Παιδαγωγικές και Παιδαγωγικές και διδακτικές διδακτικές

ΔραστηριότητεςΔραστηριότητες

Παπαδόπουλος Πάρης

για την Α΄ Α΄ τάξη2η

εκπαιδευτική περιφέρεια

Π.Ε. Ν. Κιλκίς

τ

2

Τι με προβληματίζει περισσότερο στην Α΄ πρώτη τάξη;

• Η ύλη και αν θα καταφέρω να την τελειώσω• Ο χρόνος που δεν μου φτάνει• Το εκπαιδευτικό υλικό που πρέπει να σχεδιάσω• Οι ομάδες των παιδιών και η πειθαρχία σ’ αυτές• Οι γονείς των μαθητών & μαθητριών• Ο Σχολικός Σύμβουλος

Τα βιβλία της Α΄ Δημοτικού

3

Πώς μπορώ να τα βρω αλλιώς;

4

Προγραμματισμός Ύλης, Στόχων και δραστηριοτήτων

6

Προγραμματισμός Ύλης, Στόχων και δραστηριοτήτων

Συνάντηση με γονείς μαθητή

Συνάντηση με γονείς μαθητή

Σχηματισμός προφίλ μαθητή

Πολλαπλή νοημοσύνη• γλωσσική• λογικομαθηματική• οπτική-χωρική• κιναισθητική• ενδοπροσωπική• διαπροσωπική• μουσική• νατουραλιστική• υπαρξιακή

συναισθηματική

Ανίχνευση μαθησιακών δυσκολιών

1. Διαχείριση αντιμετώπιση μέσα στην τάξη2. Συνεργασία με Σχολικό Σύμβουλο, ΚΕΔΔΥ & Γονείς

Συνεργασία με τους γονείς

• Είναι μια λέξη ιταλικής προέλευσης (folium + portare) και σημαίνει

χαρτοφυλάκιο, μεταφερόμενο φάκελο.

• Στον επιχειρηματικό κόσμο, στο οικονομικό πλαίσιο, αναφέρεται στο

χαρτοφυλάκιο των μετοχών.

• Στον καλλιτεχνικό κόσμο σημαίνει μια αντιπροσωπευτική συλλογή

των καλύτερων έργων ενός καλλιτέχνη, ενός δημιουργού.

• Στην εκπαίδευση, λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις ιδέες, μπορούμε να

συμπεράνουμε εύκολα ότι σημαίνει τη/τις συλλογή/ές των εργασιών

των μαθητών.

Portfolio- Φάκελος Επιτευγμάτων

….τηρούν portfolio μαθητή, όπου καταγράφονται οι δραστηριότητες και οι

επιδόσεις όλων των μαθητών …..

Τίθεται σ’ όλους το ερώτημα: «Τι ακριβώς είναι portfolio μαθητή,

δηλαδή φάκελος του μαθητή;»

1. Καταγραφή δραστηριοτήτων και επιδόσεων Συλλογή

2. Δημιουργία και Επιδόσεις Αξιολόγηση

Μας χρειάζεται κι’ αυτό; Ποιες είναι οι δυνατότητες και τα όρια

συνεισφοράς των Φακέλων Δραστηριοτήτων και Επιδόσεων του μαθητή στη

μαθησιακή διαδικασία;.

subject specific portfolios

• ο μαθητής και ο εκπαιδευτικός συλλέγουν δείγματα για ένα μάθημα: Γλώσσα, Μαθηματικά, Μελέτη Περιβάλλοντος κ.α.. Ο Εκπαιδευτικός και μαθητής θέτουν κριτήρια για το είδος και τον αριθμό των εργασιών που θα συμπεριληφθούν.

