Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

194
ΔΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΓΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΧΝ ΡΚΖΚΑ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖΠ ΘΑΗ ΑΓΥΓΖΠ ΠΡΖΛ ΞΟΝΠΣΝΙΗΘΖ ΖΙΗΘΗΑ ΡΚΖΚΑ ΔΞΗΘΝΗΛΥΛΗΑΠ ΘΑΗ ΚΔΠΥΛ ΚΑΕΗΘΖΠ ΔΛΖΚΔΟΥΠΖΠ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΙΑ ΡΚΖΚΑ ΑΟΣΗΡΔΘΡΝΛΥΛ ΚΖΣΑΛΗΘΥΛ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΠΔΙΡΑΙΑ ΡΚΖΚΑ ΖΙΔΘΡΟΝΛΗΘΖΠ (ΠΚΞΟΑΜΖ) ΓΗΑΞΑΛΔΞΗΠΡΖΚΗΑΘΝ ΓΗΑΡΚΖΚΑΡΗΘΝ ΞΟΝΓΟΑΚΚΑ ΚΔΡΑΞΡΣΗΑΘΥΛ ΠΞΝΓΥΛ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΔ ΣΗ ΔΠΙΚΟΙΝΧΝΙΑ ΚΑΙ ΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΓΗΞΙΥΚΑΡΗΘΖ ΔΟΓΑΠΗΑ Ρίηινο: ΔΞ ΑΠΟΣΑΔΧ ΜΟΤΙΚΗ ΓΙΓΑΚΑΛΙΑ Κπαθαηάθε Γεσξγία Δπηβιέπνπζα θαζεγήηξηα: Οαγθνύζε Καξία Κάηνο, 2008

description

Φοιτήτρια: Μπαφατάκη Γεωργία Επιβλέπουσα: Μαρία Ραγκούση

Transcript of Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

Page 1: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

ΔΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΓΙΣΡΙΑΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΧΝ

ΡΚΖΚΑ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖΠ ΘΑΗ ΑΓΥΓΖΠ ΠΡΖΛ ΞΟΝΠΣΝΙΗΘΖ ΖΙΗΘΗΑ

ΡΚΖΚΑ ΔΞΗΘΝΗΛΥΛΗΑΠ ΘΑΗ ΚΔΠΥΛ ΚΑΕΗΘΖΠ ΔΛΖΚΔΟΥΠΖΠ

ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΙΑ

ΡΚΖΚΑ ΑΟΣΗΡΔΘΡΝΛΥΛ ΚΖΣΑΛΗΘΥΛ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΠΔΙΡΑΙΑ

ΡΚΖΚΑ ΖΙΔΘΡΟΝΛΗΘΖΠ (ΠΚΞΟΑΜΖ)

ΓΗΑΞΑΛΔΞΗΠΡΖΚΗΑΘΝ ΓΗΑΡΚΖΚΑΡΗΘΝ ΞΟΝΓΟΑΚΚΑ ΚΔΡΑΞΡΣΗΑΘΥΛ

ΠΞΝΓΥΛ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΔ ΣΗ ΔΠΙΚΟΙΝΧΝΙΑ ΚΑΙ ΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ

ΓΙΑ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

ΓΗΞΙΥΚΑΡΗΘΖ ΔΟΓΑΠΗΑ

Ρίηινο: ΔΞ ΑΠΟΣΑΔΧ ΜΟΤΙΚΗ ΓΙΓΑΚΑΛΙΑ

Κπαθαηάθε Γεσξγία

Δπηβιέπνπζα θαζεγήηξηα: Οαγθνύζε Καξία

Κάηνο, 2008

Page 2: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

2

Περιεχόμενα ΞΔΟΗΙΖΤΖ ................................................................................................................................. 6

1. ΔΗΠΑΓΥΓΖ .............................................................................................................................. 7

1.1 ΡΔΣΛΝΙΝΓΗΔΠ ΡΖΠ ΞΙΖΟΝΦΝΟΗΑΠ ΘΑΗ ΔΞΗΘΝΗΛΥΛΗΑΠ ΓΗΑ ΡΖΛ

ΔΘΞΑΗΓΔΠΖ ............................................................................................................................ 8

1.1.1 Γηεζλήο θαηάζηαζε ................................................................................................ 8

1.1.2 Ξαξνύζα θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα ................................................................. 10

1.1.2.1 Ζ Κνπζηθή ζηελ Ξξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε .......................................... 11

1.2 ΓΔΛΗΘΔΠ ΑΙΙΑΓΔΠ ΠΡΖΛ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖ ΚΔ ΡΖΛ ΔΗΠΑΓΥΓΖ ΡΥΛ ΡΞΔ .... 12

1.3 ΔΜ ΑΞΝΠΡΑΠΔΥΠ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖ ............................................................................. 14

1.3.1 Αλάπηπμε ηεο αγνξάο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ................................... 16

2. ΞΑΟΝΠΑ ΔΟΓΑΠΗΑ .......................................................................................................... 17

2.1 ΠΡΝΣΝΠ ΡΖΠ ΞΑΟΝΠΑΠ ΔΟΓΑΠΗΑΠ .................................................................... 17

2.2 ΘΗΛΖΡΟΑ .......................................................................................................................... 19

2.3 ΚΔΘΝΓΝΙΝΓΗΑ ΑΛΑΞΡΜΖΠ ................................................................................... 20

2.3.1 Αλάιπζε αλαγθώλ ρξεζηώλ ............................................................................. 20

2.3.2 Γεκηνπξγία θαη Δπηινγή πιηθνύ καζεκάησλ .............................................. 21

2.3.3 Πρεδηαζκόο εθπαηδεπηηθνύ ζελαξίνπ ............................................................. 22

2.3.4. Γεκηνπξγία ιεηηνπξγηθώλ πξνδηαγξαθώλ .................................................. 23

2.3.5 ινπνίεζε εθπαηδεπηηθνύ πιηθνύ ................................................................... 24

2.3.6 Έιεγρνο - Γνθηκέο ............................................................................................... 24

2.4 ΑΛΡΗΘΔΗΚΔΛΝ ΘΑΗ ΔΞΗΚΔΟΝΠ ΠΡΝΣΝΗ ............................................................ 25

3. Ζ ΠΖΚΑΠΗΑ ΡΖΠ ΚΝΠΗΘΖΠ ΑΓΥΓΖΠ ΠΡΖΛ ΞΟΥΡΝΒΑΘΚΗΑ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖ29

3.1 ΓΖΚΗΝΟΓΗΘΖ ΓΗΓΑΠΘΑΙΗΑ / ΓΖΚΗΝΟΓΗΘΝΗ ΚΑΘΖΡΔΠ ΘΑΗ ΡΞΔ ..... 32

4. ΡΔΣΛΝΙΝΓΗΔΠ ΘΑΗ ΞΔΟΗΒΑΙΙΝΛΡΑ ΠΡΖΛ ΓΗΓΑΠΘΑΙΗΑ ΡΖΠ ΚΝΠΗΘΖΠ . 34

4.1 ΠΑΡΟΤΑ ΚΑΣΑΣΑΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ..................................................................... 37

5. ΔΜ ΑΞΝΠΡΑΠΔΥΠ ΚΝΠΗΘΖ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖ .............................................................. 38

5.1 ΡΝ ΞΑΗΓΑΓΥΓΗΘΝ ΞΙΑΗΠΗΝ ΡΖΠ ΔΜ ΑΞΝΠΡΑΠΔΥΠ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖΠ .......... 41

5.2 ΞΙΔΝΛΔΘΡΖΚΑΡΑ ΘΑΗ ΚΔΗΝΛΔΘΡΖΚΑΡΑ ΡΖΠ ΔΜ ΑΞΝΠΡΑΠΔΥΠ

ΚΝΠΗΘΖΠ ΔΘΞΑΗΓΔΠΖΠ ................................................................................................ 46

6. ΞΔΟΗΓΟΑΦΖ ΡΥΛ ΔΦΑΟΚΝΓΥΛ ΡΖΠ ΞΑΟΝΠΖΠ ΔΟΓΑΠΗΑΠ ............................. 52

6.1 ΝΚΑΓΔΠ-ΠΡΝΣΝΠ ......................................................................................................... 52

6.2 ΖΙΔΘΡΟΝΛΗΘΔΠ ΞΙΑΡΦΝΟΚΔΠ ................................................................................ 53

6.3 ΙΗΘΝ ΚΑΘΖΚΑΡΥΛ ΞΝ ΑΛΑΞΡΣΘΖΘΔ ΠΡΖΛ ΞΑΟΝΠΑ ΔΦΑΟΚΝΓΖ 60

Page 3: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

3

7. ΚΔΙΙΝΛΡΗΘΝΗ ΠΡΝΣΝΗ-ΠΚΞΔΟΑΠΚΑΡΑ ............................................................... 65

8. ΒΗΒΙΗΝΓΟΑΦΗΑ .................................................................................................................. 68

ΞΑΟΑΟΡΖΚΑ 1. ΓΙΥΠΠΑΟΗ ................................................................................................. 72

ΞΑΟΑΟΡΖΚΑ 2. ΔΛΓΔΗΘΡΗΘΝ ΠΔΛΑΟΗΝ ΔΛΡΑΜΖΠ ΡΝ ΙΝΓΗΠΚΗΘΝ ΠΡΖΛ

ΔΘΞΑΗΓΔΡΗΘΖ ΓΗΑΓΗΘΑΠΗΑ ............................................................................................. 95

ΞΑΟΑΟΡΖΚΑ 3. ΞΔΟΗΔΣΝΚΔΛΑ ΡΝ CD-ROM ΞΝ ΔΞΗΠΛΑΞΡΔΡΑΗ .............. 108

ΞΑΟΑΟΡΖΚΑ 4. ΝΘΝΛΔΠ ΡΖΠ ΔΦΑΟΚΝΓΖΠ .............................................................. 109

Α) Οζόλεο από ηελ ελόηεηα «πλεπζηά κνπζηθά όξγαλα» ............................................... 110

ΠΝΔΤΣΑ ΜΟΤΗΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ....................................................................................... 110

1. Δηζαγσγή ........................................................................................................................ 110

1.1 Μνπζηθή ........................................................................................................................ 111

1.2 Πξνέιεπζε ηεο κνπζηθήο ........................................................................................... 111

2. Ζ κνπζηθή ζηελ αξραία Διιάδα .................................................................................. 112

2.1 Οη κνύζεο ..................................................................................................................... 113

2.2 Ζ κνπζηθή αγσγή ζηελ αξραία Διιάδα ................................................................... 113

2.3 Μνπζηθά όξγαλα ησλ αξραίσλ Διιήλσλ ................................................................. 114

3. Μνπζηθά όξγαλα ............................................................................................................ 114

3.1 Πίλαθαο κε θαηεγνξίεο κνπζηθώλ νξγάλσλ ............................................................ 115

3.2 Πλεπζηά κνπζηθά όξγαλα .......................................................................................... 116

3.2.1 Ξύιηλα πλεπζηά ........................................................................................................ 117

3.2.1.1 Κιαξίλν .................................................................................................................. 118

3.2.1.2 Φιάνπην ................................................................................................................. 119

3.2.1.3 Όκπνε .................................................................................................................... 120

3.2.1.4. Φαγθόην ................................................................................................................ 121

3.2.1.5 αμόθσλν .............................................................................................................. 122

3.2.2 Υάιθηλα πλεπζηά ...................................................................................................... 123

3.2.2.1 Σξνκπέηα ............................................................................................................... 124

3.2.2.2 Κόξλν ..................................................................................................................... 125

3.2.2.3 Σξνκπόλη................................................................................................................ 126

3.2.2.4 Σνύκπα .................................................................................................................. 127

3.3 Αλζξώπηλε θσλή ........................................................................................................ 128

4. Βηβιηνγξαθία .................................................................................................................. 129

Β) Οζόλεο από ηελ ελόηεηα «Αξραία Διιεληθά Πλεπζηά» .............................................. 130

ΑΡΥΑΗΑ ΔΛΛΖΝΗΚΑ ΜΟΤΗΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ...................................................................... 130

Page 4: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

4

1. Αξραία ειιεληθά πλεπζηά κνπζηθά όξγαλα ............................................................... 130

1.1 Απιόο ............................................................................................................................ 131

1.1.2 Καηαζθεπή ................................................................................................................ 133

1.1.3 Δίδε απιώλ ............................................................................................................... 135

1.1.4 Λαηξεία Γηνλύζνπ .................................................................................................... 136

1.2 ύξηγμ ή ζύξηγγα ......................................................................................................... 137

1.3 άιπηγγα....................................................................................................................... 139

1.4 Ύδξαπινο ..................................................................................................................... 139

2.Βηβιηνγξαθία ................................................................................................................... 140

Γ) Οζόλεο από ηελ ελόηεηα «θιάνπην κε ξάκθνο»...................................................... 141

ΦΛΑΟΤΣΟ ΜΔ ΡΑΜΦΟ ................................................................................................ 141

1. Δηζαγσγή ........................................................................................................................ 141

1.1Πξντζηνξηθά επξήκαηα ................................................................................................ 143

2. Σν όλνκα ηνπ θιάνπηνπ κε ξάκθνο ........................................................................... 145

3. Ζ ηζηνξία ηνπ .................................................................................................................. 146

3.1 Μεζαίσλαο ................................................................................................................... 147

3.2 Αλαγέλλεζε .................................................................................................................. 148

3.2.1 Σν θιάνπην κε ξάκθνο ζηε ινγνηερλία ................................................................ 151

3.3 Μπαξόθ ........................................................................................................................ 152

3.3.1 πλζέηεο θιάνπηνπ κε ξάκθνο .............................................................................. 154

3.4 Ζ παξαθκή ................................................................................................................... 157

3.5 Ζ ζύγρξνλε «αλαγέλλεζε» ....................................................................................... 157

4. Καηαζθεπαζηέο .............................................................................................................. 159

5. ύλνια θιάνπηνπ κε ξάκθνο ...................................................................................... 159

6. Υξήζε ζηα ζρνιεία ....................................................................................................... 160

8. Ζ νηθνγέλεηα ηεο θινγέξαο .......................................................................................... 161

9. Ζ θινγέξα ζηελ Διιάδα (πνηκεληθόο απιόο) ............................................................ 162

9.1 Παξαδνζηαθά ειιεληθά όξγαλα ................................................................................. 163

10. Δηθόλεο απιώλ από άιινπο ιανύο ........................................................................... 164

11. Αζθήζεηο-Γξαζηεξηόηεηεο .......................................................................................... 165

11.1 Φηδάθη.......................................................................................................................... 165

11.2 Δξώηεζε σζηνύ-Λάζνπο ....................................................................................... 165

11.3 πκπιήξσζε θελώλ ................................................................................................. 166

11.5 Γηαζεκαηηθέο αζθήζεηο ............................................................................................. 167

Page 5: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

5

Γ) Οζόλεο από ηελ ελόηεηα «παίδνληαο θινγέξα» .......................................................... 169

ΠΑΗΕΟΝΣΑ ΦΛΟΓΔΡΑ ................................................................................................... 169

1. Δηζαγσγή ........................................................................................................................ 169

1.1 Έιεγρνο πξηλ ην παίμηκν ............................................................................................ 169

1.2 πκβνπιέο γηα έλα ζσζηό παίμηκν ........................................................................... 170

2. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ήρνπ ........................................................................................ 171

2.1 Σνληθό ύςνο ................................................................................................................. 173

2.2 Έληαζε .......................................................................................................................... 174

2.3 Γηάξθεηα ........................................................................................................................ 175

2.4 Υξνηά ............................................................................................................................. 175

3. Σν ηξέλν ηεο κνπζηθήο/ Μέηξν-Γηαζηνιή-Ρπζκόο .................................................... 176

4. Μαζήκαηα θινγέξαο ..................................................................................................... 177

4.1 Ζ λόηα Η ...................................................................................................................... 178

4.2 Ζ λόηα ΛΑ ..................................................................................................................... 183

4.3 Ζ λόηα ΟΛ .................................................................................................................. 185

4.4 Αλαθαηεύνληαο ηηο λόηεο ............................................................................................ 187

4.5 Πξνρσξώληαο… ......................................................................................................... 192

5. Βηβιηνγξαθία .................................................................................................................. 193

Page 6: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

6

ΠΔΡΙΛΗΦΗ ηελ παξνχζα εξγαζία πεξηγξάθνληαη θάπνηεο εθαξκνγέο εμ απνζηάζεσο κνπζηθήο

εθπαίδεπζεο ζε ειεθηξνληθέο πιαηθφξκεο αλνηθηνχ θψδηθα, πνπ ππνζηεξίδνπλ

θηινινγηθέο γλψζεηο γηα ηε κνπζηθή θαη ηα πλεπζηά κνπζηθά φξγαλα, ηε ζεσξεηηθή

εθπαίδεπζε θαζψο θαη ηελ εθκάζεζε πλεπζηνχ κνπζηθνχ νξγάλνπ. Παξνπζηάδνληαη

θάπνηα καζήκαηα απφ ηελ Ηζηνξία ηεο Μνπζηθήο, ηελ Οξγαλνινγία θαη ηε Θεσξία ηεο

κνπζηθήο κε ρξήζε ζπζηήκαηνο εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο θαη εθκάζεζεο πλεπζηνχ

νξγάλνπ κέζσ ζπζηήκαηνο γηα εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία πλεπζηψλ κνπζηθψλ νξγάλσλ.

Σν πιηθφ ησλ καζεκάησλ πνπ αλαπηχζζεηαη απεπζχλεηαη βαζηθά ζε καζεηέο ηεο

πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο (Δ΄ θαη Σ΄ ηάμεο) κε δπλαηφηεηα παξαθνινχζεζεο θαη

επέθηαζεο ηνπ πιηθνχ ησλ εθαξκνγψλ γηα καζεηέο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ή θαη

γηα νπνηνλδήπνηε επηζπκεί λα αζρνιεζεί κε ην αληηθείκελν ηεο κνπζηθήο ηφζν ζε

ζεσξεηηθφ φζν θαη ζε πξαθηηθφ επίπεδν. Ζ νξγάλσζε θαη ε παξνπζίαζε ηνπ πιηθνχ

βαζίδνληαη ζην Γηαζεκαηηθφ Δληαίν Πξφγξακκα -Πιαίζην πνπδψλ. Πεξηιακβάλεη

ζεσξεηηθφ θαη πξαθηηθφ κέξνο κε δξαζηεξηφηεηεο πνπ έρνπλ ζαλ ζηφρν λα

θαιιηεξγήζνπλ ηηο δεμηφηεηεο ησλ καζεηψλ ζην κάζεκα ηεο κνπζηθήο.

Σν πεξηερφκελν ησλ καζεκάησλ απηψλ ελζσκαηψλεηαη ζηελ ειεθηξνληθή πιαηθφξκα εμ

απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο Moodle θαη ζπλδπάδεηαη κε ηηο ηερλνινγηθέο δπλαηφηεηεο πνπ

πξνζθέξεη ην ζχζηεκα κνπζηθήο δηδαζθαιίαο ησλ επξσπατθψλ πξνγξακκάησλ IMUTUS

(Interactive Music Tuition System) θαη VEMUS (Virtual European Music School) γηα εμ

απνζηάζεσο δηδαζθαιία πλεπζηψλ κνπζηθψλ νξγάλσλ. Ζ ειεθηξνληθή πιαηθφξκα

Moodle δηαηίζεηαη ειεχζεξα ζην Γηαδίθηπν. Ζ εθαξκνγή VEMUS δελ έρεη νινθιεξσζεί

αθφκε θαη βξίζθεηαη ζην ζηάδην ηεο αλάπηπμεο θαη έξεπλαο κε ζπκκεηνρή επξσπατθψλ

ζρνιείσλ, κεηαμχ απηψλ θαη απφ ηελ Διιάδα. Μεξηθά απφ ηα θαηλνηόκα ζηνηρεία ζε

απηέο ηηο εθαξκνγέο είλαη:

ε απηφκαηε αμηνιφγεζε ηεο εθηέιεζεο ηνπ ρξήζηε απφ ην ίδην ην πξφγξακκα

ε αθνπζηηθή αμηνιφγεζε ηεο εθηέιεζεο ηνπ ρξήζηε απφ νκάδα εθπαηδεπηψλ κέζσ

Γηαδηθηχνπ

Page 7: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

7

ε αλαγλψξηζε κηαο εθηέιεζεο θαη ε κεηαηξνπή ηεο ζε παξηηηνχξα θαη ζε MIDI1

(Musical Instrument Digital Interface) αξρεία

ε εηθνληθή πξαγκαηηθφηεηα πνπ βνεζάεη ηελ αλαπαξάζηαζε ησλ θηλήζεσλ ησλ

ρεξηψλ θαηά ηελ εθηέιεζε ηνπ κνπζηθνχ νξγάλνπ θαη απμάλεη ζεκαληηθά ηνλ ξεαιηζκφ

ηνπ καζήκαηνο.

1. ΔΙΑΓΧΓΗ ηελ παξνχζα εξγαζία ζα εμεηάζνπκε ηηο δπλαηφηεηεο ρξήζεο ηνπ Γηαδηθηχνπ ζην κάζεκα

κνπζηθήο ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κέζα απφ θάπνηεο εθαξκνγέο εμ απνζηάζεσο

εθπαίδεπζεο θαζψο θαη ηα παηδαγσγηθά νθέιε απφ απηήλ ηε δηαδηθαζία. Αξρηθά ζα

αλαθεξζνχκε γεληθά ζηηο Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο γηα ηελ

εθπαίδεπζε θαη ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαζψο θαη ηε κνπζηθή εθπαίδεπζε θαη

ηνλ ηξφπν πνπ κπνξνχλ ζπλδπαζζνχλ κεηαμχ ηνπο.

Ζ κνπζηθή εθπαίδεπζε θαηά ηνλ Swanwick (1979) γηα λα είλαη ηζνξξνπεκέλε θαη

νινθιεξσκέλε πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ηνπο εμήο ηνκείο: ζχλζεζε, εθηέιεζε, αθξφαζε,

θηινινγία θαη ηερληθή-δεμηνηερλία. Απφ ηνπο παξαπάλσ ηνκείο ε ζχλζεζε, ε εθηέιεζε

θαη ε αθξφαζε απνηεινχλ ην δεκηνπξγηθφ θνκκάηη ηεο κνπζηθήο εθπαίδεπζεο, ελψ ε

θηινινγία (ηζηνξηθέο-κνπζηθνινγηθέο γλψζεηο) θαη ε εμάζθεζε ηεο δεμηνηερλίαο

ζηνρεχνπλ ζηελ ππνζηήξημε ησλ πξνεγνχκελσλ. ζνλ αθνξά ζηελ εμ απνζηάζεσο

εθπαίδεπζε, ην ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ηεο είλαη ε απφζηαζε. Γηδάζθσλ θαη

δηδαζθφκελνο δελ κνηξάδνληαη ηνλ ίδην θπζηθφ ρψξν, πνπ θαηά παξάδνζε είλαη ε ζρνιηθή

ηάμε, αιιά επηθνηλσλνχλ έκκεζα [Keegan 2001:47]. Απηφο είλαη θη έλαο βαζηθφο ιφγνο

πνπ ε κνπζηθή δελ απνηέιεζε αληηθείκελν πνπ πξνζθεξφηαλ ζηηο πξψηεο εθαξκνγέο

πξνγξακκάησλ εμ απνζηάζεσο κάζεζεο. ηαλ ζθεθηφκαζηε ηε κνπζηθή, καο έξρεηαη ζην

κπαιφ θάηη ην δσληαλφ, ν ήρνο ηεο. Πσο ινηπφλ κπνξεί λα γίλεη εθηθηή ε κάζεζε ησλ

ήρσλ κέζα απφ, αο πνχκε, «αιιεινγξαθία»;

1 MIDI Musical Instrument Digital Interface: ηα ειιεληθά «ςεθηαθή δηαζχλδεζε κνπζηθψλ νξγάλσλ». Αλαθέξεηαη ζηνλ εμ

απνζηάζεσο έιεγρν θαη ηελ επηθνηλσλία αλάκεζα ζε ειεθηξνληθά κνπζηθά φξγαλα θαη άιιεο ζπζθεπέο, φπσο ειεθηξνληθνί

ππνινγηζηέο κε ινγηζκηθφ κνπζηθήο εγγξαθήο (sequencer ), ξπζκνκεραλέο (drum-machines), δεηγκαηνιήπηεο (samplers), ζπλζεηεηέο

κε δπλαηφηεηα κνπζηθήο εγγξαθήο (workstation synthesizer), ζπζθεπέο ζπγρξνληζκνχ θ.ά. αλεμαξηήησο θαηαζθεπαζηή.

Page 8: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

8

Απφ ηηο παξακέηξνπο ηεο κνπζηθήο πνπ αλαθέξζεθαλ πην πάλσ νη θηινινγηθέο γλψζεηο

γηα ηε κνπζηθή είλαη απηέο πνπ έσο ηψξα θαίλεηαη λα πξνζθέξνληαη ηδηαίηεξα γηα κάζεζε

απφ απφζηαζε. Αληίζεηα ε παξάκεηξνο ηεο κνπζηθήο κάζεζεο πνπ κέρξη πξηλ απφ ιίγν

θαηξφ αθφκε θαηλφηαλ αζπκβίβαζηε κε ηελ εμ απνζηάζεσο κάζεζε ήηαλ ε εθκάζεζε

νξγάλνπ, ε νπνία κπνξεί πιένλ λα θαηαζηεί δπλαηή θαη ζε ζπλδπαζκφ κε γξαπηά θείκελα,

παξηηηνχξεο, ηξηζδηάζηαηα γξαθηθά θαη θσηνγξαθίεο, ερνγξαθεκέλε κνπζηθή θαη βίληεν,

online «δσληαλήο» ζπλνκηιίαο κε θσλή θαη εηθφλα (12).

1.1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΔ ΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΔΠΙΚΟΙΝΧΝΙΑ

ΓΙΑ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

1.1.1 Γηεζλήο θαηάζηαζε

Με ηελ εμέιημε ηεο επηζηήκεο θαη ηε ζεακαηηθή εηζαγσγή ηεο ηερλνινγίαο ζε φινπο

ζρεδφλ ηνπο ηνκείο ηεο δσήο ηνπ αλζξψπνπ ε βηνκεραληθή θνηλσλία κεηαηξέπεηαη ζε

θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηεο γλώζεο. Σαπηίδεηαη κε ηελ αλάπηπμε ησλ λέσλ

ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ηηο επηπηψζεηο πνπ απηή ζπλεπάγεηαη ζηελ θνηλσλία

θαη ηελ εθπαίδεπζε (26, ζει.19).

Ζ παγθνζκηνπνίεζε ηεο νηθνλνκηθήο, θνηλσληθήο, ηερλνινγηθήο θαη πνιηηηζκηθήο δσήο

δεκηνχξγεζε λέεο αλάγθεο σο πξνο ηηο γλψζεηο θαη ηηο ηθαλφηεηεο, πνπ απαηηνχληαη ζηελ

λέα κνξθή ηεο θνηλσλίαο. Με ηελ επηθξάηεζε ηεο πιεξνθνξίαο σο νηθνλνκηθνχ,

πνιηηηθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ αγαζνχ, ε ηθαλφηεηα αλαδήηεζεο, επεμεξγαζίαο, αλάιπζεο,

εξκελείαο, ζχλζεζεο, αμηνιφγεζεο θαη ρξήζεο ηεο πιεξνθνξίαο απνθηά κεγαιχηεξε αμία

απφ ηελ παξαδνζηαθή απνκλεκφλεπζε θαη κεηάδνζε γλψζεσλ θαη πιεξνθνξηψλ θαη νη

καζεηέο θαινχληαη πιένλ λα αληηκεησπίζνπλ ηελ λέα θνηλσλία πνπ δηακνξθψλεηαη (26,

ζει. 44). Ζ παξνπζία ηεο εηθφλαο εκθαλίδεηαη ζεκαληηθή ζε φιεο ηηο πηπρέο ηεο

εθπαηδεπηηθήο γλψζεο θαη απνηειεί ηελ αθεηεξία ηεο αλάπηπμεο κηαο ηδηαίηεξεο κνξθήο

ηδενινγίαο, πνπ επηθέξεη ηεξάζηηεο νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο, πνιηηηθέο θαη πνιηηηζκηθέο

κεηαβνιέο (9, ζει. 15). Ζ πεξίνδνο απηή ραξαθηεξίδεηαη ζαλ επνρή ηεο ηερλνινγηθήο

εηθφλαο, ηεο νπνίαο ν ιφγνο ζπληζηά ην επηθνηλσληαθφ ηζνδχλακν ηνπ θαηαλαισηηζκνχ ή

δηαθνξεηηθά ηεο θπξηαξρίαο ηεο απιήο εηθφλαο (ζπκβνιηθήο αμίαο) ζηνλ ηξφπν ζθέςεο

θαη δσήο. Ο «πνιηηηζκφο ηεο εηθφλαο» θαη ε «εηθνληθή ηδενινγία» ηζρπξνπνηνχληαη

θνηλσληθά ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ κε ηε δπλακηθή είζνδφ ηνπο θαη ζηελ εθπαηδεπηηθή

Page 9: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

9

δηαδηθαζία. Με απηφ ηνλ ηξφπν ζπκβάιινπλ ψζηε λα κεηαβιεζεί ε νξγάλσζε θαη ν

ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρνιείνπ θαζψο θαη ε εθπαηδεπηηθή γλψζε (9, ζει. 17).

Δίλαη επξέσο απνδεθηφ φηη νη εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο ησλ Ζ/Τ ζηνρεχνπλ ζηε

βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο δηδαζθαιίαο ή ηνπ ηξφπνπ νηθνδφκεζεο ηεο κάζεζεο θαη

κπνξνχλ λα ζπληειέζνπλ κε νπζηαζηηθφ ηξφπν ζηελ ππνζηήξημε ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο

θαη ηελ ελίζρπζε ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο [ Joassen, 2004, Γεκεηξαθνπνχινπ, 2004,

Adelberger, Collis & Pawlowski, 2002, Κπλεγφο & Γεκαξάθε, 2002, Ράπηεο & Ράπηε,

2002]. Αλεμάξηεηα απφ ην παηδαγσγηθφ πιαίζην ρξήζεο ηνπο είλαη εμίζνπ ρξήζηκεο θαη

σθέιηκεο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία (13, ζει. 112). Απνηεινχλ ζχγρξνλν επνπηηθφ

κέζν δηδαζθαιίαο ζηα δηάθνξα γλσζηηθά αληηθείκελα ή εληζρχνπλ ην καζεηή ψζηε λα

απνθηήζεη δεμηφηεηεο θαη γλψζεηο πςεινχ επηπέδνπ θαη αλεμάξηεηεο απφ ζπγθεθξηκέλν

γλσζηηθφ αληηθείκελν, απνηεινχλ δειαδή γλσζηηθά εξγαιεία γηα ηελ αλάπηπμε απηψλ

ησλ δεμηνηήησλ.

Ο φξνο εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία αλαθέξεηαη ζηε ρξεζηκνπνίεζε ηερλνινγηψλ θαη

ηερληθψλ ζπζθεπψλ ζηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε [νινκσλίδνπ, 1999, Καλάθεο, 1989]

αιιά θαη γεληθά ζηελ νξζνινγηθή ρξήζε κηαο ή πεξηζζνηέξσλ ηερλνινγηψλ κε ζθνπφ ηελ

απφθηεζε ελφο εθπαηδεπηηθνχ απνηειέζκαηνο (13, ζ.ζ. 14-15). Ζ εθπαηδεπηηθή

πιεξνθνξηθή άξρηζε απφ ην 1960 πεξίπνπ κε ηελ ελζσκάησζε θεηκέλνπ θαη γξαθηθψλ

ζηα πιαίζηα ηεο δηδαζθαιίαο πνπ βαζίδεηαη ζηνπο ππνινγηζηέο. Απφ ην 1972 πξνέθπςε ε

ηδέα ηεο ειεγρφκελεο απφ ην καζεηή εθπαίδεπζεο θαη κηα ζπγθεθξηκέλε θηινζνθία γηα ηε

ζρεδίαζε εθπαίδεπζεο βαζηζκέλεο ζε ππνινγηζηέο, ηεο νπνίαο φκσο ην θφζηνο ήηαλ

ηδηαίηεξα πςειφ (21, ζει.4).

Με ηνλ φξν Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ (ΣΠΔ) ραξαθηεξίδνληαη

νη ηερλνινγίεο πνπ επηηξέπνπλ ηελ επεμεξγαζία θαη ηε κεηάδνζε πνηθίισλ κνξθψλ

αλαπαξάζηαζεο ηεο πιεξνθνξίαο (ζχκβνια, εηθφλεο, ήρνη, βίληεν) θαζψο θαη ηα κέζα

πνπ είλαη θνξείο απηψλ ησλ κελπκάησλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ εμειηρζεί ξαγδαία

θαη ζπλεηέιεζαλ ζε ζεακαηηθέο αιιαγέο ζηα επαγγέικαηα, ηελ παξαγσγή θαη ηελ

νηθνλνκία (13, ζει. 16).

Οη ρξήζεηο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία έρνπλ επηηξέςεη ζεκαληηθέο

εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο ηφζν ζηε δηδαθηηθή θαη καζεζηαθή δηαδηθαζία φζν θαη ζηε

δηαρείξηζε ηνπ ζρνιηθνχ πεξηβάιινληνο. Οη δηαθνξεηηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ αθνξνχλ

ζηελ έληαμε ηεο πιεξνθνξηθήο ή γεληθφηεξα ησλ ΣΠΔ ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα είλαη

Page 10: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

10

θάζε θνξά ζπλάξηεζε πνιιψλ παξακέηξσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε: ην πξφγξακκα ζπνπδψλ,

ην επίπεδν εθπαίδεπζεο πνπ αθνξά ε εηζαγσγή θαη ε έληαμε, ηνπο πξνο επίηεπμε

δηδαθηηθνχο θαη γλσζηηθνχο ζηφρνπο, ηηο νηθνλνκηθέο, πνιηηηθέο θαη θνηλσληθέο ζπγθπξίεο,

ηελ πεξίνδν ηεο εηζαγσγήο, ην επίπεδν ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο, ηηο θηινζνθηθέο θαη

ηδενινγηθέο ζεσξήζεηο ησλ πξσηεξγαηψλ ηεο έληαμεο [Κφκεο θαη Μηθξφπνπινο, 2001]

(13, ζει. 17).

ηε ζεκεξηλή επνρή ην Γηαδίθηπν (Internet) απνηειεί ζα ιέγακε ηε κεγαιχηεξε

εγθπθινπαίδεηα ηνπ θφζκνπ, έλα κέζν γηα πιεξνθφξεζε/ελεκέξσζε θαη ςπραγσγία. Οη

ηερλνινγίεο ηνπ Γηαδηθηχνπ πνπ αλαπηχζζνληαη δηεζλψο εμειίζζνληαη ξαγδαία. Μηα απφ

απηέο είλαη ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε. Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε (distance

education) κε ρξήζε ηερληθψλ εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο έρεη ζαλ ζηφρν ηελ εμ

απνζηάζεσο κάζεζε. Οη ζχγρξνλεο κνξθέο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ζπληζηνχλ

νινθιεξσκέλα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα παξνρήο εθπαίδεπζεο κε ρξήζε πξνεγκέλσλ

δηθηπαθψλ ππεξεζηψλ, επηηξέπνληαο ζηνπο νξγαληζκνχο παξνρήο ηεο λα πξνζθέξνπλ

εθπαίδεπζε πξαθηηθά ζε ρξήζηεο πνπ βξίζθνληαη ζε νπνηνδήπνηε κέξνο ζηνλ θφζκν.

εκαληηθφ ξφιν ζε απηή ηελ εμέιημε παίδεη ε ζχγθιηζε ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ

ηειεπηθνηλσληψλ θαη ε δεκηνπξγία ησλ δηθηχσλ ππνινγηζηψλ (13, ζ.ζ. 210-211).

1.1.2 Παξνύζα θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα

Ζ Διιάδα είλαη κηα ρψξα πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ζπγθεληξσηηθφ ζχζηεκα κε αιιαγή

ηεο θνηλσληθήο ηάμεο θαη γεληθά απνπζία βηνκεραληθήο αλάπηπμεο, έξεπλαο θαη

επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο. Ζ ζρέζε ηεο κε ηηο ηερλνινγίεο δελ είλαη απηή ησλ

αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ. Σν Γηαδίθηπν άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη πεξίπνπ ηελ ηειεπηαία

δεθαεηία. χκθσλα κε ηε λέα έθζεζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο ζρεηηθά κε ηελ πξφνδν

ζηηο TΠE ε ζέζε ηεο Διιάδαο παξνπζηάδεη ζηαζεξή βειηίσζε, σζηφζν νη επηδφζεηο

παξακέλνπλ ρακειέο, θαηαηάζζνληαο ηε ρψξα καο ζηηο ηειεπηαίεο ζέζεηο αλάκεζα ζηα

θξάηε κέιε ηεο ΔΔ. Σν πνζνζηφ ρξεζηψλ ηνπ Γηαδηθηχνπ είλαη 28% (κέζνο φξνο ΔΔ:

51%) θαη καο ηνπνζεηεί ζηελ πξνηειεπηαία (26ε) ζέζε. Ζ δηείζδπζε ηεο

επξπδσληθφηεηαο ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2008 είρε θηάζεη ην 9,1% (πνζνζηφ πνιχ

ρακειφηεξν απφ ηνλ κέζν φξν ηεο ΔΔ πνπ βξίζθεηαη ζην 20%). ηελ έθζεζε ζεκεηψλεηαη

επίζεο ε πεξηνξηζκέλε ρξήζε online ππεξεζηψλ, θπξίσο απφ ηνπο ηδηψηεο, παξά ηελ

πξφνδν πνπ έρεη ζεκεησζεί ζηνλ ηνκέα ηεο δηάζεζεο ησλ δεκφζησλ ππεξεζηψλ online.

Page 11: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

11

πγθεθξηκέλα, φζνλ αθνξά ζηε ρξήζε online ππεξεζηψλ απφ ηδηψηεο, ε Διιάδα

βξίζθεηαη ζηελ 26ε ζέζε, κεηαμχ ησλ 27 θξαηψλ κειψλ. Αληίζεηα, ε ρξήζε online

ππεξεζηψλ απφ ηηο επηρεηξήζεηο βξίζθεηαη αξθεηά πςειφηεξα απφ ηνλ κέζν επξσπατθφ

φξν. Σέινο, θάησ απφ ηνλ κέζν φξν βξίζθνληαη θαη νη δείθηεο ζρεηηθά κε ηηο γλψζεηο

ΣΠΔ ηνπ γεληθνχ πιεζπζκνχ θαη ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ.

Σν ειιεληθό ζρνιείν παξ’ φια απηά πξνζπαζεί λ’ αθνινπζήζεη ηηο ηάζεηο ησλ άιισλ

αλαπηπγκέλσλ θξαηψλ έζησ θαη κε θαζπζηέξεζε 20 ρξφλσλ.{χκθσλα κε έθζεζε ηνπ

ΟΟΑ δελ ππάξρνπλ νη αλαγθαίνη πφξνη, ψζηε ηα ζρνιεία λα εμνπιηζηνχλ κε ηνλ

αλαγθαίν αξηζκφ ζπζηεκάησλ ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο θαη ζε θαηάιιεινπο ρψξνπο}. Με

βάζε ηα ζηνηρεία ηνπ ΤΠΔΠΘ ε αλαινγία Ζ/Τ αλά καζεηή είλαη 1/20. ηα πεξηζζφηεξα

ζρνιηθά ζπγθξνηήκαηα θπξίσο ηεο Πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ππάξρνπλ ηεξάζηηεο

ειιείςεηο ζε ζρέζε κε ζηνηρεηψδε ππνδνκή. Τπάξρνπλ ππνδνκέο θπξίσο ζηελ

Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε, νη νπνίεο βεβαίσο απαηηνχλ αλαβάζκηζε. Παξφια απηά είλαη

ξαγδαίεο νη εμειίμεηο θαη δπλακηθέο νη αιιαγέο ζηελ εθπαίδεπζε.

1.1.2.1 Η Μνπζηθή ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε

Ζ κνπζηθή ζηελ Πξσηνβάζκηα, φπσο θαη ζηελ Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε (εθηφο βέβαηα

απφ ηα Μνπζηθά ρνιεία ηεο Γεπηεξνβάζκηαο) είλαη κάζεκα πνπ δηδάζθεηαη κφλν κηα

ψξα ηελ εβδνκάδα. Μφλν ζην νινήκεξν δεκνηηθφ ζρνιείν, εθφζνλ ην επηιέμνπλ νη

καζεηέο δηδάζθεηαη επηπιένλ δχν ψξεο ηελ εβδνκάδα. ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηεο

Πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ην κάζεκα ηεο κνπζηθήο έρεη ζπκπεξηιεθζεί εδψ θαη

δεθαπέληε ρξφληα. κσο κφιηο ην ηξέρνλ ζρνιηθφ έηνο (2007-2008) θπθινθφξεζαλ ζηα

Γεκνηηθά ζρνιεία ηα βηβιία κνπζηθήο θαη ηα ηεηξάδηα εξγαζηψλ ηνπ Οξγαληζκνχ γηα

ηνπο καζεηέο ησλ ηάμεσλ Γ΄, Γ΄, Δ΄ θαη Σ΄ ηάμεσλ κφλν ηνπ πξσηλνχ θχθινπ, φρη ηνπ

νινήκεξνπ. Δίλαη ζεηηθφ ην φηη ππάξρνπλ γηα πξψηε θνξά βηβιία κνπζηθήο ζηελ

πξσηνβάζκηα, φπσο θαη βηβιία δαζθάισλ θαη ηεηξάδηα εξγαζηψλ γηα ηνπο καζεηέο θαη

έλα CD-ROM. Αλεζπρεηηθφ φκσο είλαη ην γεγνλφο φηη ε κνπζηθή ηείλεη λα

αληηκεησπίδεηαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ σο θαηαθεξκαηηζκέλε ερνθηλεηηθή δηαδηθαζία, σο

εγθπθινπαηδηζκφο, σο επηζηεκνληθή γλψζε/γξαπηή δηαδηθαζία θαη σο δηαδηθαζία

παζεηηθή/θαηαλαισηηθή. Γπζηπρψο αλ θαη ε αμία ηνπ καζήκαηνο είλαη κεγάιε θαη απφ

ηνπο καζεηέο ππάξρεη κεγάιν ελδηαθέξνλ, ζηελ νπζία είλαη ππνβαζκηζκέλν πξψηα απ’

φια εμαηηίαο ηεο ηεξάζηηαο έιιεηςεο ππνδνκήο ησλ δεκφζησλ ζρνιείσλ ζε αίζνπζεο

δηδαζθαιίαο, κνπζηθά φξγαλα, επνπηηθά κέζα θ.ά.

Page 12: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

12

Ζ κνπζηθή είλαη θαηεμνρήλ νπηηθναθνπζηηθφ κάζεκα, ζηε δηεμαγσγή ηνπ νπνίνπ ε

αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ απνηειεί κηα άιιε πξφηαζε έμσ απφ ηελ παξαδνζηαθή δηδαζθαιία,

ε νπνία πιένλ κε ηηο δηαξθψο απμαλφκελεο αλάγθεο δελ επαξθεί. Σα βηβιία απφ κφλα

ηνπο δελ δχλαληαη λα θαιχςνπλ απηέο ηηο αλάγθεο, είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλα κέζα. Οη

ΣΠΔ θαη πην ζπγθεθξηκέλα ην Γηαδίθηπν είλαη έλα πεδίν κε πινχζην πιηθφ απφ ην νπνίν

κπνξεί λα αληιήζεη ν εθπαηδεπηηθφο ζηνηρεία, ψζηε λα ζπληειέζεη ζηελ πην

νινθιεξσκέλε παξνπζίαζε ηεο χιεο θαη ηελ θαιχηεξε εκπέδσζε ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο

κνπζηθήο κέζα ζηελ ηάμε ηνπ ή ην εξγαζηήξην πιεξνθνξηθήο ρσξίο λα ρξεηάδεηαη πξψηα

απ’ φια λα θνπβαιάεη θάζε θνξά ηηο ακέηξεηεο «απνζθεπέο» ηνπ γηα ην κάζεκα (πίλαθεο,

θαζεηφθσλα, CD-players, DVD-players, φξγαλα θαη δηάθνξα άιια). Δπηπιένλ, φπσο

είλαη γλσζηφ, ζηα παηδηά φπσο πξνθχπηεη απφ ζρεηηθέο έξεπλεο (2, ζει.11) ζε ειηθίεο

απφ επηά ή νθηψ εηψλ θαη πάλσ θαη ε ηερλνινγία θαη ε κνπζηθή πξνθαινχλ ηδηαίηεξν

ελδηαθέξνλ, ηζρπξφ θίλεηξν γηα ηε κάζεζε.

1.2 ΓΔΝΙΚΔ ΑΛΛΑΓΔ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΜΔ ΣΗΝ

ΔΙΑΓΧΓΗ ΣΧΝ ΣΠΔ

Οη αιιαγέο πνπ επέθεξε ε δηείζδπζε ηεο ηερλνινγίαο δηεζλψο ζην ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο

ππήξμαλ πνιχ έληνλεο θαη είραλ ηεξάζηηαο ζεκαζίαο ζπλέπεηεο, φρη κφλν γηα ην

εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Αλαιπηηθφηεξα ζπλνςίδνληαη ζηα εμήο:

Ζ λέα κνξθή ηεο εθπαίδεπζεο παξνπζηάδεηαη πιένλ κε άμνλα ηελ

αηζζεηηθνπνίεζε (9, ζει. 386) ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα, ηα θηίξηα, ηα κέζα

δηδαζθαιίαο θ.ά. Ζ ρξήζε θαη ε πξνέιεπζε ησλ εηθνληζηηθψλ κέζσλ ηαπηίδεηαη κε

ηελ ςπραγσγία, ηε δηαθήκηζε, ηελ εκπνξεπκαηνπνίεζε θαη ηε ζπκβνιηθή

εκπνξεπκαηηθή παξαγσγή θαη θαηαλάισζε θη απηέο κε ηε δηακφξθσζε ησλ

θνηλσληθψλ ζεζκψλ θαη ζρέζεσλ. Σν ηδαληθφ πξφηππν είλαη ε ζπλέλσζε

επηζηήκεο θαη ηέρλεο, πνπ θπξηαξρεί θαη ζε φιεο ηηο εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο ησλ

ΣΠΔ.

Ζ εθπαίδεπζε ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο παξνπζηάδεηαη ζαλ θαηαλαισηηθφ αγαζφ

(ππεξεζία) θαη νη εθπαηδεπηηθνί ζαλ παξαγσγνί ππεξεζηψλ πνπ πηνζεηνχλ ηα

καζεηνθεληξηθά κνληέια δηδαζθαιίαο αληηθαζηζηψληαο ηα δαζθαινθεληξηθά (9,

ζει. 370). Ηδηαίηεξα έληνλν παξνπζηάδεηαη απηφ ην θαηλφκελν ζηηο δηαθφξσλ

Page 13: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

13

εηδψλ εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο (εθπαηδεπηηθά πξντφληα ζηελ αγνξά, ην

Γηαδίθηπν, εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία θ.ά.).

Οη δπλαηφηεηεο ησλ πνιπκέζσλ είλαη πηα πνιχ αλαπηπγκέλεο θαη

ελζσκαηψλνληαη ζε εθαξκνγέο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ πνιχ βειηησκέλα εξγαιεία

δεκηνπξγίαο γηα ηελ επεμεξγαζία βίληεν, ήρνπ, θηλνχκελσλ παξαζηάζεσλ θαη

θσηνγξαθηψλ (21, πξφινγνο).

ηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα παξαηεξείηαη ε κεηάβαζε απφ ηα επηκέξνπο

γλσζηηθά αληηθείκελα πξνο ηηο ζεκαηηθέο ελφηεηεο (9, ζει. 373), ε ζχλζεζε

αθεξεκέλεο γλψζεο θαη ησλ εθαξκνγψλ ηεο ζε ζπγθεθξηκέλεο θαηαζηάζεηο ηνπ

εκπεηξηθά αληηιεπηνχ θφζκνπ κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ησλ δηαλνεηηθψλ

ηθαλνηήησλ θαη ηεο ηθαλφηεηαο γηα έξεπλα, αλαθάιπςε θαη πξνβιεκαηηζκφ ησλ

καζεηψλ. Ζ ζηξνθή πξνο ηηο ζεκαηηθέο ελφηεηεο θαη ε νκνηφηεηα κε θείκελα

ηερλνινγηθήο εηθφλαο γίλεηαη ηελ επνρή πνπ θπξηαξρνχλ ηα κέζα ηεο

ηερλνινγηθήο εηθφλαο, ηα νπνία ζπκβάιινπλ ζηε δηακφξθσζε θνηλσληθψλ

ζεζκψλ, αληηιήςεσλ θ.ά. Έλαο πνιχ ζεκαληηθφο παξάγνληαο πνπ ζπλεηέιεζε ζ’

απηφ ην θαηλφκελν είλαη θαη πάιη ε αλάπηπμε ηνπ Γηαδηθηχνπ. Ζ δηαζεκαηηθή

πξνζέγγηζε ζπληζηά ηε δπλαηφηεηα ζπγθξφηεζεο εληαίνπ ζπλφινπ γλψζεσλ θαη

δεμηνηήησλ θαη δηαθαίλεηαη έληνλε ε αλάγθε δηακφξθσζεο πξνζσπηθήο άπνςεο.

Ο αθαδεκατθφο πξνζαλαηνιηζκφο ηνπ Γηαδηθηχνπ έρεη πηα κεηαζρεκαηηζζεί ζε

δίθηπν ππνινγηζηψλ ζρεδφλ γηα φινπο κε δπλαηφηεηα δηαζχλδεζεο θαη ησλ

ζρνιείσλ (21, πξφινγνο).

Βεβαίσο πξνυπφζεζε γηα φια απηά απνηέιεζε ε ξαγδαία αλάπηπμε ηνπ

εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ δειαδή νη εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ (αιιά θαη ελ γέλεη

πιηθνχ) πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ππνινγηζηηθή ππνζηήξημε ηεο δηδαζθαιίαο

θαη ηεο κάζεζεο (13, ζει. 73). Σν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, φηαλ βέβαηα είλαη πνηνηηθφ,

παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο γηαηί κπνξεί λα ζπκβάιεη

ζηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο δηδαζθαιίαο θαη λα εληζρχζεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ

νπνίν νη καζεηέο θαηαζθεπάδνπλ ηηο γλψζεηο (26, ζει. 21). Σν πιενλέθηεκα πνπ

έρνπλ ηα ινγηζκηθά ζε ζρέζε κε άιινπ είδνπο εθπαηδεπηηθά πιηθά είλαη φηη

κπνξνχλ λα γίλνπλ πνιχ γνεηεπηηθά θαη λα πξνζειθχνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπ

ρξήζηε είηε ζην ζπίηη είηε ζην ρψξν εξγαζίαο, ζρνιείν θ.ιπ.

Ζ ηερλνινγία φκσο, φπσο θαη ε εθπαίδεπζε, δελ αλαπηχζζνληαη ζε ηδενινγηθφ

θελφ (26, ζει. 21). Σα ινγηζκηθά αθνινπζνχλ θη απηά θάπνηνπο ηξφπνπο –

Page 14: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

14

κεζφδνπο δηδαζθαιίαο πνπ αληαπνθξίλνληαη ζε θάπνηα ζεσξία κάζεζεο ή

ζπλδπαζκφ θάπνησλ ζεσξηψλ κάζεζεο θαη αθνινπζνχλ θάπνηα ζπγθεθξηκέλε

δηαδηθαζία θαηά ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ αλάπηπμή ηνπο. Οη εθπαηδεπηηθέο ζεσξίεο

έρνπλ ππνβιεζεί ζε κεγάιεο αιιαγέο. ηηο ζπκπεξηθνξηζηηθέο ζεσξίεο θαη ηηο

γλσζηηθέο πξνζηέζεθαλ νη θνλζηξνπβηζηηθέο κέζα απφ ηηο νπνίεο δίλεηαη έκθαζε

ζηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε, ηε δηδαζθαιία κε ζχλδεζε ζε ξεαιηζηηθά πιαίζηα, ηε

ζεσξία ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηηο λέεο κεζνδνινγίεο ησλ ππεξκέζσλ θαη ησλ

πξνζαξκνζηηθψλ εθπαηδεπηηθψλ πεξηβαιιφλησλ (21, πξφινγνο). Ο βαζηθφο

ζηφρνο πνπ επηδηψθεηαη κε ηελ εθαξκνγή θαη ρξήζε ελφο εθπαηδεπηηθνχ

ινγηζκηθνχ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία είλαη ε κάζεζε.

Με ηελ αλάπηπμε ηνπ Γηαδηθηχνπ ηδηαίηεξα είλαη εθηθηή ε ζπλερήο εκπινθή κε ηε

κάζεζε ζε φιε ηε δηάξθεηα ηνπ βίνπ, απαξαίηεηε εμαηηίαο ησλ αιιαγψλ ζηα

επαγγέικαηα θαη ηεο κφληκεο αχμεζεο ηεο αβεβαηφηεηαο ζηε ζχγρξνλε δηαβίσζε.

Μεγάιν ξφιν ζηε δηα βίνπ κάζεζε παίδεη ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε, έλα

ζχλνιν δειαδή εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη δξαζηεξηνηήησλ, ζηα νπνία ν

εθπαηδεπηήο θαη ν εθπαηδεπφκελνο δελ βξίζθνληαη ζηνλ ίδην θπζηθφ ρψξν ιφγσ

θνηλσληθψλ, γεσγξαθηθψλ ή νηθνλνκηθψλ θ.ά. ζπλζεθψλ.

Αθφκε βεβαίσο ππάξρνπλ αληηθξνπφκελεο απφςεηο ζε ζρέζε κε ην πψο πξέπεη λα

ρξεζηκνπνηνχληαη νη ππνινγηζηέο ψζηε λα δηεπθνιχλνπλ ηε δηδαζθαιία θαη ηε

κάζεζε. εκαληηθή πιένλ δελ είλαη ε γλψζε απφ κφλε ηεο αιιά ν ηξφπνο λα καζαίλεη

θαλείο, δειαδή λα καζαίλνπκε πψο λα καζαίλνπκε... (17, ζει. 81).

1.3 ΔΞ ΑΠΟΣΑΔΧ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

Σα δηθηπαθά πεξηβάιινληα κάζεζεο έρνπλ σο ζηφρν λα «ππνζηεξίμνπλ» (scaffold) ηνπο

ρξήζηεο ηνπο ψζηε λα καζαίλνπλ κέζα ζε κηα ζπλεξγαηηθή θνηλόηεηα, κε παξαγσγηθφ

ηξφπν. Παξέρνπλ εξγαιεία γηα ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ αληαιιαγή ηδεψλ, εξγαιεία

πξφζβαζεο ζε αξρεία θάζε ηχπνπ πιεξνθνξίαο, ζπκβνπιεπηηθή θαηά ηε δηάξθεηα

δξαζηεξηνηήησλ επίιπζεο πξνβιήκαηνο, εξγαιεία γξαπηήο θαη νπηηθήο επηθνηλσλίαο,

θαη, δεπηεξεπφλησο, εξγαιεία γηα θνηλή ρξήζε ρψξσλ εξγαζίαο θαη πινπνίεζεο

δξαζηεξηνηήησλ [Dimitracopoulou & Petrou, 2003]. ην πιαίζην απηφ γίλεηαη ρξήζε

πνιιαπιώλ κνξθώλ αλαπαξάζηαζεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη πνιιψλ θαλαιηψλ

επηθνηλσλίαο ψζηε λα παξέρνληαη επθαηξίεο βνήζεηαο γηα λα θαηαλνεί ν έλαο ηνλ άιινλ.

