Επιδράσεις των κλιματικών Επιδράσεις των κλιματικών αλλαγών στη γεωργία και αλλαγών στη γεωργία και

προσαρμογή των προσαρμογή των συστημάτων παραγωγής σε συστημάτων παραγωγής σε

αυτέςαυτές

Καθηγητής Ανδρέας ΚαραμάνοςΚαθηγητής Ανδρέας ΚαραμάνοςΓεωπονικό Πανεπιστήμιο ΑθηνώνΓεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ορισμός κλιματικής αλλαγήςΟρισμός κλιματικής αλλαγής

η μακράς διάρκειας μεταβολή στις μέσες η μακράς διάρκειας μεταβολή στις μέσες καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε μια καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε μια περιοχή περιοχή

εκφράζονται από μεταβολέςεκφράζονται από μεταβολές::

-- στη μέση θερμοκρασία του αέρα στη μέση θερμοκρασία του αέρα

- - στα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματαστα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα

- - στον άνεμο κτλ.στον άνεμο κτλ.

ΑίτιαΑίτια

Εξωτερικά (μεταβολές στην ηλιακή ή Εξωτερικά (μεταβολές στην ηλιακή ή κοσμική ακτινοβολία, στην τροχιά της γης κοσμική ακτινοβολία, στην τροχιά της γης κτλ.)κτλ.)

Ανθρωπογενή (έκλυση αερίων Ανθρωπογενή (έκλυση αερίων θερμοκηπίου)θερμοκηπίου)

Φαινόμενο «θερμοκηπίου»Φαινόμενο «θερμοκηπίου»

Παγκόσμια θέρμανσηΠαγκόσμια θέρμανση::

- αύξηση της μέσης θερμοκρασίας από 1,5 – - αύξηση της μέσης θερμοκρασίας από 1,5 – 5,55,5οοCC μεταξύ 1990-2010 μεταξύ 1990-2010

Παράλληλες επιδράσειςΠαράλληλες επιδράσεις::

- διατάραξη κίνησης των βαρομετρικών - διατάραξη κίνησης των βαρομετρικών συστημάτωνσυστημάτων

- διατάραξη του υδρολογικού κύκλου- διατάραξη του υδρολογικού κύκλου

- τήξη των πάγων- τήξη των πάγων

- αύξηση συχνότητας ακραίων φαινομένων- αύξηση συχνότητας ακραίων φαινομένων

Στοιχεία κλιματικής αλλαγής που Στοιχεία κλιματικής αλλαγής που επηρεάζουν τη γεωργίαεπηρεάζουν τη γεωργία

Αύξηση θερμοκρασίας του αέραΑύξηση θερμοκρασίας του αέρα Αύξηση συγκέντρωσης Αύξηση συγκέντρωσης COCO22

Μεταβολή στο ύψος και στην κατανομή Μεταβολή στο ύψος και στην κατανομή των βροχοπτώσεωντων βροχοπτώσεων

Μεταβολή στην εξατμισοδιαπνοήΜεταβολή στην εξατμισοδιαπνοή Αύξηση συχνότητας ακραίων φαινομένωνΑύξηση συχνότητας ακραίων φαινομένων Ένταση της ερημοποίησηςΈνταση της ερημοποίησης

Δεδομένα για τη ΜεσόγειοΔεδομένα για τη Μεσόγειο

Ένταση βροχόπτωσης διαχρονικάΈνταση βροχόπτωσης διαχρονικά

Αύξηση θερμοκρασίας και φυτικά Αύξηση θερμοκρασίας και φυτικά χαρακτηριστικάχαρακτηριστικά

Επιτάχυνση των περισσότερων λειτουργιώνΕπιτάχυνση των περισσότερων λειτουργιών

Αύξηση θερμοκρασίας και φυτικά Αύξηση θερμοκρασίας και φυτικά χαρακτηριστικάχαρακτηριστικά

Αύξηση απωλειών σε ξηρά ουσία (αναπνοή)Αύξηση απωλειών σε ξηρά ουσία (αναπνοή)

Αύξηση θερμοκρασίας και φυτικά Αύξηση θερμοκρασίας και φυτικά χαρακτηριστικάχαρακτηριστικά

Μείωση βάρους καρπώνΜείωση βάρους καρπών

Αύξηση θερμοκρασίας και φυτικά Αύξηση θερμοκρασίας και φυτικά χαρακτηριστικάχαρακτηριστικά

Αύξηση του ρυθμού ανάπτυξηςΑύξηση του ρυθμού ανάπτυξης

Επιδράσεις θερμοκρασίας στη φαινολογίαΕπιδράσεις θερμοκρασίας στη φαινολογία

Αύξηση θερμοκρασίας και φυτικά Αύξηση θερμοκρασίας και φυτικά χαρακτηριστικάχαρακτηριστικά

