Καρκίνος του Προστάτη

Στέλιος Πανταζής

Ιατρός Ολιστικής Ιατρικής

Εισαγωγή

• Θάνατοι: 11,2/100000 (Ελλάδα)

ΕΠΙΠΤΩΣΗ

ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ

Παράγοντες Κινδύνου

• Οικογενειακό ιστορικό

• Ηλικία

• Αφρικανική φυλή

Screening

• ACS: PSA >50 χρ• Αν PSA>2,5ng/ml,

αλλά <4 τότε πρόσθεσε free PSA (όσο μικρότερο τόσο πιθανότερος ο καρκίνος)

• Δακτυλική >50 χρ• Σε υποψία: Διορθικό

US

Πρόληψη: άσκηση

• Δεν έχει αποδειχθεί σε μεγάλες μελέτες ότι μειώνει την πιθανότητα ανάπτηξης καρκίνου του προστάτη

• Μπορεί να μειώνει την επίπτωση του επιθετικού καρκίνου (βαρύτερης μορφής)

• Ελλείψει «παρενεργειών» και συνυπολογίζοντας τα υπόλοιπα οφέλη, πρέπει να προτείνεται ΠΑΝΤΑ

Πρόληψη: άγχος

• Δεν έχουν βρεθεί αρκετά πειστικά δεδομένα για συσχέτιση άγχους και καρκίνου του προστάτη

• Υπάρχουν χαλαρές συσχετίσεις μικρής ισχύος (αν και είναι δύσκολο να εξαχθούν δεδομένα με τις «κλασσικού τύπου» μελέτες)

• Αλλά, υπάρχουν σημαντικά στοιχεία για αρκετές μορφές καρκίνου,

• Άρα, μπορεί να συσταθεί συνυπολογίζοντας τα υπόλοιπα οφέλη (στην ποιότητα ζωής κτλ)

Πρόληψη: διαιτητικά λίπη

• Κορεσμένα λιπαρά: σημαντική μείωση

• Trans-λιπαρά: σημαντική μείωση (ακόμα κι των «καλών», όπως becel)

• Ω-3: αύξηση, ειδικά από ψάρια

Πρόληψη: Σόγια

• Η σόγια περιέχει ισοφλαβόνες

• Οι ισοφλαβόνες ΔΕΝ είναι βιοενεργές, αλλά

• ενεργοποιούνται στο έντερο από τα προβιοτικά

• Τα προϊόντα σόγια με «ζυμομένη» σόγια παρέχουν μεγαλύτερη ποσότητα βιοενεργών ισοφλαβονών

Πρόληψη: Σόγια

• Ο καρκίνος του προστάτη είναι σπάνιος στην Κίνα (28 φορές πιο συχνός στην Νορβηγία, 18 στην Αγγλία και 16 στην Αμερική)

Μακροχρόνια κατανάλωση σόγιας μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη

Πρόληψη: λιναρόσπορος

• Μειώνει την πιθανότητα του καρκίνου του προστάτη

• Αξία έχει μόνο ο φρεσκοτριμμένος

• Το λινέλαιο δεν είναι καλή λύση (μπορεί να είναι και επιβλαβές)

Πρόληψη: γαλακτοκομικά και ασβέστιο

• Συγκρουόμενα δεδομένα

• Δυσκολία στην εκτίμηση των δεδομένων

• Σύσταση: όχι μείωση του ασβεστίου

• Σύσταση: περιορισμός των γαλακτοκομικών πλούσιων σε λιπαρά (αν και ο περιορισμός των γαλακτοκομικών με διατήρηση της πρόσληψης ασβεστίου προβλέπεται να είναι ιδανικότερος)

Πρόληψη: ήλιος και βιτ. D

• Βιταμίνη D: χαλαρή σύνδεση (όμως αξιόλογη)

• Ήλιος: ισχυρή σύνδεση (αλλά, μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες)

• Σύσταση: δραστηριότητα ή άσκηση με ηλιοφάνεια (ο τέλειος συνδυασμός)

• Σύσταση: βιταμίνη D ως συμπλήρωμα δεν είναι αναγκαία (στην Ελλάδα)

Πρόληψη: βιταμίνη Ε και Σελήνιο

• Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα

• Δεν συνιστάται λήψη σκευασμάτων, αλλά πρέπει να είναι μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής

Πρόληψη: λυκοπένιο

• Λυκοπένιο: ισχυρό αντιοξειδωτικός και αντικαρκινικός παράγοντας

• Θερμοανθεκτικό• Βρίσκεται στις ντομάτες και σε κόκκινα φρούτα

και λαχανικά (καρπούζι, βερύκοκο)• Η κόκκινη σάλτσα περιέχει πιο βιοδιαθέσιμο

λυκοπένιο• Συστήνεται η πρόσληψη 2 μερίδων ½ κούπας

κόκκινης σάλτσας από ντομάτες την εβδομάδα

Πρόληψη: ρόδι

• Υπάρχουν σημαντικά προκλινικά δεδομένα (δηλαδή, όχι σε ανθρώπους)

• Συστήνεται να περιέχεται ως μέρος μίας πλούσιας και ισορροπημένης διατροφής

Πρόληψη: πράσινο τσάι

• Κατεχίνες και πολυφενόλες: ισχυροί αντιοξειδωτικοί και αντικαρκινικοί παράγοντες

• Η αντιοξειδωτική δράση 2 φλιτζανιών πράσινου τσαγιού είναι ανάλογη με αυτή από 4 μήλα, 7 ποτηριών χυμό πορτοκάλι και 20 ποτηριών χυμού μήλου

• Συστήνεται η μέτρια (2-4 φλιτζάνια) κατανάλωση πράσινου τσαγιού την ημέρα, ειδικά σε άτομα σε κίνδυνο (ιστορικό, ηλικία κτλ)

Πρόληψη: κουρκουμάς (turmeric)

• Πολύ αξιόλογα προκλινικά δεδομένα

• Αναμένονται κλινικές μελέτες• Συστήνεται λήψη στην τροφή• Αν ληφθεί ως συμπλήρωμα

καλύτερα να περιέχει πιπερίνη (από τον μαύρο πιπέρι) που αυξάνει δραματικά την πρόσληψη της κουρκουμίνης

Πρόληψη: φάρμακα

• Φιναστερίδη: κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία, αλλά οι συστάσεις είναι ακόμα στο «μπορεί…»

• Στατίνες: φαίνεται ότι μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου, αλλά ακόμα δεν μπορούν να γίνουν συστάσεις (αναμένονται προ-οπτικές μελέτες)

Θεραπεία

• Ολική προστατεκτομή: πιο συχνή

• Ακτινοθεραπεία: εναλλακτική ή πρόσθετη στην προστατεκτομή (πιθανόν λιγότερος παρενέργειες)

• Κρυοθεραπεία

• Βραχυθεραπεία

Συμπληρωματικές θεραπείες κατά την διάρκεια της Συμβατικής

• Χειρουργείο: διακοπή όλων των σκευασμάτων (βοτάνων, βιταμινών, ιχνοστοιχείων κτλ) τουλάχιστον 10 ημέρες πριν το χειρουργείο

• Ακτινοβολία: περιορισμός των συμπληρωμάτων στο 100% του RDA και αποφυγή αντιοξειδωτικών (μέχρι να δημοσιευθούν νεότερα δεδομένα)

• Χημειοθεραπεία: επιτρέπεται χρήση με προσοχή και ενημέρωση του ιατρού (όταν γνωρίζει..)

Συμπληρωματικές Θεραπείας

• Διατροφή: το βάρος σχετίζεται με την ποιότητα και την ποσότητα ζωής

• Λυκοπένιο από ντομάτες και σάλτσες

• Βελονισμός για πόνους

• Ομοιοπαθητική για ναυτία, ζαλάδες

Η Ζωή Μετά… τη Θεραπεία

• Όλο και νεότεροι οι πάσχοντες• Όλο και μακρύτερος ο αναμενόμενος βίος (άρα,

αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου)• Πολλοί άνδρες θα θεραπευθούν από την νόσο

και θα καταλήξουν από άλλες παθήσεις• Αναμενόμενα προβλήματα μετά την θεραπεία:

– Παρενέργειες την ορμονοθεραπείας– Ακράτεια ούρων– Διαταραχές στύσης– Οστική μάζα και άλλα

Ψυχοσυναισθηματική ΥγείαΔιαταραχές Διάθεσης• Μελαγχολία - Κατάθλιψη• Διαταραχές ύπνου• Αλλαγές στην όρεξη• Μειωμένη συγκέντρωση• Μειωμένη ενέργεια• Απώλεια ενδιαφέροντος• Ενοχές

