια πιθανή κατηγοριοποίηση των δραστηριοτήτων

Ας ασχοληθούμε τώρα με τη μουσική

• Τι είναι μουσική;

• Πώς μαθαίνω μουσική;

• Ποια είναι η θέση της μουσικής αγωγής στην καθημερινότητα του νηπιαγωγείου;

• Πόσο επιτρέπουμε στα παιδιά να πειραματίζονται με τον ήχο;

• Επικοινωνιακή μουσικότητα: αναγκαία συνθήκη της επικοινωνιακής συμπεριφοράς κάθε ανθρώπου(Malloch, Trevarthen, 2009). H παρόρμηση των ανθρώπων να δημιουργούν και να μοιράζονται τη μουσική (Trevarthen, 2011)

• Η σχέση μεταξύ μουσικής και γλώσσας έχει αποτελέσει θέμα δημόσιας συζήτησης για αιώνες στο χώρο της μουσικολογίας, αλλά και αργόερα της ψυχολογίας . Hλογοκεντρική κατανόηση της μουσικής συνδέεται στενά με τη νεωτερικότητα. Ηπρώιμη πειραματική ψυχολογία προϋπέθετε διάκριση μεταξύ μουσικής και γλώσσας(Klempe 2009)

• Μουσική ή γλώσσα; (Dissanayake, 2009)

• Η αντίληψη της γλώσσας φαίνεται να απαιτεί ένα είδος «μουσικής δραστηριότητας», ειδικά μεταξύ της μητέρας και του παιδιού, αλλά και όταν πρόκειται για την επικοινωνία μεταξύ των παιδιών στην προγλωσσική(pre-speechphase) φάση της ζωής τους

• Η γλώσσα ως μουσική συμπεριφορά. Γλώσσα και μουσική είναι δύο συγκρίσιμα συστήματα, ανάμεσα στα οποία υπάρχει στενή σχέση (Klempe, 2009)

Μερικές βασικά σημεία της προσέγγισης τουTrevarthen (2014, 2016)

• Τα βρέφη και τα νήπια μας διδάσκουν ότι η κατάκτηση της γνώσης είναι μια δημιουργική διαδικασία μοιράσματος μέσα από την κίνηση με ενδιαφέρον και στοργή

• Η περιέργεια των παιδιών είναι κατά πολύ πιο ισχυρή από τη δική μας πρόθεση να τους μεταδώσουμε γνώση

• Τα παιδιά επιζητούν τη συντροφικότητα και μαθαίνουν μέσα από αυτή. Ένα οικείο πρόσωπο με φροντίδα, σεβασμό και παιγνιώδη διάθεση, μπορεί να τους οδηγήσει στη γνώση. Τα παιδιά χρειάζονται παρέα και όχι δασκάλους.

• Η γνώση έρχεται μέσα από την επιτέλεση

• Τα παιδιά είναι προετοιμασμένα από την ενδομήτρια ζωή να συνδέονται μέσα από τη μίμηση με άλλα σώματα και να μοιράζονται κινητικά, ρυθμικά και ηχητικά μοτίβα και εμπειρίες. Έτσι μαθαίνουν να αναγνωρίζουν συντρόφους και τότε να μοιράζονται ότι έχει σημασία/αξία για μια κουλτούρα

Εννοιολογικοί προσδιορισμοί

• Μουσική είναι η οργάνωση των ήχων με τρόπο ώστε να έχει νόημα για την ομάδα η οποία τους οργάνωσε (σύμφωνα με τη μουσική ανθρωπολογία και εθνομουσικολογία με εκπροσπωπους τους Sachs Blacking,Small, Netti κ.ά)

• Χορός είναι μια σχηματοποιημένη κίνηση η οποία τελείται ως αυτοσκοπός (Royce, 2005)

• Η μουσική και ο χορός δεν αποτελούν παγκόσμιες γλώσσες, αλλά παναθρώπινοτρόπο έκφρασης και επικοινωνίας (Netti, 2010)

• Τι είναι μουσικό όργανο;Η χρήση νομιμοποιεί το όργανο

Από τοίχο Β΄ τάξης (μάθημα μουσικής)

Από ιδιωτικό νηπιαγωγείο…

26ο Νηπιαγωγείο Καλαμάτας

Παρεμβάσεις: Δημήτρης Σαρρής, μουσικοπαιδαγωγός

26ο Νηπιαγωγείο Καλαμάτας

Παρεμβάσεις: Δημήτρης Σαρρής, μουσικοπαιδαγωγός

26ο Νηπιαγωγείο Καλαμάτας

Παρεμβάσεις: Δημήτρης Σαρρής, μουσικοπαιδαγωγός

26ο Νηπιαγωγείο Καλαμάτας

Παρεμβάσεις: Δημήτρης Σαρρής, μουσικοπαιδαγωγός

26ο Νηπιαγωγείο Καλαμάτας

Παρεμβάσεις: Δημήτρης Σαρρής, μουσικοπαιδαγωγός

Ας σχολιάσουμε αυτή την εικόνα…

Ας σχολιάσουμε αυτή την εικόνα…

Η βεβαιότητα ότι μπορώ να επηρεάσω κάτι είναι σημαντικότερη από την ίδια την απόδοση

ΜΟΥΣΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ:τα μέσα

• Λόγος

• Μουσική

• Κίνηση

• Μουσικοκινητική αγωγή: οι επιδιώξεις και τα περιεχόμενα εξαρτώνται από το πλαίσιο. Παραμένουν σταθερές:

Το δικαίωμα της συμμετοχής

Η αξία της εκφραστικότητας

Η αξία της δημιουργικότητας

Οι ομαδοσυνεργατικέςπροσεγγίσεις

ΗΧΗΡΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ

Η ΧΡΗΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΩΣ ΗΧΗΡΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ

ΗΧΗΡΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ

ΜΙΚΡΑ ΚΡΟΥΣΤΑ

ΜΟΥΣΙΚΗ

• Η μουσική ο οποία προτείνεται από τον εκπαιδευτικό πρέπει, πρώτα απ’ όλα να συγκινεί τον ίδιο

• Ν έχει καθαρή δομή και έντονες αντιθέσεις

• Να είναι πλούσια ηχοχρώματα

Καλή επιτυχία! Να ευχαριστηθείτε την προετοιμασία και την υλοποίηση της παρέμβασης. Στη διάθεσή σας πριν ή μετά…

Ιπποκράτους 31, 5ος όροφοςoagalianou@ecd.uoa.gr