Διδακτικό Σενάριο...

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την αξιοποίησηκαι εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη( )Διδακτικό Σενάριο μαθήματος

Ιστορία Α΄ Γυμνασίου με χρήση ΤΠΕ

Από τους «300» του Gianni Nunnari στην Αρχαία Σπάρτη.

Ασημακόπουλος Γεώργιος (ΠΕ02)

Πάτρα, Φεβρουάριος 2012

Ασημακόπουλος Γ. – Από τους «300» του Gianni Nunnari στην Αρχαία Σπάρτη Σελίδα | 2

Περιεχόμενα

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ................................................................................................................................3

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ...............................................................................................................3

ΣΤΟΧΟΙ .......................................................................................................................................3

ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ.......................................................................................................4

Σκεπτικό – Τεκμηρίωση της Πρότασης ......................................................................................4

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο Σχολείο ........................................................................................5

Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή ........................................................................................5

Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών .................................................................................6

Διδακτικές προσεγγίσεις και στρατηγικές.................................................................................7

Οργάνωση της τάξης..................................................................................................................7

Επιμέρους φάσεις......................................................................................................................7

Αξιολόγηση των μαθητών..........................................................................................................9

Εργασία στο σπίτι ....................................................................................................................10ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ..................................................................................................................10

ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ .......................................................................................................................11

ΚΡΙΤΙΚΗ.....................................................................................................................................12

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..........................................................................................................................12


ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΤίτλος: Ιστορία Α΄ Γυμνασίου με χρήση ΤΠΕ - Από τους «300» του Gianni Nunnari στηνΑρχαία Σπάρτη.Συντάκτης: Ασημακόπουλος Γεώργιος, ΠΕ02Διδακτικό σενάριο που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο των εργασιών του ΠΑΚΕ Πατρών καιεφαρμόστηκε στην τάξη (στο Γυμνάσιο Κρεστένων Ν. Ηλείας).Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Ιστορία (στοιχεία από Κοινωνιολογία και Πληροφορική)Διδακτική ενότητα: Η ΣπάρτηΧρονική διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες στο Σχολικό Εργαστήριο Πληροφορικής (δύο δίωρα).Επιπλέον προβλέπεται να αξιοποιηθεί κάποιο «κενό» στο πρόγραμμα των μαθητών για μιαπροκαταρκτική εξοικείωσή τους με τα κύρια εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν.

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΤο σενάριο που ακολουθεί αποτελεί μια διδακτική πρόταση για τη διδασκαλία της ΙστορίαςΑ Γυμνασίου με τη χρήση Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ).Επικεντρώνεται θεματικά στην Αρχαία Σπάρτη, τις συνθήκες και τον τρόπο ζωής, τοπολίτευμα, τους πολιτειακούς θεσμούς της, σε σχέση με μια διαδεδομένη εμπορική ταινία.Έχει διάρκεια τέτοια που να μπορεί να ενσωματωθεί άνετα στο ισχύον ΑναλυτικόΠρόγραμμα. Προσπαθεί, μεταξύ άλλων, να προσεγγίσει την ιστορική πραγματικότητα μέσααπό μια διαφορετική ματιά και με βάση δυνατότητες που προσφέρει η σύγχρονητεχνολογία, κάνοντας χρήση λογισμικού που ενισχύει την αυτενέργεια και τηδημιουργικότητα των μαθητών. Παράλληλα μετασχηματίζει και τον ρόλο τουεκπαιδευτικού, από απλό μεταδότη γνώσεων σε διευκολυντή-συντονιστή της προσπάθειαςτων μαθητών.

ΣΤΟΧΟΙΓνωστικοίΟι μαθητές επιδιώκεται:

να ανακαλέσουν γνώσεις από το Δημοτικό σχετικές με τις συνθήκες ζωής και τοπολίτευμα στην αρχαία Σπάρτη (κλασικός γραμματισμός)

να γνωρίσουν και να εξηγήσουν την κοινωνική διαστρωμάτωση του κράτους να αξιολογήσουν τον παραδοσιακό χαρακτήρα του σπαρτιατικού πολιτεύματος

μέσω των πολιτειακών θεσμών (κριτικός γραμματισμός) να «αναγνώσουν» κριτικά γνωστή εμπορική ταινία σχετική με την αρχαία Σπάρτη

(κριτικός γραμματισμός) να διακρίνουν την ιστορική αλήθεια από το περιεχόμενο μιας εμπορικής ταινίας

(κριτικός γραμματισμός)

ΠαιδαγωγικοίΟι μαθητές επιδιώκεται:


να αναπτύξουν πρωτοβουλία, καθώς θα έρθουν σε επαφή με ιστορικό υλικό, τοοποίο θα κληθούν να οργανώσουν και να παρουσιάσουν με δημιουργικό καιελκυστικό τρόπο

να εμπλακούν σε συνεργατικές δραστηριότητες με την ένταξή τους σε ομάδες καιτην κοινή προσπάθεια για την επίτευξη ενός σκοπού

να αναλάβουν ενεργό ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία, οικοδομώντας οι ίδιοι τηνιστορική γνώση και τον τρόπο παρουσίασής της

να εμπλακούν σε καταστάσεις που προκαλούν και προάγουν την ενεργητικήσυμμετοχή τους στην επεξεργασία πληροφοριών και την επίλυση προβλημάτων(διερευνητική μέθοδος)

