Versioni on line - edu.lascuola.it · La vecchia e il medico Gunh; presbu 'ti", tou ;" o jfqalmou...

GUIDI CAPPELLI EDITOREAgòn 1

Versioni on line

Gioie e dolori

ΔAliei'" saghvnhn ei|lkon: bareiva" de; aujth'" ou[sh", e[cairon kai; wjrcou'nto, pollh;n ei\nai nomivzonte" th;n a[gran. ÔW" de; ajfelkuvsante" ejpi; th;n hjiovna tw'n me;n ijcquvwn ojlivgou" eu|ron, livqwn de; kai; a[llh" u{lh" mesth;n th;n saghvnhn, ouj metrivw" ejbaruquvmoun, ouj tosou'ton ejpi; tw'/ sumbebhkovti dusforou'nte", o{son o{ti kai; ta; ejnantiva proeilhvfeisan. Ei|" dev ti" ejn aujtoi'" ghraio;" w]n ei\pen: «ΔAlla; pauswvmeqa, w\ eJtai'roi: cara'" gavr, wJ" e[oiken, ajdelfhv ejstin hJ luvph, kai; hJma'" e[dei tosau'ta prohsqevnta" pavntw" paqei'n ti kai; luphrovn». ΔAta;r ou\n kai; hJma'" dei' tou' bivou to; eujmetavblhton oJrw'nta" mh; toi'" aujtoi'" ajei; pravgmasin ejpagavllesqai logizomevnou", o{ti ejk pollh'" eujdiva" ajnavgkh kai; ceimw'na genevsqai.

Esopo

La vecchia e il medico Gunh; presbu'ti", tou;" ojfqalmou;" nosou'sa, ijatro;n ejpi; misqw'/ parekavlesen. ÔO de; eijsiwvn, oJpovte aujth;n e[crie, dietevlei ejkeivnh" summuouvsh" kaqΔ e{kaston tw'n skeuw'n uJfairouvmeno". ΔEpeidh; de; pavnta ejkforhvsa" kajkeivnhn ejqeravpeusen, ajphv /tei to;n wJmologhmevnon misqovn: kai; mh; boulomevnh" aujth'" ajpodou'nai, h[gagen aujth;n ejpi; tou;" a[rconta". ÔH de; e[lege to;n me;n misqo;n uJpesch'sqai, eja;n qerapeuvsh/ aujth'" ta;" oJravsei", nu'n de; cei'ron diateqh'nai ejk th'" ijavsew" h] provteron: «Tovte me;n ga;r e[blepon pavnta, e[fh, ta; ejpi; th'" oijkiva" skeuvh, nu'n dΔ oujde;n ijdei'n duvnamai». Ou{tw" oiJ ponhroi; tw'n ajnqrwvpwn dia; pleonexivan lanqavnousi kaqΔ eJautw'n to;n e[legcon ejpispwvmenoi.

Esopo

1

2

GUIDICAPPELLI EDITORE Agòn2

Demade racconta una favola di Esopo Dhmavdh~ oJ rJhvtwr dhmhgorw`n pote ejn ΔAqhvnai~ ejkeivnwn de; mh; pavnu ti aujtw`/ prosecovntwn, ejdehvqh aujtw`n o{pw~ ejpitrevywsin aujtw`/ Aijswvpeion mu`qon eijpei`n. Tw`n de; sugcwrhsavntwn aujtw`/, ajrxavmeno~ e[lege∑ «Dhvmhtra kai; celidw;n kai; e[gcelu~ th;n aujth;n oJdo;n ejbavdizon. Genomevnwn de; aujtw`n katav tina potamo;n hJ me;n celidw;n ajnevpth, hJ de; e[gcelu~ katevdu». Kai; tau`ta eijpw;n ejsiwvphsen. ΔEromevnwn de; aujtw`n∑ «ÔH ou\n Dhvmhtra tiv e[paqen…». “Efh∑ «Kecovlwtai uJmi`n, oi{ tine~ ta; th`~ povlew~ pravgmata ejavsante~ Aijswpeivwn muvqwn ajkouvein ajnevcesqe». Ou{tw kai; tw`n ajnqrwvpwn ajlovgistoiv eijsin, o{soi tw`n me;n ajnagkaivwn ojligwrou`si, ta; de; pro;~ hJdonh;n ma`llon aijrou`ntai.

