Σχετικά με τηΣχετικά με τη

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Αντώνιος Γ. ΠερδικάρηςΑντώνιος Γ. ΠερδικάρηςΣχολικός Σύμβουλος (ΠΕ04) Ιονίων Σχολικός Σύμβουλος (ΠΕ04) Ιονίων

ΝήσωνΝήσων

Ορισμός της ΔιδακτικήςΟρισμός της ΔιδακτικήςΔιδακτικήΔιδακτική είναι η επιστήμη, που ασχολείται είναι η επιστήμη, που ασχολείται είτε με τα προβλήματα της είτε με τα προβλήματα της διδασκαλίαςδιδασκαλίας γενικά γενικά ((Γενική ΔιδακτικήΓενική Διδακτική) είτε με τα προβλήματα ) είτε με τα προβλήματα της διδασκαλίας ειδικά του κάθε μαθήματος της διδασκαλίας ειδικά του κάθε μαθήματος ((Ειδική ΔιδακτικήΕιδική Διδακτική). ). Η Διδακτική ενώ παλαιότερα θεωρούντανΗ Διδακτική ενώ παλαιότερα θεωρούνταν κλάδος της παιδαγωγικής επιστήμης, κλάδος της παιδαγωγικής επιστήμης, σήμερα αποτελεί αυτόνομο σήμερα αποτελεί αυτόνομο επιστημονικό πεδίο. επιστημονικό πεδίο.

Λίγα ιστορικά στοιχείαΛίγα ιστορικά στοιχείαΟ όρoς διδακτική χρησιμοποιήθηκε για πρώτη Ο όρoς διδακτική χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά απο τον Γερμανό μεταρυθμιστή Βόλφανγκ φορά απο τον Γερμανό μεταρυθμιστή Βόλφανγκ Ράτκε (Ράτκε (W. Ratichius ή Ratke,W. Ratichius ή Ratke,1571-1635) στο 1571-1635) στο βιβλίο του «βιβλίο του «Nova DitacticaNova Ditactica» (=Νέα Διδακτική)» (=Νέα Διδακτική) Λίγο αργότερα ο όρος χρησιμοποιήθηκε επίσης Λίγο αργότερα ο όρος χρησιμοποιήθηκε επίσης απο τον γνωστό θεολόγο από τη Βοημία Τζον απο τον γνωστό θεολόγο από τη Βοημία Τζον Άμος Κομένιους (Άμος Κομένιους (J. Comenius ή Komensky,J. Comenius ή Komensky,1591-1591-1670) στο βιβλίο του με τίτλο «1670) στο βιβλίο του με τίτλο «Didactica Didactica Magna»Magna» (=Μεγάλη Διδακτική). (=Μεγάλη Διδακτική).

J. Comenius ή Komensky,J. Comenius ή Komensky,1591-16701591-1670

Τι είναι όμως διδασκαλία;Τι είναι όμως διδασκαλία;Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί, που εξαρτώνται Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί, που εξαρτώνται κυρίως από τη μορφή και το τύπο της κυρίως από τη μορφή και το τύπο της διδασκαλίας.διδασκαλίας.Ενας περισσότερο αποδεκτός ορισμός: Ενας περισσότερο αποδεκτός ορισμός: Διδασκαλία είναι το σύνολο των Διδασκαλία είναι το σύνολο των προγραμματισμένων και προγραμματισμένων και συντονισμένων δραστηριοτήτων με τις συντονισμένων δραστηριοτήτων με τις οποίες προσπαθεί ο εκπαιδευτικός να οποίες προσπαθεί ο εκπαιδευτικός να εμπλέξει το μαθητή σε δραστηριότητες εμπλέξει το μαθητή σε δραστηριότητες που θα βοηθήσουν στην υλοποίηση των που θα βοηθήσουν στην υλοποίηση των σκοπών του αναλυτικού προγράμματοςσκοπών του αναλυτικού προγράμματος

Έχει έννοια να ερευνούμε τη Έχει έννοια να ερευνούμε τη διδακτική;διδακτική;

Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες κυριαρχούσε η άποψη ότι ο καλός κυριαρχούσε η άποψη ότι ο καλός δάσκαλος γεννιέται και ότι η διδασκαλία δάσκαλος γεννιέται και ότι η διδασκαλία είναι τέχνη η οποία δεν διδάσκεται.είναι τέχνη η οποία δεν διδάσκεται.Η σύγχρονη έρευνα όμως απέδειξε ότι: Η σύγχρονη έρευνα όμως απέδειξε ότι: α)α) η η ποιότητα της διδασκαλίας δεν είναι μόνο ποιότητα της διδασκαλίας δεν είναι μόνο θέμα του εκπαιδευτικού, αλλά εξαρτάται θέμα του εκπαιδευτικού, αλλά εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και από πολλούς παράγοντες και β)β) ο ο εκπαιδευτικός είναι δυνατόν να βελτιώσει εκπαιδευτικός είναι δυνατόν να βελτιώσει τη διδασκαλία του αν είναι γνώστης των τη διδασκαλία του αν είναι γνώστης των ερευνητικών δεδομένων και συνεργάζεται ερευνητικών δεδομένων και συνεργάζεται με άλλους εκπαιδευτικούς, ακαδημαϊκούς με άλλους εκπαιδευτικούς, ακαδημαϊκούς κ.λ.π.κ.λ.π.

