7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

Εκπαιδευτικό Παιχνίδι Ανακύκλωσης για Mobile Συσκευές

Τερζής Σπύρος1

1 Μαθητής Α’ Τάξης , Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Μακεδονίας terzis . spy @ gmail . com

Κουκουρίκου Στυλιανή, ΠΕ19skoukou @ sch . gr

ΠερίληψηΑντικείμενο της εργασίας είναι ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι με θέμα την ανακύκλωση. Πρόκειται για μία εφαρμογή που προορίζεται για φορητές συσκευές (mobile application) με λειτουργικό σύστημα Android και η οποία έχει υλοποιηθεί στο οπτικό περιβάλλον προγραμματισμού AppInventor. Ο χρήστης καθοδηγεί τον ήρωα του παιχνιδιού να διαχωρίζει απορρίμματα ανάλογα με το υλικό τους και να φέρνει εις πέρας συγκεκριμένες αποστολές σε σχέση με την απόρριψη σκουπιδιών στους μπλε κάδους, κερδίζοντας βαθμούς ανάλογα με την επιτυχία του στις διάφορες δοκιμασίες και το χρόνο που χρειάστηκε. Απώτερος σκοπός του παιχνιδιού είναι η καλλιέργεια της περιβαλλοντικής συνείδησης και η συνειδητοποίηση της ωφέλειας που έχουν τέτοιου είδους ενέργειες για τον εαυτό μας και τους γύρω μας.

Λέξεις κλειδιά: mobile application, AppInventor, παιχνίδι ανακύκλωσης.

1. Εισαγωγή

Αντικείμενο της εργασίας είναι ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι με θέμα την ανακύκλωση. Το παιχνίδι απευθύνεται σε μαθητές (χωρίς φυσικά να αποκλείεται η χρήση του και από άτομα μεγαλύτερης ηλικίας) και εκτελείται σε φορητές συσκευές (smartphones, tablets, κτλ.) με λειτουργικό σύστημα Android. Αφορμή για την υλοποίηση της συγκεκριμένης εφαρμογής ήταν τόσο τα μαθήματα προγραμματισμού για φορητές συσκευές (σε App Inventor) που παρακολουθώ στο πλαίσιο Ομίλου Αριστείας και Καινοτομίας στο σχολείο μου, όσο και το προσωπικό μου ενδιαφέρον για το ζήτημα της ανακύκλωσης. Έτσι, συνδυάζοντας τη θεματική της ανακύκλωσης με τον προγραμματισμό και τη δημιουργία παιχνιδιών, προέκυψε η παρούσα εργασία.Μέσα από το εκπαιδευτικό παιχνίδι ανακύκλωσης, κύριος στόχος είναι να έρθουν οι μαθητές-χρήστες σε επαφή με την έννοια της ανακύκλωσης, τη σημασία και τα οφέλη της καθώς και να διασαφηνιστεί ο σωστός τρόπος με τον οποίο διαχωρίζονται τα απορρίμματα. Η εφαρμογή, δηλαδή, αποτελεί ένα εργαλείο για την καλλιέργεια της ιδέας της ανακύκλωσης και για την εκπαίδευση στην διαδικασία της ανακύκλωσης. Φυσικά, κάτι τέτοιο γίνεται με τρόπο ευχάριστο και ελκυστικό αφού οι δραστηριότητες μέσα από τις οποίες οι μαθητές-χρήστες έρχονται σε επαφή με την ανακύκλωση είναι παιχνίδια και όχι τυπικά μαθήματα. Βέβαια, στην εφαρμογή περιλαμβάνονται και όλες οι απαραίτητες πληροφορίες που βοηθούν στην επιτυχημένη ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων.Ακολουθεί μία σύντομη ανάλυση σχετικά με το τι είναι η ανακύκλωση, πώς πραγματοποιείται, ποια η αξία της και στη συνέχεια ακολουθεί η περιγραφή της εφαρμογής.

