Πίνακας περιεχομένων

ΕΙΣΑΓΩΓΗ.................................................................................................................................2

1.ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ RANKE ΚΑΙ COMPTE ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ......................................3

α.Ranke.....................................................................................................................................3

β. Comte ..................................................................................................................................4

2. ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΖΑΜΠΕΛΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΑ ΦΑΛΛΜΕΡΑΥΕΡ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ…………………………………………………..……….…5

3. ΙΔΡΥΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ……………………………………………….………………………..……8

ΕΠΙΛΟΓΟΣ………………………………………………………………………………………………………………………….10

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ……………………………………………………………………………….…………………………………11

Χρηματόπουλος Βασίλειος Σελίδα 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ιστορία ορίζεται ως το σύνολο των παρελθόντων στοιχείων, καταγεγραμμένων ή όχι, τα οποία επηρέασαν την ανθρώπινη ζωή και την εξέλιξή της. Επιπλέον, είναι η σπουδή μιας διαδοχής προσώπων, γεγονότων, ιδεών και κοινωνικών δομών που συμβαίνουν σε μια μονοδιάστατη ροή του χρόνου. Απώτερος σκοπός της ιστορίας είναι η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης και εθνικής συνείδησης και αποτελεί το μέσο με το οποίο οι άνθρωποι μελετούν το ίδιο τους το παρελθόν, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη διατήρηση των παραδόσεων και εθίμων τους και τη συνέχειά τους. Μέθοδοι που χρησιμοποιεί είναι η ανασύνθεση, η μελέτη και η ερμηνεία του παρελθόντος βασιζόμενη στα στοιχεία που έχουν διατηρηθεί.

Οι ρίζες της ιστορίας ανιχνεύονται στην αρχαιότητα και περιγράφεται για πρώτη φορά από τον Θουκυδίδη (ο οποίος χρησιμοποιεί για πρώτη φορά τον όρο ιστορία)1. Ως γνωστικός κλάδος με διακριτή μεθοδολογία, ακαδημαϊκή συγκρότηση και έρευνα πρωτοεμφανίζεται τον 19ο αιώνα, επηρεασμένη από το ιδεολογικό κίνημα του διαφωτισμού. Η ιστορική γραφή ανέλαβε το ρόλο του μεταδότη της παράδοσης κι εμπειρίας και της ανασυγκρότησης του παρελθόντος, αντιστρατευμένη στην ηθικοπλαστική ως τότε Ιστορία, καταφάσκοντας στην τελεολογική αντίληψη περί γραμμικής, ατέρμονης και σφαιρικής προόδου, η οποία είχε τις ρίζες της στην Εβραιοχριστιανική παράδοση2.

Την ίδια περίοδο στην ελληνική ιστορική επιστήμη είχαν αναπτυχθεί οι όροι, «Ελληνικό έθνος», «Ελληνική αρχαιότητα», «Βυζάντιο», «Ελληνικός λαϊκός πολιτισμός» και ερμηνεύθηκαν με διαφορετικούς τρόπους, κάτω από την επίδραση των αναγκών και της πολιτικής ιδεολογίας της ελληνικής κοινωνίας.

1. ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ RANKE ΚΑΙ COMPTE ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ 1 Δ. Μοσχόπουλος 2010: 62 Καρρ Ε. Χ. 1983:131

Χρηματόπουλος Βασίλειος Σελίδα 2

α. Ranke

Η ιστορία από τη γένεσή της (πριν ακόμα οριστεί σαν έννοια, πόσο μάλλον σαν επιστημονικός κλάδος) επικεντρωνόταν στη λεπτομερή περιγραφή του μοναδικού και ιδιαίτερου κι όχι στη γενίκευση και την ερμηνεία του κανονικού και καθολικού. Η προνομιακή μεταχείριση των «προσωπικοτήτων», με την παράλληλη αγνόηση της συμβολής «των αφανών ηρώων, της μεγαλοπρεπούς παρέλασης των ανώνυμων ανθρώπων» στην ιστορική πορεία, περιόρισαν την ιστορική γραφή σε αφήγηση που έδινε λίγες εξηγήσεις, δεν απεκάλυπτε τίποτε χρήσιμο για το παρόν και το μέλλον, δεν πρόσφερε ηθικά ή πολιτικά διδάγματα1.