Φυσικές ΕπιστήμεςΦυσικές ΕπιστήμεςΛέγονται οι επιστήμες που Λέγονται οι επιστήμες που ασχολούνται με την παρατήρηση των ασχολούνται με την παρατήρηση των φυσικών φαινομένων.φυσικών φαινομένων.Μέσω των Φυσικών Επιστημών ο Μέσω των Φυσικών Επιστημών ο άνθρωπος προσπαθεί να κατανοήσει άνθρωπος προσπαθεί να κατανοήσει τα φαινόμενα που παρατηρεί στην τα φαινόμενα που παρατηρεί στην καθημερινή ζωή του.καθημερινή ζωή του.Κυριώτερες Φυσικές Επιστήμες είναι: Κυριώτερες Φυσικές Επιστήμες είναι:

Η ΦυσικήΗ Φυσική

Η ΧημείαΗ Χημεία

Η ΒιολογίαΗ Βιολογία

Η ΓεωλογίαΗ Γεωλογία

Η ΑστρονομίαΗ Αστρονομία

Διδακτική των φυσικών επιστημώνΔιδακτική των φυσικών επιστημών

Διδακτική των φυσικών επιστημώνΔιδακτική των φυσικών επιστημών είναι είναι ο επιστημονικός κλάδος που έχει ως σκοπό ο επιστημονικός κλάδος που έχει ως σκοπό τη μελέτη και βελτίωση της διδασκαλίας τη μελέτη και βελτίωση της διδασκαλίας των φυσικών επιστημών (φυσική, χημεία, των φυσικών επιστημών (φυσική, χημεία, βιολογία, γεωλογία). Κάτι τέτοιο θεωρείται βιολογία, γεωλογία). Κάτι τέτοιο θεωρείται πως γίνεται εφικτό μέσα από τη μελέτη πως γίνεται εφικτό μέσα από τη μελέτη υπαρχόντων διδακτικών τεχνικών, αλλά και υπαρχόντων διδακτικών τεχνικών, αλλά και τη διερεύνηση και δοκιμαστική εφαρμογή τη διερεύνηση και δοκιμαστική εφαρμογή νέων. Για προφανείς μάλλον λόγους, ο νέων. Για προφανείς μάλλον λόγους, ο επιστημονικός αυτός κλάδος συχνά επιστημονικός αυτός κλάδος συχνά διαχωρίζεται σε διδακτική της φυσικής, διαχωρίζεται σε διδακτική της φυσικής, διδακτική της χημείας, διδακτική της διδακτική της χημείας, διδακτική της βιολογίας και διδακτική της γεωλογίας.βιολογίας και διδακτική της γεωλογίας.

Σχέση με άλλες επιστήμες Σχέση με άλλες επιστήμες Η διδακτική των Η διδακτική των φυσικών φυσικών επιστημών κάνει επιστημών κάνει χρήση των χρήση των πορισμάτων πορισμάτων πολλών επιστημών πολλών επιστημών και κυρίως των:και κυρίως των:

φυσικών επιστημων φυσικών επιστημων (φυσικής, χημείας, (φυσικής, χημείας, βιολογίας, γεωλογίας βιολογίας, γεωλογίας κ.ά) κ.ά) παιδαγωγικής παιδαγωγικής επιστήμηςεπιστήμης ψυχολογίας ψυχολογίας (γνωστικής/κοινωνικής(γνωστικής/κοινωνικής))ιστορίας και φιλοσοφίας ιστορίας και φιλοσοφίας των φυσικών επιστημώντων φυσικών επιστημώντεχνολογίας τεχνολογίας

Ιστορική αναδρομήΙστορική αναδρομήΗ διδασκαλία των φυσικών επιστημών Η διδασκαλία των φυσικών επιστημών εντάχθηκε στα συστήματα υποχρεωτικής εντάχθηκε στα συστήματα υποχρεωτικής εκπαίδευσης διαφόρων χωρώνεκπαίδευσης διαφόρων χωρών από το από το 19ο αιώνα.19ο αιώνα.Ωστόσο, ανάδεικνύεται ως ξεχωριστό Ωστόσο, ανάδεικνύεται ως ξεχωριστό πεδίο έρευνας, στα μέσα του 20ου αιώνα. πεδίο έρευνας, στα μέσα του 20ου αιώνα. Επομένως όταν αναφερόμαστε σε έτη Επομένως όταν αναφερόμαστε σε έτη πριν από το 1950 δεν μιλάμε για πριν από το 1950 δεν μιλάμε για διδακτική των φ.ε. αλλά για ρεύματα της διδακτική των φ.ε. αλλά για ρεύματα της διδασκαλίας. διδασκαλίας.

1)Το παραδοσιακό ρεύμα 1)Το παραδοσιακό ρεύμα Η γνώση των φυσικών επιστημών θεωρείται Η γνώση των φυσικών επιστημών θεωρείται "πακέτο" το οποίο ζητείται να μεταφερθεί "πακέτο" το οποίο ζητείται να μεταφερθεί από το διδάσκοντα στους μαθητές.από το διδάσκοντα στους μαθητές.Η διδασκαλία τους βασίζεται κυρίως στο Η διδασκαλία τους βασίζεται κυρίως στο βιβλίο του μαθητή και τις διαλέξεις που βιβλίο του μαθητή και τις διαλέξεις που πραγματοποιεί ο διδάσκων, και πραγματοποιεί ο διδάσκων, και δευτερευόντως σε εργαστηριακές πρακτικές.δευτερευόντως σε εργαστηριακές πρακτικές.Κριτήριο επιτυχίας της διδασκαλίας Κριτήριο επιτυχίας της διδασκαλίας αποτελεί η ποσότητα πληροφοριών που έχουν αποτελεί η ποσότητα πληροφοριών που έχουν συγκρατήσει οι μαθητές μετά το πέρας της συγκρατήσει οι μαθητές μετά το πέρας της διδασκαλίας. διδασκαλίας.

Μια αντίληψη που έρχεται από Μια αντίληψη που έρχεται από παλιάπαλιά

Ζήνων ο Στωικός Ζήνων ο Στωικός Κιτίο ΚύπρουΚιτίο Κύπρου

(336-264 π.Χ.)(336-264 π.Χ.)