Δπηπξφζζεηα, αλαπηχζζεηαη απμεκέλν ελδηαθέξνλ γηα ηε ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ ζηε

Page 15: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

15

δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε κέζσ δηακνηξαζκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ηελ εκπινθή ησλ

καζεηψλ ζε θνηλέο λνεηηθέο θαη πνιηηηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο κε επηζηήκνλεο γηα ηε

δεκηνπξγία θνηλνηήησλ γλώζεο [Scardamalia & Bereiter, 1994].

Με ηε ζχλδεζε ζην Γηαδίθηπν ν ρξήζηεο έρεη πιένλ ζηε δηάζεζή ηνπ έλαλ ηεξάζηην φγθν

πιεξνθνξηψλ, κπνξεί λα θάλεη εηθνληθέο επηζθέςεηο ζε βηβιηνζήθεο, κνπζεία θαη άιινπο

ρψξνπο, λα ζπλεξγαζζεί κε άιινπο πνπ δελ βξίζθνληαη ζηνλ ίδην θπζηθφ κε απηφλ ρψξν

θαη λα παξαθνινπζήζεη ζεηξά καζεκάησλ απφ απφζηαζε αθνινπζψληαο λέεο κεζφδνπο

εμ απνζηάζεσο ππνζηήξημεο θαη δηδαζθαιίαο κε πεξηβάιινληα ηειεθπαίδεπζεο

θαηάιιεια γηα εμαηνκηθεπκέλε ή ζπλεξγαηηθή κάζεζε. Σφζν ν καζεηήο φζν θαη ν

εθπαηδεπηηθφο έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο έλα ηζρπξφ εξγαιείν πιεξνθφξεζεο θαη

κεηαθνξάο γλψζεο, αξθεί λα είλαη ζε ζέζε λα θξίλνπλ ηελ πνηφηεηα ηεο πιεξνθνξίαο

(17, ζ.ζ. 42- 43).

Δθηφο ησλ ζπλεξγαηηθψλ ζπζηεκάησλ κάζεζεο κε ππνινγηζηέο, ηδηαηηέξσο κεγάιε

αλάπηπμε γλσξίδνπλ ηα ηειεπηαία ρξφληα δηάθνξα ζπζηήκαηα πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε

δηδαζθαιία από απόζηαζε, επηηξέπνληαο ηε δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθψλ δηθηπαθψλ

ηφπσλ (π.ρ. καζήκαηα θαη εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ζε επηκέξνπο αληηθείκελα, ζεκαηηθέο

ελφηεηεο εηδηθνχ ελδηαθέξνληνο, θ.ιπ.) θαη ελζσκαηψλνληαο δηάθνξεο ιεηηνπξγίεο, φπσο

ζύγρξνλε θαη αζύγρξνλε επηθνηλσλία θαη ζπλεξγαζία, νκάδεο ζπδεηήζεσλ, δηαρείξηζε

ρξεζηψλ θαη ηάμεσλ, ππνζηήξημε θαηαλεκεκέλσλ ρψξσλ εξγαζίαο θ.ιπ. Σα ζπζηήκαηα

απηά ραξαθηεξίδνληαη κε ηνλ φξν αζχγρξνλε ηειεθπαίδεπζε.

Παξ’ φηη ηα ζπζηήκαηα απηά δελ ζθνπεχνπλ θαηά θαλφλα λα αληηθαηαζηήζνπλ ηε

δηδαθηηθή δηαδηθαζία αιιά ζηνρεχνπλ θπξίσο ζην λα ηελ ππνβνεζήζνπλ, πνιιέο θνξέο

ζεσξνχληαη, εζθαικέλα βέβαηα, σο θιαζηθά ζπζηήκαηα αζχγρξνλεο κάζεζεο απφ

απφζηαζε κε ηε ρξήζε ΣΠΔ. Σα ζπζηήκαηα απηά ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο γηα ηελ

θαηαζθεπή δηαδηθηπαθψλ καζεκάησλ πνπ αθνξνχλ είηε ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε

είηε ηελ ππνζηήξημε ζπκβαηηθψλ καζεκάησλ, π.ρ. ην Eclass [http:// eclass.gunet.gr] (13,

ζ.ζ. 240-241).

Ζ πην ζεκαληηθή εμέιημε ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαηδεπηηθήο ηερλνινγίαο πνπ βαζίδεηαη ζηηο

ηερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη ησλ επηθνηλσληψλ έρεη ζαλ αθεηεξία ηε δηαθνξεηηθή

ζεψξεζε ζρεηηθά κε ηηο παηδαγσγηθέο θαη εθπαηδεπηηθέο δπλαηφηεηεο ησλ ζχγρξνλσλ

ηερλνινγηθψλ κέζσλ. Ο ππνινγηζηήο δελ ζεσξείηαη πιένλ κεκνλσκέλε ζέζε εξγαζίαο γηα

αηνκηθέο δηδαθηηθέο ή/θαη καζεζηαθέο ρξήζεηο αιιά ζπλδέεηαη κε ηελ έλλνηα ηεο ρξήζεο

ζπζηεκάησλ (δηθηπσκέλνο ππνινγηζηήο, θηλεηά ηειέθσλα θ.ά.), ηα νπνία δηαθνξνπνηνχλ

Page 16: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

16

θαη επεθηείλνπλ ηηο ρξήζεηο ησλ ηερλνινγηψλ γηα κεηάδνζε πιεξνθνξηψλ, επηηξέπνπλ ηελ

αλαδήηεζε πιεξνθνξηψλ απφ δηάθνξεο πεγέο, ηελ αλζξψπηλε επηθνηλσλία, ηε

ζπλεξγαζία θαη ηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε. Κπξηαξρεί πιένλ φρη ν έλαο ππνινγηζηήο

αιιά ην δίθηπν ππνινγηζηώλ κε ηελ ππνζηήξημε πνιιαπιψλ εθαξκνγψλ θαη

αλζξσπίλσλ δξαζηεξηνηήησλ.

1.3.1 Αλάπηπμε ηεο αγνξάο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο

Ζ παγθφζκηα εθπαηδεπηηθή αγνξά πηνζεηεί πιένλ ηηο λέεο πξαθηηθέο πνπ βαζίδνληαη ζηηο

ΣΠΔ αληαπνθξηλφκελε ζηελ δηαξθή αλάγθε γηα εθπαίδεπζε. Γεδνκέλνπ φηη ε πξφνδνο

ηεο ηερλνινγίαο κεηψλεη ζηαζεξά ηηο δαπάλεο δηθηχσζεο πςεινχ-εχξνπο δψλεο, ε

δηάδνζε ηεο εμεηδηθεπκέλεο γλψζεο κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κέζσ ησλ θαηάιιεισλ

θαη νηθνλνκηθψο απνδνηηθψλ ειεθηξνληθψλ δηθηχσλ. Ζ ίδηα ππνδνκή δηθηχσζεο

ρξεζηκνπνηείηαη επίζεο γηα λα εμππεξεηήζεη θαη άιιεο αλάγθεο, φπσο ηηο αγνξέο, ηηο

επηρεηξήζεηο θαη ηελ ςπραγσγία.

Αλακθηζβήηεηα, ε αλαπηπγκέλε αγνξά είλαη απηή ησλ ΖΠΑ, ελψ νη εζληθέο επξσπατθέο

αγνξέο ραξαθηεξίδνληαη απφ δηαθνξεηηθά επίπεδα αλάπηπμεο πνπ ζπζρεηίδνληαη κε ηνπο

ξπζκνχο δηείζδπζεο ησλ ΣΠΔ ζε θάζε θξάηνο. Οη επξσπατθέο ρψξεο έρνπλ δηαθνξεηηθά

εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα κε ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο. Αλαγθαία δηαθαίλεηαη ε

ελαξκφληζε ηεο αξρηηεθηνληθήο ηνπ επξσπατθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ε

ζχλδεζε ηεο εθπαίδεπζεο κε ηηο αλάγθεο παξαγσγήο θαη αγνξάο. Δληνχηνηο ε ηάζε

παγθνζκηνπνίεζεο σο παξάγνληαο δηάρπζεο θαη ε ψζεζε γηα ηελ αλάπηπμε ηεο εμ

απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο, ε νπνία απνδίδεη νηθνλνκηθά νθέιε, ζπληεινχλ ζηελ αχμεζε

ηεο δηείζδπζεο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε. Οη ιηγφηεξν αλεπηπγκέλεο αγνξέο βέβαηα

πξνζπαζνχλ λα πξνθζάζνπλ ηηο άιιεο ρψξεο.

Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή απφ ην 2000 εληφπηζε σο επηηαθηηθφηεξε αλάγθε αιιά θαη

κεγάιε πξφθιεζε ηελ επέθηαζε ησλ δεμηνηήησλ ζηε ρξήζε ΣΠΔ έσο ην 2010. ε απηά

ηα πιαίζηα ζηφρνο είλαη ε αλάπηπμε ησλ θαηλνηφκσλ ππεξεζηψλ θαη ησλ εθαξκνγψλ ηεο

ηερλνινγίαο γηα έλα ζχγρξνλν ζρνιείν, πνπ πεξηιακβάλεη:

• καζεζηαθά πεξηβάιινληα θαη θαηλνηφκα πιηθά εθκάζεζεο

(ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ καθξηλψλ πεγψλ γλψζεο), πνπ ππνζηεξίδνπλ θαη

δηαρεηξίδνληαη ηηο απνδνηηθέο παηδαγσγηθέο δηαδηθαζίεο θαη ηελ θνηλσληθή

αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ αξραξίσλ, ησλ δαζθάισλ θαη άιισλ νκάδσλ

Page 17: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

17

• εθκάζεζε ησλ πςειφηεξνπ επηπέδνπ γλσζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε έκθαζε ζηελ

απηνλνκία, ηε δεκηνπξγηθφηεηα, ηελ επίιπζε πξνβιήκαηνο θαη εξγαζία νκάδσλ

• νηθνλνκηθψο απνδνηηθέο θαη θηιηθέο πξνο ην ρξήζηε ιχζεηο γηα ηελ επίηεπμε ηεο

δηεχξπλζεο ηεο εμ απνζηάζεσο πξφζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε απφ ην ζρνιείν θαη ην ζπίηη.

2. ΠΑΡΟΤΑ ΔΡΓΑΙΑ

2.1 ΣΟΥΟ ΣΗ ΠΑΡΟΤΑ ΔΡΓΑΙΑ

ηόρνο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη λα πξνηείλεη θάπνηεο εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ, νη

νπνίεο:

α) ζα ιεηηνπξγνχλ σο ζπκπιεξσκαηηθφ ζχγρξνλν εξγαιείν ζηελ δηδαζθαιία ηεο κνπζηθήο

δηεπξχλνληαο ηηο πεξηνξηζκέλεο δπλαηφηεηεο ηνπ σξηαίνπ καζήκαηνο ηεο κνπζηθήο ζηελ

Πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη δίλνληαο ζηνπο καζεηέο ηελ επθαηξία εμαηνκίθεπζεο ηνπ

καζήκαηνο, ψζηε λα αζρνινχληαη θαη ζην ζπίηη, ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ηνπο ή κέζα ζηα

πιαίζηα ηεο ζπλεξγαηηθήο θαη ηεο δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο κέζσ Γηαδηθηχνπ

β) ζα πξνζθέξνπλ δπλαηφηεηα εθπαίδεπζεο θαη απηναμηνιφγεζεο αθφκε θαη ζε απηνχο

πνπ δελ κπνξνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ απφ θνληά ηε δηδαζθαιία γηα θνηλσληθνχο,

γεσγξαθηθνχο ή νηθνλνκηθνχο ιφγνπο

γ) ζα δεκηνπξγήζνπλ ηηο θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο ψζηε λα επηηεπρζεί ε ζχλδεζε ηνπ

αληηθεηκέλνπ ηεο κνπζηθήο κε ηα αληηθείκελα άιισλ καζεκάησλ κέζα ζηα πιαίζηα ηεο

δηαζεκαηηθφηεηαο. Έηζη νη καζεηέο κπνξνχλ λα απνθηήζνπλ ηελ επθαηξία λα ζπλδέζνπλ

ηηο γλψζεηο θαη ηηο δεμηφηεηεο πνπ απνθηνχλ ζε έλα κάζεκα ή λα ηηο αμηνπνηήζνπλ ζε

θάπνην άιιν.

δ) ζα βνεζήζνπλ ζηε δεκηνπξγία πνιηηηζκηθψλ βάζεσλ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο

επηθνηλσλίαο θαη ησλ αληαιιαγψλ κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θνηλνηήησλ ζηα πιαίζηα

δηαθφξσλ πξνγξακκάησλ κέζα ζηε ρψξα καο αιιά θαη γεληθφηεξα ζηνλ επξσπατθφ

ρψξν, φπσο π.ρ. ην Comenius, θπξίσο κέζα εθαξκνγέο, φπσο ηα IMUTUS θαη VEMUS,

φπνπ ν εθπαηδεπηηθφο ή ν καζεηήο κπνξεί λα «θαηεβάζεη» ή λα «αλεβάζεη» παξηηηνχξα

κε κεισδίεο ηεο ρψξαο ηνπ, εληζρχνληαο έηζη ηελ πνιηηηζηηθή ηνπ ηαπηφηεηα θαη

ηαπηφρξνλα γλσξίδνληαο ηνλ κνπζηθφ, θαη φρη κφλν, πνιηηηζκφ άιισλ ιαψλ, φπσο επίζεο

θαη ζηε δεκηνπξγία ζρνιηθήο νξρήζηξαο.

Page 18: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

18

Βαζηθνί ζθνπνί ζηε κνπζηθή αγσγή ηνπ αηφκνπ ζα πξέπεη λα είλαη :

ε ζπλαηζζεκαηηθή αληαπφθξηζε κέζα απφ ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ ήρνπ θαη ηνπ

ζπλαηζζήκαηνο

ε απφθηεζε δεμηνηήησλ γηα κνπζηθή έθθξαζε θαη ε αληίιεςε ησλ κνπζηθψλ

ελλνηψλ πνπ αθνξνχλ ζηηο ηδηφηεηεο ηνπ ήρνπ, ηα ζηνηρεία ηεο κνπζηθήο θαζψο

θαη ηνπο ζπζρεηηζκνχο ηνπο.

Απηνί νη ζθνπνί επηηπγράλνληαη κέζα απφ κνπζηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Μηα απφ απηέο

είλαη ε θαη ε ρξήζε κνπζηθώλ νξγάλσλ (40, ζ.ζ. 18-19). Σν ηξαγνχδη θαη ην παίμηκν

ησλ πλεπζηψλ κπνξνχλ λα ππνβνεζήζνπλ ζηελ αλαπλεπζηηθή αλάπηπμε κε ηελ

έκθαζε πνπ δίλεηαη ζηε ζσζηή ζηάζε ηνπ ζψκαηνο, ηε ρσξεηηθφηεηα ησλ πλεπκφλσλ

θαη ηε δηαθξαγκαηηθή αλαπλνή (43, ζ.ζ. 17-18). Ζ εθκάζεζε κνπζηθνχ νξγάλνπ δίλεη

νπζηαζηηθφ πεξηερφκελν ζην κάζεκα ηεο κνπζηθήο, θαζψο ζπληειεί ζηελ εκπέδσζε

ησλ ζεσξεηηθψλ γλψζεσλ πνπ δηδάζθνληαη ζην ζρνιείν κε ηξφπν δεκηνπξγηθφ θαη

επράξηζην γηα ηα παηδηά.

Ζ επηινγή ησλ επξσπατθψλ πξνγξακκάησλ πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε θινγέξα (θιάνπην κε

ξάκθνο) έγηλε κε βάζε ηα εμήο θξηηήξηα:

Ζ θινγέξα έιθεη ηελ θαηαγσγή ηεο απφ παιηά, είλαη παξαδνζηαθφ φξγαλν ηεο

Δπξψπεο.

Έρεη ην δηθφ ηεο πινχζην ξεπεξηφξην κε φκνξθε κνπζηθή.

Δίλαη θζελφ φξγαλν θαη κεηαθέξεηαη εχθνια γηαηί έρεη κηθξφ κέγεζνο.

Γηαζέηεη ζπγθξηηηθά απιή ηερληθή ζηε ρξήζε ηεο.

Έρεη σξαίν θαη καιαθφ ήρν.

Παξέρεη ζηνπο καζεηέο πνιιέο επθαηξίεο γηα λα αλαθαιχςνπλ θαη λα αγαπήζνπλ

ηε κνπζηθή θαη σο κέζν βνεζά ζηελ αλάγλσζή ηεο.

Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο κνπζηθφ φξγαλν απφ κφλν ηνπ αιιά θαη ζε

ζπλδπαζκφ κε άιια φξγαλα ηεο ίδηαο νηθνγέλεηαο ή κε άιια κνπζηθά φξγαλα ηεο

ηάμεο.

Γηδάζθεη ηε ζσζηή αλαπλνή θαη εμαζθεί ηελ αθνή, ηελ αθή θαη ηελ

παξαηεξεηηθφηεηα ηνπ καζεηή, ν νπνίνο παίδεη, πεηζαξρεί ζηηο λφηεο αιιά θαη

ζηελ νκάδα, ζπλεξγάδεηαη, εθθξάδεηαη, θηηάρλεη κνπζηθή, παίδεη κνπζηθή (4, ζ.ζ.

7- 8).

Page 19: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

19

Ο εθπαηδεπηηθφο κνπζηθήο κεηά ηελ παξνπζίαζε ησλ βαζηθψλ ελλνηψλ ηεο κνπζηθήο

κπνξεί λα δψζεη ηε δπλαηφηεηα ζε θάζε καζεηή λα ηειεηνπνηήζεη ηηο γλψζεηο ηνπ κε

ηδηαίηεξε κειέηε. Ζ ζεσξεηηθή δηδαζθαιία ηεο κνπζηθήο απφ κφλε ηεο δελ αξθεί λα

θξαηήζεη ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ. Παξάιιεια κε ηε ρξήζε πξνγξακκάησλ φπσο ην

IMUTUS θαη ην VEMUS πξνζζέηεη έλαλ θαηλνηόκν ραξαθηήξα ζε νιφθιεξν ην

ζχζηεκα δηδαζθαιίαο, εμαζθαιίδνληαο νπηηθή αλαγλψξηζε ηεο κνπζηθήο, έθδνζε ηνπ

MIDI, επηθνηλσλία/αιιειεπίδξαζε δαζθάινπ θαη καζεηψλ θαη ηηο νξγαλσκέλεο

αζθήζεηο κνπζηθήο.

2.2 ΚΙΝΗΣΡΑ

πσο αλαθέξζεθε ζην θεθάιαην 1.1.2.1 γηα ηε Μνπζηθή ζηελ Πξσηνβάζκηα

Δθπαίδεπζε, αλ θαη απφ ηελ πιεπξά ησλ καζεηψλ ππάξρεη αγάπε γηα ηε κνπζηθή, ζηελ

νπζία ην κάζεκα είλαη ππνβαζκηζκέλν εμαηηίαο ηεο ηεξάζηηαο έιιεηςεο ππνδνκήο ησλ

δεκφζησλ ζρνιείσλ. Ζ παξαδνζηαθή δηδαζθαιία πνπ βαζίδεηαη κφλν ζηα βηβιία ηνπ

Οξγαληζκνχ δελ επαξθεί γηα λα αληηκεησπίζεη ηηο δηαξθψο απμαλφκελεο αλάγθεο ηεο

εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο.

Με απηφλ ηνλ ηξφπν, κέζα απφ έλαλ ππνινγηζηή, ε δηεμαγσγή ηνπ καζήκαηνο γίλεηαη

ηειηθά πην εχθνιε γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ κνπζηθήο θαη πην ζπλαξπαζηηθή γηα ηνπο

καζεηέο, θαζψο εληζρχεηαη ην ελδηαθέξνλ ηνπο γηα ην αληηθείκελν. Παξάιιεια ν

εθπαηδεπηηθφο κε ηε ζσζηή θαζνδήγεζε κπνξεί λα παξέρεη θάζε δπλαηή βνήζεηα ζηνπο

καζεηέο, ψζηε λα πξνζεγγίζνπλ ην πινχζην πιηθφ πνπ είλαη δηαζέζηκν, λα θαηεπζπλζνχλ

ζε έγθπξεο πεγέο, λα ην πιεζηάζνπλ κέζα ζηα πιαίζηα ηεο «δηαζεκαηηθφηεηαο» θαη λα

αλαπηχμνπλ θαηλνχξηεο πηπρέο ειεχζεξνπ ρξφλνπ, εμσζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ

εληαγκέλσλ κέζα ζε εθπαηδεπηηθέο θνηλφηεηεο, δεκηνπξγηθά θαη ςπραγσγηθά κε έκθαζε

ζηελ εμαηνκίθεπζε ηνπ καζήκαηνο αιιά θαη ζηηο πνιηηηζκηθέο αληαιιαγέο θαη ζχζθημε

ηεο επηθνηλσλίαο κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ.

Παξάιιεια γίλεηαη δπλαηφηεηα θαη πξαγκαηηθφηεηα ην φηη ε κνπζηθή δελ είλαη γηα ιίγνπο

αιιά γηα φινπο, αλεμάξηεηα απφ νηθνλνκηθά, θνηλσληθά ή γεσγξαθηθά πξνβιήκαηα.

Page 20: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

20

2.3 ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΣΤΞΗ

Γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ πνπ βαζίδεηαη ζε Σερλνινγίεο Πιεξνθνξίαο

θαη Δπηθνηλσλίαο αθνινπζήζεθε κία κεζνδνινγία, ε νπνία πεξηιακβάλεη θάζεηο πνπ

πεξηγξάθνληαη αλαιπηηθά ζηε ζπλέρεηα.

2.3.1 Αλάιπζε αλαγθώλ ρξεζηώλ

Ζ αλάιπζε αλαγθψλ ρξεζηψλ ζηφρν έρεη λα βξεη ηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ ηεο νκάδαο

ζηφρνπ θαζψο θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ, πξνθεηκέλνπ ζηε ζπλέρεηα λα αλαπηπρζνχλ

εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη γεληθφηεξα καζήκαηα θαζψο θαη θαηάιιεια

εθπαηδεπηηθά ζελάξηα ηα νπνία ζα αμηνπνηήζεη ν εθπαηδεπηηθφο εηδηθφηεηαο.

Γηα ην ζθνπφ απηφ κειεηήζεθε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία θαζψο θαη ην ΓΔΠΠ (Γηαζεκαηηθφ

Δληαίν Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο πνπδψλ).

Οη αλάγθεο ησλ καζεηψλ θαζνξίδνληαη απφ :

ηηο απμαλφκελεο απαηηήζεηο ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο

ηελ έιιεηςε πιηθνηερληθήο ππνδνκήο ζηα ζρνιεία

ηνλ ειάρηζην ρξφλν δηδαζθαιίαο κέζα ζηελ ηάμε (κηα ψξα εβδνκαδηαίσο)

ηελ αλάγθε ηνπνζέηεζεο ηνπ καζήκαηνο ζε λέεο βάζεηο πιένλ εξγαζηεξηαθήο

κνξθήο θαη κε γλψκνλα ηε βαζηθή αξρή φηη ν ήρνο πξέπεη πάληα λα πξνεγείηαη ηεο

δηδαζθαιίαο ησλ ζεσξεηηθψλ ζηνηρείσλ ηεο κνπζηθήο

ηελ έληαμε ζε εθπαηδεπηηθέο θνηλφηεηεο κε θνηλνχο ζηφρνπο θαη ελδηαθέξνληα

ηελ θαηλνχξηα κνξθή ςπραγσγίαο θαη δεκηνπξγηθνχ ειεχζεξνπ ρξφλνπ

ηελ εμαηνκίθεπζε ηνπ καζήκαηνο ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ηνπ θαζελφο

ηελ επαθή, επηθνηλσλία θαη αληαιιαγή πνιηηηζκηθψλ πξντφλησλ

ηελ αλάγθε πξφζβαζεο ζε αζθήζεηο/παξηηηνχξεο γηα εμάζθεζε ζηε θινγέξα

θαζψο θαη ζε ηζηνξηθά, θαηαζθεπαζηηθά ή άιια ζηνηρεία, ψζηε λα κάζνπλ ηα

απαξαίηεηα γηα ην φξγαλν, λα κπνξνχλ λα ην θξνληίδνπλ κφλνη ηνπο θαη λα ην

αγαπήζνπλ

ηελ επαθή κε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν ερεηηθφ θαη νπηηθφ πιηθφ.

Πνιιέο απφ ηηο αλάγθεο απηέο ησλ καζεηψλ ηαπηίδνληαη θαη κε ηηο αλάγθεο ησλ

εθπαηδεπηηθψλ θαζψο ε θνηλσλία καο έρεη αλάγθε πιένλ ηελ δηα βίνπ κάζεζε.

Page 21: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

21

2.3.2 Γεκηνπξγία θαη Δπηινγή πιηθνύ καζεκάησλ

Με βάζε ηελ αλάιπζε αλαγθψλ επηιέρζεθαλ νη παξαθάησ ελφηεηεο ηνπ καζήκαηνο ηεο

κνπζηθήο θαη δεκηνπξγήζεθε εθπαηδεπηηθφ πιηθφ βαζηζκέλν ζε ΣΠΔ.

Κάζε κάζεκα πεξηιακβάλεη πιηθφ θαη δξαζηεξηφηεηεο νη νπνίεο αμηνπνηνχληαη απφ ηνλ

εθπαηδεπηηθφ. Σν πιηθφ ησλ καζεκάησλ πεξηγξάθεηαη ζην θεθάιαην 6.3. Δπίζεο,

ζρεδηάζζεθε έλα ελδεηθηηθφ ζελάξην γηα ηελ αμηνπνίεζε ελφο κέξνπο ηνπ ινγηζκηθνχ

ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Πξνδηαγξαθέο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηνπ ζελαξίνπ

πεξηγξάθνληαη ζην θεθάιαην 2.3.3.

Απφ ηερληθήο πιεπξάο ε δεκηνπξγία ηνπ πιηθνχ πεξηιακβάλεη ηελ ζπγγξαθή πξσηφηππνπ

πιηθνχ (Γισζζάξη Μνπζηθψλ ξσλ), ηελ επηινγή πιηθνχ απφ άιιεο πεγέο (π.ρ.

εγθπθινπαίδεηεο κνπζηθήο, ηζηνξίαο ηεο ηέρλεο θαη ειιεληθήο κπζνινγίαο, κνπζηθά

βηβιία, παηδαγσγηθά, κνπζηθά ιεμηθά, παξηηηνχξεο, δηεπζχλζεηο ζην Γηαδίθηπν, ζρνιηθά

βηβιία, αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα θ.ά.), ηε δεκηνπξγία ζπλδέζκσλ κε πεγέο κέζα απφ ην

Γηαδίθηπν ή απφ ηελ ίδηα ηελ παξνχζα εξγαζία θ. ι π. θαη ηελ επεμεξγαζία ηνπ πιηθνχ

απηνχ, ψζηε λα ελζσκαησζεί ζηελ πιαηθφξκα ηνπ Moodle. Δπίζεο πινχζην

θσηνγξαθηθφ πιηθφ, εηθφλεο απφ Μνπζεία ή βηβιία ζρεηηθέο κε ην ρψξν ηεο κνπζηθήο,

ερεηηθφ πιηθφ κε παξαδείγκαηα θαη άιια θαζψο θαη πξσηφηππε ζπγγξαθή παξηηηνχξαο

κε ηνλ editor ησλ πξνγξακκάησλ IMUTUS θαη VEMUS.

Γεκηνπξγήζεθαλ 4 ελόηεηεο, νη νπνίεο πεξηγξάθνληαη αλαιπηηθά ζην θεθάιαην 6:

1. Πλεπζηά κνπζηθά όξγαλα

2. Αξραία ειιεληθά πλεπζηά κνπζηθά όξγαλα

3. Φιάνπην κε ξάκθνο

4. Παίδνληαο θινγέξα,

θαη 2 ελόηεηεο κε ζπλνδεπηηθφ πιηθφ γηα ην καζεηή: Γισζζάξη

θαζψο θαη ζπλνδεπηηθφ πιηθφ γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ: Δθπαηδεπηηθό ζελάξην.

Γοκές ελοηήηφλ

Ζ 1ε , 2

ε θαη ε 3

ε ελφηεηα είλαη εηζαγσγηθέο ζηε κνπζηθή θαη ηα πλεπζηά κνπζηθά

φξγαλα, ψζηε νη καζεηέο λα γλσξίζνπλ ηελ νηθνγέλεηα ησλ πλεπζηψλ κνπζηθψλ νξγάλσλ,

ηελ πξνέιεπζε ηεο κνπζηθήο, ηε κνπζηθή θαη ηα πλεπζηά ηεο αξραίαο Διιάδαο, λα

παξαθνινπζήζνπλ ηελ πξνέιεπζε θαη ηελ εμέιημε ηεο θινγέξαο (θιάνπηνπ κε ξάκθνο)

Page 22: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

22

ζηε κνξθή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζήκεξα ζηα ζρνιεία θαη λα έρνπλ γλψζε ηνπ νξγάλνπ

θαη ηεο επξχηεξεο νηθνγέλεηαο ζηελ νπνία αλήθεη κέζα απφ ηελ ηζηνξία ηνπ.

Ζ 4ε ελφηεηα ζα παξνπζηάδεη ζπκβνπιέο γηα ηε θξνληίδα ηεο θινγέξαο, θάπνηεο γεληθέο

αιιά βαζηθέο έλλνηεο ηεο κνπζηθήο, ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ήρνπ θαη ζηνηρεηψδε

απνζπάζκαηα ζεσξίαο (ξπζκφο, αμίεο θζνγγνζήκσλ, ζέζε πνπ γξάθνληαη νη λφηεο ζην

πεληάγξακκν θ. ι π.), πνπ πξέπεη λα γλσξίδεη ν καζεηήο ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα

πξνρσξήζεη ζηελ εθηέιεζε ησλ αζθήζεσλ πνπ ζα βξεη ζην πξφγξακκα IMUTUS θαη

VEMUS. Δπίζεο ζα παξνπζηάδνληαη παξαδείγκαηα κε ηνλ εηθοληθό δάζθαιο θαη βίληεο

κε ηελ εθηέιεζε ησλ αζθήζεσλ.

Σν γισζζάξη, πνπ είλαη ζπλνδεπηηθφ πιηθφ ηνπ καζεηή, κπνξεί λα ελζσκαησζεί ζηελ

επηινγή glossary ηνπ Moodle.

2.3.3 ρεδηαζκόο εθπαηδεπηηθνύ ζελαξίνπ

Σν εθπαηδεπηηθφ ζελάξην πνπ παξαηίζεηαη ελδεηθηηθά, απεπζχλεηαη ζηνλ εθπαηδεπηηθφ

εηδηθφηεηαο θαη πεξηιακβάλεη κηα άζθεζε γηα εθηέιεζε ζηε θινγέξα. Γηα ην ζελάξην

αλαθέξεηαη ε ηάμε/βαζκίδα εθπαίδεπζεο, ην γλσζηηθφ αληηθείκελν, έλαο ελδεηθηηθφο

ρξφλνο πινπνίεζεο ζηελ ηάμε, νη δηδαθηηθνί ζηφρνη (ζχκθσλα κε ην ΓΔΠΠ), ηα

ρξεζηκνπνηνχκελα κέζα (π.ρ. ινγηζκηθφ θαη άιιν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ), κία πεξηγξαθή

ηνπ ζελαξίνπ θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ θαινχληαη λα αλαπηχμνπλ νη καζεηέο.

Σν απφζπαζκα πνπ επηιέρζεθε πξνο δηδαζθαιία είλαη κηα άζθεζε γηα θινγέξα, πνπ έρεη

ελζσκαησζεί ζηηο εθαξκνγέο IMUTUS θαη VEMUS. Έρεη σο ζηφρν λα πξνζειθχζεη ην

ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ θαη ηαπηφρξνλα λα θαηαδείμεη ην γεγνλφο φηη ε εκπέδσζε ηεο

ζεσξίαο γίλεηαη κφλν κέζα απφ ηελ εθκάζεζε κνπζηθνχ νξγάλνπ, ζην νπνίν πξνζθέξνπλ

νη ζπγθεθξηκέλεο εθαξκνγέο, γηαηί αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ κέζα ζηα

πιαίζηα ηεο εμαηνκηθεπκέλεο δηδαζθαιίαο. Δπίζεο ε εηθνληθή πξαγκαηηθφηεηα κε ηνλ

εηθνληθφ δάζθαιν, ε νπηηθναθνπζηηθή παξνπζίαζε ηεο εθηέιεζεο ησλ αζθήζεσλ, φπσο

θαη ηα ζρφιηα θαη νη παξαηεξήζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κνπζηθήο κέζσ δηθηχνπ βνεζνχλ

πνιχ ην καζεηή ζε νπνηεζδήπνηε απνξίεο ή πξνβιήκαηα θαηά ηελ εθηέιεζε. Γηα ηε

δηδαζθαιία ηεο θινγέξαο επηιέρζεθε κηα ζεηξά απφ αζθήζεηο επηπέδνπ αξραξίσλ

καζεηψλ, πνπ βαζίδνληαη ζηε ζεσξία ηεο κνπζηθήο κε βάζε ην ΓΔΠΠ θαη δηδάζθνληαη

ζηελ Γ΄, Γ΄ θαη Δ΄ ηάμε.

Page 23: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

23

2.3.4. Γεκηνπξγία ιεηηνπξγηθώλ πξνδηαγξαθώλ

Ζ θάζε απηή αθνξά ζηελ επηινγή πιαηθφξκαο αλάπηπμεο, επηινγή ινγηζκηθνχ, δηεπαθή

ρξήζηε (user interface) θαη ηερληθέο πξνδηαγξαθέο.

Σν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ δεκηνπξγήζεθε κε ηε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνχ exe, ην νπνίν δίλεη ηε

δπλαηφηεηα εμαγσγήο ηνπ πιηθνχ ζε δηάθνξεο κνξθέο, φπσο Scorm, html θ.ά. Σα αξρεία

Scorm εηζάγνληαη ζηελ πιαηθφξκα Moodle. Με ηε ρξήζε ηεο πιαηθφξκαο απηήο δίλεηαη

ε δπλαηφηεηα γηα ηελ νξγάλσζε ησλ δηδαθηηθψλ ελνηήησλ. Σν πιηθφ παξνπζηάδεηαη κέζα

απφ ηζηνζειίδεο κέζσ ησλ νπνίσλ ππάξρνπλ ζχλδεζκνη ζε άιιεο ηζηνζειίδεο ή

ζχλδεζκνη πνπ φηαλ επηιερζνχλ απφ ηνπο ρξήζηεο παξνπζηάδνπλ ζπλνδεπηηθφ πιηθφ π.ρ.

θείκελα, εηθφλεο, video ή ερεηηθά αξρεία. Πξφθεηηαη γηα ζειίδεο HTML, πνπ ππνζηεξίδεη

ην Moodle θαζψο θαη ζπλνδεπηηθά αξρεία πνπ «θνξηψλνληαη» θαη παξνπζηάδνληαη κέζσ

Moodle, φπσο π.ρ. αξρεία Power Point, pdf, jpg, mpg θ.ά.

Δπίζεο, ν ρξήζηεο κπνξεί λα επηζθέπηεηαη κέζσ ζπλδέζκσλ ηνπ θεηκέλνπ ην γισζζάξη

ζην νπνίν δίλνληαη νξηζκνί κνπζηθψλ φξσλ.

Σν ζχζηεκα πεξηιακβάλεη αζθήζεηο δηαθφξσλ ηχπσλ (π.ρ. ζπκπιήξσζεο θελψλ,

πνιιαπιήο επηινγήο, ζσζηνχ-ιάζνπο), πξνηάζεηο γηα δξαζηεξηφηεηεο θ.ά. ηηο αζθήζεηο

πξνζθέξνληαη δπλαηφηεηεο αλάδξαζεο ζε πεξίπησζε πνπ ν καζεηήο θάλεη ιάζνο. Οη

αζθήζεηο είλαη εληαγκέλεο ζηηο δηδαθηηθέο ελφηεηεο κέζσ ηεο πιαηθφξκαο Moodle.

ζνλ αθνξά ζηηο ηερληθέο πξνδηαγξαθέο αλαθέξεηαη φηη ην Moodle είλαη κία εθαξκνγή

πνπ ιεηηνπξγεί ζην WEB. Γηα ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ινγηζκηθνχ απφ ηελ πιεπξά ησλ

ηειηθψλ ρξεζηψλ απαηηείηαη ε ρξήζε Ζ/Τ ζηνλ νπνίν ιεηηνπξγεί ινγηζκηθφ

θπιινκεηξεηή ηζηνχ (WEB browser) ζε ιεηηνπξγηθά πεξηβάιινληα Windows XP,

VISTA.

Σν ζχζηεκα κπνξεί λα εγθαηαζηαζεί ζε εμππεξεηεηή δηθηχνπ (server) κε ιεηηνπξγηθφ

πεξηβάιινλ Windows, Linux. Πεξηιακβάλεη βάζε δεδνκέλσλ, ζηελ νπνία θαηαρσξνχληαη

δηάθνξα ζηνηρεία, π.ρ. πιηθφ καζεκάησλ, ζηνηρεία ρξεζηψλ θ.ά. Ζ βάζε δεδνκέλσλ πνπ

ρξεζηκνπνηείηαη είλαη ε MySQL.

Σα ζπλνδεπηηθά ππνινγηζηηθά εξγαιεία πνπ απαηηνχληαη γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ

ινγηζκηθνχ (π.ρ. επεμεξγαζηέο θεηκέλσλ, ινγηζκηθά γηα παξνπζίαζε εηθφλσλ θαη

γεληθφηεξα πνιπκεζηθνχ πιηθνχ).

Page 24: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

24

2.3.5 Τινπνίεζε εθπαηδεπηηθνύ πιηθνύ

Γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ ρξεζηκνπνηήζεθε ην πξφγξακκα exe, ην

Moodle θαζψο θαη ινγηζκηθά επεμεξγαζίαο εηθφλσλ, ήρσλ θαη video.

Πην ζπγθεθξηκέλα γηα ηε δεκηνπξγία ησλ δηδαθηηθψλ ελνηήησλ θαη ησλ αζθήζεσλ

ρξεζηκνπνηήζεθε ην πξφγξακκα exe πνπ εμάγεη ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ζην πξφηππν

Scorm, ην νπνίν ζηε ζπλέρεηα εηζάγεηαη ζην Moodle. Δπίζεο, ην πξφγξακκα exe εμάγεη

κεηαμχ άιισλ ην πεξηερφκελν ζε html κνξθή.

ην πιηθφ πεξηιακβάλεηαη γισζζηθφ θαη ελ γέλεη πνιπκεζηθφ πιηθφ. Γηα ηελ επεμεξγαζία

ηνπ γισζζηθνχ πιηθνχ ρξεζηκνπνηνχληαη επεμεξγαζηέο θεηκέλνπ (π.ρ. MS WORD)

θαζψο θαη ν επεμεξγαζηήο html θεηκέλσλ πνπ πξνζθέξεηαη κέζσ exe. Γηα ηελ δεκηνπξγία

ςεθηαθψλ εηθφλσλ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπζθεπέο ζάξσζεο θαη ινγηζκηθά ςεθηνπνίεζεο

θαη επεμεξγαζίαο εηθφλσλ (π.ρ. Paint ησλ Windows). Γηα ηελ δεκηνπξγία ερεηηθψλ

αξρείσλ ζηνλ Ζ/Τ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ινγηζκηθά επεμεξγαζίαο ερεηηθψλ αξρείσλ, φπσο

ην Audacity. Δπίζεο, γηα ηελ ζχιιεςε νζνλψλ (screen capture) κε βίληεν θαη animation

απφ ηα πξνγξάκκαηα VEMUS θαη IMUTUS ρξεζηκνπνηήζεθε ην πξφγξακκα Camtasia.

ρεηηθά κε ηελ θσδηθνπνίεζε θαη ζπκπίεζε ησλ αξρείσλ πνιπκέζσλ αθνινπζήζεθαλ

δηεζλή πξφηππα. Γηα παξάδεηγκα ζηηο εηθφλεο ρξεζηκνπνηήζεθε ζπκπίεζε θαηά jpeg, ζηα

ερεηηθά αξρεία ην πξφηππν ζπκπίεζεο mp3 θαη ζηα βίληεν αξρεία swf. Σέινο,

ρξεζηκνπνηήζεθαλ δηεζλψο γλσζηά κνξθφηππα (format) αξρείσλ. εκεηψλεηαη φηη απφ ηα

δηεζλψο γλσζηά κνξθφηππα επηιέρζεθαλ εθείλα πνπ ππνζηεξίδνληαη απφ ην ζχζηεκα

Moodle.

Δπίζεο, ρξεζηκνπνηήζεθε εηδηθφο επεμεξγαζηήο ηνπ πξνγξάκκαηνο VEMUS κέζα απφ

ηνλ νπνίν ν δάζθαινο κπνξεί λα θαηαζθεπάζεη παξηηηνχξεο ζηνλ ππνινγηζηή νη νπνίεο

κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ εμάζθεζε ηνπ καζεηή.

2.3.6 Έιεγρνο - Γνθηκέο

Μεηά ηε δεκηνπξγία ηνπ πιηθνχ θαη ηελ ελζσκάησζή ηνπ ζηα πξναλαθεξζέληα

ειεθηξνληθά πεξηβάιινληα κάζεζεο έγηλε έιεγρνο ηνπ πιηθνχ πξνθεηκέλνπ λα

δηνξζσζνχλ ιάζε θαη γεληθφηεξα λα εκπινπηηζζεί ην ζχζηεκα κε πεξηζζφηεξα ζηνηρεία.

Page 25: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

25

ηφρνο ηνπ ειέγρνπ ήηαλ λα εμαζθαιηζζεί ε επηζηεκνληθή θαη ε γισζζηθή αξηηφηεηα ηνπ

πιηθνχ.

Δπίζεο, έγηλε ελδεηθηηθφο ηερληθφο έιεγρνο ηεο εθαξκνγήο. Ο έιεγρνο απηφο

πεξηειάκβαλε πινήγεζε ζηα επηκέξνπο ζεκεία (δηδαθηηθέο ελφηεηεο, γισζζάξη) ηεο

εθαξκνγήο πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί ε ηερληθή αξηηφηεηα ηνπ πιηθνχ θαη ηεο

εθαξκνγήο γεληθφηεξα.

2.4 ΑΝΣΙΚΔΙΜΔΝΟ ΚΑΙ ΔΠΙΜΔΡΟΤ ΣΟΥΟΙ

Αληηθείκελν ηεο εξγαζίαο απηήο είλαη :

α) ε δεκηνπξγία καζεκάησλ Ηζηνξίαο ηεο κνπζηθήο, Οξγαλνγλσζίαο θαη Θεσξίαο ηεο

κνπζηθήο κε ρξήζε εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο (Moodle) θαη

β) ε δεκηνπξγία καζεκάησλ εθκάζεζεο θινγέξαο ζε ςεθηαθή παξηηηνχξα κε ρξήζε

ζπζηήκαηνο εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο (IMUTUS θαη VEMUS).

Σν πιηθφ ησλ καζεκάησλ πνπ αλαπηχζζεηαη βαζίδεηαη ζην δηαζεκαηηθφ εληαίν

πξφγξακκα -πιαίζην ζπνπδψλ. Πεξηιακβάλεη ζεσξεηηθφ θαη πξαθηηθφ κέξνο κε

δξαζηεξηφηεηεο πνπ έρνπλ ζαλ ζηφρν λα θαιιηεξγήζνπλ ηηο δεμηφηεηεο ησλ καζεηψλ ζην

κάζεκα ηεο κνπζηθήο.

Πην ζπγθεθξηκέλα παξνπζηάδνληαη ηα θεθάιαηα πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηα πλεπζηά φξγαλα,

ηε κνπζηθή ζηελ αξραία Διιάδα, ηε θινγέξα (θιάνπην κε ξάκθνο), ηνλ ήρν θαη ηα

ραξαθηεξηζηηθά ηνπ, αζθήζεηο- παξηηηνχξεο γηα εθκάζεζε θινγέξαο. Απαξαίηεην

ζπλνδεπηηθφ πιηθφ είλαη γηα ηνπο καζεηέο ην γισζζάξη (κε φξνπο πνπ απαληψληαη ζηα

θείκελα) θαη γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο έλα ελδεηθηηθφ εθπαηδεπηηθφ ζελάξην.

Γεληθά ην πιηθφ ζηεξίδεηαη ζε δπν άμνλεο: 1) ζεσξεηηθό άμνλα κε α) πξαγκαηνινγηθά

ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ζηελ ηζηνξία, θαηαζθεπή θ. ι π. ηεο θινγέξαο θαζψο θαη ηεο

νηθνγέλεηαο πνπ αλήθεη (πλεπζηά) θαη β) θάπνηεο απφ ηηο βαζηθέο έλλνηεο ζεσξίαο

κνπζηθήο, 2) πξαθηηθό άμνλα κε καζήκαηα θινγέξαο ζε ςεθηαθή παξηηηνχξα.

Οη εθαξκνγέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη βαζίδνληαη ζην Γηαδίθηπν θαη έρνπλ έληνλν

επηθνηλσληαθφ ραξαθηήξα. Ζ κνπζηθή βάζε ησλ καζεκάησλ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα

κεηαθνξησζεί κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη λα ελεκεξσζεί βαζηζκέλε ζηα ζρφιηα θαη ηηο

Page 26: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

26

αλάγθεο ησλ ρξεζηψλ, πνπ εληζρχνπλ ηε δπλακηθή θαη δηαινγηθή θχζε ηνπ ζπζηήκαηνο.

Δπηπιένλ, ππάξρεη ε δπλαηφηεηα ελζσκάησζεο κηαο πξναηξεηηθήο δπλαηφηεηαο

ηειεκάζεζεο. ην ζπλνιηθφ ζχζηεκα, ππάξρεη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ απιφηεηα, ηελ

θηιηθφηεηα θαη ηελ ιεηηνπξγηθφηεηα αθνχ απεπζχλεηαη ζε πνηθίιν θνηλφ δηαθνξεηηθνχ

επηπέδνπ εμνηθείσζεο κε ππνινγηζηέο. Σα ζηνηρεία απηά ιήθζεθαλ ππφςε θαη γηα ηελ εμ

απνζηάζεσο δηδαζθαιία, έηζη ψζηε λα γεθπξσζεί ην ράζκα κεηαμχ παιηψλ ηερλνινγηψλ

θαη λέσλ ιχζεσλ.

Σν ζχζηεκα αμηνινγήζεθε θαη ειέγρζεθε ζε πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο, ζην πιαίζην

Δπξσπατθψλ δεκφζησλ θαη εμεηδηθεπκέλσλ κνπζηθψλ ζρνιείσλ, ψζηε λα επαιεζεπζεί ε

αμία θαη ε απνδνηηθφηεηα ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο πνπ έρεη πξνεγεζεί. Απηφ

απνηειεί έλα πνιχ ιεπηφ ζεκείν θαζψο πνιιά εκπνξηθά πξντφληα δελ είλαη απνδεθηά απφ

ηα ζρνιεία κνπζηθήο αθνχ δελ ηθαλνπνηνχλ ηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο ησλ καζεηψλ αιιά

θαη ησλ δαζθάισλ.

Δπηκέξνπο ζηόρνη

Γηα ηελ εθπφλεζε ηεο δηπισκαηηθήο κειεηήζεθε ε παξνχζα θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα ζε

ζρέζε κε ηε δηδαζθαιία ηεο κνπζηθήο ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε, ην Γηαζεκαηηθφ

Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδψλ ζρεηηθά κε ην κάζεκα ηεο κνπζηθήο ζηελ

Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε θαζψο θαη ειιεληθή θαη δηεζλήο βηβιηνγξαθία θαη άξζξα ζην

Γηαδίθηπν θαη ζε πεξηνδηθά ζρεηηθά κε ζέκαηα εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο, ζεσξίαο

κνπζηθήο, Ηζηνξίαο κνπζηθήο, Οξγαλνγλσζίαο θαη παηδαγσγηθψλ ηεο κνπζηθήο θ.ά.

ηε ζπλέρεηα έγηλε επηινγή θαη ζπγγξαθή ησλ ζεκαηηθψλ ελνηήησλ πνπ παξνπζηάδνπλ

πξαγκαηνινγηθά ζηνηρεία κε πνιπκεζηθφ ηξφπν ζε ζρέζε κε ζέκαηα Οξγαλνγλσζίαο

(πλεπζηά κνπζηθά φξγαλα/ θιάνπην κε ξάκθνο) ζε ζρέζε κε ηζηνξηθά, ινγνηερληθά,

εηθαζηηθά ζηνηρεία πνπ ζπληζηνχλ ην δηαζεκαηηθφ πιαίζην ηεο παξνπζίαζεο θαζψο θαη

θάπνησλ ελνηήησλ ζεσξίαο ηεο κνπζηθήο θαη επηπιένλ ςεθηαθήο παξηηηνχξαο πξνο

αλάγλσζε θαη κειέηε απφ ηνπο ππνςήθηνπο καζεηέο.

πσο αλαθέξζεθε θαη ζην θεθάιαην πνπ πεξηγξάθεη ηνλ ζηφρν ηεο εξγαζίαο απηήο,

βαζηθνί ζθνπνί ζηε κνπζηθή αγσγή ηνπ αηφκνπ ζα πξέπεη λα είλαη: α) ε ζπλαηζζεκαηηθή

αληαπφθξηζε πνπ επηηπγράλεηαη κε ην βαζχηεξν άγγηγκα ζηνλ εζσηεξηθφ-ζπλαηζζεκαηηθφ

θφζκν ηνπ αλζξψπνπ θαη εμσηεξηθεχεηαη κέζα απφ ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ ήρνπ θαη ηνπ

Page 27: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

27

ζπλαηζζήκαηνο, β) ε απφθηεζε δεμηνηήησλ γηα κνπζηθή έθθξαζε θαη ε αληίιεςε ησλ

κνπζηθψλ ελλνηψλ πνπ αθνξνχλ ηηο ηδηφηεηεο ηνπ ήρνπ (ρξνηά, ηνληθφηεηα, δηάξθεηα,

έληαζε, ηα ζηνηρεία ηεο κνπζηθήο (ξπζκφο, κεισδία, αξκνλία, θφξκα, χθαλζε) θαζψο θαη

ηνπο ζπζρεηηζκνχο ηνπο. Οη παξαπάλσ ζθνπνί επηηπγράλνληαη κέζα απφ κνπζηθέο

δξαζηεξηφηεηεο φπσο ε αθξφαζε, ε θίλεζε, ην ηξαγνχδη, νη δεκηνπξγηθέο εξγαζίεο θαη ε

ρξήζε κνπζηθψλ νξγάλσλ (40, ζ.ζ. 18-19).

Οη ζηφρνη θαη ην ελδεηθηηθφ ζελάξην πνπ πξνηείλνληαη γηα έληαμε ηνπ ινγηζκηθνχ ζηε

δηδαθηηθή πξαθηηθή ηεο Δ΄ θαη ηεο Σ΄ ηάμεο ηνπ Γεκνηηθνχ ζρνιείνπ θαιχπηνπλ ηνπο

ζηφρνπο ηνπ ΓΔΠΠ ζε ζρέζε κε ηελ εκπέδσζε βαζηθψλ ελλνηψλ ηεο κνπζηθήο.

Οη παηδαγσγηθνί, θνηλσληνινγηθνί θαη πνιηηηζηηθνί ζηόρνη ηεο εθαξκνγήο απηήο είλαη

νη εμήο:

θαηαλφεζε ηεο κνπζηθήο κέζα απφ ηηο βαζηθέο έλλνηεο ησλ ηδηνηήησλ ηνπ ήρνπ (ρξνηά,

ηνληθφ χςνο, δηάξθεηα, έληαζε) θαη ησλ ζηνηρείσλ ηεο κνπζηθήο (ξπζκφο, κεισδία,

αξκνλία, θφξκα, χθαλζε). Οη εθαξκνγέο απηέο κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ

ζπκπιεξσκαηηθά ζηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηεο κνπζηθήο ζε ζρέζε κε ηα βηβιία

ηνπ ΟΔΓΒ παξέρνληαο ηαπηφρξνλα ηε δπλαηφηεηα εχθνιεο πξφζβαζεο ζην αληίζηνηρν

θείκελν ηεο ζεσξίαο θαη ηεο πξαθηηθήο εθαξκνγήο ηεο.

εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ηηο έλλνηεο ησλ ηδηνηήησλ ηνπ ήρνπ θαη ησλ ζπζηαηηθψλ

ζηνηρείσλ ηεο κνπζηθήο κέζα απφ ηελ παξάιιειε δηαδηθαζία ηεο παξνπζίαζεο ηεο

ζεσξίαο ηεο κνπζηθήο, ηεο ιχζεο ησλ αζθήζεσλ θαζψο θαη ησλ παξαδεηγκάησλ

(γξαπηψλ θαη ερεηηθψλ), θαη ηεο πξαθηηθήο εμάζθεζεο ζηε θινγέξα θαη θαηαλφεζεο

ησλ πην αθεξεκέλσλ ελλνηψλ. Οη ζειίδεο ησλ κνπζηθψλ παξαδεηγκάησλ (κε ηελ

νπηηθνπνίεζε ηεο ζεσξίαο) θαη ησλ αζθήζεσλ, θαζψο θαη ην γισζζάξη, εμππεξεηνχλ

απηφλ αθξηβψο ηνλ παηδαγσγηθφ ζηφρν.

ζεηηθφηεξε ζηάζε ησλ καζεηψλ απέλαληη ζην κάζεκα κε ηελ αμηνπνίεζε ζχγρξνλσλ

κέζσλ παξνπζίαζεο (ζπλδπαζκφο θεηκέλνπ κε εηθφλα θαη ήρν, δπλαηφηεηεο

πξνζνκνίσζεο θαηλνκέλσλ). Οη καζεηέο θαινχληαη λα δηαδξακαηίζνπλ πην ελεξγεηηθφ

ξφιν ζηε δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο, λα έξζνπλ πην θνληά ζην αληηθείκελν ηεο κνπζηθήο,

θαζψο ε παξνπζίαζή ηεο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ηελ θαζηζηά πην ειθπζηηθή. Μ’ απηφλ ηνλ

ηξφπν νη καζεηέο είλαη ζε ζέζε λα απνθηήζνπλ κηα ζθαηξηθφηεξε θαη πην δσληαλή εηθφλα

απφ απηήλ πνπ πξνζθέξεη ε απνθιεηζηηθή ελαζρφιεζε κε ην βηβιίν. Δμνηθεηψλνληαη κε

λένπο ηξφπνπο νξγάλσζεο θαη παξνπζίαζεο ηεο γλψζεο. Μέζα απφ ηελ ελαζρφιεζε κε

ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ θαη κε ηελ αμηνπνίεζε φισλ ησλ ζχγρξνλσλ κέζσλ

Page 28: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

28

παξνπζίαζεο κπνξνχλ λα θηλεηνπνηεζνχλ εληνλφηεξα απέλαληη ζην κάζεκα ηεο κνπζηθήο

θαη λα απνθχγνπλ ηελ αλία θαη ηελ απνζηξνθή ζην κάζεκα, πνπ γίλεηαη πην επράξηζην

θαη ελδηαθέξνλ.

