ΙΑ 11

Μάθημα 4

Ο 7ος αιώνας πΧ

Ευρυδίκη Κεφαλίδου

Εμπορικές σχέσεις με την ακτή της Συρίας και της Παλαιστίνης = ήδη από την Εποχή του Χαλκού

Πιο στενές επαφές = ξαναρχίζουν ήδη από τον 9ο αιώνα πΧκυρίως με τη Συρία και τη Μεσοποταμία

Μεταφέρονται Πολύτιμες πρώτες ύλες και αξιόλογα έργα τέχνης Ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες

Εγκατάσταση Φοινίκων στην Κύπρο (Κίτιο και στη Σαλαμίνα)

Τέλος 8ου αιώνα και εξής έχουμε και γραπτές μαρτυρίες Ομηρικά έπη = Ταξίδια πλοία Φοίνικες και άλλοι έμποροι

(από το τέλος της 2ης χιλιετίας -Ὀδύσσεια)Ησίοδος Θεογονία = πολλά στοιχεία που προέρχονται από τους μύθους

και τη λογοτεχνία της Μεσοποταμίας και της Συρίας

O 7ος αιώνας πΧΠρώιμη Αρχαϊκή ή Δαιδαλική ή Ανατολίζουσα περίοδος

Εμπορικές και πολιτιστικές ανταλλαγές ndash επαφές των Ελλήνων με την Εγγύς Ανατολή

Ελληνικές και φοινικικές αποικίες γύρω στο 550 πΧμετά την ολοκλήρωση του λεγόμενου lsquoΔευτέρου Αποικισμούrsquo ndash οι πρώτες ανάλογες μετακινήσεις τοποθετούνται αμέσως μετά τα Τρωικά και ουσιαστικά δεν σταμάτησαν καθόλουhellip απλώς υπήρχαν περίοδοι που ήταν πιο μαζικές και έντονες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Α

Σύνολο χάλκινων έργων από το Ιδαίον Άντρο της Κρήτης

Μύθος = εκεί είχε κρύψει τον νεογέννητο Δία η μητέρα του η Ρέαγια να τον σώσει από τον αδηφάγο πατέρα του τον Κρόνο

Τον νεαρό θεό προστάτευαν οι Κορύβαντες πολεμιστές που χτυπούσαν τις ασπίδες τους για να καλύψουν το κλάμα του βρέφους

Σημαντικές οι χάλκινες laquoασπίδεςraquo του Ιδαίου Το παλαιότερο εύρημα ένας χάλκινος δίσκος που ίσως χρησίμευεως τύμπανοσε λατρευτικές τελετές(μάλλον στα μέσα του 8ου αι πΧ)

Συριακά νέο-χετιτικά ανάγλυφα

Ιδαίο Άντροχάλκινος δίσκος

Ιδαίον Άντρο

Ασπίδες

H πλειονότητα των χάλκινων και των χρυσώντου Ιδαίου Άντρου πρέπει να κατασκευάστηκε στην Κρήτηειδικά για το ιερό Ωστόσο το θεματολόγιο και η τεχνοτροπίατων ανάγλυφων παραστάσεων έρχονται κατευθείαν από την Ανατολή

Φτερωτοί δαίμονες άγρια ζώα σκηνές κυνηγιού και μάχης έχουν τα πρότυπά τους στην τέχνητης Μεσοποταμίας και της ΣυρίαςΆρα οι τεχνίτες που τα κατασκεύασανείτε κατάγονταν από τις περιοχές αυτέςείτε είχαν μάθει εκεί την τέχνη τους

Colossal statue of a human-faced winged bull a protective divine being known as lamassuto the Assyrians Is one of a pair guarding a gatewayof Sargons capital city of Dur-Šarruken

Louvre (750-700 BC)

Plaque with sphinxes 9thndash8th century BC NeondashAssyrian period Syrian styleArslan Tash() Syria

Ivory with traces of gold foil (N Y ndash MMA)

Ιδαίον Άντρο

Β1 Πρώτο μισό του 7ου αιώνα πΧ = 700 - 650 πΧ

Α) τα δάνεια από τον πολιτισμό και την τέχνη της Συρίας και της Μεσοποταμίαςπολλαπλασιάζονται

ταυτοχρὀνως όμως

Β) τα δάνεια αφομοιώνονται διότι οι Έλληνες τεχνίτεςτα προσαρμόζουν στις δικές τους αντιλήψεις και αισθητικές αρχές

Έτσι δημιουργείται και εξαπλώνεται γρήγορα σε όλη την Ελλάδα (με αρκετές τοπικές παραλλαγές)

μια τεχνοτροπία που την ονομάζουμε ανατολίζουσα

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Β2 Μετά τα μέσα του 7ου αι πΧ =650 -600 πΧ

Εμφανίζονται οι πρώτες σαφείς επιδράσεις από την αιγυπτιακή τέχνη Ανάλογες εξελίξεις παρατηρούμε και αλλού ιδιαίτερα στην κεντρική Ιταλία όπου κατοικούσαν οι Ετρούσκοι λαός που είχε αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο

Το εμπόριο και ο αποικισμός συνέτειναν στην ευρεία και γρήγορη διάδοσηνέων καλλιτεχνικών τάσεων και ιδεών

ΠΡΟΣΟΧΗ = Οι καινοτομίες δεν είναι μόνο αισθητικές δηλαδή όχι μόνο νέα στυλ hellipαλλά

αναπτύσσονται παράλληλα και νέες τεχνικές λχ για την κατεργασία του λίθου και του χαλκού

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΠολλά από τα ανατολικά πρότυπα έχουν χαθεί για πάντα ndashκαι από τα πιο σημαντικά ανάμεσά τους είναι τα πολυτελή διακοσμημένα υφάσματα που οι Έλληνες και οι Φοίνικες έμποροι έφερναν από τις χώρες της Ανατολής

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Ενδεικτική για την επικράτηση των ανατολικών προτύπων είναι η εμφάνιση στα σημαντικότερα ελληνικά ιεράενός νέου τόπου χάλκινου λέβηταπου έρχεται από τη βόρεια Συρία και αρχίζει να υποκαθιστά ήδη από το τέλος του 8ου αιώνα πΧ τους τρίποδες της γεωμετρικής εποχής (που είχαν πόδια καρφωμένα στο σώμα) Οι νέοι λέβητες τοποθετούνται επάνωσε ανεξάρτητες τριποδικές ή κωνικές βάσεις (υπόστατα) από χάλκινο έλασμα και διακοσμούνται με προτομές ζώων ή μυθικών όντων (κυρίως γρυπών) που χυτεύονται χωριστάκαι τοποθετούνται γύρω από το στόμιο τους

Στα παλαιότερα συριακά παραδείγματα τέτοιων λεβήτων οι προτομέςείναι σφυρήλατες και όχι χυτές