«Μια φύση «Μια φύση ευγενική με μέτρια ευγενική με μέτρια εξάσκηση και με τη εξάσκηση και με τη συνδρομή ενός συνδρομή ενός δασκάλου μπορεί δασκάλου μπορεί πολύ εύκολα να πολύ εύκολα να πετύχει την τέλεια πετύχει την τέλεια αρετή»αρετή»

2)Το ανακαλυπτικό ρεύμα 2)Το ανακαλυπτικό ρεύμα Οι μαθητές είναι δυνατό να οδηγηθούν μόνοι Οι μαθητές είναι δυνατό να οδηγηθούν μόνοι τους στη γνώση των φυσικών επιστημών, να τους στη γνώση των φυσικών επιστημών, να την "ανακαλύψουν", αν τους δοθούν τα την "ανακαλύψουν", αν τους δοθούν τα κατάλληλα μέσα και τους υποβληθούν οι κατάλληλα μέσα και τους υποβληθούν οι κατάλληλες καθοδηγητικές ερωτήσεις κατάλληλες καθοδηγητικές ερωτήσεις Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο μαθηματικό Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο μαθηματικό φορμαλισμό, ενώ η διδασκαλία στηρίζεται φορμαλισμό, ενώ η διδασκαλία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε εργαστηριακές σε μεγάλο βαθμό σε εργαστηριακές δραστηριότητες και σε μια φιλοσοφία δραστηριότητες και σε μια φιλοσοφία επίλυσης προβλημάτων που είναι επίλυσης προβλημάτων που είναι σχεδιασμένη να ενθαρρύνει τους μαθητές να σχεδιασμένη να ενθαρρύνει τους μαθητές να συμπεριφέρονται σαν επιστήμονες. συμπεριφέρονται σαν επιστήμονες.

Ανακαλυπτικό ρεύμα (συνέχεια…)Ανακαλυπτικό ρεύμα (συνέχεια…)Στόχος της διδασκαλίας των φ.ε. κατά Στόχος της διδασκαλίας των φ.ε. κατά τους υποστηριχτές του ανακαλυπτικού τους υποστηριχτές του ανακαλυπτικού ρεύματος είναι η ‘παραγωγή’ νέων και ρεύματος είναι η ‘παραγωγή’ νέων και ικανών επαγγελματιών επιστημόνων.ικανών επαγγελματιών επιστημόνων.Ο μαθητής αποτελεί πλέον το Ο μαθητής αποτελεί πλέον το επίκεντρο της διδακτικής διαδικασίας επίκεντρο της διδακτικής διαδικασίας και αποδίδεται μεγάλη σημασία στην και αποδίδεται μεγάλη σημασία στην αλληλεπιδραστική του σχέση με τα αλληλεπιδραστική του σχέση με τα διδακτικά υλικά.διδακτικά υλικά.

Μια άποψη του προηγούμενου Μια άποψη του προηγούμενου αιώνα….αιώνα….

Marie SkłodowskaMarie Skłodowska – – Curie Curie

(Βαρσοβία) (Βαρσοβία) 1867-19341867-1934

Για μια διετία (1907-8) η Για μια διετία (1907-8) η Μ.Curie σε συνεργασία με Μ.Curie σε συνεργασία με άλλα μεγάλα πνεύματα άλλα μεγάλα πνεύματα της εποχής, έδινε τη της εποχής, έδινε τη δυνατότητα σε παιδιά να δυνατότητα σε παιδιά να εκτελούν πειράματα εκτελούν πειράματα Φυσικής και Χημείας και Φυσικής και Χημείας και με κατάληλες ερωτήσεις με κατάληλες ερωτήσεις τα ωθούσε στην τα ωθούσε στην ανακάλυψη των βασικών ανακάλυψη των βασικών αρχών των Φυσικών αρχών των Φυσικών Επιστημών Επιστημών

……που άργησε να αναγνωρισθείπου άργησε να αναγνωρισθείΟι εφημερίδες των αρχών του Οι εφημερίδες των αρχών του 2020ουου αιώνα διακωμωδούσαν αιώνα διακωμωδούσαν την εισβολή των παιδιών στα την εισβολή των παιδιών στα επιστημονικά εργαστήριαεπιστημονικά εργαστήριαΤο συμβάν που άλλαξεΤο συμβάν που άλλαξε αυτή αυτή την αντίληψη για τη την αντίληψη για τη διδασκαλία των φυσικών διδασκαλία των φυσικών επιστημών ήρθε 50 χρόνια επιστημών ήρθε 50 χρόνια αργότερα, το 1957, όταν στις αργότερα, το 1957, όταν στις 4 Οκτωβρίου εκείνης της 4 Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς, η Σοβιετική Ένωση χρονιάς, η Σοβιετική Ένωση έθεσε με επιτυχία σε τροχιά έθεσε με επιτυχία σε τροχιά γύρω από τη Γη το δορυφόρο γύρω από τη Γη το δορυφόρο Sputnik ΙSputnik Ι. .

Μια άποψη της εποχής της Μια άποψη της εποχής της Τεχνολογικής ΕπανάστασηςΤεχνολογικής Επανάστασης

Το γεγονός αυτό που θεωρήθηκε αφετηρία για τη Το γεγονός αυτό που θεωρήθηκε αφετηρία για τη λεγόμενη «λεγόμενη «Επιστημονική και Τεχνολογική Επιστημονική και Τεχνολογική Επανάσταση»Επανάσταση», οδήγησε μέσω αυτής στην άποψη ότι , οδήγησε μέσω αυτής στην άποψη ότι υπάρχει ανάγκη για παραγωγή από το εκπαιδευτικό υπάρχει ανάγκη για παραγωγή από το εκπαιδευτικό σύστημα σχετικά καταρτισμένων τεχνιτών και σύστημα σχετικά καταρτισμένων τεχνιτών και επιστημόνων.επιστημόνων.Έτσι αναγνωρίσθηκε κεντρικός ρόλος στη διδασκαλία Έτσι αναγνωρίσθηκε κεντρικός ρόλος στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών από παιδαγωγική άποψη, καθώς των φυσικών επιστημών από παιδαγωγική άποψη, καθώς θεωρήθηκε ότι αυτή μπορεί να είναι πολύ περισσοτερο θεωρήθηκε ότι αυτή μπορεί να είναι πολύ περισσοτερο αποδοτική στη μόρφωση και στην πνευματική ανάπτυξη αποδοτική στη μόρφωση και στην πνευματική ανάπτυξη των μαθητών, από μια εκπαιδευτική διαδικασία των μαθητών, από μια εκπαιδευτική διαδικασία επικεντρωμένη στα φιλολογικά/γλωσσικά μαθήματα.επικεντρωμένη στα φιλολογικά/γλωσσικά μαθήματα.Πρώτη η Αμερικάνικη κυβέρνηση με σημείο εκκίνησης τη Πρώτη η Αμερικάνικη κυβέρνηση με σημείο εκκίνησης τη δεκαετία του 1960, ξεκίνησε μία πρωτόγνωρη στα δεκαετία του 1960, ξεκίνησε μία πρωτόγνωρη στα χρονικά οικονομική υποστήριξη και εξασφάλιση υποδομών χρονικά οικονομική υποστήριξη και εξασφάλιση υποδομών και εκπαιδευτικού εξοπλισμού για τη διδασκαλία των και εκπαιδευτικού εξοπλισμού για τη διδασκαλία των φυσικών επιστημών, μια προσπάθεια που βρήκε και αλλού φυσικών επιστημών, μια προσπάθεια που βρήκε και αλλού μιμητές. μιμητές.