να εκφραστούν δημιουργικά σε σχέση με τις ιστορικές έννοιες που θα συναντήσουν

ΤεχνολογικοίΟι μαθητές επιδιώκεται (νέος γραμματισμός):

να αξιοποιήσουν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές στη διδακτική-μαθησιακήδιαδικασία ως εργαλείο για να αναπαραστήσουν πληροφορίες και να κατακτήσουνγνώσεις

να αξιοποιήσουν το διαδίκτυο ως πηγή πληροφοριών και έμπνευσης να αναπτύξουν δεξιότητες αναζήτησης, επιλογής και διαχείρισης των πληροφοριών

που αντλούν από το διαδίκτυο να οπτικοποιήσουν όρους και έννοιες κάνοντας χρήση λογισμικού

δημιουργίας/επεξεργασίας νοητικών χαρτών να συγγράψουν κείμενο με τη βοήθεια Επεξεργαστή Κειμένου να χρησιμοποιήσουν τον υπολογιστή ως εργαλείο για την προσεκτική μελέτη

ψηφιακού υλικού να χρησιμοποιήσουν υπολογιστικά εργαλεία για να εκφραστούν δημιουργικά και

για να μοιραστούν τις σκέψεις τους με τους συμμαθητές τους

ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Σκεπτικό – Τεκμηρίωση της Πρότασης

Από την εμπειρία μας γνωρίζουμε ότι σε αρκετές περιπτώσεις οι αναπαραστάσεις τωνμαθητών για την αρχαία Σπάρτη προέρχονται από ταινίες, όπως η προαναφερθείσα («300»του Gianni Nunnari). Συχνά επίσης καλλιεργούνται στους μαθητές παρανοήσεις από τέτοιουείδους εμπορικά προϊόντα. Εξάλλου, η διδασκαλία της συγκεκριμένης ενότηταςεπικεντρώνεται συνήθως στην απομνημόνευση διαφόρων στοιχείων αφήνοντας στοπεριθώριο τις σχέσεις μεταξύ αυτών των στοιχείων. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, οι μαθητέςπεριορίζονται στην αποστήθιση και δεν ασχολούνται καθόλου με την κριτική αντιμετώπισητων διδασκόμενων στοιχείων, πολύ περισσότερο δεν ενθαρρύνονται να εκφραστούνδημιουργικά με αφετηρία το περιεχόμενο της ενότητας (εν προκειμένω, για τη Σπάρτη).


Οι μαθητές διαθέτουν αρκετές γνώσεις για το θέμα, από το Δημοτικό. Συγκεκριμένα,γνωρίζουν ήδη για την εγκατάσταση των Δωριέων στη Λακωνική, για τη δομή τουπολιτεύματος, για τον στρατιωτικό χαρακτήρα του κράτους, για την αγωγή των νέων και γιαβασικές αξίες των Σπαρτιατών. Όπως περιγράφεται παρακάτω, στην αναλυτικήπαρουσίαση των δραστηριοτήτων, θα δοθεί στους μαθητές και η αντίστοιχη ενότητα τουσχολικού εγχειριδίου της Δ΄ Δημοτικού. Καλούνται λοιπόν οι μαθητές αρχικά ναξαναθυμηθούν τα μεμαθημένα από το Δημοτικό και να τα συνδυάσουν με το υλικό τουβιβλίου της Α΄ Γυμνασίου, που έχει πιο συνοπτικό και αφαιρετικό χαρακτήρα.Η παρούσα πρόταση εστιάζει στα προβληματικά σημεία που προαναφέρθηκαν.Συγκεκριμένα, αφιερώσαμε την 1η δραστηριότητα στη σύνθεση της Σπαρτιατικής κοινωνίαςκαι την κατανομή εξουσιών στα διάφορα όργανα εξουσίας, ζητώντας από τους μαθητές ναδημιουργήσουν βασικά διαγράμματα. Μέσα από αυτά φιλοδοξούμε να αντιληφθούνσυνολικά τη δομή της σπαρτιατικής κοινωνικής και πολιτικής ζωής, πέρα από τηναπομνημόνευση. Στη 2η δραστηριότητα τους ζητάμε τον εντοπισμό των σημείων σύγκλισηςκαι των σημείων απόκλισης μιας εμπορικής ταινίας ιστορικού περιεχομένου (τηςπροαναφερθείσας ταινίας «300») από την «ιστορική πραγματικότητα». Ζητάμε δηλαδή απότους μαθητές τον εντοπισμό των ιστορικών πληροφοριών που μπορεί να περιέχει ησυγκεκριμένη ταινία και την αποκατάσταση πιθανών ιστορικών ανακριβειών. Πρόκειται γιααξιοποίηση των μεμαθημένων με σκοπό την κριτική αντιμετώπιση του περιεχομένου μιαςγνωστής εμπορικής ταινίας. Τέλος (στην 3η δραστηριότητα) τούς ζητείται να εκφραστούνδημιουργικά φτιάχνοντας ένα κόμικ που να αποδίδει ορισμένες πτυχές του θέματος μέσααπό τη δική τους οπτική γωνία.Σ’ αυτή την προσέγγιση θεωρούμε τη χρήση της τεχνολογίας καθοριστική. Προσφέρειπολλές διαφορετικές δυνατότητες έκφρασης στους μαθητές, δίνει τη δυνατότητα συνεχώναλλαγών και διορθώσεων, προκαλεί το ενδιαφέρον και τη δημιουργικότητα. Μάλιστα ηδυνατότητα ανάρτησης της καλύτερης εργασίας στο ιστολόγιο του σχολείου δίνει κίνητρογια συναγωνισμό μεταξύ των ομάδων.