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Aποκατάστασηασσυριακού

χάλκινου λέβητα και υπόστατου

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Ελληνικές και φοινικικές αποικίες γύρω στο 550 πΧμετά την ολοκλήρωση του λεγόμενου lsquoΔευτέρου Αποικισμούrsquo ndash οι πρώτες ανάλογες μετακινήσεις τοποθετούνται αμέσως μετά τα Τρωικά και ουσιαστικά δεν σταμάτησαν καθόλουhellip απλώς υπήρχαν περίοδοι που ήταν πιο μαζικές και έντονες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Α

Σύνολο χάλκινων έργων από το Ιδαίον Άντρο της Κρήτης

Μύθος = εκεί είχε κρύψει τον νεογέννητο Δία η μητέρα του η Ρέαγια να τον σώσει από τον αδηφάγο πατέρα του τον Κρόνο

Τον νεαρό θεό προστάτευαν οι Κορύβαντες πολεμιστές που χτυπούσαν τις ασπίδες τους για να καλύψουν το κλάμα του βρέφους

Σημαντικές οι χάλκινες laquoασπίδεςraquo του Ιδαίου Το παλαιότερο εύρημα ένας χάλκινος δίσκος που ίσως χρησίμευεως τύμπανοσε λατρευτικές τελετές(μάλλον στα μέσα του 8ου αι πΧ)

Συριακά νέο-χετιτικά ανάγλυφα

Ιδαίο Άντροχάλκινος δίσκος

Ιδαίον Άντρο

Ασπίδες

H πλειονότητα των χάλκινων και των χρυσώντου Ιδαίου Άντρου πρέπει να κατασκευάστηκε στην Κρήτηειδικά για το ιερό Ωστόσο το θεματολόγιο και η τεχνοτροπίατων ανάγλυφων παραστάσεων έρχονται κατευθείαν από την Ανατολή

Φτερωτοί δαίμονες άγρια ζώα σκηνές κυνηγιού και μάχης έχουν τα πρότυπά τους στην τέχνητης Μεσοποταμίας και της ΣυρίαςΆρα οι τεχνίτες που τα κατασκεύασανείτε κατάγονταν από τις περιοχές αυτέςείτε είχαν μάθει εκεί την τέχνη τους

Colossal statue of a human-faced winged bull a protective divine being known as lamassuto the Assyrians Is one of a pair guarding a gatewayof Sargons capital city of Dur-Šarruken

Louvre (750-700 BC)

Plaque with sphinxes 9thndash8th century BC NeondashAssyrian period Syrian styleArslan Tash() Syria

Ivory with traces of gold foil (N Y ndash MMA)

Ιδαίον Άντρο

Β1 Πρώτο μισό του 7ου αιώνα πΧ = 700 - 650 πΧ

Α) τα δάνεια από τον πολιτισμό και την τέχνη της Συρίας και της Μεσοποταμίαςπολλαπλασιάζονται

ταυτοχρὀνως όμως

Β) τα δάνεια αφομοιώνονται διότι οι Έλληνες τεχνίτεςτα προσαρμόζουν στις δικές τους αντιλήψεις και αισθητικές αρχές

Έτσι δημιουργείται και εξαπλώνεται γρήγορα σε όλη την Ελλάδα (με αρκετές τοπικές παραλλαγές)

μια τεχνοτροπία που την ονομάζουμε ανατολίζουσα

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Β2 Μετά τα μέσα του 7ου αι πΧ =650 -600 πΧ

Εμφανίζονται οι πρώτες σαφείς επιδράσεις από την αιγυπτιακή τέχνη Ανάλογες εξελίξεις παρατηρούμε και αλλού ιδιαίτερα στην κεντρική Ιταλία όπου κατοικούσαν οι Ετρούσκοι λαός που είχε αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο

Το εμπόριο και ο αποικισμός συνέτειναν στην ευρεία και γρήγορη διάδοσηνέων καλλιτεχνικών τάσεων και ιδεών

ΠΡΟΣΟΧΗ = Οι καινοτομίες δεν είναι μόνο αισθητικές δηλαδή όχι μόνο νέα στυλ hellipαλλά

αναπτύσσονται παράλληλα και νέες τεχνικές λχ για την κατεργασία του λίθου και του χαλκού

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΠολλά από τα ανατολικά πρότυπα έχουν χαθεί για πάντα ndashκαι από τα πιο σημαντικά ανάμεσά τους είναι τα πολυτελή διακοσμημένα υφάσματα που οι Έλληνες και οι Φοίνικες έμποροι έφερναν από τις χώρες της Ανατολής

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Ενδεικτική για την επικράτηση των ανατολικών προτύπων είναι η εμφάνιση στα σημαντικότερα ελληνικά ιεράενός νέου τόπου χάλκινου λέβηταπου έρχεται από τη βόρεια Συρία και αρχίζει να υποκαθιστά ήδη από το τέλος του 8ου αιώνα πΧ τους τρίποδες της γεωμετρικής εποχής (που είχαν πόδια καρφωμένα στο σώμα) Οι νέοι λέβητες τοποθετούνται επάνωσε ανεξάρτητες τριποδικές ή κωνικές βάσεις (υπόστατα) από χάλκινο έλασμα και διακοσμούνται με προτομές ζώων ή μυθικών όντων (κυρίως γρυπών) που χυτεύονται χωριστάκαι τοποθετούνται γύρω από το στόμιο τους

Στα παλαιότερα συριακά παραδείγματα τέτοιων λεβήτων οι προτομέςείναι σφυρήλατες και όχι χυτές

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Aποκατάστασηασσυριακού

χάλκινου λέβητα και υπόστατου

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Α

Σύνολο χάλκινων έργων από το Ιδαίον Άντρο της Κρήτης

Μύθος = εκεί είχε κρύψει τον νεογέννητο Δία η μητέρα του η Ρέαγια να τον σώσει από τον αδηφάγο πατέρα του τον Κρόνο

Τον νεαρό θεό προστάτευαν οι Κορύβαντες πολεμιστές που χτυπούσαν τις ασπίδες τους για να καλύψουν το κλάμα του βρέφους

Σημαντικές οι χάλκινες laquoασπίδεςraquo του Ιδαίου Το παλαιότερο εύρημα ένας χάλκινος δίσκος που ίσως χρησίμευεως τύμπανοσε λατρευτικές τελετές(μάλλον στα μέσα του 8ου αι πΧ)

Συριακά νέο-χετιτικά ανάγλυφα

Ιδαίο Άντροχάλκινος δίσκος

Ιδαίον Άντρο

Ασπίδες

H πλειονότητα των χάλκινων και των χρυσώντου Ιδαίου Άντρου πρέπει να κατασκευάστηκε στην Κρήτηειδικά για το ιερό Ωστόσο το θεματολόγιο και η τεχνοτροπίατων ανάγλυφων παραστάσεων έρχονται κατευθείαν από την Ανατολή