3) 3) Το εποικοδομητικό ρεύμαΤο εποικοδομητικό ρεύμα

Θεωρεί ότι πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν Θεωρεί ότι πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν στη διδασκαλία των φ.ε. οι προϋπαρχουσες στη διδασκαλία των φ.ε. οι προϋπαρχουσες ιδέες των μαθητών σχετικά με τα φυσικά ιδέες των μαθητών σχετικά με τα φυσικά φαινόμενα τα οποία θα διδαχθούν. φαινόμενα τα οποία θα διδαχθούν. Επομένως ο σχεδιασμός της διδακτικής Επομένως ο σχεδιασμός της διδακτικής πρακτικής πρέπει να γίνεται με βάση τον πρακτικής πρέπει να γίνεται με βάση τον τρόπο που οι ίδιοι οι μαθητές κατανοούν τρόπο που οι ίδιοι οι μαθητές κατανοούν τις φυσικές έννοιες και με βάση τον τρόπο τις φυσικές έννοιες και με βάση τον τρόπο που ερμηνεύουν τα φαινόμενα της φύσης, που ερμηνεύουν τα φαινόμενα της φύσης, όταν δεν έχουν μυηθεί ακόμη στον όταν δεν έχουν μυηθεί ακόμη στον επιστημονικό τρόπο ερμηνείας τους. επιστημονικό τρόπο ερμηνείας τους.

Κατά τις απόψεις του Κατά τις απόψεις του εποικοδομητικού ρεύματος:εποικοδομητικού ρεύματος:

Είναι απαραίτητος για τη διδασκαλία ο Είναι απαραίτητος για τη διδασκαλία ο διδακτικός μετασχηματισμός των φυσικών διδακτικός μετασχηματισμός των φυσικών επιστημών σε «επιστημών σε «σχολική επιστήμη», δηλαδή σχολική επιστήμη», δηλαδή σεσε γνώση κατάλληλη να διδαχθεί στους γνώση κατάλληλη να διδαχθεί στους μαθητές, με βάση τις προϋπάρχουσες μαθητές, με βάση τις προϋπάρχουσες αντιλήψεις τους.αντιλήψεις τους.Πρέπει να επιλέγονται για τη διδασκαλία Πρέπει να επιλέγονται για τη διδασκαλία εκείνα τα πειράματα και τα φαινόμενα στα εκείνα τα πειράματα και τα φαινόμενα στα οποία εξασφαλίζεται η ενεργή συμμετοχή οποία εξασφαλίζεται η ενεργή συμμετοχή των μαθητών, με την έννοια ότι οι ίδιοι των μαθητών, με την έννοια ότι οι ίδιοι ενεργητικά κατασκευάζουν (ενεργητικά κατασκευάζουν (οικοδομούνοικοδομούν) τη ) τη γνώση, βασιζόμενοι στις προϋπάρχουσες γνώση, βασιζόμενοι στις προϋπάρχουσες ιδέες και εμπειρίες τους. ιδέες και εμπειρίες τους.

ΜεταγνώσηΜεταγνώσηΣημαντικό χαρακτηριστικό της εποικοδομητικής Σημαντικό χαρακτηριστικό της εποικοδομητικής προσέγγισης συνιστά η επισήμανση της μεταγνωστικής προσέγγισης συνιστά η επισήμανση της μεταγνωστικής διαδικασίας. διαδικασίας. Με τον όρο Με τον όρο μεταγνώσημεταγνώση εννοείται η επίγνωση της εννοείται η επίγνωση της μαθησιακής διαδικασίας από τον ίδιο το μαθητή, όρος μαθησιακής διαδικασίας από τον ίδιο το μαθητή, όρος που ίσως με απλούστερο τρόπο δηλώνεται μέσα από τη που ίσως με απλούστερο τρόπο δηλώνεται μέσα από τη φράση ‘φράση ‘να γνωρίζουμε τί γνωρίζουμε, να γνωρίζουμε τί δε να γνωρίζουμε τί γνωρίζουμε, να γνωρίζουμε τί δε γνωρίζουμεγνωρίζουμε’. ’. Έτσι εισάγονται στη διδασκαλία διαδικασίες που βοηθούν Έτσι εισάγονται στη διδασκαλία διαδικασίες που βοηθούν και ενθαρρύνουν το μαθητή να έχει γνώση της γνωστικής και ενθαρρύνουν το μαθητή να έχει γνώση της γνωστικής του πορείας κατά τη διάρκειά της. Τέτοιες διαδικασίες του πορείας κατά τη διάρκειά της. Τέτοιες διαδικασίες περιλαμβάνουν π.χ:περιλαμβάνουν π.χ:

••την ανάδειξη των γνώσεων του μαθητή την ανάδειξη των γνώσεων του μαθητή •• την εξάσκηση του στο να μιλάει για τις σκέψεις του την εξάσκηση του στο να μιλάει για τις σκέψεις του • • τη διατήρηση ενός ‘τετραδίου σκέψεων’τη διατήρηση ενός ‘τετραδίου σκέψεων’ •• την αυτο-αξιολόγηση κτλ.την αυτο-αξιολόγηση κτλ.