Τον 19ο αιώνα η μορφή της ιστορίας άλλαξε στην προσπάθειά της να ξεπεράσει τις αδυναμίες των προηγούμενων χρόνων, και συγκροτήθηκε ως επιστημονικός κλάδος με ευδιάκριτα και συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.

Ο Leopold Von Ranke, βασικός εκπρόσωπος της σχολής του Βερολίνου και του ιστορικισμού, που είχε επηρεαστεί από το φιλοσοφικό ρεύμα του ιδεαλισμού προσέγγιζε την ιστορία βασιζόμενος στις παρακάτω αρχές:

• Η επαρκής κατανόηση της φύσης ενός φαινομένου και αξιολόγησή του, αποκτάται δια μέσου της θεώρησης της θέσης που κατέχει και του ρόλου που διαδραματίζει στη διαδικασία της εξέλιξης2.

• Στηρίζεται στα επίσημα έγγραφα. Ο Ιστορικισμός δίνει μεγάλη βαρύτητα στις πηγές του. Χρησιμοποιεί τα κρατικά αρχεία σα φορείς της ιστορικής αλήθειας και μέσα από την επεξεργασία τους αναδεικνύει την Διπλωματική Ιστορία3.

• θεωρεί αλληλένδετη τη σχέση Θεού-ιστορικής εξέλιξης. Η ιστορική εξέλιξη αποτελεί μια σταθερότητα την οποία εγγυώνται ο Θεός, η Εκκλησία και το Κράτος4.

• Ο Ιστορικισμός τονίζει το ρόλο των προσωπικοτήτων και υποβαθμίζει τη δυναμική των κοινωνιών στην Ιστορία5.

•Ένας ιστορικός δεν πρέπει να εξετάζει μόνο τα ιστορικά φαινόμενα αλλά πρέπει να ανακαλύπτει και τις ιδέες πίσω από αυτά. Τα άτομα δεν εκφράζουν ιδέες, αλλά οι ιδέες καθορίζουν τα άτομα (νέο- Πλατωνική θεωρία των ιδεών)6.

Ο Ranke προσέγγιζε την επιστήμη της ιστορίας με μια μονοδιάστατη αντίληψη του χρόνου σύμφωνα με την οποία τα μεταγενέστερα γεγονότα έπονται των προηγούμενων. Οι ίδιες παραδοχές χαρακτήριζαν τις αρχές της ιστορικής γραφής του Ηρόδοτου7.

β. Comte

1 Δ. Μοσχόπουλος 20102 Ιγκερς Γ. 1995:195-1523 Μάρβικ Α. 1985: 564 Δ. Μοσχόπουλος 2010: 125 Ιγκερς Γ. 19956 Ιγκερς Γ 2011: xxix7 Ιγκερς Γ. 1999 :15

Χρηματόπουλος Βασίλειος Σελίδα 3

Τον ίδιο αιώνα (19ο) οι διανοούμενοι , Buckle και Hempel, επηρεασμένοι από τα μεγάλα επιστημονικά επιτεύγματα της εποχής, επιχείρησαν να δημιουργήσουν ένα διαφορετικό είδος ιστορίας βασισμένο στις φυσικές επιστήμες1. Βασικός εκπρόσωπος της θετικιστικής αυτής θεωρίας ήταν ο August Comte, ο οποίος υποστήριζε ότι ο άνθρωπος στην κοινωνία μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης από τον ιστορικό, όπως ακριβώς τα φυσικά φαινόμενα από τους επιστήμονες2. Επίσης σημαντική ήταν η διατύπωση του «νόμου των τριών καταστάσεων» από τον Comte . Βάσει του συγκεκριμένου νόμου, η ιστορία όλων των κοινωνιών και όλοι οι τομείς εμπειρίας, πρέπει να περάσουν από τρία διαδοχικά στάδια: το Θεολογικό, το Μεταφυσικό και το Θετικό3.