Portfolio- Φάκελος Επιτευγμάτων• Ποιο είναι το περιεχόμενο του φακέλου;

• Αποτελεί συλλογή όλων των εργασιών του μαθητή ή επιλέγονται ενδεικτικά μόνο κάποια στοιχεία της δουλειάς του;

• Περιλαμβάνει ο φάκελος μόνο ολοκληρωμένες εργασίες του μαθητή ή και άλλα στοιχεία;

• Ποιος αποφασίζει τι θα περιληφθεί στο φάκελο;

• Ποιος ή ποιοι θα έχουν δυνατότητα πρόσβασης στο φάκελο; Πόσο συχνά;

• Πού παραμένει – φυλάσσεται ο φάκελος;

Στο φάκελο δραστηριοτήτων και επιδόσεων του μαθητή

τοποθετούνται όλα εκείνα τα απαραίτητα στοιχεία που

αντανακλούν την προσπάθεια που κατέβαλλε, όπως τις

εργασίες που πραγματοποίησε, τις πρωτοβουλίες που

ανέπτυξε, καταλόγους με βιβλία που έχει διαβάσει,

σημειώσεις του, ζωγραφιές, φωτογραφίες

(Δημητρόπουλος, 2003), τον τηρεί και τον ενημερώνει ο

ίδιος ο μαθητής (Ανδρεαδάκης, 2005).

Ο εκπαιδευτικός συναποφασίζει με τους μαθητές του τα περιεχόμενα

«παιδαγωγικό συμβόλαιο»:

Κατάλογος εκπαιδευτικών στόχων.

Εργασίες που εκτελούνται μέσα στην τάξη,

Συνθετικές δημιουργικές εργασίες που εκπονεί ο μαθητής μόνος του ή ως

μέλος ομάδας. Αυτή η εργασία μπορεί να είναι κάποιο παραμύθι / ιστορία,

συνέντευξη, περίληψη κάποιου βιβλίου…κ.α,

Φύλλα αυτοαξιολόγησης των μαθητών,

Κριτήρια αξιολόγησης και τεστ / Φύλλα ποιοτικής αξιολόγησης των μαθητών.

Περιγραφικές παρατηρήσεις και σχόλια του εκπαιδευτικού για δραστηριότητες

του

Παρατηρήσεις ή προτάσεις για τη διδασκαλία και ό,τι άλλο κριθεί

απαραίτητο.

Οι φάκελοι αυτοί παραμένουν στο σχολείο σε ασφαλή χώρο μέσα στην

τάξη.

Κάθε φάκελος συμπληρώνεται με ευθύνη του μαθητή, σύμφωνα με

κριτήρια που καθορίζονται στην αρχή της σχολικής χρονιάς.

Ο μαθητής τοποθετεί σ’ αυτόν ό,τι νέο στοιχείο έχει ετοιμάσει και τον

επιστρέφει.

Η μεταφορά του φακέλου στο σπίτι καλό είναι να αποφεύγεται.

Στον φάκελο που βρίσκεται πάντα στο χώρο του σχολείου μπορούν να

έχουν πρόσβαση, εκτός από τον μαθητή και το διδάσκοντα, οι γονείς ή

κηδεμόνες, οι άλλοι διδάσκοντες και ο Σχολικός Σύμβουλος.

Φ.3/976/108630/Γ1/21-8-2008

Σε κάθε εργασία που καταχωρείται αναγράφεται η ημερομηνία.

Επιδιώκουμε την εμπλοκή του παιδιού στην επιλογή των εργασιών και

επιδιώκουμε να επισημαίνει και τους λόγους επιλογής (μπορεί, λόγου

χάρη, να ξεχώρισε αυτή την εργασία, επειδή χρησιμοποίησε σωστά τις

παρομοιώσεις κ.α..).

Οι συνθετικές δημιουργικές εργασίες φωτοτυπούνται για τον κάθε

μαθητή

Ο κάθε μαθητής επισημαίνει το τμήμα της συμμετοχής, την προσφορά

και τη δημιουργική του συμμετοχή του.

Διδακτικοί στόχοι Μαθησιακοί στόχοι

25

Μαθησιακοί στόχοι είναι εκείνοι που τίθενται από τους ίδιους τους μαθητές ή υιοθετούνται από αυτούς

Διδακτικοί είναι αυτοί που ορίζονται από τον δάσκαλο ή το αναλυτικό πρόγραμμα

Η ατομική γνώση δομείται από τα εργαλεία της νόησης που παρέχει η κοινωνία

Πληροφορίες

Γνώση

Μαθητής

Πώς μαθαίνω;

• Γνωστική ανάπτυξη στο επίπεδο του ατόμου Μαθαίνω μέσω δράσης πάνω στα αντικείμενα