Μια θεωρία σχετικά πρόσφατηΜια θεωρία σχετικά πρόσφατηJohn HurleyJohn Hurley Flavell Flavell

(Rockland,Massachusets(Rockland,Massachusets 1928) 1928) καθηγητής καθηγητής γνωστικής γνωστικής

ΨυχολογίαςΨυχολογίας

Το εποικοδομητικό Το εποικοδομητικό ρεύμα για τη ρεύμα για τη διδασκαλία και τη διδασκαλία και τη μάθηση στις φυσικές μάθηση στις φυσικές επιστήμες εμφανίσθηκε επιστήμες εμφανίσθηκε στις αρχές της στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 σαν δεκαετίας του ΄80 σαν αποτέλεσμα των αποτέλεσμα των επιστημονικών επιστημονικών εξελίξεων της εποχής εξελίξεων της εποχής εκείνης στον τομέα της εκείνης στον τομέα της γνωστικής ψυχολογίαςγνωστικής ψυχολογίας. .

Γνωστική ΨυχολογίαΓνωστική ΨυχολογίαΕπιστημονική προσέγγιση της ψυχολογίας Επιστημονική προσέγγιση της ψυχολογίας που προτάθηκε από τον Ulrich Neisser το που προτάθηκε από τον Ulrich Neisser το 1967 και προσπαθεί να κατανοήσει τις 1967 και προσπαθεί να κατανοήσει τις νοητικές διεργασίες που υποστηρίζουν την νοητικές διεργασίες που υποστηρίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, ανθρώπινη συμπεριφορά, τι συμβαίνειτι συμβαίνει δηλαδή, δηλαδή, μέσα σε ένα άτομο όταν μαθαίνειμέσα σε ένα άτομο όταν μαθαίνει..Σαν προσέγγιση έρχεται σε σύγκρουση με Σαν προσέγγιση έρχεται σε σύγκρουση με τον συμπεριφορισμό ο οποίος τον συμπεριφορισμό ο οποίος αντιμετωπίζει το άτομο αυτό σαν «μαύρο αντιμετωπίζει το άτομο αυτό σαν «μαύρο κουτί». κουτί».

4)Το ρεύμα του επιστημονικού 4)Το ρεύμα του επιστημονικού αλφαβητισμού αλφαβητισμού

Θεωρεί ότι στις συνθήκες της Θεωρεί ότι στις συνθήκες της «παγκοσμιοποίησης» ο «παγκοσμιοποίησης» ο επιστημονικός λόγος επιστημονικός λόγος μπορεί να λειτουργήσει σαν γλώσσα μπορεί να λειτουργήσει σαν γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ τελείως διαφορετικών επικοινωνίας μεταξύ τελείως διαφορετικών κουλτούρων και πολιτισμών αφού είναι μία κουλτούρων και πολιτισμών αφού είναι μία παγκόσμια γλώσσα.παγκόσμια γλώσσα.Επομένως οι σύγχρονη διδακτική των φ. ε. Επομένως οι σύγχρονη διδακτική των φ. ε. πρέπει να αποσκοπεί κυρίως στο να πρέπει να αποσκοπεί κυρίως στο να αναδείξει την σχέση των επιστημών αυτών, αναδείξει την σχέση των επιστημών αυτών, τόσο με την εκάστοτε τοπική κοινωνία (π.χ τόσο με την εκάστοτε τοπική κοινωνία (π.χ εφευρίσκοντας μεθόδους διδασκαλίας για εφευρίσκοντας μεθόδους διδασκαλίας για τους μαθητές των μειονοτήτων), όσο και με τους μαθητές των μειονοτήτων), όσο και με τις υπόλοιπες μορφές γνώσης (π.χ. τη τέχνη τις υπόλοιπες μορφές γνώσης (π.χ. τη τέχνη ή τη θρησκεία). ή τη θρησκεία).

Η ΔιαθεματικότηταΗ ΔιαθεματικότηταΗ άποψη αυτή μας οδηγεί σε ένα Η άποψη αυτή μας οδηγεί σε ένα διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας, καθώς διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας, καθώς προτείνει προτείνει διαθεματική προσέγγιση της διαθεματική προσέγγιση της γνώσης.γνώσης. Ως «διαθεματικότητα» ορίζεται η θεώρηση Ως «διαθεματικότητα» ορίζεται η θεώρηση της γνώσης σαν μια ενιαία ολότητα, που της γνώσης σαν μια ενιαία ολότητα, που κατακτιέται μέσα από τη διερεύνηση των κατακτιέται μέσα από τη διερεύνηση των συγκεκριμένων θεμάτων, ζητημάτων ή συγκεκριμένων θεμάτων, ζητημάτων ή προβλημάτων που απασχολούν τους μαθητέςπροβλημάτων που απασχολούν τους μαθητές

Επιπλέον…….Επιπλέον…….Το «Το «ρεύμα του επιστημονικού ρεύμα του επιστημονικού αλφαβητισμούαλφαβητισμού» θεωρεί ότι δεν είναι » θεωρεί ότι δεν είναι τόσο σημαντική η δημιουργία τόσο σημαντική η δημιουργία μελλοντικών επιστημόνων (βλ. μελλοντικών επιστημόνων (βλ. ανακαλυπτικό ρεύμα) όσο η δημιουργία ανακαλυπτικό ρεύμα) όσο η δημιουργία αυτών των μελλοντικών πολιτών, οι αυτών των μελλοντικών πολιτών, οι οποίοι θα είναι εξοικειωμένοι με τη οποίοι θα είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση της χρήση της τεχνολογίαςτεχνολογίας, που αποτελεί , που αποτελεί το βασικό εκφραστή της επιστημονικής το βασικό εκφραστή της επιστημονικής δραστηριότητας στην καινούρια δραστηριότητας στην καινούρια παγκόσμια αγορά. παγκόσμια αγορά.

