Dou Roma (Bizans) mparatorluu

Imperium Romanum OrientaleImperium Romanum Basilea tn RhmanDou Roma mparatorluu

mparatorluk

3301453

Dou Roma'nn bayra

ift bal Bizans kartal

Justinian devrinde en geni snrlar. c. 550.

Bakent

Konstantinopolis

Resmi dili

Latince(7. yzyla kadar),Yunanca

Dini

391 ylna kadar Antik Roma Dini, SonraOrtodoks HristiyanlveHristiyanlk

Ynetim

Otokrasi

mparator

- 306337

Byk Konstantin

- 14491453

XI. Konstantin Palaiologos

Parlamento

KonstantinopolisSenatosu

Tarihsel devir

lk a - orta a

-Diocletianus'unRoma mparatoruolmas

284

-Konstantinopolis'in kurulmas

11 Mays,330

-Dou-Bat kiliselerinin ayrlmas

1054

-Konstantinopolis'in Latinlerce igali

1204

-LatinlerinKonstantinopolis'ten kovulmas

1261

-stanbul'un Fethi

29 Mays,1453

-Trabzon mparatorluufethi

1461

Nfus

-4. yy est.

34.000.000

-8. yy (MS 780) est.

7.000.000

-11. yy (MS 1025) est.

12.000.000

-12. yy (1143) est.

10.000.000

-13. yy (1281) est.

5.000.000

Para Birimi

Solidus, Hyperpyron

nceller

Ardllar

Roma mparatorluu

Osmanl mparatorluu

Trabzon mparatorluu

Mora Despotluu

Epir Despotluu

Archipelago Dkal

Srp Despotluu

Arnavut Ligas

Eflak Prenslii

Venedik Cumhuriyeti

Dou Roma mparatorluu, (Yunanca: ,Basilea tn Rhman"Rum paratorluu";Latince:Imperium Romanum) ya da 16. yzylda Alman Hieronymus Wolff'un adlandrmasyla[1]Bizans mparatorluu,Roma mparatorluu'nun 395'te Dou ve Bat olarak ikiye ayrlmasyla ortaya kt. Bakenti Roma olanBat Roma mparatorluu5. yzyldaGermen kabilelerince ykld. MerkeziKonstantinopolis(bugnkstanbul) olan ve Bizans mparatorluu da denen Dou Roma mparatorluu ise, bin yl akn sre varln srdrd. Bizans'n ortaya k, Roma mparatoruI. Constantinus'un bakenti, Roma'dan bugnkstanbul'a tamasyla da yakndan ilikilidir.

Roma mparatoruI. Konstantin(Byk Konstantin),330'da imparatorluun bakentini eski Yunan kentiByzantion'a (Bizans) tad ve yeni bakente,Constantinus'un kentianlamna gelenKonstantinopolis(Constantinopolis) adn verdi. Byk Konstantin, Roma'dan senatrler ve yksek memurlar getirterek Konstantinopolis'te yeni bir ynetim oluturdu ve kenti yeniden imar etti. Roma ok tanrl olmasna karn, Konstantinopolis'i birHristiyankenti yapt ve kendisi de bu dini benimsedi.

Bizans'n yneticileri kendilerini Roma mparatorluu'nun gerek miraslar olarak kabul ettiler ancak te yandan Roma ile ilikilerini de srdrdler. Roma mparatorluu'nun bat kesimi kk devletlere ayrlp paralanrken, Bizans mparatorluu btnln korumay baard. Batdan bamsz olarak Dou Akdeniz'de egemen olan Bizans mparatorluu, klasikYunanve Roma uygarlklarnn son merkezi oldu.

Konu balklar

1Tarih

1.1Kuruluu

1.2Mslman aknlar ve dinsel uyumazlklar (610-867)

1.3Glenme dnemi (867-1081)

1.4Hal Seferleri (1081-1204)

1.5Latin egemenlii (1204-1261)

1.6Ykl dnemi (1261-1453)

2Devlet ynetimi

3"Bizans" sanat

4Bizans ad

5Notlar

Tarih

Kuruluu

Roma mparatorluunun Dou ve Bat olarak blnmesi

Bu dnem 610'dan ncesini kapsamaktadr. Roma mparatoruJulianusdneminde (362-363) putperestlik yeniden canlandrlmak istendi veHristiyanlarnetkinlikleri yasakland. Julianus'un lmnden sonra Hristiyanlk yeniden g kazand.4. yzyldanbalayarak Roma topraklar Barbar aknlarna urad.I. Theodosius(379-395), Roma'y ve Konstantinopolis'i ele geirmek isteyenVizigotlarBalkanlar'da yendi ve onlarnTuna Irma'nn gneyine doru ilerlemelerini engelledi. Hristiyanl benimseyenI. Theodosius, Byk Roma mparatorluu'nun Dou ve Bat kesimlerini yneten son imparator oldu. 395'te I. Theodosius ld ve Roma mparatorluu ikiye blnd.