Η προσέγγιση του Comte ερχόταν σε αντιπαράθεση με το πνεύμα του Ranke καθώς αναζητούσε με επιμονή τα ιδιαίτερα σημαντικά γεγονότα και τις ακριβείς πληροφορίες σχετικά με αυτά4. Επιπλέον απέρριπτε πλήρως κάθε μεταφυσικό - υπερβατικό στοιχείο στις μελέτες του, συμπεριλαμβανομένης και της θρησκείας5.

Άλλα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη θετικιστική προσέγγιση της ιστορίας κατά την αντίληψη του Comte είναι τα ακόλουθα:

•Απέρριπτε καθετί υπερβατικό, όπως άλλωστε και τις απόκρυφες δυνάμεις ή αιτίες, τις οποίες και θεωρεί ουσιαστικά ανύπαρκτες ή ασύλληπτες για την ανθρώπινη νόηση. Η μεταφυσική και η φιλοσοφία, διαιωνίζουν το παλιό καθεστώς και δεν αντιλαμβάνονται τη αναντιστοιχία μεταξύ της αστικής – βιομηχανικής πραγματικότητας και της ανθρώπινης συνείδησης6.

•Βασιζόταν στον Εμπειρισμό, στην ιδέα δηλαδή ότι η παρατήρηση και η μέτρηση αποτελούν τον πυρήνα της κάθε επιστημονικής προσπάθειας, καθώς επίσης στην αναγνώριση και καταγραφή των γεγονότων χωρίς να τα ερμηνεύει (σε αντίθεση με τις απόψεις του Ranke) 7.

•Υποστήριζε πως μια πρόταση μπορεί να θεωρηθεί επιστημονική μόνο εφόσον μπορεί να ελεγχθεί και να επαληθευτεί εμπειρικά. Οι μη εμπειρικά ελέγξιμες προτάσεις θεωρούνται ότι στερούνται νοήματος και δεν έχουν ενδιαφέρον για την επιστήμη8.

O θετικισμός, απορρίπτοντας τη Μεταφυσική, βοήθησε να ξεπεραστούν οι προκαταλήψεις του παρελθόντος (θεοφοβία, δεσποτισμός) και προώθησε την ανάπτυξη της λογικής και της φυσικής σκέψης. Κατά την άποψη του Comte, μόνο με τη με τη θετικιστική - επιστημονική προσέγγιση της ιστορίας μπορούσε κάποιος να ανακαλύψει την αλήθεια και να αντιληφθεί τον κόσμο καλύτερα.

2. ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΖΑΜΠΕΛΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΤΑ ΦΑΛΛΜΕΡΑΥΕΡ ΣΧΕΤΙΚΑ

1 Δ. Μοσχόπουλος 2010: 142 Μάρβικ Α. 1985: 593 Μάρβικ Α. 1985: 594 Μάρβικ Α. 1985: 605 Θεοδοσίου Σ. 20086 Θεοδοσίου Σ. 20087 Hempel C.G. 1942: 35-488 Λιοδάκης Γ.1992: 109

Χρηματόπουλος Βασίλειος Σελίδα 4

ΜΕ ΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Το 1830 ο Αυστριακός δημοσιογράφος, πολιτικός και ιστορικός Γιάκομπ Φίλιπ Φαλλμεράυερ στο βιβλίο που εξέδωσε, «Περί της καταγωγής των σημερινών Ελλήνων», αμφισβήτησε την αρχαιοελληνική καταγωγή των νεοελλήνων υποστηρίζοντας πως ο αρχαίος ελληνικός κόσμος, είχε πάψει να υπάρχει λόγω της καθόδου και εγκατάστασης στις ελληνικές περιοχές διαφόρων Αλβανικών και σλαβικών φυλών, από όπου και αντλούν την καταγωγή τους οι Νεοέλληνες1. Ο Φαλλμεράυερ είχε υποστηρίξει πως οι Σλάβοι υπέταξαν και τελικά εξάλειψαν όλους τους Έλληνες, από τον 6ο- 9ο αιώνα και με τη σειρά τους υποτάχθηκαν κι αφανίστηκαν κι αυτοί από τους Βυζαντινούς. Έτσι, η Ελλάδα το 19οαιώνα αποτελείτο κατά πλειοψηφία από Αλβανούς2. Συγκεκριμένα στο έργο του ‘’ Ιστορία της χερσονήσου της Πελοποννήσου κατά τους Μεσαιωνικούς Χρόνους’’ (Στουτκγάρδη, 1830–1836) είχε γράψει:

"Ούτε μία απλή σταγόνα αίματος, γνησίου ελληνικού αίματος, δεν τρέχει στις φλέβες των χριστιανών κατοίκων της σημερινής Ελλάδας. Μια τρομερή καταιγίδα διασκόρπισε έως την πιο απόμακρη γωνιά της Πελοποννήσου μια νέα φυλή συγγενή προς την μεγάλη φυλή των Σλάβων. Οι Σκύθες-Σλάβοι, οι Ιλλυριοί-Αρβανίτες, οι συγγενικοί με τους Σέρβους και τους

Βουλγάρους λαοί, είναι εκείνοι που τώρα ονομάζουμε Έλληνες. Ένας λαός με σλαβικά χαρακτηριστικά , τοξοειδείς βλεφαρίδες και σκληρά χαρακτηριστικά Αλβανών βοσκών του βουνού, που φυσικά δεν προέρχεται από το αίμα του Νάρκισσου, του Αλκιβιάδη και του

Αντίνοου. Μόνο μία δυνατή ρομαντική φαντασία μπορεί να ονειρεύεται ακόμα μια αναγέννηση των αρχαίων Ελλήνων".

Η άποψη αυτή του Φαλλμεράυερ έκρυβε πολιτικές σκοπιμότητες και καθώς ο ίδιος, το 1830 είχε προσχωρήσει στη θεωρία περί ακεραιότητας της οθωμανικής αυτοκρατορίας, με το έργο του αυτό προσπάθησε να υπονομεύσει το φιλελληνικό αντιαπολυταρχικό ευρωπαϊκό ρεύμα, το οποίο υπήρξε κύριος σύμμαχος των Ελλήνων επαναστατών3.

Κύριο μέλημα της Ελληνικής θέσης (με πληγωμένο το ηθικό), ήταν η επαναδιαπραγμάτευση της βυζαντινής ιστορίας και η ένταξή της στην εθνική κληρονομιά ως ενδιάμεσο σταθμό της εξέλιξης της και η σύνδεση της νεότερης ελληνικής ιστορίας με το αρχαίο ελληνικό πνεύμα μέσω του Βυζαντίου. Στο έργο αυτό πρωτοστάτησαν δύο Έλληνες ιστορικοί, ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος.

Το 1852 ο Ζαμπέλιος εξέδωσε το πρώτο του έργο «Άσματα δημοτικά της Ελλάδας», προσπαθώντας να αναδείξει την πλούσια δημοτική μας παράδοση και να τεκμηριώσει την άποψή του για την ύπαρξη ενός ανόθευτου ελληνικού πολιτισμού. Βασίστηκε στο γεγονός ότι η ψυχή και το πνεύμα του Έλληνα δεν είχε αφανιστεί με την υποδούλωσή του στους

Οθωμανούς αλλά είχε επιβιώσει και αυτό αποδεικνυόταν μέσω της λαϊκής ποιητικής δημιουργίας4.

1 Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο 1999: 2212 Φαλλμεράυερ Ι.Φ. 1984: 13 3 Φαλλμεράυερ Ι.Φ. 1984:7-274 Ε.Α.Π. 1999: 226

Χρηματόπουλος Βασίλειος Σελίδα 5

«…..Επέζησεν η Ελλάς μετά την αστραπιαίαν της επιστήμης και της καλλιτεχνίας λάμψιν υπό την ασπίδα, πρώτον των εγγενών ελευθεριών και της δημοτικής παραδόσεως…..»1.

Με το παραπάνω απόσπασμα φαίνεται καθαρά η επιχειρηματολογία του Ζαμπέλιου κατά τον ισχυρισμό του Φαλλμεράυερ, που αποτυπώνεται στο βιβλίο του «Περί καταγωγής των σημερινών Ελλήνων», πως το Ελληνικό πνεύμα είχε προ πολλού εκλείψει2.