Η αλλαγή του ρόλου της Η αλλαγή του ρόλου της ΤεχνολογίαςΤεχνολογίας

Μ’ αυτή τη λογική αναβαθμίζεται η Μ’ αυτή τη λογική αναβαθμίζεται η σημασία της τεχνολογίας στη σημασία της τεχνολογίας στη διδασκαλία των φ. ε. και παύει να διδασκαλία των φ. ε. και παύει να περιορίζεται στο ρόλο ενός απλού περιορίζεται στο ρόλο ενός απλού εργαλείου για τη διδασκαλία τους. εργαλείου για τη διδασκαλία τους. Η Τεχνολογία αναδεικνύεται σε Η Τεχνολογία αναδεικνύεται σε αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο και αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο και εντάσσεται στα Αναλυτικά εντάσσεται στα Αναλυτικά Προγράμματα πολλών χωρών του Προγράμματα πολλών χωρών του πλανήτη . πλανήτη .

Μια σύγχρονη άποψηΜια σύγχρονη άποψηΤο ρεύμα του επιστημονικού αλφαβητισμού Το ρεύμα του επιστημονικού αλφαβητισμού έχει τις ρίζες του στα τέλη του 20έχει τις ρίζες του στα τέλη του 20ουου αιώνα αιώνα και στις επιρροές που δέχθηκε η διδακτική και στις επιρροές που δέχθηκε η διδακτική των φ.ε από την επικράτηση της των φ.ε από την επικράτηση της πολιτισμικής και οικονομικής πολιτισμικής και οικονομικής παγκοσμιοποίησης.παγκοσμιοποίησης.Πολιτισμική παγκοσμιοποίηση: Πολιτισμική παγκοσμιοποίηση: η ραγδαία η ραγδαία τόνωση της επικοινωνίας μεταξύ τόνωση της επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών.διαφορετικών πολιτισμών.Οικονομική παγκοσμιοποίηση: Οικονομική παγκοσμιοποίηση: η δημιουργία η δημιουργία ενός παγκόσμιου αγοραστικού κοινού ενός παγκόσμιου αγοραστικού κοινού

Δεν είμαστε μόνοι μαςΔεν είμαστε μόνοι μαςΣτα τέλη του 20Στα τέλη του 20ουου αιώνα αιώνα αναγνωρίζεται παγκόσμίως αναγνωρίζεται παγκόσμίως η αξία της σύγκρισης των η αξία της σύγκρισης των εκπαιδευτικών συστημάτων εκπαιδευτικών συστημάτων των διάφορων χωρών με των διάφορων χωρών με βάση τα αποτελέσματα στα βάση τα αποτελέσματα στα διεθνήδιεθνή test test αξιολογήσης αξιολογήσης των μαθητών της.των μαθητών της.Η χαμηλή σε θέματα φ.ε. Η χαμηλή σε θέματα φ.ε. βαθμολογία των μαθητών βαθμολογία των μαθητών της Ελλάδας στα διεθνή της Ελλάδας στα διεθνή αυτά αυτά testtest προβληματίζει προβληματίζει την εκπαιδευτική κοινότητα την εκπαιδευτική κοινότητα της χώρας μας. της χώρας μας.

Παράδειγμα το Παράδειγμα το πρόγραμμα πρόγραμμα PISA PISA

((Program for International Student Assessment)Program for International Student Assessment) του Ο.Ο.Σ.Α.του Ο.Ο.Σ.Α.

Ο κ. Αngel Gurria γ.γ του Ο.Ο.Σ.Α. Ο κ. Αngel Gurria γ.γ του Ο.Ο.Σ.Α.

Με ποιο τρόπο πρέπει να Με ποιο τρόπο πρέπει να διδάσκουμε;διδάσκουμε;

Κατά τις σύγχρονες παιδαγωγικές Κατά τις σύγχρονες παιδαγωγικές απόψειςαπόψεις, , εξαρτάται από το :εξαρτάται από το :Πως αντιμετωπίζουμε τον μαθητή,Πως αντιμετωπίζουμε τον μαθητή,Ποιος θεωρούμε ότι είναι ο ρόλος Ποιος θεωρούμε ότι είναι ο ρόλος

του δασκάλουτου δασκάλου..Ο σύγχρονος Άγγλος παιδαγωγός Ο σύγχρονος Άγγλος παιδαγωγός Ronald Meighan Ronald Meighan θεωρεί ότι υπάρχουν θεωρεί ότι υπάρχουν οι εξής τρόποι θεώρησης της σχέσης οι εξής τρόποι θεώρησης της σχέσης μαθητή-δασκάλου:μαθητή-δασκάλου:

Ο μαθητής είναι:Ο μαθητής είναι:1)το άδειο δοχείο που θα το γεμίσει ο 1)το άδειο δοχείο που θα το γεμίσει ο εκπαιδευτικός με γνώσεις,εκπαιδευτικός με γνώσεις,2) η άμορφη μάζα που πλάθεται από 2) η άμορφη μάζα που πλάθεται από τον εκπαιδευτικό, (ή ο άγραφος τον εκπαιδευτικό, (ή ο άγραφος πίνακας),πίνακας),3)ο πελάτης ενός σχολείου,3)ο πελάτης ενός σχολείου,4)ο συνεργάτης του εκπαιδευτικού,4)ο συνεργάτης του εκπαιδευτικού,5)ο αυτόνομος ερευνητής της γνώσης,5)ο αυτόνομος ερευνητής της γνώσης,

Ποια είναι η σωστή θεώρηση;Ποια είναι η σωστή θεώρηση;Όλες ή ίσως καμία.Όλες ή ίσως καμία.Κάθε παραδοχή μας οδηγεί σε Κάθε παραδοχή μας οδηγεί σε διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας.διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας.Ανεξάρτητα όμως από την Ανεξάρτητα όμως από την επιλεγμένη μέθοδο πρέπει να υπάρχει επιλεγμένη μέθοδο πρέπει να υπάρχει ένας γενικός σχεδιασμός του ένας γενικός σχεδιασμός του μαθήματοςμαθήματος

Τι περιλαμβάνει ο σχεδιασμός του Τι περιλαμβάνει ο σχεδιασμός του μαθήματος;μαθήματος;