• Κοινωνιο-γνωστική θεώρηση Μαθαίνω μέσα από τη συμμετοχή σε πρακτικές και κοινωνικές δραστηριότητες, όπου μεγάλη συμμετοχή έχει η γλώσσα

SOS !!Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης

Αλληλεπιδράσεις των παιδιών με:

Γονείς

Συμμαθητές

Εκπαιδευτικούς

Έμπειροι συνεργάτες

Θετικό Συναισθηματικό κλίμα

Τα ζητήματα συμπεριφοράς είναι συχνά αλληλένδετα:

Με την αδυναμία του εκπαιδευτικού να

διαφοροποιήσει τη διδασκαλία του

Με τη δυσκολία του να διαχειριστεί την πολυμορφία του

μαθητικού πληθυσμού

Βρίσκω τρόπους να ενεργοποιήσω

τον μαθητή, αλλάζοντας τις:Διαφοροποίηση διδασκαλίας

Τις προσδοκίες μου

H διδασκαλία που βασίζεται στην προϋπόθεση ότι  οι  εκπαιδευτικοί  προσαρμόζουν  τη  διδασκαλία  τους

 στη  διαφορετικότητα  των  μαθητών και μαθητριών

Τι  είναι  η  διαφοροποιημένη  διδασκαλία;

Η διαφοροποιημένη διδασκαλία δεν είναι:

•εξατομικευμένη

• ποιοτική

35

36

37

38

Ο μαθητικός πληθυσμός

ΑκουστικόςΑκουστικός

ΟπτικόςΟπτικός Κιναισθητικός

Ακούω & θυμάμαιΑκούω & θυμάμαι

Βλέπω & θυμάμαιΒλέπω & θυμάμαιΚάνω & θυμάμαιΚάνω & θυμάμαι

40

ΜΑΘΗΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

κίνητρα στυλ μάθησης συνθήκες μάθησης

ΒΙΩΜΑΤΙΚΟ

αλλάζω το μάθημα

οργανωτικά & διδακτικά Απευθύνομαι σε όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες

Τετράδιο υποχρεώσεων

Αλλάζω το περιβάλλον μάθησης

•Όχι μόνο μολύβι και χαρτί

•Προσβασιμότητα σε υλικά και βιβλία

• Τ.Π.Ε.

•Παρουσίαση της εργασίας τους με ποικίλους τρόπους

περιβάλλον της τάξης• πολυαισθητηριακό

• βιβλιοθήκη

• γωνιά διαβάσματος

Πολλαπλοί τρόποι παρουσίασης της πληροφορίας & γνώσης

καταιγίδα ιδεών

εννοιολογικοί χάρτες

ηλεκτρονικές πλατφόρμες

ενσωμάτωση τεχνών

κατασκευή μοντέλων

Προσομοιώσεις - Πειράματα

Μουσείο Γουλανδρή

H γωνιά των φυσικών επιστημώνο σχολικός κήπος

ΧΑΡΤΕΣ ΕΝΝΟΙΩΝ

Οι χάρτες εννοιών αποτελούν:

Μεταγνωστικά εργαλεία

Λειτουργικά εργαλεία

Εναλλακτικό εργαλείο αξιολόγησης.

H οικογένειά μου

Μνήμης

Οργάνωσης

Μελέτης και διαχείρισης του χρόνου

Αναστοχασμού

53

Μικρά ποιήματα ή φράσεις που περιέχουν με κατάλληλο τρόπο την πληροφορία

◦ «Τα φωνήεντα είναι εφτά και φωνάζουν δυνατά».

54

3,1 4 1 5 9 = πΑεί ο Θεός ο Μέγας γεωμετρεί

Ήταν ένας βασιλιάς,

το δεκάρι ο κοιλαράς.

Όλα τα παιδιά τον αγαπούσαν

και την ευχή του την ζητούσαν.

Οι πράξεις γινόταν στο λεπτό

χωρίς να μετρούν ένα και δυο.

Όπως το δέκα και το επτά μας έκανε δεκαεπτά.

Το εννιάρι το μικρό,

ζήλευε τον αρχηγό.

Τα παιδάκια δεν το θελαν,

γιατί μετρούσαν και δεν ξέραν.

Ώσπου μια μέρα το μικρό,

άρχισε να κλέβει ένα από το διπλανό.