Την ίδια περίοδο,(19ος αι.) η άποψη των Ευρωπαίων και Ελλήνων λογίων διαφωτιστών ήταν πως η σκοταδιστική, θεοκρατική και δεσποτική βυζαντινή αυτοκρατορία ανήκε στη «βάρβαρη» ανατολή οπότε δε θα μπορούσε να έχει σχέση με τις αξίες και τα ιδεώδη που αντιπροσώπευε για τους Νεοέλληνες (και Ευρωπαίους) η κλασική Αρχαιότητα3. Με το δεύτερο έργο του «Βυζαντιναί μελέται», ο Ζαμπέλιος είχε επιδιώξει να εντάξει την βυζαντινή ιστορία σε μια αδιάσπαστη ιστορικά ελληνική συνέχεια και να εξελληνίσει το Βυζάντιο.

«…Πόθεν προέρχεται η κοινή αυτή εξουσία; Επί τίνων ποτέ δικαίων στηρίζεται η βάσανος ην αντιποιείται επί της Βυζαντινής Ζωής ο λόγος της Νεοελληνικής αναβιώσεως…»4

Στο ίδιο έργο, ο Ζαμπέλιος, υποστήριξε πως η γλώσσα και η θρησκεία αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής συνέχειας ̇ προσπαθώντας για ακόμα μία φορά να αναχαιτίσει την άποψη του Φαλλμεράυερ σχετικά με την έκλειψη των ελληνικών στοιχείων από τους νεοέλληνες.

«…Ή εν άλλαις λέξεσι, τρεις τινες παραδόσεις εν τω λαώ της Ελλάδος ενσαρκούνται προς αποκατάστασιν εθνότητος· η Ιστορική , η Πνευματική, και η Πολιτική, τουτέστι Παιδεία και

Γλώσσα, Κοινωνική αρμονία, Εθνική ακεραιότης…5»

Ως συνεχιστής του έργου του Ζαμπέλιου, ο Κων/νος Παπαρρηγόπουλος το 1843 δημοσίευσε την μελέτη του «Περί της εποικήσεως Σλαβικών τινών φυλών εις την Πελοπόννησο». Στη μελέτη αυτή επιχείρησε να ανατρέψει την άποψη του Φαλλμεράυερ, χρησιμοποιώντας ιστορικά επιχειρήματα, πραγματολογικά στοιχεία και τεκμήρια, που αποδείκνυαν μια ενιαία και συνεχή παρουσία της ελληνικής ιστορίας. Χωρίς να αμφισβητήσει το ιστορικό γεγονός της εγκατάστασης Σλάβων στην Πελοπόννησο υποστήριξε πως οι έποικοι αυτοί με το χρόνο αφομοιώθηκαν πολιτισμικά από τους γηγενείς και εξελληνίστηκαν6.

Στο έργο του «Ιστορία του ελληνικού έθνους», ανασύνθεσε το παρελθόν στοιχειοθετώντας την αδιάσπαστη, συνεχή, εθνική ιστορία υποστηρίζοντας ταυτόχρονα πως το έθνος είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ικανός να ενεργεί μέσα στην ιστορία και να επιβιώνει. Στηρίχθηκε επίσης στην κοινή καταγωγή, τη γλώσσα και τη θρησκεία ως απόδειξη της ελληνικής συνέχειας και εξέλιξης της από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό7.

1 Ζαμπέλιος Σ. 1852: 62 Φαλλμεράυερ Φ.Ι. 1984:393 Ε.Α.Π. 1999: 2274 Ζαμπέλιος Σ. 1857: 375 Ζαμπέλιος Σ. 1859: 196 Ε.Α.Π. 1999: 2347 Ε.Α.Π. 1999: 236

Χρηματόπουλος Βασίλειος Σελίδα 6

Ο Παπαρρηγόπουλος οραματίστηκε μια ολοκληρωμένη εθνική ιστορία, την οποία και συνέγραψε και επίσης διέκρινε στο έργο του Ζαμπέλιου για το Βυζάντιο, ένα γόνιμο ιδεολογικά και πολιτικά πεδίο ιστορικής έρευνας με το οποίο ασχολήθηκε αξιοποιώντας το ταυτόχρονα1.