Φτερωτοί δαίμονες άγρια ζώα σκηνές κυνηγιού και μάχης έχουν τα πρότυπά τους στην τέχνητης Μεσοποταμίας και της ΣυρίαςΆρα οι τεχνίτες που τα κατασκεύασανείτε κατάγονταν από τις περιοχές αυτέςείτε είχαν μάθει εκεί την τέχνη τους

Colossal statue of a human-faced winged bull a protective divine being known as lamassuto the Assyrians Is one of a pair guarding a gatewayof Sargons capital city of Dur-Šarruken

Louvre (750-700 BC)

Plaque with sphinxes 9thndash8th century BC NeondashAssyrian period Syrian styleArslan Tash() Syria

Ivory with traces of gold foil (N Y ndash MMA)

Ιδαίον Άντρο

Β1 Πρώτο μισό του 7ου αιώνα πΧ = 700 - 650 πΧ

Α) τα δάνεια από τον πολιτισμό και την τέχνη της Συρίας και της Μεσοποταμίαςπολλαπλασιάζονται

ταυτοχρὀνως όμως

Β) τα δάνεια αφομοιώνονται διότι οι Έλληνες τεχνίτεςτα προσαρμόζουν στις δικές τους αντιλήψεις και αισθητικές αρχές

Έτσι δημιουργείται και εξαπλώνεται γρήγορα σε όλη την Ελλάδα (με αρκετές τοπικές παραλλαγές)

μια τεχνοτροπία που την ονομάζουμε ανατολίζουσα

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Β2 Μετά τα μέσα του 7ου αι πΧ =650 -600 πΧ

Εμφανίζονται οι πρώτες σαφείς επιδράσεις από την αιγυπτιακή τέχνη Ανάλογες εξελίξεις παρατηρούμε και αλλού ιδιαίτερα στην κεντρική Ιταλία όπου κατοικούσαν οι Ετρούσκοι λαός που είχε αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο

Το εμπόριο και ο αποικισμός συνέτειναν στην ευρεία και γρήγορη διάδοσηνέων καλλιτεχνικών τάσεων και ιδεών

ΠΡΟΣΟΧΗ = Οι καινοτομίες δεν είναι μόνο αισθητικές δηλαδή όχι μόνο νέα στυλ hellipαλλά

αναπτύσσονται παράλληλα και νέες τεχνικές λχ για την κατεργασία του λίθου και του χαλκού

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΠολλά από τα ανατολικά πρότυπα έχουν χαθεί για πάντα ndashκαι από τα πιο σημαντικά ανάμεσά τους είναι τα πολυτελή διακοσμημένα υφάσματα που οι Έλληνες και οι Φοίνικες έμποροι έφερναν από τις χώρες της Ανατολής

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Ενδεικτική για την επικράτηση των ανατολικών προτύπων είναι η εμφάνιση στα σημαντικότερα ελληνικά ιεράενός νέου τόπου χάλκινου λέβηταπου έρχεται από τη βόρεια Συρία και αρχίζει να υποκαθιστά ήδη από το τέλος του 8ου αιώνα πΧ τους τρίποδες της γεωμετρικής εποχής (που είχαν πόδια καρφωμένα στο σώμα) Οι νέοι λέβητες τοποθετούνται επάνωσε ανεξάρτητες τριποδικές ή κωνικές βάσεις (υπόστατα) από χάλκινο έλασμα και διακοσμούνται με προτομές ζώων ή μυθικών όντων (κυρίως γρυπών) που χυτεύονται χωριστάκαι τοποθετούνται γύρω από το στόμιο τους

Στα παλαιότερα συριακά παραδείγματα τέτοιων λεβήτων οι προτομέςείναι σφυρήλατες και όχι χυτές

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Aποκατάστασηασσυριακού

χάλκινου λέβητα και υπόστατου

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Συριακά νέο-χετιτικά ανάγλυφα

Ιδαίο Άντροχάλκινος δίσκος

Ιδαίον Άντρο

Ασπίδες

H πλειονότητα των χάλκινων και των χρυσώντου Ιδαίου Άντρου πρέπει να κατασκευάστηκε στην Κρήτηειδικά για το ιερό Ωστόσο το θεματολόγιο και η τεχνοτροπίατων ανάγλυφων παραστάσεων έρχονται κατευθείαν από την Ανατολή

Φτερωτοί δαίμονες άγρια ζώα σκηνές κυνηγιού και μάχης έχουν τα πρότυπά τους στην τέχνητης Μεσοποταμίας και της ΣυρίαςΆρα οι τεχνίτες που τα κατασκεύασανείτε κατάγονταν από τις περιοχές αυτέςείτε είχαν μάθει εκεί την τέχνη τους

Colossal statue of a human-faced winged bull a protective divine being known as lamassuto the Assyrians Is one of a pair guarding a gatewayof Sargons capital city of Dur-Šarruken

Louvre (750-700 BC)

Plaque with sphinxes 9thndash8th century BC NeondashAssyrian period Syrian styleArslan Tash() Syria

Ivory with traces of gold foil (N Y ndash MMA)

Ιδαίον Άντρο

Β1 Πρώτο μισό του 7ου αιώνα πΧ = 700 - 650 πΧ

Α) τα δάνεια από τον πολιτισμό και την τέχνη της Συρίας και της Μεσοποταμίαςπολλαπλασιάζονται

ταυτοχρὀνως όμως

Β) τα δάνεια αφομοιώνονται διότι οι Έλληνες τεχνίτεςτα προσαρμόζουν στις δικές τους αντιλήψεις και αισθητικές αρχές

Έτσι δημιουργείται και εξαπλώνεται γρήγορα σε όλη την Ελλάδα (με αρκετές τοπικές παραλλαγές)

μια τεχνοτροπία που την ονομάζουμε ανατολίζουσα

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Β2 Μετά τα μέσα του 7ου αι πΧ =650 -600 πΧ

Εμφανίζονται οι πρώτες σαφείς επιδράσεις από την αιγυπτιακή τέχνη Ανάλογες εξελίξεις παρατηρούμε και αλλού ιδιαίτερα στην κεντρική Ιταλία όπου κατοικούσαν οι Ετρούσκοι λαός που είχε αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο

Το εμπόριο και ο αποικισμός συνέτειναν στην ευρεία και γρήγορη διάδοσηνέων καλλιτεχνικών τάσεων και ιδεών

ΠΡΟΣΟΧΗ = Οι καινοτομίες δεν είναι μόνο αισθητικές δηλαδή όχι μόνο νέα στυλ hellipαλλά

αναπτύσσονται παράλληλα και νέες τεχνικές λχ για την κατεργασία του λίθου και του χαλκού