Οι πράξεις γινόταν στο λεπτό

και όλα τα παιδάκια χαιρόντουσαν γι αυτό.

 

55

56

ΘέμαΚεντρική ιδέα

ΘέμαΚεντρική ιδέα

Πού;

Πότε;

Ποιος;Τι;

Γιατί;

Ε Εκφράζω Εκφράζω εικόνες

Κ Κατηγοριοποιώ Κατηγοριοποιώ τις εικόνες

Θ Θέτω σε σειρά Θέτω σε σειρά τις εικόνες

Ε Ελέγχω Ελέγχω αυτά που έγραψα

Σ Η Σημειώνω Σημειώνω και διορθώνω λάθη

57

ΓΑΛΑ : Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας

ΝΕΣ-ΓΑΛΑ : Νέστος, Έβρος, Στρυμόνας Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας

Σχηματικές αναπαραστάσεις με ενσωματωμένη την πληροφορία

58

Ξάνθη Κομοτηνή Αλεξανδρούπολη

Γίνεται μετατροπή της σειράς γεγονότων, ενεργειών, χαρακτήρων κλπ. σε εικόνες ή γενικότερα οπτικές πληροφορίες.

59

Δημιουργείται συνειρμικός δεσμός με τον κανόνα, τον

ορισμό ή τη γνώση μέσα από μια αναπαράσταση.

Πουλώντας καρπούζια!

60

Έλλειψη πρόθεσης για μάθηση

Μαθημένη αποτυχία

Αρνητικοί προσδιορισμοί

Χαμηλή αυτοεκτίμηση

61

Διαχείριση της αποτυχίας και της επιτυχίας (με απόδοση

αιτιακών προσδιορισμών).

Σύνδεση άμεσου στόχου και προσπάθειας.

Λεκτικοποίηση χρήσης στρατηγικών (Τα βήματα με

φωναχτή σκέψη).

Γνωστική μαθητεία

62

Προτυποποίηση-ΜοντελοποίησηΕξάσκηση με φθίνουσα καθοδήγησηΕξάσκηση με στήριξη στην ομάδαΑυτορυθμιζόμενη εξάσκησηΑναστοχασμός-Ανάλυση

Ο ρόλος του/της εκπαιδευτικού

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

Πώς επιλέγω την κατάλληλη διδακτική τεχνική;

ΜετωπικήΔιάλεξηΣυζήτησηΕπίδειξηΠειραματική διδασκαλίαΟμαδική διδασκαλίαΕπίλυση προβλημάτωνΜελέτη περίπτωσηςΠαιχνίδι ρόλων

μέσα στην ομάδα• μην αποθαρρύνεις

• αποδοκίμασε τις πράξεις κι όχι το ίδιο το παιδί

• διαχείριση του λάθους

• η παρακίνηση για ανταγωνισμό συνήθως δεν ενθαρρύνει τα παιδιά

• το παιδί αποζητά την προσοχή για κάποιους λόγους

• υπευθυνότητα = ανάληψη ευθύνης

Θετικό διδακτικό πλαίσιο

λόγος εκπαιδευτικού

λόγος μαθητή/τριας ?

ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Οι ερωτήσεις

Δεν επιδέχονται μία και μόνη απάντηση, δε στοχεύουν στη δικαίωση της απομνημόνευσης αλλά στην αποκάλυψη του βαθύτερου «πιστεύω» του μαθητή για το θέμα που έχει τεθεί προς συζήτηση.

Δεν είναι ερωτήσεις που τίθενται προσωπικά σε ένα μαθητή αλλά απευθύνονται προς όλους.

Δεν εισάγονται με τα γνωστά «πώς» και «γιατί». Δομούνται συντακτικά κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να τονίζεται το προσωπικό στοιχείο, η έκφραση γνώμης και το κλίμα ελευθερίας μέσα στο οποίο θα γίνει στη συνέχεια η συζήτηση.

Τα 3 δεν…..