πξφζβαζε ζην δηδαζθφκελν αληηθείκελν ηεο εθαξκνγήο κε πνιιαπινχο ηξφπνπο,

αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ ησλ πνιπκέζσλ, ππθλή δηαζχλδεζε ησλ ππνελνηήησλ ηνπ

πξνγξάκκαηνο, πνπ επηηξέπεη ζηνπο δηδάζθνληεο θαη ηνπο δηδαζθφκελνπο λα πινεγεζνχλ

ειεχζεξα θαη λα επηιέγνπλ θάζε θνξά δηαθνξεηηθή «δηαδξνκή» γηα ηελ θάιπςε ησλ

ελνηήησλ

δεκηνπξγία πξνυπνζέζεσλ αλάπηπμεο ηεο δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο, εκπέδσζε ηεο

δηδαζθφκελεο χιεο κέζσ δηαθφξσλ ηχπσλ ζεσξεηηθψλ αζθήζεσλ θαζψο θαη πξαθηηθήο

εμάζθεζεο ζην κνπζηθφ φξγαλν κε παξνρή επθαηξηψλ ζην καζεηή γηα παηρλίδη θαη

πεηξακαηηζκφ κε ηνλ ήρν θαη ζε έλα κεηαγελέζηεξν ζηάδην δπλαηφηεηα αλάπηπμεο

δεμηνηήησλ ελφξγαλεο κνπζηθήο εθηέιεζεο

ελίζρπζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο απηνέθθξαζεο ηνπ καζεηή κέζα απφ δηάθνξεο

δξαζηεξηφηεηεο, φπσο ζχλζεζε ξπζκηθψλ ή κεισδηθψλ ζρεκάησλ, απηνζρεδηαζκφ

ζηε θινγέξα θ.ά.

δεκηνπξγία νξρήζηξαο καζεηψλ ζηα πιαίζηα ησλ ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ

πξνψζεζε ηεο πνιηηηζηηθήο πξνζέγγηζεο κε πιηθφ πνπ ππάξρεη ζην

Γηαδίθηπν/αμηνπνίεζε ηεο πνιηηηζκηθήο θιεξνλνκηάο ηεο ειιεληθήο θαη επξσπατθήο

κνπζηθήο. Ο ζπλδπαζκφο ησλ εθαξκνγψλ απηψλ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα θέξεη ηνπο

καζεηέο πην θνληά ζε πξνγξάκκαηα πνπ έρνπλ επξσπατθή ηαπηφηεηα

(IMUTUS/VEMUS) κε ηνλ εκπινπηηζκφ ηεο παξνπζίαζεο ησλ θεηκέλσλ θαη θάζε ινγήο

πιηθνχ κε video, παξηηηνχξεο θαη θσηνγξαθίεο. H πνιηηηζηηθή δηάζηαζε έρεη πάξεη

επίζεο ηε κνξθή παξνπζίαζεο έξγσλ ηεο επξσπατθήο ηέρλεο εκπλεπζκέλσλ απφ ηε

κνπζηθή θαη φρη κφλν.

εηζαγσγή ζηε δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε ηεο δηδαζθαιίαο ηεο κνπζηθήο κέζα απφ ην

δηαζεκαηηθφ πιηθφ (ινγνηερλία, εηθαζηηθφ πιηθφ θ.ά.) πέξαλ απηνχ πνπ ππάξρεη ήδε ζηα

βηβιία κνπζηθήο ηνπ Ο.Δ.Γ.Β. ην ειιεληθφ ζρνιείν επί ηεο νπζίαο ην κάζεκα ηεο

κνπζηθήο φπσο θαη άιια είλαη απνθνκκέλν θαη αλεμάξηεην απφ ηε δηδαζθαιία ησλ

ππνινίπσλ. Λίγεο είλαη νη επθαηξίεο ζπλεξγαζίαο κε άιιεο εηδηθφηεηεο αλ θαη ην

ΓΔΠΠ, ηδηαίηεξα κε ηα θαηλνχξηα βηβιία, πξνβιέπεη ηε ζχλδεζε ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο

κνπζηθήο κε ηα αληηθείκελα άιισλ καζεκάησλ. Έηζη νη καζεηέο ράλνπλ ηελ επθαηξία λα

Page 29: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

29

ζπλδέζνπλ ηηο γλψζεηο θαη ηηο δεμηφηεηεο πνπ απνθηνχλ ζε έλα κάζεκα ή λα ηηο

αμηνπνηήζνπλ ζε θάπνην άιιν. ηφρνο ηνπ ινγηζκηθνχ είλαη λα εκπινπηηζηεί ε

δηδαζθαιία ηεο κνπζηθήο κε ζηνηρεία απφ άιιεο επηζηήκεο θαη γλσζηηθά αληηθείκελα,

φπσο ε ινγνηερλία, ε ηζηνξία, ε γεσγξαθία θαη νη θπζηθέο επηζηήκεο, ή άιια πεδία, πνπ

δελ απνηεινχλ καζήκαηα ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο.

εμαηνκίθεπζε ηνπ καζήκαηνο κε δπλαηφηεηα αθνκνίσζεο ηεο χιεο ηεο κνπζηθήο απφ

θάζε ρξήζηε κε ην δηθφ ηνπ ηξφπν, ζχκθσλα κε ηηο ηθαλφηεηεο, ηηο αλάγθεο θαη ηηο

ηδηαηηεξφηεηέο ηνπ.

πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο θαη ηεο επηθνηλσλίαο κε δπλαηφηεηα κέζα απφ

ην ινγηζκηθφ νη καζεηέο λα επηζθέπηνληαη θφκβνπο ζην Γηαδίθηπν, απφ ηνπο νπνίνπο

κπνξνχλ λα αληινχλ πιηθφ ζρεηηθφ κε ην ζέκα πνπ επεμεξγάδνληαη θάζε θνξά.

Παξάιιεια, νη καζεηέο κπνξνχλ λα θαηαθεχγνπλ ζε πξφζζεηε βηβιηνγξαθία (παξέρεηαη

απφ ην ινγηζκηθφ), εγθπθινπαίδεηεο θ.ά. πξνθεηκέλνπ λα αληιήζνπλ πιεξνθνξίεο.

αχμεζε ηνπ ξεαιηζκνχ ηνπ καζήκαηνο κε ηελ πηνζέηεζε ηεο εηθνληθήο

πξαγκαηηθφηεηαο, πνπ βνεζάεη ηελ αλαπαξάζηαζε ησλ θηλήζεσλ ησλ ρεξηψλ θαη

θαιιηεξγεί αλαπηπγκέλεο δεμηφηεηεο ηεο ελφξγαλεο κνπζηθήο εθηέιεζεο

αληηθεηκεληθή αμηνιφγεζε ηεο απφδνζεο ηνπ ζπνπδαζηή κέζσ ηεο αθνπζηηθήο

αλαγλψξηζεο, ηεο κεηαηξνπήο ζην MIDI θαη ηεο ζχγθξηζεο κεηαμχ ηνπ MIDI ηεο

εθηέιεζεο ηνπ απνζπάζκαηνο απφ ηνλ καζεηή θαη ηνπ αξρηθνχ απνηειέζκαηνο MIDI

βαζηζκέλν ζε έλα εηδηθά αλαπηπγκέλν εξγαιείν επηπέδσλ απφδνζεο ρξεζηψλ/

απηναμηνιφγεζε θαη κεηά απφ δηάθνξεο δηαδνρηθέο δνθηκέο θαη αληίζηνηρεο αμηνινγήζεηο,

βειηίσζε ηεο εθηέιεζεο ηνπ ζπνπδαζηή.

3. Η ΗΜΑΙΑ ΣΗ ΜΟΤΙΚΗ ΑΓΧΓΗ ΣΗΝ

ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ζ βαζχηεξε αμία ηεο κνπζηθήο αγσγήο, κέζα ζην γεληθφηεξν πιαίζην ηεο αηζζεηηθήο

αγσγήο, έγθεηηαη ζηνλ εκπινπηηζκφ ηεο πνηφηεηαο ηεο αλζξψπηλεο δσήο, κε ηνλ

εκπινπηηζκφ ηεο εζσηεξηθφηεηαο ηνπ αλζξψπνπ, πνπ είλαη ην αλζξψπηλν ζπλαίζζεκα

[Reimer, 1970, ζει. 39]. «Δπεηδή νη κνξθέο ηνπ αλζξψπηλνπ ζπλαηζζήκαηνο είλαη πνιχ

πην ζχκθσλεο κε ηηο κνπζηθέο θφξκεο παξά κε ηηο θφξκεο ηεο γιψζζαο, ε κνπζηθή

Page 30: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

30

κπνξεί λα αλαθαιχςεη ηε θχζε ησλ ζπλαηζζεκάησλ κε κηα ιεπηνκέξεηα θαη αιήζεηα πνπ

δελ κπνξεί λα πξνζεγγηζηεί κε ηε γιψζζα [Susan Langer, 1942, ζει. 191].

Ζ κνπζηθή είλαη κηα αηζζεηηθή εκπεηξία πνπ πξνυπνζέηεη κηα δηπιή ιεηηνπξγία ε νπνία

βαζίδεηαη ζηελ αηζζεηηθή αληαπφθξηζε κέζα απφ ηελ αληίιεςε. «Ζ αληίιεςε, ε λνεηηθή

πιεπξά ηεο αηζζεηηθήο εκπεηξίαο ζηε κνπζηθή, είλαη ε δηαδηθαζία ηεο ζπλεηδεηνπνίεζεο

ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ησλ δηεπζεηήζεσλ θαη ησλ ζρέζεσλ ησλ ερεηηθψλ ζηνηρείσλ ηεο

κνπζηθήο» [Regelski, 1975, ζει. 10]. Σν άηνκν ραξαθηεξίδεηαη απφ δηάθνξνπο ηξφπνπο

κνπζηθήο ζπκπεξηθνξάο. Ζ ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο χπαξμήο ηνπο, θαζψο θαη ε αλάιπζε

ησλ δηαθφξσλ ηξφπσλ ηεο αλζξψπηλεο κνπζηθήο ζπκπεξηθνξάο, είλαη ηδηαίηεξα

ζεκαληηθή θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο κνπζηθήο αγσγήο, γηαηί βνεζνχλ ζηελ επηινγή ηνπ

θαηάιιεινπ πεξηερνκέλνπ θαη ησλ θαηάιιεισλ πξνζεγγίζεσλ θαηά ηε δηδαζθαιία-

κάζεζε ηεο κνπζηθήο, νη νπνίεο ζπλδένληαη άκεζα κε ηηο ΣΠΔ. Καηά ηνλ Regelski [1975,

ζ.ζ. 226-227] δηαθξίλνληαη δύν ηξόπνη κνπζηθήο ζπκπεξηθνξάο, ν θιεηζηφο (covert

behavior) θαη ν αλνηθηφο (overt behavior).

ηνλ θιεηζηό ηξόπν ζπκπεξηθνξάο πεξηιακβάλνληαη νη εμήο θαηεγνξίεο-κεηαβιεηέο:

α) Γλσζηηθέο (αληίιεςε, αλάιπζε, αλαγλψξηζε, δηάθξηζε, ζχγθξηζε, ζχλζεζε, εθαξκνγή

αθεξεκέλσλ ελλνηψλ, αμηνιφγεζε-θξίζε, επεμεξγαζία, απφθαζε, ζπγθξηηηθή

αλαγλψξηζε)

β) Σπλαηζζεκαηηθέο (αληαπφθξηζε απφ δηαίζζεζε, ειεχζεξε εξκελεία, πξνηίκεζε,

επραξίζηεζε, ραξαθηεξηζκνί κε βάζε ην ζπλαίζζεκα, ππνθεηκεληθή δεκηνπξγία ή

νξγάλσζε, επηινγή κε βάζε ην ζπλαίζζεκα)

γ) Ψπρνθηλεηηθέο (παξαθνινχζεζε ελδείμεσλ-λχμεσλ, κίκεζε, απηνθαζνδήγεζε,

αθνινχζεζε νδεγηψλ, θαζνξηζκφο κέζα απφ άζθεζε, εθιεπηηζκφο, ζπληνληζκφο

πξάμεσλ, απφθηεζε ηαρχηεηαο, εζσηεξηθφ άθνπζκα.

ηνλ αλνηρηό ηξόπν ζπκπεξηθνξάο πεξηιακβάλνληαη νη εμήο ηξφπνη ζπκπεξηθνξάο:

α) Πξνθνξηθφο (νκηιία, γξαθή)

β) Καηαζθεπαζηηθφο (ζχλζεζε, ή δεκηνπξγία, δηεπζέηεζε ή αλαδηεπζέηεζε, νξγάλσζε ζε

θάηη θαηλνχξην)

γ) Παξαζηαηηθφο (ηξαγνχδη, ελφξγαλε εθηέιεζε, δηεχζπλζε, θίλεζε ζηε κνπζηθή).

Page 31: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

31

Οη ηέζζερης βαζηθοί ζσληειεζηές ζηε δηακόρθφζε προγράκκαηος κοσζηθής αγφγής, [40]

Γεληθά κε ηνλ φξν δηδαζθαιία ζα πξέπεη λα ελλννχκε ηε δεκηνπξγία θαη ηε ρξήζε

πεξηβαιιφλησλ ζηα νπνία δηεπθνιχλεηαη ε εθκάζεζε θαη κπνξεί λα ζπλδπαζζεί κε κηα

πνηθηιία πξνζεγγίζεσλ (21, ζει.7). ε κεηξήζηκα κεγέζε, ε ζπκκεηνρή ησλ αηζζήζεσλ

φζνλ αθνξά ζηελ απνκλεκφλεπζε θαη ηε κάζεζε έρεη θαηαγξαθεί σο εμήο [Becker, 1987,

ηκάηνο, 1995]: Απνκλεκνλεχεηαη ην 10% απηψλ πνπ δηαβάδνληαη, 20% κέζσ ηεο αθνήο,

30% κέζσ ηεο φξαζεο, 50% κε ζπλδπαζκφ αθνήο θαη φξαζεο, 70% κέζσ ηεο ζπδήηεζεο,

θαη 90% κε ζπλδπαζκφ ιφγνπ θαη ελεξγεηψλ. Ζ κάζεζε πξνέξρεηαη 1% κέζα απφ ηε

γεχζε, 1,5% κέζσ ηεο αθήο, 3,5% απφ ηελ φζθξεζε, 11% απφ ηελ αθνή θαη 83% κέζσ

ηεο φξαζεο. Σα παξαπάλσ ζηνηρεία κεηαβάιινληαη θαηά πεξίπησζε αλάινγα κε ηηο

ηδηαηηεξφηεηεο θαη ην γλσζηηθφ ππφβαζξν ηνπ θαζελφο θαη ην πεξηερφκελν ηεο

πιεξνθνξίαο. Μηα γεληθά παξαδεθηή δηαθνξνπνίεζε ησλ κέζσλ δηδαζθαιίαο κε βάζε ηηο

Page 32: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

32

αηζζήζεηο παξνπζηάδεη ν θψλνο εκπεηξηψλ ηνπ Dale [Dale, 1954] θαη βαζίδεηαη ζην βαζκφ

αθαίξεζεο ησλ δηαθνξεηηθψλ κνξθψλ εκπεηξίαο.

Ο θώλος εκπεηρηώλ ηοσ Dale, [29]

Οη δηαθφξσλ εηδψλ ηαμηλνκήζεηο (γλσζηηθέο, ζπλαηζζεκαηηθέο θαη ςπρνθηλεηηθέο) πνπ

ζρεηίδνληαη κε ηελ απφθηεζε γλψζεο θαη ηε δηακφξθσζε κηαο ζηάζεο ηνπ καζεηή

«κπνξνχλ λα πινπνηεζνχλ κε ηα κέζα θαη ηδηαίηεξα κε ηνπο ππνινγηζηέο θαη λα

νδεγήζνπλ ζηνπο επηζπκεηνχο ζηφρνπο, βνεζψληαο ζηε κεηάβαζε απφ ηε δηδαθηηθή

ζεσξία ζηελ πξάμε» (29, ζ.ζ. 23, 24). Οπσζδήπνηε κέζσ ηνπ νπηηθναθνπζηηθνχ πιηθνχ,

ησλ παξαδεηγκάησλ, ησλ πεηξακάησλ θ.ά. ζπληειείηαη θαιχηεξε εκπέδσζε, πην πιήξεο

ελεκέξσζε κέζσ εχθνια πξνζβάζηκνπ πιηθνχ θαη απμεκέλνπ ελδηαθέξνληνο ιφγσ

πνηθηιίαο θ.ά. (13, ζ.ζ. 211-12).

3.1 ΓΗΜΙΟΤΡΓΙΚΗ ΓΙΓΑΚΑΛΙΑ / ΓΗΜΙΟΤΡΓΙΚΟΙ ΜΑΘΗΣΔ ΚΑΙ ΣΠΔ

Ζ κνπζηθή νξίδεηαη σο «ε επηζηήκε ή ε ηέρλε πνπ ελζσκαηψλεη επράξηζηνπο,

εθθξαζηηθνχο ή έμππλνπο ζπλδπαζκνχο ηφλσλ απφ ηε θσλή ή ηα κνπζηθά φξγαλα ζε κηα

Page 33: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

33

ζχλζεζε πνπ έρεη θαζνξηζκέλε δνκή θαη ζπλέρεηα» [Λεμηθφ Webster, 1981]. Ζ δηαπινθή

ησλ ζηνηρείσλ ηεο κνπζηθήο γηα ηε ζχλζεζε ελφο έξγνπ είλαη κηα δεκηνπξγηθή δηεξγαζία.

ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηνλίδεηαη ε αλάπηπμε ησλ δεκηνπξγηθψλ ηθαλνηήησλ ησλ

παηδηψλ κέζα απφ ηελ κνπζηθή, πνπ είλαη ε θαηεμνρήλ δεκηνπξγηθή ηέρλε, κέζα απφ

δηαδηθαζίεο πνπ εμαζθαιίδνπλ νη απαξαίηεηεο ζπλζήθεο, δειαδή γλψζεηο, δεμηφηεηεο θαη

εκπεηξίεο, πνπ πξνζθέξνληαη ζε πεξηβάιινλ δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο.

Ζ δεκηνπξγηθή δηδαζθαιία επλνείηαη απφ ην λέν, ην δηαθνξεηηθφ θαη κνλαδηθφ, ηα

θίλεηξα, ηηο αλνηθηέο θαηαζηάζεηο κάζεζεο, φπνπ ν δάζθαινο πξέπεη ίζσο θαη λα

απνηξαβηέηαη θάπνηεο θνξέο ψζηε νη καζεηέο λα αληηκεησπίδνπλ κφλνη ηνπο ην

πξφβιεκα, απφ ελζάξξπλζε ζηε δεκηνπξγηθφηεηα, αλάπηπμε δηθψλ ηνπο ηδεψλ κε ηνλ δηθφ

ηνπο ηξφπν θαη ξπζκφ.

ηε δεκηνπξγηθή δηδαζθαιία νη δηαδηθαζίεο είλαη εμίζνπ ζπνπδαίεο, φπσο θαη ην

ηειηθφ πξντφλ. Αλαπηχζζνληαη κέζνδνη κνλαδηθέο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο

ηνπ θάζε καζεηή, γηαηί παξέρνληαη επθαηξίεο, ψζηε λα ηθαλνπνηνχληαη νη αηνκηθέο

δηαθνξέο κε νκαδηθή ή κε αηνκηθή εξγαζία.

Δλζαξξχλεηαη ε απηνκφξθσζε, αλαπηχζζνληαη δεμηφηεηεο γηα επνηθνδνκεηηθή

θξηηηθή θαη αμηνιφγεζε, δίλνληαη επθαηξίεο γηα έξεπλα θαη αλαθάιπςε, εθαξκφδνληαη νη

δηαδηθαζίεο, πνπ πξνθαινχλ ηελ πεξηέξγεηα ησλ παηδηψλ θαη αζθνχλ ηελ θαληαζία ηνπο. Ο

εθπαηδεπηηθφο κνπζηθήο πξέπεη λα είλαη ππεχζπλνο λα δψζεη ζηνπο καζεηέο ην πιαίζην

κέζα ζην νπνίν ν πεηξακαηηζκφο, ε έξεπλα θαη ε αλαθάιπςε λα ιεηηνπξγνχλ ζηέξεα θαη

κε ζηγνπξηά, λα νξγαλψζεη ην κάζεκά ηνπ ζε εξγαζηεξηαθή βάζε θαη λα δηεπθνιχλεη ηα

παηδηά κε ην λα δηεγείξεη ην ελδηαθέξνλ ηνπο, λα αθππλίδεη ηελ πεξηέξγεηά ηνπο, λα ηα

εκπλέεη, λα ηα ελζαξξχλεη κέλνληαο ζπρλά ζην πεξηζψξην.

ηε δεκηνπξγηθή πξνζέγγηζε ππάξρεη πεηζαξρία θαη ζθνπφο. Ζ δεκηνπξγηθφηεηα

δελ είλαη θαηάιιειε κφλν γηα ηα πξνηθηζκέλα παηδηά, αιιά γηα φια ηα παηδηά, γηαηί

παξέρεη φιεο ηηο επθαηξίεο γηα απηνέθθξαζε, πξνβιεκαηηζκφ θαη απειεπζέξσζε (43, ζ.ζ.

70-72).

Δθηφο απφ ηηο άιιεο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ηεο κνπζηθήο,

φπνπ ζε φιεο ππάξρεη ε δεκηνπξγηθφηεηα, ππάξρνπλ θη άιια θίλεηξα πνπ κπνξνχλ λα

πξνθαιέζνπλ ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ γηα απηνζρεδηαζκφ θαη ζχλζεζε κνπζηθήο:

α) ηα εξεζίζκαηα θαη ηα θίλεηξα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνλ θφζκν πνπ είλαη έμσ απφ ηε

κνπζηθή, δειαδή απφ ηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν, π.ρ. πξνζσπηθέο εκπεηξίεο, πξάγκαηα πνπ

Page 34: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

34

βιέπνπκε ή αθνχκε (ινγνηερληθά έξγα, πνίεζε, δσγξαθηθή θαη γιππηηθή), γεγνλφηα

εζληθνχ θαη δηεζλνχο ελδηαθέξνληνο, παιηά θαη πξφζθαηα θ.ιπ.)

β) ηα εξεζίζκαηα θαη θίλεηξα πνπ πξνέξρνληαη κφλν απφ ηνλ θφζκν ηεο κνπζηθήο, φπσο

π.ρ. κνπζηθνί ήρνη, ζρήκαηα ήρσλ, ζπλερήζεηο θ.ιπ.)

πλήζσο ηα πξνβιήκαηα ζηε δεκηνπξγηθή κνπζηθή δελ εζηηάδνληαη ηφζν ζηε ζρεδίαζε

ησλ αξρηθψλ ηδεψλ φζν ζηελ αλάπηπμή ηνπο (43, ζ.ζ. 67-70).

Δπηζεσξήζεηο ζε βξεηαληθά ζρνιεία έδεημαλ φηη ε ζηάζε ησλ ζπνπδαζηψλ απέλαληη ζην

κάζεκα κνπζηθήο επεξεάδεηαη ζεηηθά κε ηελ εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε [Mills

& Murray, 2002]. Μεξηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ πνπ εληζρχνπλ ηα

θίλεηξα γηα ελαζρφιεζε κε ηε κνπζηθή είλαη ηα άξηηα κνπζηθά απνηειέζκαηα πνπ

παξάγνληαη κε απιέο ιεηηνπξγίεο. Οη Ohler (1998) θαη Swearingen (2003) παξαηεξνχλ

φηη ε ηερλνινγία MIDI ελζαξξχλεη ηνπο αξράξηνπο λα εηζέιζνπλ ζηνλ θφζκν ηεο κνπζηθήο

θαη αξγφηεξα λα επηδεηήζνπλ ηελ εθκάζεζε ελφο παξαδνζηαθνχ νξγάλνπ. Ζ έξεπλα ζηηο

Ζ.Π.Α. έδεημε φηη ην ελδηαθέξνλ θαη ηα θίλεηξα πνπ αλαπηχζζνπλ νη καζεηέο σο

απνηέιεζκα ηεο ελαζρφιεζήο ηνπο κε ηελ ηερλνινγία δηαηεξνχληαη γηα πνιιά αθαδεκατθά

έηε [Rudolph, 1996]. Δπηπξφζζεηα, νη δπλαηφηεηεο πνπ παξέρνπλ νη ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο

εληζρχνπλ ηελ άηππε κνπζηθή εθπαίδεπζε θαζψο θαη ηελ απηνδηδαζθαιία [Spearman,

2000].

Μηα δεκηνπξγηθή εξγαζία κπνξεί λα είλαη δχζθνιε ππφζεζε, φπσο ε εηζήγεζε ηνπ

Καλαδνχ κνπζηθνπαηδαγσγνχ Murray Schaffer: « Έρεηε κόλν κηα λόηα. πλζέζηε κ’

απηή έλα θνκκάηη κνπζηθήο. Σν κόλν πνπ δεηώ είλαη λα κε κνπ πξνθαιέζεη αλία»

(43, ζει. 70).

4. ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΔ ΚΑΙ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ ΣΗΝ

ΓΙΓΑΚΑΛΙΑ ΣΗ ΜΟΤΙΚΗ Ζ κνπζηθή, φπσο θαη θάζε ηέρλε, είλαη ε έθθξαζε κηαο θνηλσλίαο. πσο φκσο αιιάδεη ε

θνηλσλία, ην ίδην αιιάδεη θαη ε κνπζηθή έθθξαζε θαη ε δεκηνπξγία. Ζ κνπζηθή θαη ε

αλζξψπηλε θνηλσλία είλαη κεηαμχ ηνπο αιιειέλδεηεο θαη αιιειεπηδξνχλ. Δίλαη έλαο

ηξφπνο επηθνηλσλίαο, κηα δηεζλήο γιψζζα πνπ έρεη ππεξβεί ηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο

αληίιεςεο θαη ηεο ρξήζεο κηαο μέλεο γιψζζαο γηα ζθνπνχο επηθνηλσλίαο. Βαζηθφο

ζπληειεζηήο γηα ηε δηεζλνπνίεζε ηεο κνπζηθήο είλαη θαη ε ηειεηνπνίεζε ησλ κέζσλ

καδηθήο επηθνηλσλίαο κε ηελ θαηλνχξηα ηερλνινγία (40, ζει. 16 ).

Page 35: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

35

Ζ πιεξνθνξηθή θαη νη ΣΠΔ έρνπλ κεηαζρεκαηίζεη ξηδηθά θαη ηνλ ηνκέα ηεο κνπζηθήο

ηφζν ζηελ πξαθηηθή φζν θαη ζηελ εθπαίδεπζε. Γεκηνπξγήζεθαλ λέα ερεηηθά κέζα πνπ

άιιαμαλ ηνλ ηξφπν ζχλζεζεο θαη ηελ επεμεξγαζία ησλ ήρσλ θαη ηεο κνπζηθήο [Κφκεο

θαη Μηθξφπνπινο, 2001]. Ζ αθνπζηηθή βηνκεραλία ππνβάιιεηαη ζε έλα θχκα αιιαγήο,

δεδνκέλνπ φηη ε ςεθηαθή ηερλνινγία αληηθαζηζηά πιένλ ηελ παιαηφηεξε αλαινγηθή ιφγσ

ηεο παξερφκελεο εμνηθνλφκεζεο ρξφλνπ θαη ηεο εληζρπκέλεο επειημίαο.

Με ηε ρξήζε ησλ ςεθηαθψλ κέζσλ ν ήρνο πεξλάεη ζηαδηαθά απφ δηάθνξα ειεθηξνληθά

ζπζηήκαηα: α) δεηγκαηνιήπηε (sampler), πνπ επηηξέπεη ηελ εγγξαθή φισλ ησλ ήρσλ θαη

ηνπο αλαπαξάγεη ζε φια ηα χςε θαη φινπο ηνπο ξπζκνχο κεηαηξέπνληαο ην αλαινγηθφ

ερεηηθφ ζήκα ζε ςεθηαθφ δπαδηθήο θσδηθνπνίεζεο, β) ρξνληζηή (sequencer), πνπ θαηά

ηελ αλαπαξαγσγή ζπγρξνλίδεη φια ηα γξακκέλα θαλάιηα ήρνπ θαη επεμεξγάδεηαη θαηά

θάπνην ηξφπν ην κνπζηθφ θείκελν, ψζηε λα κπνξεί λα παξάγεη ηελ εθηέιεζε πνιιψλ

κνπζηθψλ θνκκαηηψλ ζε ζπγρξνληζκφ θαη γ) ζπλζεηεηή (synthesizer), πνπ έρεη δπλαηφηεηα

ζπλνιηθνχ ειέγρνπ θαη αλαπαξαγσγήο ήρνπ κε δχν δηαθνξεηηθέο κεζφδνπο: θχθισκα

δηακφξθσζεο ζπρλφηεηαο (synthesis) θαη ζχζηεκα πνπ πεξηέρεη δείγκαηα ήρνπ

(sampling). πλδένληαο ηνλ ειεθηξνληθφ ελνξρεζηξσηή κε ην δεηγκαηνιήπηε θαη ην

ζπλζεηεηή δεκηνπξγείηαη ην λέν ςεθηαθφ ζηνχληην, πνπ επηηξέπεη ηε ζπγθέληξσζε ζε

έλα εληαίν ζχλνιν, φισλ ησλ κνπζηθψλ ιεηηνπξγηψλ: ζχλζεζε, εθηέιεζε θαη επεμεξγαζία

(13, ζ. ζ. 262- 264).

Ζ εμέιημε ησλ ηερλνινγηψλ ζηηο επηθνηλσλίεο θαη ηελ πιεξνθνξηθή έρεη επηθέξεη κηα

ζεκαληηθή αιιαγή ζηελ αγνξά ησλ πξντφλησλ θαη ζηνλ ηνκέα ηεο κνπζηθήο. Οη λέεο

απηέο ηερλνινγίεο έρνπλ νδεγήζεη ζηε δεκηνπξγία ηειεπηθνηλσληαθψλ ππνδνκψλ κε

ζπζθεπέο θαη γξακκέο (ελζχξκαηεο θαη αζχξκαηεο) κεηαθνξάο πςειψλ ηαρπηήησλ, πνπ

αμηνπνηνχλ λέα πξσηφθνιια θαη πξφηππα ζηηο επηθνηλσλίεο. Δπίζεο έρνπλ αλαπηπρζεί

βειηησκέλεο ππεξεζίεο πνπ αμηνπνηνχλ ηηο παξαπάλσ ππνδνκέο θαη βαζίδνληαη ζε λέεο

εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ.

Ζ εμάπισζε ηεο κνπζηθήο ηερλνινγίαο φπσο είλαη ηα MP3 players, ινγηζκηθά

πνιπθάλαιεο ερνγξάθεζεο, ηα ςεθηαθά εξγαζηήξηα ήρνπ (digital audio workstations), ηα

κε γξακκηθά ζπζηήκαηα επεμεξγαζίαο ηνπ ήρνπ, ηα φξγαλα MIDI, νη θάξηεο ήρνπ, ηα

MIDI controllers, νη ζπζθεπέο κίμεο θαη πνιιά άιια ζε ζπλδπαζκφ κε ην γεγνλφο φηη

κπνξεί λα ιεθζεί δσξεάλ κνπζηθή κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ, έρεη θαηαζηήζεη πξνζηηή ηε

κνπζηθή δεκηνπξγία ζηελ πιεηνςεθία ηνπ πιεζπζκνχ [Cox, 2002]. πγρξφλσο ε άκεζε

Page 36: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

36

πξφζβαζε ζηα πξντφληα κνπζηθήο έρεη πεξηνξίζεη ην ξφιν ησλ δηαλνκέσλ θαη ζπλεπψο

έρεη επεξεάζεη ηνλ ηξφπν δηεμαγσγήο ηνπ εκπνξίνπ [Spearman, 2000]. Αθφκα νη

δηάθνξεο ηερληθέο κίμεο έρνπλ δεκηνπξγήζεη λέα κνπζηθά ζηπι απφ ζπλδπαζκνχο

δηαθνξεηηθψλ κνπζηθψλ πεγψλ.

Ζ εηζαγσγή αξρείσλ εηθφλαο (video) ζε έλα ινγηζκηθφ πνιπθάλαιεο ερνγξάθεζεο φπσο

ην Cubase, ινγηζκηθφ πνπ πεξηιακβάλεη θαη ζεκεηνγξαθία θαη ερνγξάθεζε (sequenser)

δίλεη ζηνπο καζεηέο ηε δπλαηφηεηα λα ζπλζέζνπλ κνπζηθή γηα θηλνχκελε εηθφλα ζε

«πξαγκαηηθφ ρξφλν» [Cain, 2004]. Δπίζεο ε ρξήζε ινγηζκηθνχ, φπσο είλαη ην «The

multimedia Toolbook» (γηα πιαηθφξκα PC) απφ ηελ Asymetrix [Sumtotal Systems,

2005] επηηξέπεη ηε δεκηνπξγία εθαξκνγψλ πνιπκέζσλ φπσο είλαη ε “Fantasia”

ζπλδπάδνληαο εηθφλεο, γξαθηθά, θηλνχκελα ζρέδηα ή θηλνχκελεο παξηηηνχξεο πνπ

ζπλνδεχνπλ ηε κνπζηθή. Παξάιιεια ε ηερλνινγία παξέρεη πξαθηηθέο δηεπθνιχλζεηο πνπ

εμνηθνλνκνχλ ρξφλν, φπσο π.ρ. ινγηζκηθά πνιπθάλαιεο ερνγξάθεζεο ή ζπλζεζάηδεξ.

Λνγηζκηθφ κνπζηθήο ζεκεηνγξαθίαο π.ρ. ην Finale απφ ηελ Coda ή ην Sibelius

ρξεζηκνπνηνχληαη θαη γηα πξνζαξκνγέο ππαξρνπζψλ ελνξρεζηξψζεσλ ή έρνπλ

ελζσκαησκέλεο εληνιέο γηα δηάθνξεο κεηαηξνπέο.

Ζ πνηφηεηα ηνπ πιηθνχ αλαβαζκίδεηαη αθνχ κε ηε ρξήζε ινγηζκηθνχ ζεκεηνγξαθίαο θαη

ινγηζκηθνχ απνηχπσζεο θαη επεμεξγαζίαο εηθφλαο (screen capture software) κπνξνχλ λα

ζρεδηαζηνχλ αθίζεο, θχιια εξγαζίαο θαη άιιν επνπηηθφ πιηθφ κε επαγγεικαηηθή

αθξίβεηα.

ην Γηαδίθηπν δηάθνξεο ζειίδεο επηηξέπνπλ ζην ρξήζηε λα ζπλζέζεη απιά παηψληαο

πάλσ ζε εηθνλίδηα πνπ πξνζζέηνπλ ήρνπο θαη εθέ ζε κηα κεισδία [O. Brayan, 2002]. Σα

ινγηζκηθά κνπζηθήο ζεκεηνγξαθίαο Finale θαη Sibelius θαζψο θαη ην Cubase επηηξέπνπλ

ζηνπο καζεηέο, αθφκε θαη ζε απηνχο πνπ ζηεξνχληαη δεμηφηεηεο κνπζηθήο

ζεκεηνγξαθίαο, ελψ παίδνπλ πάλσ ζε έλα MIDI keyboard ή νπνηνδήπνηε άιιν MIDI

φξγαλν λα βιέπνπλ ηε κνπζηθή λα θαηαγξάθεηαη ζηελ νζφλε ηνπ ππνινγηζηή. Καηά ηε

ρξεζηκνπνίεζε ελφο κεηαηξνπέα ηνληθνχ χςνπο ζε δεδνκέλα MIDI (pitch-to Midi

converter) φπσο ν Amadeus II απφ ηελ Ax-100Blue Chip απφ ηελ Axon ή ην Finale ηνπ

2006 θαη έλα κηθξφθσλν νη καζεηέο κπνξνχλ λα παίδνπλ ζην αθνπζηηθφ φξγαλφ ηνπο ή

απιά λα ηξαγνπδνχλ θαη ν ππνινγηζηήο λα θαηαγξάθεη ηελ εθηέιεζε (2).

Page 37: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

37

4.1 ΠΑΡΟΤΑ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΗΝ ΔΛΛΑΓΑ

ηελ Διιάδα έρνπλ αλαπηπρζεί δηάθνξα εξεπλεηηθά πξνγξάκκαηα ζε ζρέζε κε ηηο

δπλαηφηεηεο πνπ παξέρνπλ νη ηερλνινγίεο ζην ρψξν ηεο κνπζηθήο απφ Δξεπλεηηθά

Κέληξα ή Παλεπηζηήκηα απηφλνκα ή ζε ζπλεξγαζία κε εξεπλεηηθνχο θνξείο ηνπ

εμσηεξηθνχ. Κάπνηα απφ απηά παξαηίζεληαη ζπλνπηηθά:

1. Βπδαληηλή κνπζηθή ηερλνινγία : oπηηθή αλαγλώξηζε ησλ ραξαθηήξσλ ηεο

ζεκεηνγξαθίαο (παξαζεκαληηθήο) ηεο νξζνδόμνπ ειιεληθήο βπδαληηλήο

κνπζηθήο

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΑΘΖΝΧΝ, ΣΜΖΜΑ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ ΣΟΜΔΑ

ΣΖΛΔΠΗΚΟΗΝΧΝΗΧΝ ΚΑΗ ΔΠΔΞΔΡΓΑΗΑ ΖΜΑΣΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟΤΠΟΛΖ.

1. Αλαγλώξηζε Μειηζκάησλ Διιεληθήο Παξαδνζηαθήο Μνπζηθήο

ρξεζηκνπνηώληαο Context Dependent Dynamic Time Warping

TMHMA ΠΛHPOΦOPIKH ΠANEΠITHMIOY AΘHNΧN(1) IΝΣΗΣΟΤΣΟ

ΦΤΥΟΑΚΟΤΣΗΚΧΝ ΔΡΔΤΝΧΝ, ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ(2)

2. Αλάπηπμε ελόο αιιειεπηδξαζηηθνύ ζπζηήκαηνο εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο

γηα ηε δηδαζθαιία ησλ βαζηθώλ ελλνηώλ ηεο ζεσξίαο ηεο κνπζηθήο.

ΣΜΖΜΑ ΔΦΑΡΜΟΜΔΝΖ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ

3. ρεδηαζκόο θαη αλάπηπμε εηδηθνύ ινγηζκηθνύ γηα ηπθινύο κνπζηθνύο (γξαθή

θαη επεμεξγαζία κνπζηθνύ θεηκέλνπ θαη αξρείσλ) ζηα πιαίζηα ηνπ

ζπζηήκαηνο WEDELMUSIC IΝΣΗΣΟΌΣΟ EΠΔΞΔΡΓΑΊΑ ΣΟΤ ΛΓΟΤ

TΜΉΜΑ MΟΤΗΚΝ ΠΟΤΓΝ , IΟΝΊΟΤ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΊΟΤ

4. Δξεπλεηηθό πξόγξακκα ΠΟΛΤΜΝΗΑ Αλάπηπμε Δξγαιείσλ Μνπζηθήο θαη

Μνπζηθή Πύιε ηνπ Ηλζηηηνύηνπ Έξεπλαο Μνπζηθήο & Αθνπζηηθήο, (ΗΔΜΑ).

Σν πξφγξακκα «ΠΟΛΤΜΝΗΑ – Αλάπηπμε Δξγαιείσλ Μνπζηθήο θαη Μνπζηθή

Πύιε» αθνξά ζηελ αλάπηπμε ελφο ζπλφινπ θαηλνηνκηθψλ ρξεζηηθψλ εξγαιείσλ

πνπ ζηνρεχνπλ λα εμππεξεηήζνπλ φιεο ηηο κνξθέο ελαζρφιεζεο κε ηε κνπζηθή

(ςεθηνπνίεζε κνπζηθψλ ηεθκεξίσλ, κνπζηθνινγηθή έξεπλα, κνπζηθή δεκηνπξγία,

κνπζηθή εθηέιεζε, κνπζηθή εθπαίδεπζε, κνπζηθή θαιιηέξγεηα, επξχηεξε κνπζηθή

πιεξνθφξεζε θαη ςπραγσγία). Σα πξνηεηλφκελα επηκέξνπο εξγαιεία κπνξνχλ λα

ιεηηνπξγνχλ είηε απηφλνκα, είηε ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εμεηδηθεπκέλε ππφ

αλάπηπμε κνπζηθή πχιε (portal), ψζηε νη ρξήζηεο-εηδηθνί λα έρνπλ κηα

Page 38: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

38

νινθιεξσκέλε ππεξεζία θαη παξάιιεια ην επξχ θνηλφ λα αληιεί πιεξνθφξεζε

θαη πεξηερφκελν ζρεηηθά κε ηελ κνπζηθή. Σα πξνηεηλφκελα εξγαιεία πνπ

αλαπηχζζνληαη θαη πνπ είλαη θαηαλεκεκέλα ζε ζπγθεθξηκέλα παθέηα εξγαζίαο

είλαη: Σχζηεκα απηνκαηνπνηεκέλεο Οπηηθήο Αλαγλψξηζεο Βπδαληηλήο Μνπζηθήο

Γξαθήο, Σχζηεκα αλαγλψξηζεο, ηαμηλφκεζεο θαη αλάθηεζεο κνπζηθήο πιεξνθνξίαο

κε βάζε ην κνπζηθφ πεξηερφκελν, Σχλνιν ππνβνεζεηηθψλ εξγαιείσλ κνπζηθήο

δεκηνπξγίαο θαη εθηέιεζε, πνπ ζα ιεηηνπξγνχλ σο απηφλνκεο εθαξκνγέο αιιά θαη

ζε ζπλεξγαζία κε ηελ κνπζηθή πχιε (virtual studio), Δηθνληθά κνπζηθά φξγαλα,

Γεκηνπξγία Ψεθηαθνχ Πνιπκεζηθνχ Θεζαπξνχ ηεο Διιεληθήο Μνπζηθήο ζε κηα

αλνηθηή multimedia πιαηθφξκα, Γηαδηθηπαθή κνπζηθή πχιε, πνπ απνηειεί ηελ

θνξσλίδα ηνπ πξνγξάκκαηνο.

5. ΔΞ ΑΠΟΣΑΔΧ ΜΟΤΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ηα πιαίζηα ηεο εμ απνζηάζεσο κνπζηθήο εθπαίδεπζεο έρνπλ αλαπηπρζεί εθαξκνγέο γηα

ζπνπδαζηέο θαζψο θαη εθπαηδεπηηθνχο κνπζηθήο νη νπνίνη παξαθηλνχληαη λα γλσξίζνπλ,

λα ελζσκαηψζνπλ θαη λα αμηνπνηήζνπλ ηηο λέεο ηερλνινγίεο ζην κάζεκα ηεο κνπζηθήο.

Υαξαθηεξηζηηθά ησλ λέσλ ηάζεσλ απνηεινχλ: α) ε πιεζψξα ηνπ κνπζηθνχ πιηθνχ ζε

δηθηπαθή κνξθή, β) ε δηάδνζε ησλ ειεθηξνληθψλ καζεκάησλ κνπζηθήο πνπ

πεξηιακβάλνπλ ηφζν δηδαζθαιία φζν θαη εξκελεία κνπζηθήο, γ) νη ζπλερψο απμαλφκελεο

αλάγθεο γηα δηδαζθαιία κνπζηθήο ζε απνκνλσκέλα ζρνιεία θαζψο θαη δ) ε απμαλφκελε

εμνηθείσζε ησλ λέσλ καζεηψλ κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο. ια απηά αλαπηχζζνπλ έλα λέν

πεδίν έξεπλαο ζην ρψξν ηεο κνπζηθήο δηδαζθαιίαο.

Ο ζπλδπαζκφο ελφο ζπζηήκαηνο πνπ βαζίδεηαη ζην Γηαδίθηπν θαηαξγεί ηα εκπφδηα θαη

επηηξέπεη ηελ απφ απφζηαζε εθπαίδεπζε πνπ ζπλδέεηαη κε ηηο πηo πξφζθαηεο ηάζεηο ζηε

αγνξά ινγηζκηθνχ κνπζηθήο. ηελ πξαγκαηηθφηεηα έσο ηψξα, φπσο αλαθέξζεθε θαη

ζηελ εηζαγσγή, ε εθπαίδεπζε ζην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο κνπζηθήο δελ έρεη ηχρεη

κεγάιεο πξνζνρήο απφ ηνπο ππεχζπλνπο γηα ηελ αλάπηπμε ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ.

Σα θαηαζηήκαηα κνπζηθήο πνπ δηαζέηνπλ βηβιία κνπζηθήο, φξγαλα θαη εμαξηήκαηα

πεξηιακβάλνπλ θάπνηα ινγηζκηθά κνπζηθήο ζηε ζεηξά ηνπο, ζηα νπνία θπξηαξρνχλ νη

εθαξκνγέο πνπ απεπζχλνληαη γεληθά ζηνπο κνπζηθνχο θαη ηνπο ζπλζέηεο θαη φρη ζηνπο

εθπαηδεπηηθνχο κνπζηθήο. Λφγσ ησλ πεξηνξηζκψλ ζηελ παξνρή ησλ αθνπζηηθψλ

Page 39: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

39

ηερληθψλ αλαγλψξηζεο, νη εθπαηδεπηηθνί κνπζηθήο κπνξνχλ λα βξνπλ ινγηζκηθά πνπ

ζπλδένληαη κε ηε ζεσξία ή ηελ παξνπζίαζε κέζσ βίληεν, ρσξίο εθηίκεζε ζηελ

πξαγκαηηθή, αηνκηθή πξφνδν ηνπ θάζε ζπνπδαζηή.

Πξνο ην παξφλ ζε ζρέζε κε ηελ εθκάζεζε κνπζηθνχ νξγάλνπ ππάξρνπλ θάπνηεο ιχζεηο

γηα ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε, πνπ ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο δελ είλαη

δηαινγηθέο. Απηέο νη ζεηξέο καζεκάησλ ρξεζηκνπνηνχλ ην ηππνπνηεκέλν ζχζηεκα, πνπ

δελ είλαη εμαηνκηθεπκέλν νχηε αμηνινγεί ηελ πξφνδν θάζε ζπνπδαζηή μερσξηζηά.

Σν επξσπατθφ πξφγξακκα Prelude (ζην πιαίζην Comenius) είλαη κηα ειεθηξνληθή

πιαηθφξκα, πνπ βαζίδεηαη ζην πξφηππν ηνπ Moodle, απεπζχλεηαη ζε θαζεγεηέο κνπζηθήο

θαη θαιείηαη λα ηνπο βνεζήζεη λα γλσξίζνπλ εξγαιεία βαζηζκέλα ζε ΣΠΔ θαη λα ηα

ρξεζηκνπνηήζνπλ ζηελ ηάμε, ψζηε λα πξνζθέξνπλ θίλεηξα ζηνπο καζεηέο γηα πξαθηηθή

εμάζθεζε, λα εληζρχζνπλ ηελ εμαηνκηθεπκέλε δηδαζθαιία θαη λα ππνβνεζήζνπλ ηε

δηδαζθαιία ζε επίπεδν ηάμεο. Ζ δηδαζθαιία θαη ε αμηνιφγεζε είλαη βαζηζκέλεο ζηνλ

ππνινγηζηή θαη ζρεδηάδνληαη κε ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα επηηξέπνπλ ζηνπο

εθπαηδεπφκελνπο λα ζέηνπλ ξεαιηζηηθνχο ζηφρνπο θαη λα ηνπο επηηπγράλνπλ κέζα απφ

ζπζηεκαηηθέο θαη ηαπηφρξνλα δεκηνπξγηθέο θαη δηαζθεδαζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο.

1. Σα IMUTUS-VEMUS είλαη πξνγξάκκαηα ζε ζπλεξγαζία κε επξσπατθέο ρψξεο.

Έρνπλ ζαλ ζηφρν ηελ αλάπηπμε εθαξκνγψλ ινγηζκηθνχ θαη εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ

γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο κνπζηθήο εθπαίδεπζεο κε ηερλνινγίεο αηρκήο γηα ηελ

αμηνιφγεζε ηεο εθηέιεζεο ησλ καζεηψλ. Οη εθαξκνγέο απηέο πεξηγξάθνληαη ζην

θεθάιαην 6.

2. Σν i-Maestro είλαη πξφγξακκα ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο: Technology

Enhanced Learning, IST Sixth Framework Programme κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε

δηαδξαζηηθνχ, πνιπκεζηθνχ πεξηβάιινληνο γηα εμ απνζηάζεσο κνπζηθή

εθπαίδεπζε παξνπζηάδνληαο λέεο ιχζεηο γηα ζεσξεηηθή θαη πξαθηηθή κνπζηθή

απηνεθπαίδεπζε κέζα απφ πιηθφ καζεκάησλ ζην Γηαδίθηπν, πνιπκεζηθφ πιηθφ θ.

ά. Σν θαηλνηφκν ζηνηρείν ηνπ είλαη θπξίσο ε εηθνληθή πξαγκαηηθφηεηα φζνλ

αθνξά ζηελ εθηέιεζε εγρφξδσλ κνπζηθψλ νξγάλσλ, πνπ παξνπζηάδεηαη κέζα απφ

ηξηζδηάζηαην πεξηβάιινλ θαη έηζη βνεζά ην καζεηή λα απνθηήζεη ζσζηή ζηάζε

θαη ηερληθή θαηά ηελ εθηέιεζε.

3. Σν Musinet είλαη πξφγξακκα ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο: Leonardo da Vinci κε

ζθνπφ ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εηζαγσγή ελφο επαγγεικαηηθνχ πξνθίι θαη κηαο

Page 40: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

40

ζεηξάο απφ εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο γηα

«απηνκαηνπνηεκέλε» παξαγσγή κνπζηθήο κέζσ ηερλνινγίαο Γηαδηθηχνπ. Οη

δξαζηεξηφηεηεο ηνπ πξνγξάκκαηνο πεξηιακβάλνπλ αλάιπζε ησλ ππαξρφλησλ

παξνρψλ πνπ αθνξνχλ ζηελ παξαγσγή κνπζηθήο κέζσ ππνινγηζηή θαη ηελ

δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθψλ πιηθψλ έληππσλ, CD-Rom θαη ελ γέλεη δηαδηθηπαθνχ

πιηθνχ.

4. Σν Musicweb είλαη πξφγξακκα ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο: eLEARNING

PROGRAMME κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε πεγψλ, ηερληθψλ θαη εθαξκνγψλ , ψζηε

λα ππνζηεξίμνπλ έλα άξηηα δνκεκέλν καζεζηαθφ πεξηβάιινλ γηα δηαθνξεηηθά

επίπεδα καζεηψλ ζηνλ ηνκέα ηεο κνπζηθήο. Σν ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα

ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηελ πνηθηιία θαη ηελ πνηφηεηα ηεο κνπζηθήο εθπαίδεπζεο

εθκεηαιιεπφκελν πνιπκεζηθή θαη δηθηπαθή ηερλνινγία θαη αλαπηχζζεη έλα

δηαδξαζηηθφ πεξηβάιινλ, κηα δηεζλή πξνζέγγηζε θαη θαηλνηφκεο κεζφδνπο ζε

ζρέζε κε ηνλ ήρν, ην θείκελν θαη ηα γξαθηθά. Πεξηιακβάλεη κηα κεγάιε ζπιινγή

απφ παξαδείγκαηα θιαζηθήο θαη ζχγρξνλεο κνπζηθήο, εθπαηδεπηηθά παθέηα γηα

ηελ θαιιηέξγεηα κνπζηθψλ δεμηνηήησλ, φπσο αθνπζηηθή εθπαίδεπζε, κνπζηθή

αλάιπζε θαη αλάγλσζε παξηηηνχξαο θαζψο θαη ειεθηξναθνπζηηθή κνπζηθή ζε

ππνινγηζηή.

5. Σν Sibelius είλαη πξφγξακκα ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο: Σερλνινγίεο ηεο

Κνηλσλίαο ηεο Πιεξνθνξίαο (ΣΚΠ), κνλαδηθφ ζην λα βνεζήζεη ηνπο

εθπαηδεπηηθνχο λα δηδάμνπλ θαη ηνπο καζεηέο λα κάζνπλ κνπζηθή ζχλζεζε. Δίλαη

νινθιεξσκέλν ινγηζκηθφ γηα ζχλζεζε, εθηέιεζε θαη εθηχπσζε κνπζηθήο

ζεκεηνγξαθίαο. Ζ λέα έθδνζε Sibelius 4 πεξηιακβάλεη 1700 ζειίδεο αζθήζεσλ ,

ηξαγνχδηα, νξγαληθά θνκκάηηα, ιπξηθά, αθίζεο, βίληεν θ.ά.

6. Σν Virtual Schubert (the teaching of music from a distance, by Sharon A,

Loya) είλαη πξφγξακκα ηνπ Αλνηρηνχ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Ηζξαήι γηα εμ

απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζηα ιίληεξ (ηξαγνχδηα) ηνπ ζπλζέηε Φξαληο νχκπεξη

κε ζπλδπαζκφ εηθφλαο, ζεκεηψζεσλ ζε κνξθή ππεξκέζσλ, παξηηηνχξεο, βίληεν,

CD-ROM θ.ά.

7. Σν SIMPLE (a proposal for a Synchronous Internet Music Performance

Learning Environment) είλαη πξφγξακκα γηα εμ απνζηάζεσο ζχγρξνλε ή

αζχγρξνλε (ζπλ)εθηέιεζε κηαο ζχλζεζεο απφ νκάδα κνπζηθψλ πνπ δελ

βξίζθνληαη ζηνλ ίδην θπζηθφ ρψξν.

Page 41: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

41

8. Σν Rhythmologos είλαη πξφγξακκα ηνπ Μνπζηθνχ ηκήκαηνο ηνπ Αξηζηνηειείνπ

Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο ζε ζπλεξγαζία κε ην Μνπζηθφ ηκήκα ηνπ

Παλεπηζηήκην ηνπ Δδηκβνχξγνπ γηα εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη έξεπλα ζε

ζέκαηα Φπρναθνπζηηθήο θαη Μνπζηθήο Αληίιεςεο.

ην Γηαδίθηπν ππάξρνπλ πνιινί ηζηφηνπνη γηα πνιπκεζηθφ κνπζηθφ πιηθφ, φπσο π.ρ. :

Allegro – The Music Education Search Site /Βάζε κε θφκβνπο πνπ αθνξνχλ ζηελ

κνπζηθή θαη ηε δηδαζθαιία ηεο. ηνλ θφκβν απηφλ κπνξεί λα βξεη ν επηζθέπηεο απφ

πιεξνθνξίεο γηα δηάθνξα κνπζηθά φξγαλα κέρξη ζρέδηα καζεκάησλ γηα ηε δηδαζθαιία

ηεο κνπζηθήο ζε φιεο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο ( http://talentz.com/allegro.hts )

Children’s Music Web κε δξαζηεξηφηεηεο καζεηψλ ζρεηηθά κε ηε κνπζηθή, αιιά

θαη πξνηάζεηο γηα ηε δηδαζθαιία κνπζηθήο ζην ζρνιείν

(http://www.childrensmusic.org/)

Σν MUSICNETWORK πνπ πξνζθέξεη κνπζηθή πνιπκεζηθή ηερλνινγία:

πξφζβαζε ζηε κεγαιχηεξε βάζε ησλ ηειεπηαίσλ ηερλνινγηψλ θαη ιχζεσλ ζρεηηθά κε ηνλ

ρψξν ηεο κνπζηθήο, κέζν γηα ηελ παξνπζίαζε πξνζσπηθήο έξεπλαο θαη θαηλνηνκηψλ/

εθπαίδεπζε θαη ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ηηο ηειεπηαίεο ηερλνινγίεο, πξφηππα θαη ιχζεηο /

πξνηεηλφκελεο ιχζεηο γηα πξνβιήκαηα ζρεηηθά κε πνιπκέζα θαη ηερλνινγία ηεο κνπζηθήο

/ πιεξνθφξεζε θαη ππνζηήξημε ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο ζηελ

πεξηνρή ηεο ςεθηαθήο κνπζηθήο

θαη πνιιά άιια, πνπ αλαθέξνληαη ζηε βηβιηνγξαθία ηεο παξνχζαο εξγαζίαο.