2.Περί ανακύκλωσης

Η κουβέντα για την ανακύκλωση ξεκίνησε στην Ελλάδα πριν από 20 – 25 χρόνια. Τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά σποτάκια, προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης,

1

7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

εκστρατείες και δράσεις περιβαλλοντικού περιεχομένου στοχεύουν όλα αυτά τα χρόνια στην ευαισθητοποίηση του κοινού ώστε η πρακτική της ανακύκλωσης να ενσωματωθεί στην καθημερινότητά μας. Τι είναι όμως η ανακύκλωση; Σύμφωνα με ορισμό της Wikipedia, ανακύκλωση απορριμμάτων είναι η διαδικασία με την οποία επαναχρησιμοποιείται εν μέρει ή ολικά οτιδήποτε αποτελεί έμμεσα ή άμεσα αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας και το οποίο στην μορφή που είναι δεν αποτελεί πλέον αγαθό για τον άνθρωπο. Κατά τη διαδικασία αυτή, τα απορρίμματα μετατρέπονται συνήθως σε πρώτες ύλες από τις οποίες παράγονται νέα αγαθά. Μέρος της διαδικασίας της ανακύκλωσης είναι και η μετατροπή βλαβερών για το περιβάλλον υλικών σε λιγότερο ή και καθόλου βλαβερά ώστε να γίνεται ομαλότερα η επανένταξή τους στο φυσικό περιβάλλον.

Εικόνα 1: Το σύμβολο της ανακύκλωσης

Τι σημαίνει, όμως αυτό για τον καθένα από εμάς; Πώς μπορούμε να συμβάλλουμε στην παραπάνω διαδικασία; Μα, φυσικά αξιοποιώντας τους μπλε κάδους ανακύκλωσης, στους οποίους απορρίπτονται ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ. Αυτές αποτελούνται από αλουμίνιο, λευκοσίδηρο (π.χ. κονσέρβες), πλαστικό, γυαλί, χαρτί και χαρτόνι. Βέβαια, κατά την απόρριψη των συσκευασιών αυτών στους μπλε κάδους, είναι απαραίτητο να ακολουθήσουμε τα παρακάτω 5 βήματα - οδηγίες:

1)Διαχωρίζουμε καθημερινά τα υλικά συσκευασίας μας από τα υπόλοιπα στο νοικοκυριό.

2)Αδειάζουμε εντελώς τις συσκευασίες μας από τα υπολείμματα.

3)Διπλώνουμε τα χαρτοκιβώτια.

4)Δεν πετάμε στον κάδο τα υλικά συσκευασίας μας μέσα σε δεμένες σακούλες, τα ρίχνουμε χύμα.

5)Δεν πετάμε ποτέ κοινά σκουπίδια στους μπλε κάδους ανακύκλωσης.

Εικόνα 2: Μπλε κάδοι για την ανακύκλωση συσκευασιών

Τα οφέλη που απορρέουν από την ανακύκλωση είναι γνωστά και πλήρως τεκμηριωμένα. Η ανακύκλωση συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη από οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική πλευρά.

Οικονομικά οφέλη: Τα οφέλη αυτά εστιάζονται στην αξία των υλικών που ανακτώνται μέσω της ανακύκλωσης. Τη μεγαλύτερη αξία έχουν τα μέταλλα (σίδηρος, χάλυβας, αλουμίνιο και χαλκός) και ακολουθεί το χαρτί και το χαρτόνι. Σημαντικό οικονομικό

2

7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

όφελος προκύπτει και από την ανάκτηση των σπάνιων μετάλλων που είναι απαραίτητα νέες τεχνολογίες όπως π.χ. οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Περιβαλλοντικά οφέλη: Η ανεξέλεγκτη απόρριψη των αποβλήτων στο περιβάλλον εγκυμονεί πολλούς κινδύνους που πολλές φορές δεν γίνονται άμεσα αντιληπτοί. Απόβλητα όπως οι μπαταρίες και τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά είδη περιέχουν επικίνδυνες ουσίες όπως μόλυβδο, υδράργυρο, κάδμιο, κλπ. των οποίων η διάχυση στο περιβάλλον προκαλεί επιπτώσεις στο έδαφος, το νερό, τους οργανισμούς, ακόμη και στον άνθρωπο. Τα απόβλητα που αντί να ανακυκλώνονται καταλήγουν σε ΧΥΤΑ, κατά την αποσύνθεσή τους εκπέμπουν μεθάνιο, ένα αέριο του θερμοκηπίου 25 φορές ισχυρότερο από το διοξείδιο του άνθρακα. Ακόμη, η ανακύκλωση υλικών αντί της παραγωγής τους από πρώτες ύλες απαιτεί λιγότερη ενέργεια και επομένως εκπέμπονται και μικρότερες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα.