Αξιολόγηση

• Αμφισβήτηση παραδοσιακών μορφών μάθησης• Όχι αξιολόγηση μόνο γνωστικού τομέα• Απαιτείται εναλλακτικό πλαίσιο αξιολόγησης μαθητή

• Με έμφαση στην ικανότητα του μαθητή να αναπτύσσει διαπροσωπικές σχέσεις & εργασίες

• Αξιολογώ δίνοντας θετικά μηνύματα• Δεν αποθαρρύνω• Εμπλέκω και τους μαθητές στην αυτο-αξιολόγηση

Συχνά η καθημερινή αξιολόγηση των παιδιών στις εργασίες που υλοποιούν, αποτελεί μια δύσκολη υπόθεση για τον/την εκπαιδευτικό. Πέρα από τις πολλές οπτικές που υπάρχουν (διαγνωστική-διαμορφωτική-τελική, περιγραφική κ.λ.π.) μια πρόταση αποτελούν τα παρακάτω:

Πρέπει ο μαθητής να μαθαίνει τους όρους της Γραμματικής;

Το παιδί στις μικρές τάξεις, λόγω της αυξημένης του ικανότητας να αποστηθίζει, προσπαθούμε να αυξήσει το λεξιλόγιό του με όσο το δυνατό περισσότερους γραμματικο-συντακτικούς όρους κι ας μην

καταλαβαίνει ακόμη το νόημά τους και τη σύνδεσή τους με το κείμενο.

Γιατί ο μαθητής όταν γράφει σκέφτομαι και γράφω ή προτάσεις δυσκολεύεται να γράφει

σωστά και ορθογραφημένα;

Το παιδί όταν εκφράζεται γραπτά ιδιαίτερα στις μικρές τάξεις του Δημοτικού (Α', Β΄, & Γ΄), δυσκολεύεται να περάσει τις σκέψεις του σε προτάσεις μια που πρέπει:•Να δώσει στη πρόταση το περιεχόμενο που θέλει ακολουθώντας τις συντακτικές δομές που του ζήτησε ο εκπαιδευτικός.•Να συνδέσει τις προτάσεις μεταξύ τους.•Να κρατηθεί στο θέμα.•Να δημιουργήσει παραγράφους. (πρόλογο-κυρίως θέμα-επίλογο κ.λ.π.)•Να εφαρμόσει όλους τους κανόνες γραμματικής (κεφαλαία, σημεία στίξης, κ.λ.π.).•Να βρει τις κατάλληλες λέξεις ώστε να αποδώσει σωστά το νόημα αυτού που θέλει.

Διορθώνουμε όλα τα ορθογραφικά και εκφραστικά λάθη;

• κοινή υποκείμενη γλωσσική ικανότητα

• αλληλεξάρτηση γλωσσών• Αλληλοσυμπλήρωση πολιτισμών

Δίγλωσσοι μαθητές & μαθήτριες

Γλώσσα Α΄ Δημοτικού

78

ΣτόχοιΒασικός στόχος είναι η κατάκτηση των βασικών δεξιοτήτων ανάγνωσης και κατανόησης γραπτών κειμένων καθώς και η αναζήτηση και χρήση της πληροφορίας. Επίσης, η καλλιέργεια  δεξιοτήτων γραφής, ο εμπλουτισμός και η αποσαφήνιση του λεξιλογίου και η συνειδητοποίηση των βασικών στοιχείων της δομής και της λειτουργίας της γλώσσας.

Θεματικές Ενότητες Μαθήματος

Μια ομάδα παιδιών

ένας παπαγάλος

μια γάτα

ένα σαλιγκάρι

ένας σκύλος

Κι ένα χελιδόνι

Κείμενα διαφορετικών τύπων & χρήσεων

• Επιστολή• Ανακοίνωση• Οδηγίες• Πίνακας δρομολογίων• Χάρτης• Κανόνες παιχνιδιού• Αφηγήσεις• Πολυτροπικά κείμενα

Τετράδιο εργασιών

• Επαναληπτικές δραστηριότητες οι οποίες αξιολογούν τον βαθμό κατάκτησης από τους μαθητές των γνώσεων & δεξιοτήτων που αποτελούσαν τους λεξικο-γραμματικούς, επικοινωνιακούς και γνωσιακούς στόχους της ενότητας.