5.1 ΣΟ ΠΑΙΓΑΓΧΓΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ΣΗ ΔΞ ΑΠΟΣΑΔΧ

ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

Οη Σερλνινγίεο ηεο κνπζηθήο θεξδίδνπλ νινέλα θαη πεξηζζφηεξν έδαθνο ζην ρψξν ηεο

εθπαίδεπζεο, πξνζδίδνληαο κηα λέα δπλακηθή ζην κάζεκα θαη ζεκαηνδνηψληαο

ηαπηφρξνλα αιιαγέο ζηε δηδαθηηθή πξάμε θαη γεληθφηεξα ζηε ζεψξεζε ηνπ αλαιπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο. Ζ κνπζηθή ηερλνινγία κπνξεί λα ππνζηεξίμεη ηνπο κνπζηθνπαηδαγσγηθνχο

ζηφρνπο πξνζθέξνληαο επθαηξίεο πνπ πξνεγνπκέλσο δελ ήηαλ εθηθηέο θαη λα

δεκηνπξγήζεη κνπζηθέο δπλαηφηεηεο πνπ κηα παξαδνζηαθή ηάμε κνπζηθήο αδπλαηεί λα

πξνζθέξεη [Pitts & Kwami 2002]. Δπηπιένλ πξνσζεί ηε ζπκκεηνρηθφηεηα, αθνχ πνιινί

ζηφρνη θαη δξαζηεξηφηεηεο κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ κε επθνιία αθφκε θαη απφ ηνπο

Page 42: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

42

ιηγφηεξν κνπζηθά θαηαξηηζκέλνπο καζεηέο [Jordahl, 1988, Ohler, 1988, Campbell, 1991,

Hodges, 2001] (2).

Οη ελ δπλάκεη αιιαγέο πνπ κπνξνχλ λα επηθέξνπλ ηα δίθηπα ππνινγηζηψλ θαη ηδηαίηεξα

ην Γηαδίθηπν ζηελ εθπαίδεπζε είλαη πνιιέο. Μηα ίζσο είλαη ε πην ζεκαληηθή: νη

ηερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ επηθνηλσληψλ είλαη δπλαηφλ λα ζπκβάιινπλ κε

απνθαζηζηηθφ ηξφπν ζηε δηαδηθαζία αλαηξνπήο κηαο αηνκηθήο θνπιηνχξαο πνπ ζπλίζηαηαη

θαηά θχξην ιφγν ζηε ζπζζψξεπζε πιεξνθνξηψλ θαη δηαθξηηψλ γλψζεσλ. ιν θαη

πεξηζζφηεξν γίλεηαη θαηαλνεηφ φηη ην δεηνχκελν πιένλ ζηηο ζχγρξνλεο θνηλσλίεο

έγθεηηαη ιηγφηεξν ζηε ζπζζψξεπζε ησλ γλψζεσλ θαη πεξηζζφηεξν ζηε δεμηόηεηα ηεο

έξεπλαο θαη ηεο νξζήο ρξήζεο ηνπο [Κέθθεξεο, 2001]. Μέρξη ζήκεξα ε πξνηεξαηφηεηα

εζηηαδφηαλ ζηελ πξφζθηεζε πιεξνθνξηψλ θαη γεγνλφησλ θαη ζηελ νηθνδφκεζε

θαζνιηθψλ γλψζεσλ, πξνηεξαηφηεηα πνπ ζπκθσλνχζε κε ηελ αληίιεςε ελφο πνιηηηζκνχ

γηα ηε δηαηψληζε ηνπ νπνίνπ ππεχζπλν είλαη ην ζρνιείν. Ζ εθζεηηθή φκσο αχμεζε ησλ

γλψζεσλ, ραξαθηεξηζηηθφ ησλ ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ, θαη ε αλαγθαηφηεηα κηαο πην

νξζνινγηθήο θαη ιεηηνπξγηθήο ρξήζεο ηνπο ζην πιαίζην ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ,

κεηαηνπίδεη ηελ έκθαζε απφ ηε κάζεζε πιεξνθνξηψλ θαη γεγνλφησλ ζηε κάζεζε δνκώλ

θαη ελλνηώλ [Κφκεο θαη Μηθξφπνπινο, 2001]. Ζ αληίιεςε απηή ζπληζηά κηα ξηδηθή

αιιαγή πξνζαλαηνιηζκνχ ζε ζρέζε κε ηηο θαζηεξσκέλεο παηδαγσγηθέο πξαθηηθέο (13,

ζ.ζ. 229-230).

Ζ κνπζηθή, φπσο πξναλαθέξζεθε, ζε φια ηα ζηάδηα ηεο εμέιημήο ηεο ππήξμε

ηαπηφρξνλα έλαο δείθηεο ηνπ πνιηηηζκηθνχ ρψξνπ ηνπ αλζξψπνπ-δεκηνπξγνχ, θαζψο θαη

ηνπ επξχηεξνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ. Οη πνιιαπινί θνηλσληθνί θαη πλεπκαηηθνί

παξάγνληεο πνπ ζπλππάξρνπλ ζηελ ίδηα ηεο ηελ χπαξμε απνηεινχλ ηαπηφρξνλα θαη ηηο

εθάζηνηε πνιηηηζκηθέο θαη θνηλσληθέο φςεηο κηαο θνηλσλίαο (40, ζει.15). Οη λέεο

ηερλνινγίεο απνηεινχλ έλα θπζηθφ κέζν γηα ηελ θαηαλφεζε ηεο ζρέζεο κεηαμχ ηεο

κνπζηθήο θαη άιισλ εηδηθνηήησλ, δειαδή ζηελ νπζία ηνπ θνηλσληθνχ, ηζηνξηθνχ θαη

πνιηηηζκηθνχ πιαηζίνπ ζην νπνίν ιακβάλεη ρψξα.

Ζ έθξεμε ηνπ World Wide Web είρε θαηαιπηηθή επίδξαζε ζηελ εθκάζεζε κε πνιπκέζα.

Μεηά απφ ηελ ξαγδαία ηερλνινγηθή πξφνδν ζηηο ηειεπηθνηλσλίεο θαη ηα δίθηπα

ππνινγηζηψλ νη θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο ζεσξίεο είλαη απηέο πνπ άζθεζαλ ηε

κεγαιχηεξε επίδξαζε θαη έπαημαλ θαηαιπηηθφ ξφιν ζηε δηαθνξνπνίεζε ηεο ζέζεο πνπ

έρνπλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία νη ΣΠΔ. ε γεληθέο γξακκέο εθηφο απφ ηα κνληέια

ηνπ ζπκπεξηθνξηζκνχ θαη ηεο επνηθνδνκεηηθήο κάζεζεο, θαη νη θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο

Page 43: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

43

ζεσξίεο κάζεζεο επεξεάδνπλ ηε ζρεδίαζε πιεξνθνξηθψλ καζεζηαθψλ πεξηβαιιφλησλ.

Απηέο βιέπνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία έκκεζα ζπλδεδεκέλε κε ην θνηλσληθφ, ηζηνξηθφ

θαη πνιηηηζκηθφ πιαίζην ζην νπνίν δηαδξακαηίδεηαη. Ζ θνηλσληθνπνιηηηζκηθή πξνζέγγηζε

ππνζηεξίδεη φηη νη γλσζηηθέο δηεξγαζίεο δελ είλαη απηφλνκεο, αιιά απνηεινχλ ζπζηαηηθά

ηνπ λνπ πνπ ιεηηνπξγεί ζε έλα ζπγθεθξηκέλν θνηλσληθνπνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ. Ζ

πξνζέγγηζε πεξηιακβάλεη ηελ αλαθαιππηηθή κάζεζε ηνπ Bruner, ηελ εγθαζηδξπκέλε

κάζεζε, ηελ θνηλσληθνπνιηηηζκηθή ζεσξία ηνπ Vygotsky, θαη ηε ζεσξία ηεο

δξαζηεξηόηεηαο [Κφκεο θαη Μηθξφπνπινο, 2000].

Οη θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο ζεσξίεο θαη ηδηαίηεξα απηέο ησλ Bruner θαη Vygotsky

βξίζθνπλ εθαξκνγή ζηα ζπλεξγαηηθά καζεζηαθά πιεξνθνξηθά πεξηβάιινληα, φπνπ ε

ζπλεξγαηηθή κάζεζε απνθηά λέεο κνξθέο κε ηε ρξήζε ζύγτρολφλ θαη αζύγτρολφλ

ηετλοιογηθώλ περηβαιιόληφλ, ζηφρνο ησλ νπνίσλ είλαη ε δηακεζνιάβεζε ηεο

επηθνηλσλίαο κέζσ ππνινγηζηψλ. Ζ αλάπηπμε ηεο δηθηπαθήο ηερλνινγίαο θαζηζηά εθηθηή

ηελ επηθνηλσλία πνπ δηακεζνιαβείηαη απφ ππνινγηζηέο αλάκεζα ζε αλζξψπνπο θαη

νκάδεο πνπ ζπλεξγάδνληαη θαη δνπιεχνπλ γηα έλα θνηλφ έξγν ζην ίδην ή ζε δηαθνξεηηθά

κέξε [Hara, Bonk & Angeli, 2000]. Ζ ζπλεξγαηηθή κάζεζε (collaborative learning)

βαζίδεηαη ζηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ ππνθεηκέλνπ κε ην καζεζηαθφ ζηφρν θαη ηα δηαζέζηκα

εξγαιεία. Ζ θνηλφηεηα κάζεζεο ζηελ νπνία ζπκκεηέρεη ν καζεηήο, νη θαλφλεο θαη ν

θαηακεξηζκφο ησλ εξγαζηψλ ζηα πιαίζηά ηεο έρνπλ ζεκαληηθφ ξφιν. Με εξγαιείν ηνλ

ππνινγηζηή βαζίδεηαη ζην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο πιεξνθνξηθήο ηερλνινγίαο λα ππνζηεξίδεη

δπλακηθά νκαδηθέο δηαδηθαζίεο κε ζχγρξνλν ή αζχγρξνλν ηξφπν, αλεμάξηεηα απφ ηε

θπζηθή ζέζε ηνπ θάζε καζεηή θαη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ.

Οη ζπλεξγαηηθέο δηαδηθαζίεο πιένλ θαζίζηαληαη εθηθηέο κέζσ δηθηπαθψλ πεξηβαιιφλησλ

ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο πνπ αθνξνχλ ζηελ θαηαλεκεκέλε θαη απφ απφζηαζε κάζεζε

[Anderson &Jackson, 2000] (13, ζει. 232). Σα ζπζηήκαηα αζχγρξνλεο ζπλεξγαζίαο

είλαη απηά πνπ έρνπλ γλσξίζεη ηε κεγαιχηεξε πξνο ην παξφλ δηάδνζε, αθνχ πξνεγνχληαη

ρξνλνινγηθά ησλ ζπζηεκάησλ ζχγρξνλεο ζπλεξγαζίαο θαη πξνζθέξνπλ ζηνπο ρξήζηεο

ηνπο κεγαιχηεξε επειημία ζηε δηαρείξηζε ηνπ δηαζέζηκνπ ρξφλνπ ηνπο. Αληίζεηα, ηα

ζπζηήκαηα ζχγρξνλεο ζπλεξγαζίαο- θαη θπξίσο απηά πνπ ππνζηεξίδνπλ ηε ζπλεξγαζία

απφ απφζηαζε- πξνζθέξνπλ ζηνπο ρξήζηεο ηνπο λέεο θαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο

δπλαηφηεηεο, εθκεδελίδνληαο πξαθηηθά ηηο απνζηάζεηο θαη ηηο ρσξηθέο δπζρέξεηεο ζηελ

αλζξψπηλε επηθνηλσλία θαη ζπλεξγαζία (13, ζ.ζ. 235-236).

Page 44: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

44

Έηζη, παξνπζηάδεηαη κηα αιιαγή πξνζαλαηνιηζκνχ ζην ζρεδηαζκφ ππνινγηζηηθψλ

καζεζηαθψλ πεξηβαιιφλησλ κε βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηελ κεηαηφπηζε απφ ηα αηνκηθά

καζεζηαθά πεξηβάιινληα (learning environments) ζηηο καζεζηαθέο θνηλόηεηεο

(learning communities), νη νπνίεο έρνπλ σο θχξηεο παηδαγσγηθέο αξρέο ηελ ελίζρπζε ηνπ

επηζηεκνληθνχ ζπιινγηζκνχ θαη ηελ αλάπηπμε κεηαγλσζηηθψλ δεμηνηήησλ θαη θξηηηθήο

ζθέςεο [Υξνλάθε θαη Μπνπξδάθεο, 2003], πνπ ζπληζηνχλ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά γηα

ηελ έληαμε ησλ κειψλ ηνπο, ζε κεηαγελέζηεξν ρξφλν, ζηηο αληίζηνηρεο θνηλφηεηεο

πξαθηηθήο. Απηή ε κεηαβνιή ζην ζρεδηαζκφ βαζίδεηαη ζηελ ππφζεζε φηη νη καζεηέο

πξέπεη λα εκπιέθνληαη ζε ζπιινγηθέο δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη

λα δηαζέηνπλ εξγαιεία πνπ λα θαζηζηνχλ ηε ζθέςε ηνπο επθξηλή θαη νξαηή ζηνπο άιινπο

[Lewis, 1997]. Γηα λα είλαη φκσο ε ζπιινγηθή κάζεζε απνηειεζκαηηθή πξέπεη λα

ζπλεηδεηνπνηεζεί φηη νη γλψζεηο ηεο νκάδαο δελ βξίζθνληαη ζηα μερσξηζηά ππνθείκελα

αιιά βξίζθνληαη θαηαλεκεκέλεο κεηαμχ ηνπο (θαη ζηα εξγαιεία ηα νπνία

ρξεζηκνπνηνχληαη) [Lewis, 1997] ζχκθσλα κε ηηο απφςεηο ηεο θαηαλεκεκέλεο λόεζεο

(distributed cognition). Ζ πξνζέγγηζε απηή ζρεηίδεηαη κε ηελ αιιαγή ησλ ηδεψλ ζρεηηθά

κε ην ηη ζεκαίλεη ζπλεξγαηηθή κάζεζε. Δλψ γηα πνιιά ρξφληα νη ζεσξίεο γηα ηε

ζπλεξγαηηθή κάζεζε εζηίαδαλ ηελ πξνζνρή ηνπο ζην πψο ηα ππνθείκελα ιεηηνπξγνχλ ζε

νκάδεο [Dillenbourg et al., 1995], φιν θαη πεξηζζφηεξν ηειεπηαία, κνλάδα αλάιπζεο

γίλεηαη ε νκάδα (θαη φρη ην άηνκν) θαη ην ελδηαθέξνλ εζηηάδεηαη ζηηο θνηλσληθά

νηθνδνκεκέλεο ηδηφηεηεο ηεο αλζξψπηλεο αιιειεπίδξαζεο [Kuuti, 1996] (13, ζ.ζ. 212-

213).

Ζ ζπλεξγαηηθή κάζεζε κπνξεί λα ζπκπεξηιακβάλεηαη θαηά ηε ζρεδίαζε ηνπ

εθπαηδεπηηθνχ κνπζηθνχ ινγηζκηθνχ ή λα πινπνηείηαη θαηά ηε ρξήζε ηνπ ζηελ ηάμε. Ζ

νκαδηθή εξγαζία θαη ε ζπκκεηνρή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε

καζεζηαθή δηαδηθαζία θαη πξνηείλνληαη απφ ηελ πιεηνλφηεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ (29,

ζ.ζ. 39-40). Τα οφζλη που προκφπτουν από τζτοιου είδους εκπαιδευτικά μοντζλα είναι τα

εξής:

ε απφθηεζε ππεπζπλφηεηαο απφ ηνπο καζεηέο θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο ζπιινγηθήο

εξγαζίαο θαη ηεο απηναμηνιφγεζεο θαηά ηελ εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία απφ ην

ζπίηη

ε ελίζρπζε ηεο απηνπεπνίζεζεο θαη απηνεθηίκεζεο ησλ καζεηψλ θαη ηελ

απφθηεζε κεηαγλσζηηθψλ ηθαλνηήησλ κέζα απφ ηνλ έιεγρν θαη ηε δηαρείξηζε ηεο

κάζεζήο ηνπο

Page 45: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

45

ε αλάπηπμε ησλ δεμηνηήησλ θηλεηηθνχ ζπληνληζκνχ, έθθξαζεο, αθξφαζεο,

δηάθξηζεο θαη κνπζηθήο εθηέιεζεο

ε επηηπρήο πνξεία πξνο ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο θαη επηθνηλσλίαο ησλ καζεηψλ

ε θαιιηέξγεηα εξεπλεηηθνχ πλεχκαηνο, ε αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ θαη ε ηθαλφηεηα

επίιπζεο πξνβιεκάησλ

ε αλάπηπμε θξηηηθήο θαη απνθιίλνπζαο ζθέςεο

Δπίζεο είλαη απαξαίηεηε ε δεκηνπξγία πξνυπνζέζεσλ αλάπηπμεο ηεο δηεξεπλεηηθήο

κάζεζεο, κε ελίζρπζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο απηνέθθξαζεο ηνπ καζεηή κέζα

απφ δηάθνξεο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο ζχλζεζε, απηνζρεδηαζκφ, εκπέδσζε ηεο

δηδαζθφκελεο χιεο κέζσ δηαθφξσλ ηχπσλ ζεσξεηηθψλ αζθήζεσλ θαζψο θαη πξαθηηθήο

εμάζθεζεο ζην κνπζηθφ φξγαλν κε παξνρή επθαηξηψλ ζην καζεηή γηα παηρλίδη θαη

πεηξακαηηζκφ κε ηνλ ήρν θαη ζε έλα κεηαγελέζηεξν ζηάδην δπλαηφηεηα αλάπηπμεο

δεμηνηήησλ ζηελ ελφξγαλε κνπζηθή εθηέιεζε.

ια ηα παξαπάλσ πιαίζηα ππνζηεξίδνληαη απφ ηα ζπζηήκαηα εμ απνζηάζεσο κνπζηθήο

εθπαίδεπζεο, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε ζπγθεθξηκέλε δηπισκαηηθή εξγαζία θαη

πεξηγξάθνληαη ζην θεθάιαην 6. Απηά ηα ζηνηρεία πνπ είλαη βαζηθά θαη πξέπεη λα

ιακβάλνληαη ππφςε θαηά ην ζρεδηαζκφ ησλ ζπζηεκάησλ εμ απνζηάζεσο κνπζηθήο

δηδαζθαιίαο είλαη ηα εμήο:

νη πξνεγνχκελεο γλψζεηο ησλ καζεηψλ ζε ζρέζε κε ην ζπγθεθξηκέλν γλσζηηθφ

αληηθείκελν

πξνζδνθψκελα γεληθά καζεζηαθά απνηειέζκαηα

πξνζδνθψκελα εηδηθά καζεζηαθά απνηειέζκαηα ζε εηδηθνχο ηνκείο, π.ρ. ζηε

κνπζηθή ζεσξία ή ηελ εθηέιεζε κηαο άζθεζεο

δηδαθηηθέο ζηξαηεγηθέο

ζηξαηεγηθέο θαη ηερληθέο αμηνιφγεζεο

δηαδηθαζίεο αμηνιφγεζεο θ.ά. [Moallem, 2001] (1).

Page 46: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

46

5.2 ΠΛΔΟΝΔΚΣΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΜΔΙΟΝΔΚΣΗΜΑΣΑ ΣΗ ΔΞ

ΑΠΟΣΑΔΧ ΜΟΤΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ

Γεληθά πνιιέο είλαη δηακάρεο πνπ παξνπζηάζζεθαλ ζην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ γηα ην αλ

νη ππνινγηζηέο κπνξνχλ λα βειηηψζνπλ ηε κάζεζε [Clark, 1994, Kozma, 1991,1994,

Tennyson, 1994.] Απηφ εμαξηάηαη απφ ην αλ είλαη θαιά ζρεδηαζκέλε ε δηδαζθαιία κέζσ

ππνινγηζηψλ θαη νπσζδήπνηε απφ ηε θχζε ηνπ αληηθεηκέλνπ, θαζφζνλ ηα δηαθνξεηηθά

κέζα έρνπλ δηαθνξεηηθά πιενλεθηήκαηα (βηβιία, δάζθαινη, βίληεν, θηικ, επηηφπηα

εκπεηξία, ερεηηθφ πιηθφ, ππνινγηζηέο θ.ά.).

Ζ εμ απνζηάζεσο κνπζηθή εθπαίδεπζε, φπσο θαη γεληθά ε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε

έρεη ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα ζε ζρέζε κε ηελ παξαδνζηαθή εθπαίδεπζε αιιά θαη

βαζηθά κεηνλεθηήκαηα. Δίλαη αλαγθαία βεβαίσο ε δεκηνπξγηθή εθπαηδεπηηθή ζρεδίαζε

πςειήο πνηφηεηαο, ζπλδπαζκέλε κε πξνζεθηηθή αμηνιφγεζε θαη αλαζεψξεζε, φπνπ

θξίλεηαη αλαγθαίν. Έηζη απμάλεηαη ε πηζαλφηεηα επηηπρίαο γηα ηελ νινθιεξσκέλε φζν ην

δπλαηφλ θαη κε δηάθνξα κέζα παξάδνζε ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηα ηθαλνπνηεηηθά

απνηειέζκαηα ηεο κάζεζεο (21, ζει. 6).

Α) ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ

Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε απειεπζεξψλεη ηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε απφ

ηα θπζηθά φξηα ηεο αίζνπζαο δηδαζθαιίαο. Απνηειεί ζηελ νπζία πξνζθνξά ζε άηνκα πνπ

δελ κπνξνχλ λα παξαζηνχλ ζηνλ ίδην θπζηθφ ρψξν ιφγσ απφζηαζεο ή νπνησλδήπνηε

άιισλ παξακέηξσλ ή εηδηθώλ αλαγθώλ ιφγσ πξνβιεκάησλ ζηηο ζσκαηηθέο θηλήζεηο (13,

ζ.ζ. 211- 212). Σέινο ηζνδπλακεί κε επθαηξία ζε φζνπο γηα νπνηνδήπνηε ιφγν δελ έρνπλ

πξφζβαζε ζε νπνηνδήπνηε είδνπο δηδαζθαιίαο κε θπζηθή παξνπζία ζε θάπνηα ηάμε

καζήκαηνο, αλεμάξηεηα απφ ρψξν, ρξφλν ή ειηθία, γηαηί ε κνπζηθή δελ πξέπεη λα είλαη

κηα ηέρλε γηα ηνπο ιίγνπο κφλν αιιά λα απεπζχλεηαη ζην ζχλνιν ησλ αλζξψπσλ.

Παξά ηηο αληηθξνπφκελεο απφςεηο ζρεηηθά κε ην πψο αθξηβψο νη ππνινγηζηέο

ζπληεινχλ ζηε δηαδηθαζία ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο κάζεζεο είλαη πηα απνδεθηφ επξέσο

ην φηη γεληθά ε βαζηζκέλε ζε ππνινγηζηέο δηδαζθαιία κεηψλεη ην ρξόλν πνπ δαπαλάηαη

θαηά ηελ εθκάζεζε θαη αξθεί θάπνην ειαζηηθό σξάξην. Ο ζχγρξνλνο ζπνπδαζηήο έρεη

πνιχ πεξηνξηζκέλν ρξφλν εμ αηηίαο ηεο απμαλφκελεο πίεζεο άιισλ πνιηηηζηηθψλ θαη

αζιεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. εκαληηθφ φθεινο θαη κφλν, αλ δερζνχκε φηη ε γλψζε πνπ

απνθηάηαη κε απηφ ηνλ ηξφπν δελ είλαη «θαιχηεξε», είλαη ζίγνπξα ε κείσζε ηνπ ρξφλνπ

πνπ δαπαλάηαη γη’ απηή ηε δηαδηθαζία. ηαλ νη ππνινγηζηέο ρξεζηκνπνηνχληαη

Page 47: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

47

θαηάιιεια «κπνξνχλ λα βειηηψζνπλ ζεκαληηθά ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηε

δηαδξαζηηθφηεηα ησλ απνθηνχκελσλ γλψζεσλ» (21, ζει. 5).

Ο ππνινγηζηήο είλαη ζίγνπξα θαιχηεξνο απφ ηνλ άλζξσπν ζηελ απνκλεκόλεπζε

πιεξνθνξηψλ θαη πξέπεη λα ηνλ ρξεζηκνπνηνχκε ζαλ εξγαιείν γηα ηελ απφθηεζε

γλψζεσλ, ηνπ νπνίνπ ν ξφινο είλαη λα παξέρεη έλαλ ρψξν πνπ ιακβάλεη ρψξα ε

δηδαζθαιία, γηα λα απνζεθεχεη ηα απνηειέζκαηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηνπ καζεηή θαη λα

θξνληίδεη γηα ρξνλνβφξεο εξγαζίεο πνπ απνζπνχλ απφ ηε κάζεζε (φπσο νη πνιχπινθνη

ππνινγηζκνί) (21, ζει. 7).

ρεδφλ φια ηα ζρνιεία ζηελ Δπξψπε παξέρνπλ θάπνηα κνξθή βαζηθήο εθπαίδεπζεο

κνπζηθήο σο ηκήκα ηνπ ζρνιηθνχ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ. Δληνχηνηο κηα πεξαηηέξσ

εθπαίδεπζε είλαη πάληα κηα πξναηξεηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη κφλν εθείλνη νη ζπνπδαζηέο

ησλ νπνίσλ νη γνλείο κπνξνχλ λα αληέμνπλ νηθνλνκηθά ηηο δαπάλεο ηεο αγνξάο ησλ

κνπζηθψλ νξγάλσλ θαη ησλ ηδησηηθψλ καζεκάησλ είλαη ζε ζέζε λα ιάβνπλ απηήλ ηελ

εθπαίδεπζε αλεμάξηεηα απφ ηηο κνπζηθέο δπλαηφηεηέο ηνπο. Σν θφζηνο δηδαζθαιίαο

ηδηαίηεξα γηα καζήκαηα κνπζηθήο πνιιέο θνξέο είλαη απαγνξεπηηθφ γηα πνιινχο

ππνςήθηνπο καζεηέο. Δπνκέλσο δελ ζα πξέπεη λα παξαβιέςνπκε θαη ηα νηθνλνκηθά

νθέιε, αθνχ ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ κπνξεί λα θαηαλεκεζεί θζελφηεξα θαη επθνιφηεξα

θαη λα εμαζθαιίζεη θαη άλεζε ρξφλνπ ζηνπο καζεηέο πνπ κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε

(21, ζει. 5).

Δπίζεο απαηηείηαη δηεμνδηθή εμάζθεζε, γηαηί ίζσο ππάξρνπλ εηδηθέο παξάκεηξνη πνπ

πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε ή ηδηαίηεξεο δπζθνιίεο πνπ πξέπεη λα αληηκεησπηζζνχλ. ην

ρψξν ηεο κνπζηθήο εθπαίδεπζεο παξνπζηάδεηαη έληνλε ε αλάγθε ηεο πξνζσπνπνίεζεο

ηεο δηαδηθαζίαο ηεο κάζεζεο, γηαηί ηα καζήκαηα κνπζηθήο, ηδηαίηεξα ηνπ κνπζηθνχ

νξγάλνπ, απαηηνχλ εμαηνκηθεπκέλε δηδαζθαιία εθφζνλ ε αθνκνίσζε ηεο χιεο γίλεηαη

απφ θαζέλα ρξήζηε κε ην δηθφ ηνπ ηξφπν. Ζ εξκελεία κηαο κνπζηθήο ζχλζεζεο κπνξεί λα

πνηθίιεη απφ πξφζσπν ζε πξφζσπν αλάινγα κε ηηο εκπεηξίεο ηνπ, ηηο αλάγθεο θαη ηηο

αλαπηπμηαθέο ηνπ δπλαηφηεηεο. Απηφ είλαη έλα απφ ηα ζαπκαζηά θαη θαηαπιεθηηθά

ζέκαηα ηεο κνπζηθήο, ην φηη ν θαζέλαο παίξλεη απφ ηε κνπζηθή φηη ζέιεη, επηζπκεί θαη

ρξεηάδεηαη ζχκθσλα κε ηηο πλεπκαηηθέο θαη ζπλαηζζεκαηηθέο ηνπ αλάγθεο. Ζ

αληαπφθξηζε ζ’ απηή παξακέλεη έλα πξνζσπηθφ ζέκα, πνπ εμαξηάηαη απφ ην είδνο ηεο

κνπζηθήο, ηε δηάζεζε ηνπ θαζελφο θαη ηελ εμνηθείσζή ηνπ κε ηελ νξγάλσζε ηνπ πιηθνχ

(43, ζει. 16).

Page 48: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

48

Με ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε δίλεηαη ζηνπο καζεηέο ε δπλαηφηεηα γηα

δεκηνπξγία λέσλ κνξθώλ ειεύζεξνπ ρξόλνπ θαη ςπραγσγίαο θαζψο θαη λένπο ηξφπνπο

απηνέθθξαζεο, αλάπηπμεο ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη επηθνηλσλίαο.

Γεκηνπξγνχληαη νη θαηάιιειεο ζπλζήθεο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο δηεξεπλεηηθήο

πξνζέγγηζεο κέζα απφ θαηαζηάζεηο κάζεζεο πνπ επλννχλ ηνλ πεηξακαηηζκφ απφ ηελ

πιεπξά ηνπ καζεηή θαη ηνλ θαζηζηνχλ ηθαλφ λα βγάιεη κφλνο ηνπ θαλφλεο θαη

ζπκπεξάζκαηα.

Παξέρνληαη θίλεηξα θαη θαηάιιειν πεξηβάιινλ, ψζηε λα αλαπηπρζεί ε ζπλεξγαηηθή

κάζεζε θαη ε ζπιινγηθή επζύλε ζηα πιαίζηα δεκηνπξγίαο εθπαηδεπηηθψλ θνηλνηήησλ

θαη αληαιιαγψλ κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ. Σα παηδηά επίζεο ζηελ αιιειεπίδξαζή ηνπο

ππνθηλνχλ θαη παξσζνχλ ην έλα ην άιιν, ψζηε λα ηξνπνπνηνχλ, λα δηεπθξηλίδνπλ θαη λα

εληζρχνπλ ηηο ηδέεο ηνπο (θνηλφο ζθνπφο ζε κνπζηθά ζχλνια) (43, ζει.18).

Δληζρύνληαη νη πην αδύλακνη καζεηέο κε ηελ επθαηξία ηεο κειέηεο, επαλάιεςεο θαη

εκπέδσζεο ηεο χιεο απφ ην ζπίηη, γηαηί ε κνπζηθή δελ είλαη ζέκα πνπ αθνξά κφλν ζηνπο

ηαιαληνχρνπο καζεηέο, πξέπεη λα δίλνληαη ίζεο επθαηξίεο ζε φινπο.

Παξάιιεια έρνπλ ηε δπλαηφηεηα εθκεηάιιεπζεο ηνπ Γηαδηθηύνπ κε επηζθέςεηο ζε

θφκβνπο απφ ηνπο νπνίνπο κπνξνχλ λα αληινχλ πιηθφ ζρεηηθφ κε ην ζέκα πνπ

επεμεξγάδνληαη θάζε θνξά, λα θαηαθεχγνπλ ζε πξφζζεηε βηβιηνγξαθία (παξέρεηαη απφ

ην ινγηζκηθφ), εγθπθινπαίδεηεο θ.ά. πξνθεηκέλνπ λα αληιήζνπλ πιεξνθνξίεο, ψζηε λα

επηηεπρζεί ν πξνζσπηθφο ζηφρνο ηνπ θαζελφο θαη λα εμππεξεηεζεί έλα επξχηεξν

αθξναηήξην.

Ζ κνπζηθή απνηειεί κνξθή έθθξαζεο γηα φινπο, κηα παγθφζκηα γιψζζα, πνπ

θαηαξγεί ηνπο θξαγκνχο επηθνηλσλίαο θαη ζπλαδειθψλεη ηνπο ιανχο. Με ηηο εμ

απνζηάζεσο εθαξκνγέο εληζρχεηαη ε πνιηηηζκηθή δηάζηαζε, αμηνπνηείηαη ε πνιηηηζκηθή

θιεξνλνκηά ηεο ειιεληθήο θαη επξσπατθήο κνπζηθήο θαη ζπληεξείηαη ε πνιηηηζηηθή

ηαπηφηεηα κέζσ ησλ πνιηηηζηηθψλ αληαιιαγψλ, φπσο ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ην

IMUTUS/VEMUS.

ε πνιιέο εθαξκνγέο δίλεηαη ζην ρξήζηε επίζεο ε ηθαλφηεηα θαη ηεο αμηνιφγεζεο

ησλ απνδφζεψλ ηνπ απφ ην ζχζηεκα/δάζθαιν κέζσ Γηαδηθηχνπ ή θαη απφ ηνλ ίδην

(απηναμηνιφγεζε). Έηζη θαιιηεξγείηαη ε απηνπεηζαξρία θαη ν απηνέιεγρνο θαη κε απηφλ

ηνλ ηξφπν ζπλίζηαηαη ην πιαίζην γηα ηελ αλάπηπμε ησλ θνηλσληθψλ ηθαλνηήησλ θαη ηε

δεκηνπξγία ηθαλνπνηεηηθψλ αλζξψπηλσλ ζρέζεσλ.

Page 49: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

49

Δλζαξξύλεηαη ε αθξόαζε (κε ερεηηθφ πιηθφ απφ ην Γηαδίθηπν), κηα απφ ηηο βαζηθέο

δεμηφηεηεο πνπ ην παηδί ρξεηάδεηαη λα αλαπηχμεη, ψζηε λα απνθηήζεη ηελ αθνπζηηθή

επαηζζεζία γηα λα δηαθξίλεη δηάθνξνπο ήρνπο θπζηθνχο ή ηερλεηνχο, λα θαιιηεξγήζεη θαη

λα αλαπηχμεη ηελ αθνπζηηθή ηθαλφηεηα θαη ηελ επαηζζεζία ηνπ, έηζη πνπ λα εθηηκά θαη λα

επηδηψθεη ηελ πνηνηηθή κνπζηθή, λα αληηιεθζεί ιεπηέο δηαθνξέο ζην χςνο θαη ηε δηάξθεηα

ηνπ ήρνπ, ψζηε λα κελ λνηψζεη αλία θαη απνζηξνθή, λα γίλεη δειαδή ελεξγεηηθφο

αθξναηήο ηεο κνπζηθήο (43, ζει. 23). Έλα πξφγξακκα πνπ είλαη πνιχ βνεζεηηθφ ζ’ απηφ

είλαη ην Audacity, ην νπνίν κπνξεί λα βξεη δσξεάλ ν εθπαηδεπηηθφο ζην Γηαδίθηπν θαζψο

θαη νδεγίεο γηα ηε ρξήζε ηνπ ζηελ Ζιεθηξνληθή πιαηθφξκα Prelude .

Με ηε ρξήζε ησλ νπηηθναθνπζηηθψλ κέζσλ θαη γεληθά ηεο πιεζψξαο ηνπ πιηθνχ πνπ

ππάξρεη δηαζέζηκν ζην Γηαδίθηπν είλαη εθηθηή ε επέθηαζε ηνπ αθξνάκαηνο ηεο κνπζηθήο

ζηνλ νπηηθφ ηνκέα ηδηαίηεξα φηαλ πξφθεηηαη γηα πεξηγξαθηθή κνπζηθή θαη ζπλδπάδεηαη

κε κηα ηζηνξία, έλα γεγνλφο ή κηα ζθελή (43, ζει. 27)

Ζ πηνζέηεζε ηεο εηθνληθήο πξαγκαηηθφηεηαο, φπνπ ππάξρεη, βνεζάεη ηελ

αλαπαξάζηαζε ησλ θηλήζεσλ ησλ ρεξηψλ θαη απμάλεη ζεκαληηθά ηνλ ξεαιηζκό ηνπ

καζήκαηνο.

Σν Γηαδίθηπν απνηειεί έλα δηαξθψο απμαλόκελν «εξγαιείν» γηα ηνπο εθπαηδεπηέο

θαη ηνπο εθπαηδεπφκελνπο θαη έρεη ηε δπλακηθή λα κεηακνξθψλεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν

γίλεηαη ε κεηάδνζε θαη ε πξφζιεςε ησλ γλψζεσλ (8).

Δμαζθαιίδεη δπλαηφηεηεο πνπ επηηξέπνπλ ζηα παηδηά κε εηδηθέο αλάγθεο λα

μεπεξάζνπλ ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ επηβάιιεη ε ζπκβαηηθή κνπζηθή δηδαζθαιία, φπσο

είλαη ν ζπληνληζκφο ησλ ζσκαηηθψλ θηλήζεσλ (8).

Δπηζεσξήζεηο πνπ έγηλαλ ζε βξεηαληθά ζρνιεία έδεημαλ φηη ε ζηάζε ησλ καζεηψλ

απέλαληη ζην κάζεκα ηεο κνπζηθήο επεξεάδεηαη ζεηηθά κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο. Μεξηθά

ραξαθηεξηζηηθά ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ πνπ εληζρχνπλ ηα θίλεηξα γηα ελαζρφιεζε κε ηε

κνπζηθή είλαη ηα άξηηα κνπζηθά απνηειέζκαηα πνπ παξάγνληαη κε απιέο ιεηηνπξγίεο

[Mills & Murray, 2002]. Οη Ohler (1998) θαη Swearingen (2003) παξαηεξνχλ φηη ε

ηερλνινγία MIDI ελζαξξχλεη ηνπο αξραξίνπο λα εηζέιζνπλ ζηνλ θφζκν ηεο κνπζηθήο θαη

αξγφηεξα λα επηδεηήζνπλ ηελ εθκάζεζε ελφο παξαδνζηαθνχ νξγάλνπ. Ζ έξεπλα ζηηο

Ζ.Π.Α. έδεημε φηη ην ελδηαθέξνλ θαη ηα θίλεηξα πνπ αλαπηχζζνπλ νη καζεηέο σο

απνηέιεζκα ηεο ελαζρφιεζήο ηνπο κε ηελ ηερλνινγία δηαηεξνύληαη γηα πνιιά

αθαδεκατθά έηε [Rudolph, 1996]. Δπηπξφζζεηα, νη δπλαηφηεηεο πνπ παξέρνπλ νη

Page 50: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

50

ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο εληζρχνπλ ηελ άηππε κνπζηθή εθπαίδεπζε θαζψο θαη ηελ

απηνδηδαζθαιία [Spearman, 20000] (8).

Β) ΜΔΗΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ

Παξά ηα άικαηα ζηελ ηερλνινγία θαη ηε δηαζεζηκφηεηα, ηα εξγαιεία δεκηνπξγίαο γηα

ηηο λεψηεξεο ηερλνινγίεο, ηδηαηηέξσο γηα δεκηνπξγία δηθηπαθψλ ηφπσλ είλαη αθφκε

πξσηφγνλα. Πνιιέο θνξέο ππάξρεη θαη αζπκβαηόηεηα κεηαμχ ινγηζκηθνχ θαη πιηθνχ, ηα

πξνγξάκκαηα δελ δνπιεχνπλ ζε φιεο ηηο πιαηθφξκεο θαη δελ ππάξρνπλ ζηε κεηξηθή

γιψζζα φισλ ησλ καζεηψλ. Οη εθαξκνγέο ηεο ηειεθπαίδεπζεο είλαη αλαπνηειεζκαηηθέο

φηαλ, εμαηηίαο ηνπ ρακεινχ εχξνπο δψλεο ή ηεο «θπθινθνξηαθήο ζπκθόξεζεο», πνπ

ζεκαίλνπλ θαθή πνηφηεηα ήρνπ ή βίληεν, ρξνλνβφξεο δηαδηθαζίεο ζε ζρέζε κε ην

Γηαδίθηπν, δνπιεχνπλ κε κε απνδεθηή ηαρχηεηα (13, ζει. 212).

Σν Γηαδίθηπν, απφ ηε κηα έρεη θαηαζηήζεη ηα δίθηπα ησλ ππνινγηζηψλ εχθνια

πξνζπειάζηκα ζε πάξα πνιινχο αλζξψπνπο, απφ ηελ άιιε ιφγσ ηεο έιιεηςεο ησλ

εξγαιείσλ, ην ινγηζκηθφ πνπ πξνσζεί ηελ πξαγκαηηθά ελεξγή κάζεζε εμαθνινπζεί λα

είλαη εμαίξεζε (21, ζει. 4).

Πνιινί εξεπλεηέο ηζρπξίδνληαη φηη κεγάιν κέξνο ηεο δηδαζθαιίαο πνπ παξαδίδεηαη

κέζσ ππνινγηζηψλ είλαη άζρεκα ζρεδηαζκέλν θαη ρακειήο πνηόηεηαο. To εθπαηδεπηηθφ

πιηθφ ην νπνίν θπθινθνξεί δελ έρεη ηελ απαηηνχκελε πνηφηεηα θαη απνηειεζκαηηθφηεηα

ιφγσ έιιεηςεο ηθαλψλ αλζξψπσλ ζηελ αλάπηπμε πνηνηηθνχ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ.

Πνιινί ζρεδηαζηέο πηζηεχνπλ φηη είλαη αξθεηφ γηα ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία λα

πξνζζέηνπλ απιψο φιν θαη πεξηζζφηεξα πνιπκέζα ρσξίο λα γλσξίδνπλ ή λα ζέηνπλ

δηδαθηηθνχο ζηφρνπο (21, ζ.ζ. 5-6). Ο ζθνπφο φκσο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ είλαη

λα παξέρεη ζην καζεηή έλα πινχζην κελ, νινθιεξσκέλν καζεζηαθφ πεξηβάιινλ αιιά

πνπ λα εκπεξηέρεη δηδαθηηθνχο ζηφρνπο, νινθιεξσκέλα ζελάξηα, αιιεγνξίεο κε

παηδαγσγηθή ζεκαζία θαη θπξίσο λα επηθέξεη ζπγθεθξηκέλα δηδαθηηθά θαη καζεζηαθά

απνηειέζκαηα. Απηφ πνπ είλαη ινηπφλ απαξαίηεην γηα ηελ αλάπηπμε ηέηνηνπ είδνπο

ινγηζκηθψλ είλαη ε ζπλεξγαζία κηαο δηεπηζηεκνληθήο νκάδαο αλζξψπσλ (εξεπλεηψλ ησλ

επηζηεκψλ αγσγήο, εηδηθψλ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εθάζηνηε αληηθεηκέλνπ θαη

εμεηδηθεπκέλσλ ζε εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα πιεξνθνξηθψλ επηζηεκφλσλ) γηα ηε

ζρεδίαζε θαη ηελ αλάπηπμή ηνπ θαζψο θαη δηαθνξεηηθέο νκάδεο αμηνιφγεζεο. Ζ

ζπλεξγαζία απηψλ ησλ εηδηθνηήησλ θαη ζην δηεζλή ρψξν θαη ζηελ Διιάδα έρεη αξρίζεη

κφλν ηα ηειεπηαία ρξφληα (29, ζ.ζ.10-11).

Page 51: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

51

Δπίζεο ζίγνπξα ε ηειεθπαίδεπζε δελ πξνάγεη ηελ θνηλσληθνπνίεζε θαη ην

απαξαίηεην πιαίζην ηεο δηάπιαζεο ηνπ ραξαθηήξα ηνπ καζεηή, φηαλ αλαθεξφκαζηε

ζηελ βαζηθή εθπαίδεπζε βέβαηα. Παξ’ φια απηά φκσο ζπρλά γηα ηνπο ιφγνπο πνπ

αλαθέξζεθαλ πην πάλσ είλαη απαξαίηεηε ζηε ζχγρξνλε θνηλσλία, ψζηε λα αληαπνθξηζεί

ζηηο απμαλφκελεο αλάγθεο ηεο δηα βίνπ εθπαίδεπζεο θαζψο θαη ζηελ απφθηεζε λέσλ

δεμηνηήησλ θαη γλψζεσλ γηα φζνπο δελ κπνξνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ ηελ

«παξαδνζηαθή», ζπκβαηηθή εθπαίδεπζε.

ήκεξα ε πξφνδνο ζηελ ηερλνινγία, ε δηάδνζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ κεζφδσλ κέζσ

ησλ εγρεηξηδίσλ ρξήζεο θαη ηα καζήκαηα κνπζηθήο εθπαίδεπζεο απνηεινχλ κέξνο απφ

ηηο ζχγρξνλεο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο. Δληνχηνηο, απηέο δελ είλαη αξθεηέο δεδνκέλνπ φηη

απαηηνχλ ηελ πεηζαξρία θαη ηελ θαηαλφεζε εθ κέξνπο ηνπ ζπνπδαζηή θαη δελ ιακβάλνπλ

ππφςε ηελ πξαγκαηηθή πξφνδν θαη θαηαλφεζε, δελ επηηπγράλνπλ δειαδή ηελ

εμαηνκίθεπζε ή ηελ αμηνιφγεζε ηνπ καζεηή.

H αθνπζηηθή ηερλνινγία αλαγλψξηζεο πνπ απαηηείηαη γηα λα πξνζαξκφζεη ην

δηδαθηηθφ πιηθφ ζε φια ηα κνπζηθά φξγαλα δελ είλαη εύθνια – δηαζέζηκε. Ζ αγνξά

ειεθηξηθψλ πηάλσλ θαη αξκνλίσλ (keyboards) αληηπξνζσπεχεη ηo κεγαιχηεξν κέξνο ησλ

πσιήζεσλ γηαηί ππάξρεη ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ πνπ βαζίδεηαη ζηελ απηνδηδαζθαιία

γη’ απηφ ην φξγαλν. Υξεζηκνπνηεί ηελ αλαηξνθνδφηεζε ηνπ MIDI, ψζηε λα

θαζνδεγήζεη ην ζπνπδαζηή. Ζ επέθηαζε ησλ αιιειεπηδξαζηηθψλ ζπζηεκάησλ κνπζηθήο

εθπαίδεπζεο ζηα παξαδνζηαθά κνπζηθά φξγαλα, ηα νπνία δελ έρνπλ MIDI, είλαη

απαξαίηεηε γηα λα θαιχςεη έλα ηεξάζηην θελφ πνπ ππάξρεη. Απνηειεί θαηλνηφκν ζηνηρείν

ζηνλ εξεπλεηηθφ ηνκέα ηεο κνπζηθήο εθπαίδεπζεο.

ε ηειηθή αλάιπζε ν αλζξψπηλνο παξάγνληαο είλαη απηφο πνπ παίδεη ζεηηθφ ή αξλεηηθφ

ξφιν ζηε δηάδνζε θαη αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε. Απηφο ζέηεη ηα εκπφδηα,

φπνπ ππάξρνπλ, θαη επηβξαδχλεη ηελ αλάπηπμε ηεο αγνξάο: πνιιέο θνξέο ν

«αλαιθάβεηνο» ηερλνινγηθά (ςεθηαθά) πιεζπζκφο (εθπαηδεπηηθνί αιιά θπξίσο

ζπνπδαζηέο) δελ κπνξεί λα εθκεηαιιεπηεί ην λέν εθπαηδεπηηθφ κέζν θαη ην βξίζθεη

εμαηξεηηθά δχζθνιν ψζηε λα πξνβεί ζηελ θαζεκεξηλή ρξήζε ηνπο.

Page 52: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

52

6. ΠΔΡΙΓΡΑΦΗ ΣΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΗ ΠΑΡΟΤΗ

ΔΡΓΑΙΑ ηελ παξνχζα εξγαζία ρξεζηκνπνηήζεθαλ θαη αμηνπνηήζεθαλ νξηζκέλα ππνινγηζηηθά

πεξηβάιινληα (ειεθηξνληθέο πιαηθφξκεο) πνπ πεξηγξάθνληαη ζηε ζπλέρεηα, πξνθεηκέλνπ

λα αλαπηπρζεί έλα εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, πνπ βαζίδεηαη ζε λέεο ηερλνινγίεο θαη κπνξεί λα

ππνζηεξίμεη ηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε ηεο κνπζηθήο. Πην ζπγθεθξηκέλα δφζεθε

έκθαζε ζηε αλάπηπμε εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ γηα ηελ εθκάζεζε ηεο θινγέξαο, ην νπνίν

ελζσκαηψζεθε ζηηο ειεθηξνληθέο πιαηθφξκεο Moodle θαη IMUTUS/VEMUS.

Απνηέιεζκα απηήο ηεο ελζσκάησζεο ηνπ πιηθνχ ζηηο ειεθηξνληθέο πιαηθφξκεο ζε

ζπλδπαζκφ κε ηελ αλάπηπμε εθπαηδεπηηθψλ ζελαξίσλ ήηαλ ε δεκηνπξγία ελδεηθηηθψλ

εθαξκνγψλ πνπ κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ σο ζπκπιεξσκαηηθά εξγαιεία ζηε κνπζηθή

εθπαίδεπζε κέζα ζηε ζρνιηθή ηάμε ή θαη έμσ απφ απηή.

εκεηψλεηαη φηη ζθνπφο ηεο εξγαζίαο δελ είλαη ε δεκηνπξγία εθαξκνγήο/εθαξκνγψλ πνπ

ζα θαιχςεη φιν ην γλσζηηθφ πεδίν ηνπ πλεπζηνχ νξγάλνπ (ηεο θινγέξαο) ζε φια ηα

επίπεδα κάζεζεο αιιά λα δείμεη πσο κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ θάπνηεο ζχγρξνλεο

ηερλνινγίεο ζηε κάζεζε θαη ηη επηπιένλ κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ. Δπίζεο ζεκεηψλεηαη

φηη νη πιαηθφξκεο απηέο είλαη αλνηθηέο κε ηελ έλλνηα φηη κπνξεί λα ζπκπιεξσζεί

επηπιένλ πιηθφ (δηδαθηηθέο ελφηεηεο κε αζθήζεηο θαη δξαζηεξηφηεηεο).

ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη ε νκάδα ζηφρνο ησλ εθαξκνγψλ ινγηζκηθνχ θαη νη

ηερλνινγίεο πνπ αμηνπνηνχληαη κέζα απφ ηηο εθαξκνγέο. Αθφκε, πεξηγξάθεηαη ην πιηθφ

πνπ αλαπηχρζεθε θαη ελζσκαηψζεθε ζηηο εθαξκνγέο απηέο θαζψο νη ιεηηνπξγηθέο

δπλαηφηεηέο ηνπο.

Γηα ιφγνπο πιεξφηεηαο ηεο εξγαζίαο παξαηίζεληαη ελδεηθηηθά θαη νξηζκέλεο άιιεο

εθαξκνγέο ινγηζκηθνχ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο εξγαζίαο.

6.1 ΟΜΑΓΔ-ΣΟΥΟ Οη νκάδεο ζηφρνο πνπ απεπζχλνληαη νη εθαξκνγέο είλαη νη αθφινπζεο:

Μαζεηέο Δ΄ θαη Σ΄ ηάμεο Γεκνηηθψλ ρνιείσλ, νη νπνίνη θαηέρνπλ θάπνηεο

βαζηθέο ζεσξεηηθέο γλψζεηο κνπζηθήο θαη αζρνινχληαη ζηνηρεησδψο κε ηε θινγέξα

Page 53: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

53

Μαζεηέο νινήκεξσλ Γεκνηηθψλ ρνιείσλ ζηα πιαίζηα ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ

καζήκαηνο ηεο κνπζηθήο, γηα ην νπνίν δελ ππάξρνπλ βηβιία ή επί ηεο νπζίαο

ζπγθεθξηκέλν δηδαθηηθφ αληηθείκελν

Μαζεηέο Μνπζηθψλ ρνιείσλ

Μαζεηέο Γπκλαζίσλ, νη νπνίνη θαηέρνπλ θάπνηεο βαζηθέο ζεσξεηηθέο γλψζεηο

κνπζηθήο θαη αζρνινχληαη ζηνηρεησδψο κε ηε θινγέξα

Υξήζηεο ππνινγηζηψλ, φρη απαξαίηεηα κε κνπζηθέο γλψζεηο

Γεληθά θαζέλαο αλεμάξηεηα απφ ειηθηαθφ ή εθπαηδεπηηθφ επίπεδν , πνπ

ελδηαθέξεηαη λα κάζεη θάπνην κνπζηθφ φξγαλν ρσξίο θφζηνο θαη ηδηαίηεξν θφπν, αθνχ

ππάξρνπλ νη θαηάιιειεο ζπλζήθεο ρσξίο αλάγθε κεηαθίλεζεο.

6.2 ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΔ ΠΛΑΣΦΟΡΜΔ Οη ειεθηξνληθέο πιαηθφξκεο πνπ αμηνπνηήζεθαλ γηα ηελ αλάπηπμε εθπαηδεπηηθψλ

εθαξκνγψλ είλαη νη παξαθάησ:

Moodle

IMUTUS/VEMUS (πιαηθφξκα Δπξσπατθνχ Πξνγξάκκαηνο)

Moodle: Πξφθεηηαη γηα κηα γεληθή ειεθηξνληθή πιαηθφξκα κάζεζεο αλνηθηνχ θψδηθα

πνπ παξέρεη δπλαηφηεηεο γηα αζχγρξνλε θαη ζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία πνπ

ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε δεκηνπξγία καζεκάησλ. Οξηζκέλεο απφ ηηο βαζηθέο δπλαηφηεηεο

ηεο πιαηθφξκαο είλαη ε νξγάλσζε θαη ε δεκηνπξγία καζεκάησλ κε δηάθνξεο

δξαζηεξηφηεηεο (π.ρ. Quiz), ε δεκηνπξγία νκάδσλ καζεηψλ, ε ππνζηήξημε ηεο

επηθνηλσλίαο κεηαμχ καζεηψλ, εθπαηδεπηψλ ή κεηαμχ καζεηψλ θαη εθπαηδεπηψλ κε ηε

βνήζεηα ησλ ιεηηνπξγηψλ chat θαη forum θ. ά. Ζ πιαηθφξκα απηή ππνζηεξίδεη δηεζλή

πξφηππα π.ρ. ην Scorm ην νπνίν έρεη ζαλ ζηφρν ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ηνπ πιηθνχ

καζεκάησλ πνπ θηηάρλνπλ νη ρξήζηεο ηεο πιαηθφξκαο ζηελ ίδηα ή ζε άιιε πιαηθφξκα

πνπ ππνζηεξίδεη ην πξφηππν απηφ. Με ηνλ ηξφπν απηφ πξνζθέξνληαη δπλαηφηεηεο

δηαιεηηνπξγηθφηεηαο αλάκεζα ζε δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα ειεθηξνληθήο κάζεζεο. Σν

Moodle αμηνπνηείηαη ζηελ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο κνπζηθήο

δηδαζθαιίαο.

Πιαηθόξκεο ηνπ Δπξσπατθνύ Πξνγξάκκαηνο IMUTUS/VEMUS

Page 54: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

54

Γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο δηδαζθαιίαο ησλ καζεκάησλ κνπζηθήο εμεηάζζεθε θαη

αμηνπνηήζεθε ε εξγαζηεξηαθή πιαηθφξκα πνπ έρεη αλαπηπρζεί ζηα εξεπλεηηθά

επξσπατθά πξνγξάκκαηα IMUTUS2 (Interactive Music Tuition System) θαη VEMUS

3

(Virtual European Music School). Πξφθεηηαη γηα κηα πιαηθφξκα γηα ηελ ππνζηήξημε

ηεο κάζεζεο πλεπζηψλ νξγάλσλ. Σν VEMUS (Virtual European Music School) απνηειεί

ζπλέρεηα ηνπ IMUTUS ηφζν ζε ηερλνινγηθφ επίπεδν φζν θαη ζηελ ππνζηήξημε ηεο

δηδαζθαιίαο πεξηζζφηεξσλ πλεπζηψλ νξγάλσλ.

IMUTUS

2 Σν έξγν IMUTUS πινπνηήζεθε ζην πιαίζην ηνπ εξεπλεηηθνχ πξνγξάκκαηνο IST (Information Society

Tecnhologies) RTD ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. ην έξγν ζπκκεηείραλ 7 θνξείο (ΗΔΛ, Exodus SA, Systema

Technologies, Dept. of Systems and Informatics/University of Florence, Muisc School of Fiesole,GRAME:

Centre National de Creation Musicale, Royale Institute of Technology) απφ 4 ρψξεο (Διιάδα, Ηηαιία,

Γαιιία, νπεδία).