• Απελπισία

Αγωγή: ψυχολογική υποστήριξη, ομοιοπαθητική, βοτανοθεραπευτική (προσοχή στις αλληλεπιδράσεις με την φαρμακευτική αγωγή), ψυχοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή (σε δύσκολες περιπτώσεις γιατί προκαλούν σεξουαλική ανικανότητα και ακράτεια ούρων και χειροτερεύουν τα προβλήματα που προκαλούν τα ψυχολογικά προβλήματα)

Νοητικοσωματικές (mind/body) Θεραπείες

• Στοχεύουν στις αλληλεπιδράσεις του εγκεφάλου, της νόησης, του σώματος και της συμπεριφοράς με στόχο την χρήση της νόησης στην επίδραση της σωματικής λειτουργίας και την προαγωγή της υγείας

• Θεραπείες:– Γνωσιακή ψυχοθεραπεία– Διαλογισμός– Ομάδες υποστήριξης– Ύπνωση– Γιόγκα– Τάι τσι– Χαλάρωση– Οραματισμός και άλλες

Εξάψεις

• Συχνά αναφέρεται ως η μεγαλύτερη ενόχληση• Εμφανίζεται στο 80% των ανδρών που

λαμβάνουν ορμονοθεραπεία• Αντιμετώπιση:

– Τρόπος ζωής: ελαφρά ρούχα, πολλά υγρά, αποφυγή καυτερών μπαχαρικών και μείωση του θερμοστάτη (ειδικά την νύκτα)

– Ορμονοθεραπεία– Μη-ορμονικές θεραπείες– Βελονισμός– Βοτανοθεραπεία και συμπληρώματα διατροφής

Εξάψεις: Ορμονοθεραπεία

• Οιστρογόνα– Θετικά: αποτελεσματική αγωγή– Αρνητικά: μπορεί να προκαλέσει γυναικομαστία και

ερεθισμό της θηλής, αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και θρομβοεμβολισμού

• Προγεστίνη– Θετικά: αποτελεσματική αγωγή– Αρνητικά: μπορεί να προκαλέσει εξέλιξη του

καρκίνου, κατακράτηση υγρών και νατρίου (προσοχή στην υπέρταση!) και αύξηση βάρους

Εξάψεις: μη-ορμονικές θεραπείες

• Αντικαταθλιπτικά: venlafaxine και paroxetine

• Για ήπια-μέτρια κατάσταση

• Αρνητικά: μπορεί να επιδεινώσουν ή να προκαλέσουν σεξουαλική ανικανότητα και ακράτεια ούρων

Εξάψεις: διατροφή (συμπληρώματα) και βοτανοθεραπεία

• Διατροφή:– Μέτρια αποτελέσματα, αλλά εξαιρετικά ασφαλή– Τριμμένος λιναρόσπορος (2 κουταλιές της σούπας

την ημέρα)– Προϊόντα σόγιας (ειδικά μετά από ζύμωση)

• Βοτανοθεραπευτική:– Εξαιρετικά αποτελέσματα με συνδυασμό

βαλσαμόχορτου (St John’s wort) και τσιμιτσιφούγκα (black cohosh) (αποφυγή σε σηαμντική ηπατική νόσο)

Εξάψεις: βελονισμός

• Εξαιρετικά ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος με μεγάλη αποδοχή από την επιστημονική κοινότητα

• Επιπρόσθετες θετικές επιδράσεις:– Στις διαταραχές ύπνου– Στην κόπωση– Στην ναυτία της χημειοθεραπείας– Στον πόνο και αλλού

Εξάψεις: ομοιοπαθητική

• Εξαιρετικά ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος

• Επιπρόσθετες θετικές επιδράσεις:– Στις διαταραχές της διάθεσης– Στις διαταραχές ύπνου– Στην κόπωση– Στην ναυτία της χημειοθεραπείας