Η εργασία του μαθητή στο σπίτι

• Εναπόκειται στην κρίση του εκπαιδευτικού

• Αυτόνομη εργασία ενός εξάχρονου και να μην απαιτεί πολύ χρόνο

Διδακτικό μοντέλο

Συνδυαστικό: «ισορροπημένος γραμματισμός»

Αναλυτικοσυνθετική: Έμφαση στην αντιστοίχιση φθόγγων & γραμμάτων μέσα από συστηματική άσκηση στην κατάτμηση και επανασύνθεση πρότυπων λέξεων.Γράμμα (φθόγγος)……. Συλλαβή…. Λέξη…… Φράση.

Αναδυόμενη γραφή και ολική προσέγγιση*: Η ανάγνωση & η γραφή είναι πράξεις με νόημα & η διδασκαλία τους πρέπει να αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση πραγματικών επικοινωνιακών αναγκών.

Αναδυόμενη γραφή και ολική προσέγγιση*: Η ανάγνωση & η γραφή είναι πράξεις με νόημα & η διδασκαλία τους πρέπει να αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση πραγματικών επικοινωνιακών αναγκών.

* Δίνει βάρος σε προγενέστερες γνώσεις και εμπειρίες

Φωνολογική Ενημερότητα

• Για να μάθει το παιδί να διαβάζει και να γράφει, πρέπει προηγουμένως να έχει συνειδητοποιήσει ότι ο προφορικός λόγος διακρίνεται σε φωνολογικές μονάδες. Αυτές οι ηχητικές μονάδες, τα φωνήματα, συμβολίζονται με γραφήματα. Κατά συνέπεια, το παιδί για να περάσει ομαλά από τον προφορικό λόγο στο γραπτό, πρέπει να έχει αναπτυγμένη τη φωνολογική του ενημερότητα (Παντελιάδου, 2000, στο «Μαθησιακές Δυσκολίες και Εκπαιδευτική Πράξη»).

Φωνολογική επίγνωση

• Η ικανότητα να διακρίνουμε τόσο τις συλλαβές όσο και τα φωνήματα μιας λέξης, δηλαδή τους ξεχωριστούς ήχους που την αποτελούν

• H φωνολογική συσχετίζεται άμεσα με την αναγνωστική δεξιότητα

Τα επίπεδα της φωνολογικής επίγνωσης

Η φωνημική επίγνωση

Η συλλαβική επίγνωση

Η επίγνωση για τα τμήματα της συλλαβής

Η φωνολογική ενημερότητα μπορεί να διδαχθεί;

• Ναι, μέσα από ειδικά σχεδιασμένες δραστηριότητες

• Στο νηπιαγωγείο και μετά στην πρώτη τάξη σε συνεργασία με τους γονείς

Κύριοι άξονες ανάπτυξης δραστηριοτήτων φωνολογικής ενημερότητας

ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Ανάλυση Πρόταση σε λέξεις Σήμερα είναι Πέμπτη

Λέξης σε συλλαβή

Συλλαβής σε φωνήματα

Σύνθεση Συλλαβών σε λέξη

Φωνημάτων σε λέξη

Ομοιοκαταληξία Λέξεων

Διάκριση θέσης Συλλαβής (κα) Κανάτα πρώτης(πρώτης τελευταίας ενδιάμεσης ) φωνήματος

Κύριοι άξονες ανάπτυξης δραστηριοτήτων φωνολογικής ενημερότητας

ΔΕΞΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Αφαίρεση Συλλαβής Μωράκι- κι= μωρά

Φωνήματος Πέτρα-τ = πέρα

Πρόσθεση Συλλαβής Πατά +τα= πατάα

Φωνήματος Κ+λέω+ κλαίω

Αντιστροφή Συλλαβής ζά-ρι ρί-ζα

Φωνήματος αννα

Αντικατάσταση Συλλαβής τώ-ρα τό-τε

Φωνήματος Άλλοςάμμος

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (1)

1.Αλλαγή θέσης γράμματος ή συλλαβής π.χ. αχ-χα, λάμπα-μπάλα, να-αν, παπί-πίπα 2.Πρόσθεση ή αφαίρεση γράμματος ή συλλαβής π.χ. κάπα-καπάκι, σέλα-κασέλα*, αλάτι-παλάτι, Άρης-Πάρης, άστρο-κάστρο, πατάτα-πατατάκι, έλα-ελάτε, να-νάτο, πατάτα-πάτα, ένα-να, πάμε-με 3.Αλλαγή γράμματος π.χ. γάλα-γάτα, λάχανα-χάχανα, έλα-όλα, παπί-πανί, πάμε-πάρε, έλα-ένα

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (2)

4.Αντιστροφή γράμματος ή συλλαβής (και υπόδειξη παραγωγής ψευδολέξεων) π.χ.