3 Σν VEMUS είλαη έλα εξεπλεηηθφ θαη αλαπηπμηαθφ έξγν πνπ ζπγρξεκαηνδνηείηαη απφ ηελ Δπξσπατθή

Δπηηξνπή ζην πιαίζην ηνπ Πξνγξάκκαηνο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Κνηλσλίαο ηεο Πιεξνθνξίαο (IST -

Information Society Technologies) ηνπ Έθηνπ Πξνγξάκκαηνο-Πιαηζίνπ (FP6 - Sixth Framework

Programme). ην έξγν ζπκκεηείραλ 8 θνξείο (ΗΔΛ, GRAME: Centre National de Creation Musicale, KTH:

Royale Institute of Technology, Διιελνγεξκαληθή Αγσγή, UAB BALTEC, ΦΗΛΗΠΠΟ ΝΑΚΑ AE,

Miksike LearningFolders LtD,TEHNE: Center for Innovation and Development in Education) απφ 6 ρψξεο

(Διιάδα, Γαιιία, νπεδία, Ληζνπαλία, Δζζνλία, Ρνπκαλία).

Page 55: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

55

Ζ θαηλνηνκία ηεο πιαηθφξκαο εληνπίδεηαη ηφζν ζηελ αλάπηπμε φζν θαη ηελ επαχμεζε

ηερλνινγηψλ αηρκήο θαη ηελ νινθιήξσζή ηνπο ζε έλα εληαίν ζχζηεκα γηα ηελ εθκάζεζε

κνπζηθνχ νξγάλνπ. Μεηαμχ ησλ ζεκαληηθφηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ IMUTUS

πεξηιακβάλνληαη ηα παξαθάησ:

α)Γηαρσξηζκόο κνπζηθώλ από θσλεηηθά ζήκαηα θαη απηφκαηε κεηαηξνπή ησλ πξψησλ

ζε MIDI θαη ησλ δεχηεξσλ ζε εληνιέο πξνο ην ζχζηεκα. Ζ ιεηηνπξγία παξαγσγήο MIDI

ζρεδηάζηεθε θαη πξνζαξκφζηεθε εηδηθά γηα ηηο αλάγθεο ζπγθεθξηκέλνπ κνπζηθνχ

νξγάλνπ.

β)Απηόκαηε αμηνιόγεζε ηεο απόδνζεο ηνπ καζεηή κε ηελ απηνκαηνπνίεζε θπξίσο

ηεο δηαδηθαζίαο αληηθεηκεληθήο αμηνιφγεζεο ζηελ νπνία είλαη βέβαηα ζεκαληηθφο ν

ξφινο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ.

γ) Πνιπκεζηθά καζήκαηα ζεσξίαο κνπζηθήο θαη θινγέξαο, ςεθηνπνηεκέλεο εηθφλεο

απφ παξηηηνχξεο, κνπζηθά αξρεία MIDI θαη WAVE, βνεζεηηθέο ζεκεηψζεηο, ζρεηηθφ

πνιπκεζηθφ πιηθφ, θ.ιπ. / κνπζηθέο αζθήζεηο

δ)Δπεμεξγαζία κνπζηθήο παξηηηνύξαο / εηζαγσγή θνκκαηηψλ απφ κνπζηθέο

παξηηηνχξεο ζε έληππε κνξθή, κέζσ νπηηθήο κνπζηθήο αλαγλψξηζεο (optical music

recognition) θαη ηεο κεηαηξνπήο ζε MIDI.

ε)Τπνζηήξημε εηθνληθήο πξαγκαηηθόηεηαο. Ζ δηαδηθαζία εθκάζεζεο εληζρχεηαη κέζσ

ηερλνινγηψλ εηθνληθήο πξαγκαηηθφηεηαο. Ο εηθνληθφο δάζθαινο παξνπζηάδεηαη απφ

δηάθνξεο νπηηθέο γσληέο θαηά ηε δηάξθεηα αλαπαξαγσγήο ηνπ γλήζηνπ κνπζηθνχ

θνκκαηηνχ επηδεηθλχνληαο ηνπο ζσζηνχο δαθηπιηζκνχο παξάιιεια κε ηε κνπζηθή. Ζ

πηνζέηεζε ηεο εηθνληθήο πξαγκαηηθφηεηαο βνεζάεη ηελ αλαπαξάζηαζε ησλ θηλήζεσλ ησλ

ρεξηψλ θαη απμάλεη ζεκαληηθά ηνλ ξεαιηζκφ ηνπ καζήκαηνο.

Σν ζχζηεκα βαζίδεηαη ζηελ αθνπζηηθή θαη νπηηθή ηερλνινγία αλαγλψξηζεο γηα ην

κεηαζρεκαηηζκφ ησλ αθνπζηηθψλ ζεκάησλ/ησλ κνπζηθψλ απνηειεζκάησλ ζην ζρήκα

ηνπ MIDI θαη ζηελ ηερλνινγία πνιπκέζσλ γηα ηνλ θαζνξηζκφ κηαο θαηλνηφκνπ δηεπαθήο

κε ηνλ ρξήζηε γηα ηελ εθπαίδεπζε κνπζηθήο.

Μεξηθέο άιιεο δπλαηφηεηεο είλαη ε ππνζηήξημε πνιιώλ ρξεζηώλ (καζεηψλ, δαζθάινπ),

ε πξνζζήθε καζεκάησλ ζεσξίαο κνπζηθήο θαη κνπζηθψλ θνκκαηηψλ (παξηηηνχξεο,

εθηέιεζε) απφ ηνλ δάζθαιν, πξνζζήθε ζεκεηώζεσλ πάλσ ζε παξηηηνύξεο απφ ηνλ

Page 56: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

56

δάζθαιν γηα λα βνεζήζνπλ ηνλ καζεηή, ε θαηαρψξηζε ησλ παξαπάλσ

καζεκάησλ/αζθήζεσλ απφ ηνλ δάζθαιν κέζα απφ έλα πεξηβάιινλ εμ απνζηάζεσο

δηδαζθαιίαο, ην «θαηέβαζκα» ηνπ καζεζηαθνχ πιηθνχ απφ ηελ εμ απνζηάζεσο

πιαηθφξκα ηνπηθά ζηνπο ζηαζκνχο εξγαζίαο ησλ καζεηψλ, ηελ εθηέιεζε κνπζηθψλ

θνκκαηηψλ απφ ηνλ καζεηή, ηελ αμηνιόγεζε ησλ εθηειέζεσλ απηώλ από ην ζύζηεκα,

ηελ απνζηνιή ησλ εθηειέζεσλ ησλ καζεηψλ καδί κε άιια ζηνηρεία (φπσο ζηνηρεία ηεο

απηφκαηεο αμηνιφγεζεο πνπ έθαλε ην ζχζηεκα) ζην δάζθαιν κέζα από ηελ εμ

απνζηάζεσο πιαηθόξκα θ.ά.

Page 57: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

57

Ζ απηφκαηε αμηνιφγεζε ηεο απφδνζεο ηνπ ζπνπδαζηή βαζίδεηαη ζηε ζχγθξηζε ηεο

παξαγσγήο ηνπ MIDI ηεο δηθήο ηνπ εθηέιεζεο (ηνπ ζπνπδαζηή) κε ην πεξηερφκελν ηνπ

MIDI ηεο πξφηππεο εθηέιεζεο (ηνπ ζπζηήκαηνο), ιακβάλνληαο ππφςε ηε ζπγθεθξηκέλε

ξπζκηθή αγσγή, ηηο ζπρλφηεηεο θαη ηνπο ρξφλνπο δηάξθεηαο. Ζ «αθνπζηηθή» αμηνιφγεζε

βαζίδεηαη ζηηο παξαηεξήζεηο ελφο δαζθάινπ/ κνπζηθνχ, ν νπνίνο έρεη πξφζβαζε ζην

ζχζηεκα κέζσ Γηαδηθηχνπ, ην νπνίν ιεηηνπξγεί θαη ζαλ κνπζηθή βάζε.

Σν πξφγξακκα δίλεη κεγάιε πξνζνρή ζηελ απηνλνκία θαη ηε δεκηνπξγηθφηεηα, δίλεη ζην

ρξήζηε αλεμαξηεζία θαη απαιιαγή απφ ηελ δηαξθή παξνπζία ηνπ δαζθάινπ,

δεκηνπξγηθφηεηα κέζσ πξνζσπηθνχ πεηξακαηηζκνχ εθηειψληαο κνπζηθά θνκκάηηα,

επηιεγκέλα απφ πξνζσπηθή βάζε δεδνκέλσλ (απφ ην ζχζηεκα ή πξφζζεην κέξνο ηνπ

ρξήζηε) ή απφ ηε βάζε ηνπ Γηαδηθηχνπ ζηελ πεξίπησζε ηεο εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο.

Δπηπιένλ νη καζεηέο κπνξνχλ λα ελεκεξψζνπλ ηελ πξνζσπηθή ηνπο βάζε δεδνκέλσλ κε

θνκκάηηα επηιεγκέλα απφ server ηνπ κνπζηθνχ Γηαδηθηχνπ, επηηαρχλνληαο ή

επηβξαδχλνληαο θαηά βνχιεζε ην ξπζκφ ηεο πξνφδνπ. Γηάθνξα κνπζηθά θνκκάηηα (ππφ

κνξθή απνζεθεπκέλσλ εηθφλσλ, MIDI θαη θαηαγξακκέλνπ πιηθνχ ελ γέλεη)

Page 58: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

58

απνζεθεχνληαη ζε κηα βάζε δεδνκέλσλ πνιπκέζσλ θαη ρξεζηκνπνηνχληαη σο ζρέδηα

αλαθνξάο θαη γηα απηφκαηε (MIDI) θαη ππνθεηκεληθή (αθνπζηηθή) ζχγθξηζε θαη

αμηνιφγεζε. Ζ βάζε δεδνκέλσλ είλαη δηαζέζηκε ζε δχν κνξθέο, ηελ αξρηθή θεληξηθή

βάζε δεδνκέλσλ θαη ηα δηάθνξα αληίγξαθα ρξεζηψλ. Ζ θεληξηθή βάζε δεδνκέλσλ είλαη

πξνζηηή κέζσ εηδηθά ζρεδηαζκέλσλ ηζηνζειίδσλ θαη ελεκεξψλεηαη πεξηνδηθά απφ ηελ

εμνπζηνδνηεκέλε νκάδα δαζθάισλ, πνπ είλαη αξκφδηα γηα ηελ πξφνδν ησλ ρξεζηψλ.

Δπίζεο, φπσο πξναλαθέξζεθε, νη καζεηέο κπνξνχλ λα εηζάγνπλ νπνηαδήπνηε κνπζηθή

παξηηηνχξα, λα κεηαηξέςνπλ θαη λα ηελ απνζεθεχζνπλ ζε κνξθή MIDI, λα αθνχζνπλ

ηελ κεηαζρεκαηηζκέλε παξηηηνχξα, θαη λα επηκεινχληαη αθνπζηηθά φζεο αιιαγέο

θάλνπλ.

VEMUS

Σν VEMUS ζηνρεχεη ζηελ δεκηνπξγία ελφο πιαηζίνπ κνπζηθήο δηδαζθαιίαο γηα

δεκνθηιή πλεπζηά κνπζηθά φξγαλα, φπσο ην θιάνπην, ην θιαξηλέην, ην ζαμόθσλν θαη ε

ηξνκπέηα, ην νπνίν ζα είλαη αλνηθηφ, δηαδηθηπσκέλν θαη πνιχγισζζν θαη ζα πξνζθέξεη

πςειή αιιειεπηδξαζηηθφηεηα.

Ζ κνπζηθή απνηειεί κηα παγθφζκηα γιψζζα. Υξεζηκνπνηψληαο σο θχξην φρεκα ηελ

κνπζηθή θαη εκπιέθνληαο νκάδεο ρξεζηψλ απφ δηαθνξεηηθέο ρψξεο θαη πνηθίια

πεξηβάιινληα, ην VEMUS επηδηψθεη λα πξνζεγγίζεη αλζξψπνπο κε δηαθνξεηηθφ

πνιηηηζηηθφ ππφβαζξν θαη λα δεκηνπξγήζεη πνιηηηζηηθνχο δεζκνχο, εμαζθαιίδνληαο

επξχηεξε δηάδνζε ηεο γλψζεο θαη ησλ εξεπλεηηθψλ απνηειεζκάησλ θαη εληζρχνληαο ηελ

απήρεζή ηνπο.

Σν έξγν ζηεξίδεηαη ζηελ γλψζε θαη ηα απνηειέζκαηα ηνπ έξγνπ IMUTUS. Σν VEMUS

επεθηείλεη ηελ ηερλνινγηθή θαη παηδαγσγηθή βάζε ηνπ IMUTUS, ψζηε λα θαιχςεη

επηπξφζζεηα κνπζηθά φξγαλα, επηπξφζζεηα πεξηβάιινληα εθκάζεζεο θαη εληζρπκέλα

εθπαηδεπηηθά ζελάξηα. Δπεθηείλεη θαη εθκεηαιιεχεηαη ηα απνηειέζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο,

κεηαθέξνληαο ηα πιενλεθηήκαηα ηεο πιαηθφξκαο ζε νκάδεο, ζηελ ζρνιηθή ηάμε θαη ζε

εηθνληθέο θνηλόηεηεο. Δπηπιένλ, ζπλερίδεη θαη θιηκαθψλεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο

αμηνιφγεζεο, επηδηψθνληαο αθελφο ηελ ζπιινγή παξαηεξήζεσλ κε ινγηθή επζηάζεηα θαη

ζηαηηζηηθή ρξεζηκφηεηα θαη αθεηέξνπ ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ θξίζηκσλ εθείλσλ

παξαγφλησλ πνπ ζα επηηξέςνπλ κηαλ επξχηεξεο θιίκαθαο αμηνπνίεζε ηνπ ζπζηήκαηνο,

Page 59: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

59

δίλνληαο ηδηαίηεξε έκθαζε ζηηο λέεο απαηηήζεηο θαη δπλαηφηεηεο ζηε δηεπξπκέλε

Δπξψπε.

Σν VEMUS πξφθεηηαη λα αλαπηχμεη θαη λα αμηνινγήζεη ζηελ πξάμε έλα εληαίν θαηλνηφκν

πεξηβάιινλ ειεθηξνληθήο κάζεζεο κε παηδαγσγηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, ην νπνίν ζα

ζπλδπάδεηαη αξκνληθά κε ηνλ παξαδνζηαθφ ηξφπν δηδαζθαιίαο. Σν πεξηβάιινλ απηφ ζα

επηηξέπεη ηελ εμάζθεζε ζην ζπίηη κέζσ ηεο ρξήζεο ηνπ VEMUS σο «δαζθάινπ» κε

επηβνεζεηηθφ ξφιν, ζα ππνζηεξίδεη ηελ δηδαζθαιία θαη ηελ ζπλεξγαζία ζηελ ζρνιηθή

ηάμε κε ηελ ρξήζε ηνπ VEMUS σο κηαο ζπλεξγαηηθήο πιαηθφξκαο θαη ζα παξέρεη ηα

κέζα γηα εμαηνκηθεπκέλε εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία θαη παξαθνινχζεζε ηεο πξνφδνπ

ησλ καζεηψλ κέζσ ηεο επέθηαζεο ηνπ VEMUS ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε.

Σν VEMUS επηδηψθεη λα εληζρχζεη ηελ ζπκβαηηθή κνπζηθή δηδαζθαιία ζε δηαθνξεηηθά

καζεζηαθά πεξηβάιινληα:

έλα πεξηβάιινλ απην-εμάζθεζεο, εμνπιηζκέλν κε εξγαιεία πςειήο ηερλνινγίαο

θαη δπλαηφηεηεο απηφκαηεο αμηνιφγεζεο ηεο απφδνζεο ηνπ καζεηή, νη νπνίεο παξέρνπλ

επνηθνδνκεηηθή αλάδξαζε κε ζηφρν ηελ κεγηζηνπνίεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο

εμάζθεζεο,

θαηλνηόκα βνεζήκαηα θαη εξγαιεία γηα ηελ δηδαζθαιία ηεο κνπζηθήο ζε νκάδεο

θαη ζηελ ζρνιηθή ηάμε, κε ζηφρν ηελ ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο θαη ησλ

νκαδηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, νη νπνίεο ζα αλαβαζκίζνπλ ηελ καζεζηαθή εκπεηξία ησλ

καζεηψλ,

κηα πιαηθόξκα εμ απνζηάζεσο κάζεζεο ε νπνία δελ ζα απνηειεί απιψο κηα

«δεμακελή» πιεξνθνξηψλ θαη γλψζεσλ, αιιά θαη ζα πξνζθέξεη κηα ζεηξά εξγαιείσλ

επηθνηλσλίαο θαη παξαθνινχζεζεο ηεο πξνφδνπ ησλ καζεηψλ, δεκηνπξγψληαο έλα

εηθνληθφ πεξηβάιινλ ζπλάληεζεο, εμάζθεζεο θαη εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο.

Σα ζηνηρεία απηά ζα παξέρνπλ ηελ ηερλνινγηθή θαη παηδαγσγηθή βάζε γηα έλαλ εηθνληθφ

ηφπν ζπλάληεζεο θαη εμάζθεζεο γηα καζεηέο θαη δαζθάινπο απφ φιε ηελ Δπξψπε – έλα

Δηθνληθό Δπξσπατθό Μνπζηθό ρνιείν. Ζ εηζαγσγή πξσηφηππσλ ηερλνινγηθψλ

εξγαιείσλ κνπζηθήο δηδαζθαιίαο ζα ζπκβάιεη ζηελ δηεξεχλεζε λέσλ δηδαθηηθψλ

πξαθηηθψλ ζηε κνπζηθή, νη νπνίεο ζα εκπινπηίζνπλ ηηο παξαδνζηαθέο δηαδηθαζίεο.

Page 60: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

60

6.3 ΤΛΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑΣΧΝ ΠΟΤ ΑΝΑΠΣΤΥΘΗΚΔ ΣΗΝ

ΠΑΡΟΤΑ ΔΦΑΡΜΟΓΗ Ζ παξνχζα εθαξκνγή ζρεδηάζζεθε θαη πινπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηεο παξνπζίαζεο

δηδαθηηθνχ πιηθνχ γηα ην κάζεκα ηεο κνπζηθήο θαη ζπγθεθξηκέλα ηε θινγέξα, πνπ

δηδάζθεηαη ζηα ζρνιεία. Δλδεηθηηθέο νζφλεο ηεο εθαξκνγήο απηήο παξνπζηάδνληαη ζην

Παξάξηεκα 3.

ηελ 1ε, 2

ε θαη 3

ε θαη αξρή ηεο 4

εο ελφηεηαο παξνπζηάδνληαη θεθάιαηα καζεκάησλ κε

πξαγκαηνινγηθά ζηνηρεία, ψζηε ν καζεηήο λα γλσξίζεη ηελ νηθνγέλεηα ησλ πλεπζηψλ

κνπζηθψλ νξγάλσλ, ηζηνξηθά ζηνηρεία γηα ηε κνπζηθή ηεο αξραίαο Διιάδαο θαη ηα

πλεπζηά κνπζηθά φξγαλα πνπ ππήξραλ ηφηε, ηε ζρνιηθή θινγέξα (θιάνπην κε ξάκθνο)

κέζα απφ ηελ πξνέιεπζε, ηελ επξχηεξε νηθνγέλεηα νξγάλσλ ζηελ νπνία αλήθεη, ηελ

ηζηνξία ηεο, ηελ θαηαζθεπή θαη ηελ θξνληίδα ηεο θαζψο θαη ηνλ ηξφπν πνπ παίδεηαη.

Έπεηηα (ζπλέρεηα 4εο

ελφηεηαο) παξνπζηάδνληαη θάπνηεο απφ ηηο ζηνηρεηψδεηο ζεσξεηηθέο

κνπζηθέο γλψζεηο πνπ ν καζεηήο έρεη ήδε απνθηήζεη απφ ηελ Γ΄ θαη ηελ Γ΄ Γεκνηηθνχ

ζρνιείνπ ζε ζρέζε κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ήρνπ, ψζηε λα κπνξέζεη λα θαηαλνήζεη ηηο

αζθήζεηο πνπ ζα εθηειέζεη ζηε ζπλέρεηα ζηε θινγέξα. Οη αζθήζεηο παξνπζηάδνληαη ζε

κνξθή ςεθηνπνηεκέλεο παξηηηνχξαο. Ζ θάζε κηα ζπλνδεχεηαη απφ βίληεν κε ηελ

εθηέιεζε ηεο άζθεζεο απφ ην ζχζηεκα θαη ηελ παξνπζίαζε ησλ ρεξηψλ ηνπ εηθνληθνχ

δαζθάινπ.

ην πιηθφ καζεκάησλ πεξηιακβάλεηαη έλα γισζζάξη απφ 166 φξνπο (βιέπε παξάξηεκα

1), ην νπνίν θαιχπηεη φξνπο πνπ ζπλαληψληαη κέζα ζηα θείκελα. ε απηφ ν ρξήζηεο

κπνξεί λα κεηαβεί απφ ηα θείκελα κε ζπλδέζκνπο.

Δπίζεο πεξηιακβάλεηαη έλα ελδεηθηηθφ εθπαηδεπηηθφ ζελάξην πνπ απεπζχλεηαη ζηνλ

εθπαηδεπηηθφ κνπζηθήο θαη έρεη ζρέζε κε ηε δηδαζθαιία θαη εθηέιεζε θάπνησλ αζθήζεσλ

γηα ηε θινγέξα απφ ηηο ςεθηνπνηεκέλεο παξηηηνχξεο.

Αλαιπηηθφηεξα ην δηδαθηηθφ πιηθφ είλαη νξγαλσκέλν ζηηο παξαθάησ ελόηεηεο:

Α) ΠΝΔΤΣΑ ΜΟΤΗΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

1. Δηζαγσγή

1.1 Μνπζηθή

Page 61: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

61

1.2 Πξνέιεπζε ηεο κνπζηθήο

2. Ζ κνπζηθή ζηελ αξραία Διιάδα

2.1 Οη κνύζεο

2.2 Ζ κνπζηθή αγσγή ζηελ αξραία Διιάδα

2.3 Μνπζηθά όξγαλα ησλ αξραίσλ Διιήλσλ

3. Μνπζηθά όξγαλα

3.1 Πίλαθαο κε θαηεγνξίεο κνπζηθώλ νξγάλσλ

3.2 Πλεπζηά κνπζηθά όξγαλα

3.2.1 Ξύιηλα πλεπζηά

3.2.1.1 Κιαξίλν

3.2.1.2 Φιάνπην

3.2.1.3 Όκπνε

3.2.1.4. Φαγθόην

3.2.1.5 αμόθσλν

3.2.2 Υάιθηλα πλεπζηά

3.2.2.1 Σξνκπέηα

3.2.2.2 Κόξλν

3.2.2.3 Σξνκπόλη

3.2.2.4 Σνύκπα

3.3 Αλζξώπηλε θσλή

4. Βηβιηνγξαθία

Β) ΑΡΥΑΗΑ ΔΛΛΖΝΗΚΑ ΜΟΤΗΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

Page 62: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

62

1. Πλεπζηά κνπζηθά όξγαλα ηεο αξραίαο Διιάδαο

1.1 Απιόο

1.1.1 Ηζηνξία

1.1.2 Καηαζθεπή

1.1.3 Δίδε απιώλ

1.1.4 Λαηξεία Γηνλύζνπ

1.2 ύξηγμ ή ζύξηγγα

1.3 άιπηγγα

1.4 Ύδξαπινο

2. Βηβιηνγξαθία

Γ) ΦΛΑΟΤΣΟ ΜΔ ΡΑΜΦΟ

1. Δηζαγσγή

1.1Πξντζηνξηθά επξήκαηα

2. Σν όλνκα ηνπ θιάνπηνπ κε ξάκθνο

3. Ζ ηζηνξία ηνπ

3.1 Μεζαίσλαο

3.2 Αλαγέλλεζε

3.2.1 Σν θιάνπην κε ξάκθνο ζηε ινγνηερλία

3.3 Μπαξόθ

3.3.1 πλζέηεο θιάνπηνπ κε ξάκθνο

3.4 Ζ παξαθκή

3.5 Ζ ζύγρξνλε «αλαγέλλεζε»

Page 63: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

63

4. Καηαζθεπαζηέο

5. ύλνια θιάνπηνπ κε ξάκθνο

6. Υξήζε ζηα ζρνιεία

7. Σξόπνο παημίκαηνο

8. Ζ νηθνγέλεηα ηεο θινγέξαο

9. Ζ θινγέξα ζηελ Διιάδα (πνηκεληθόο απιόο)

9.1 Παξαδνζηαθά ειιεληθά όξγαλα

10. Δηθόλεο απιώλ από άιινπο ιανύο

11. Αζθήζεηο-Γξαζηεξηόηεηεο

11.1 Φηδάθη

11.2 Δξώηεζε σζηνύ-Λάζνπο

11.3 πκπιήξσζε θελώλ

11.4 Αζθήζεηο πνιιαπιήο επηινγήο

11.5 Γηαζεκαηηθέο αζθήζεηο

12. Βηβιηνγξαθία

Γ) ΠΑΗΕΟΝΣΑ ΦΛΟΓΔΡΑ

1. Δηζαγσγή

1.1 Έιεγρνο πξηλ ην παίμηκν

1.2 πκβνπιέο γηα έλα ζσζηό παίμηκν

1.3 Ζ θξνληίδα ηεο θινγέξαο

2. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ήρνπ

2.1 Σνληθό ύςνο

Page 64: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

64

2.2 Έληαζε

2.3 Γηάξθεηα

2.4 Υξνηά

3. Σν ηξέλν ηεο κνπζηθήο/ Μέηξν-Γηαζηνιή-Ρπζκόο

4. Μαζήκαηα θινγέξαο

4.1 Ζ λόηα Η

4.2 Ζ λόηα ΛΑ

4.3 Ζ λόηα ΟΛ

4.4 Αλαθαηεύνληαο ηηο λόηεο

4.5 Πξνρσξώληαο…

5. Βηβιηνγξαθία

πλνδεπηηθό πιηθό:

1. Γισζζάξη κε 166 ιήκκαηα, ζηα νπνία παξαπέκπνληαη νη ρξήζηεο κέζα από ην

πιηθό ησλ καζεκάησλ κε ζεξκέο ιέμεηο, ζπλδέζκνπο. Σν γισζζάξη παξνπζηάδεηαη ζην

Παξάξηεκα 1.

2. Δλδεηθηηθό εθπαηδεπηηθό ζελάξην (γηα ηνλ εθπαηδεπηηθφ κνπζηθήο) ζε ζρέζε κε

αζθήζεηο-παξηηηνχξεο γηα θινγέξα. Σν εθπαηδεπηηθφ ζελάξην παξνπζηάδεηαη ζην

Παξάξηεκα 2.

Οη ελφηεηεο (βιέπε θεθάιαην Μεζνδνινγία) πξνζεγγίδνληαη κε νκνηφκνξθν ηξφπν θαη ε

πινήγεζε ζηελ εθαξκνγή είλαη ειεχζεξε. Με ηελ επηινγή κηαο ελφηεηαο ν καζεηήο

κπνξεί λα κεηαβεί ζηε ζεσξία, ηηο αζθήζεηο, ηηο παξηηηνχξεο ή ην γισζζάξη.

Ζ δηαδηθηπαθή εθαξκνγή παξέρεη επηπιένλ ζην καζεηή ηηο αθφινπζεο δπλαηφηεηεο:

Page 65: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

65

Δηθνληθό δάζθαιν, πνπ απνηειεί ζεκαληηθή βνήζεηα ζηα πξψηα καζήκαηα

θινγέξαο, εθηειεί ηηο λφηεο θαη ηηο αζθήζεηο, ψζηε ν καζεηήο λα αθνχεη ηνλ ήρν

θαη λα βιέπεη ηε δαθηπινζεζία, πνπ παξνπζηάδεηαη κε αξθεηφ ξεαιηζκφ

Γθαιεξί εηθόλσλ κε πξνζσπνγξαθίεο ζπλζεηψλ, κνπζηθά φξγαλα, ζρεηηθνχο

πίλαθεο δσγξαθηθήο θαη ζρεηηθφ θσηνγξαθηθφ πιηθφ απφ ηελ Διιάδα θαη

δηάθνξεο άιιεο ρψξεο ηνπ θφζκνπ

Παξαηεξήζεηο θαη ζρόιηα ηνπ δαζθάινπ ζρεηηθά κε ηηο επηδφζεηο ηνπ καζεηή,

φηαλ ε εθηέιεζε γίλεηαη κέζσ Γηαδηθηχνπ

Ζρεηηθά παξαδείγκαηα, ζηα νπνία ν καζεηήο κεηαβαίλεη κέζσ ζπλδέζκσλ

Πινύζην νπηηθό πιηθό, ζθίηζα θαη θπξίσο εηθφλεο απφ έξγα ηέρλεο ηεο

Παγθφζκηαο Πηλαθνζήθεο

Γηαθφξσλ εηδψλ αζθήζεηο θαη δξαζηεξηόηεηεο. Πεξηιακβάλνληαη δηάθνξνη

ηχπνη αζθήζεσλ: πνιιαπιήο επηινγήο, ζπκπιήξσζεο θελψλ θαη ζσζηνχ ιάζνπο.

Πξνηείλνληαη δηαζεκαηηθνχ ηχπνπ δξαζηεξηφηεηεο θαη εθπαηδεπηηθά παηρλίδηα

Καηαγξαθή ηεο επίδνζεο ησλ καζεηψλ ζην ζχζηεκα

χλδεζκνη ζην Γηαδίθηπν κε απνζπάζκαηα ζπλζέζεσλ γηα θιάνπην κε ξάκθνο

π.ρ. ζνλάηεο Handel

Γισζζάξη κε 166 φξνπο, πνπ ιχλνπλ φιεο ηηο απνξίεο ζε ζρέζε κε ηα θείκελα

πνπ παξαηίζεληαη

7. ΜΔΛΛΟΝΣΙΚΟΙ ΣΟΥΟΙ-ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Μειιοληηθοί ζηότοη θαη εργαζίες είλαη νη εμήο:

εκπινπηηζκφο θαη δεκηνπξγία λέσλ ελνηήησλ

δηαζεκαηηθή ζχλδεζε κε ινγνηερλία (θείκελα λενειιεληθά αξραία θαη παγθφζκηα,

παξακχζηα π.ρ. ν καγηθφο απιφο)

λενειιεληθέο παξαδφζεηο θαη ηζηνξίεο γηα θινγέξα, ιανγξαθία

εξγαζίεο θαη δξαζηεξηφηεηεο πην πνιιέο γηα νξγαλνινγία, αλαγλψξηζε νξγάλσλ,

ήρσλ, ηνληθφ χςνο, ξεπεξηφξην γηα θινγέξα

εξγαζίεο ζε νκάδεο ζηα πιαίζηα ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο

αζθήζεηο γηα αμίεο θζφγγσλ, θζνγγφζεκα θαη ζεσξία κνπζηθήο γεληθά

Page 66: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

66

παξηηηνχξεο κε πεξηερφκελν αληίζηνηρν κε ηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ, δηάθνξα

επίπεδα, παξαδνζηαθή κνπζηθή θαη άιια ηξαγνχδηα

ζχλζεζε παξηηηνχξαο απφ καζεηέο

επέθηαζε ζε άιια φξγαλα

Έλαο απφ ηνπο κειινληηθνχο ζηφρνπο είλαη ν έιεγρνο θαη ε αμηνιφγεζε ηεο εθαξκνγήο ζε

πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο κέζα ζηελ ηάμε. Ζ εξγαζία απηή κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί ζε

ζπλεξγαζία κε ηνλ δηδάζθνληα κε ζθνπφ ηηο ηειηθέο βειηηψζεηο θαη δηνξζψζεηο ηνπ

πιηθνχ θαη ηνπ ζπζηήκαηνο.

Σσκπεράζκαηα

Ζ ζρνιηθή κνπζηθή κάζεζε φρη κφλν είλαη ζπκβαηή κε ηε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ, αιιά

κε δεδνκέλε ηελ πεξηνξηζκέλε παξνπζία ηεο ζηα αλαιπηηθά πξνγξάκκαηα, δελ ζα ήηαλ

ππεξβνιή λα ιέγακε φηη κφλν κέζα απφ ηελ εθπαηδεπηηθή ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ κπνξεί

λα απνδψζεη. Σαπηφρξνλα, επεηδή ε κνπζηθή ζπγθαηαιέγεηαη ζηα πην δεκνθηιή

αληηθείκελα κάζεζεο κεηαμχ ησλ παηδηψλ, ε ρξήζε ηνπ Γηαδηθηχνπ ζε έλα project

κνπζηθήο κπνξεί λα απνηειέζεη θαη έλα ηδηαίηεξα πξφζθνξν έδαθνο γηα ηελ εθπαίδεπζε

ζε λέα κνληέια κάζεζεο θαη γηα ηελ πξνψζεζε ηεο κεηαμχ ηνπο επηθνηλσλίαο (12).

Οη εθαξκνγέο πνπ πξνηείλνληαη ζηελ παξνχζα εξγαζία ζπληείλνπλ ζηελ ελίζρπζε ηεο

θνηλήο ηαπηφηεηαο, πνιχ ζεκαληηθή γηα ηε ζπληήξεζε ηεο πνιηηηζηηθήο παξάδνζεο ηεο

Δπξψπεο, δεδνκέλνπ φηη έλα απηφκαην ζχζηεκα εθπαίδεπζεο πξνζεθηηθά ζρεδηαζκέλν

θαη απνηειεζκαηηθφ, πνπ εμεηάδεη ηε θινγέξα, έλα ραξαθηεξηζηηθφ επξσπατθφ

παξαδνζηαθφ φξγαλν, απμάλεη ηνλ αξηζκφ δπλεηηθψλ ρξεζηψλ θαη ζα απνηειέζεη κηα

επηηπρή πεξίπησζε ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο ηεο παξαδνζηαθήο κνπζηθήο θαη ζε

πεξαηηέξσ έξεπλα θαη δνθηκέο ζρεηηθά θαη κε άιια παξαδνζηαθά φξγαλα.

Ο ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη ε ηερλνινγία ζην κάζεκα ηεο κνπζηθήο είλαη

θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο ζε ζρέζε κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηεο.

Οη εθπαηδεπηηθνί πξέπεη λα έρνπλ ηηο απαξαίηεηεο ζηνηρεηψδεηο γλψζεηο

πξνθεηκέλνπ λα θαηεπζχλνπλ ηνπο καζεηέο, λα εθζπγρξνλίδνληαη δηαηεξψληαο

επαθή κε ηελ αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο.

Δίλαη απαξαίηεην λα θαηαλνήζνπλ φηη δελ κπνξνχλ λα απνηεινχλ πιένλ πεγέο

γλψζεο, δελ πξνζθέξνπλ ην γλσζηνινγηθφ πεξηερφκελν αιιά είλαη ζπλεξγάηεο θαη

νδεγνί ζηελ ράξαμε πνξείαο πξνο ηε γλψζε, ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο θαηάιιειεο

δηαδηθαζίαο πνπ ζα επηθέξεη ηε γλψζε (8).

Page 67: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

67

Θα πξέπεη λα πξνλννχλ γηα ην ζπληνληζκφ κεηαμχ ησλ καζεκάησλ πνπ

ρξεζηκνπνηνχλ ηηο ηερλνινγίεο πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ (ΣΠΔ) αθνχ ε

ελαζρφιεζε κε πνιιά θαη δηαθνξεηηθά ζπζηήκαηα (ΣΠΔ) κπνξεί λα πξνθαιέζεη

ζχγρπζε ζηνπο καζεηέο παξά λα δηεπξχλεη ηηο εκπεηξίεο ηνπο.

Οθείινπλ επίζεο, λα δεκηνπξγήζνπλ πεξηβάιινληα πνπ λα επλννχλ ηε ζπκκεηνρή

φισλ ησλ παηδηψλ ιακβάλνληαο ππφςε ηηο δηαθνξέο ζηα θχια θαη ηελ θνπιηνχξα,

παξέρνληαο απφ κηα λεαξή ειηθία πξαθηηθέο επθαηξίεο ελαζρφιεζεο κε ηελ

ηερλνινγία.

Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα φια απηά είλαη λα ελζαξξχλνπλ ηνπο γνλείο λα

πηνζεηήζνπλ κηα ζεηηθή ζηάζε απέλαληη ζηελ ηερλνινγία θαη λα θάλνπλ

ζπγθεθξηκέλεο εηζεγήζεηο γηα ελαζρφιεζε κε ηελ ηερλνινγία ζε κε δηδαθηηθφ

ρξφλν [Armstrong, 1999].

Page 68: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

68

8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. G. Papadelis, K. Overy (2006), “Integrating educational technology tools and

online learning environments into a course on Psychoacoustics and Music

Cognition”, 9th

International Conference on Music Perception & Cognition

(ICMPC9)

2. αββίδνπ Γ.,(2006), «χγρξνλεο Σάζεηο ζηε Μνπζηθή Σερλνινγία», 4ν

πλέδξην ηεο Μνπζηθνινγηθήο Δηαηξίαο Κχπξνπ

3. Rice W.H. (2006), «From Technologies to Solutions, Moodle, E- Learning

Course Development, A complete guide to success full learning using Moodle»

4. Διέλε Σζνχηζηα-Λνπιάθε, «Παίδσ κνπζηθή, Οη παηρληδηάηνξεο ηεο θινγέξαο»,

Δθδ.Νηθνιατδεο, Αζήλα, 2006

5. Mansfield, J. (2005), “The Global Musical Subject, Curriculum and Heidegger’s

Questioning Concerning Technology” in Lines, D.K. (eds.) Music Education for

the New Millenium: Theory and practice Futures for Music Teaching and

Learning. Malden, Oxford, Victoria: Blackwell.

6. Regelski, T, a. (2005), “Music and Music Education: Theory and Praxis for

“making a difference” in Lines, D. K (eds) Music Education for the New

Millenium : Theory and Practice Futures for Music Teaching and Learning.

Oxford, Malden, Victoria: Blackwell.

7. Ρεηάιεο . (επηκέιεηα), (2005), «Οη πξνεγκέλεο ηερλνινγίεο Γηαδηθηχνπ ζηελ

ππεξεζία ηεο κάζεζεο», Δθδ. Καζηαληψηε, Αζήλα

8. Κνληνλή, Γ. (2005), «Ζ ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ πιαηθφξκσλ αλνηθηνχ

θψδηθα ζηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε», εηζήγεζε 3ν πλέδξην χξνπ, «ΣΠΔ

ζηελ Δθπαίδεπζε»

9. Πιεηφο Γ. (2005), «Πνιηηηζκφο ηεο εηθφλαο ζηελ εθπαίδεπζε», Δθδ.

Πνιχηξνπνλ, Αζήλα

10. Cain, T. (2004)”Theory, technology and the music curriculum”, British Journal

of Music Education, Vo. 21, No. 2, pp: 215-221

11. Κνληνλή, Γ.-Π.Ν. & Γθνχκαο, .Γ. (2004), Γεκηνπξγία εηθνληθνχ

καζεζηνρψξνπ κε ηε ρξήζε νινθιεξσκέλνπ δηθηπαθνχ πεξηβάιινληνο,

Πξαθηηθά 2νπ

Παλειιελίνπ πλεδξίνπ «ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ ΚΑΗ

ΔΚΑΠΑΗΓΔΤΖ», ππφ ηελ αηγίδα ηνπ ΤΠΔΠΘ.

Page 69: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

69

12. Παπαπαλαγηψηνπ Ξ. (2004), «Μνπζηθή, Μάζεζε θαη Δπηθνηλσλία: ρξήζε ηνπ

Γηαδηθηχνπ ζηε Γεπηεξνβάζκηα Μνπζηθή Δθπαίδεπζε», 2ν πλέδξην χξνπ

«Οη ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε»

13. Κφκεο Β. (2004), «Δηζαγσγή ζηηο εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο ησλ ηερλνινγηψλ

ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ επηθνηλσληψλ», Δθδ. Νέσλ Σερλνινγηψλ, Αζήλα

14. Rosenthal, R. (2003) “Digitization and Diversity” in MENC “Why Technology

in the Music Classroom?” in Spotlight on Technology in the Music classroom.

The National Association of Music Educators.

15. Swearingen, K., D. (2003) “A Philosophy and Strategiew for Technology in

Music Education” in MENC “Why Technology in the Music Classroom?” in

Spotlight on Technology in the Music classroom. The National Association of

Music Educators.

16. Πξέδαο Παληειήο (2003), «Θεσξίεο κάζεζεο θαη εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ»,

Δθδ. Κιεηδάξηζκνο, Αζήλα

17. Υ. Παλαγησηαθφπνπινο, Υ. Πηεξξαθέαο, Π. Πηληέιαο (2003), «Σν εθπαηδεπηηθφ

ινγηζκηθφ θαη ε αμηνιφγεζή ηνπ», Δθδ. Μεηαίρκην, Δπηζηήκεο, Αζήλα

18. Ζιηάδεο, Ν. «Μαζαίλνληαο ζην Internet Tερλνινινγία. Αμηνπνίεζε ηνπ

Ηληεξλεη ζηε Μάζεζε θαη ζηε Γηδαζθαιία. Γηα καζεηέο, εθπαηδεπηηθνχο,

γνλείο. Αζήλα, Καζηαληψηεο (2002)

19. Cox, G. (2002) Living Music in School 1923-1999; Studies in the History of

Music Education in England. Aldershot: Ashgate.

20. Pitts, A. & Kwami, M. (2002) “Raising students” performance in music

composition through the use of information and communications technology

(ICT) : a survey of secondary schools in England”, British Journal of Music

Education, Vol. 19, No. 1, pp: 61-71.

21. Alessi, S.M. Trollip, S.R, (2001) «Πνιπκέζα θαη Δθπαίδεπζε, Μέζα θαη

Αλάπηπμε», Δθδ. Γθηνχξδαο, Αζήλα

22. Horton W. (2001), EvaluatingE-Learning, USA, American Society for Training

& Development.

23. Hodges, R. (2001)”Using ICT in Music Teaching”, in Phipott, C. and

Plummeridge, C. (eds). Issues in Music Teaching. London: Routledge.

24. Εσγφπνπινο , Δ. (2001), «Νέεο Σερλνινγίεο θαη Μέζα Δπηθνηλσλίαο ζηελ

εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία», Δθδ. Κιεηδάξηζκνο, Αζήλα

Page 70: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

70

25. Keegan, D. (2001), Οη βαζηθέο αξρέο ηεο Αλνηθηήο θαη εμ Απνζηάζεσο

Δθπαίδεπζεο, Αζήλα: Μεηαίρκην

26. Μαθξάθεο, Β.Γ. (2000), Τπεξκέζα ζηελ εθπαίδεπζε. Μηα θνηλσληθν-

επνηθνδνκηζηηθή πξνζέγγηζε», Δθδ. Μεηαίρκην, Αζήλα

27. Spearman, C., E. (2000)”How will societal and technological changes affect the

teaching of Music” MENC, αλάθηεζε 9 Μαξηίνπ 2006 απφ

http://menc.org/publication/vision2020/spearman.html

28. Mills, J. &Murray, A. (2000) “Music Technology inspected: good teaching in

Key Stage 3”, British Journal of Music Education, Vol. 17, No 2, pp:129-156

29. Μηθξφπνπινο Σ. (2000), «Δθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ, Θέκαηα ζρεδίαζεο θαη

αμηνιφγεζεο ινγη ζκηθνχ ππεξκέζσλ», Δθδ. Κιεηδάξηζκνο, Αζήλα

30. Αβνχξεο, Ν. (2000), «Δηζαγσγή ζηελ επηθνηλσλία Αλζξψπνπ-Τπνινγηζηή»,

Δθδ. Γίαπινο, Αζήλα

31. Piaget, j. «Πεξί παηδαγσγηθήο», Δθδ. Διιεληθά Γξάκκαηα (2000)

32. Παπαπαλαγηψηνπ, Ξ (1999), «Ζ κνπζηθή ηεο Ακεξηθήο»

33. Jordahl, G. (1998) “Teaching music in the age of MIDI” in Classroom

Computer Learning, Vol. 9, No 2, pp: 78-85

34. Ohler, J. (1998)”The promise of MIDI Technology: A Reflection on Musical

Intelligence” in learning and Learning with Technology, Vol. 26, No. 6, pp:6-10

35. Μαηζαγγνχξαο Ζ. (1997), «Θεσξία θαη Πξάμε ηεο Γηδαζθαιίαο», Gutenberg,

Παηδαγσγηθή εηξά, Αζήλα

36. Μαηζαγγνχξαο Ζ. (1997), «ηξαηεγηθέο Γηδαζθαιίαο, απφ ηελ πιεξνθνξία

ζηελ θξηηηθή ζθέςε», Gutenberg, Παηδαγσγηθή εηξά, Αζήλα

37. Rudolph, T. (1996) Teaching Music with Technology. Chicago: GIA

38. Μαηζαγγνχξαο, Ζ.Γ. (1995), Οκαδνθεληξηθή Γηδαζθαιία θαη Μάζεζε: Θεσξία

θαη Πξάμε ηεο Γηδαζθαιίαο θαηά νκάδεο, Αζήλα: Γξεγφξε.

39. Henry, J (1994), Teaching Through Projects, London: Kogan Page

40. έξγε Λ. «Θέκαηα Μνπζηθήο θαη Μνπζηθήο Παηδαγσγηθήο», Gutenberg,

Παηδαγσγηθή εηξά, Αζήλα, 1994

41. έξγε Λ. (1991), «Γεκηνπξγηθή Μνπζηθή Αγσγή γηα ηα παηδηά καο, Gutenberg,

Παηδαγσγηθή εηξά, Αζήλα

42. Cambell, P.S. (1991) Lassons from the World: A Cross-Cultural Guide to Music

Teaching and Learning, New York: Schirmer Books.

Page 71: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

71

43. ηαπξίδεο Μ. «Ζ κνπζηθή ζηελ εθπαίδεπζε, ζχγρξνλεο ηάζεηο θαη αληηιήςεηο»,

Gutenberg, Μνπζηθή Παηδεία, Αζήλα, 1985

44. Swanwick, K.(1979), A Basis for Music Education, London : NFER Nelson

45. Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, ΓΔΠΠ θαη ΑΠ Μνπζηθήο (ΦΔΚ304/Β, 13-3-2-

2003), ΔΠΠ θαη ΑΠ Μνπζηθήο (ΦΔΚ 1645/Β/24-8-99, 1535/Β/28-8-99,

1535/Β/28-7-99 γηα ηελ Δ΄θαη ηελ Σ΄ Γεκνηηθνχ, ΑΠ Μνπζηθήο (ΠΓ 132/10-

4-90)

46. Γηαδίθηπν (απφ 10/1/2008 έσο 26/3/2008)

http:// www.toolbook.com/education

http://www.asymetrix.com/products/year2k.html

http://www.childrensmusic.org/

http://talentz.com/allegro.hts

http://members.aol.com/mathewsrfp/guitar.html (γηα κνπζηθνχο ζρνιείσλ)

http://www.megaron.gr Μέγαξν Μνπζηθήο Αζελψλ

http://www.megaron.gr Μέγαξν Μνπζηθήο Αζελψλ

www.music.gr ( γηα Systran).

http://ourworld.compuserve.com/homepages/Peter_Meijer/javoice.htm

(Παξαγσγή ήρνπ απφ ζρήκαηα πνπ δσγξαθίδεηε ή απφ εηθφλεο gif).

http://www.mmb.org.gr/ Μεγάιε κνπζηθή βηβιηνζήθε ηεο Διιάδαο

http://sfr.ee.teiath.gr/htmSELIDES/MusOrg/MusOrg.htm Σα φξγαλα ηεο

νξρήζηξαο (απφ ην ΣΔΗ Αζήλαο)

http://www.music.edu.gr/ Μνπζηθή εθπαίδεπζε

http://www.rom.gr/rom13/organa.htm Μνπζηθά φξγαλα

http://www.rom.gr/rom14/cdromweb/contents.htm ξγαλα νξρήζηξαο

http://www.steinberg.de (ζχλζεζε κνπζηθήο ζηνλ Ζ/Τ κε synthesizer)

http://www.exodus.gr/imutus

PROMETEUS (http://www.prometeus.org)

http://ec.europa.eu/information_society/activities/sip/public_consultation/ind

ex_en.htm)

http://www.ekt.gr

http://ec.europa.eu

Page 72: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

72

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 1. ΓΛΧΑΡΙ

Page 73: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

73

Όξνο Δξκελεία

α θαπέια Ν όξνο α θαπέια (a cappella) ζεκαίλεη κνπζηθή γηα θσλή, ρσξίο

ζπλνδεία κνπζηθώλ νξγάλσλ. Ξξνέξρεηαη από από ηελ ηηαιηθή

ιέμε cappella, πνπ ζεκαίλεη παξεθθιήζην ή ην κέξνο ηνπ

παξεθθιήζηνπ όπνπ ζηεθόηαλ ε ρνξσδία.

αγγιηθό θόξλν Ρν αγγιηθό θόξλν είλαη μύιηλν πλεπζηό κε δηπιή γισηηίδα

ζηεξεσκέλε ζε θάπνην είδνο ζπλδεηήξα. Ρν όλνκά ηνπ είλαη

άζρεην κε ηελ θαηαζθεπή θαη ηελ πξνέιεπζή ηνπ, γηαηί νύηε

θόξλν είλαη νύηε αγγιηθό. Κνηάδεη κε κεγάιν όκπνε, παίδεηαη κε

ηνλ ίδην ηξόπν αιιάέρεη πην ρακειέο λόηεο. Ξαηξίδα ηνπ είλαη ε

Γαιιία.

αεξόθσλα

κνπζηθά όξγαλα

Ρα κνπζηθά όξγαλα ζηα νπνία ν ήρνο παξάγεηαη κε ηελ

ηαιάλησζε κηαο ζηήιεο αέξα ή ηελ ειεύζεξε δηέιεπζή ηνπ

νλνκάδνληαη αεξόθσλα. Ρν ηνληθό ύςνο, ε έληαζε θαη ε ρξνηά

ηνπ ήρνπ θαζελόο από απηά είλαη αλάινγα κε ην ζρήκα θαη ην

κήθνο ηνπ ζσιήλα κέζα ζηνλ νπνίν πάιιεηαη ν αέξαο θαζώο θαη

ηνπ ηξόπνπ κε ηνλ νπνίν απηόο πάιιεηαη. Ν ζσιήλαο έρεη

θπιηλδξηθό ή θσληθό ζρήκα. Ρα πεξηζζόηεξα αεξόθσλα είλαη

πλεπζηά, δει. παίδνπλ κε ην θύζεκα ηνπ εθηειεζηή. Ρα

ππόινηπα παίδνπλ κε κεραληθή παξνρή αέξα θαη πιεθηξνιόγην.

Γεληθά ηα αεξόθσλα θαηαηάζζνληαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο: α)

μύιηλα αεξόθσλα, β) ράιθηλα αεξόθσλα, γ) πνιύαπια

αεξόθσλα θαη αεξόθσλα κε ειεύζεξεο γισηηίδεο (πιεθηξνθόξα

θαη άζθαπινη). Από απηέο ηηο θαηεγνξίεο ηα πιεθηξνθόξα

αεξόθσλα ρξεζηκνπνηνύλ έλα ζπλδπαζκό ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ

πλεπζηώλ νξγάλσλ θαη ηνπ κεραληζκνύ ησλ νξγάλσλ κε

πιήθηξα. Ρα αεξόθσλα ηεο ζπκθσληθήο νξρήζηξαο δηαθξίλνληαη

ζε μύιηλα θαη ράιθηλα πλεπζηά. Αεξόθσλν όξγαλν ζα ιέγακε

πσο ζεσξείηαη θαη ε αλζξώπηλε θσλή.

αιινίσζε Ζ αιινίσζε είλαη ζύκβνιν ηεο κνπζηθήο γξαθήο, πνπ

ηνπνζεηείηαη πξηλ από ηε λόηα ή ζηελ αξρή ηνπ πεληαγξάκκνπ

κεηά ην θιεηδί θαη δείρλεη ηελ αιιαγή ηνπ ύςνπο ηεο λόηαο πξνο

ηα πάλσ ή πξνο ηα θάησ θαηά έλα εκηηόλην ή έλα ηόλν. Πεκεία

αιινίσζεο είλαη ηα εμήο: δίεζε, δηπιή δίεζε, ύθεζε, δηπιή

ύθεζε, αλαίξεζε θαη δηπιή αλαίξεζε. To ηπραίν ζεκείν

αιινίσζεο κπξνζηά ζε κηα λόηα ιέγεηαη έθηαθηε αιινίσζε. Νη

αιινηώζεηο πνπ ζεκεηώλνληαη ζηελ αξρή ηνπ πεληαγξάκκνπ,

κεηά ην θιεηδί, είλαη ν νπιηζκόο. Ν νπιηζκόο θαζνξίδεη ηελ

ηνληθόηεηα ζηελ νπνία είλαη γξακκέλν έλα θνκκάηη.

άιην Ζ βαζύηεξε γπλαηθεία θσλή ή ε νμύηεξε αλδξηθή ιέγεηαη άιην

(alto).

Page 74: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

74

Όξνο Δξκελεία

αλαγέλλεζε Ν 15νο θαη 16νο αη. είλαη ε επνρή ηεο αλαγέλλεζεο. Ζ πεξίνδνο

απηή ραξαθηεξίζζεθε από κηα ζηξνθή ηνπ αλζξώπνπ πξνο ηνλ

εαπηό ηνπ κε γλώκνλα ηελ αξραηόηεηα, όπνπ ν άλζξσπνο ήηαλ

ην κέηξν ησλ πάλησλ, ζηξνθή πξνο ηε θπζηθόηεηα θαη ηελ

απιόηεηα. Πην ρώξν ηεο κνπζηθήο δελ κπνξνύκε λα πνύκε πσο

εδξαηώζεθε θάπνην ζπγθεθξηκέλν θίλεκα επηζηξνθήο ζηελ

αξραηόηεηα γηαηί πνιύ απιά δελ ππήξραλ πεγέο, καξηπξίεο

εθείλεο ηεο επνρήο. πήξμε όκσο θάπνηα εμέιημε ζε ηερληθέο

ζύλζεζεο. Δλώ ε νξγαληθή κνπζηθή άξρηζε λα παξνπζηάδεη

ηάζεηο απηνλνκίαο, ε πνιπθσληθή θσλεηηθή κνπζηθή παξέκεηλε

ν θεληξηθόο άμνλαο ηεο επνρήο, πνπ νλνκάζηεθε θαη επνρή ηεο

γαιινθιακαλδηθήο θσλεηηθήο πνιπθσλίαο κε θέληξν ηεο

δεκηνπξγίαο ηε Βνπξγνπλδία θαη ηελ Ηηαιία. Σαξαθηεξηζηηθά

ηεο κνπζηθήο ηεο αλαγέλλεζεο ήηαλ ηα εμήο: απιή κεισδία,

απιέο κνπζηθέο κνξθέο, όρη ζξεζθεπηηθέο, δσληαλνί ξπζκνί,

ζπγρνξδίεο, θπζηθόηεηα θαη έθθξαζε ζπλαηζζεκάησλ.

Αληηπξνζσπεπηηθά είδε ε θξόηνια θαη ην καδξηγάιη.

αλαίξεζε Ζ αλαίξεζε είλαη ζύκβνιν ηεο κνπζηθήο γξαθήο, πνπ

ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα θαηαξγήζεη πξνεγνύκελν ζύκβνιν

αιιαγήο ηνπ ηόλνπ πξνο ηα πάλσ (δίεζε) ή πξνο ηα θάησ

(ύθεζε) θαη επαλαθέξεη έηζη ηε λόηα ζηε θπζηθή ηεο

θαηάζηαζε. Δπίζεο ρξεζηκνπνηείηαη θαη ε δηπιή αλαίξεζε γηα λα

θαηαξγήζεη πξνεγνύκελε δηπιή δίεζε ή δηπιή ύθεζε.