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο Σχολείο

Η συγκεκριμένη διδακτική πρόταση ακολουθεί το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδώντου Γυμνασίου και το ΔΕΠΠΣ (σελ. 215) εστιάζοντας στο προς διδασκαλία υλικό της 3ης

ενότητας του 4ου κεφαλαίου (Η Σπάρτη, σσ. 48-49) του σχολικού εγχειριδίου της Ιστορίας Α΄Γυμνασίου. Φιλοδοξεί δε να εμπλουτίσει και να επεκτείνει αυτό το υλικό με βάση τηνομαδική εργασία των μαθητών και να πετύχει την καλύτερη εμπέδωσή του μέσα από μιαδιαδικασία που έχει προσωπικό νόημα για τους ίδιους τους μαθητές.

Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Για την υλοποίηση του παρόντος σεναρίου απαιτείται η ύπαρξη διαθέσιμου ΣχολικούΕργαστηρίου Πληροφορικής με σύνδεση των υπολογιστών στο διαδίκτυο. Τα λογισμικά πουέχουν επιλεγεί δεν έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις από πλευράς επεξεργαστικής ισχύος και


έτσι δεν αναμένεται οι μαθητές να συναντήσουν ιδιαίτερο πρόβλημα στην εκτέλεση τωνεφαρμογών.Για να αντλήσουν το υλικό τους οι μαθητές θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν έντυπες(σχολικό εγχειρίδιο Ιστορίας Α΄ Γυμνασίου και Δ΄ Δημοτικού) και ηλεκτρονικές πηγές(ιστοσελίδες). Ένας σύγχρονος φυλλομετρητής ιστοσελίδων ικανοποιεί αυτές τιςαπαιτήσεις. Εξ άλλου, για τα κείμενα που θα συνταχθούν από τους μαθητέςχρησιμοποιείται επεξεργαστής κειμένου. Και τα δύο προαναφερθέντα λογισμικάβρίσκονται ήδη εγκατεστημένα στους υπολογιστές του Εργαστηρίου Πληροφορικής.Τα δύο άλλα λογισμικά που χρησιμοποιούνται (Diagram Designer και Comic Strip Creator)στο παρόν σενάριο έχουν μετατραπεί σε «φορητή» έκδοση (portable), οπότε δεν χρειάζεταινα έχουν εγκατασταθεί εκ των προτέρων στους υπολογιστές ούτε απαιτούν διαδικασίαεγγραφής από τους μαθητές.To Diagram Designer (http://logicnet.dk/meesoft/DiagramDesigner) είναι δωρεάν καιεύχρηστο εργαλείο για τη δημιουργία διαγραμμάτων και νοητικών χαρτών. Έχει, μεταξύάλλων, τη δυνατότητα να εξαγάγει το αποτέλεσμα σε μορφή ψηφιακών εικόνων. Το ComicStrip Creator (ανεπτυγμένο από το CosyLLab του Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων τουΠανεπιστημίου Πειραιώς) είναι κι αυτό δωρεάν, αλλά απαιτεί εγγραφή για την πρόσβασηστην περιοχή «καταβίβασης» (download) του προγράμματος. Αυτή η διαδικασία έχει γίνειεκ των προτέρων από τον εκπαιδευτικό, ώστε οι μαθητές να μην εμπλακούν σε τεχνικήςφύσεως διαδικασίες και να μην αναλωθεί ο διαθέσιμος χρόνος σε διαδικαστικά ζητήματα.Το Comic Strip Creator, εκτός από την ευκολία χρήσης του, επιλέχθηκε και για τον λόγο ότι,σε αντίθεση με άλλα αντίστοιχα προγράμματα, μια και έχει αναπτυχθεί από ελληνικήερευνητική ομάδα, μπορεί να δεχθεί ελληνικούς χαρακτήρες απροβλημάτιστα.

Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών

Θα πρέπει να έχει προηγηθεί κάποια διαδικασία εξοικείωσης με τα λογισμικά πουχρησιμοποιούνται, μια και μερικά από αυτά δεν περιλαμβάνονται στη διδακτέα ύλη τουμαθήματος Πληροφορικής της Α΄ Γυμνασίου ή διδάσκονται αργότερα χρονικά. Με κάποιαάλλα λογισμικά, όπως ο Επεξεργαστής Κειμένου και ο Φυλλομετρητής ιστοσελίδων,θεωρούμε ότι οι περισσότεροι μαθητές πλέον είναι εξοικειωμένοι από το Δημοτικό. Σε κάθεπερίπτωση τεχνικά προβλήματα ή απορίες μπορούν να επιλύονται από τον διδάσκοντακατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων.Σε επίπεδο οργάνωσης της τάξης θα πρέπει να υπάρχει προηγούμενη εμπειρία τωνμαθητών σε συνεργατικές δραστηριότητες και να έχει προηγηθεί η σύσταση των ομάδων,ώστε να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος σε διαδικαστικά θέματα.Ως προς το περιεχόμενο που πρόκειται να διδαχθεί, προϋποτίθεται ότι οι περισσότεροιμαθητές έχουν αρκετές γνώσεις από το Δημοτικό ή από ταινίες που έχουν παρακολουθήσεικαι βιβλία που έχουν διαβάσει. Η διδασκόμενη στο σχολικό εγχειρίδιο ενότητα παρουσιάζειμε οργανωμένο τρόπο αρκετές από τις προϋπάρχουσες αυτές γνώσεις.Η παρούσα διδακτική πρόταση έχει σκοπό να προεκτείνει τα διδασκόμενα στην ενότητα καινα εμβαθύνει σε σημεία, όπως η κοινωνική διαστρωμάτωση της σπαρτιατικής κοινωνίας, η