ΕαρινοποίησηΕαρινοποίηση

Αύξηση Αύξηση [CO[CO22] ] και φυτικά χαρακτηριστικάκαι φυτικά χαρακτηριστικά

Θετική επίδραση στη φωτοσύνθεσηΘετική επίδραση στη φωτοσύνθεση

Αύξηση Αύξηση [CO[CO22] ] και φυτικά χαρακτηριστικάκαι φυτικά χαρακτηριστικά

Μείωση της φωτοαναπνοής (μόνο στα Μείωση της φωτοαναπνοής (μόνο στα CC33 φυτά)φυτά)

Αύξηση της καθαρής φωτοσύνθεσηςΑύξηση της καθαρής φωτοσύνθεσης

(φωτοσύνθεση – φωτοαναπνοή)(φωτοσύνθεση – φωτοαναπνοή)

Δηλαδή αύξηση του ισοζυγίου άνθρακαΔηλαδή αύξηση του ισοζυγίου άνθρακα

Η αύξηση της καθαρής φωτοσύνθεσης μειώνεται Η αύξηση της καθαρής φωτοσύνθεσης μειώνεται με την μακρά παραμονή σε αυξημένη με την μακρά παραμονή σε αυξημένη [CO[CO22]]

Αύξηση Αύξηση [CO[CO22] ] και φυτικά χαρακτηριστικάκαι φυτικά χαρακτηριστικά

Μείωση διαπνοής κατά 25-50% (μερικό κλείσιμο Μείωση διαπνοής κατά 25-50% (μερικό κλείσιμο των στοματίων)των στοματίων)

Αύξηση της αποτελεσματικότητας χρήσης νερού Αύξηση της αποτελεσματικότητας χρήσης νερού (water use efficiency, WUE):(water use efficiency, WUE):

WUE = g WUE = g ξηράς ουσίας / ξηράς ουσίας / g g αναλωθέντος νερού αναλωθέντος νερού

Αύξηση Αύξηση [CO[CO22] ] και και WUEWUE

Αλληλεπίδραση θερμοκρασίας και Αλληλεπίδραση θερμοκρασίας και [CO[CO22] ]

Αλληλεπίδραση θερμοκρασίας και Αλληλεπίδραση θερμοκρασίας και [CO[CO22]]

Επιδράσεις αυξημένων ελλειμμάτων νερούΕπιδράσεις αυξημένων ελλειμμάτων νερού

Αύξηση των απαιτήσεων σε άρδευση από Αύξηση των απαιτήσεων σε άρδευση από 5-20% μέχρι το 20805-20% μέχρι το 2080

Λιγότερο αρνητικές οι επιδράσεις έλλειψης Λιγότερο αρνητικές οι επιδράσεις έλλειψης νερού λόγω των θετικών επιδράσεων της νερού λόγω των θετικών επιδράσεων της αυξημένης αυξημένης [CO[CO22]: ]:

μείωση της διαπνοής και αύξηση του μείωση της διαπνοής και αύξηση του ριζικού συστήματοςριζικού συστήματος

Επιδράσεις ακραίων φαινομένωνΕπιδράσεις ακραίων φαινομένων(θερμοκρασίες, βροχοπτώσεις, ξηρασία κ.ά.) (θερμοκρασίες, βροχοπτώσεις, ξηρασία κ.ά.)

Σε συγκεκριμένα στάδια ανάπτυξης φυτώνΣε συγκεκριμένα στάδια ανάπτυξης φυτών Στη διεξαγωγή καλλιεργητικών εργασιώνΣτη διεξαγωγή καλλιεργητικών εργασιών Στη διάβρωση του εδάφουςΣτη διάβρωση του εδάφους Στην αλάτωση του εδάφουςΣτην αλάτωση του εδάφους

Επιδράσεις σε προσβολές ασθενειών, Επιδράσεις σε προσβολές ασθενειών, εχθρών και ζιζανίωνεχθρών και ζιζανίων

Η αύξηση θερμοκρασιών και Η αύξηση θερμοκρασιών και [CO[CO22] ] και της και της

συχνότητας ακραίων φαινομένων θα διευρύνει συχνότητας ακραίων φαινομένων θα διευρύνει την ένταση των προσβολών από τους τροπικούς την ένταση των προσβολών από τους τροπικούς προς μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτηπρος μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη

Αλλαγή στα πρότυπα ανταγωνισμού μεταξύ Αλλαγή στα πρότυπα ανταγωνισμού μεταξύ φυτών φυτών CC3 3 και και CC44

ΕρημοποίησηΕρημοποίηση

Καθορίζει τις Καθορίζει τις καλλιεργήσιμες εκτάσειςκαλλιεργήσιμες εκτάσεις και το και το παραγωγικό τους δυναμικόπαραγωγικό τους δυναμικό

Επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή μέσωΕπηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή μέσω::

- των έντονων βροχοπτώσεων- των έντονων βροχοπτώσεων

- των υψηλών θερμοκρασιών (αποδόμηση - των υψηλών θερμοκρασιών (αποδόμηση οργανικής ουσίας)οργανικής ουσίας)

- της αλάτωσης του εδάφους- της αλάτωσης του εδάφους

ΕρημοποίησηΕρημοποίηση(εκτίμηση επικινδυνότητας)(εκτίμηση επικινδυνότητας)

ΠροβλέψειςΠροβλέψεις

ΒασίζονταιΒασίζονται:: σε σενάρια κλιματικής αλλαγής (σε σενάρια κλιματικής αλλαγής (GISS, GISS,

GFDL, UKMO GFDL, UKMO κ.ά.)κ.ά.) σε εφαρμογή μοντέλων προσομοίωσης σε εφαρμογή μοντέλων προσομοίωσης

ανάπτυξης καλλιεργειών (ανάπτυξης καλλιεργειών (AFRC-wheat, AFRC-wheat, APSIM, CERES, CROPGRO, CropSyst, APSIM, CERES, CROPGRO, CropSyst, LINTULC, SIRIUS, CENTURY, EPIC LINTULC, SIRIUS, CENTURY, EPIC κτλ.)κτλ.)

Γενικές προβλέψειςΓενικές προβλέψεις

Μεσαία και μεγάλα γεωγραφικά πλάτηΜεσαία και μεγάλα γεωγραφικά πλάτη

- ελαφρά αύξηση των αποδόσεων (μέχρι 20%) - ελαφρά αύξηση των αποδόσεων (μέχρι 20%) λόγωλόγω::

αύξησης θερμοκρασίας (1-3αύξησης θερμοκρασίας (1-3οοCC) ) → διεύρυνση → διεύρυνση καλλιεργητικής περιόδουκαλλιεργητικής περιόδου

αύξησης της αύξησης της [CO[CO22]]

αύξησης της βροχόπτωσηςαύξησης της βροχόπτωσης

Γενικές προβλέψειςΓενικές προβλέψεις

Μικρά γεωγραφικά πλάτηΜικρά γεωγραφικά πλάτη

- - Μείωση των αποδόσεων (μέχρι 35%) λόγωΜείωση των αποδόσεων (μέχρι 35%) λόγω::

αρνητικών συνεπειών των αυξημένων θερμοκρασιών αρνητικών συνεπειών των αυξημένων θερμοκρασιών στην ανάπτυξη των φυτώνστην ανάπτυξη των φυτών

μείωσης των βροχοπτώσεωνμείωσης των βροχοπτώσεων

Δυνατότητες παρεμβάσεωνΔυνατότητες παρεμβάσεων

Επιλογή γενετικού υλικούΕπιλογή γενετικού υλικού Ρύθμιση χρόνου/εποχής σποράςΡύθμιση χρόνου/εποχής σποράς Πρακτική αρδεύσεωνΠρακτική αρδεύσεων Πρακτική λιπάνσεωνΠρακτική λιπάνσεων

Προβλέψεις αποδόσεων σιταριούΠροβλέψεις αποδόσεων σιταριού

Προβλέψεις αποδόσεων αραβοσίτουΠροβλέψεις αποδόσεων αραβοσίτου

Προβλέψεις αποδόσεων ρυζιούΠροβλέψεις αποδόσεων ρυζιού

ΣυμπεράσματαΣυμπεράσματα

Οι αναμενόμενες κλιματικές αλλαγές θα Οι αναμενόμενες κλιματικές αλλαγές θα επηρεάσουν τη γεωργική παραγωγή κυρίως επηρεάσουν τη γεωργική παραγωγή κυρίως μέσω υδατικών ελλειμμάτωνμέσω υδατικών ελλειμμάτων

Οι επιδράσεις μέσω θερμοκρασίας και Οι επιδράσεις μέσω θερμοκρασίας και [CO[CO22]] μπορεί να είναι θετικές ή αρνητικές, ανάλογα με μπορεί να είναι θετικές ή αρνητικές, ανάλογα με την καλλιέργειατην καλλιέργεια

Υπάρχουν δυνατότητες παρεμβάσεων για Υπάρχουν δυνατότητες παρεμβάσεων για αντιμετώπιση των επιδράσεων (επιλογή αντιμετώπιση των επιδράσεων (επιλογή γονοτύπων, εξορθολογισμός των αρδεύσεων, γονοτύπων, εξορθολογισμός των αρδεύσεων, ρύθμιση χρόνου σποράς κτλ.) ρύθμιση χρόνου σποράς κτλ.)

Ευχαριστώ για την προσοχή σαςΕυχαριστώ για την προσοχή σας