αλζξώπηλε θσλή Ρν εθθξαζηηθόηεξν όξγαλν ηεο κνπζηθήο είλαη ε αλζξώπηλε

θσλή. Θεσξείηαη αεξόθσλν όξγαλν, γηαηί ν ήρνο παξάγεηαη κε

ηε δόλεζε δπν θσλεηηθώλ ρνξδώλ, πνπ πάιινληαη ζαλ

γισηηίδεο. Πηελ παξαγσγή ηνπ ήρνπ ζπκκεηέρνπλ εθηόο από

ηηο θσλεηηθέο ρνξδέο, νη πλεύκνλεο θαη νη θνηιόηεηεο ηνπ

θξαλίνπ, ηνπ ζηήζνπο θαη ηεο ηξαρείαο. Ζ ρξνηά ηεο θσλήο

εμαξηάηαη από ηνλ αξηζκό ησλ αξκνληθώλ πνπ παξάγεη.

Γηαθξίλεηαη ζηηο εμήο θαηεγνξίεο: κπάζν, βαξύηνλν, ηελόξν,

θνληξα-ηελόξν, θνληξάιην, κέηδν-ζνπξάλν, ζνπξάλν.

αμία Ζ δηάξθεηα θάζε θζόγγνπ νλνκάδεηαη αμία. Αλάινγα κε ην πόζν

θξαηάεη ν θάζε θζόγγνο ζεκεηώλεηαη θαη κε δηαθνξεηηθό ζρήκα

θζνγγνζήκνπ.

ανηδόο Ν ηξαγνπδηζηήο, ζπλζέηεο θαη πνηεηήο ζηελ αξραία Διιάδα

νλνκάδεηαη ανηδόο. Ρξεηο ηδηόηεηεο ζπλαληηνύληαλ ζην ίδην

άηνκν, πνπ ηξαγνπδνύζε ηα έξγα ησλ ζεώλ θαη ηα θαηνξζώκαηα

ησλ εξώσλ , γη΄απηό ήηαλ ηηκώκελν πξόζσπν.Ρν κνπζηθό

όξγαλν πνπ ζπλόδεπε ηα ηξαγνύδηα απηά ήηαλ ε θόξκηγγα.

απόιπηε αθνή Ζ απόιπηε αθνή είλαη ε ηθαλόηεηα λ' αλαγλσξίδεη θάπνηνο κε

αθξίβεηα θάζε θζόγγν πνπ αθνύεη, ρσξίο λα ρξεηάδεηαη βνήζεηα,

π.ρ. θάπνην γλσζηό θζόγγν γηα λα ηνλ ρξεζηκνπνηήζεη ζαλ

βάζε. Ζ απόιπηε αθνή βαζίδεηαη θπξίσο ζηε κλήκε ησλ

ζπγθεθξηκέλσλ ραξαθηεξηζηηθώλ θάζε θζόγγνπ.

Page 75: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

75

Όξνο Δξκελεία

αξκνλία Αξκνλία νλνκάδεηαη ε ζπλήρεζε δηαθόξσλ θζόγγσλ ζηα

πιαίζηα ηνπ ζρεκαηηζκνύ κηαο ζπγρνξδίαο. Δπίζεο ε ζεσξία πνπ

εμεηάδεη ηηο ζρέζεηο απηώλ ησλ θζόγγσλ θαη ησλ ζπλερήζεσλ

ηνπ ηνληθνύ κνπζηθνύ ζπζηήκαηνο κε βάζε ηηο κείδνλεο θαη ηηο

ειάζζνλεο θιίκαθεο, ηα είδε ησλ ζπγρνξδηώλ θαη ηηο ζρέζεηο

κεηαμύ ηνπο. Από ην 1600, πνπ εκθαλίζζεθε, έσο ην 1900

πέξαζε από πνιιά ζηάδηα εμέιημεο (ηξνπηθή αξκνλία, ηνληθή

αξκνλία θ.ά.)Πηελ αξραία Διιάδα αξκνλία είλαη ε κεισδία, κηα

ζεηξά από θζόγγνπο ξπζκηθά δηαηεηαγκέλνπο. Ζ ιέμε πξνήιζε

από ηελ Αξκνλία, ζεόηεηα ηεο νκόλνηαο θαη ηνπ έξσηα.

αξκνληθέο Νη αξκνληθέο (ή αξκνληθνί ήρνη) είλαη θζόγγνη, πνπ παξάγνληαη

από έλα κνπζηθό όξγαλν καδί κε ην βαζηθό θζόγγν. Δίλαη

ζπρλόηεηεο πνιιαπιάζηεο ηεο αξρηθήο ζε πνιύ ρακειόηεξε

έληαζε. Καδί κε ηελ αξρηθή απνηεινύλ ηνλ ήρν. Ν πξώηνο

αξκνληθόο ήρνο πάλσ από έλα ζεκειηώδε είλαη ε νθηάβα. Ζ

πνζόηεηα ησλ αξκνληθώλ πνπ παξάγνληαη θαζνξίδεη ηε ρξνηά

ηνπ ήρνπ.

αξκνληθή ζηήιε Ζ ζεηξά ησλ παξάγσγσλ ζπρλνηήησλ ηνπ ήρνπ, δει. ησλ

αξκνληθώλ είλαη ε αξκνληθή ζηήιε.

LINKS

[αξκνληθώλ->αξκνληθέο]

άξπηζκα Άξπηζκα είλαη ε γξαθή ή ε εθηέιεζε ησλ θζόγγσλ κηαο

ζπγρνξδίαο δηαδνρηθά, όρη ηαπηόρξνλα.

άζθαπινο Ν άζθαπινο είλαη είδνο αεξόθσλνπ νξγάλνπ πνπ απνηειείηαη

από ηξία κέξε: αζθό από δέξκα πξνβάηνπ ή θαηζίθαο, ζηόκην

θαη δπν ή ηξεηο ή ηέζζεξηο απινύο κε κνλή ή δηπιή γισηηίδα. Ν

εθηειεζηήο θπζάεη κέζα ζην ζηόκην θαη ηαπηόρξνλα πηέδεη ηνλ

αζθό γηα λα δηνρεηεπζεί ν αέξαο κέζα ζηνπο απινύο. Ν αέξαο

θξαηηέηαη κέζα ζηνλ αζθό θαη έηζη ν ήρνο δελ δηαθόπηεηαη. Νη

άζθαπινη είλαη παιηά όξγαλα. Δθηόο από ηελ Διιάδα, όπνπ

ππάξρνπλ δύν ηύπνη, γθάηληα θαη ηζακπνύλα, ηνπο ζπλαληάκε

θαη ζε δηάθνξα άιια κέξε ηεο Δπξώπεο (Πθσηία, Ηξιαλδία,

Ηζπαλία).

απιόο Ν απιόο είλαη ην πην δεκνθηιέο πλεπζηό όξγαλν ηεο αξραίαο

Διιάδαο κε ζσιήλα θπιηλδξηθνύ ή θσληθνύ ζρήκαηνο, αξρηθά

κε ηξεηο ή ηέζζεξηο ηξύπεο, αξγόηεξα έσο θαη δεθαπέληε.

Ππλήζσο παηδόηαλ ζε δεπγάξηα δει. ν ίδηνο εθηειεζηήο έπαηδε

ηαπηόρξνλα δύν απινύο καδί. Απηό ην ζύζηεκα ηνπ δηπινύ

απινύ ιεγόηαλ "δίαπινο". Νη απινί είραλ κνλή ή δηπιή ή θαη

θαζόινπ γισηηίδα θαη θαηαζθεπάδνληαλ από θαιάκη, μύιν ή

κέηαιιν. πήξραλ πνιιά είδε αλάινγα κε ην κέγεζνο, ηελ

πξνέιεπζε, ην ζρήκα θαη ηελ θαηαζθεπή. Πρεηηθά κε ηελ

θαηαγσγή ηνπ ππάξρνπλ δηάθνξεο εηθαζίεο. Θεσξείην ην όξγαλν

ηνπ ζενύ Γηνλύζνπ.

απιεηηθή Απιεηηθή ιεγόηαλ από ηνπο αξραίνπο Έιιελεο ε ηέρλε ηνπ

απιεηή.

απισδία Ζ απισδία, όπσο θαη ε ίδηα ε ιέμε ην δείρλεη, είλαη ηξαγνύδη ηεο

αξραίαο Διιάδαο, ην νπνίν ζπλνδεπόηαλ από απιό. Πύκθσλα κε

ην κύζν εκθαλίζζεθε ηνλ 8ν αη. π.Σ. Ζ εθηέιεζε γηλόηαλ από

ηνλ ηξαγνπδηζηή θαη ηνλ απιεηή.

Page 76: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

76

Όξνο Δξκελεία

βαξύηνλνο Ν βαξύηνλνο είλαη βαζύθσλνο, αλδξηθή θσλή κε κέζε έθηαζε,

κεηαμύ πςειήο θαη ρακειήο, δει. ηελόξνπ θαη κπάζνπ.

πάξρνπλ ηέζζεξηο ηύπνη βαξύηνλνπ: δξακαηηθόο βαξύηνλνο ,

κπάζνο βαξύηνλνο, βαξύηνλνο γηα ηξαγνύδη θαη βαξύηνλνο ηνπ

Βέξληη.

βνεζεηηθή

γξακκή

Βνεζεηηθή νλνκάδεηαη ε γξακκή πνπ ζεκεηώλεηαη ζηα

θζνγγόζεκα πνπ γξάθνληαη θάησ ή πάλσ από ην πεληάγξακκν.

Νη βνεζεηηθέο γξακκέο γξάθνληαη ζε ίζεο απνζηάζεηο όπσο θαη

νη γξακκέο ηνπ πεληαγξάκκνπ.

βνύθηλν Ρν βνύθηλν, πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν ησλ αξραίσλ Οσκαίσλ,

ήηαλ έλαο καθξύο, ράιθηλνο ζσιήλαο ζε ζρήκα θώλνπ, πνπ ν

εθηειεζηήο ηνλ ηύιηγε γύξσ από ηνπο ώκνπο ηνπ. Ρν

ρξεζηκνπνηνύζαλ θπξίσο ζηνλ πόιεκν.

βπδαληηλή

κνπζηθή

Ζ κνπζηθή ηεο Αλαηνιηθήο Νξζόδνμεο Δθθιεζίαο, πνπ

αλαπηύρζεθε κε θέληξν ην Βπδάληην (Θσλζηαληηλνύπνιε)

νλνκάζηεθε βπδαληηλή. Απνηειεί θξάκα ζηνηρείσλ αξραίαο

ειιεληθήο κνπζηθήο θαη κνπζηθήο ηεο Αλαηνιήο. Δίλαη θπξίσο

ζξεζθεπηηθή κνπζηθή θαη κνλόθσλε, ηνπιάρηζηνλ έσο ην 15ν

αη. πνπ πηνζέηεζε θαη θάπνηα πνιπθσληθά ζηνηρεία. Γελ

ρξεζηκνπνηεί θαζόινπ κνπζηθά όξγαλα, είλαη θσλεηηθή θαη

θπξίαξρνο είλαη πάληα ν ιόγνο (ζε ειιεληθή γιώζζα), πνπ

ππνηάζζεη ηε κεισδία. Βαζίδεηαη ζε νθηώ ηξόπνπο (ήρνη) θαη

θαζέλαο απ' απηνύο έρεη ηε δηθή ηνπ θιίκαθα. Νη πην παιηέο

κεισδίεο (έσο ην 12ν αη.) ήηαλ ζπιιαβηθέο (κηα λόηα

αληηζηνηρνύζε ζε κηα ζπιιαβή). Αξγόηεξα εηζρώξεζαλ δηάθνξα

κειίζκαηα θαη θαιισπηζκνί. Ζ ζεκεηνγξαθία ηεο β. κ.

(παξαζεκαληηθή), αθνύ πέξαζε από πνιιά ζηάδηα πήξε ηε

ζεκεξηλή ηεο κνξθή ην 19ν αη. Ρα νλόκαηα ησλ θζόγγσλ είλαη

ηα εμήο: πα, βνπ, γα, δη, θε, δσ, λε, πνπ αληηζηνηρνύλ ζηηο λόηεο

ξε, κη, θα, ζνι, ια, ζη, λην. Ζ βπδαληηλή κνπζηθή ζηεξίρζεθε ζε

δπν θπξίσο κνξθέο, ην θνληάθην (5νο αη.) θαη ηνλ θαλόλα (7νο

αη.) πνπ ην αληηθαηέζηεζε. Ζ πεξίνδνο ηεο αθκήο ηεο ήηαλ από

ηνλ 6ν έσο ηνλ 10ν αη. Νη πην ζεκαληηθνί πκλνγξάθνη ήηαλ ν

Οσκαλόο Κεισδόο, ν Ησάλλεο Γακαζθελόο, ν Ησάλλεο

Θνπθνπδέιεο θ.ά.

γθάηληα Ζ γθάηληα είλαη αεξόθσλν ειιεληθό δεκνηηθό κνπζηθό όξγαλν

ηεο νηθνγέλεηαο ησλ αζθαύισλ. Σξεζηκνπνηείηαη ζηε ζηεξηαλή

Διιάδα θαη θπξίσο ηε βόξεηα.

γισηηίδα Ζ γισηηίδα είλαη ιεπηό θνκκάηη από θαιάκη, πιαζηηθό ή

κέηαιιν, πνπ ηνπνζεηείηαη ζην ζσιήλα ησλ αεξόθσλσλ

κνπζηθώλ νξγάλσλ θαη θαζώο θπζάεη ν εθηειεζηήο απηό

πάιιεηαη θαη έηζη παξάγεηαη ν ήρνο. Αλάινγα κε ηε γισηηίδα ηα

αεξόθσλα ρσξίδνληαη ζηηο εμήο θαηεγνξίεο: α) κε κνλή

γισηηίδα, β) κε δηπιή γισηηίδα, γ) κε ειεύζεξε γισηηίδα. Ζ

γισηηίδα ιέγεηαη θαη γισζζίδη ή γισζζίδα.

Page 77: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

77

Όξνο Δξκελεία

δεκνηηθό

ηξαγνύδη

Ρν δεκνηηθό ηξαγνύδη είλαη ην ηξαγνύδη κέζα από ην νπνίν

εθθξάδεη ν ιαόο ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπ, ην νηθεηνπνηείηαη, ην

εμειίζεη, ην κεηαπιάζεη θαη ην δηαδίδεη από ζηόκα ζε ζηόκα, από

γεληά ζε γεληά. Πηε ρώξα καο καδί κε ηε βπδαληηλή κνπζηθή ην

δεκνηηθό ηξαγνύδη απνηειεί ηελ ειιεληθή κνπζηθή, όπσο

δηακνξθώζεθε θαη έθηαζε σο ηηο κέξεο καο, ζαλ ζπλέρεηα ηεο

αξραίαο ειιεληθήο κνπζηθήο όζνλ αθνξά ζην ξπζκό, ηηο

θιίκαθεο θ.ά. πάξρνπλ πνιιέο θαηεγνξίεο δεκνηηθώλ

ηξαγνπδηώλ αλάινγα κε ηηο πεξηζηάζεηο πνπ ηξαγνπδηνύληαη:

κνηξνιόγηα, ηνπ γάκνπ, ηνπ ηξύγνπ, ηνπ ηξαπεδηνύ, θάιαληα,

εξσηηθά, ηεο ζάιαζζαο, αθξηηηθά, θιέθηηθα θ.ά., όπσο επίζεο

θαη ζε πνιινύο ξπζκνύο: ηεηξάζεκνπο, πεληάζεκνπο,

εμάζεκνπο θ.ά. Ρα κνπζηθά όξγαλα πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη είλαη

πνηθίια.

δηαπαζώλ (1) Ν θαζαξόο ήρνο, ν βαζηθόο πνπ δελ έρεη αξκνληθέο νλνκάδεηαη

δηαπαζώλ. Απηόο ν ήρνο είλαη ην ια 3, δηεζλώο απνδεθηόο θαη ζε

ζπρλόηεηα 440 Herz.

δηαπαζώλ (2) Ρν δηαπαζώλ είλαη ην όξγαλν πνπ ρξεζηκνπνηνύλ νη κνπζηθνί γηα

λα δίλνπλ ην ηνληθό ύςνο ηεο αξρήο ελόο κνπζηθνύ θνκκαηηνύ

ζηε ρνξσδία.

δηάζηεκα (1) Ζ απόζηαζε κεηαμύ δύν γξακκώλ ηνπ πεληαγξάκκνπ νλνκάδεηαη

δηάζηεκα. Ρα δηαζηήκαηα ηα κεηξάκε από θάησ πξνο ηα πάλσ.

δηάζηεκα (2) Γηάζηεκα νλνκάδεηαη ε απόζηαζε αλάκεζα ζε δπν λόηεο, δει. ε

δηαθνξά ηνπ ηνληθνύ ύςνπο ηνπο.πάξρνπλ πνιιά είδε

δηαζηεκάησλ.

δηαζηνιή Γηαζηνιή νλνκάδεηαη ε γξακκή πνπ είλαη θάζεηε ζηηο γξακκέο

ηνπ πεληαγξάκκνπ. Σξεζηκνπνηείηαη ζαλ βνήζεκα ζηελ

ηαμηλόκεζε ηεο γξαθήο θαη ηελ αλάγλσζε. Πην ηέινο ηνπ

κνπζηθνύ θνκκαηηνύ γξάθνληαη δπν δηαζηνιέο (δηπιή δηαζηνιή).

δίαπινο Ν δίαπινο είλαη ζύζηεκα δύν απιώλ, κε ζσιήλεο θπιηλδξηθνύο,

ίδηνπ ή δηαθνξεηηθνύ κήθνπο. Ν δίαπινο ρξεζηκνπνηόηαλ πνιύ

ζηελ αξραία Διιάδα. Ν εθηειεζηήο (απιεηήο) θξαηνύζε έλαλ

απιό ζε θάζε ρέξη θαη έπαηδε θαη κε ηνπο δύν ηαπηόρξνλα ηελ

ίδηα λόηα ή δηαθνξεηηθή.

δίεζε Ζ δίεζε είλαη ζύκβνιν αιινίσζεο πνπ γξάθεηαη κπξνζηά ζηε

λόηα ή ηνλ νπιηζκό (ζηελ αξρή ηνπ πεληαγξάκκνπ κεηά ην

θιεηδί) θαη αλεβάδεη ηελ νμύηεηα ηνπ θζόγγνπ θαηά έλα

εκηηόλην. Δθηόο από ηε δίεζε ρξεζηκνπνηείηαη θαη ε δηπιή δίεζε,

πνπ αλεβάδεη ηελ νμύηεηα ηνπ θζόγγνπ θαηά δύν εκηηόληα.

δηζύξακβνο Νκαδηθό ρνξεπηηθό ηξαγνύδη πξνο ηηκήλ ηνπ Γηνλύζνπ είλαη ν

δηζύξακβνο κε κνλνιόγνπο θαη δηαιόγνπο πνπ απαγγέιινληαλ

κε ζπλνδεία ιύξαο ή θηζάξαο θαζώο θαη ρνξηθά, πνπ

ηξαγνπδηνύληαλ κε ζπλνδεία απινύ. Από ηνλ δηζύξακβν

πξνήιζε ε ηξαγσδία θαη ε θσκσδία.

δπλακηθή Κε ηνλ όξν δπλακηθή ελλννύκε ηηο απμνκνηώζεηο ηεο έληαζεο

ηνπ ήρνπ θαηά ηελ ώξα ηεο εθηέιεζεο κηαο ζύλζεζεο κε ζθνπό

ηελ εθθξαζηηθόηεηα .

δπλακηθνί

ρξσκαηηζκνί

Κε ηνλ όξν δπλακηθνί ρξσκαηηζκνί ελλννύκε ηε ζεκεηνγξαθία

ηεο κεηαβνιήο ηεο έληαζεο ηνπ ήρνπ ζε θάπνην κνπζηθό

θνκκάηη. Απηή ε έληαζε δελ έρεη ζπγθεθξηκέλε ηηκή κέηξεζεο

αιιά θαηαλέκεηαη ζε θάπνηα ζπκβαηηθά επίπεδα, πνπ δειώλνληαη

κε θάπνηνπο όξνπο πνπ γξάθνληαη θάησ από ην πεληάγξακκν.

Page 78: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

78

Όξνο Δξκελεία

έγρνξδα (1) Πηελ αξραία Διιάδα κε απηό ηνλ όξν πξνζδηόξηδαλ ηα κνπζηθά

όξγαλα πνπ είραλ ρνξδέο θαη παίδνληαλ κε ηα δάθηπια ή

πιήθηξα. Έγρνξδα ήηαλ ε θηζάξα, ε βάξβηηνο, ε ιύξα, ε

θόξκηγγα, ην ςαιηήξη, ε παλδνύξα θ.ά.

έγρνξδα (2) Κε ηνλ όξν απηό ελλννύκε ζπλήζσο ηα ρνξδόθσλα κνπζηθά

όξγαλα ηεο ζπκθσληθήο νξρήζηξαο πνπ παίδνληαη κε δνμάξη.

Ιέγνληαη θαη έγρνξδα κε δνμάξη ή ηόμν. Απηά είλαη ηα πξώηα θαη

δεύηεξα βηνιηά, νη βηόιεο, ηα βηνινληζέια θαη ηα θνληξακπάζα.

ειιηπέο κέηξν Ρν κέηξν από ην νπνίν ιείπνπλ έλα ή πεξηζζόηεξα κέξε

νλνκάδεηαη ειιηπέο. Δίλαη ην πξώην κέηξν ελόο κνπζηθνύ

θνκκαηηνύ θαη μεθηλάεη κε άξζε, αθνύ ιείπεη ε αξρή ηνπ.

Ξνιιέο θνξέο ζπκπιεξώλεηαη κε ην ηειεπηαίν κέηξν. Ιέγεηαη

θαη κέηξν άξζεο.

ελόξγαλε

κνπζηθή

Ζ κνπζηθή πνπ γξάθεηαη θαη εθηειείηαη από όξγαλα, όρη από

θσλέο νλνκάδεηαη ελόξγαλε κνπζηθή.

ελόξγαλν ζύλνιν Πύλνιν κνπζηθώλ νξγάλσλ νλνκάδεηαη ελόξγαλν ζύλνιν.

επηζηόκην Ρν επηζηόκην είλαη ην ηκήκα κεξηθώλ αεξόθσλσλ κνπζηθώλ

νξγάλσλ κε κηα γισηηίδα (απιό επηζηόκην) ή δύν γισηηίδεο

(δηπιό επηζηόκην), πνπ βξίζθεηαη ζην άλνηγκα ελόο ερεηηθνύ

ζσιήλα. Κε ηελ πίεζε ηνπ αέξα πνπ έξρεηαη ζην ζσιήλα

πάιινληαη νη γισηηίδεο αλνίγνληαο θαη θιείλνληαο ην άλνηγκα

ηνπ ζσιήλα.

επζύαπινο Βιέπε θιαξηλέην.

επθώλην Βιέπε ηνύκπα.

δνπξλάο Ν δνπξλάο είλαη πλεπζηό ειιεληθό ιατθό κνπζηθό όξγαλν, μύιηλν

κε γισηηίδα θαη επηά ηξύπεο κπξνζηά θαη κηα πίζσ. Απνηειείηαη

από ηξία θνκκάηηα, πνπ κπαίλνπλ ην έλα κέζα ζην άιιν.

Θαηάγεηαη από ηνλ αξραίν ειιεληθό απιό. Ιέγεηαη θαη

θαξακνύδα ή πίπηδα. Σξεζηκνπνηήζεθε ζηνπο βπδαληηλνύο θαη

λεόηεξνπο ρξόλνπο, ώζπνπ αληηθαηαζηάζεθε από ην θιαξίλν.

ειεθηξνληθά

κνπζηθά όξγαλα Βιέπε ειεθηξόθσλα κνπζηθά όξγαλα.

ειεθηξνληθή

κνπζηθή

Ζ ειεθηξνληθή κνπζηθή είλαη είδνο κνπζηθήο πνπ ρξεζηκνπνηεί

ήρνπο ειεθηξηθώλ ζπζθεπώλ, ηνπο επεμεξγάδεηαη κε κεγάθσλα,

εληζρπηέο θ.ά. θαη ηνπο ζπλδπάδεη κεηαμύ ηνπο ή κε θαζαξά

κνπζηθνύο ήρνπο. Αλαπηύρζεθε ην β΄ κηζό ηνπ 20νπ αη. ζηε

Γεξκαλία από ηνλ Θ. Πηνθράνπδελ. Ζ ειεθηξνληθή θαη ε

ζπγθεθξηκέλε κνπζηθή αλήθνπλ ζην είδνο ηεο πεηξακαηηθήο

κνπζηθήο.

ειεθηξόθσλα

κνπζηθά όξγαλα

Ρα ειεθηξόθσλα είλαη κνπζηθά όξγαλα πνπ παξάγνπλ ήρνπο κε

ηε βνήζεηα ηνπ ειεθηξηζκνύ. Ιέγνληαη θαη ειεθηξνληθά κνπζηθά

όξγαλα.

ερόρξσκα Ζ ραξαθηεξηζηηθή ρξνηά ηεο αλζξώπηλεο θσλήο ή ησλ κνπζηθώλ

νξγάλσλ, ε ηαπηόηεηα πνπ έρεη θάζε ήρνο, ώζηε λα μερσξίδεη

από ηνπο ππόινηπνπο ιέγεηαη ερόρξσκα ή ρξνηά ή ρξώκα. Ρν

ερόρξσκα εμαξηάηαη από ηε ζύλζεζε ησλ παικηθώλ θηλήζεσλ

(ην ζεκειηώδε ήρν θαη ηνπο αξκνληθνύο), πνπ είλαη αλάινγε κε

ην πιηθό θαη ην ζρήκα ηνπ ερνγόλνπ ζώκαηνο θαζώο θαη ηνλ

ηξόπν παξαγσγήο ηνπ ήρνπ.

Page 79: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

79

Όξνο Δξκελεία

ηδηόθσλα

κνπζηθά όξγαλα

Ρα ηδηόθσλα είλαη κνπζηθά όξγαλα πνπ παξάγνπλ ήρνπο κε ηε

δόλεζε ηνπ ίδηνπ ηνπ ζώκαηόο ηνπο (ίδηνο = απηόο). Σσξίδνληαη

ζε δηάθνξεο θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηνλ ηξόπν πνπ πξνθαιείηαη

ε παξαγσγή ηνπ ήρνπ: θξνύζε, λύμε, ηξηβή, μύζηκν, δόλεζε

θ.ά. Ζ κεγαιύηεξε νηθνγέλεηα ηδηόθσλσλ είλαη ηα θξνπζηά. Ρα

ηδηόθσλα είλαη ηα πην παιηά όξγαλα ζηελ ηζηνξία ηνπ αλζξώπνπ

από όηαλ έηξηβε μύια θαη πέηξεο κεηαμύ ηνπο ή ρηππνύζε ηα

πόδηα ηνπ ζην έδαθνο. Πηε ζπκθσληθή νξρήζηξα εκθαλίζζεθαλ

ζην ηέινο ηνπ 18νπ αη. θαη δηαθξίλνληαη ζε όξγαλα κε

ζπγθεθξηκέλν ηνληθό ύςνο θαη όξγαλα ρσξίο ζπγθεθξηκέλν

ηνληθό ύςνο.

θηζαξηζηηθή Θηζαξηζηηθή ιεγόηαλ από ηνπο αξραίνπο Έιιελεο ε ηέρλε ηνπ

θηζαξηζηή.

θηζαξσδία Ζ θηζαξσδία είλαη ηξαγνύδη ηεο αξραίαο Διιάδαο κε ζπλνδεία

θηζάξαο, γλσζηή από ηελ Ηιηάδα θαη ηελ Νδύζζεηα. Δθηειείην

από ηνπο ίδηνπο ηνπο ήξσεο ή ηνπο ανηδνύο (επαγγεικαηίεο

ηξαγνπδηζηέο) πνπ νλνκάδνληαλ θηζαξσδνί.

θιαξίλν (1) Ρν θιαξίλν είλαη είδνο κηθξήο ηξνκπέηαο ηνπ 17νπ θαη 18νπ αη.

θιαξίλν (2) Ρν θιαξίλν είλαη πλεπζηό ιατθό ειιεληθό κνπζηθό όξγαλν κε

πξνέιεπζε ηε Γπηηθή Δπξώπε. Αληηθαηέζηεζε άιια δεκνηηθά

πλεπζηά, όπσο ην δνπξλά. Καδί κε ην βηνιί, ην ιανύην, ην

ζαληνύξη ή ην ληέθη απνηειεί ηελ "θνκπαλία" ηεο δεκνηηθήο

κνπζηθήο.

θιαζηθηζκόο Ζ πεξίνδνο ζηελ ηζηνξία ηεο κνπζηθήο, κηθξή ρξνληθά, πνπ

βξίζθεηαη αλάκεζα ζηελ επνρή ηνπ κπαξόθ θαη ηνπ

ξνκαληηζκνύ, δει. από ην β΄κηζό ηνπ 18νπ αη. έσο ηηο αξρέο ηνπ

19νπ αη. (1750 έσο 1820 πεξίπνπ) νλνκάδεηαη θιαζηθηζκόο. Ν

18νο αη. ππήξμε ν αηώλαο ηνπ Γηαθσηηζκνύ, όπνπ ν άλζξσπνο

αλαδήηεζε ηελ απιόηεηα θαη ηε θπζηθόηεηα θαη ζηξάθεθε πξνο

θαηλνύξηεο ηδέεο, όπσο ε αμία ηνπ ιανύ, ε ειεπζεξία ηνπ

αλζξώπνπ θαη ε δεκηνπξγία ηνπ αλζξώπνπ - κεγαινθπία. Ρν

θιαζηθό ζηπι είρε ζαλ ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηελ

θνκςόηεηα, ην κέηξν, ηε ζαθήλεηα ησλ γξακκώλ θαη ησλ

ξπζκηθώλ ζρεκάησλ, ηελ απιόηεηα θαη ηελ αξκνλία ρσξίο

πεξηηηνύο θαιισπηζκνύο. Ιεηηνύξγεζε ζαλ πξόηππν θαη

ηζνξξόπεζε ην ζπλαίζζεκα κε ηε ινγηθή. Θεσξήζεθε πσο άγγημε

ηελ ηειεηόηεηα θαη έηζη έγηλε δηαρξνληθό. Ρόηε δεκηνπξγήζεθε ν

"αζηηθόο πνιηηηζκόο" κέζα από δεκόζηεο αίζνπζεο ζπλαπιηώλ,

δελ ήηαλ πηα ε εθθιεζία θαη ην παιάηη ην θέληξν ηεο ηέρλεο. Ρν

ζπλερέο βάζηκν θαη ε πνιπθσλία εγθαηαιείθζεθαλ θαη ηε ζέζε

ηνπο πήξε ε κεισδία θαη ε απιή αξκνλία, ζπλήζσο ζε κείδνλα

ηξόπν. Δκθαλίζζεθε ε θαζαξά νξγαληθή κνπζηθή, θπξίσο ην

θνπαξηέην εγρόξδσλ. Ξαξάιιεια θαιιηεξγήζεθε ε ζπκθσλία, ε

όπεξα, ε ζνλάηα, ην θνληζέξην θαη ε ζξεζθεπηηθή κνπζηθή

(ιεηηνπξγία, κνηέην, νξαηόξην). Ππλζέηεο πνπ δέζπνζαλ ηελ

επνρή ηνπ θιαζηθηζκνύ ήηαλ νη Φ. Γ. Σάπδλ, Β. Α. Κόηζαξη, Ι.

βαλ Κπεηόβελ.

Page 80: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

80

Όξνο Δξκελεία

θιεηδί (1) Ρν θιεηδί είλαη ην ζύκβνιν πνπ ζεκεηώλεηαη ζηελ αξρή ηνπ

πεληαγξάκκνπ γηα λα θαζνξίζεη ην όλνκα ησλ θζνγγνζήκσλ θαη

ην ηνληθό ύςνο. Ιέγεηαη θαη γλώκσλ. Απηό πνπ ρξεζηκνπνηείηαη

πεξηζζόηεξν είλαη ην θιεηδί ηνπ ζνι θαη ην θιεηδί ηνπ θα. Ρν

θιεηδί ηνπ ζνι γξάθεηαη ζηε δεύηεξε γξακκή θαη δίλεη η' όλνκά

ηνπ ζηε λόηα πνπ ζεκεηώλεηαη ζ' απηή ηε γξακκή. Ρν θιεηδί ηνπ

θα (θιεηδί ηνπ κπάζνπ) γξάθεηαη ζηελ ηέηαξηε γξακκή θαη

ρξεζηκνπνηείηαη γηα πην ρακεινύο θζόγγνπο. Δθηόο απ' απηά ηα

θιεηδηά ππάξρνπλ θαη ηξία θιεηδηά ηνπ λην ζηελ πξώηε (θιεηδί

ζνπξάλν), ηξίηε (θιεηδί άιην) θαη ηέηαξηε γξακκή (θιεηδί

ηελόξνπ).

θιεηδί (2) Ν όξνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα δειώζεη ηε κηθξή μύιηλε ή

κεηαιιηθή ηάπα, πνπ βξίζθεηαη πάλσ ζηηο νπέο ησλ μύιηλσλ

πλεπζηώλ κνπζηθώλ νξγάλσλ είλαη θιεηδί. Κε ηα θιεηδηά

αλνηγνθιείλεη ηηο νπέο απηέο ν εθηειεζηήο αλάινγα κε ηηο λόηεο

πνπ ζέιεη λα παίμεη.

θιεηδί (3) Ρν κηθξό εμόγθσκα ζην ηειείσκα ηνπ κπξάηζνπ ησλ εγρόξδσλ

νξγάλσλ κε ην νπνίν δέλνληαη θαη ζηεξίδνληαη νη ρνξδέο

νλνκάδεηαη θιεηδί.

θιίκαθα Ζ αληνύζα ή θαηηνύζα δηαδνρή θζόγγσλ κε θαζνξηζκέλε

ζπρλόηεηα ζηα όξηα κηαο νθηάβαο νλνκάδεηαη θιίκαθα.

πάξρνπλ πνιιά είδε θιηκάθσλ αληίζηνηρα κε ηνπο δηάθνξνπο

πνιηηηζκνύο θαη επνρέο. Νη λόηεο ηεο θιίκαθαο ιέγνληαη

βαζκίδεο.

θνληζέξην Πύλζεζε πνπ εθηειείηαη από έλα ζόιν όξγαλν (πνιύ ζπάληα από

πεξηζζόηεξα όξγαλα) θαη κηα νξρήζηξα, πνπ παίδνπλ ελαιιάμ

ζαλ λα θάλνπλ δηάινγν, πξνρσξνύλ παξάιιεια ή

αληηπαξαηίζεληαη, νλνκάδεηαη θνληζέξην. Ό όξνο παξάγεηαη από

ην concertare=ζπλεξγώ, ζπκπξάηησ (ηηαιηθά) θαη

ζπλαγσλίδνκαη, ζπλδέσ (ιαηηληθά). Ζ ηζηνξία ηνπ θνληζέξηνπ

μεθίλεζε από ην 16ν αη. θαη αλαπηύρζεθε ην 17ν αη. Ππλζέηεο

πνπ έγξαςαλ θνληζέξηα ήηαλ ν Α. Βηβάιληη, ν Α. Θνξέιη, ν Γ.

Π. Κπαρ θ.ά.

θνληξάιην Ζ κεζόθσλνο, ε βαξύηεξε γπλαηθεία θσλή νλνκάδεηαη

θνληξάιην (contralto). Ζ έθηαζή ηεο είλαη πην ρακειή από ηεο

κέηδν-ζνπξάλν. Ξαιηόηεξα, πεξίπνπ ην 16ν αη., ε εξκελεία ησλ

ξόισλ ηεο γηλόηαλ από άληξεο, ζπλήζσο επλνύρνπο. Πηελ

έθηαζε ηεο θσλήο ηεο άιην ηαηξηάδνπλ θαη γπλαηθείνη θαη

αλδξηθνί ξόινη. Πήκεξα ρξεζηκνπνηείηαη πνιύ ζπάληα, γηαηί

αληηθαηαζηάζεθε από ηε κέηδν-ζνπξάλν.

θνξλέηα Ζ θνξλέηα είλαη ράιθηλν πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν κε επηζηόκην

θαη θσληθό ζσιήλα. Θαηαζθεπάζηεθε ην 1825 ζηε Γαιιία.

Σξεζηκνπνηείηαη θπξίσο ζηηο κπάληεο θαη ζηηο νξρήζηξεο ηδαδ

κνπζηθήο.

θνξλέην Ρν θνξλέην είλαη αξραίν πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν θηηαγκέλν

από μύιν θαη πνιιέο θνξέο θαιπκκέλν κε δέξκα.

Page 81: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

81

Όξνο Δξκελεία

θόξλν Ρν θόξλν είλαη ράιθηλν πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν κε καθξύ

θσληθό ζσιήλα θαη κεγάιε θακπάλα. Ιέγεηαη θαη γαιιηθό θόξλν

ή θόξλν κε θιεηδηά. Ξαίδεηαη θαη κε ζνπξληίλα. Σξεζηκνπνηήζεθε

θπξίσο ζην θπλήγη θαη ηηο ζηξαηησηηθέο κπάληεο. Από ην 18ν αη.

θαη κεηά κπήθε ζηελ νξρήζηξα θαη θαηαζθεπαδόηαλ κε βαιβίδεο.

Πήκεξα ρξεζηκνπνηείηαη ην δηπιό θόξλν ζαλ δύν θόξλα καδί ζε

έλα θαη ν εθηειεζηήο επηιέγεη θάζε θνξά πνηό από ηα δπν ζα

παίμεη.

θνπαξηέην Θνπαξηέην νλνκάδεηαη ε ζύλζεζε γηα ηέζζεξα όξγαλα. Ρν πην

δηαδεδνκέλν ζρήκα είλαη ην θνπαξηέην εγρόξδσλ κε δύν βηνιηά,

βηόια θαη βηνινληζέιιν. πήξμε δεκηνύξγεκα ηεο επνρήο ηνπ

θιαζηθηζκνύ θαη είδνο πςειώλ απαηηήζεσλ. Ν πην ζεκαληηθόο

αληηπξόζσπόο ηνπ ήηαλ ν Σάπδλ, πνπ έγξαςε πάλσ από 70

θνπαξηέηα.

θνππιέ To θνππιέ (couplet) είλαη ζηξνθή ηξαγνπδηνύ κε ίδηα κεισδία

αιιά δηαθνξεηηθά θάζε θνξά ιόγηα. Δλαιιάζζεηαη ζπλήζσο κε

ην ξεθξέλ.

θξεζέλην Ρν θξεζέλην (cresendo) είλαη όξνο ηεο δπλακηθήο θαη ζρεηίδεηαη

κε ηελ έληαζε. Πεκαίλεη βαζκηαία αύμεζε ηεο έληαζεο.

θξνπζηά κνπζηθά

όξγαλα

Θξνπζηά νλνκάδνληαη ηα κνπζηθά όξγαλα πνπ παξάγνπλ ήρν κε

θξνύζε. Ρα πεξηζζόηεξα θξνπζηά είλαη ηδηόθσλα θαη

κεκβξαλόθσλα. Σσξίδνληαη επίζεο ζε όξγαλα ζπγθεθξηκέλνπ

ηνληθνύ ύςνπο θαη ζε όξγαλα κε ζπγθεθξηκέλνπ ηνληθνύ ύςνπο.

κεισδία Κε ηνλ όξν κεισδία ελλνύκε ηε δηαδνρηθή ζεηξά ήρσλ

δηαθνξεηηθνύ ηνληθνύ ύςνπο, έλα εληαίν ζρήκα κε αξρή, κέζε

θαη ηέινο πνπ δηέπεηαη από θαλόλεο κνξθνινγηθνύο θαη

αηζζεηηθνύο, αλάινγα κε ηελ επνρή, ην ιαό θαη ηελ πξνζσπηθή

ζθξαγίδα ηνπ δεκηνπξγνύ. Ζ ιέμε κεισδία είλαη ζύλζεηε (κέινο

θαη σδή).

κεισδηθή

αλάγλσζε Βιέπε ζνιθέδ.

κεκβξαλόθσλα

κνπζηθά όξγαλα

Ρα κνπζηθά όξγαλα, πνπ ν ήρνο ηνπο παξάγεηαη από κηα

ηελησκέλε κεκβξάλε πνπ βξίζθεηαη πάλσ ζην ερείν ηνπο

νλνκάδνληαη κεκβξαλόθσλα. Ζ κεκβξάλε είλαη θηηαγκέλε από

πεξγακελή, δέξκα ή πιαζηηθό. Γνλείηαη κε απ' επζείαο θξνύζε

(κε ην ρέξη ή κπαγθέηεο) ή ηξηβή ή δόλεζε κηθξώλ αληηθεηκέλσλ

πνπ βξίζθνληαη κέζα ζην ερείν. Ζ θπξηόηεξε θαηεγνξία

κεκβξαλόθσλσλ είλαη ηα ηύκπαλα, γλσζηά από ηα πξντζηνξηθά

ρξόληα ζηε Κεζνπνηακία θαη ηελ Αίγππην. Γηα πνιινύο ιανύο

αθόκε θαη ζήκεξα έρνπλ καγηθή θαη ηειεηνπξγηθή ζεκαζία.Ρν

17ν αη. ηα κεκβξαλόθσλα κνπζηθά όξγαλα ζπκπεξηιήθζεθαλ

ζηε δπηηθή νξρήζηξα θαη από ην 18ν ζηηο ζηξαηησηηθέο κπάληεο

θαηά ην πξόηππν ηεο Ρνύξθηθεο ζηξαηησηηθήο κπάληαο ησλ

Γεληηζάξσλ. Δθηόο από ηα ηύκπαλα άιιε θαηεγνξία

κεκβξαλόθσλσλ νξγάλσλ είλαη ηα κίξιηηνλο (mirlitons).

Page 82: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

82

Όξνο Δξκελεία

κεζαίσλαο Ζ πεξίνδνο από ην 400 κ.Σ. έσο ηα κέζα ηνπ 15νπ αη. πεξίπνπ

νλνκάδεηαη κεζαίσλαο. Ζ κνπζηθή ηεο ήηαλ βαζηθά ζξεζθεπηηθή.

Κεηά ην ακβξνζηαλό κέινο ηεο δπηηθήο εθθιεζίαο θαη ηε

βπδαληηλή κνπζηθή ηεο αλαηνιηθήο, πνπ άθκαζαλ θαηά ηνλ

πξώηκν κεζαίσλα, παξνπζηάζζεθε ζηε Γύζε θαηά ην ηέινο ηνπ

6νπ αη. ην γξεγνξηαλό κέινο θαη ην ιεηηνπξγηθό δξάκα. Ρελ

πεξίνδν απηή άλζηζαλ ηα ιατθά ηξαγνύδηα θαη παξάιιεια

μεθίλεζε ε θνζκηθή ιπξηθή κνπζηθή ηνλ 11ν αη. κε ηα ηξαγνύδηα

ησλ ηξνβαδνύξσλ θαη ησλ ηξνπβέξσλ, ησλ

εξσηνηξαγνπδηζηώλ θαη ησλ αξρηηξαγνπδηζηώλ. Ν κεζαίσλαο

ήηαλ ε επνρή ηεο πνιπθσλίαο, πνπ μεθίλεζε από ηνλ 9ν - 10ν

αη., ηεο αrs αntiqua (παιηά ηέρλε) θαη ars nova (λέα ηέρλε). Ρα

είδε πνπ εκθαλίζζεθαλ ήηαλ ην καδξηγάιη, ε κπαιάληα, ε

ζαλζόλ, ε θξόηνια. Νη κνπζηθνί ηεο πεξηόδνπ απηήο ήηαλ

αξρηθά πιαλόδηνη. Αξγόηεξα άξρηζαλ λα εξγάδνληαη ζε

ζξεζθεπηηθνύο ζπιιόγνπο θαη ζσκαηεία, πνπ ίδξπαλ νη ίδηνη γηα

λα βειηηώζνπλ ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ηνπο. Δπίζεο

απαζρνινύληαλ ζηηο εθθιεζίεο θαη ηηο απιέο ησλ βαζηιέσλ θαη

ησλ επγελώλ. Ρα όξγαλα πνπ ρξεζηκνπνηνύζαλ ήηαλ απηά ηεο

αξραηόηεηαο ρσξίο ηδηαίηεξε εμέιημε. Έπαηδαλ ζε κηθξά ζύλνια

θαη κε ζθνπό ηε ζπλνδεία ηξαγνπδηνύ. Νξγαληθή κνπζηθή

θαζαξά παξνπζηαδόηαλ πνιύ ζπάληα. Ρα θπξηόηεξα όξγαλα

ήηαλ πλεπζηά (ζάιπηγγα, ηξνκπόλη, θνξλέην), έγρνξδα

(ιανύην, άξπα, θηζάξα, ιύξα, βηέιια), εθθιεζηαζηηθό όξγαλν,

θαη θάπνηα θξνπζηά.

[θξνπζηά->θξνπζηά κνπζηθά όξγαλα]

κέηδν ζνπξάλν Ζ κεζόθσλνο, γπλαηθεία θσλή, κε έθηαζε αλάκεζα ζηε

ζνπξάλν θαη ηελ θνληξάιην νλνκάδεηαη κέηδν ζνπξάλν (mezzo

soprano).

κεηδνπηάλν Ρν κεηδνπηάλν (mezzopiano) είλαη όξνο ηεο δπλακηθήο πνπ

ζρεηίδεηαη κε ηελ έληαζε θαη ζεκαίλεη κέηξηα ζηγά. Πεκεηώλεηαη

κε mp.

κεηδνθόξηε Ρν κεηδνθόξηε (mezzoforte) είλαη όξνο ηεο δπλακηθήο πνπ

ζρεηίδεηαη κε ηελ έληαζε. Ππκβνιίδεηαη κε mf θαη ζεκαίλεη

κέηξηα δπλαηά.

κέηξν Ρν θνκκάηη ηνπ πεληαγξάκκνπ, πνπ βξίζθεηαη αλάκεζα ζε δύν

δηαζηνιέο νλνκάδεηαη κέηξν. Π' απηό ζπκπιεξώλεηαη ν αξηζκόο

ησλ ρξόλσλ πνπ δειώλεη ην θιάζκα ζηελ αξρή ηνπ

πεληαγξάκκνπ κεηά ην θιεηδί. πάξρνπλ απιά θαη ζύλζεηα

κέηξα. Ρα απιά είλαη απηά πνπ ν αξηζκεηήο ηνπ θιάζκαηνο είλαη

δύν ή ηξία θαη ηα ζύλζεηα είλαη απηά πνπ ν αξηζκεηήο ηνπ είλαη

πνιιαπιάζηνο αξηζκόο ηνπ δύν θαη ηνπ ηξία.

κέηξν άξζεο Βιέπε ειιηπέο κέηξν.

κεηξνλόκνο Ν κεηξνλόκνο είλαη ε ζπζθεπή πνπ κεηξάεη ην ρξόλν εθηέιεζεο

ελόο κνπζηθνύ έξγνπ. Δθεπξέζεθε ζηηο αξρέο ηνπ 19νπ αη. θαη

βαζίδεηαη ζηελ αξρή ηεο ηαιάλησζεο ηνπ εθθξεκνύο.

Απνηειείηαη από κηα κεηαιιηθή ξάβδν, πνπ ζηε κηα πιεπξά ηεο

έρεη έλα ζηαζεξό βάξνο θαη από ηελ άιιε έλα θηλεηό βάξνο.

Απηό ξπζκίδεηαη ζε θάπνηεο εγθνπέο αλάινγα κε ηνλ αξηζκό ησλ

θηλήζεσλ, πνπ ζέιεη θάπνηνο λα θάλεη ε ξάβδνο ζ' έλα ιεπηό. Νη

εγθνπέο απηέο έρνπλ αξίζκεζε από ην 40 έσο ην 208.

Page 83: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

83

Όξνο Δξκελεία

Μνύζεο Νη Κνύζεο είλαη θόξεο ηνπ Γία θαη ηεο Κλεκνζύλεο ή ζύκθσλα

κε άιιε παξάδνζε ηνπ Νπξαλνύ θαη ηεο Γεο ή ηεο Αξκνλίαο.

Θεσξνύληαλ πξνζηάηηδεο ηεο κνπζηθήο θαη ηεο πνίεζεο. Ζ

ιαηξεία ηνπο εκθαλίζζεθε ζηελ Ξηεξία. Ήηαλ ελλέα: ε

Θαιιηόπε, πνπ πξνζηάηεπε ηελ επηθή πνίεζε, ε Θάιεηα ηελ

θσκσδία, ε Δξαηώ ηε ιπξηθή πνίεζε, ε Νπξαλία ηελ

αζηξνλνκία, ε Ξνιύκληα ηε κηκηθή ηέρλε, ε Δπηέξπε ηελ απιηθή,

ε Ρεξςηρόξε ηε ρνξηθή πνίεζε θαη ην ρνξό, ε Κειπνκέλε ηελ

ηξαγσδία θαη ε Θιεηώ ηελ ηζηνξία.

κνπζηθά όξγαλα Κε ηνλ όξν κνπζηθά όξγαλα ελλννύκε ηα όξγαλα πνπ παξάγνπλ

κνπζηθή. Σσξίδνληαη ζηηο εμήο θαηεγνξίεο: αεξόθσλα,

ηδηόθσλα, κεκβξαλόθσλα, ρνξδόθσλα θαη ειεθηξόθσλα.

κνπζηθή Ζ ηέρλε ησλ ήρσλ νλνκάδεηαη κνπζηθή. Ξξνέξρεηαη από ηελ

αξραία ειιεληθή ιέμε Κνύζα. Θαηά ηνπο αξραίνπο Έιιελεο ε

κνπζηθή πεξηιάκβαλε όιεο ηηο ηέρλεο θαη ε αξρή ηεο ήηαλ ην

κνπζηθό όξγαλν. Θαηά ηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ ζε ζπλδπαζκό κε

ην ιόγν ή ηελ θίλεζε αλαπηύρζεθαλ δηάθνξεο κνξθέο ηεο.

LINKS

[Κνύζα->Κνύζεο]

κπάληα Ρν ζύλνιν πλεπζηώλ θαη θξνπζηώλ νξγάλσλ νλνκάδεηαη

κπάληα. Ρν 17 αη. κπάληα νλνκαδόηαλ θάζε κεγάιν νξρεζηξηθό

ζύλνιν αλεμάξηεηα από ηα όξγαλα πνπ πεξηιάκβαλε. Νη

κπάληεο δηαθξίλνληαη ζε :α)πνιηηηθέο, νη νπνίεο αλήθνπλ ζε

θάπνηα δεκόζηα αξρή, έρνπλ εξαζηηερληθό ραξαθηήξα θαη

εκθαλίδνληαη ζε ιατθέο γηνξηέο, β) ζηξαηησηηθέο,πνπ

ζπλνδεύνπλ ηα ζηξαηεύκαηα ζηηο παξειάζεηο.

κπαξόθ Ζ πεξίνδνο από ην 1600 έσο ην 1750 ζηε δπηηθή κνπζηθή

νλνκάδεηαη κπαξόθ (baroque). Ήηαλ ε επνρή ηνπ ζπλερνύο

βαζίκνπ θαη ηνπ ύθνπο θνληζεξηάληε (αλεμαξηεηνπνίεζε

κεκνλσκέλσλ θσλώλ). Δπηθξάηεζε ε κνλσδία ζε ζρέζε κε ηελ

πνιπθσλία, ε αξκνλία κείδνλνο - ειάζζνλνο ηξόπνπ ζε ζρέζε

κε ηελ αληίζηημε θαη ηνπο εθθιεζηαζηηθνύο ηξόπνπο, ε

πνιπηέιεηα, ην βαξύ θαη πνκπώδεο ύθνο. Ζ πξνθνξηθή

παξαδνζηαθή κνπζηθή έδσζε ηε ζέζε ηεο ζε θαηλνύξηα είδε

(όπεξα, νξαηόξην, θαληάηα), πνπ αλαπηύρζεθαλ ζηηο απιέο θαη

ηελ εθθιεζία. Κέζα από απηά ηα είδε δηνρεηεύζεθε ε ηάζε γηα

έθθξαζε έληνλσλ ζπλαηζζεκάησλ, πάζνπο, ηδεώλ.

Απνθνξύθσκα απηήο ηεο ηάζεο ήηαλ ε δεκηνπξγία ηεο άξηαο.

Ξαξάιιεια δηακνξθώζεθε θαη θαζηεξώζεθε ζηε ζύλζεζε ην

πξνζσπηθό ύθνο. Ζ νξγαληθή κνπζηθή πήξε ηελ ίδηα ζέζε κε ηε

θσλεηηθή κνπζηθή. Ζ ηερληθή ησλ νξγάλσλ εμειίρζεθε θαη ην

θαζέλα μερώξηζε από ηα άιια, απέθηεζε ηε δηθή ηνπ

πξνζσπηθόηεηα θαη ζηγά ζηγά ην δηθό ηνπ ξεπεξηόξην. Έηζη

γελλήζεθαλ θαηλνύξηεο κνξθέο ζύλζεζεο όπσο ην θνληζέξην, ε

ζνπίηα, ην πξεινύδην θ.ά. Ππνπδαηόηεξνη ζπλζέηεο ν Γ. Π. Κπαρ

θαη ν Ρδ. Φ. Σαίληει.

κπάζν Ν όξνο κπάζν ζηε κνπζηθή αληηπξνζσπεύεη ηηο πην ρακειέο,

βαξηέο λόηεο ή ην πην βαζύθσλν κνπζηθό όξγαλν κηαο

νηθνγέλεηαο νξγάλσλ.

κπάζνο Ν βαζύθσλνο, ε ρακειόηεξε αλδξηθή θσλή είλαη ν κπάζνο.

Γηαθξίλεηαη ζηνπο εμήο ηύπνπο: ζνβαξό, ραξαθηήξα, βαξύ θαη

ειαθξύ.

Page 84: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

84

Όξνο Δξκελεία

λόηα Ζ λόηα είλαη κνπζηθό ζύκβνιν πνπ δείρλεη ην ηνληθό ύςνο ελόο

θζόγγνπ θαη ηε δηάξθεηά ηνπ. Γξάθεηαη κέζα ζην πεληάγξακκν

ζε γξακκή ή ζε δηάζηεκα, θάησ ή πάλσ απ' απηό. Ζ ιέμε

πξνέξρεηαη από ην ιαηηληθό nota = ζεκείν. Ρα νλόκαηα ησλ

λνηώλ ζηε δπηηθή κνπζηθή θαζνξίζζεθαλ από ηνλ Γθνπίλην λη'

Αξέηζν ηνλ 11ν αη.

ληηκηλνπέλην Ρν ληηκηλνπέλην είλαη όξνο ηεο δπλακηθήο, πνπ αθνξά ζηελ

έληαζε. Πεκαίλεη βαζκηαία ειάηησζε ηεο έληαζεο. Ιέγεηαη θαη

ληεθξεζέλην (decrescendo). Ππλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη ε

ζπληνκνγξαθία dim ή decresc.

όκπνε Ρν όκπνε είλαη μύιηλν πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν κε καθξύ

ζσιήλα ζε ζρήκα θώλνπ, δηπιό επηζηόκην θαη νπέο. Ιέγεηαη θαη

νμύαπινο. Σξεζηκνπνηήζεθε γηα πξώηε θνξά ζηε Γαιιία, ζηελ

απιή ηνπ Ινπδνβίθνπ ΗΓ΄ ην 17ν αη. Ρν 19ν αη. ηνπ

πξνζηέζεθαλ θιεηδηά. Πηελ νπζία είλαη ηύπνο αξραίνπ απινύ.

Έρεη έλξηλν θαη δηαπεξαζηηθό ήρν. Ιέγεηαη θαη νμύαπινο.