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΠολλά από τα ανατολικά πρότυπα έχουν χαθεί για πάντα ndashκαι από τα πιο σημαντικά ανάμεσά τους είναι τα πολυτελή διακοσμημένα υφάσματα που οι Έλληνες και οι Φοίνικες έμποροι έφερναν από τις χώρες της Ανατολής

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Ενδεικτική για την επικράτηση των ανατολικών προτύπων είναι η εμφάνιση στα σημαντικότερα ελληνικά ιεράενός νέου τόπου χάλκινου λέβηταπου έρχεται από τη βόρεια Συρία και αρχίζει να υποκαθιστά ήδη από το τέλος του 8ου αιώνα πΧ τους τρίποδες της γεωμετρικής εποχής (που είχαν πόδια καρφωμένα στο σώμα) Οι νέοι λέβητες τοποθετούνται επάνωσε ανεξάρτητες τριποδικές ή κωνικές βάσεις (υπόστατα) από χάλκινο έλασμα και διακοσμούνται με προτομές ζώων ή μυθικών όντων (κυρίως γρυπών) που χυτεύονται χωριστάκαι τοποθετούνται γύρω από το στόμιο τους

Στα παλαιότερα συριακά παραδείγματα τέτοιων λεβήτων οι προτομέςείναι σφυρήλατες και όχι χυτές

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Aποκατάστασηασσυριακού

χάλκινου λέβητα και υπόστατου

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Ιδαίον Άντρο

Ασπίδες

H πλειονότητα των χάλκινων και των χρυσώντου Ιδαίου Άντρου πρέπει να κατασκευάστηκε στην Κρήτηειδικά για το ιερό Ωστόσο το θεματολόγιο και η τεχνοτροπίατων ανάγλυφων παραστάσεων έρχονται κατευθείαν από την Ανατολή

Φτερωτοί δαίμονες άγρια ζώα σκηνές κυνηγιού και μάχης έχουν τα πρότυπά τους στην τέχνητης Μεσοποταμίας και της ΣυρίαςΆρα οι τεχνίτες που τα κατασκεύασανείτε κατάγονταν από τις περιοχές αυτέςείτε είχαν μάθει εκεί την τέχνη τους

Colossal statue of a human-faced winged bull a protective divine being known as lamassuto the Assyrians Is one of a pair guarding a gatewayof Sargons capital city of Dur-Šarruken

Louvre (750-700 BC)

Plaque with sphinxes 9thndash8th century BC NeondashAssyrian period Syrian styleArslan Tash() Syria

Ivory with traces of gold foil (N Y ndash MMA)

Ιδαίον Άντρο

Β1 Πρώτο μισό του 7ου αιώνα πΧ = 700 - 650 πΧ

Α) τα δάνεια από τον πολιτισμό και την τέχνη της Συρίας και της Μεσοποταμίαςπολλαπλασιάζονται

ταυτοχρὀνως όμως

Β) τα δάνεια αφομοιώνονται διότι οι Έλληνες τεχνίτεςτα προσαρμόζουν στις δικές τους αντιλήψεις και αισθητικές αρχές

Έτσι δημιουργείται και εξαπλώνεται γρήγορα σε όλη την Ελλάδα (με αρκετές τοπικές παραλλαγές)

μια τεχνοτροπία που την ονομάζουμε ανατολίζουσα

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Β2 Μετά τα μέσα του 7ου αι πΧ =650 -600 πΧ

Εμφανίζονται οι πρώτες σαφείς επιδράσεις από την αιγυπτιακή τέχνη Ανάλογες εξελίξεις παρατηρούμε και αλλού ιδιαίτερα στην κεντρική Ιταλία όπου κατοικούσαν οι Ετρούσκοι λαός που είχε αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο

Το εμπόριο και ο αποικισμός συνέτειναν στην ευρεία και γρήγορη διάδοσηνέων καλλιτεχνικών τάσεων και ιδεών

ΠΡΟΣΟΧΗ = Οι καινοτομίες δεν είναι μόνο αισθητικές δηλαδή όχι μόνο νέα στυλ hellipαλλά

αναπτύσσονται παράλληλα και νέες τεχνικές λχ για την κατεργασία του λίθου και του χαλκού

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΠολλά από τα ανατολικά πρότυπα έχουν χαθεί για πάντα ndashκαι από τα πιο σημαντικά ανάμεσά τους είναι τα πολυτελή διακοσμημένα υφάσματα που οι Έλληνες και οι Φοίνικες έμποροι έφερναν από τις χώρες της Ανατολής

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Ενδεικτική για την επικράτηση των ανατολικών προτύπων είναι η εμφάνιση στα σημαντικότερα ελληνικά ιεράενός νέου τόπου χάλκινου λέβηταπου έρχεται από τη βόρεια Συρία και αρχίζει να υποκαθιστά ήδη από το τέλος του 8ου αιώνα πΧ τους τρίποδες της γεωμετρικής εποχής (που είχαν πόδια καρφωμένα στο σώμα) Οι νέοι λέβητες τοποθετούνται επάνωσε ανεξάρτητες τριποδικές ή κωνικές βάσεις (υπόστατα) από χάλκινο έλασμα και διακοσμούνται με προτομές ζώων ή μυθικών όντων (κυρίως γρυπών) που χυτεύονται χωριστάκαι τοποθετούνται γύρω από το στόμιο τους

Στα παλαιότερα συριακά παραδείγματα τέτοιων λεβήτων οι προτομέςείναι σφυρήλατες και όχι χυτές

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Aποκατάστασηασσυριακού

χάλκινου λέβητα και υπόστατου

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

H πλειονότητα των χάλκινων και των χρυσώντου Ιδαίου Άντρου πρέπει να κατασκευάστηκε στην Κρήτηειδικά για το ιερό Ωστόσο το θεματολόγιο και η τεχνοτροπίατων ανάγλυφων παραστάσεων έρχονται κατευθείαν από την Ανατολή

Φτερωτοί δαίμονες άγρια ζώα σκηνές κυνηγιού και μάχης έχουν τα πρότυπά τους στην τέχνητης Μεσοποταμίας και της ΣυρίαςΆρα οι τεχνίτες που τα κατασκεύασανείτε κατάγονταν από τις περιοχές αυτέςείτε είχαν μάθει εκεί την τέχνη τους

Colossal statue of a human-faced winged bull a protective divine being known as lamassuto the Assyrians Is one of a pair guarding a gatewayof Sargons capital city of Dur-Šarruken

Louvre (750-700 BC)

Plaque with sphinxes 9thndash8th century BC NeondashAssyrian period Syrian styleArslan Tash() Syria

Ivory with traces of gold foil (N Y ndash MMA)

Ιδαίον Άντρο

Β1 Πρώτο μισό του 7ου αιώνα πΧ = 700 - 650 πΧ

Α) τα δάνεια από τον πολιτισμό και την τέχνη της Συρίας και της Μεσοποταμίαςπολλαπλασιάζονται