http://logicnet.dk/meesoft/DiagramDesigner


κατανομή των εξουσιών και ο γενικότερος τρόπος ζωής, που αλλιώς θα γίνονταναντικείμενο απλής απομνημόνευσης.

Διδακτικές προσεγγίσεις και στρατηγικές

Για την οικοδόμηση της νέας γνώσης ακολουθείται η διερευνητική-ανακαλυπτική μέθοδοςκαι το ομαδοσυνεργατικό μοντέλο μάθησης.Οι μαθητές αναζητούν, εντοπίζουν, επιλέγουν πληροφορίες και, αξιοποιώντας τιςδυνατότητες των ΤΠΕ, συνεργάζονται, προβληματίζονται, προσεγγίζουν το ιστορικό υλικόκαι διαλέγονται μαζί του στο πλαίσιο της ερευνητικής και δημιουργικής τους προσπάθειας.Η συνεργασία και η ανάληψη ρόλων από τους μαθητές στο πλαίσιο της ομάδας, δίνειπροσωπικό νόημα στην αναζήτηση και στην οικοδόμηση της ιστορικής γνώσης. Σύμφωναμε τις αρχές του «οικοδομισμού», στο πλαίσιο της ομάδας αναδεικνύεται ο ιδιαίτεροςτρόπος, με τον οποίο κάθε άτομο αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει την ιστορική πληροφορία,ενώ στα πλαίσια της αλληλεπίδρασης των μελών, οικοδομείται επαγωγικά και συλλογικά ηπορεία προς την ιστορική γνώση (Κόμης, 2004).

Οργάνωση της τάξης

Οι μαθητές του τμήματος θα χωριστούν σε έξι ομάδες των τριών ατόμων η καθεμιά.Προτείνεται η σύσταση των ομάδων να μείνει σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια τηςπαρέμβασης. Επίσης κάθε ομάδα να περιλαμβάνει μαθητές και από τα δύο φύλα και να μηδημιουργηθούν ομάδες με μόνο «καλούς» ή μόνο «αδύναμους» μαθητές. Τα μέλη τηςομάδας ορίζουν ποιος θα είναι ο συντονιστής της και θα εναλλάσσονται μεταξύ τους στηχρήση του υπολογιστή ή στην τήρηση σημειώσεων. Επιδιώκεται να υπάρχει σε κάθε ομάδααμοιβαιότητα και ισομερής κατανομή της εργασίας. Θεωρείται δεδομένο ότι όλοι οιμαθητές είναι υπεύθυνοι για το αποτέλεσμα και θα πρέπει να εργαστούν και νααναζητήσουν τις πληροφορίες που θα χρησιμεύσουν στην ομάδα τους (Μπερερής &Τρούκη, 2009).Σε κάθε ομάδα αντιστοιχεί ένα Φύλλο Εργασίας, το οποίο θα δοθεί σε έντυπη καιηλεκτρονική μορφή. Αφού μελετήσουν οι ομάδες τα φύλλα εργασίας και λάβουν τιςαπαραίτητες οδηγίες για το τι πρέπει να κάνουν, θα εργάζονται ταυτόχρονα, λαμβάνονταςυποστήριξη από τον διδάσκοντα, όποτε τη χρειάζονται.

Επιμέρους φάσεις

Α΄ φάση (μία διδακτική ώρα)Ο διδάσκων χρησιμοποιεί ως αφόρμηση ολιγόλεπτο βίντεο, απόσπασμα από τηναμερικανική ταινία «300» (παραγωγής 2006). Η συγκεκριμένη ταινία συχνά αποτελείμοναδικό σημείο αναφοράς για τις γνώσεις των μαθητών σχετικά με τη Σπάρτη. Η προβολήαυτή έχει ως στόχο να κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών και να προετοιμάσει τοέδαφος για τη δραστηριότητα που θα ακολουθήσει.