Κοινός σκοπός των δύο αυτών ιστορικών ήταν η τόνωση της εθνικής ιδεολογίας- συναισθήματος και η μεταβολή του τρόπου με τον οποίο μας έβλεπαν οι δυτικοί, ύστερα από την υπονόμευση της ελληνικής ακεραιότητας ως έθνος.

3. ΙΔΡΥΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ

Ο 19ος αιώνας υπήρξε για την Ευρώπη αιώνας συγκρούσεων και αναταραχών. Στα βαλκάνια, η κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας είχε διαμορφώσει νέα σύνορα. Η εποχή αυτή χαρακτηρίστηκε από τον σχηματισμό νέων κρατών και από την προσπάθεια της συνειδητοποίησης των ιδιαιτεροτήτων που τα χαρακτήριζε ως έθνη. Στην προσπάθεια 1 Ε.Α.Π. 1999: 236

Χρηματόπουλος Βασίλειος Σελίδα 7

αυτή, μια χώρα επεδίωκε να συνενωθεί σε κρατικά σχήματα και να διεκδικήσει την εδαφική της ανεξαρτησία. Η κοινή γλώσσα, η θρησκεία ,τα ήθη και έθιμα, η δημοτική παράδοση και οι συνήθειες αποτελούσαν τα βασικά στοιχεία στα οποία θα στηριζόταν μια κοινωνική ομάδα ανθρώπων, ώστε να καταφέρουν τη συνένωσή τους σε ένα ενιαίο ανεξάρτητο κράτος1.

Το 1884 στην Ελλάδα, ο Νικόλαος Πολίτης (επηρεασμένος από την εξελικτική θεωρία του Tylor, στα πλαίσια του ρομαντισμού) εισαγάγει για πρώτη φορά τον όρο «Λαογραφία» για να εκφράσει αυτό που παλαιότερα ονομαζόταν νεοελληνική εθιμολογία και μυθολογία2. Η ελληνική λαογραφία είχε επηρεαστεί από τη Γερμανική Λαογραφική σχολή που ήταν βασισμένη στην θεωρία του φιλόσοφου – θεολόγου Herder. Βάσει αυτής της θεωρίας, το έθνος αποτελεί μια αδιάσπαστη ενότητα μιας ιδιαίτερης περιοχής και μιας ιδιαίτερης κουλτούρας3.

Η ανάπτυξη της ελληνικής λαογραφίας, επεδίωκε τον εντοπισμό των στοιχείων εκείνων που θα αναδείκνυαν την καθαρότητα της ελληνικής φυλής και ως επέκταση, την καθιέρωση των ελληνικών συνόρων και της εδαφικής μας ανεξαρτησίας.

Η ελληνική λαογραφία, εμφανίστηκε στην Ελλάδα την ίδια στιγμή που εμφανίστηκε και σε άλλες χώρες (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία κ.λπ.) ως εκφραστής του ιστορικού φαινομένου της στροφής διανοουμένων προς τις λαϊκές ρίζες των χωρών τους προς την επικράτηση της αρχής των εθνοτήτων4.

Η ανθελληνική πολιτική ορισμένων Ευρωπαίων λογίων που είχαν διατυπώσει απόψεις αμφισβητώντας τις αρχαιοελληνικές ρίζες των νεοελλήνων βοήθησε σημαντικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της πρώιμης ελληνικής λαογραφίας. Για παράδειγμα, ο Αυστριακός Φαλλμεράυερ είχε υποστηρίξει ότι οι Έλληνες του 19ου αιώνα δεν αποτελούσαν απόγονους των αρχαίων Ελλήνων, αλλά μια διαφορετική φυλή με σλάβικες και αλβανικές ρίζες. Η διατύπωση της θεωρίας του Φαλλμεράυερ έριξε το ηθικό του ελληνικού πληθυσμού σε μια εποχή που τόσο ο ελληνικός Διαφωτισμός, όσο και το επαναστατικό κίνημα του 1821, προσπαθούσαν να επιτύχουν εθνική συσπείρωση με βάση την αρχαιοελληνική καταγωγή.