ταυτοχρὀνως όμως

Β) τα δάνεια αφομοιώνονται διότι οι Έλληνες τεχνίτεςτα προσαρμόζουν στις δικές τους αντιλήψεις και αισθητικές αρχές

Έτσι δημιουργείται και εξαπλώνεται γρήγορα σε όλη την Ελλάδα (με αρκετές τοπικές παραλλαγές)

μια τεχνοτροπία που την ονομάζουμε ανατολίζουσα

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Β2 Μετά τα μέσα του 7ου αι πΧ =650 -600 πΧ

Εμφανίζονται οι πρώτες σαφείς επιδράσεις από την αιγυπτιακή τέχνη Ανάλογες εξελίξεις παρατηρούμε και αλλού ιδιαίτερα στην κεντρική Ιταλία όπου κατοικούσαν οι Ετρούσκοι λαός που είχε αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο

Το εμπόριο και ο αποικισμός συνέτειναν στην ευρεία και γρήγορη διάδοσηνέων καλλιτεχνικών τάσεων και ιδεών

ΠΡΟΣΟΧΗ = Οι καινοτομίες δεν είναι μόνο αισθητικές δηλαδή όχι μόνο νέα στυλ hellipαλλά

αναπτύσσονται παράλληλα και νέες τεχνικές λχ για την κατεργασία του λίθου και του χαλκού

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΠολλά από τα ανατολικά πρότυπα έχουν χαθεί για πάντα ndashκαι από τα πιο σημαντικά ανάμεσά τους είναι τα πολυτελή διακοσμημένα υφάσματα που οι Έλληνες και οι Φοίνικες έμποροι έφερναν από τις χώρες της Ανατολής

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Ενδεικτική για την επικράτηση των ανατολικών προτύπων είναι η εμφάνιση στα σημαντικότερα ελληνικά ιεράενός νέου τόπου χάλκινου λέβηταπου έρχεται από τη βόρεια Συρία και αρχίζει να υποκαθιστά ήδη από το τέλος του 8ου αιώνα πΧ τους τρίποδες της γεωμετρικής εποχής (που είχαν πόδια καρφωμένα στο σώμα) Οι νέοι λέβητες τοποθετούνται επάνωσε ανεξάρτητες τριποδικές ή κωνικές βάσεις (υπόστατα) από χάλκινο έλασμα και διακοσμούνται με προτομές ζώων ή μυθικών όντων (κυρίως γρυπών) που χυτεύονται χωριστάκαι τοποθετούνται γύρω από το στόμιο τους

Στα παλαιότερα συριακά παραδείγματα τέτοιων λεβήτων οι προτομέςείναι σφυρήλατες και όχι χυτές

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Aποκατάστασηασσυριακού

χάλκινου λέβητα και υπόστατου

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Colossal statue of a human-faced winged bull a protective divine being known as lamassuto the Assyrians Is one of a pair guarding a gatewayof Sargons capital city of Dur-Šarruken

Louvre (750-700 BC)

Plaque with sphinxes 9thndash8th century BC NeondashAssyrian period Syrian styleArslan Tash() Syria

Ivory with traces of gold foil (N Y ndash MMA)

Ιδαίον Άντρο

Β1 Πρώτο μισό του 7ου αιώνα πΧ = 700 - 650 πΧ

Α) τα δάνεια από τον πολιτισμό και την τέχνη της Συρίας και της Μεσοποταμίαςπολλαπλασιάζονται

ταυτοχρὀνως όμως

Β) τα δάνεια αφομοιώνονται διότι οι Έλληνες τεχνίτεςτα προσαρμόζουν στις δικές τους αντιλήψεις και αισθητικές αρχές

Έτσι δημιουργείται και εξαπλώνεται γρήγορα σε όλη την Ελλάδα (με αρκετές τοπικές παραλλαγές)

μια τεχνοτροπία που την ονομάζουμε ανατολίζουσα

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Β2 Μετά τα μέσα του 7ου αι πΧ =650 -600 πΧ

Εμφανίζονται οι πρώτες σαφείς επιδράσεις από την αιγυπτιακή τέχνη Ανάλογες εξελίξεις παρατηρούμε και αλλού ιδιαίτερα στην κεντρική Ιταλία όπου κατοικούσαν οι Ετρούσκοι λαός που είχε αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο

Το εμπόριο και ο αποικισμός συνέτειναν στην ευρεία και γρήγορη διάδοσηνέων καλλιτεχνικών τάσεων και ιδεών

ΠΡΟΣΟΧΗ = Οι καινοτομίες δεν είναι μόνο αισθητικές δηλαδή όχι μόνο νέα στυλ hellipαλλά

αναπτύσσονται παράλληλα και νέες τεχνικές λχ για την κατεργασία του λίθου και του χαλκού

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΠολλά από τα ανατολικά πρότυπα έχουν χαθεί για πάντα ndashκαι από τα πιο σημαντικά ανάμεσά τους είναι τα πολυτελή διακοσμημένα υφάσματα που οι Έλληνες και οι Φοίνικες έμποροι έφερναν από τις χώρες της Ανατολής

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Ενδεικτική για την επικράτηση των ανατολικών προτύπων είναι η εμφάνιση στα σημαντικότερα ελληνικά ιεράενός νέου τόπου χάλκινου λέβηταπου έρχεται από τη βόρεια Συρία και αρχίζει να υποκαθιστά ήδη από το τέλος του 8ου αιώνα πΧ τους τρίποδες της γεωμετρικής εποχής (που είχαν πόδια καρφωμένα στο σώμα) Οι νέοι λέβητες τοποθετούνται επάνωσε ανεξάρτητες τριποδικές ή κωνικές βάσεις (υπόστατα) από χάλκινο έλασμα και διακοσμούνται με προτομές ζώων ή μυθικών όντων (κυρίως γρυπών) που χυτεύονται χωριστάκαι τοποθετούνται γύρω από το στόμιο τους

Στα παλαιότερα συριακά παραδείγματα τέτοιων λεβήτων οι προτομέςείναι σφυρήλατες και όχι χυτές

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Aποκατάστασηασσυριακού

χάλκινου λέβητα και υπόστατου

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Β1 Πρώτο μισό του 7ου αιώνα πΧ = 700 - 650 πΧ

Α) τα δάνεια από τον πολιτισμό και την τέχνη της Συρίας και της Μεσοποταμίαςπολλαπλασιάζονται

ταυτοχρὀνως όμως

Β) τα δάνεια αφομοιώνονται διότι οι Έλληνες τεχνίτεςτα προσαρμόζουν στις δικές τους αντιλήψεις και αισθητικές αρχές

Έτσι δημιουργείται και εξαπλώνεται γρήγορα σε όλη την Ελλάδα (με αρκετές τοπικές παραλλαγές)

μια τεχνοτροπία που την ονομάζουμε ανατολίζουσα

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Β2 Μετά τα μέσα του 7ου αι πΧ =650 -600 πΧ