όπεξα Ζ όπεξα είλαη ζπλδπαζκόο ζεάηξνπ θαη κνπζηθήο. Δθηειείηαη από

ηξαγνπδηζηέο ζνιίζη, νξρήζηξα θαη ρνξσδία. Δίλαη ε πην πιήξεο

θαιιηηερληθή έθθξαζε, γηαηί εθηόο από κνπζηθή θαη ιόγν

πεξηιακβάλεη ρνξό, παληνκίκα, ππνθξηηηθή θαη ζθελνγξαθία. Ζ

ηζηνξία ηεο όπεξαο αξρίδεη κε ηελ "Δπξηδίθε" ηνπ Peri, πνπ

αλεβάζηεθε ην 1600 ζηελ Ηηαιία ζηα πιαίζηα ηεο αλαβίσζεο ηνπ

αξραίνπ ειιεληθνύ δξάκαηνο. ΄Eηζη από απηή ηελ πξνζπάζεηα

πξνήιζε έλα εληειώο θαηλνύξην είδνο, απόγνλνο ησλ

κεζαησληθώλ κπζηεξίσλ. Όπσο ηα ζεαηξηθά έξγα, έηζη θαη ε

όπεξα ρσξίδεηαη ζε ηκήκαηα, πνπ ιέγνληαη πξάμεηο. Ρα κέξε πνπ

ηελ απνηεινύλ είλαη ηα εμήο: ε εηζαγσγή, ε άξηα (ζόιν ηξαγνύδη

κε νξγαληθή ζπλνδεία), ην ξεηζηηαηίβν (κνπζηθή απαγγειία), ην

ληνπέην, ηα ρνξσδηαθά θ.ά. Αλάινγα κε ην πεξηερόκελό ηεο

ραξαθηεξίδεηαη ζαλ ζνβαξή (opera seria), θσκηθή ,όπεξα

κπνύθα, όπεξα κπαιιέην, ιπξηθή όπεξα, όπεξα παξακύζη θ.ά.

Ρν θαηλνύξην ζηνηρείν πνπ εηζάγεηαη κε ηελ όπεξα είλαη ην νηη ε

κεισδία ζπλνδεύεηαη από ζπγρνξδίεο, πνπ εθηεινύλ ηα όξγαλα

ζε κηα πξνζπάζεηα λα πξσηαγσληζηήζεη ν ιόγνο. Νη

ζεκαληηθόηεξνη ζπλζέηεο όπεξαο ήηαλ νη Θ. Κνληεβέξληη,

Α.Πθαξιάηη, Ρδ. Ξνπηζίλη, Ρδ. Ονζίλη, Η. Βέξληη, Β.Α.Κόηζαξη, Ο.

Βάγθλεξ, Ε. Κπηδέ θ.ά.

νπιηζκόο Νη δηέζεηο ή νη πθέζεηο πνπ γξάθνληαη ζηελ αξρή ηνπ

πεληαγξάκκνπ κεηά ην θιεηδί νλνκάδνληαη νπιηζκόο. Ν νπιηζκόο

δειώλεη ζηαζεξή αιινίσζε ζηα θζνγγόζεκα πνπ αληηζηνηρνύλ

ζηα ζύκβνιά ηνπ.

νξρήζηξα (1) Ν εκηθπθιηθόο ρώξνο κπξνζηά από ηελ θπξίσο ζθελή ηνπ

ζεάηξνπ ζηελ αξραία Διιάδα, όπνπ ηξαγνπδνύζε θαη ρόξεπε ν

ρνξόο νλνκάδεηαη νξρήζηξα. Ν όξνο πξνέξρεηαη από ην ξήκα

νξρνύκαη = ρνξεύσ.

Page 85: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

85

Όξνο Δξκελεία

νξρήζηξα (2) Νξρήζηξα νλνκάδεηαη ν ρώξνο αλάκεζα από ηε ζθελή θαη ηνπο

αθξναηέο, όπνπ θάζνληαλ νη εθηειεζηέο κε ηελ εκθάληζε ηεο

όπεξαο ηνλ 17ν αη. κ.Σ. Ιίγν αξγόηεξα ν όξνο ζήκαηλε ηνπο

ίδηνπο ηνπο εθηειεζηέο θαη ηειηθά ηα κνπζηθά όξγαλα. Αξρηθά ε

νξρήζηξα αλαπηύρζεθε γηα ηα απιηθά ηληεξκέδηα θαη ηα πξώηα

κεινδξάκαηα. Αξγόηεξα εκθαλίζζεθαλ θαη νη πξώηεο ζπλζέζεηο

γηα όξγαλα. Ρν 17ν αη. άξρηζαλ λα νξίδνληαη από ην ζπλζέηε ηα

όξγαλα πνπ ζα ρξεζηκνπνηνύληαλ ζε θάζε εθηέιεζε. Απηά ήηαλ

ζηελ αξρή ηα έγρνξδα κε δνμάξη. Αξγόηεξα πξνζηέζεθαλ θαη

άιια όξγαλα. Ν αξηζκόο θαη ν ζπλδπαζκόο ηνπο δηέθεξε

αλάινγα κε ηελ επνρή θαη ηνπο ζπλζέηεο.

παβάλα Ζ παβάλα είλαη ρνξόο ηνπ 16νπ αη. πνκπώδεο θαη ζε αξγό

ξπζκό. Ζ πξνέιεπζή ηεο ήηαλ κάιινλ ηηαιηθή. Ρν 17ν αη.

πέξαζε ζηελ ελόξγαλε κνπζηθή ζαλ κέξνο ηεο ζνπίηαο.

παηάλ(αο) Ν παηάλαο είλαη ύκλνο ηεο αξραίαο Διιάδαο ζε κνξθή ρνξηθνύ

ηξαγνπδηνύ θαη κε ζπλνδεία θηζάξαο. Αξρηθά απεπζπλόηαλ ζηνλ

Απόιισλα θαη ηελ Άξηεκε, αξγόηεξα θαη ζε άιινπο ζενύο, ζαλ

επραξηζηία γηα ηε βνήζεηά ηνπο ζε δηάθνξεο άζρεκεο

θαηαζηάζεηο, πνπ ηαιαηπσξνύζαλ ηνπο αλζξώπνπο. Ρέινο

εμειίρζεθε ζε ηξαγνύδη ζξηακβεπηηθνύ ραξαθηήξα κεηά από λίθε

ζε κάρε ή ζε αγώλεο.

παξεζηηγκέλν

θζνγγόζεκν

Ρν θζνγγόζεκν πνπ ζηα δεμηά ηνπ ζεκεηώλεηαη κηα ηειεία

νλνκάδεηαη παξεζηηγκέλν. Απηή ε ηειεία ιέγεηαη ζηηγκή

δηαξθείαο θαη παξαηείλεη ηε δηάξθεηά ηνπ πξνζζέηνληάο ηνπ ην

κηζό ηεο αξρηθήο ηνπ αμίαο. Ξνιιέο θνξέο γξάθνληαη δύν

ηειείεο δεμηά ηνπ θζνγγνζήκνπ. Απηό είλαη ην δηο παξεζηηγκέλν

θζνγγόζεκν. Ζ δεύηεξε ηειεία ηνπ πξνζζέηεη ην κηζό ηεο

πξώηεο, ζπλνιηθά δει. ηα ηξία ηέηαξηα ηεο αμίαο ηνπ.

παξηηηνύξα Ζ παξηηηνύξα είλαη ε κνπζηθή θαηαγξαθή πνιιώλ δηαθνξεηηθώλ

κεξώλ γηα ηαπηόρξνλε εθηέιεζε από θσλέο ή όξγαλα.

Απνηειείηαη από κηα ζεηξά πεληαγξάκκσλ, έλα γηα θάζε όξγαλν

ή θσλή, ην έλα θάησ από ην άιιν θαη ηηο λόηεο πνπ ερνύλ καδί

αθξηβώο ηε κηα θάησ από ηελ άιιε. Ξάλσ γξάθνληαη ηα μύιηλα

πλεπζηά κνπζηθά όξγαλα, κεηά ηα ράιθηλα, άξπεο θαη πηάλν (αλ

ππάξρνπλ), θξνπζηά, ζνιηζηηθέο θσλέο, ρνξσδία θαη ηέινο ηα

έγρνξδα.

παύζε Ρν ζεκείν πνπ δειώλεη δηαθνπή ηνπ ήρνπ γηα δηάξθεηα πνπ είλαη

αληίζηνηρε κε ηηο δηάθνξεο αμίεο ησλ θζνγγνζήκσλ (νιόθιεξν,

κηζό, ηέηαξην θ.ά.) είλαη ε παύζε.

πεληάγξακκν Ρν πεληάγξακκν είλαη ην ζύλνιν πέληε νξηδνληίσλ, ίζσλ θαη

παξάιιεισλ γξακκώλ πνπ απέρνπλ κεηαμύ ηνπο ίζα

δηαζηήκαηα. Ξάλσ ζ' απηέο ηηο γξακκέο θαη ηα ηέζζεξα ίζα

δηαζηήκαηα πνπ ζρεκαηίδνπλ γξάθνληαη ηα ζεκεία ηεο κνπζηθήο.

Νη γξακκέο θαη ηα δηαζηήκαηα κεηξηνύληαη από θάησ πξνο ηα

πάλσ. Ρν πεληάγξακκν άξρηζε λα ρξεζηκνπνηείηαη από ηα ηέιε

ηνπ 16νπ αη.

πεξηγξαθηθή

κνπζηθή Βιέπε πξνγξακκαηηθή κνπζηθή.

πηαλίζηκν Ρν πηαλίζηκν (pianissimo) είλαη όξνο ηεο δπλακηθήο πνπ

ζρεηίδεηαη κε ηελ έληαζε. Ππκβνιίδεηαη κε pp θαη ζεκαίλεη πνιύ

ζηγά.

Page 86: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

86

Όξνο Δξκελεία

πηάλν (1) Ρν πηάλν (piano) είλαη όξνο ηεο δπλακηθήο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ

έληαζε. Ππκβνιίδεηαη κε p θαη ζεκαίλεη ζηγά.

πηάλν (2) Ρν πηάλν είλαη ρνξδόθσλν πιεθηξνθόξν κνπζηθό όξγαλν, πνπ ν

ήρνο ηνπ παξάγεηαη κε θξνύζε. Ρα πιήθηξα ηνπ, κε επηθάιπςε

πιαζηηθνύ ή ειεθαληόδνληνπ, ζπλδένληαη κε ζθπξάθηα

θαιπκκέλα κε ηζόρα, πνπ ρηππνύλ ηηο ρνξδέο δπλαηά (θόξηε) ή

ζηγά (πηάλν), αλάινγα κε ηελ πίεζε πνπ αζθεί ζηα πιήθηξα o

εθηειεζηήο, γη' απηό ιεγόηαλ θαη πηαλνθόξηε. Έρεη επίζεο μύιηλν

θαπάθη θαη δπν ή ηξία πιήθηξα πνδηνύ (πεληάι). Δίλαη κνπζηθό

όξγαλν κε κεγάιεο εθθξαζηηθέο δπλαηόηεηεο, γη' απηό έγηλε

πνιύ δεκνθηιέο. Θαηαζθεπάζηεθε ην 1700 θαη ήηαλ ζπλδπαζκόο

ηνπ ηζέκπαινπ θαη ηνπ θιαβηθόξδηνπ. Ζ κνπζηθή ηνπ έθηαζε

θηάλεη ηηο νθηώ νθηάβεο. Ιέγεηαη θαη θιεηδνθύκβαιν.

πηαλνθόξηε (1) Ξηαλνθόξηε είλαη όξνο ηεο δπλακηθήο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ

έληαζε θαη ζεκαίλεη ζηγά - δπλαηά. Ππκβνιίδεηαη κε pf.

πηαλνθόξηε (2) Bιέπε πηάλν (2).

πηζηόλη Ν κεραληζκόο ησλ πλεπζηώλ κνπζηθώλ νξγάλσλ από κπξνύληδν

ιέγεηαη πηζηόλη. Απνηειείηαη από έλα ζσιήλα θαηεβαίλεη από ηα

δάθηπια ηνπ εθηειεζηή θαη έηζη καθξαίλεη ζηε ζηήιε ηνπ αέξα,

απμάλνληάο ηεο ηε δηαδξνκή θαη παξάγνληαο ην ρακήισκα

νπνηνπδήπνηε ήρνπ ηεο ρξσκαηηθήο θιίκαθαο.

πιαγίαπινο Βιέπε θιάνπην.

πιήθηξν Ρν πιήθηξν είλαη κηθξόο κνριόο, πνπ κε πίεζε ησλ δαθηύισλ

ζέηεη ζε ιεηηνπξγία ην ερνγόλν ζώκα ηνπ κνπζηθνύ νξγάλνπ θαη

έηζη παξάγεηαη ν ήρνο.

πλεπζηά κνπζηθά

όξγαλα Βιέπε αεξόθσλα κνπζηθά όξγαλα.

πξνγξακκαηηθή

κνπζηθή

Ξξνγξακκαηηθή νλνκάδεηαη ε κνπζηθή πνπ πεξηγξάθεη κε ηνπο

ήρνπο θάηη ζπγθεθξηκέλν, όπσο κηα ηζηνξία, εηθόλα, ηδέα ή

θάπνηα ζπλαηζζήκαηα.Γη' απηό ην ιόγν ιέγεηαη θαη πεξηγξαθηθή

κνπζηθή. Ν ζπλζέηεο έρεη από ηελ αξρή ζην κπαιό ηνπ ην

πξόγξακκα ηεο ζύλζεζήο ηνπ. Ζ πξνγξακκαηηθή κνπζηθή άξρηζε

λ' αλζίδεη θπξίσο από ηελ επνρή ηνπ ξνκαληηζκνύ (19νο αη.) αλ

θαη ήηαλ γλσζηή από πνιύ παιηά. πήξραλ ζηνηρεία ηεο ζε

πνιιέο ζπλζέζεηο από ηελ αξραηόηεηα αθόκε. Θύξηνη

εθπξόζσπνί ηεο ζεσξνύληαη ν Φ. Ιηζη θαη ν Δ. Κπεξιηόδ.

ξαςσδία Ζ ξαςσδία είλαη ελόξγαλε ζύλζεζε κε ειεύζεξε κνξθή πνπ

ρξεζηκνπνηεί ζαλ ζεκαηηθό πιηθό ζπλήζσο ιατθά ηξαγνύδηα.

Ξαξνπζηάζζεθε ζηε δπηηθή κνπζηθή ην 19ν αη. Ξνιύ γλσζηέο

είλαη νη νπγγξηθέο ξαςσδίεο ηνπ Φ. Ιηζη.

Page 87: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

87

Όξνο Δξκελεία

ξνκαληηζκόο Ζ πεξίνδνο ηνπ ξνκαληηζκνύ ηαπηίδεηαη κε ην 19ν αη. Μεπήδεζε

από ην ινγνηερληθό γεξκαληθό ξνκαληηζκό θαη απνηέιεζε ηε

θπζηθή ζπλέρεηα ηνπ ύθνπο θαη ησλ κνπζηθώλ κνξθώλ ηνπ

θιαζηθηζκνύ. Πηα πιαίζηα απηνύ ηνπ θηλήκαηνο ηνλίζζεθε ην

πνηεηηθό, ην ππνθεηκεληθό θαη ην κεηαθπζηθό ζηνηρείν θαζώο θαη

ην ζπλαίζζεκα. Ζ κνπζηθή εμηδαληθεύζεθε, ηαπηίζζεθε κε ην

αλέθθξαζην θαη ηελ ππεξβνιηθή επαηζζεζία θαη ήηαλ πξνλόκην

ηεο κνξθσκέλεο αζηηθήο ηάμεο. πήξμε έληνλε ε ηάζε

επηζηξνθήο ζην παξειζόλ θαη ηηο εζληθέο παξαδόζεηο. Έηζη

δεκηνπξγήζεθαλ νη εζληθέο ζρνιέο θαη άλζηζε ην ιατθό

ηξαγνύδη, πνπ εμέθξαδε ηελ ςπρή ηνπ έζλνπο. Απνθνξύθσκά

ηνπ έγηλε ην ιηλη κε ηνλ Φ. Πνύκπεξη. 'Αιιεο θαηλνύξηεο κνξθέο

ζύλζεζεο ήηαλ ην λπρηεξηλό, ε κνπζηθή ζηηγκή θαη άιια

ζύληνκα θνκκάηηα γηα πηάλν. Ξαξάιιεια δηαηεξήζεθαλ θαη

εμειίρζεθαλ παιηέο κνξθέο ζύλζεζεο. Δκθαλίζζεθε ε εζληθή

όπεξα θαη ε πξνγξακκαηηθή κνπζηθή (πξνγξακκαηηθή ζπκθσλία,

πξνγξακκαηηθή εηζαγσγή, ζπκθσληθό πνίεκα). Θπξηάξρεζε ην

θνληζέξην γηα πηάλν θαη ζηε κνπζηθή δσκαηίνπ ην ζόιν όξγαλν,

ζπλήζσο πηάλν, όπσο θαη θαηλνύξηνη ζπλδπαζκνί. Ζ κεισδία

είρε θεληξηθό ξόιν θαη ε αξκνλία έθηαζε πξνο ην ηέινο ηνπ

αηώλα ζηελ αηνληθόηεηα. Δκθαλίζζεθε ν εθηειεζηήο -

δεμηνηέρλεο. Θπξηάξρεζαλ νη κεγάιεο νξρήζηξεο θαη νη κεγάιεο

ρνξσδίεο. Πεκαληηθόηεξνη ζπλζέηεο ηνπ ξνκαληηζκνύ ήηαλ νη Φ.

Πνύκπεξη, Φ. Κέληειζνλ, Ο. Πνύκαλ, Φ. Πνπέλ, Φ. Ιηζη, Γ.

Κάιεξ θ.ά.

ξπζκηθό ηξαγνύδη Ρν ηξαγνύδη πνπ έρεη έληνλν θαη ραξαθηεξηζηηθό ξπζκηθό ζρήκα,

ππεξηεξεί δει. ν ξπζκόο θαη όρη ε κεισδία ιέγεηαη ξπζκηθό

ηξαγνύδη.

ξπζκόο Κε ηνλ όξν ξπζκόο ελλννύκε ηελ ηνπνζέηεζε ησλ θζόγγσλ ζε

ίζα ηκήκαηα. Πεκεηώλεηαη ζηελ αξρή ηνπ πεληαγξάκκνπ κε έλα

θιαζκαηηθό αξηζκό, πνπ δειώλεη ηελ αμία θάζε κέηξνπ. Όια ηα

κέηξα ελόο θνκκαηηνύ ή ελόο ηκήκαηόο ηνπ έρνπλ κεηαμύ ηνπο

ηελ ίδηα αμία, απηή πνπ δειώλεη ην θιάζκα. Γεληθά ε έλλνηα ηνπ

ξπζκνύ πεξηιακβάλεη όηη έρεη ζρέζε κε ηε δηάξθεηα ηνπ ήρνπ. Ζ

αληίιεςε γηα ην ξπζκό πνηθίιεη αλάινγα κε ηηο δηάθνξεο επνρέο

θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά θάζε πνιηηηζκνύ.

ζαιηκό Ζ ιέμε ζαιηκό (chalemeau) είλαη γαιιηθή θαη πξνέξρεηαη από ηα

ειιεληθά θαη ηα ιαηηληθά. Ξξόθεηηαη γηα έλα ιατθό θπιηλδξηθό

κνπζηθό όξγαλν κε θηλνύκελν επηζηόκην, πνπ θαηαζθεπαδόηαλ

από θαιάκη. Από απηό πξνέξρεηαη ην θιαξηλέην.

ζάιπηγγα Ζ ζάιπηγγα είλαη πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν ηεο αξραίαο Διιάδαο

(ζάιπηγμ). Ήηαλ έλαο επζύο ζσιήλαο ζε ζρήκα θακπάλαο ζηελ

άθξε ηνπ. Θαηαζθεπαδόηαλ από θέξαην ή ραιθό θαη

ρξεζηκνπνηόηαλ θπξίσο γηα πνιεκηθνύο ζθνπνύο.

ζαμόθσλν Ρν ζαμόθσλν είλαη πλεπζηό κε κνλή γισηηίδα θαη θσληθό

ζσιήλα κε θιεηδηά, πνπ θαηαιήγεη ζε θαξδηά θακπάλα. Ρν

εθεύξε ν Αδόιθνο Παμ ην 1840. Θεσξείηαη ζπλδπαζκόο

θιαξηλέηνπ θαη όκπνε. Αλ θαη ην πιηθό από ην νπνίν θηηάρλεηαη

είλαη κέηαιιν, αλήθεη ζηελ νηθνγέλεηα ησλ μύιηλσλ πλεπζηώλ

εμαηηίαο ηνπ ηξόπνπ θαηαζθεπήο θαη παημίκαηνο. Πήκεξα

ππάξρνπλ ηέζζεξα είδε ζαμνθώλνπ: ζνπξάλν, άιην, ηελόξν,

κπάζν. Ρν όξγαλν απηό ρξεζηκνπνηείηαη ζηε ζπκθσληθή

νξρήζηξα θαη πην πνιύ ζηε ηδαδ.

Page 88: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

88

Όξνο Δξκελεία

ζεκεηνγξαθία Ζ ζεκεηνγξαθία ηεο κνπζηθήο είλαη ην ζύζηεκα θαηαγξαθήο ηεο

κνπζηθήο. Απεηθνλίδεη κε δηάθνξα ζύκβνια ηε δηάξθεηα, ην

ηνληθό ύςνο, ην ξπζκό, ηελ έληαζε, ηνλ ηξόπν εθηέιεζεο, ην

ύθνο θ.ά. Ρν ζεκεξηλό ζύζηεκα κνπζηθήο γξαθήο είλαη εμέιημε

ηνπ ιαηηληθνύ. Ξεξηιακβάλεη ην πεληάγξακκν, ηα θιεηδηά, ηηο

λόηεο, ηηο αιινηώζεηο, ην ξπζκό, ζύκβνια δπλακηθήο,

εθθξαζηηθνύο ρξσκαηηζκνύο θ.ά. Νλνκάδεηαη θαη

θζνγγνζήκαλζε. Από ηνπο αξραίνπο ρξόλνπο έσο ζήκεξα

πέξαζε από πνιιά ζηάδηα. Νη αξραίνη Έιιελεο ρξεζηκνπνηνύζαλ

ηα γξάκκαηα ηνπ αξρατθνύ αιθαβήηνπ γηα ηελ νξρεζηξηθή

κνπζηθή θαη ηνπ ησληθνύ γηα ηε θσλεηηθή κνπζηθή. Θαη ζηα δύν

ζπζηήκαηα πάλσ από ηα γξάκκαηα έβαδαλ δηάθνξα ζεκάδηα γηα

λα θαζνξίζνπλ ηε δηάξθεηα. Νη Ιαηίλνη ρξεζηκνπνηνύζαλ

λεπκαηηθή ζεκεηνγξαθία, δει. λεύκαηα (ζήκαηα θηλήζεσλ ηνπ

ρεξηνύ γηα ηε δηεύζπλζε ηνπ ρνξνύ, πνπ πξνέξρνληαλ από ηελ

αξραία ειιεληθή πξνζσδία θαη ηε ρεηξνλνκία θαη θαζόξηδαλ κόλν

ην ηνληθό ύςνο) θαη ινύλγθα (ζεκάδη γηα ηε δηάξθεηα πνπ

αληηζηνηρνύζε ζε δύν ζύληνκνπο ρξόλνπο). Ρν γξεγνξηαλό

κέινο ζεκεησλόηαλ θη απηό κε λεύκαηα ζε

ηεηξάγξακκν(ηέζζεξεηο γξακκέο). Ζ βπδαληηλή κνπζηθή

ρξεζηκνπνηνύζε εθθσλεηηθά ζύκβνια γηα ηα αλαγλώζκαηα θαη

λεύκαηα γηα ηα κέιε. Από ην 12ν αη. θαη κεηά ρξεζηκνπνηήζεθαλ

δηάθνξα ζπζηήκαηα ζεκεηνγξαθίαο: ηξνπηθή, κεηξηθή (κε

καύξεο θαη άζπξεο λόηεο), ηεηξάγσλε, γνηζηθή, ηακπνπιαηνύξα

(ζεκεηνγξαθία γηα έγρνξδα όξγαλα) θ.ά.

ζόιν Ρν θνκκάηη πνπ εθηειείηαη από έλαλ κόλν εθηειεζηή νλνκάδεηαη

ζόιν. πάξρεη ζε κνξθή αλεμάξηεηεο ζύλζεζεο ή κέξνο κηαο

ζύλζεζεο.

ζνιθέδ Ζ αλάγλσζε κνπζηθνύ θεηκέλνπ ξπζκηθή ή κεισδηθή νλνκάδεηαη

ζνιθέδ (solfege). Σξεζηκνπνηείηαη θπξίσο από ηνπο ζπνπδαζηέο

γηα εμάζθεζε ζηε κνπζηθή γξαθή.

ζνπξάλν Ζ πςίθσλνο, ε πην νμεία έθηαζε ηεο αλζξώπηλεο θσλήο,

γπλαηθείαο ή παηδηθήο ιέγεηαη ζνπξάλν (soprano). Γηαθξίλεηαη

ζηηο εμήο θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηε ρξνηά ηνπ ήρνπ: δξακαηηθή,

ιπξηθή, θνινξαηνύξα, ζνπκπξέηα.

ζνπίηα Ζ ζνπίηα (suita) είλαη είδνο ρνξνύ κε ελαιιαγή ελόο γξήγνξνπ

κε έλα αξγό κέξνο θαη αληίζεηα. Ρν αξγό κέξνο ήηαλ ε παβάλα

θαη ην γξήγνξν ε γθαγηάξληα. Θαη νη δπν ήηαλ ηηαιηθνί ρνξνί. Ζ

ιέμε suite ζεκαίλεη ζεηξά, αθνινπζία. Ξέξαζε ζαλ αλεμάξηεηε

κνξθή ζύλζεζεο ζηελ ελόξγαλε κνπζηθή θαη από ηνλ 17ν αη.

πεξηιάκβαλε εηζαγσγή θαη ηέζζεξηο ρνξνύο: αικάλη

(γεξκαληθόο ρνξόο), θνπξάλη (γαιιηθόο ρνξόο), ζαξακπάλη

(ηζπαληθόο ρνξόο) θαη δίγθα (αγγιηθόο ρνξόο). Ρα όξγαλα πνπ

ζπλόδεπαλ ηνπο ρνξνύο ήηαλ ιανύηα, βηόιεο θαη πλεπζηά,

αξγόηεξα ηζέκπαιν. Ρνλ 19ν αη. εμειίρζεθε ζε νξρεζηξηθό

κέξνο όπεξαο ή κπαιέηνπ. Αξγόηεξα εκπινπηίζζεθε κε

θαηλνύξηνπο ρνξνύο, ώζπνπ κε ηελ δηάδνζε ηεο ζνλάηαο

εμαθαλίζζεθε. Ρνλ 19ν αη. εκθαλίζζεθε πάιη κε δηαθνξεηηθή

όκσο κνξθή γηα πηάλν ή νξρήζηξα.

ζνπξαύιη Ρν ζνπξαύιη είλαη ειιεληθό δεκνηηθό πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν,

πνπ απνηειείηαη από θπιηλδξηθό ζσιήλα μύιηλν ή θαιακέλην θαη

έρεη έμη ηξύπεο κπξνζηά θαη κηα πίζσ. Σξεζηκνπνηείηαη ζηε

λεζησηηθή Διιάδα.

Page 89: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

89

Όξνο Δξκελεία

ζνπξληίλα Ν κεραληζκόο, πνπ ηνπνζεηείηαη ζε δηάθνξα όξγαλα κε ζθνπό

ηελ αιινίσζε ηνπ ήρνπ ηνπο ιέγεηαη ζνπξληίλα (sordina). Έηζη

ζε θάπνηα όξγαλα ν ήρνο ηνπο γίλεηαη πην ζθνηεηλόο,

κειαγρνιηθόο ή ρακειώλεη ην ηνληθό ύςνο ή ε έληαζή ηνπο.

ζηηγκή δηαξθείαο Ζ ηειεία πνπ γξάθεηαη δεμηά ηνπ θζνγγνζήκνπ θαη ηνπ

πξνζζέηεη ην κηζό ηεο αξρηθήο ηνπ αμίαο νλνκάδεηαη ζηηγκή

δηαξθείαο. Ρν θζνγγόζεκν απηό ιέγεηαη παξεζηηγκέλν. Δθηόο

από ηε ζηηγκή δηαξθείαο ρξεζηκνπνηείηαη θαη ε δηπιή ζηηγκή

δηαξθείαο, δει. δπν ηειείεο καδί, πνπ παξαηείλνπλ ηε δηάξθεηα

ηνπ θζνγγνζήκνπ θαηά ηξία ηέηαξηα ηεο αξρηθήο ηνπ. Απηό ην

θζνγγόζεκν ιέγεηαη δηο παξεζηηγκέλν.

ζπγρνξδία Ζ ζπλήρεζε ηξηώλ ή πεξηζζνηέξσλ θζόγγσλ, πνπ απέρνπλ

κεηαμύ ηνπο δηάζηεκα ηξίηεο ιέγεηαη ζπγρνξδία. Όηαλ ε

ζπγρνξδία απνηειείηαη από ηξεηο θζόγγνπο ιέγεηαη ηξίθσλε,

από ηέζζεξηο ηεηξάθσλε θ.ν.θ. πάξρνπλ πνιιά είδε

ζπγρνξδηώλ. Ρν θάζε είδνο εμαξηάηαη από ηα δηαζηήκαηα, πνπ

ζρεκαηίδνληαη κεηαμύ ηεο ζεκειίνπ θαη ησλ άιισλ θζόγγσλ. H

κειέηε ησλ ζπγρνξδηώλ είλαη ην αληηθείκελν ηεο αξκνλίαο.

ζύδεπμε

δηαξθείαο

Ζ θακπύιε γξακκή πνπ ελώλεη δπν θζνγγόζεκα ίζεο ή

δηαθνξεηηθήο αμίαο αιιά ηνπ ίδηνπ ηνληθνύ ύςνπο νλνκάδεηαη

ζύδεπμε δηαξθείαο. Απηά ηα θζνγγόζεκα εθηεινύληαη ελσκέλα,

δει. ζαλ λα είλαη έλα . Ρν δεύηεξν πξνζζέηεη ηελ αμία ηνπ ζηελ

αμία ηνπ πξώηνπ.

ζύδεπμε

πξνζσδίαο

Ζ θακπύιε γξακκή πνπ ελώλεη δπν ή πεξηζζόηεξα θζνγγόζεκα

ίζεο ή δηαθνξεηηθήο αμίαο θαη δηαθνξεηηθνύ ηνληθνύ ύςνπο

ιέγεηαη ζύδεπμε πξνζσδίαο ή ιεγθάην (legato). Απηά ηα

θζνγγόζεκα εθηεινύληαη ''δεκέλα'' (legato), όπσο ιέγεηαη, κε

κηα αλαπλνή, ρσξίο λα κεζνιαβεί δηαθνπή ήρνπ θαη ρσξίο λα

ηνλίδνληαη.

ζπκθσληθή

κνπζηθή

Κε ηνλ όξν απηό ελλννύκε ηα κνπζηθά έξγα πνπ είλαη γξακκέλα

γηα λα εθηειεζζνύλ από ζπκθσληθή νξρήζηξα.

ζπκθσληθή

νξρήζηξα

Ρν ζύλνιν πνιιώλ εθηειεζηώλ νξγάλσλ, πνπ είλαη ρσξηζκέλνη

ζε νκάδεο κε ζπγθεθξηκέλεο ζέζεηο ζην ρώξν θαη παίδνπλ

ζύκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηνπ δηεπζπληή νξρήζηξαο είλαη ε

ζπκθσληθή νξρήζηξα. Ρα κνπζηθά όξγαλα ηεο ζπκθσληθήο

νξρήζηξαο ρσξίδνληαη ζηηο εμήο νκάδεο: έγρνξδα, μύιηλα

πλεπζηά, ράιθηλα πλεπζηά, θξνπζηά. Ξνιιέο θνξέο, εθηόο από

απηά, πξνζηίζεληαη θαη άιια (πηάλν, άξπα, ζαμόθσλν θ.ά.).

ζύξηγγα Ζ ζύξηγγα (ζύξηγμ) είλαη αξραίν ειιεληθό πλεπζηό όξγαλν.

Ιέγεηαη θαη απιόο ηνπ Ξαλόο, από ηνλ Ξάλα ην ζεό ησλ βνζθώλ

ηεο Αξθαδίαο. Ήηαλ κηα θαηαζθεπή από θαιάκηα, δηαθνξεηηθνύ

κήθνπο, ζπλδεδεκέλα κεηαμύ ηνπο. Ρε ρξεζηκνπνηνύζαλ θπξίσο

νη βνζθνί.

ζπρλόηεηα ήρνπ Ππρλόηεηα νλνκάδεηαη ν αξηζκόο ησλ ηαιαληώζεσλ ελόο

ζώκαηνο αλά δεπηεξόιεπην. Από ηε ζπρλόηεηα εμαξηάηαη ην

ύςνο ηνπ ήρνπ πνπ παξάγεηαη.

ηαπηνθσλία Ζ γξαθή ή ε εθηέιεζε ηεο ίδηαο λόηαο από δηαθνξεηηθέο θσλέο

ή όξγαλα νλνκάδεηαη ηαπηνθσλία. Ζ ηαπηνθσλία είλαη δηάζηεκα

πξώηεο.

Page 90: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

90

Όξνο Δξκελεία

ηελόξνο Ζ πην νμεία έθηαζε ηεο αλδξηθήο θσλήο είλαη ν ηελόξνο

(tenore), πξσηαγσληζηήο ζηελ όπεξα από ηνλ 19ν αη. Έσο ηόηε

ν ξόινο ηνπ ήηαλ δεπηεξεύσλ. Γηαθξίλεηαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο:

ιπξηθό, εξσηθό θαη ειαθξύ. Δθηόο από ηνπο ηελόξνπο άιιεο

αλδξηθέο θσλέο νμείαο έθηαζεο είλαη νη θνληξα-ηελόξνη θαη νη

θαζηξάηνη. Νη θνληξα-ηελόξνη έρνπλ θσλή πνπ ε έθηαζή ηεο

είλαη πεξίπνπ ε έθηαζε ηεο θνληξάιην. Ρνλ 16ν θαη 17ν αη. ήηαλ

πνιύ αγαπεηνί ζηελ Αγγιία. Δθηόο από απηνύο ππήξραλ θαη νη

θαζηξάηνη (ή ηελνξίλνη), ηξαγνπδηζηέο δεκνθηιείο ζηελ Ηηαιία

ην 17νπ θαη 18ν αη. Ζ έθηαζε ηεο θσλήο ηνπο ήηαλ ίδηα κε ηελ

έθηαζε ηεο ζνπξάλν ή ηεο θνληξάιην αιιά πνιύ πην δπλαηή.

ηδαδ Ζ ηδαδ (jazz) είλαη είδνο αθξνακεξηθαληθήο κνπζηθήο, θσλεηηθήο

θαη ελόξγαλεο, κε θαηαγσγή ηε κνπζηθή ησλ λέγξσλ ηεο

Ακεξηθήο. Γελλήζεθε ζηελ Ακεξηθή, ηε Λέα Νξιεάλε ηεο

Ινπτδηάλαο, ζηηο αξρέο ηνπ 20νπ αη. Δίλαη κείμε ζηνηρείσλ

επξσπατθώλ θαη αθξηθαληθώλ, δπηηθήο ιατθήο κνπζηθήο θαη

ιατθώλ λεγξνακεξηθάληθσλ ηξαγνπδηώλ (κπινπδ θαη

ζπηξίηζνπαιο). Ρα ραξαθηεξηζηηθά ηεο κνπζηθήο ηδαδ είλαη ηα

εμήο: α) Ρν ζηπι ρνη (hot=δεζηό, θαπηό), δει. ηα πλεπζηά

όξγαλα κε δηάθνξεο ηερληθέο κηκνύληαη ηε θσλή, παίδνπλ όπσο

ηξαγνπδνύλ νη λέγξνη. β) Ρν ζνπίλγθ (swing=ιίθληζκα), ν

ξπζκόο πνπ ηνλίδεη ηα αζζελή κέξε αληί ηα ηζρπξά. γ) Ν

απηνζρεδηαζκόο ηεο κνπζηθήο θαη από έλαλ εθηειεζηή θαη από

ηελ νξρήζηξα. δ) Ζ αξκνλία ησλ κπινπδ (blue=κειαγρνιηθόο,

ζιηκκέλνο) πνπ ρξεζηκνπνηεί ηηο κειαγρνιηθέο θιίκαθεο ησλ

λέγξηθσλ ιατθώλ ηξαγνπδηώλ. ε) Ρν ζηπι επίθιεζεο από έλαλ

ηξαγνπδηζηή θαη απάληεζεο από ηε ρνξσδία, πνπ

αληηθαηαζηάζεθε αξγόηεξα από ηελ νξρήζηξα. ζη) Ζ

ελνξρήζηξσζε πνπ ρξεζηκνπνηεί θπξίσο ηα πλεπζηά (ηξνκπέηα,

ηξνκπόλη, θιαξηλέην, ζαμόθσλν) θαη ηα θξνπζηά ρσξίο λα

απνθιείεη θαη άιια, όπσο ην πηάλν, ηελ θηζάξα, ην

θνληξακπάζν, ην κπάληδν θ.ά. Ρα είδε ηεο κνπζηθήο απηήο είλαη

πνιιά: ζηπι Λ. Νξιεάλεο, Πηθάγνπ, ζνπίλγθ, κπη-κπνπ, θνπι

ηδαδ, γνπέζη θόνπζη ηδαδ, ραξλη κπνπ, θξη - ηδαδ, κέηλ - ζηξηκ

ηδαδ θ. ά. Αλάκεζα ζηηο πην ζεκαληηθέο πξνζσπηθόηεηεο ηεο ηδαδ

είλαη νη εμήο: Ρζάξιη Ξάξθεξ, Κπέλη Γθνύληκαλ, Ρδνλ Θνιηξέηλ,

Ληηνύθ Έιηλγθηνλ, Θάνπλη Κπέηδη, Κπίιη Σαιηληέη, Ληίδη Γθηιέζπη,

Κάηιο Ληέτβηο θ.ά.

ηίκπξν Βιέπε ερόρξσκα.

ηνληθό ύςνο Ζ ηδηόηεηα ηνπ ήρνπ πνπ παξάγεη έλα κνπζηθό όξγαλν, ζύκθσλα

κε ηελ νπνία θαζνξίδεηαη ην πόζν βαζύο ή νμύο είλαη απηόο ν

ήρνο νλνκάδεηαη ηνληθό ύςνο. Απηό εμαξηάηαη από ηνλ αξηζκό

ησλ παικώλ ηνπ (ζπρλόηεηα). Όζν πην κεγάινο είλαη ν αξηζκόο

ησλ παικώλ ηόζν πην βαζύο είλαη ν ήρνο πνπ παξάγεηαη. Ρν

ηνληθό ύςνο θάζε θζόγγνπ αληηζηνηρεί ζε ζπγθεθξηκέλε

απόιπηε ζπρλόηεηα, π.ρ. ην ια είλαη 440 Hz.

Page 91: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

91

Όξνο Δξκελεία

ηνληθόηεηα Ρνληθόηεηα νλνκάδεηαη ην ζύζηεκα ζρέζεσλ κεηαμύ ησλ

θζόγγσλ, πνπ απνηεινύλ κηα κνπζηθή ζύλζεζε. Π' απηό ππάξρεη

έλαο βαζηθόο θζόγγνο, πνπ ιέγεηαη θύξηνο. Όινη νη άιινη

θζόγγνη θαζνξίδνληαη ζε ζρέζε κ' απηόλ. Ν θύξηνο θζόγγνο θαη

ε ζπγρνξδία πνπ θηηάρλεηαη πάλσ ζ' απηόλ δίλνπλ ην

ραξαθηήξα ηεο θιίκαθαο, δει. ησλ νθηώ θζόγγσλ πνπ

ρξεζηκνπνηνύληαη ζην θνκκάηη. Ζ θιίκαθα κπνξεί λα είλαη

κείδσλ, ειάζζσλ, ρξσκαηηθή, πεληαηνληθή θ.ά. Ζ ηνληθόηεηα

θπξηάξρεζε ζηε δπηηθή κνπζηθή έσο ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αη.,

νπόηε εκθαλίζζεθε ε αηνληθόηεηα, ην ζύζηεκα πνπ ηελ

απέξξηςε εληειώο.

ηόλνο Ζ κεγαιύηεξε θπζηθή απόζηαζε (δηαθνξά ηνληθνύ ύςνπο)

κεηαμύ δπν θζόγγσλ πνπ είλαη ζπλερόκελνη θαη ζρεκαηίδνπλ

δηάζηεκα δεύηεξεο νλνκάδεηαη ηόλνο (π.ρ. θα - ζνι). Ν ηόλνο

πεξηέρεη δπν εκηηόληα (π.ρ. θα - θα δίεζε θαη θα δίεζε - ζνι).

Πηε βπδαληηλή κνπζηθή ππάξρνπλ ηξία είδε ηόλνπ: κείδσλ,

ειάζζσλ θαη ειάρηζηνο. Ν κείδσλ ηόλνο έρεη δώδεθα θόκκαηα, ν

ειάζζσλ δέθα θαη ν ειάρηζηνο νθηώ.

ηνύκπα Ζ ηνύκπα είλαη ράιθηλν πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν κε θσληθό

ζσιήλα πνπ θαηαιήγεη ζε κεγάιε θακπάλα θαη βαιβίδεο.

Θαηαζθεπάζηεθε ζηε Γεξκαλία ην 1830. Δίλαη ην κεγαιύηεξν

από ηα ράιθηλα θαη έρεη ηνλ πην βαζύ ήρν. Σξεζηκνπνηόηαλ ζαλ

κπάζν όξγαλν ζηηο ζηξαηησηηθέο κπάληεο. Πηελ νξρήζηξα

ρξεζηκνπνηνύληαη δύν είδε ηνύκπαο: α)ηνύκπα ηελόξνο ή

επθώλην θαη β) ηνύκπα κπάζα. Ππλήζσο ε ηνύκπα δελ παίδεη

κεισδίεο αιιά εληζρύεη θπξίσο ηε γξακκή ηνπ κπάζνπ.

ηξίιηα Ζ ηξίιηα είλαη ζπλερήο θαη πνιύ γξήγνξε ελαιιαγή ηεο βαζηθήο

λόηαο πάλσ από ηελ νπνία ζεκεηώλεηαη θαη ηεο ακέζσο

επνκέλεο νμύηεξεο ζε δηάζηεκα δεύηεξεο. Πεκεηώλεηαη κε ηε

ζπληνκνγξαθία tr πάλσ από ην θζνγγόζεκν θαη κηα θπκαηηζηή

γξακκή ζηε ζπλέρεηα. Ζ ηαρύηεηα ησλ δύν επαλαιακβαλόκελσλ

θζόγγσλ θαη ε δηάξθεηα ηεο ηξίιιηαο εμαξηώληαη από ηελ αμία

ηνπ θζνγγνζήκνπ πνπ ζεκεηώλεηαη ην ζύκβνιν. Ιέγεηαη θαη

ηξίιινο.

ηξνκπέηα Ζ ηξνκπέηα είλαη ράιθηλν πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν κε ζσιήλα

πνπ θαηαιήγεη ζε θακπάλα θαη βαιβίδεο. Σξεζηκνπνηείηαη πνιύ

ζηε ζπκθσληθή νξρήζηξα θαη ηηο νξρήζηξεο ηδαδ. Ξξόγνλόο ηεο

είλαη ε αξραία ζάιπηγγα (θπζηθή ζάιπηγγα ρσξίο βαιβίδεο),

γλσζηή ζε όινπο ζρεδόλ ηνπο αξραίνπο πνιηηηζκνύο. Ρν 1815 ε

θπζηθή ζάιπηγγα αληηθαηαζηάζεθε από ηε ρξσκαηηθή, πνπ είρε

βαιβίδεο.

ηξνκπόλη Ρν ηξνκπόλη είλαη ράιθηλν πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν κε πνιύ

καθξύ ζσιήλα θαη κηθξό επηζηόκην , ρσξίο βαιβίδεο. Trombone

ζεκαίλεη κεγάιε ηξνκπέηα. Ρν κήθνο ηνπ ζσιήλα απμνκεηώλεηαη

κε θνκκάηη πξόζζεηνπ ζε ζρήκα U, πνπ κεηαηνπίδεη ν

εθηειεζηήο κπξνζηά θαη πίζσ κε ην ρέξη. Δκθαλίζζεθε ζηελ

Δπξώπε ην 15ν αη.

Page 92: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

92

Όξνο Δξκελεία

ύκλνο Ν ύκλνο είλαη ενξηαζηηθό ηξαγνύδη πξνο ηηκήλ ησλ ζεώλ. Νη πην

παιηνί ύκλνη πξνέξρνληαη από ηελ Αίγππην θαη ηε Κεζνπνηακία

θαη ρξνλνινγνύληαη από ηελ ηξίηε ρηιηεηία π.Σ. Πηελ αξραία

Διιάδα νη ύκλνη γξάθνληαλ ζε εμάκεηξν θαη εθηεινύληαλ

θπξίσο κε ζπλνδεία θηζάξαο. Νη πξώηνη ύκλνη ζπλαληώληαη ζηα

Νκεξηθά Έπε. Πηε ρξηζηηαληθή εθθιεζία επίζεο

ρξεζηκνπνηνύληαη ύκλνη. Ν ζπλζέηεο ηεο κνπζηθήο ηνπο είλαη

ζπλήζσο άγλσζηνο. Από ηνλ 9ν - 10ν αη. νη κεισδίεο ησλ

ύκλσλ έγηλαλ πνιπθσληθέο. Ρν 19ν αη. ν ύκλνο

ρξεζηκνπνηήζεθε ζαλ ινγνηερληθό είδνο, ηξαγνύδη πνπ εμέθξαδε

ην ζπιινγηθό παηξησηηθό ή ζξεζθεπηηθό ή θνηλσληθό αίζζεκα.

ύθεζε Ζ ύθεζε είλαη ην ζεκείν αιινίσζεο πνπ γξάθεηαη κπξνζηά ζην

θζνγγόζεκν ή ζηνλ νπιηζκό (ζηελ αξρή ηνπ πεληαγξάκκνπ

κεηά ην θιεηδί) θαη θαηεβάδεη ηελ νμύηεηα ηνπ θζόγγνπ θαηά έλα

εκηηόλην. Δπίζεο ρξεζηκνπείηαη θαη ην ζύκβνιν ηεο δηπιήο

ύθεζεο, δπν πθέζεηο καδί πνπ γξάθνληαη κπξνζηά ζην

θζνγγόζεκν θαη ρακειώλνπλ ην ηνληθό ύςνο θαηά δύν

εκηηόληα.

ύςνο Bιέπε ηνληθό ύςνο.

θαγθόην Ρν θαγθόην είλαη μύιηλν πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν κε θσληθό

ζσιήλα θαη δηπιή γισηηίδα. Απνηειείηαη από δύν μερσξηζηνύο

παξάιιεινπο μύιηλνπο ζσιήλεο πνπ ελώλνληαη ζηε κηα άθξε

ηνπο κε θάπνηνλ άιιν ζσιήλα ζε ζρήκα U. Δκθαλίζζεθε ην 16ν

αη. Ν ξόινο ηνπ ζηελ νηθνγέλεηα ησλ πλεπζηώλ είλαη αληίζηνηρνο

κε ηνπ βηνινληζέινπ ζηα έγρνξδα. Ιέγεηαη θαη βαξύαπινο.

θζόγγνο Φζόγγνο νλνκάδεηαη ν ήρνο πνπ παξάγεηαη από ηελ αλζξώπηλε

θσλή ή κνπζηθό όξγαλν.

θζνγγόζεκν Ρν ζύκβνιν ηεο κνπζηθήο ζεκεηνγξαθίαο πνπ απεηθνλίδεη ην

θζόγγν νλνκάδεηαη θζνγγόζεκν. Πε θάζε θζόγγν αληηζηνηρεί

έλα θζνγγόζεκν, πνπ γξάθεηαη ζηηο γξακκέο θαη ηα δηαζηήκαηα

ηνπ πεληαγξάκκνπ ή έμσ από απηό ζηηο βνεζεηηθέο γξακκέο.

Αλάινγα κε ην ζρήκα θαη ηε ζέζε ηνπ ζην πεληάγξακκν

θαζνξίδεηαη ε δηάξθεηα θαη ην ηνληθό ύςνο ηνπ θζόγγνπ.

θιάνπην Ρν θιάνπην είλαη κνπζηθό όξγαλν ηεο νηθνγέλεηαο ησλ μύιηλσλ

πλεπζηώλ, θηηαγκέλν από μύιν ή κέηαιιν κε 16 ηξύπεο, πνπ

αλνηγνθιείλνληαη κε θιεηδηά από ηνλ εθηειεζηή. Ζ πξνέιεπζή

ηνπ είλαη παλάξραηα. Απηό πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζήκεξα θξαηηέηαη

από ηνλ εθηειεζηή νξηδόληηα, ζε πιάγηα ζέζε, γη' απηό ιέγεηαη

θαη πιαγίαπινο. Ξαιηόηεξα ρξεζηκνπνηόηαλ θαη ην θιάνπην πνπ

θξαηηόηαλ ζε επζεία ζέζε (επζύαπινο).

LINKS

[πλεπζηώλ->πλεπζηά κνπζηθά όξγαλα]

[θιεηδηά->θιεηδί (2)]

θιηθόξλν Ρν θιηθόξλν είλαη ράιθηλν πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν. Έρεη

θσληθό ζρήκα θαη ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο ζηηο κπάληεο.

θινγέξα Ζ θινγέξα είλαη πλεπζηό κνπζηθό όξγαλν ηεο ειιεληθήο

δεκνηηθήο κνπζηθήο από μύιν, θαιάκη, κέηαιιν ή πιαζηηθό κε

έμη ηξύπεο κπξνζηά θαη κηα πίζσ.

θόξηε Ρν θόξηε (forte) είλαη όξνο ηεο δπλακηθήο θαη έρεη ζρέζε κε ηελ

έληαζε. Έρεη ζαλ ζύκβνιν ην f θαη ζεκαίλεη δπλαηά.

Page 93: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

93

Όξνο Δξκελεία

θνξηεπηάλν Ρν θνξηεπηάλν (fortepiano) είλαη όξνο ηεο δπλακηθήο θαη έρεη

ζρέζε κε ηελ έληαζε. Ππκβνιίδεηαη κε fp θαη ζεκαίλεη δπλαηά

θαη ακέζσο κεηά ζηγά.

θνξηίζηκν Ρν θνξηίζηκν (fortissimo) είλαη όξνο ηεο δπλακηθήο θαη έρεη

ζρέζε κε ηελ έληαζε. Πύκβνιό ηνπ είλαη ην ff θαη ζεκαίλεη πνιύ

δπλαηά.

θξάζε Φξάζε νλνκάδεηαη ε νκάδα από δπν έσο ηέζζεξα κέηξα.

Δθθξάδεη κηα κνπζηθή ηδέα, πνπ δελ έρεη νινθιεξσζεί. Γπν

θξάζεηο καδί απνηεινύλ κηα πεξίνδν θαη ηέζζεξηο θξάζεηο καδί

απνηεινύλ δηπιή πεξίνδν.

θξόηνια Ζ θξόηνια (frottola) είλαη ζύληνκν παηρληδηάξηθν ή εξσηηθό

ηξαγνύδη γηα ηέζζεξηο θσλέο, γξακκέλν ζε αληηζηηθηηθή κνξθή.

Αλαπηύρζεθε ηνλ 15ν αη. θπξίσο ζηε Βόξεηα Ηηαιία θαη ήηαλ

πνιύ δεκνθηιήο ζηελ αξηζηνθξαηηθή θαη ηελ αζηηθή ηάμε αλ θαη

είρε ιατθή πξνέιεπζε. Ρε κεισδία ηεο θξόηνιαο ηξαγνπδνύζε

κηα θσλή, ε ζνπξάλν, θαη ην όξγαλν πνπ ηε ζπλόδεπε ήηαλ

ζπλήζσο ην ιανύην.

θπζαξκόληθα Ζ θπζαξκόληθα είλαη κνπζηθό όξγαλν ζε ζρήκα κηθξνύ θνπηηνύ

κε κεηαιιηθέο γισηηίδεο πνπ παίδεηαη κε θύζεκα ηνπ αέξα.

θπζηθόο θζόγγνο Ν θζόγγνο πνπ δελ είλαη αιινησκέλνο νύηε πξνο ηα πάλσ

(δίεζε) νύηε πξνο ηα θάησ (ύθεζε) νλνκάδεηαη θπζηθόο

θζόγγνο.

ρνξδόθσλα

κνπζηθά όξγαλα

Σνξδόθσλα νλνκάδνληαη ηα κνπζηθά όξγαλα ζηα νπνία ν ήρνο

παξάγεηαη κε ηελ παικηθή θίλεζε ρνξδώλ, πνπ είλαη ηελησκέλεο

πάλσ ζ' έλα ερείν. Νη ρνξδέο ηνπο είλαη θηηαγκέλεο από δηάθνξα

πιηθά (ηξίρεο νπξάο αιόγνπ, έληεξα θαη ηέλνληεο δώσλ, κέηαιιν

ή πιαζηηθό) θαη ην ερείν ηνπο από μύιν. Αλάινγα κε ηνλ ηξόπν

πνπ παξάγεηαη ν ήρνο δηαθξίλνληαη ζηηο εμήο θαηεγνξίεο: α)

έγρνξδα κε ηόμν (ρνξδόθσλα κε δνμάξη) πνπ ε παικηθή θίλεζε

ησλ ρνξδώλ ηνπο παξάγεηαη κε ηελ ηξηβή ηνπ ηόμνπ (δνμαξηνύ)

ζηηο ρνξδέο, β) λπθηά ή λπζζόκελα πνπ ν ήρνο παξάγεηαη κε

ηζίκπεκα ησλ ρνξδώλ απεπζείαο κε ηα δάρηπια ή κε πέλα, γ)

θξνπόκελα, πνπ νη ρνξδέο θξνύνληαη κε ζθπξάθηα ή ξαβδάθηα.

ρνξσδία (1) Πηελ αξραία Διιάδα ε ρνξσδία είλαη ηξαγνύδη καδί κε

ρνξεπηηθέο θηλήζεηο πνπ εθηεινύζε ν ρνξόο.

ρνξσδία (2) Ζ ρνξσδία είλαη έλα ζύλνιν ηξαγνπδηζηώλ πνπ εθηειεί

ηαπηόρξνλα ην ίδην κνπζηθό έξγν. Κπνξεί λα είλαη κόλν άλδξεο

(αλδξηθή ρνξσδία), κόλν γπλαίθεο (γπλαηθεία ρνξσδία), άλδξεο

θαη γπλαίθεο καδί (κεηθηή ρνξσδία) ή κόλν παηδηά (παηδηθή

ρνξσδία). Ζ κεηθηή ρνξσδία απνηειείηαη από ηέζζεξα είδε

θσλώλ, δπν αλδξηθέο (κπάζνο, ηελόξνο) θαη δπν γπλαηθείεο

(άιην, ζνπξάλν). Ζ ηζηνξία ηεο ρνξσδίαο μεθηλάεη από ηνπο

αξραίνπο ρξόλνπο. Πηε ζπλέρεηα κεηαθέξζεθε ζηε ρξηζηηαληθή

ζξεζθεπηηθή κνπζηθή θαη αξγόηεξα ζηελ θνζκηθή. Από ην 19ν

αη. ηε ζπλαληάκε ζε δηάθνξεο ρώξεο ηεο Δπξώπεο κε ηε κνξθή

εξαζηηερληθώλ νκάδσλ θαη παξάιιεια αλαπηύζζεηαη πινύζην

ξεπεξηόξην γη' απηή από πνιινύο ζπλζέηεο.