Με αφορμή τα προβαλλόμενα στο βίντεο ακολουθεί σύντομη συζήτηση με θέμα το «πώς οιΣπαρτιάτες έφτασαν να είναι τόσο αποτελεσματικοί στον πόλεμο και πώς ενέπνευσανακόμα και ξένους δημιουργούς της σύγχρονής μας εποχής».Κατόπιν ο διδάσκων εξηγεί τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί και τον ρόλο των ομάδωνκαι μοιράζει τα Φύλλα Εργασίας.Οι μαθητές, χωρισμένοι σε ομάδες των τριών ατόμων, ανοίγουν τους υπολογιστές τους καιεκκινούν την εφαρμογή Diagram Designer, με την οποία θα πρέπει να φτιάξουν δύοσχεδιαγράμματα / νοητικούς χάρτες. Σ’ αυτή τη φάση οι μαθητές:α) μελετώντας το κείμενο του σχολικού τους βιβλίου θα πρέπει να διερευνήσουν και ναεπιλέξουν τα απαραίτητα στοιχεία, προκειμένου να φτιάξουν ένα πρώτο σχεδιάγραμμασχετικά με τη διαστρωμάτωση της σπαρτιατικής κοινωνίας και άλλο ένα σχετικά με ταόργανα εξουσίας στο σπαρτιατικό πολίτευμα καιβ) μελετώντας το βιβλίο Ιστορίας της Δ΄ Δημοτικού (τις σχετικές σελίδες του οποίου τουςδιανέμει ο διδάσκων) και επισκεπτόμενοι την ιστοσελίδα της ελληνικής wikipedia για τηνΑρχαία Σπάρτη και τις εξωτερικές διαδικτυακές παραπομπές που υπάρχουν σ’ αυτή θαπρέπει να εμπλουτίσουν με όσο μπορούν ουσιώδη στοιχεία αυτά τα σχεδιαγράμματα.Ο διδάσκων επισημαίνει ότι ο δικός του ρόλος θα είναι συντονιστικός και υποστηρικτικός.Στο τέλος της δραστηριότητας οι ομάδες εκτυπώνουν τα διαγράμματά τους.

Β΄ φάση (μία διδακτική ώρα)Οι μαθητές, χωρισμένοι στις ίδιες ομάδες σε σχέση με την προηγούμενη φάση καλούνταινα παράξουν ένα κείμενο, το οποίο να αναφέρεται σε ιστορικές πληροφορίες που μπορούννα αντληθούν από την προαναφερθείσα ταινία «300» του Gianni Nunnari και στις ιστορικέςανακρίβειες που πιθανώς περιέχει.Πιο συγκεκριμένα, δίνονται στους μαθητές, σε ηλεκτρονική μορφή, επιλεγμένααποσπάσματα κυρίως από το πρώτο μέρος της ταινίας, για τα οποία πρέπει να εντοπίσουνόσο το δυνατόν περισσότερες ιστορικές πληροφορίες και όσο το δυνατόν περισσότερεςιστορικές ανακρίβειες. Για να το κάνουν αυτό θα πρέπει αφ’ ενός να παρακολουθήσουνπροσεκτικά αυτά τα αποσπάσματα (όσες φορές θέλουν) και αφ’ ετέρου να λάβουν υπ’ όψητους τις ιστορικές πληροφορίες που βρίσκονται στο βιβλίο τους, στο βιβλίο Ιστορίας της Δ΄Δημοτικού (οι σχετικές σελίδες του οποίου τους έχουν διανεμηθεί στην Α΄ φάση) και στηνπροαναφερθείσα ιστοσελίδα της ελληνικής Wikipedia.Με αυτές τις πληροφορίες θα πρέπει να παράξουν ένα κείμενο που να καταδεικνύει ποιασημεία παρέχουν σωστή ιστορική πληροφόρηση, ποια είναι προβληματικά και ποια είναι ηαντίστοιχη σωστή ιστορική πληροφορία για τα προβληματικά σημεία.Στο τέλος της δραστηριότητας οι ομάδες τυπώνουν τα κείμενά τους.

Γ΄ φάση (μία διδακτική ώρα)Κάθε ομάδα αναλαμβάνει να φτιάξει ένα κόμικ (με 3-6 καρέ) σχετικό με τη ζωή στην αρχαίαΣπάρτη. Οι μαθητές καλούνται να χρησιμοποιήσουν ως πηγή έμπνευσης:

τα σχολικά βιβλία Ιστορίας της Α΄ Γυμνασίου και της Δ΄ Δημοτικού τα αποσπάσματα της προαναφερθείσας ταινίας «300» που τους έχουν διανεμηθεί


και, κάνοντας χρήση της εφαρμογής Comic Strip Creator να δημιουργήσουν ένα κόμικ πουθα αναδεικνύει τη δική τους εκδοχή. Το εικονικό υλικό μπορεί να αντληθεί από τηνενσωματωμένη βιβλιοθήκη του προγράμματος ή από φάκελο με εικόνες που έχει ήδηετοιμάσει ο διδάσκων, ώστε να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος (χωρίς να αποκλείεται και ηχρήση εικόνων επιλογής των μαθητών από ιστοσελίδες όπως η http://images.google.gr)Στο τέλος της δραστηριότητας η κάθε ομάδα αποθηκεύει τη δημιουργία της και τηνεκτυπώνει.