1) Διατύπωση στόχων (-τι θέλω να διδάξω;)1) Διατύπωση στόχων (-τι θέλω να διδάξω;)2)Ποιο το επίπεδο των μαθητών μου;2)Ποιο το επίπεδο των μαθητών μου;3)Τρόπος παρουσίασης του μαθήματος3)Τρόπος παρουσίασης του μαθήματος4)Σε ποιο χώρο θα διδάξω;4)Σε ποιο χώρο θα διδάξω;5)Υλικό που θα χρειασθώ5)Υλικό που θα χρειασθώ6)Πηγές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι 6)Πηγές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι μαθητέςμαθητές7)Πως μπορεί να αξιολογηθεί το αποτέλεσμα 7)Πως μπορεί να αξιολογηθεί το αποτέλεσμα του μαθήματος;του μαθήματος;

Σχέδιο μαθήματοςΗ αξία του για την αποτελεσματική Η αξία του για την αποτελεσματική διδασκαλία μιας διδακτικής ενότητας διδασκαλία μιας διδακτικής ενότητας αναγνωρίζεται σήμερα, ευρύτερα από τους αναγνωρίζεται σήμερα, ευρύτερα από τους ειδικούς.ειδικούς.Η χρήση του παρέχει σημαντική βοήθεια Η χρήση του παρέχει σημαντική βοήθεια τόσο στον άπειρο όσο και στον έμπειρο τόσο στον άπειρο όσο και στον έμπειρο εκπαιδευτικό και αξιοποιεί τα προσωπικά εκπαιδευτικό και αξιοποιεί τα προσωπικά χαρακτηριστικά του. χαρακτηριστικά του. Αποτελείται από τρία κυρίως μέρη: τους Αποτελείται από τρία κυρίως μέρη: τους διδακτικούς στόχουςδιδακτικούς στόχους, τη , τη στρατηγικήστρατηγική με την με την οποία θα επιδιωχθεί η επίτευξή τους και την οποία θα επιδιωχθεί η επίτευξή τους και την αξιολόγησηαξιολόγηση με την οποία θα ελεγχθεί η με την οποία θα ελεγχθεί η επίτευξη των διδακτικών στόχων επίτευξη των διδακτικών στόχων

Οι διδακτικοί στόχοι Οι διδακτικοί στόχοι Προέρχονται από τους σκοπούς του Προέρχονται από τους σκοπούς του Αναλυτικού Προγράμματος για τη Αναλυτικού Προγράμματος για τη συγκεκριμένη ενότητα.συγκεκριμένη ενότητα. Αναφέρονται ή πρέπει να αναφέρονται Αναφέρονται ή πρέπει να αναφέρονται στο οδηγό διδασκαλίας. στο οδηγό διδασκαλίας.  Διατυπώνονται με ρήματα και λέξεις οι Διατυπώνονται με ρήματα και λέξεις οι οποίες καθιστούν σαφές το επιδιωκόμενο οποίες καθιστούν σαφές το επιδιωκόμενο και κατά συνέπεια διευκολύνουν το και κατά συνέπεια διευκολύνουν το σχεδιασμό και την ανάπτυξη του  σχεδιασμό και την ανάπτυξη του  κριτηρίου αξιολόγησης. κριτηρίου αξιολόγησης.

Η διδακτική στρατηγική Η διδακτική στρατηγική Είναι ακολουθία σταδίων των οποίων ο Είναι ακολουθία σταδίων των οποίων ο αριθμός μπορεί να αλλάζει συνήθως όμως αριθμός μπορεί να αλλάζει συνήθως όμως είναι 3-7. Σε κάθε στάδιο επιτυγχάνεται είναι 3-7. Σε κάθε στάδιο επιτυγχάνεται ένας ενδιάμεσος στόχος  και ένας ενδιάμεσος στόχος  και χρησιμοποιούνται διαφορετικοί χρησιμοποιούνται διαφορετικοί χειρισμοί**χειρισμοί** από τον δάσκαλο και διαφορετικά από τον δάσκαλο και διαφορετικά μαθησιακά* έργαμαθησιακά* έργα.. **Μαθησιακά έργαΜαθησιακά έργα είναι πχ η απάντηση σε ερώτηση,  η επίλυση είναι πχ η απάντηση σε ερώτηση,  η επίλυση προβλήματος, η παρατήρηση ενός πειράματος επίδειξης, η μελέτη προβλήματος, η παρατήρηση ενός πειράματος επίδειξης, η μελέτη μιας παραγράφου και η εξαγωγή της περίληψης, ο σχεδιασμός μιας μιας παραγράφου και η εξαγωγή της περίληψης, ο σχεδιασμός μιας πειραματικής διάταξης, η πραγματοποίηση ενός απλού πειράματος, η πειραματικής διάταξης, η πραγματοποίηση ενός απλού πειράματος, η συζήτηση των μαθητών σε ομάδες, κλπ.συζήτηση των μαθητών σε ομάδες, κλπ. ****Οι χειρισμοίΟι χειρισμοί  μπορεί να είναι η διατύπωση μιας ερώτησης, η παροχή   μπορεί να είναι η διατύπωση μιας ερώτησης, η παροχή οδηγιών, η διαχείριση ενός διαλόγου μεταξύ μαθητών, η σύντομη οδηγιών, η διαχείριση ενός διαλόγου μεταξύ μαθητών, η σύντομη ανάπτυξη ενός θέματος, η υποδειγματική ανάπτυξη ενός θέματος, η υποδειγματική σχεδίαση ενός μοντέλου, η , η εκτέλεση ενός εκτέλεση ενός πειράματος επίδειξης, κλπ.  , κλπ. 