ρξνηά Σξνηά νλνκάδεηαη ην ζύλνιν ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθώλ

πνπ μερσξίδνπλ ηνλ έλαλ ήρν από ηνλ άιιν έηζη ώζηε λα

θαηαιαβαίλνπκε από πνην κνπζηθό όξγαλν ή άλζξσπν

πξνέξρεηαη. Ζ ρξνηά εμαξηάηαη από ηνπο αξκνληθνύο πνπ

παξάγνληαη καδί κε ην ζεκειηώδε ήρν.

Page 94: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

94

Όξνο Δξκελεία

ρξόλνο Κε ηνλ όξν ρξόλνο ελλννύκε ηε δηάξθεηα θάζε θζόγγνπ, ην

κέηξεκα κέζα ζηα όξηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ξπζκνύ πνπ έρεη ην

κνπζηθό θνκκάηη.

ρξσκαηηθή

θιίκαθα

Ζ θιίκαθα πνπ απνηειείηαη από δηαηνληθά θαη ρξσκαηηθά

εκηηόληα, δει. δέθα ηξεηο θζόγγνπο κε απόζηαζε εκηηνλίνπ

κεηαμύ ηνπο νλνκάδεηαη ρξσκαηηθή θιίκαθα. Απηνί νη θζόγγνη

ζρεκαηίδνπλ πέληε ρξσκαηηθά θαη επηά δηαηνληθά εκηηόληα. Θάζε

κείδσλ ή ειάζζσλ θιίκαθα κπνξεί λα γίλεη ρξσκαηηθή αλ κεηαμύ

ησλ θζόγγσλ πνπ ζρεκαηίδνπλ ηνπο ηόλνπο παξεκβάινπκε ηνπο

ελδηάκεζνπο θζόγγνπο. Πηελ αληνύζα ρξσκαηηθή θιίκαθα

ρξεζηκνπνηνύκε αληνύζα αιινίσζε θαη ζηελ θαηηνύζα ρξσκαηηθή

θιίκαθα θαηηνύζα αιινίσζε.

ρξσκαηηζκόο

έθθξαζεο

Σξσκαηηζκόο έθθξαζεο είλαη ν όξνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα

δειώζεη ηνλ ηξόπν εξκελείαο ελόο κνπζηθνύ θνκκαηηνύ ή ελόο

κέξνπο ηνπ. Γηα ηνπο ρξσκαηηζκνύο έθθξαζεο ρξεζηκνπνηείηαη

θπξίσο ε ηηαιηθή γιώζζα.

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΓΗΑ ΣΟ ΓΛΧΑΡΗ

1. Ulrich Michels, «Ο Άηιαο ηεο κνπζηθήο», Δθδ. Νάθαο 1995

2. Δγθπθινπαίδεηα ηεο Παγθφζκηαο Μνπζηθήο, Αιθπψλ, Αζήλα 1993

3. M. Kitson, «Παγθφζκηα Ηζηνξία ηεο Σέρλεο», Δθδ. «Υξπζφο Σχπνο» Α.Δ., Αζήλα

4. Διιεληθή Μπζνινγία, Δθδνηηθή Αζελψλ, Αζήλα, 1986

5. . Μηραειίδεο, «Δγθπθινπαίδεηα ηεο Αξραίαο Διιεληθήο Μνπζηθήο», Μνξθσηηθφ

Ίδξπκα Δζληθήο Σξάπεδαο, Αζήλα 1989

6. η. Καξαθάζεο, «Διιεληθά Μνπζηθά ξγαλα», Γίθξνο, Αζήλα, 1970

7. K. Nef, «Ηζηνξία ηεο Μνπζηθήο», Δθδ. Απφιισλ, Αζήλα, 1960

8. Έ. Αβέξσθ, «Δηζαγσγή ζηελ Οξγαλνγλσζία», Δθδ. Νάθαο, Αζήλα, 1992

9. Μ. Βαζηινπνχινπ, «Οη ζπλζέηεο θαη ηα έξγα ηνπο», Δθδ. ΝΔΟΓΗΚ, 1987

10. Γ. Κακπαλάο, «Λεμηθφ Μνπζηθήο», Δθδ. «Γατηάλνπ» Κνθνλέηζε, Αζήλα, 1996

11. R. Raijas, “πλνπηηθφ Λεμηθφ ξσλ ηεο Κιαζηθήο Μνπζηθήο», Δθδ. Νάθαο, 1996

12. Μ. Α. Υξπζνβέξγε, «Λεμηθφ ηεο Μνπζηθήο Γιψζζαο», Νάθαο, 1997

13. Α. Μηξφζληθνθ, Ν. Μηξνζλίθνβα, «Υξεζηηθφ Λεμηθφ Μνπζηθψλ ξσλ», Δθδ.

Fagotto, Αζήλα, 2000

14. η. Κνςαρείιεο, «Λεμηθφ Μνπζηθήο», Δθδ. ΝΣΟΡΔΜΗ, Θεζζαινλίθε

Page 95: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

95

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 2. ΔΝΓΔΙΚΣΙΚΟ ΔΝΑΡΙΟ ΔΝΣΑΞΗ ΣΟΤ

ΛΟΓΙΜΙΚΟΤ ΣΗΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ

Page 96: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

96

ελάξην 1: Δθηέιεζε άζθεζεο ζηε θινγέξα από ηελ παξηηηνύξα κε

ηίηιν «Popular song»

Page 97: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

97

ΣΑΤΣΟΣΖΣΑ ΔΝΑΡΗΟΤ

Σάμε/Βαζκίδα Δ΄ Γεκνηηθνχ

Γλσζηηθό αληηθείκελν Μνπζηθή

Δλδεηθηηθόο ρξόλνο

πινπνίεζεο

2 δηδαθηηθέο ψξεο

Γηδαθηηθνί ηόρνη

(Γ.Δ.Π.Π..

εμεηδίθεπζε ησλ

πξνδηαγξαθώλ ηνπ

εθπαηδεπηηθνύ παθέηνπ)

Να εθηειέζνπλ νη καζεηέο ζην κνπζηθφ

φξγαλν (θινγέξα) ηελ άζθεζε πνπ πεξηέρεη

νιφθιεξα, κηζά θαη ηέηαξηα ζε κέηξν 4/4

Να εκπεδψζνπλ ηνλ ηξφπν πνπ παίδνληαη ζηε

θινγέξα αζθήζεηο κε ζπλδπαζκφ απφ ηηο

λφηεο ζη (3ε γξακκή), ια (2

ν δηάζηεκα) θαη

ζνι (2ε γξακκή), ψζηε λα πεγαίλνπλ

θαηεπζείαλ απφ ηε κηα λφηα ζηελ άιιε κε ηνλ

ζσζηφ δαθηπιηζκφ

Να αλαπηχμνπλ ηελ δεμηφηεηεο θηλεηηθνχ

ζπληνληζκνχ, εθηέιεζεο θαη έθθξαζεο

Να θαηαλνήζνπλ ηνλ ηξφπν εθηέιεζεο ζε

κέηξα ησλ 4/4, ηελ θαηάιιειε ξπζκηθή

αγσγή θαη ην ζηαζεξφ παικφ

Να επηδηψμνπλ θαη λα εμαζθεζνχλ ζηνλ

έιεγρν ηεο αλαπλνήο θαη ηελ θαηαλφεζε ησλ

κνπζηθψλ θξάζεσλ

Να εθηειέζνπλ αξρηθά ν θαζέλαο κφλνο ηνπ

ηελ άζθεζε θαη κεηά ζε νκάδα ζηα πιαίζηα

ηεο ζπλεξγαηηθήο θαη δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο

Να εκπεδψζνπλ ηελ έλλνηα ηεο κνλνθσλίαο

(ε ίδηα κεισδία εθηειείηαη απφ φιεο ηηο θσλέο

ή ηα κνπζηθά φξγαλα)

Υξεζηκνπνηνύκελα

κέζα

Βηβιίν θαη Σεηξάδην Δξγαζηψλ Οξγαληζκνχ

Δθδφζεσο Γηδαθηηθψλ Βηβιίσλ Δ΄ Γεκνηηθνχ

Λνγηζκηθφ «Παίδνληαο θινγέξα»

Λνγηζκηθά IMUTUS/VEMUS

Λνγηζκηθφ Audacity

Γισζζάξη ηεο εθαξκνγήο

Page 98: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

98

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΔΝΑΡΗΟΤ

Μεγάιε ζεκαζία γεληθά ζηα καζήκαηα ηεο κνπζηθήο έρνπλ ε θαηαλφεζε θαη ε εκπέδσζε

ησλ γεληθψλ βαζηθψλ ελλνηψλ θαη ησλ ζπζηαηηθψλ ηεο κνπζηθήο (Παικφο-Ρπζκφο,

Σνληθφ χςνο-Μεισδία, Γπλακηθή αγσγή, Ρπζκηθή αγσγή, Ζρφρξσκα, Μνξθή, Τθή

(πλήρεζε-Αξκνλία). Δηδηθφηεξα ε θαηαλφεζε ηνπ θεθαιαίνπ ηεο δηάξθεηαο ηνπ ήρνπ

θαη πην ζπγθεθξηκέλα ησλ αμηψλ ησλ θζνγγνζήκσλ (νιφθιεξν, κηζφ, ηέηαξην),θαζψο θαη

απιψλ ξπζκηθψλ ζρεκάησλ θαη κέηξσλ ηεηάξησλ.

ηελ αληίζηνηρε ελφηεηα ηνπ ινγηζκηθνχ ηεο ζεσξίαο, ν καζεηήο έξρεηαη ζε επαθή κε

απηέο ηηο βαζηθέο έλλνηεο, ηηο νπνίεο έρεη ήδε ζπλαληήζεη ζηα βηβιία ηεο Γ΄ θαη Γ΄ ηάμεο.

Αθνχ ν εθπαηδεπηηθφο έρεη επαλαιάβεη ηα θεθάιαηα πνπ αληηζηνηρνχλ ζηηο παξαπάλσ

έλλνηεο απφ ηελ χιε ηεο πξνεγνχκελεο ηάμεο, ψζηε λα αλαθαιέζεη ζηε κλήκε ησλ

καζεηψλ γλψζεηο πνπ είραλ απνθηεζεί ζην παξειζφλ, δηδάζθεη ηα ζρεηηθά θεθάιαηα απφ

ην βηβιίν ηεο Δ΄ ηάμεο, πνπ παξνπζηάδνληαη μαλά εκπινπηηζκέλα κε πεξηζζφηεξα

ζηνηρεία, κηα θαη ε παξνπζίαζε ηεο χιεο ζηα βηβιία κνπζηθήο ηνπ ΟΔΓΒ αθνινπζεί

ζπεηξνεηδή κνξθή. Σα ζπγθεθξηκέλα θεθάιαηα πνπ παξνπζηάδνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ

ήρνπ βξίζθνληαη ζηελ εθαξκνγή ηνπ ινγηζκηθνχ κε ηίηιν «Παίδνληαο θινγέξα».

Παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά καδί κε ηηο ζπκβνπιέο γηα ζσζηφ παίμηκν θαη ηξία

εηζαγσγηθά καζήκαηα κε ηηο αζθήζεηο γηα ηηο λφηεο Η, ΛΑ θαη ΟΛ.

ην ζπγθεθξηκέλν ηξαγνχδη, «Popular song», ν καζεηήο πξέπεη λα εθηειέζεη άζθεζε πνπ

πεξηιακβάλεη ζπλδπαζκφ κε ηξεηο λφηεο, Η, ΛΑ θαη ΟΛ.

ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΓΗΓΑΚΑΛΗΑ

Ζ απόδνζε ησλ κνπζηθώλ ήρσλ κε θσδηθνπνηεκέλα γξαπηά ζχκβνια θαη ζεκάδηα

νλνκάδεηαη κνπζηθή ζεκεηνγξαθία. Ζ επξσπατθή κνπζηθή ζεκεηνγξαθία επηδηψθεη ηελ

πεξηγξαθή βαζηθψλ παξακέηξσλ ησλ ήρσλ, νη νπνίεο απαξηίδνπλ ην νκψλπκν κνπζηθφ

ζχζηεκα, φπσο ην ύςνο, ε δηάξθεηα, ε ηαρύηεηα, ε έληαζε θαη ν ηξόπνο εθθνξάο ησλ

κνπζηθώλ θζόγγσλ. Τπάξρνπλ φκσο θαη άιιεο παξάκεηξνη, φπσο ε «εθθξαζηηθόηεηα»,

νη νπνίεο πεξηγξάθνληαη ζηελ επξσπατθή ζεκεηνγξαθία κε εηδηθνύο όξνπο (Βηβιίν

Μνπζηθήο εθπαηδεπηηθνχ Δ΄ Γεκνηηθνχ).

Σν ζπγθεθξηκέλν κάζεκα ηεο κνπζηθήο απφ ηελ παξηηηνχξα έρεη πνιχπιεπξε

κεζνδνινγία, έλαλ ζπλδπαζκφ δηαθφξσλ ζπζηεκάησλ θαη αθνινπζεί δηάθνξα ζηάδηα

Page 99: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

99

αλάινγα κε ηνλ ηξφπν πνπ δηδάζθεηαη ζηελ ηάμε, ηηο παξακέηξνπο πνπ δεκηνπξγνχληαη

θαη ηελ επέθηαζή ηνπ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο καζεηέο ζε ρψξν εθηφο ζρνιείνπ, ζπλήζσο

ζην ζπίηη. Δπίζεο αθνινπζεί έλα ζπλδπαζκφ δηαθφξσλ ζηνηρείσλ ζεσξεηηθψλ θαη

πξαθηηθψλ θαζψο θαη παξνπζίαζεο ηεο χιεο κε πνιινχο ηξφπνπο θαη πνιιέο πεγέο.

Απνηειεί κηα ζχλζεηε δηαδηθαζία πνπ παξνπζηάδεη ζηελ αξρή ζε ζεσξεηηθή κνξθή

θάπνηεο έλλνηεο πνπ έρνπλ δηδαρζεί βησκαηηθά νη καζεηέο ζε πξνεγνχκελεο ελφηεηεο.

Μέζα απφ δηαδηθαζίεο άκεζεο δηδαζθαιίαο (αθξφαζε, εθκάζεζε, εθηέιεζε) νη

καζεηέο πξνζεγγίδνπλ ηελ αλάγλσζε θαη εθηέιεζε ηεο δπηηθήο ζεκεηνγξαθίαο. Ο

εθπαηδεπηηθφο κε θαηάιιειεο ππνδείμεηο θαη ππνδεηγκαηηθέο εθηειέζεηο, θξνληίδεη

γηα ηελ νξζή απφδνζε θαη εξκελεία ηνπο απφ ηνπο καζεηέο. Δθηειεί

ππνδεηγκαηηθά πξψηα ηα ξπζκηθά ζρήκαηα θαη νη καζεηέο ηα επαλαιακβάλνπλ.

Μεηά ην ίδην γίλεηαη θαη κε ηα κεισδηθά ζηνηρεία ηεο άζθεζεο.

Σν κάζεκα έρεη ελεξγεηηθό, βησκαηηθό ραξαθηήξα θαη ζηεξίδεηαη ζηηο

ςπρνθηλεηηθέο ηθαλόηεηεο ησλ καζεηψλ(εθηέιεζε ζηε θινγέξα). Ο καζεηήο

κέζσ ηεο ελεξγεηηθήο αθξόαζεο θαη ηεο θηλεηηθήο έθθξαζεο αλαπηχζζεη θαη

εληζρχεη ηηο κνπζηθέο ηνπ δεμηόηεηεο κέζα απφ δξαζηεξηφηεηεο θαηεπζπλφκελεο

άζθεζεο. Πξνζεγγίδεη θαη αληηιακβάλεηαη βησκαηηθά ηηο ζρέζεηο πνπ δηέπνπλ ηηο

κνλάδεο ηνπ ξπζκνχ (ρηχπνπο) θαη ηηο εθθξάδεη ρξεζηκνπνηψληαο ην ζψκα ηνπ

(παιακάθηα) θαη παίδνληαο κνπζηθφ φξγαλν (θινγέξα).

Με ηελ θαηεπζπλόκελε δηεξεύλεζε ν εθπαηδεπηηθφο εηζάγεη ηηο βαζηθέο έλλνηεο

θαη ζηε ζπλέρεηα νη καζεηέο , αθνχ πεηξακαηηζζνχλ κε πνηθίινπο ερεηηθνχο

ζπλδπαζκνχο καζαίλνπλ λ’ αλαγλσξίδνπλ βησκαηηθά δηάθνξνο ηξφπνπο δηαδνρήο

ησλ κνπζηθψλ θζφγγσλ, ψζηε λα εκπεδψζνπλ ηελ έλλνηα ηνπ ηνληθνχ χςνπο.

Έρεη δηεξεπλεηηθό-πεηξακαηηθό ραξαθηήξα θαη ζηεξίδεηαη ζηε ζπλεξγαηηθή

κνξθή νξγάλσζεο ηεο ηάμεο, δειαδή ζην ρσξηζκφ ηεο ζε κηθξέο νκάδεο 3-4

αηφκσλ. Ο εθπαηδεπηηθφο έρεη ξφιν θαζνδεγεηηθφ, βνεζεηηθφ θαη ζπληνληζηηθφ.

Μέζα απφ ηελ εθηέιεζε ηεο άζθεζεο απφ νκάδεο ν καζεηήο εκπεδψλεη ηελ

έλλνηα ηεο νκνθσλίαο.

Ζ αθνκνίσζε, ε θαηαλφεζε θαη ε επέθηαζε ησλ λέσλ γλψζεσλ γίλεηαη κε ηε

ρξήζε επνπηηθώλ κέζσλ. Μπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ εηθφλεο θαη θείκελα απφ

δηάθνξεο πεγέο, κνπζηθέο εθαξκνγέο θαη ινγηζκηθά ζηνλ ππνινγηζηή

(IMUTUS/VEMUS, Audacity), ερνγξάθεζε δσληαλήο κνπζηθήο εθηέιεζεο θαη

Page 100: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

100

αλαπαξαγσγή ηεο, αθξφαζε κνπζηθήο απφ ηζηνζειίδεο ηνπ δηαδηθηχνπ θαη

νηηδήπνηε άιιν ζεσξεί ρξήζηκν ν εθπαηδεπηηθφο.

Πξνθεηκέλνπ λα επαηζζεηνπνηεζνχλ νη καζεηέο ζε ζέκαηα πνιηηηζηηθήο

δηάζηαζεο, νκνηφηεηαο ή δηαθνξάο ζα πξέπεη λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζε

δξαζηεξηφηεηεο δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο θαη λα νξγαλσζνχλ ζηελ ηάμε

νκαδνζπλεξγαηηθά, ψζηε λα εληαρζνχλ νκαιά ζηηο νκάδεο φινη νη καζεηέο θαη

λα ζπκκεηέρνπλ ηζφηηκα θαη έμσ απφ ηελ ηάμε κέζσ δηαδηθηύνπ λα δνζεί ε

δπλαηφηεηα δξαζηεξηνηήησλ νκαδηθήο ζπλεξγαζίαο.

ΑΦΟΡΜΖΖ

Ο εθπαηδεπηηθόο δεηά απφ ηνπο καζεηέο λα εθηειέζνπλ θάπνηα παξαδείγκαηα ή κηθξέο

αζθήζεηο απφ ηα πξνεγνχκελα καζήκαηα, ζηα νπνία παξνπζηάδνληαη ρσξηζηά νη λφηεο

Η, ΛΑ θαη ΟΛ ζε αμίεο νινθιήξσλ, κηζψλ θαη ηεηάξησλ. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεη

ηελ χιε απφ ηα αληίζηνηρα θεθάιαηα ηνπ βηβιίνπ θαη ηνπ ινγηζκηθνχ κε ζθνπφ λα

επαλαιάβεη θάπνηα πξάγκαηα γηα θαιχηεξε εκπέδσζε θαη λα ιχζεη ηηο απνξίεο πνπ ίζσο

ππάξρνπλ. Καηφπηλ δείρλεη ζηνπο καζεηέο ηελ άζθεζε-ςεθηνπνεκέλε παξηηηνχξα απφ ηηο

πιαηθφξκεο IMUTUS/VEMUS θαη ηνπο πξνηξέπεη, αθνχ ηελ δηαβάζνπλ ξπζκηθά, λα

πεηξακαηηζζνχλ αηνκηθά θαηά ηελ εθηέιεζε κε ηε θινγέξα.

ΑΝΑΠΣΤΞΖ

Ο εθπαηδεπηηθόο ρσξίδεη ηνπο καζεηέο ζε νκάδεο 3-4 αηφκσλ θαη ηνπο δεηά ηελ

εθηέιεζε ηεο άζθεζεο θαηά νκάδεο. Σν tempo ή ν παικφο ππνδεηθλχεηαη απφ ηνλ ίδην ή

θάπνην καζεηή, πνπ ην αλαιακβάλεη εθ κέξνπο ηεο νκάδαο. Μεηά δεηά απφ ηνπο καζεηέο

λα εθηειέζνπλ φινη καδί ηε ζπγθεθξηκέλε άζθεζε αθνχ ν ίδηνο νξίζεη ηνλ παικφ κε δπν

θελά κέηξα θαη θξαηψληαο ηε κε θάπνην ηξφπν (κεηξψληαο ή ρξνλφκεηξν) θαζ’ φιε ηε

δηάξθεηα ηεο εθηέιεζεο.

Μεηά απφ θάπνηεο πξνζπάζεηεο κπνξεί λα ερνγξαθήζεη ηελ ηειηθή εθηέιεζε γηα λα

ηελ παξνπζηάζεη ζηνπο καζεηέο θαη κέζα απφ εηδηθφ πξφγξακκα, ην Audacity, πνπ

βξίζθεηαη ειεχζεξα ζην δηαδίθηπν φρη κφλν λα αθνχζνπλ νη καζεηέο ηελ εθηέιεζε αιιά

θαη λα ηελ δνπλ νπηηθνπνηεκέλε πηα κπξνζηά ηνπο ζε θπκαηνκνξθέο, Έηζη εκπεδψλνπλ

Page 101: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

101

θαιχηεξα αθεξεκέλεο έλλνηεο ζε ζρέζε κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ήρνπ θαη κάιηζηα

κέζα απφ ηε δηθή ηνπο εθηέιεζε, πνπ θάλεη ην ζέκα αθφκε πην ελδηαθέξνλ.

Ο καζεηήο εληππσζηάδεηαη απφ ηελ νπηηθνπνίεζε ηεο εθηέιεζεο κέζσ ηνπ

πξνγξάκκαηνο

Γξαζηεξηόηεηεο

Οη καζεηέο αλαδεηνχλ ζην ινγηζκηθφ «ΠΑΗΕΟΝΣΑ ΦΛΟΓΔΡΑ» ηελ ελφηεηα πνπ

αθνξά ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ήρνπ.

1. ηε ζπλέρεηα αλαδεηνχλ ζην ινγηζκηθφ ηα καζήκαηα θινγέξαο θαη ζπγθεθξηκέλα

ηα ηξία πξψηα καζήκαηα κε ηηο λφηεο Η, ΛΑ ΟΛ. Μειεηνχλ ηα εηζαγσγηθά θείκελα,

κέζα απφ ην βίληεν πνπ ην ζπλνδεχεη. Παηνχλ επάλσ ζε φιεο ηηο ζεξκέο ιέμεηο (εηθφλεο

θαη θείκελα) θαη κειεηνχλ ην πεξηερφκελφ ηνπο.

2. Καινχληαη λα εθηειέζνπλ ηηο αζθήζεηο κε ηε λφηα Η, ΛΑ, ΟΛ θαη ζηε

ζπλέρεηα λα πξνρσξήζνπλ ζην επφκελν θεθάιαην κε ηίηιν «Αλαθαηεχνληαο ηηο λφηεο».

Δθηεινχλ ηελ άζθεζε κε ηίηιν «Popular song»

3. ηε ζπλέρεηα παηνχλ ηελ επηινγή εθηέιεζεο ηεο άζθεζεο απφ ην πξφγξακκα

4. Μπνξνχλ λα βιέπνπλ ηαπηφρξνλα ηα ρέξηα ηνπ εηθνληθνχ δαζθάινπ απφ ην

πξφγξακκα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εμέηαζεο

5. Αλ επηιέμνπλ λα αμηνινγεζνχλ κέζσ ζπζηήκαηνο ζύγρξνλα ή αζύγρξνλα ζα

ιάβνπλ κεηά ηελ εθηέιεζή ηνπ ζηηο παξαηεξήζεηο ηνπ δαζθάινπ.

ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΔ ΠΡΟΣΑΔΗ ΓΗΓΑΚΑΛΗΑ

ην ζπίηη νη καζεηέο κπνξνχλ λα εθηειέζνπλ ηηο αζθήζεηο απφ ηηο πιαηθφξκεο

IMUTUS/VEMUS πνπ απφ ηνπο ίδηνπο ή ηνλ εθπαηδεπηηθφ κνπζηθήο ζεσξνχληαη

απαξαίηεηεο αηνκηθά γηα ηνλ θαζέλα. Μπνξνχλ επίζεο κέζα απφ ην πξφγξακκα ν θάζε

καζεηήο κπνξεί λα παξαθνινπζεί ηελ εθηέιεζε άιισλ καζεηψλ.

ΑΞΗΟΛΟΓΖΖ

Page 102: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

102

Ζ εθηέιεζε ησλ ηξαγνπδηψλ, ε ξπζκηθή ζπλνδεία θαη ε απόδνζε ηεο κεισδίαο κε ηε

θινγέξα απνηεινχλ κέζν αμηνιφγεζεο ησλ δπλαηνηήησλ θαη κνπζηθώλ δεμηνηήησλ πνπ

έρνπλ αλαπηχμεη νη καζεηέο, ε νπνία πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηεο παξαηήξεζεο θαη ηεο

αθξφαζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο ή κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ ζηηο ζπγθεθξηκέλεο

εθαξκνγέο IMUTUS/VEMUS. Ζ αμηνιφγεζε ζα εζηηαζηεί αθφκε θαη ζηε ζηάζε θαη ην

ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ ζε ζρέζε κε ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο ζην κάζεκα. Γεληθά ε

αμηνιφγεζε ζα εζηηαζηεί :

ζηελ εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε ηα ζχγρξνλα κέζα κνπζηθήο ηερλνινγίαο θαη εμ

απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο

ζηε δηάζεζε γηα αλαδήηεζε θαη ιχζε πξνβιεκάησλ κέζα απφ έξεπλα θαη εμεξεχλεζε

ζην Γηαδίθηπν

ηε κειέηε ησλ ζπλεζέζηεξσλ ιαζψλ ησλ καζεηψλ θαη ηηο ειιείςεηο ηνπ ζπζηήκαηνο

κε ζηφρν ηνλ θαηάιιειν ζρεδηαζκφ θαηάιιεισλ εξγαιείσλ κάζεζεο

ζηελ απφθηεζε ππεπζπλφηεηαο απφ ηνπο καζεηέο θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο ζπιινγηθήο

εξγαζίαο θαη ηεο απηναμηνιφγεζεο θαηά ηελ εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία απφ ην ζπίηη

ζηελ ελίζρπζε ηεο απηνπεπνίζεζεο θαη απηνεθηίκεζεο ησλ καζεηψλ θαη ηελ

απφθηεζε κεηαγλσζηηθψλ ηθαλνηήησλ κέζα απφ ηνλ έιεγρν θαη ηε δηαρείξηζε ηεο

κάζεζήο ηνπο

ζηηο δεμηφηεηεο θηλεηηθνχ ζπληνληζκνχ θαη έθθξαζεο

ζηηο δεμηφηεηεο αθξφαζεο, δηάθξηζεο θαη κνπζηθήο εθηέιεζεο

ζην επίπεδν ζπλεξγαζίαο θαη επηθνηλσλίαο ησλ καζεηψλ

ζηελ θαιιηέξγεηα εξεπλεηηθνχ πλεχκαηνο, ζηελ αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ θαη ηελ

ηθαλφηεηα επίιπζεο πξνβιεκάησλ

ζηελ αλάπηπμε θξηηηθήο θαη απνθιίλνπζαο ζθέςεο

Ζ αμηνιφγεζε ηνπ καζεηή απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ κπνξεί λα έρεη ηηο εμήο κνξθέο:

1) Αηνκηθή αμηνιφγεζε κέζα ζηελ ηάμε κεηά απφ αθξφαζε ηεο εθηέιεζεο απφ ηνλ

εθπαηδεπηηθφ

2) Αμηνιφγεζε ηεο νκάδαο κέζα ζηελ ηάμε κεηά απφ αθξφαζε ηεο εθηέιεζεο ηεο

άζθεζεο απφ νκάδα καζεηψλ απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ

3) Αηνκηθή αμηνιφγεζε ηεο εθηέιεζεο ηνπ θάζε καζεηή απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ κέζσ

δηαδηθηχνπ

Page 103: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

103

4) Αηνκηθή αμηνιφγεζε ηεο εθηέιεζεο ηνπ θάζε καζεηή απφ ην ζχζηεκα ηεο

πιαηθφξκαο IMUTUS/VEMUS.

Με ηελ αμηνιφγεζε δηαπηζηψλεηαη αλ νη καζεηέο κπνξνχλ:

α) λα θαηαλνήζνπλ θαη λα παξαθνινπζήζνπλ ζηελ πξάμε κέζα απφ ηελ εθηέιεζε ηηο

δηάθνξεο κνξθέο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ ήρνπ (δηάξθεηα, έληαζε, ηνληθφ χςνο,

ρξνηά)

β) λα ζπλδέζνπλ ηε βησκαηηθή γλψζε γηα ην ξπζκφ κε ηε ζεσξεηηθή θαη λα εθηεινχλ

ξπζκνχο ή ξπζκηθά ζρήκαηα κε ζηαζεξφ tempo θαη παικφ

γ) λα θαηαλνήζνπλ ηελ έλλνηα ηεο ππνδηαίξεζεο ησλ αμηψλ

δ) λα αλαγλψζνπλ θαη λα εθηειέζνπλ απιή παξηηηνχξα κε εχξνο ηνληθνχ χςνπο 3

κφλν λφηεο ξπζκηθά ή κεισδηθά ζηε θινγέξα

ε) λα θαηαλννχλ ηηο έλλνηεο δηαδνρή κηθξή θαη κεγαιχηεξε απφζηαζε ησλ κνπζηθψλ

ήρσλ θαη αλ κπνξνχλ λα ηηο δηαθξίλνπλ αθνπζηηθά

ζη) λα αλαγλσξίδνπλ ηα ζεκάδηα ηεο επξσπατθήο ζεκεηνγξαθίαο πνπ δηδάρζεθαλ

δ) λα εθθξαζζνχλ δεκηνπξγηθά

ε) λα ζπγθεληξσζνχλ ζε κηα δξαζηεξηφηεηα ελεξγεηηθήο κνπζηθήο αθξφαζεο

λα δξαζηεξηνπνηεζνχλ ζε νκάδεο.

ΒΗΒΛΗΑ ΜΟΤΗΚΖ ΟΡΓΑΝΗΜΟΤ

Από ην βηβιίν ηεο Δ΄ ηάμεο αληηζηνηρνχλ ζε απηέο ηηο έλλνηεο νη εμήο ελφηεηεο:

«ΖΥΟΥΡΧΜΑ 1: Θέιεηο λα γίλεηο εμεξεπλεηήο ηνπ ήρνπ;» (θεθ. 2) κε ζηφρν

λα αληηιεθζνχλ νη καζεηέο ηη είλαη ν ήρνο θαη πψο κεηαδίδεηαη, λα δηαθξίλνπλ ηηο

δηαθνξέο ηεο ρξνηάο ησλ ήρσλ θαη λα γλσξίζνπλ ηελ αλζξψπηλε θσλή σο

εξγαιείν έθθξαζεο θαη επηθνηλσλίαο.

«ΓΤΝΑΜΗΚΖ ΑΓΧΓΖ: Ζ έληαζε ηνπ ήρνπ» (θεθ. 3) κε ζηφρν λα ζπλδέζνπλ

νη καζεηέο ηε δπλακηθή κε εμσκνπζηθέο έλλνηεο θαη λα αληηιεθζνχλ ηελ

Page 104: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

104

πεξηγξαθηθή ηεο ιεηηνπξγία, λα κπνξνχλ λα αληηιεθζνχλ θαη λα πεξηγξάςνπλ

θαηαζηάζεηο θαη κεηαβνιέο ηεο δπλακηθήο αγσγήο ζ’ έλα κνπζηθφ έξγν, λα

γλσξίζνπλ ηνπο βαζηθνχο ζπκβαηηθνχο φξνπο –ζχκβνια απεηθφληζεο- ηεο

δπλακηθήο αγσγήο ζηελ επξσπατθή κνπζηθή ζεκεηνγξαθία, λα κπνξνχλ λα

αλαγλσξίζνπλ αθνπζηηθά ηε δηαθνξά αλάκεζα ζηε ζηαδηαθή θαη ηελ μαθληθή

κείσζε ή αχμεζε ηεο έληαζεο ηνπ ήρνπ ζ’ έλα κνπζηθφ έξγν.

«Ζ ΓΡΑΦΖ ΣΖ ΜΟΤΗΚΖ 1: Σα καζεκαηηθά ηεο κνπζηθήο» (θεθ. 5) κε

ζηφρν λα ζπλδέζνπλ νη καζεηέο ηε βησκαηηθή γλψζε γηα ην ξπζκφ κε ηε

ζεσξεηηθή, λα θαηαλνήζνπλ ηελ έλλνηα ηεο ππνδηαίξεζεο ησλ αμηψλ θαη ηνπ

παξεζηηγκέλνπ θζνγγνζήκνπ, λα θάλνπλ απιέο εθαξκνγέο ησλ ζεσξεηηθψλ

γλψζεσλ ζε δηθέο ηνπο δεκηνπξγίεο.

«Ζ ΓΡΑΦΖ ΣΖ ΜΟΤΗΚΖ 2: Σν κνπζηθό αιθάβεην» (θεθ. 6) κε ζηφρν

λα γλσξίζνπλ νη καζεηέο ην πεληάγξακκν θαη ηα θπξηφηεξα ζεκάδηα ηεο

επξσπατθήο κνπζηθήο ζεκεηνγξαθίαο, λα θαηαλνήζνπλ βαζηθέο αξρέο πνπ

δηέπνπλ απηφ ην ζχζηεκα, λα αλαγλσξίδνπλ ηηο λφηεο απφ ην ΝΣΟ (θάησ απφ ην

πεληάγξακκν) κέρξη ην ςειφ ΛΑ (πάλσ απφ ην πεληάγξακκν), λα γλσξίζνπλ ηελ

χθεζε θαη ηε δίεζε, λα κπνξνχλ λα θαηαγξάςνπλ ζην πεληάγξακκν κηα δηθή ηνπο

απιή κνπζηθή ηδέα (π.ρ. 4 λφηεο ζε αμίεο ηεηάξησλ).

«ΡΤΘΜΟ 1: Αο θξαηήζνπκε ην ξπζκό» (θεθ. 9) κε ζηφρν λα

επαλαιακβάλνπλ νη καζεηέο ξπζκηθά ζρήκαηα θαη ξπζκνχο κε ζαθή αίζζεζε ησλ

άξζεσλ θαη ζέζεσλ πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηελ ελαιιαγή ηνληζκέλσλ – κε

ηνληζκέλσλ ρξφλσλ, λα αληαπνθξίλνληαη ςπρνθηλεηηθά ζε ξπζκνχο θαη λα

αλαγλσξίδνπλ νπηηθά ζρεκαηνπνηεκέλεο κνξθέο απιψλ ξπζκψλ (παικφο κέηξνπ

2/4, 3/4 θαη 4/4), λα κπνξνχλ λα εθηεινχλ απιά ξπζκηθά ζρήκαηα θάλνληαο

αλάγλσζε ξπζκηθήο παξηηηνχξαο, λα πξνζεγγίζνπλ ηελ έλλνηα ηνπ κέηξνπ ζηηο

πην απιέο κνξθέο ηνπ (κέηξν 2/4, 3/4 θαη 4/4), λα πξνζεγγίζνπλ βησκαηηθά ηνλ

αληηρξνληζκφ θαη ην ειιηπέο κέηξν, λα αλαγλσξίδνπλ νπηηθά θαη αθνπζηηθά ηα

ξπζκηθά ζρήκαηα ιέμεσλ θαη θξάζεσλ, λα απηνζρεδηάδνπλ (ρξεζηκνπνηψληαο

εκπεηξηθέο γλψζεηο) ξπζκηθά ζρήκαηα, εκπινπηίδνληαο δεδνκέλνπο παικνχο.

«ΖΥΟΥΡΧΜΑ 2: Πξόβα πκθσληθήο Οξρήζηξαο» (θεθ. 10) κε ζηφρν λα

αλαγλσξίδνπλ νη καζεηέο ηνλ ήρν ησλ νξγάλσλ ησλ νξγάλσλ ηεο πκθσληθήο

Οξρήζηξαο θαη λα κπνξνχλ λα ηα θαηαηάμνπλ ζηηο νκάδεο πνπ αλήθνπλ, λα

θαηαλνήζνπλ ηνπο παξάγνληεο πνπ δηακνξθψλνπλ ην ερφρξσκα ησλ κνπζηθψλ

Page 105: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

105

νξγάλσλ, λα πξνζεγγίζνπλ εκπεηξηθά ηηο έλλνηεο ερναπνξξφθεζε, αλάθιαζε ηνπ

ήρνπ θαη αληήρεζε, λα θαηαλνήζνπλ ηε ζεκαζία ηεο ζπκκεηνρήο θαη ηεο

ζπλεξγαζίαο γηα ηελ επίηεπμε ελφο θνηλνχ ζθνπνχ.

«ΣΟΝΗΚΟ ΤΦΟ: Νόηεο …ζηνηρεζείηε» (θεθ. 11) κε ζηφρν λα θαηαλνήζνπλ

νη καζεηέο ηηο έλλνηεο «κηθξή» θαη «κεγάιε» ερεηηθή απφζηαζε, λα

αλαγλσξίζδνπλ αθνπζηηθά ηε κείδνλα θαη ηελ ειάζζνλα θιίκαθα.

«ΡΤΘΜΗΚΖ ΑΓΧΓΖ: Ζ ηαρύηεηα ηεο κνπζηθήο» (θεθ. 15) κε ζηφρν νη

καζεηέο λα κπνξνχλ λα αληηιεθζνχλ θαη λα πεξηγξάςνπλ θαηαζηάζεηο θαη

κεηαβνιέο ηεο ξπζκηθήο αγσγήο ζ’ έλα κνπζηθφ έξγν ή κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ

έξγσλ, λα γλσξίζνπλ ηνπο βαζηθνχο φξνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε ξπζκηθή

αγσγή ζηε δπηηθνεπξσπατθή κνπζηθή, λα κπνξνχλ λα απνδψζνπλ, κε δηθά ηνπο

εθθξαζηηθά κέζα, θαηαζηάζεηο θαη κεηαβνιέο ηεο ξπζκηθήο αγσγήο.

«ΡΤΘΜΟ 2: Αο θξαηήζνπκε ην ξπζκό!» (2) (θεθ. 19) κε ζηφρν λα

επαλαιακβάλνπλ νη καζεηέο ξπζκηθά ζρήκαηα θαη ξπζκνχο κε ζαθή αίζζεζε ησλ

ζέζεσλ θαη άξζεσλ πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηελ ελαιιαγή ηνληζκέλσλ – κε

ηνληζκέλσλ ρξφλσλ, λα αληαπνθξίλνληαη ςπρνθηλεηηθά ζε πην πνιχπινθνπο

ξπζκνχο, λα αλαγλσξίδνπλ νπηηθά θαη αθνπζηηθά ηα ξπζκηθά ζρήκαηα ιέμεσλ θαη

θξάζεσλ, λα λνηψζνπλ ραξά θαη ηθαλνπνίεζε παίδνληαο κνπζηθά φξγαλα.

«ΡΤΘΜΟ 3: Ρπζκηθό κνπζηθό ηαμίδη» (θεθ.21) κε ζηφρν λα επαλαιακβάλνπλ

νη καζεηέο ξπζκηθά ζρήκαηα θαη ξπζκνχο κε ζαθή αίζζεζε ησλ ζέζεσλ θαη

άξζεσλ πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηελ ελαιιαγή ηνληζκέλσλ – κε ηνληζκέλσλ

ρξφλσλ, λα αληαπνθξίλνληαη ςπρνθηλεηηθά ζε πην πνιχπινθνπο ξπζκνχο θαη

ξπζκηθά ζρήκαηα, λα πξνζεγγίζνπλ βησκαηηθά ηε ζπγθνπή, ηνλ αληηρξνληζκφ, ην

παξεζηηγκέλν, ην ηξίερν θαη ην ειιηπέο κέηξν, λα λνηψζνπλ ηε ραξά θαη ηελ

ηθαλνπνίεζε πνπ πξνθχπηεη, φηαλ παίδνπλ κε κνπζηθά φξγαλα, λα εκπινπηίζνπλ

ηα κνπζηθά ηνπο αθνχζκαηα πξνζεγγίδνληαο δηαθνξεηηθά είδε κνπζηθήο.

Καη βεβαίσο απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηα παξαπάλσ είλαη

έλα εηζαγσγηθφ κάζεκα απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ κνπζηθήο ζηνπο καζεηέο γηα ηε

κνπζηθή ηερλνινγία. Αληηζηνηρεί ζην 17ν θεθάιαην ηνπ βηβιίνπ θαη έρεη ηίηιν

«ΜΟΤΗΚΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ: Μνπζηθή γηα όινπο»

νη ζπκβνπιέο γηα ηε θξνληίδα θαη ην ζσζηφ παίμηκν ηεο θινγέξαο απφ ηελ

εθαξκνγή «ΠΑΗΕΟΝΣΑ ΦΛΟΓΔΡΑ»

Page 106: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

106

ηα ηξία πξψηα καζήκαηα θινγέξαο, πνπ αθνινπζνχλ κε ηηο λφηεο Η, ΛΑ θαη

ΟΛ θαη ηηο αζθήζεηο ζε παξηηηνχξα πνπ αληηζηνηρνχλ ζε θαζεκηά απφ απηέο.

Αλάθιεζε πξνηέξσλ γλώζεσλ

Ο εθπαηδεπηηθόο κνπζηθήο ππελζπκίδεη ζηνπο καζεηέο ηα θεθάιαηα πνπ δηδάρζεθαλ απφ

ην βηβιίν ηεο Γ΄ θαη Γ΄ Γεκνηηθνχ κε ηίηινπο:

«Αλαδεηώληας ηο ρσζκό ηες κοσζηθής» (θεθ. 3), κε ζηφρν λα θαηαλνήζνπλ νη

καζεηέο ηελ έλλνηα ηνπ παικνχ, λα ηνλ αλαγλσξίδνπλ κέζα απφ δηαθνξεηηθά είδε

κνπζηθήο, λα αλαγλσξίδνπλ θαη λα δηαθξίλνπλ ηνλ ζηαζεξφ παικφ δηακέζνπ ηηο

θσλήο, ηεο θίλεζεο θαη ησλ κνπζηθψλ νξγάλσλ, λα αληηιακβάλνληαη κηθξέο

ξπζκηθέο θαη κεισδηθέο θξάζεηο αλαγλσξίδνληαο θαη εθηειψληαο ηνλ βαζηθφ

παικφ.

«Το παητλίδη ηοσ ήτοσ θαη ηες ζηφπής», (θεθ. 5) κε ζηφρν λα γλσξίζνπλ θαη λα

πεηξακαηηζζνχλ νη καζεηέο κε ηηο ξπζκηθέο αμίεο, λα απνδίδνπλ κε αθξίβεηα ηηο

ξπζκηθέο αμίεο δηακέζνπ ηεο θσλήο θαη ησλ κνπζηθψλ νξγάλσλ, λα γλσξίζνπλ

ηελ έλλνηα ηεο παχζεο, λα αλαγλσξίδνπλ ηηο ξπζκηθέο αμίεο θαη ηηο παχζεηο ζε

δνζκέλν ξπζκηθφ θαη κεισδηθφ κνηίβν, λα εμνηθεησζνχλ κε ηε δεκηνπξγία απιψλ

ξπζκηθψλ ζρεκάησλ, λα πεηξακαηηζζνχλ κε ηελ εθηέιεζε απιψλ ξπζκηθψλ

ζρεκάησλ θαη λα ζπλδένπλ ηνλ ξπζκφ κε ηνλ ιφγν.

«Βρίζθοληας κηα ζέζε ζηο πεληάγρακκο…» (θεθ. 6)κε ζηφρν λα γλσξίζνπλ νη

καζεηέο ηα ζχκβνια θαη ηα ζηνηρεία ηεο δπηηθήο κνπζηθήο ζεκεηνγξαθίαο, λα

κάζνπλ λα δηαβάδνπλ ηηο λφηεο πάλσ ζην πεληάγξακκν απφ ην λην κε ηε

βνεζεηηθή γξακκή θάησ απφ ην πεληάγξακκν σο ην λην κέζα ζην δηάζηεκα.

«Το ηρέλο ηες κοσζηθής» (θεθ. 7)κε ζηφρν λα γλσξίζνπλ νη καζεηέο ηελ έλλνηα

ηνπ κνπζηθνχ κέηξνπ, λα γλσξίζνπλ ην ηζρπξφ θαη ην αζζελέο κέξνο ηνπ κέηξνπ

δηακέζνπ ηεο θσλήο, ηεο θίλεζεο θαη ησλ κνπζηθψλ νξγάλσλ, λα νκαδνπνηήζνπλ

ηζφρξνλα ρηππήκαηα ζρεκαηίδνληαο δηκεξή ή ηξηκεξή κέηξα, λα πεηξακαηηζηνχλ

ζπλζέηνληαο θαη εθηειψληαο απιά κνπζηθά κέηξα, λα αλαγλσξίδνπλ ηνλ δηκεξή

θαη ηνλ ηξηκεξή ξπζκφ ηξαγνπδηψλ.

«Αλαθαιύπηοληας ηο υειά θαη ηο τακειά ζηολ θόζκο ηες κοσζηθής» (θεθ. 10),

κε ζηφρν λα αλαγλσξίδνπλ νη καζεηέο θαη λα δηαθξίλνπλ ην ηνληθφ χςνο ζηνπο

ήρνπο απφ ηνλ πεξηβάιινληα ρψξν, ζηε θσλή θαη ζηα κνπζηθά φξγαλα θαζψο θαη

Page 107: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

107

λα απνδίδνπλ ην ηνληθφ χςνο δηακέζνπ ηεο θσλήο, ησλ κνπζηθψλ νξγάλσλ, ηεο

θίλεζεο θαη ησλ εηθαζηηθψλ.

«Αργά γρήγορα» (θεθ.11), κε ζηφρν λα γλσξίζνπλ θαη λα εμνηθεησζνχλ κε ηελ

έλλνηα ηεο ηαρχηεηαο κέζα ζηε κνπζηθή, λα θαηαλνήζνπλ ηε ζεκαζία ηεο κέζα

ζηε κνπζηθή θαη λα κάζνπλ θάπνηνπο ζρεηηθνχο κνπζηθνχο φξνπο θαη λα

απνδίδνπλ ηελ έλλνηα ηεο ηαρχηεηαο δηακέζνπ ηεο κνπζηθήο, ηνπ ηξαγνπδηνχ, ησλ

εηθαζηηθψλ θαη ηεο θίλεζεο.

Page 108: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

108

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 3. ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΣΟΤ CD-ROM ΠΟΤ

ΔΠΙΤΝΑΠΣΔΣΑΙ

ην CD-ROM πνπ ζπλνδεχεη ην παξφλ θείκελν πεξηιακβάλνληαη 4 αξρεία (elp) πνπ

δεκηνπξγήζεθαλ κε ην πξφγξακκα exe. Σα 4 απηά αξρεία αληηζηνηρνχλ ζηηο 4 ελφηεηεο

πνπ πεξηγξάθνληαη ζην παξάξηεκα 4. Γηα λα δείηε ην πεξηερφκελν ησλ αξρείσλ απηψλ ζα

πξέπεη λα έρεηε εγθαηεζηεκέλν ζηνλ ππνινγηζηή ζαο ην πξφγξακκα exe. Αλ ζέιεηε λα

ηξέμεηε ηελ εθαξκνγή απηή κέζσ ηνπ Mνodle ζα πξέπεη λα εμάγεηε ην πεξηερφκελν ησλ

αξρείσλ απηψλ ζε Scorm κέζσ ηνπ exe θαη ζηελ ζπλέρεηα λα ηα θνξηψζεηε ζην Moodle

(αθνινπζψληαο ηηο νδεγίεο ρξήζεο απφ θάπνην εγρεηξίδην ηνπ Moodle πνπ ζα βξείηε

ειεχζεξα ζην Internet).

Δπηπιένλ γηα δηεπθφιπλζε ησλ ρξεζηψλ πνπ δελ έρνπλ εγθαηεζηεκέλν ην πξφγξακκα exe

ζηνλ ππνινγηζηή ηνπο, ζην CD-ROM πεξηιακβάλνληαη αξρεία html πνπ κπνξνχλ λα

ηξέμνπλ κέζα απφ θάπνηoλ θπιινκεηξεηή ηζηνχ (WEB browser). Γηα λα εθηειέζεηε θάζε

θνξά κία απφ ηηο 4 ελφηεηεο ηεο εθαξκνγήο πνπ αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο κπνξείηε

λα «ηξέμεηε» ην αξρείν index.html πνπ βξίζθεηαη ζε θάζε έλα απφ ηα 4 directory. Γηα ηελ

ιεηηνπξγία ησλ βίληεν αξρείσλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηελ εθαξκνγή είλαη απαξαίηεηε ε

χπαξμε ηνπ Adobe Flash Player.

Page 109: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

109

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ 4. ΟΘΟΝΔ ΣΗ ΔΦΑΡΜΟΓΗ

Page 110: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

110

Α) Οθόνεσ από την ενότητα «πνευςτϊ μουςικϊ όργανα»

ΠΝΕΤΣΑ ΜΟΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

1. Ειςαγωγό

Page 111: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

111

1.1 Μουςικό

1.2 Προϋλευςη τησ μουςικόσ

Page 112: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

112

2. Η μουςικό ςτην αρχαύα Ελλϊδα

Page 113: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

113

2.1 Οι μούςεσ

2.2 Η μουςικό αγωγό ςτην αρχαύα Ελλϊδα

Page 114: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

114

2.3 Μουςικϊ όργανα των αρχαύων Ελλόνων

3. Μουςικϊ όργανα

Page 115: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

115

3.1 Πύνακασ με κατηγορύεσ μουςικών οργϊνων

Page 116: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

116

3.2 Πνευςτϊ μουςικϊ όργανα

Page 117: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

117

3.2.1 Ξύλινα πνευςτϊ

Page 118: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

118

3.2.1.1 Κλαρύνο

Page 119: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

119

3.2.1.2 Υλϊουτο

Page 120: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

120

3.2.1.3 Όμποε

Page 121: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

121

3.2.1.4. Υαγκότο

Page 122: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

122

3.2.1.5 αξόφωνο

Page 123: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

123

3.2.2 Φϊλκινα πνευςτϊ

Page 124: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

124

3.2.2.1 Σρομπϋτα

Page 125: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

125

3.2.2.2 Κόρνο

Page 126: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

126

3.2.2.3 Σρομπόνι

Page 127: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

127

3.2.2.4 Σούμπα

Page 128: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

128

3.3 Ανθρώπινη φωνό

Page 129: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

129

4. Βιβλιογραφύα

Page 130: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

130

Β) Οθόνεσ από την ενότητα «Αρχαύα Ελληνικϊ Πνευςτϊ»

ΑΡΦΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

,

1. Αρχαύα ελληνικϊ πνευςτϊ μουςικϊ όργανα

Page 131: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

131

1.1 Αυλόσ

Page 132: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

132

1.1.1 Ιςτορύα

Page 133: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

133

1.1.2 Καταςκευό

Page 134: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

134

Page 135: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

135

1.1.3 Εύδη αυλών

Page 136: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

136

1.1.4 Λατρεύα Διονύςου

Page 137: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

137

1.2 ύριγξ ό ςύριγγα

Page 138: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

138

Page 139: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

139

1.3 ϊλπιγγα

1.4 Ύδραυλοσ

Page 140: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

140

2.Βιβλιογραφύα

Page 141: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

141

Γ) Οθόνεσ από την ενότητα «φλϊουτο με ρϊμφοσ»

ΥΛΑΟΤΣΟ ΜΕ ΡΑΜΥΟ

1. Ειςαγωγό

Page 142: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

142

Page 143: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

143

1.1Προώςτορικϊ ευρόματα

Page 144: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

144

Page 145: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

145

2. Σο όνομα του φλϊουτου με ρϊμφοσ

Page 146: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

146

3. Η ιςτορύα του

Page 147: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

147

3.1 Μεςαύωνασ

Page 148: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

148

3.2 Αναγϋννηςη

Page 149: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

149

Page 150: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

150

Page 151: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

151

3.2.1 Σο φλϊουτο με ρϊμφοσ ςτη λογοτεχνύα

Page 152: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

152

3.3 Μπαρόκ

Page 153: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

153

Page 154: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

154

3.3.1 υνθϋτεσ φλϊουτου με ρϊμφοσ

Page 155: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

155

Page 156: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

156

Page 157: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

157

3.4 Η παρακμό

3.5 Η ςύγχρονη «αναγϋννηςη»

Page 158: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

158

Page 159: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

159

4. Καταςκευαςτϋσ

5. ύνολα φλϊουτου με ρϊμφοσ

Page 160: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

160

6. Φρόςη ςτα ςχολεύα

Page 161: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

161

7.Σρόποσ παιξύματοσ

8. Η οικογϋνεια τησ φλογϋρασ

Page 162: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

162

9. Η φλογϋρα ςτην Ελλϊδα (ποιμενικόσ αυλόσ)

Page 163: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

163

9.1 Παραδοςιακϊ ελληνικϊ όργανα

Page 164: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

164

10. Εικόνεσ αυλών από ϊλλουσ λαούσ

Page 165: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

165

11. Αςκόςεισ-Δραςτηριότητεσ

11.1 Υιδϊκι

11.2 Ερώτηςη ωςτού-Λϊθουσ

Page 166: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

166

11.3 υμπλόρωςη κενών

11.4 Αςκόςεισ πολλαπλόσ επιλογόσ

Page 167: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

167

11.5 Διαθεματικϋσ αςκόςεισ

Page 168: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

168

12. Βιβλιογραφύα

Page 169: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

169

Δ) Οθόνεσ από την ενότητα «παύζοντασ φλογϋρα»

ΠΑΙΖΟΝΣΑ ΥΛΟΓΕΡΑ

1. Ειςαγωγό

1.1 Έλεγχοσ πριν το παύξιμο

Page 170: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

170

1.2 υμβουλϋσ για ϋνα ςωςτό παύξιμο

1.3 Η φροντύδα τησ φλογϋρασ

Page 171: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

171

2. Σα χαρακτηριςτικϊ του όχου

Page 172: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

172

Page 173: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

173

2.1 Σονικό ύψοσ

Page 174: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

174

2.2 Ένταςη

Page 175: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

175

2.3 Διϊρκεια

2.4 Φροιϊ

Page 176: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

176

3. Σο τρϋνο τησ μουςικόσ/ Μϋτρο-Διαςτολό-Ρυθμόσ

Page 177: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

177

4. Μαθόματα φλογϋρασ

Page 178: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

178

4.1 Η νότα Ι

Page 179: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

179

Page 180: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

180

Page 181: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

181

Page 182: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

182

Page 183: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

183

4.2 Η νότα ΛΑ

Page 184: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

184

Page 185: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

185

4.3 Η νότα ΟΛ

Page 186: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

186

Page 187: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

187

4.4 Ανακατεύοντασ τισ νότεσ

Page 188: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

188

Page 189: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

189

Page 190: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

190

Page 191: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

191

Page 192: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

192

4.5 Προχωρώντασ…

Page 193: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

193

5. Βιβλιογραφύα

Page 194: Εξ αποστάσεως μουσική διδασκαλία

194