Κύριος στόχος της ελληνικής λαογραφίας ήταν η επιβεβαίωση της ιστορικής συνέχειας του ελληνισμού και η σύνδεσή του με την αρχαιότητα μέσω του Βυζαντινού πολιτισμού καθώς

επίσης, επεδίωκε να δείξει με απτά στοιχεία ότι οι Νεοέλληνες ήταν οι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων και ότι ο ισχυρισμός του Φαλλμεράυερ δεν ίσχυε5.

Η πρώτη λαογραφική σχολή χρησιμοποίησε τις μεθόδους της αρχαιολογίας ,της φιλολογίας και της κοινωνιολογίας προσπαθώντας να αναπλάσει το παρελθόν με τέτοιο τρόπο, που να δικαιολογεί τις ελληνικές εθνικές και πολιτικές διεκδικήσεις. Στην επιστήμη της ιστορίας,

1 Χρυσός Ε. 1996:247-2502 Κυριακίδου Α. 2008:15-403 Χρυσός Ε. 1996: 247-2484 Χρυσός Ε. 1996:2705 Παπαϊωάννου Γ. 2010:10

Χρηματόπουλος Βασίλειος Σελίδα 8

ιστορικοί όπως ο Ζαμπέλιος και ο Παπαρρηγόπουλος, προσπάθησαν να αναδείξουν το Βυζάντιο ως μια ιστορική στιγμή, που ενώνει την αρχαιότητα με το νεοελληνικό έθνος.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Εξερευνώντας την ιστορία της ιστορίας από την απαρχή της, ανακαλύπτουμε πάρα πολλά στάδια μέσα από τα οποία πέρασε για να καταλήξει στη σημερινή της μορφή. Διαμορφώθηκε και επηρεάστηκε από πολλά φιλοσοφικά ρεύματα (λ.χ. διαφωτισμός, θετικισμός, ιδεαλισμός) και πολλούς διανοούμενους. Μελετώντας την ιστορία, διακρίνουμε πως πολλές φορές καλείται να καλύψει πολιτικά ή ακόμα και ατομικά συμφέροντα. Να “χτίσει” πατρίδες, ακόμα και να καταστρέψει κάποιες άλλες.

Χρηματόπουλος Βασίλειος Σελίδα 9

Η ιστορία και η επιστήμη της λαογραφίας συνέβαλαν στην ανάπτυξη και διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και την ταυτοποίηση των πολιτισμικών ομάδων σε κοινωνικά σύνολα με συγκεκριμένα κοινά χαρακτηριστικά. Αξιολογώντας τη σημασία της ιστορίας για το ανθρώπινο γένος κάποιος θα μπορούσε να πει: Το παρόν συμβαίνει πολύ γρήγορα και είναι φευγαλέο, το μέλλον μπορεί να αποτελέσει την εικασία καθενός (ο καθένας μπορεί να κάνει υποθέσεις γι’ αυτό όπως νομίζει), το παρελθόν όμως είναι το μόνο που έχουμε απτό και από αυτό πρέπει να επωφελούμαστε.

Όπως άλλωστε είχε πει ο μεγάλος ισπανός λογοτέχνης Μιγκέλ Ντε Θερβάντες, μιλώντας για την ιστορία:

«Η ιστορία είναι θεματοφύλακας μεγάλων πράξεων, μάρτυρας του παρελθόντος, παράδειγμα και δάσκαλος για το παρόν και μεγάλος σύμβουλος για το μέλλον.»

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνική

Μαργαρίτης Γ., Μαρκέτος Σ., Μαυρέας Κ., Ροτζώκος Ν., 1999. Νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία. Πάτρα : εκδ. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Ζαμπελίου Σ., 1852. Άσματα δημοτικά της Ελλάδος.: Εκδοθέντα μετά μελέτης ιστορικής περί μεσαιωνικού Ελληνισμού. Κέρκυρα: Τυπογραφείο Ερμής Α. Τερζάκη και Θ. Ρωμαίου.