Εμφανίζονται οι πρώτες σαφείς επιδράσεις από την αιγυπτιακή τέχνη Ανάλογες εξελίξεις παρατηρούμε και αλλού ιδιαίτερα στην κεντρική Ιταλία όπου κατοικούσαν οι Ετρούσκοι λαός που είχε αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο

Το εμπόριο και ο αποικισμός συνέτειναν στην ευρεία και γρήγορη διάδοσηνέων καλλιτεχνικών τάσεων και ιδεών

ΠΡΟΣΟΧΗ = Οι καινοτομίες δεν είναι μόνο αισθητικές δηλαδή όχι μόνο νέα στυλ hellipαλλά

αναπτύσσονται παράλληλα και νέες τεχνικές λχ για την κατεργασία του λίθου και του χαλκού

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΠολλά από τα ανατολικά πρότυπα έχουν χαθεί για πάντα ndashκαι από τα πιο σημαντικά ανάμεσά τους είναι τα πολυτελή διακοσμημένα υφάσματα που οι Έλληνες και οι Φοίνικες έμποροι έφερναν από τις χώρες της Ανατολής

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Ενδεικτική για την επικράτηση των ανατολικών προτύπων είναι η εμφάνιση στα σημαντικότερα ελληνικά ιεράενός νέου τόπου χάλκινου λέβηταπου έρχεται από τη βόρεια Συρία και αρχίζει να υποκαθιστά ήδη από το τέλος του 8ου αιώνα πΧ τους τρίποδες της γεωμετρικής εποχής (που είχαν πόδια καρφωμένα στο σώμα) Οι νέοι λέβητες τοποθετούνται επάνωσε ανεξάρτητες τριποδικές ή κωνικές βάσεις (υπόστατα) από χάλκινο έλασμα και διακοσμούνται με προτομές ζώων ή μυθικών όντων (κυρίως γρυπών) που χυτεύονται χωριστάκαι τοποθετούνται γύρω από το στόμιο τους

Στα παλαιότερα συριακά παραδείγματα τέτοιων λεβήτων οι προτομέςείναι σφυρήλατες και όχι χυτές

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Aποκατάστασηασσυριακού

χάλκινου λέβητα και υπόστατου

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Β2 Μετά τα μέσα του 7ου αι πΧ =650 -600 πΧ

Εμφανίζονται οι πρώτες σαφείς επιδράσεις από την αιγυπτιακή τέχνη Ανάλογες εξελίξεις παρατηρούμε και αλλού ιδιαίτερα στην κεντρική Ιταλία όπου κατοικούσαν οι Ετρούσκοι λαός που είχε αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις με την Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο

Το εμπόριο και ο αποικισμός συνέτειναν στην ευρεία και γρήγορη διάδοσηνέων καλλιτεχνικών τάσεων και ιδεών

ΠΡΟΣΟΧΗ = Οι καινοτομίες δεν είναι μόνο αισθητικές δηλαδή όχι μόνο νέα στυλ hellipαλλά

αναπτύσσονται παράλληλα και νέες τεχνικές λχ για την κατεργασία του λίθου και του χαλκού

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΠολλά από τα ανατολικά πρότυπα έχουν χαθεί για πάντα ndashκαι από τα πιο σημαντικά ανάμεσά τους είναι τα πολυτελή διακοσμημένα υφάσματα που οι Έλληνες και οι Φοίνικες έμποροι έφερναν από τις χώρες της Ανατολής

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα - Β

Ενδεικτική για την επικράτηση των ανατολικών προτύπων είναι η εμφάνιση στα σημαντικότερα ελληνικά ιεράενός νέου τόπου χάλκινου λέβηταπου έρχεται από τη βόρεια Συρία και αρχίζει να υποκαθιστά ήδη από το τέλος του 8ου αιώνα πΧ τους τρίποδες της γεωμετρικής εποχής (που είχαν πόδια καρφωμένα στο σώμα) Οι νέοι λέβητες τοποθετούνται επάνωσε ανεξάρτητες τριποδικές ή κωνικές βάσεις (υπόστατα) από χάλκινο έλασμα και διακοσμούνται με προτομές ζώων ή μυθικών όντων (κυρίως γρυπών) που χυτεύονται χωριστάκαι τοποθετούνται γύρω από το στόμιο τους

Στα παλαιότερα συριακά παραδείγματα τέτοιων λεβήτων οι προτομέςείναι σφυρήλατες και όχι χυτές

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Aποκατάστασηασσυριακού

χάλκινου λέβητα και υπόστατου

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Ενδεικτική για την επικράτηση των ανατολικών προτύπων είναι η εμφάνιση στα σημαντικότερα ελληνικά ιεράενός νέου τόπου χάλκινου λέβηταπου έρχεται από τη βόρεια Συρία και αρχίζει να υποκαθιστά ήδη από το τέλος του 8ου αιώνα πΧ τους τρίποδες της γεωμετρικής εποχής (που είχαν πόδια καρφωμένα στο σώμα) Οι νέοι λέβητες τοποθετούνται επάνωσε ανεξάρτητες τριποδικές ή κωνικές βάσεις (υπόστατα) από χάλκινο έλασμα και διακοσμούνται με προτομές ζώων ή μυθικών όντων (κυρίως γρυπών) που χυτεύονται χωριστάκαι τοποθετούνται γύρω από το στόμιο τους

Στα παλαιότερα συριακά παραδείγματα τέτοιων λεβήτων οι προτομέςείναι σφυρήλατες και όχι χυτές

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Aποκατάστασηασσυριακού

χάλκινου λέβητα και υπόστατου

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Η καινοτομία στην αρχαία ελληνική τέχνη

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τους έλληνες καλλιτέχνες και τους διαχωρίζει από τους συναδέλφους τους της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου είναι η έντονη διάθεσή τους να πειραματιστούν και να καινοτομήσουν

Κανένας από τους τύπους που χρησιμοποιούν δεν μένει σταθερός και αναλλοίωτος για περισσότερο από μία γενιά (περ 30 χρόνια) διότι οι νέοι καλλιτέχνες προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν τους δασκάλους τους

Συνειδητά και από πολύ νωρίς καλλιεργούσαν το πνεύμα της έρευναςκαι της καινοτομίας σε όλες τους τις δραστηριότητες

Επιρροές από την τέχνη της Ανατολής στα αρχαιολογικά ευρήματα ndash Γ

Εντελώς διαφορετική είναι η αντίληψη που συναντούμε σε άλλους πολιτισμούς Στην Αίγυπτο για παράδειγμα η τέχνη χρησιμοποιεί εικονογραφικούς τύπουςκαι συστήματα αναλογιών που επαναλαμβάνονται σχεδόν απαράλλαχτα για αιώνες