γάλα-λάγα, πίτα-τάπι, πατάτα-ταπάτα/τατάπα, τόπι-πίτο, πιπίλα-πιλάπι/λαπίπι, πανί-νιπά, πάμε-μέπα

5. Χρήση ομοιοκαταληξίας, πρόσθεση συλλαβής

«την έχει το ποδήλατο, καθόμαστε εκείκαι μ’ ένα κα- μπροστά της, φυλάει εκεί η

γιαγιά τα πράγματά της»

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (3)

6.Επιλογή ομοιοκαταλήξεωνμέρα πέρακάτι μύδι βέρα

7. Εύρεση ομοιοκαταλήξεωνπόνος ……………… ξύλο…………………

8. Απομάκρυνση αρχικού φωνήματοςχλωρίδα λωρίδα τρόμπα ρόμπα

• 9. Επισήμανση λέξης με διαφορετικό αρχικό φώνημα φίδι φακή δόση

10. Επισήμανση λέξης με διαφορετικό τελικό φώνημα κότα σάκα τόπι

Δραστηριότητες φωνολογικής επίγνωσης (4)

Οι ασκήσεις καλό είναι

• Να σχετίζονται με το θέμα της ημέρας: π.χ. Λέξεις σχετικές με την οικογένεια, τη θάλασσα

• Σύνδεση με τις λέξεις μιας ιστορίας που αφηγούμαστε ή διαβάζουμε

• Για παραδείγματα βλ. Παντελιάδου, 2004

Ενίσχυση της φωνολογικής επίγνωσης

Η Montessori καλλιεργούσε τη φωνολογική συνειδητοποίηση ζητώντας

από τα παιδιά να επαναλαμβάνουν το φθόγγο κάθε γράμματος, δηλαδή

ανέλυαν φωνολογικά τη λέξη ενώ προσπαθούσαν να τη γράψουν. Η ολική

ή αναλυτική μέθοδος ξεκινούσε από την πρόταση, η διδακτική

επεξεργασία της οποίας κατέληγε σταδιακά από τη λέξη, στις συλλαβές

της, στα γράμματά τους και στο φθόγγο που καθένα αναπαριστά. Όπως

γίνεται φανερό, με συνθετικό ή αναλυτικό τρόπο, η διδασκαλία της

φωνολογικής ευαισθητοποίησης στηρίχθηκε στην άμεση σύνδεση

γράμματος με φώνημα.

Ευκαιρία για φωνολογική επεξεργασία μπορεί να δοθεί και από καθημερινές τεχνικές ή δραστηριότητες. Η ανάλυση λέξεων στα φωνήματά της μπορεί να ξεκινήσει με λέξεις που φανερώνουν φαγώσιμα, όπως η λέξη μήλο και που πρέπει να κοπούν σε κομμάτια για να φαγωθούν. Επίσης, παιχνίδια όπως του χορού των μαθητών γύρω από καρέκλες που είναι κατά μία λιγότερες από τα παιδιά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να οπτικοποιηθεί η αφαίρεση φωνημάτων.

μή λο

Γραφοφωνημική αντιστοιχία

• Κάθε ήχος, καθετί που εκφέρουμε προφορικά, μπορεί να έχει και γραπτή μορφή

Γράφω για να μεταδώσω ένα μήνυμα

Διαβάζω για να κατανοήσω το περιεχόμενο ενός κειμένου

Γραφοφωνημική αντιστοιχία

• Η εκπαιδευτικός ως πρότυπο αναγνώστη

• Η Διόρθωση ορθογραφίας αντί να του επισημαίνει το λανθασμένο γράμμα, να του δείχνει τη λέξη και να το παρακινεί να σκεφτεί πού μπορεί να έχει κάνει λάθος (βοηθήματα, λεξικό κ.τ.λ.)