Δ΄ φάση (μία διδακτική ώρα)Οι εργασίες των ομάδων κατά τις προηγούμενες δραστηριότητες συγκεντρώνονται από τονδιδάσκοντα, ο οποίος τις διανέμει σε άλλες ομάδες. Σ’ αυτή τη φάση επίσης ο διδάσκωνεπισημαίνει τα θέματα που διαπίστωσε πως δυσκόλεψαν ή προβλημάτισαν τις ομάδες,σχολιάζει τυχόν τεχνικά ζητήματα που προέκυψαν και καλεί τις ομάδες να προβούν σεετερο-αξιολόγηση. Στόχος είναι κάθε ομάδα να δει και να αξιολογήσει τη δουλειά κάποιαςάλλης ομάδας. Ακολουθεί συζήτηση στην ολομέλεια του τμήματος με τις ομάδες νασχολιάζουν καλοπροαίρετα τη δουλειά των άλλων. Μέσα από αυτή τη διαδικασία οδιδάσκων βρίσκει ευκαιρία για συνολική θεώρηση του περιεχομένου της ενότητας.Κατόπιν τα σχόλια αξιολόγησης επιστρέφονται γραπτά σε κάθε ομάδα, προκειμένου να ταλάβει υπ’ όψη της και, αν χρειάζεται, να βελτιώσει τη δουλειά της. Η καλύτερη εργασία(σχεδιάγραμμα, κείμενο και κόμικ) θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο / την ηλεκτρονικήεφημερίδα του σχολείου.

Αξιολόγηση των μαθητών

Η αξιολόγηση της εργασίας των ομάδων προβλέπεται να γίνει τόσο από τον διδάσκονταόσο και από τους μαθητές.α) για κάθε ομαδική δραστηριότητα ο διδάσκων θα αξιολογήσει το «κείμενο» και τιςεικόνες που θα παραχθούν, τη συνεργασία των μελών της κάθε ομάδας και το υλικό που θαχρησιμοποιηθεί από κάθε ομάδα για την εκπόνηση της εργασίας της.Τα κριτήρια για την αξιολόγηση θα είναι:

για το κείμενο που θα παραχθεί: η συνοχή, η συνέπεια του περιεχομένου ως προςτα ζητούμενα κάθε δραστηριότητας, η αυθεντικότητα, η σαφήνεια, η οργάνωση, ηέκτασή του

για τη συνεργασία των μελών κάθε ομάδας: η κατανομή και εναλλαγή των ρόλων, ησυνεισφορά των μελών και ο χρόνος ολοκλήρωσης των δραστηριοτήτων

για το υλικό που θα χρησιμοποιηθεί: η χρήση πρόσθετου υλικού, η καταλληλότητα/ συνέπεια του υλικού σε σχέση με τα ζητούμενα της εργασίας, η ποικιλία του, ηδημιουργική αξιοποίησή του

β) αν και κατά τις συνεργατικές δραστηριότητες που περιγράφηκαν παραπάνω απαιτείται ησυνεργασία όλων των μελών της ομάδας, δεν αποκλείεται κάποια μέλη να εργαστούνπερισσότερο από κάποια άλλα. Γι’ αυτό θα εφαρμοστεί ένα μικτό μοντέλο αξιολόγησης,που θα αξιολογεί και την ομαδική και την ατομική προσπάθεια. Συγκεκριμένα, ο βαθμός

http://images.google.gr


που θα λάβει κάθε μέλος της ομάδας θα προκύψει με την εξής διαδικασία: θα ζητηθεί απόκάθε ομάδα να περιγράψει τη συμβολή κάθε μέλους της – το ίδιο θα κάνει και ο διδάσκωνγια τα μέλη των ομάδων. Στο τέλος θα γίνει σύγκριση-σύνθεση των δύο απόψεων. Αυτή ηδιαδικασία αξιολόγησης θα γνωστοποιηθεί εξ αρχής στους μαθητές.

Εργασία στο σπίτι

Η προτεινόμενη διδακτική παρέμβαση δεν προβλέπει εργασία των μαθητών στο σπίτι.Περιορίζεται στην εργασία στο σχολικό Εργαστήριο Πληροφορικής. Σε μια αγροτική περιοχήδε θεωρείται δεδομένο ότι όλοι οι μαθητές διαθέτουν υπολογιστές με σύνδεση στοδιαδίκτυο, ενώ τα μη ηλεκτρονικά μέσα που διαθέτουν (π.χ. λεξικά, εγκυκλοπαίδειες) είναιεπίσης περιορισμένα.

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣΤα Φύλλα Εργασίας είναι κοινά για όλες τις ομάδες και απαρτίζονται από τέσσεριςδραστηριότητες. Τα θέματα εργασίας που αντιστοιχούν σε κάθε ομάδα διευκρινίζονται σεκάθε επιμέρους δραστηριότητα.

Δραστηριότητα 1η:Ανοίξτε τον υπολογιστή σας και εκκινήστε την εφαρμογή Diagram Designer.α) Αφού μελετήσετε το κείμενο του βιβλίου σας, βρείτε και επιλέξτε τα απαραίτηταστοιχεία, προκειμένου να φτιάξετε δύο σχεδιαγράμματα:

- ένα σχετικά με τη διαστρωμάτωση της σπαρτιατικής κοινωνίας και- ένα σχετικά με τα όργανα εξουσίας στο σπαρτιατικό πολίτευμα

β) Συμπληρώστε τα σχεδιαγράμματα που φτιάξατε, όπου θεωρείτε ότι χρειάζεται, μεσημαντικό υλικό από:

τις σελίδες από το βιβλίο Ιστορίας Δ΄ Δημοτικού που σας διανεμήθηκαν την ελληνική Wikipedia, σελίδα Αρχαία Σπάρτη (http://goo.gl/fxjLI) και τις

εξωτερικές συνδέσεις που αναφέρονται σ’ αυτή (στο τέλος)Στο τέλος της δραστηριότητας αποθηκεύστε και εκτυπώστε το σχεδιάγραμμά σας.