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Ιδιομορφία της αρχαίας Ελλάδας εν μέρει και εξαιτίας της γεωγραφικής της διαμόρφωσης

Ανάπτυξη ανεξάρτητων μικρών κρατών των πόλεων Η πόλις δεν ήταν ένα αστικό κέντρο αλλά μια γεωγραφική ενότητα με φυσικά όρια

(πχ μια πεδιάδα με τα γύρω βουνά ή ένα μικρό νησί) οι κάτοικοι της οποίας είχαν δημιουργήσει μιαν αυτόνομη και ανεξάρτητη κοινότητα

Ορισμένες μεγάλες και ισχυρές πόλεις είχαν δημιουργηθεί με συνοικισμό δηλαδή με τη συνένωση μικρότερων πόλεων όπως και η Αθήνα

μια πόλις που η επικράτειά της περιελάμβανε ολόκληρη την Αττική Η Αθήνα ήταν το κύριο αστικό κέντρο αυτού του κράτους και ονομαζόταν Ἂστυ

Κάθε πόλις είχε τους δικούς της θεσμούς τα δικά της ήθη και έθιμα τη δική της διάλεκτο

και σε αρκετές περιπτώσεις τη δική της καλλιτεχνική παράδοση

Τα τοπικά εργαστήρια και οι πόλεις

Οι πόλεις που αποτελούσαν τμήμα μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής ενότητας (όπως οι πόλεις της Κρήτης ή της Εύβοιας) είχαν πολλά πολιτιστικά ndash καλλιτεχνικά στοιχείαΈτσι διακρίνουμε διάφορα τοπικά εργαστήρια με αναγνωρίσιμη τεχνοτροπία

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Οι αρχαίοι τεχνίτες ταξίδευαν συχνά ή και μετανάστευαν ακόμηανάλογα με τις συνθήκες εργασίας που έβρισκανκαι τις παραγγελίες που έπαιρναν Έτσι οι τεχνικές και οι τεχνοτροπίες διαδίδονταν και αλληλεπιδρούσαν Συχνά δημιουργούνταν ανάμεσα στους επαγγελματίες έντονος ανταγωνισμός που είχε θετικά αποτελέσματα γιατί βοηθούσε στη βελτίωση των έργων τους

Ο Ησίοδος (Ἒργα και Ἡμέραι 11-26) περιγράφει την επίδρασητης καλής Έριδας (προσωποποίηση του ανταγωνισμού) σε αντίθεση με εκείνη της κακής Έριδας (φιλονικία) Η καλή Έριδα λέειlaquoκαι τον ανίκανο τον ξεσηκώνει για δουλειά ζηλεύει ο άεργος σαν βλέπει τον άλλο που ᾽ναι πλούσιος που δείχνει τη σπουδή του στο όργωμα και στο φύτεμακαι διαφεντεύει καλά το σπιτικό του Ο κεραμίστας συναγωνίζεται τον κεραμίστακαι ο μαραγκός με το μαραγκό hellip κι ο ένας τραγουδιστής τον άλλοraquo

Μετακινήσεις ndashΑνταγωνισμός τεχνιτών και καλλιτεχνών

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Τα έργα τέχνης ταξίδευαν πολλές φορές μακριά είτε ως εμπορεύματα είτε ως δώρα Είναι βέβαιο ότι οι αρχαίοι τεχνίτες προσπαθούσαννα ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον σε αξιοσύνη αλλά γνώριζαν επίσης καλά τη δουλειά των συναδέλφων τους από άλλες περιοχέςκαι έβρισκαν τρόπους να ανταλλάξουν μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες

Σημαντικά για την ανάπτυξη της τέχνης ήταν κυρίως τα μεγάλα πανελλήνια ιερά όπου συνέρρεαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να γιορτάσουν μαζί

και να τιμήσουν τους θεούς Εκεί μπορούσε να δει κανείς και να θαυμάσει έργα των πιο άξιων καλλιτεχνών

από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Η ιστορία της ελληνικής τέχνης στην πρώιμη φάση της βασίζεται στη μελέτη των χαρακτηριστικών των διάφορων τοπικών εργαστηρίωνκαι στην παρακολούθηση της εξέλιξης και των αλληλεπιδράσεών τους

Διάδοση έργων τέχνης ndash Η σημασία των ιερών (κυρίως των πανελλήνιων)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Είδαμε το τέλος του γεωμετρικού ρυθμού με την αύξηση των αφηγηματικών παραστάσεων Τώρα το ρεπερτόριο εμπλουτίζεται με νέα διακοσμητικά θέματα δανεισμένα από την τέχνη της Ανατολήςόπως οι πάνθηρες (που δεν ζουν στην Ελλάδα) αλλά και μυθικά τέρατα όπως οι γρύπες και οι σφίγγεςΕπίσης στις μορφές των ανθρώπων και των ζώων αρχίζει να χρησιμοποιείται το περίγραμμα και έτσι αποδίδονται καλύτερα οι ανατομικές λεπτομέρειες αλλά και η ενδυμασία (μεγαλύτερη ζωντάνια και πειστικότητα)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)Οι κορίνθιοι αγγειογράφοι ήταν οι πρώτοιπου εγκατέλειψαντον γεωμετρικό ρυθμόκαι υιοθέτησαν τη νέα τεχνική του περιγράμματοςδημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ρυθμό

τον πρωτοκορινθιακό

Σημαντικές εξελίξεις Α) μετά την πρώτη γενιά (γύρω στο 690 πΧ) οι αγγειογράφοι αρχίζουν να χρησιμοποιούνεγχάρακτες γραμμές =η εξέλιξη αυτής της τεχνικής θα οδηγήσειστον μελανόμορφο ρυθμό

β) Γύρω στο 660 πΧ αρχίζουν να προσθέτουνεπίθετα χρώματα (λευκό καστανό ιώδες)που ζωντανεύουν τις παραστάσεις

7ος αιώνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Τα πρωτοκορινθιακά αγγεία είναι τα πρώτα έργα της αρχαίας ελληνικής τέχνηςπου χρονολογούνται με σχετική ασφάλεια διότι ορισμένα από αυτά έχουν βρεθεί σε αποικίες της Σικελίας και Κάτω Ιταλίαςτων οποίων η χρονολογία ίδρυσης μας είναι γνωστή από τη γραπτή παράδοση

Στη διάρκεια του 7ου αιώνα τα κορινθιακά αγγεία κατακτούν τις ξένες αγορές ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα σημεία της Μεσογείου Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν αποικίες στις ακτές του Ιονίου στο Άκτιο στη Λευκάδακαι στην Κέρκυρα και λίγο αργότερα στις Συρακούσες στην ανατολική ΣικελίαΚατάφεραν έτσι να ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό το ελληνικό εμπόριομε την κεντρική και τη δυτική Μεσόγειο

Η πρωτοκορινθιακή κεραμική (720-630 πΧ)