Κατανόηση κειμένου

Χρήση βασικού λεξιλογίου και ερμηνεία λέξεων –αποσαφήνιση εννοιών

Διδασκαλία που ασκεί τα παιδιά στην εύρεση της κεντρικής ιδέας της παραγράφου

Μεθοδική ορθογραφία (1)

• 1.Άσκηση: Οικογένειες λέξεων• Ανάγνωση ιστορίας σχετικά με μια οικογένεια

(μαμά, παιδιά)• Μαμά και παιδιά μοιάζουν• Μαμά: κορυφή• Παιδιά: κορυφαίος, κορύφωμα, κορφή,

κορφάδα, κορυφογραμμή, κατακόρυφος, κορφοβούνι

•

• 2. Άσκηση: Σύνθετες λέξεις• Μαμά: πράσινη• Μπαμπάς: κόκκινος• Παιδί: πρασινοκόκκινο

Μεθοδική ορθογραφία (1)

Άσκηση: Η χαμένη λέξη είμαι κλρσείμαιτνοστην ρστηνολφειτο ρλοπαρεακονυοκλαδιφροςακδμιοψαριρκιορικαμαναρικξδηλκξσξιδι

Μεθοδική ορθογραφία (1)

5. Διάφορες ασκήσειςΧρήση κεφαλαίου σε κείμενο με μόνο μικρά

γράμματαΧρήση σημείων στίξης σε κείμενοΡωτώ, λέω, θαυμάζω (σημεία στίξης)Πρόσθεση καταλήξεωνΧρήση ομόφωνων σε πρόταση (κλίμα/

κλήμα, σύκο/ σήκω κλπ.)Σταυρόλεξο, κρεμάλα, τηλεγράφημα, κυνήγι

θησαυρού

Μεθοδική ορθογραφία (1)

Μέθοδοι Η ακριβής αναγνωστική αποκωδικοποίηση από μαθητές με

Μαθησιακές Δυσκολίες (ΜΔ) ενισχύεται με μια σειρά μεθόδων που στοχεύουν στην κατάκτηση της δεξιότητας μέσω:

1. της επανάληψης, 2. της εφαρμογής πολυαισθητηριακών μεθόδων, 3. της στρατηγικής αναγνώρισης λέξεων.

Ενίσχυση της αναγνωστικής αποκωδικοποίησης και της ευχέρειας

Προτάσεις

• Ενισχύστε τη συνεργατική φωναχτή ανάγνωση παίρνοντας μέρος σε αυτή.

• Χρησιμοποιήστε κείμενα με λέξεις που έχουν διδαχθεί.

• Μην επιμένετε στη φωναχτή ανάγνωση αν παρατηρήσετε δυσανασχέτηση από το μαθητή και από τους συμμαθητές του.

• Ενισχύστε την οπτική αναγνώριση των λέξεων πριν την φωναχτή ανάγνωση μέσα στην τάξη.

Ορθογραφία

Τύποι ασκήσεων

• Κατανόησης• Παραγωγής λόγου• Προσέγγισης γλωσσικών φαινομένων• Ορθογραφίας• Φωνολογικής επίγνωσης• Εξοικείωσης με το γράμμα

Δραστηριότητες κατανόησης & παραγωγής γραπτού λόγου

• Κείμενα καθημερινής χρήσης • Λίστες• Λογοτεχνικά βιβλία και βιβλία γνώσεων• Συγγραφή ιστοριών• Αξιοποίηση του εικονογραφημένου λεξικού

Ο ρόλος της εικόνας

Η κεντρική εικόνα θέτει το αφηγηματικό πλαίσιο της

ιστορίας

Τεχνικές σκέφτομαι και γράφω

1.Τεχνική ερωτήσεων (Τι; Πότε; Γιατί; Που;)

2.Ιδεοκαταιγίδα

3.Ελλιπών προτάσεων

4.Ανακατεμένων προτάσεων και εικόνων

126

127

128

129

130

131

Χρήση Λογισμικών

Ομάδα 1η

Ομάδα 1η

Ομάδα 2η

Ομάδα 2η

Ομάδα 3η

Ομάδα 3η

Ομάδα 4η

Ομάδα 4η

Ομάδα 5η

Ομάδα 5η

Αυτο-αξιολόγηση διδασκαλίας

148