Εικόνα 3: Συγκρίνοντας 2 εναλλακτικά σενάρια διαχείρισης χαρτιού ως προς τις εκπομπές CO2

Κοινωνικά οφέλη: Η ανακύκλωση συμβάλλει καθοριστικά στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας που  σχετίζονται με τη συλλογή, διαλογή, επεξεργασία, αποσυναρμολόγηση, και απασχολούν περισσότερους εργαζόμενους από ότι η ταφή των αποβλήτων. Ανάλογα με το υλικό και τη χώρα, υπολογίζεται ότι η ανακύκλωση της ίδιας ποσότητας αποβλήτων δημιουργεί 6 έως 10 φορές περισσότερες θέσεις εργασίας από ότι η ταφή ή το κάψιμο.

3. Το παιχνίδι για την ανακύκλωση

Το προγραμματιστικό εργαλείο που χρησιμοποίησα για τη δημιουργία του εκπαιδευτικού παιχνιδιού ανακύκλωσης είναι το App Inventor. Το App Inventor χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη εφαρμογών για mobile συσκευές (tablets, smartphones, κλπ.) που διαθέτουν λειτουργικό σύστημα Android. Πρόκειται για ένα προγραμματιστικό περιβάλλον που διατίθεται ελεύθερα και είναι διαθέσιμο μόνο διαδικτυακά. Η ανάπτυξη mobile applications με το App Inventor γίνεται εύκολα σε σύγκριση με πολύπλοκες γλώσσες προγραμματισμού, γεγονός που επιτρέπει τη χρήση του συγκεκριμένου λογισμικού και από αρχάριους στον προγραμματισμό (π.χ. μαθητές). Για την εκτέλεση της εφαρμογής σε κινητό ή tablet απαιτείται η εγκατάσταση ενός .apk αρχείου στη φορητή συσκευή. Το αρχείο αυτό δημιουργείται μέσα από το περιβάλλον του App Inventor. Τα στοιχεία του περιβάλλοντος του App Inventor που χρησιμοποίησα είναι βασικά στοιχεία της διεπαφής (buttons, labels, images, textboxes), στοιχεία γραφικών και κίνησης (canvas, imagesprites), πολλαπλές οθόνες (screens) και στοιχεία προγραμματισμού όπως μεταβλητές (variables), λίστες (lists), διαδικασίες (procedures).

3

7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

Ανοίγοντας την εκπαιδευτική εφαρμογή, ο χρήστης-μαθητής έχει 2 δυνατότητες, με τη βοήθεια των οποίων θα προσεγγίσει το θέμα της ανακύκλωσης. Συγκεκριμένα από την πρώτη οθόνη μπορεί να επιλέξει αν θα παίξει απευθείας το παιχνίδι ή αν θέλει πρώτα να ενημερωθεί σχετικά με την ανακύκλωση (αν δεν αισθάνεται έτοιμος να παίξει απευθείας το παιχνίδι) με το πάτημα ενός από τα κουμπιά Μαθαίνω και Παίζω:

Εικόνες 4,5: Η αρχική οθόνη της εφαρμογής και στιγμιότυπο της οθόνης “Μαθαίνω”

Μαθαίνω

Ακολουθώντας την επιλογή “Μαθαίνω”, ο χρήστης-μαθητής μπορεί να διαβάσει πληροφοριακό υλικό σχετικά με τα παρακάτω (αντίστοιχη οθόνη φαίνεται στην παραπάνω εικόνα):

Τι ανακυκλώνω; Πώς ανακυκλώνω; Οφέλη από την ανακύκλωση Γνωρίζετε ότι..;

Παίζω

Ακολουθώντας την επιλογή “Παίζω”, ο χρήστης-μαθητής μπορεί να παίξει εκπαιδευτικό παιχνίδι με θέμα την Ανακύκλωση. Το παιχνίδι αποτελείται από 3 επίπεδα (levels) κλιμακούμενης δυσκολίας και σκοπός είναι η συλλογή όσο δυνατόν περισσότερων αστεριών ανακύκλωσης μέσα από την επιτυχημένη ολοκλήρωση αποστολών.