Bat Roma mparatorluu topraklarna saldran Vizigotlar, 410'da Roma'y ele geirdiler. Dier Barbar kavimlerdenVandallarKuzey Afrika'y,spanya'y vetalya'y yamaladlar. Barbar aknlarnn arkas kesilmedi ve 5. yzyl sonlarnda Germen kavimleri Bat Roma mparatorluu'na son verdiler. Bizans mparatorluu ise bu saldrlara kar koydu. Balkanlar'daSlavlar, douda daSasanileriyenilgiye uratt.

Bizans mparatoruI. Jstinyen(527-565), uzun sren iktidar dneminde Kuzey Afrika, talya ve Dou spanya'y yeniden ele geirdi. Sasani kralyla bar yaparak dou snrlarn gvence altna ald. Ne var ki lke iindeki siyasal ve dinsel anlamazlklarn nne geemedi. Bu anlamazlklar, 532'de bir halk ayaklanmasna dnt. Nika Ayaklanmas adyla bilinen bu ayaklanma, komutanBelisariustarafndan bakentteki Hipodrom'da (bugnkSultanahmet Meydan) bastrld ve 30 bin kii ldrld.

Bylece lke iinde istikrar salayan Jstinyen eitli alanlarda reformlara giriti. Onun en kalc reformlarndan biri, Roma hukuku konusundaki derleme oldu. Bir komisyonun uzun almalar sonunda oluturduu bu derleme, Corpus luris Civilis ("Medeni Hukuk Yasalar") adyla bilinir ve ada Avrupa hukukunun gelimesine de temel oluturmutur.

Mslman aknlar ve dinsel uyumazlklar (610-867)

Bizans mparatorluu7.ve8. yzyllardadoudaMslmanvePersordularnn saldrsna urarken, batda Slavlarn tehdidi altnda kald. 610'da, Bizans tahtn ele geirenHerakleios(Herakleius), Perslerin saldrlarn durdurdu ve bakentin savunmasn glendirdi. Tuna Irma'n geerek Bizans topraklarna inenAvarlar' da yendi. Bu dnemde Araplar slam dinini yaymak iin fetihlere girimilerdi. Arap ordular 632'deSuriyeveFilistin'i ele geirdiler.skenderiye'nin teslim olmasndan sonra Araplar, 642'de Msrn tamamn denetim altna aldlar. 674-678 arasnda Araplar birok kez Konstantinopolis'i kuattlarsa da ele geiremediler.

Bizans taht 8. yzyl balarnda, Herakleios hanedanndansauria(soriya) hanedanna geti. sauria hanedanndan ilk imparator olanIII. Leo(717-741), yeni Arap saldrlarn veBulgarlargeri pskrtt. Daha sonra tahta kanV. Konstantin(741-775) yapt seferlerle Balkanlarda Bulgarlarn gcn krd.

Bu sava yllarnda Bizans'ta, Roma kltrnn ve Latince'nin yeriniYunan dilive kltr ald. Buna dinsel uyumazlklar da eklenince, imparatorluun bats ile dousu arasnda kesin bir kopu gerekleti.

Glenme dnemi (867-1081)

Ayasofya(Hagia Sofia)532-1453

550ylnda Bizans. Yeil alan I. Justinianos dnemindeki genilemeyi gsterir

II. Basileios, bir 11. yzyl elyazmasndan

1180 ylnda Dou Roma mparatorluu

Bizans, 867-1056 arasnda imparatorluu ynetenMakedonyahanedan dneminde altn an yaad. Makedonya hanedannn kurucusuI. Basileios(867-886), daha nce yitirilmi olan Anadolu'daki topraklar yeniden imparatorluk snrlarna katt. I. Basileios ve ardlVI. Leo(886-912) dnemlerinde, imparatorluun hukuk sistemi yeniden dzenlendi.II. Nikeforos Fokas(963-969),GiritveKbrs' yeniden imparatorlua katt, Suriye ve Balkanlar'da yeni topraklar ele geirdi.