Για να ασκηθείτε στο κυριλλικό αλφάβητο Και γιατί είναι ο πιο καλός σαφής χάρτης που βρήκα

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Σημαντικό πρωτοκορινθιακό αγγείο

Οινοχόη Chigi (προφέρεται Κίτζι) 650-640 πΧΒρέθηκε σε ετρουσκικό τάφο κοντά στο Veii σε κτήμα του πρίγκηπα Mario Chigi(γι΄αυτό της έδωσαν το συγκεκριμένοσυμβατικό όνομα)

Τώρα Ρώμη Μουσείο Villa Giulia

Οπλιτική φάλαγγα σε σύγκρουση = η παλαιότερη απεικόνιση οπλιτικής φάλαγγας

Κυνήγι μικρών ζὠων

4-5 ασύνδετες () σκηνές

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Πρόβλημα = υπήρχε πράγματι ομάδα υποστήριξης

Η δημιουργία της φάλαγγας προϋποθέτει την ύπαρξη μιαςαρκετά πολυάριθμης τάξης πολιτών που είχαν την ευχέρεια να πληρώσουν τον απαιτούμενο βαρύ οπλισμό και ονομάζονταν οπλίτες =

Ήταν η laquoσπονδυλική στήληraquo της αρχαίας ελληνικής πόλης

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Περίεργοι οπλίτες χωρίς σπαθιά

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Τυρταίος σπαρτιάτης ποιητής του 7ου αιώνα πΧΈγραψε Παιάνες και ελεγειακά ποιήματα με στίχους που βοηθούσαν στην εξύψωσητου μαχητικού πνεύματος των στρατιωτών στο πεδίο της μάχηςκαι τόνιζαν τη στρατιωτική τιμή και την αγάπη στην πατρίδα [hellipΒ᾽ Μεσσηνιακός πόλεμος (περ 640-620 πΧ) οι υποταγμένοι και υποβιβασμένοισε είλωτες Μεσσήνιοι επαναστάτησαν κατά των Σπαρτιατώνhellip]

τεθνάμεναι γὰρ καλὸν ἐνὶ προμάχοισι πεσόνταἄνδρ᾽ ἀγαθὸν περὶ ᾗ πατρίδι μαρνάμενον

Για την πατρίδα στην πρώτη γραμμή πολεμώντας να πέσεισαν παλικάρι κανείς είναι μεγάλη τιμή

όμως ν᾽ αφήσει τον τόπο του πλούσια ν᾽ αφήσει χωράφιακαι διακονιάρης να ζει να ο πιο μεγάλος καημόςμε τη γυναίκα το γέρο πατέρα τη δόλια του μάνα

και τα μικρά του παιδιά να τριγυρνά δω κι εκείΌπου τον σπρώχνει η ανάγκη και η έρμη του φτώχεια τον φέρει

όπου να πάει μισητός θα ᾽ναι στους ντόπιους παντούχάνει την κάθε ομορφιά του κορμιού τη γενιά του ντροπιάζει

τον ακολουθούν προστυχιές και καταφρόνιες σωρόςΞεσπιτωμένο φτωχό και την κλήρα που πίσω του αφήνει

δεν τον φροντίζει κανείς κι ούτε κανείς τον ψηφάΓια τα παιδιά μας λοιπόν ας προσφέρουμ᾽ εμείς τη ζωή μας

τούτης της χώρας εδώ διαφεντευτές θαρρετοί

(μετάφραση Θρασύβουλος Σταύρου)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

25

ΆΛΛΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ ΑΓΓΕΙΟ

Πρωτοκορινθιακός laquoπλαστικόςraquo αρύβαλλοςτου Ζωγράφου MacMillan (650-640 πΧ)

ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ

Χρυσό κόσμημα από το Ιδαίον Άντρο

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Η πρωτοαττική κεραμική

Οι αθηναίοι κεραμείς και αγγειογράφοι του 7ου αιώνα πΧ

εξακολουθούν να παράγουν αγγεία για την εσωτερική κυρίως αγορά

και δεν κάνουν εξαγωγές όπως οι Κορίνθιοι

Τα πιο εντυπωσιακά αγγεία είναι μεγάλοι αμφορείς και υδρίες

που τοποθετούνται σε τάφους ως τεφροδόχοι ἠ ως σήματα

Σημαντικό =μεγάλη έμφαση

στα μυθολογικά θέματα

7ος αιὠνας = Οι νέοι ρυθμοί στην αγγειογραφία

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700 ndash 625 πΧΖωγράφος του Ανάλατου λουτροφόρος αμφορέας(ύψος 1μ)

Γέρανος Ήταν ένας χορός laquoεναλλάξraquo (κορίτσιαγόρικορίτσιαγόρι hellip που μιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά Έλεγαν ότι ο Θησέας+7 νέοι+7 νέες τον χόρεψαν για πρώτη φορά στη Δήλο Οι κινήσεις = σαν ελιγμοί που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξωhellip ( υποθετικά όλα αυτά ndash δείτε και τον αυλητή στο μέσον)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Ζωγράφος του Ανάλατου - συνέχεια (συμβατικό όνομα από τόπο εύρεσης αγγείου = η παλαιά περιοχή του Ανάλατου είναι η σημερινή Νέα ΣμύρνηΝέος Κόσμος στην Αθήνα) Όστρακο από πήλινο πίνακα η παλαιότερη γραπτή επιγραφή σε αττικό αγγείοΑθήνα ΕΑΜ

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Πρωτοαττική αγγειογραφία περ 700-625 πΧΖωγράφος του ΠολύφημουΑμφορέας στην Ελευσίνα Ύψος 142 μ

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Ζωγράφος του Πολύφημου ndash λεπτομέρεια αμφορέα Ελευσίνας

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

GARG = ΓΟΡΓΟΝΑ

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Ζωγράφος του Πολύφημου (675-650 πΧ)

Πίσω πλευρά αμφορέα Ελευσίνας

laquoΣωματικότηταraquo αγγείων

Κύρια και πίσω όψη hellipσαν το ανθρώπινο σώμαhellip

Κι εμείς τα περιγράφουμε σήμεραμε ανάλογους όρους =Πόδι (ή βάση)ΚοιλιάlsquoΩμοςΛαιμόςΧείλος(Λαβές)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

35

Ζωγραφική 7ου αιώνα πΧ Μαρτυρίες εκτός από την αγγειογραφίαςσπάνιες αλλά πολύ σημαντικές

Ναός Απόλλωναστο Θέρμο της ΑιτωλίαςΑποκατάσταση του ξύλινου δωρικού θριγκού του ναού Γ (630-620 πΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Περσέας

Κύβισις (το σακούλι)Κυνέη (το καπελάκι)Άρπη (το μαχαίρι)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

Τρεις θεές

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)

14112019 38

Αηδόνα και Χελιδόνα (ΝΟFΔΙΛΕΧ)