Γυναικομαστία

• Εξαιρετικά ενοχλητικό και επώδυνο πρόβλημα• Ξεκινά από τον πρώτο χρόνο της

ορμονοθεραπείας και είναι αναστρέψιμο ΜΟΝΟ αρχικά

• Μετά τον πρώτο χρόνο εμφάνισης ΔΕΝ αναστρέφεται

• Συχνότητα εμφάνισης: 40-70%• Αντιμετώπιση: φαρμακευτική, ακτινοθεραπευτική

και χειρουργική

Ακράτεια ούρων

• Δυο φορές πιο συχνές με χειρουργική προστατεκτομή απ’ ότι με ακτινοθεραπεία

• Συντηρητική αντιμετώπιση: φαρμακευτική αγωγή, φυσικοθεραπείες και συσκευές ελέγχου ροής των ούρων

• Χειρουργική αντιμετώπιση• Συμπηρωματικές θεραπείες: αποφυγή

διουρητικών (αλκοόλ, καφές, τσάι κτλ), βιοανάδραση (biofeedback), βοτανοθεραπευτική

Στυτική δυσλειτουργία: συμβατική αγωγή

• Συχνό πρόβλημα με σημαντικές συναισθηματικές προεκτάσεις για το ζευγάρι

• Συντηρητική αγωγή: φαρμακευτική (από το στόμα, τοπικά ή με ένεση)

• Με συσκευές (αν αποτύχει η φαρμακευτική)• Χειρουργική: η τελευταία λύση

Στυτική δυσλειτουργία: συμπληρωματική αγωγή

• Ως πρώτης γραμμής θεραπείας ή συμπληρωματική σε βαρύτερες καταστάσεις

• Αλλαγή τρόπου ζωής: διακοπή καπνίσματος (βελονισμός), έλεγχος βάρους (βελονισμός, τεστ διατροφικής δυσανεξίας), άσκηση

• Συπμληρώματα διατροφής: προσθήκη βιταμίνης Ε στην αγωγή με αναστολείς PDE-5 (sildenafil, vardenafil, and tadalafil) αυξάνουν την αποτελεσματικότητα

• Βοτανοθεραπευτική: ginseng, yohibine, maca (προσοχή στα σκευάσματα του εμπορίου! Είναι συχνά «νοθευμένα» ή κακής ποιότητας)

• Βελονισμός: εξαιρετικά ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος με πολλά πρόσθετα οφέλη

Οστεοπόρωση

• Επιτάχυνση της απώλειας οστικής μάζας από την ορμονοθεραπεία

• Στα 4 έτη ορμονοθεραπείες >50% των ασθενών αναπτύσσει οστεοπόρωση

• Αλλαγή τρόπου ζωής: άσκηση, έλεγχο βάρους, διακοπή καπνίσματος και αλκοόλ

• Φαρμακευτική αγωγή• Συμπληρώματα διατροφής: ασβέστιο και

βιταμίνη D (για όλους όσους λαμβάνουν ορμονοθεραπεία)

Άσκηση

• Εξαιρετικά αποτελεσματική, ασφαλής θεραπεία με πολλά επιπρόσθετα οφέλη

• Προστατεύει από:– Οστεοπενία και οστεοπόρωση– Σαρκοπενία (απίσχναση)– Ψυχολογικές διαταραχές και διαταραχές ύπνου– Και άλλες παρενέργειες της θεραπείας

• Πρέπει να δοθεί έμφαση στην άσκηση με αντιστάσεις

Καρδιαγγειακή υγεία

• Τα άτομα που δεν θα καταλήξουν από την κύρια νόσο, θα καταλήξουν από καρδιαγγειακές παθήσεις (η συχνότερη αιτία θανάτου στους άντρες)

• Η ορμονοθεραπεία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο (έως και 20%)

• ΆΡΑ: είναι σημαντικό να περιορίσουμε τον κίνδυνο στους τροποποιήσιμους παράγοντες:– Σακχαρώδης διαβήτης– Έλεγχος βάρους– Διακοπή καπνίσματος– Υπερλιπιδαιμία (χοληστερίνη)

Διατροφή

• Περιορισμός των κορεσμένων λιπαρών

• Αποφυγή των trans-λιπαρών (ακόμα και αυτών που πλασάρονται ως ωφέλιμα)

• Αύξηση της κατανάλωσης ψαριών

• Στοχεύστε για σημαντική αύξηση της κατανάλωσης λαχανικών και φρούτων

• Διατηρήστε σωστό βάρος

Συμπληρώματα διατροφής

• Μελατονίνη

• Χυμός από ρόδι

• Συμπληρώματα με Ω-3 από ιχθυέλαια

• Πράσινο τσάι (ως ρόφημα και συμπλήρωμα διατροφής)