Δραστηριότητα 2η:Ανοίξτε τον υπολογιστή σας και εκκινήστε τον Επεξεργαστή Κειμένου και τον φυλλομετρητήιστοσελίδων.Ανοίξτε τον φάκελο «Αποσπάσματα ταινίας» που βρίσκεται στην επιφάνεια εργασίας τουυπολογιστή σας.Αφού παρακολουθήσετε με προσοχή όλα τα αποσπάσματα, θα πρέπει να συντάξετεκείμενο με θέμα «Ιστορικές πληροφορίες που αντλούμε από την ταινία 300 και ιστορικέςανακρίβειες που περιέχει». Σκοπός σας είναι:

να βρείτε όσο το δυνατόν περισσότερες ιστορικές πληροφορίες που περιέχονταιστα αποσπάσματα

http://goo.gl/fxjLI


να βρείτε όσο το δυνατόν περισσότερες ανακρίβειες της ταινίας που περιέχονταιστα αποσπάσματα

να ελέγξετε τόσο τις ορθές ιστορικές πληροφορίες όσο και τις ανακρίβειες με βάσητα βιβλία σας (της Α΄ Γυμνασίου και αυτό της Δ΄ Δημοτικού) και την ιστοσελίδα τηςελληνικής Wikipedia για την Αρχαία Σπάρτη

να αναφέρετε την αντίστοιχη σωστή ιστορική πληροφορία για κάθε ανακρίβεια πουθα εντοπίσετε

Στο τέλος της δραστηριότητας τυπώστε το κείμενό σας.

Δραστηριότητα 3η:Ανοίξτε τον υπολογιστή σας και εκκινήστε την εφαρμογή Comic Strip Creator.Φτιάξτε ένα κόμικ (3-6 καρέ) σχετικό με τη ζωή στην αρχαία Σπάρτη, αποτυπωμένο όμωςαπό τη δική σας οπτική γωνία.Υλικό μπορείτε να αντλήσετε από

τα σχολικά βιβλία Ιστορίας της Α΄ Γυμνασίου και της Δ΄ Δημοτικού τα αποσπάσματα από την ταινία «300» που είδατε κατά την προηγούμενη

δραστηριότηταΕικόνες(για τα πρόσωπα ή το υπόβαθρο των καρέ) μπορείτε να αντλήσετε από τηνενσωματωμένη βιβλιοθήκη του προγράμματος και από τον φάκελο «Εικόνες για κόμικ» πουβρίσκεται στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας (φυσικά, αν δε σας καλύπτουν οισυγκεκριμένες επιλογές, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε υλικό από ιστοσελίδες, όπως ηhttp://images.google.gr)Στο τέλος της δραστηριότητας αποθηκεύστε τη δημιουργία σας ως εικόνα (μην ξεχάσετε νασυμπληρώσετε το όνομα της ομάδας σας στη θέση του λογοτύπου) και εκτυπώστε τη.

Δραστηριότητα 4η:α) Ανταλλάξτε τις εργασίες που φτιάξατε στις προηγούμενες δραστηριότητες με μια άλληομάδα. Εξετάστε προσεκτικά τις εργασίες της άλλης ομάδας και γράψτε μια μικρήκαλοπροαίρετη κριτική (1-2 παραγράφους) για το πώς την αξιολογείτε και πώς θαμπορούσε πιθανόν να γίνει καλύτερη.β) Συζητήστε στην ολομέλεια του τμήματος τα σχόλια που κάνατε.γ) Αφού λάβετε τα σχόλια για την εργασία σας από την ομάδα που την αξιολόγησε,προσπαθήστε να τα λάβετε υπ’ όψη και να βελτιώσετε όσο μπορείτε το αποτέλεσμα.Η καλύτερη εργασία (σχεδιάγραμμα, κείμενο και κόμικ) θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο / τηνηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου.

ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣΣε μια διαφορετική εκδοχή, απομακρυσμένη από το περιεχόμενο της συγκεκριμένηςταινίας, θα μπορούσε να εξεταστεί η ενότητα για τη Σπάρτη σε σύγκριση με την ενότητα γιατην Αθήνα. Να γίνει δηλαδή σύγκριση της λειτουργίας του πολιτεύματος, των πολιτειακώνθεσμών, του τρόπου ζωής κλπ. Σε μια άλλη εκδοχή θα μπορούσε να εξεταστεί η ενότητα για

http://images.google.gr


τη Σπάρτη με την ενότητα για τους Περσικούς πολέμους, ιδιαίτερα για τη μάχη τωνΘερμοπυλών, η οποία σχετίζεται πιο άμεσα με το περιεχόμενο της ταινίας «300».