Χρηματόπουλος Βασίλειος Σελίδα 10

Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/6/5/c/metadata-06-0000051.tkl [Τελευταία προσπέλαση, 1/3/2011]

Ζαμπελίου Σ., 1857. Βυζαντιναί μελέται : Βυζαντιναί μελέται Περί πηγών νεοελληνικής εθνότητος από Η' άχρι Ι' εκατονταετηρίδος μΧ. Αθήνα : εκδίδεται υπό Χ. Νικολαΐδου Φιλαδελφέως. Διαθέσιμο στο διαδίκτυο:http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/d/3/9/metadata-70-0000182.tkl [Τελευταία προσπέλαση, 1/3/2011]

Ζαμπελίου Σ., 1983. Πόθεν η κοινή λέξις τραγουδώ; : Σκέψεις περί ελληνικής ποιήσεως. Αθήνα: Καραβία. Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/6/7/8/metadata-70-0000057.tkl [Τελευταία προσπέλαση, 1/3/2011]

Θεοδοσίου Σ.,2008. Η φιλοσοφία της φυσικής, Από τον Καρτέσιο στη θεωρία των πάντων, Αθήνα: Δίαυλος, Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: http://sciencearchives.wordpress.com/2010/06/30/%CF%8C-2/ [Τελευταία προσπέλαση, 1/3/2011]

Δρ. Γκότσης Κ., Δρ Σπαθάρη Ε. Ανθολόγιο Δοκιμίων για τον Δημόσιο και Ιδιωτικό Βίο στην Ελλάδα (19ος -20ος αιώνας) στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο . Κυριακίδου Ν. Α. 2008, Η ρομαντική έννοια του έθνους και η Λαογραφία, Σελ.15-40. Πάτρα: εκδ. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

Λιοδάκης Γεώργιος,1992. θετικισμός και διαλεκτικός υλισμός στη μεθοδολογία των κοινωνικών επιστήμων, Ουτοπία τεύχος τρία. Διαθέσιμο στο διαδίκτυο:http://library.panteion.gr:8080/dspace/bitstream/123456789/1685/1/liodakis_oytopia_03.pdf [Τελευταία προσπέλαση, 1/3/2011]

Μοσχόπουλος Δ., 2010. Εισαγωγή στην επιστήμη της ιστορίας, Λευκωσία: εκδ. Ανοιχτό πανεπιστημίου Κύπρου

Παπαϊωάννου Γεώργιος , 2010. Χρυσός 1996. Οδηγός μελέτης Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Λευκωσία: εκδ. Ανοιχτό πανεπιστημίου Κύπρου

Χρυσός, Ε., (επιμ.), 1996. Ένας νέος κόσμος γεννιέται. Η εικόνα του ελληνικού πολιτισμού στη γερμανική επιστήμη κατά το 19ο αιώνα, σελ.223-276. Αθήνα: Ακρίτας

Ξενόγλωσση

Carr E.H., 1983.Τι είναι η Ιστορία, μετάφραση Φρίντας Λιάππα, Αθήνα: 70-Πλανήτης

Fallmerayer J.F.,1984. Περί της καταγωγής των σημερινών Ελλήνων, μετάφραση Κων/νος Π. Ρωμανός, Αθήνα: Νεφέλη

Hempel, C. G. 1942. “The function of general laws in History” The Journal of Philosophy, vol.102, Νέα Υόρκη: Columbia University

Iggers G., 1999. Η Ιστοριογραφία στον 20ο αιώνα. Μετάφραση Ματάλας Π. Αθήνα: Νεφέλη

Iggers G., 2011. The Theory and Practice of History. Leopold von Ranke, Oxon, USA & Canada: Routledge

Marwick A., 1985. Εισαγωγή στην ιστορία, μετάφραση Κρίστη Τρίγκου. Αθήνα: Π. Κουτσούμπος Α.Ε.

Χρηματόπουλος Βασίλειος Σελίδα 11