1ο επίπεδο: Αποστολή του χρήστη-μαθητή είναι να διαχωρίσει τα απορρίμματα που μπαίνουν στον μπλε κάδο ανακύκλωσης από τα υπόλοιπα που δεν μπαίνουν. Συγκεκριμένα, με drag-and-drop πρέπει να τοποθετηθούν στον μπλε κάδο ανακύκλωσης ΜΟΝΟ οι συσκευασίες που ανακυκλώνονται. Η επιτυχία στο συγκεκριμένο επίπεδο είναι προϋπόθεση για την μετάβαση στο επόμενο (level 2) και δίνει 10 βαθμούς (αστέρια ανακύκλωσης).

4

7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

2ο επίπεδο: Αποστολή του χρήστη-μαθητή είναι να τοποθετήσει απορρίμματα σε διαφορετικούς κάδους ανακύκλωσης (όχι μόνο στον μπλε). Στο επίπεδο αυτό υπάρχουν αντικείμενα – απορρίμματα που μπορούν να τοποθετηθούν σε κάδους κομποστοποίησης, ανταποδοτικής ανακύκλωσης, ανακύκλωσης συσκευών, ανακύκλωσης ελαστικών αυτοκινήτων, κτλ. Η μέγιστη βαθμολογία που μπορεί να επιτευχθεί είναι 20 αστέρια ανακύκλωσης.

3ο επίπεδο: Πρόκειται για το τελευταίο επίπεδο που είναι στην ουσία ένα παιχνίδι ερωτήσεων (κουίζ) με 10 ερωτήσεις σε σχέση με την ανακύκλωση. Ο χρήστης-μαθητής εισάγει την απάντηση ενώ μπορεί να ζητήσει κάποια βοήθεια αν δυσκολεύεται. Κάθε σωστή απάντηση δίνει 2 βαθμούς, η μέγιστη δηλαδή δυνατή βαθμολογία και του 3ου επιπέδου είναι 20 αστέρια ανακύκλωσης. Η μετάβαση στο 3ο επίπεδο δεν προϋποθέτει την 100% επιτυχία στο 2ο επίπεδο.

Η συνολική βαθμολογία προκύπτει αθροίζοντας τις επιμέρους βαθμολογίες των 3 επιπέδων και η μέγιστη τιμή της είναι 50 αστέρια ανακύκλωσης.

Ενδεικτικά παρουσιάζονται στιγμιότυπα της εφαρμογής από το 1ο και το 3ο επίπεδο.

Εικόνα 6,7: Στιγμιότυπα της εφαρμογής (1ο και 3ο level του παιχνιδιού)

4. Συμπεράσματα

Η ενασχόλησή μου με τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης εφαρμογής για φορητές συσκευές μου έδωσε μία εξαιρετική ευκαιρία να καλλιεργήσω τις δεξιότητές μου στον προγραμματισμό και να ανακαλύψω τις τεράστιες δυνατότητες του App Inventor στην ανάπτυξη mobile applications. Επιπλέον, ασχολήθηκα περισσότερο διεξοδικά με την ανακύκλωση, έμαθα πράγματα που δεν γνώριζα και τα οποία θα εφαρμόζω στο εξής στην καθημερινότητά μου. Εύχομαι η συγκεκριμένη εφαρμογή να αξιοποιηθεί από συνομήλικους ώστε μέσα από το συνδυασμό γνώσης και παιχνιδιού να καλλιεργηθεί η περιβαλλοντική συνείδηση.

5

7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

Βιβλιογραφία

Πανσεληνάς Γ., Αγγελιδάκης Ν., Μιχαηλίδη Α., Μπλάτσιος Χ., Παπαδάκης Σ., Παυλίδης Γ., Τζαγκαράκης Ε., Τζωρμπατζάκης Α. Εφαρμογές Πληροφορικής – Βιβλίο Μαθητή Α’ Λυκείου (Κεφάλαιο 7.1 Προγραμματισμός εφαρμογών για φορητές συσκευές, σελ. 55-65). ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ». Διαθέσιμο στο: http://ebooks.edu.gr/courses/DSGL-A121/document/544a44c69azz/544a44ca1ki0/544a44f4nenj.pdf

Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης: http :// www . eoan . gr / el / Ελληνική Εταιρία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης – Ε.Ε.Α.Α.: http://www.herrco.gr/ Ο όρος Ανακύκλωση στη Wikipedia: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE

%B1%CE%BA%CF%8D%CE%BA%CE%BB%CF%89%CF%83%CE%B7

6