Η αξιολόγηση Η αξιολόγηση Έχει ως αφετηρία τους διδακτικούς στόχους Έχει ως αφετηρία τους διδακτικούς στόχους και ελέγχει κατά πόσο αυτοί επιτεύχθηκαν.και ελέγχει κατά πόσο αυτοί επιτεύχθηκαν.Κατά κανόνα είναι ένα τεστ σύντομης Κατά κανόνα είναι ένα τεστ σύντομης διάρκειας στο οποίο οι διαφόρων τύπων διάρκειας στο οποίο οι διαφόρων τύπων ερωτήσεις, οι ασκήσεις, κλπ ελέγχουν αν ερωτήσεις, οι ασκήσεις, κλπ ελέγχουν αν επιτεύχθηκαν οι στόχοι.επιτεύχθηκαν οι στόχοι.Ανάλογα με το αποτέλεσμα: α) προχωρούμε Ανάλογα με το αποτέλεσμα: α) προχωρούμε στο σχεδιασμό της επόμενης διδασκαλίας, β) στο σχεδιασμό της επόμενης διδασκαλίας, β) επανερχόμεθα  στο ίδιο μάθημα για επανερχόμεθα  στο ίδιο μάθημα για επιτευχθούν οι στόχοι που δεν επιτεύχθηκαν επιτευχθούν οι στόχοι που δεν επιτεύχθηκαν χρησιμοποιώντας διαφορετικά μαθησιακά χρησιμοποιώντας διαφορετικά μαθησιακά έργα, γ) αναθεωρούμε τη διδακτική έργα, γ) αναθεωρούμε τη διδακτική στρατηγική που ακολουθήσαμε στρατηγική που ακολουθήσαμε

Το πείραμαΤο πείραμαΗ υπό του ανθρώπου μεθοδική αναπαραγωγή Η υπό του ανθρώπου μεθοδική αναπαραγωγή ενός φαινομένου με στόχο την εξακρίβωση ενός φαινομένου με στόχο την εξακρίβωση της φύσης του, των αιτιών που το της φύσης του, των αιτιών που το προκαλούν και των νόμων από τους οποίους προκαλούν και των νόμων από τους οποίους διέπεται αυτό το φαινόμενο. διέπεται αυτό το φαινόμενο. Στη διδακτική εντάσσεται στις Στη διδακτική εντάσσεται στις διερευνητικές μεθόδους διδασκαλίαςδιερευνητικές μεθόδους διδασκαλίας, όπου , όπου εμπλέκονται οι μαθητές σε δραστηριότητες εμπλέκονται οι μαθητές σε δραστηριότητες που έχουν σκοπό την διευκόλυνση και την που έχουν σκοπό την διευκόλυνση και την εμπέδωση της γνώσης.εμπέδωση της γνώσης.

Στόχος του πειράματοςΣτόχος του πειράματοςΝα αποδείξει ο διδάσκων κάποια θεωρίαΝα αποδείξει ο διδάσκων κάποια θεωρία.. (προσέγγιση του (προσέγγιση του Παραδοσιακού ΡεύματοςΠαραδοσιακού Ρεύματος))Να ανακαλύψει μόνος του ο μαθητής Να ανακαλύψει μόνος του ο μαθητής κάποιο φυσικό νόμο που δεν γνωρίζει. κάποιο φυσικό νόμο που δεν γνωρίζει. (προσέγγιση (προσέγγιση Ανακαλυπτικού ΡεύματοςΑνακαλυπτικού Ρεύματος)) Να φέρει τους μαθητές σε κατάσταση Να φέρει τους μαθητές σε κατάσταση ««γνωστικής σύγκρουσηςγνωστικής σύγκρουσης», προκειμένου », προκειμένου να αναδομήσουν τη γνώση τους. να αναδομήσουν τη γνώση τους.

(προσέγγιση (προσέγγιση Εποικοδομητικού ΡεύματοςΕποικοδομητικού Ρεύματος))

Προσοχή !Προσοχή !Έχει μεγάλη σημασία το πείραμα να μην Έχει μεγάλη σημασία το πείραμα να μην εξαντλείται στον εντυπωσιασμό των εξαντλείται στον εντυπωσιασμό των μαθητών.μαθητών.Στο τέλος του πειράματος πρέπει να υπάρξει Στο τέλος του πειράματος πρέπει να υπάρξει μέριμνα για χρόνο σχολιασμού των μέριμνα για χρόνο σχολιασμού των παρατηρήσεων και των συμπερασμάτων των παρατηρήσεων και των συμπερασμάτων των μαθητών. Αυτός ο χρόνος είναι πολύτιμος, μαθητών. Αυτός ο χρόνος είναι πολύτιμος, καθώς θα δοθεί έτσι η ευκαιρία να τονισθούν καθώς θα δοθεί έτσι η ευκαιρία να τονισθούν οι τυχόν παρανοήσεις και οι λανθασμένες οι τυχόν παρανοήσεις και οι λανθασμένες απόψεις που κάποιοι μαθητές έχουν.απόψεις που κάποιοι μαθητές έχουν.

Φύλλο ΕργασίαςΦύλλο ΕργασίαςΓια να υπάρχουν οφέλη πρέπει κάθε πείραμα Για να υπάρχουν οφέλη πρέπει κάθε πείραμα να συνοδεύεται από να συνοδεύεται από φύλλο εργασίας στο οποίο στο οποίο οι μαθητές θα καλούνται να σημειώσουν τις οι μαθητές θα καλούνται να σημειώσουν τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματά τους. παρατηρήσεις και τα συμπεράσματά τους. Αν οι μαθητές συμπληρώσουν το φύλλο Αν οι μαθητές συμπληρώσουν το φύλλο εργασίας κατά τη διάρκεια διδακτικής ώρας εργασίας κατά τη διάρκεια διδακτικής ώρας θα πρέπει τούτο να γίνει αυστηρά σε θα πρέπει τούτο να γίνει αυστηρά σε καθορισμένο χρονικό διάστημα, π.χ. σε 10min. καθορισμένο χρονικό διάστημα, π.χ. σε 10min. (Είναι προτιμότερο οι μαθητές να (Είναι προτιμότερο οι μαθητές να συμπληρώνουν το φύλλο εργασίας σε άλλο συμπληρώνουν το φύλλο εργασίας σε άλλο χρόνο, αν υπάρχει η δυνατότητα). χρόνο, αν υπάρχει η δυνατότητα). Το φύλλο εργασίας οφείλει να είναι σαφές και Το φύλλο εργασίας οφείλει να είναι σαφές και συγκεκριμένο. συγκεκριμένο.

Ευχαριστώ για τη προσοχή σας!Ευχαριστώ για τη προσοχή σας!