ΚΡΙΤΙΚΗΗ διαθεσιμότητα του σχολικού Εργαστηρίου Πληροφορικής είναι ένας καθοριστικόςπαράγοντας για το πότε και πώς θα εφαρμοστεί ένα διδακτικό σενάριο που σχετίζεταιπρωτίστως με φιλολογικό μάθημα. Χρειάζεται κατανόηση εκ μέρους του υπευθύνου τουΕργαστηρίου, διευκόλυνση εκ μέρους της διεύθυνσης του Σχολείου και των υπολοίπωνσυναδέλφων. Επίσης θα πρέπει να υπάρχει σχετική εξοικείωση των μαθητών τόσο σε σχέσημε τα χρησιμοποιούμενα εργαλεία όσο και σε σχέση με τον ομαδικό τρόπο εργασίας.Στην εφαρμογή του συγκεκριμένου σεναρίου παρατηρήθηκε αυξημένο ενδιαφέρον τωνμαθητών, ενώ σημειώθηκε ελάχιστος αριθμός απουσιών. Τα παιδιά συμμετείχαν με μεγάληπροθυμία στις δραστηριότητες, αν και τα θέματα που τους είχαν ανατεθεί ήταν απαιτητικάσε σχέση με το γνωστικό τους επίπεδο και την εμπειρία τους σε παρόμοιες δραστηριότητες.Μάλιστα οι ομάδες συναγωνίστηκαν μεταξύ τους για το ποια θα παράξει το καλύτερο καιπιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα και στο τέλος χάρηκαν για το προϊόν της δουλειάς τους, τόσοσε επίπεδο ομάδας όσο και σε επίπεδο τμήματος.Κάποιες από τις δυσκολίες που παρουσιάστηκαν είχαν σχέση με τον ομαδικό τρόποεργασίας (ενδο-ομαδικές εντάσεις), οι οποίες όμως δεν πήραν μεγάλη έκταση. Επίσης οιμαθητές δεν είχαν ξαναχρησιμοποιήσει τα περισσότερα από τα χρησιμοποιούμεναεργαλεία (με εξαίρεση τον φυλλομετρητή ιστοσελίδων) και γι’ αυτό δεν τα χειρίστηκαν μεμεγάλη άνεση. Συγκεκριμένα στη 2η δραστηριότητα (που αφορούσε, μεταξύ άλλων, στησύνταξη κειμένου σχετικού με τις ιστορικές πληροφορίες και ανακρίβειες της ταινίας)διαπιστώθηκε ότι οι μαθητές δε γνώριζαν να χρησιμοποιούν τον Επεξεργαστή Κειμένου.Είχαν επίσης σοβαρή δυσκολία στην πληκτρολόγηση. Αυτό προκάλεσε σημαντική απώλειαχρόνου και κατέληξε στη δημιουργία πολύ φτωχών κειμένων.Σε ενδεχόμενο επανασχεδιασμό του σεναρίου θα λαμβάναμε υπ’ όψη την έλλειψηεξοικείωση των μαθητών με τον Επεξεργαστή Κειμένου. Οπότε θα επαναπροσδιορίζαμε τη2η δραστηριότητα, ώστε να είναι λιγότερο απαιτητική από πλευράς έκτασης του κειμένου.Επίσης θα συμπεριλαμβάναμε μια ολόκληρη διδακτική ώρα για εξοικείωση των μαθητώνμε τα χρησιμοποιούμενα διδακτικά εργαλεία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΔημαράκη, Ε. (2000) Η εικονική αρχαιολογική ανασκαφή με χρήση Η/Υ ως μαθησιακόπεριβάλλον για διερεύνηση στην Ιστορία: μελέτη του λόγου των μαθητών και της διδακτικήςοργάνωσης του διαλόγου μέσα στην τάξη, Πρακτικά 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου με ΔιεθνήΣυμμετοχή με θέμα «Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στηνΕκπαίδευση», Πάτρα, σσ. 418-428.Δημαράκη, Ε. (2002) Δυναμικές αναπαραστάσεις για τη διερευνητική μάθηση στην ιστορία,στο: Νοητικά εργαλεία και Πληροφοριακά Μέσα (Παιδαγωγική Αξιοποίηση της Σύγχρονης


Τεχνολογίας για τη Μετεξέλιξη της Εκπαιδευτικής Πρακτικής), επιμ: Χρ. Κυνηγός & Ευ. Β.Δημαράκη, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, σσ. 369-392.Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (2009) Γραμματισμός, νέες τεχνολογίες και εκπαίδευση: όψειςτου τοπικού και του παγκόσμιου, Κουτσογιάννης, Δ. & Μ. Αραποπούλου (επιμ.), Εκδ. Ζήτη,Θεσσαλονίκη.Κόμης, Β. (2004) Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τεχνολογιών τηςΠληροφορίας και των Επικοινωνιών, Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών, Αθήνα.Κουτσογιάννης, Δ. (2011) Εφηβικές Πρακτικές Ψηφιακού Γραμματισμού και Ταυτότητες,Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη.Μπερερής, Π. & Τρούκη, Ε. (2009) Λόγος και επικοινωνία στην εκπαιδευτική πράξη: ρητάκαι άρρητα μηνύματα κατά τη διαμόρφωση του επικοινωνιακού κλίματος στη σχολική τάξη,Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα.Depover, C., Karsenti, T. & Κόμης, Β. (2010) Διδασκαλία με χρήση της τεχνολογίας:Προώθηση της μάθησης, ανάπτυξη ικανοτήτων, εκδ. Κλειδάριθμος, Αθήνα.Hillis, P. & Munro, B. (2005) ICT in History Education – Scotland and Europe, Social ScienceComputer Review, Vol. 23 No 2, pp. 190-205.Hadzilacos, Th. (2003) The Processes of Learning and Teaching in the CommunicationSociety, in: Learning and teaching in the communication society, Council of EuropePublishing, Strasbourg Cedex, pp. 113-207.

Διδακτικό Σενάριο...

Documents

Transcript of Διδακτικό Σενάριο...