II. Basileios(976-1025), 1001'de Araplarla yapt anlamayla Kuzey Suriye'yi egemenlii altna ald. 1018'de Bulgar topraklarn ve Anadolu'daki eski Bizans topraklarn imparatorlua katt. Ne var ki II. Basileios'tan sonra talya'da ve Balkanlar'da ayaklanmalar kt. DoudaByk SeluklularAnadolu'ya aknlar dzenlemeye balad. mparatorRomen Diyojen, 1071'deMalazgirt Sava'nda Byk Seluklu SultanAlp Arslan'a yenilerek tutsak dt. Byk Seluklu komutanlar Anadolu ilerine yaptklar aknlarla 10 yl iinde bakent Konstantinopolis snrna dayandlar. 1075'te, bakentiznik(Nikaia) olanAnadolu Seluklu Devletikuruldu.

Bu dnemde, Konstantinopolis'in gl patrii ile papa arasndaki gr ayrlklar sert tartmalara yol at ve 1054'te Roma Katolik Kilisesi ile Dou Ortodoks Kilisesi bamsz kiliseler haline geldi.

Hal Seferleri (1081-1204)

Konstantinopolise dayanan Anadolu Seluklular Bizans iin nemli bir tehdit oluturuyordu. Gney talya'ya egemen olan Normanlar da, imparatorluu tehdit eden bir baka tehlikeydi.Komnenos hanedanndanmparatorI. Aleksios(1081-1118) Normanlara kar Venedikle ibirlii yapt.1085'te Normanlarn nderiRobert Guiscard'n, ertesi yl da Anadolu Seluklu SultanKutalmolu Sleyman ah'n lmesiyle Bizansllar bir sre iin de olsa bu tehlikelerden uzak kaldlar.

I. Aleksios, 1096'da Avrupa'dan gelenBirinci Hal seferi'ne katlan Hallarin komutanlaryla, Anadolu'da geri alnacak topraklarn Bizans'a braklmas konusunda anlat. Ama Hallarn asl hedefi, Kutsal Topraklar' (Kuds) ele geirmekti ve bu da Bizansn beklentilerini karlamyordu. stelik Hallar, Kuds'e doru ilerlerken aldklar yerlerde kendi krallklarn kurdular.Drdnc Hal Seferinde ise, Bizans'n bakentini igal ettiler.13 Nisan,1204'te Konstantinopolis'i ele geiren Hallar, kenti yamaladlar.

Latin egemenlii (1204-1261)

1204'te Konstantinopolis'te,Flandre Kontu Baudouin'in ynetiminde birLatin mparatorluukuruldu. Paralanan Bizans mparatorluu'nun dier yerleri Hal nderlerin ynetiminde Latin devletleri haline geldi. Hallarn el koymad Bizans topraklarnda ise bamsz kk Bizans devletleri kuruldu. Bu devletlerin en gls znik'deznik mparatorluuolarak 1204de ortaya kt ve bu devletin kurucusuI. Teodor Laskaris1208de, "Roma mparatoru" olarak znik'te tac giydirilmitir.Trabzon'da ise,GrcistanKraliesi Tamar'n da desteiyle 1204'teTrabzon mparatorluukuruldu. Komnenos hanedanndan Aleksios ve David tarafndan kurulan bu devlet,1461'deOsmanllartarafndan ortadan kaldrlncaya dein varln srdrd. nce Adriyatik Denizi kenarlarnda Mikhail Komnenos Dukas tarafindan kurulan, daha sonraEpir Despotluuolarak anlan devlet, sonradan Makedonya ve Bat Trakya'da genileyerekSelanikehrini eline geirmi ve devletin hkmdar da1224de"Roma mparatoru" olarak ta giymitir.

Daha sonra tahta geenlerznik mparatorluuegemenliini Avrupa'ya kadar genileterek devleti bir imparatorlua dntrmlerdir. znik imparatorlarndanIV. Yannis Laskarisdaha kk iken, general Mikhail PalaiologosVIII. Mikhailadyla ort