Esopo

L’avarizia Filavrgurov~ ti~, a{pasan aujtou` th;n oujsivan ejxargurisavmeno~ kai; crusou`n bw`lon poihvsa~, e[n tini tovpw/ katwvruxe sugkatoruvxa~ ejkei` kai; th;n yuch;n eJautou` kai; to;n nou`n kai; kaqΔ hJmevran ejrcovmeno~ aujto;n e[blepe. Tw`n dΔ ejrgatw`n ti~, aujto;n parathrhvsa~ kai; to; gegono;~ sunnohvsa~, ajnoruvxa~ to;n bw`lon ajneivleto. Meta; de; tau`ta kajkei`no~ ejlqw`n kai; keno;n to;n tovpon ijdw`n, qrhnei`n h[rxato kai; tivllein ta;~ trivca~. Tou`ton dev ti~ ojlofurovmenon ou{tw~ ijdw`n kai; th;n aijtivan puqovmeno~ «Mh; ou{tw~» ei\pen, «w\ ou|to~, ajquvmei∑ oujde; ga;r, e[cwn to;n cruso;n, ei\ce~. Livqon ou\n ajnti; crusou` labw;n qe;~ kai; novmizev soi to;n cruso;n ei\nai. Th;n aujth;n gavr soi plhrwvsei creivan. ÔW~ oJrw` gavr, oujdΔ o{te oj cruso;~ h\n, ejn crhvsei h\sqa tou` kthvmato~». ÔO mu`qo~ dhloi` o{ti oujde;n hJ kth`si~, eja;n mh; hJ crh`si~ prosh`/.

Esopo

Andocide chiarisce degli elementi sulla profanazione dei misteri«Hn me;n ga;r ejkklhsiva toi`~ strathgoi`~ toi`~ eij~ Sikelivan, Nikiva/ kai; Lamavcw/ kai; ΔAlkibiavdh/, kai; trihvrh~ hJ strathgi;~ h[dh ejxwvrmei hJ Lamavcou∑ ajnasta;~ de; Puqovniko~ ejn tw`/ dhvmw/ ei\pen∑ ««W ΔAqhnai`oi, uJmei`~ me;n stratia;n ejkpevmpete kai; paraskeuh;n tosauvthn, kai; kivndunon ajrei`sqai mevllete∑ ΔAlkibiavdhn de; to;n strathgo;n ajpodeivxw uJmi`n ta; musthvria poiou`nta ejn oijkiva/ meqΔ eJtevrwn, kai; eja;n yhfivshsqe a[deian w|/ ejgw; keleuvw, qeravpwn uJmi`n eJno;~ tw`n ejnqavde ajndrw`n ajmuvhto~ w]n ejrei` ta; musthvria∑ eij de; mhv, crh`sqev moi o{ ti a]n uJmi`n dokh`/, eja;n mh; tajlhqh` levgw». ΔAntilevgonto~ de; ΔAlkibiavdou polla; kai; ejxavrnou o[nto~ e[doxe toi`~ prutavnesi tou;~ me;n ajmuhvtou~ metasthvsasqai, aujtou;~ dΔ ijevnai ejpi; to; meiravkion o} oJ Puqovniko~ ejkevleue. Kai; w[/conto, kai; h[gagon qeravponta Polemavrcou∑ ΔAndrovmaco~ aujtw`/ o[noma h\n. ΔEpei; de; ejyhfivsanto aujtw`/

3

4

5


th;n a[deian, e[legen o{ti ejn th`/ oijkiva/ th`/ Poulutivwno~ givgnoito musthvria∑ ΔAlkibiavdhn me;n ou\n kai; Nikiavdhn kai; Mevlhton, touvtou~ me;n aujtou;~ ei\nai tou;~ poiou`nta~, sumparei`nai de; kai; oJra`n ta; gignovmena kai; a[llou~, parei`nai de; kai; douvlou~, eJautovn te kai; to;n ajdelfo;n kai; ÔIkevsion to;n aujlhth;n kai; to;n Melhvtou dou`lon.

Andocide

Proemio di un’orazione di difesa Provteron mevn, w\ boulhv, ejnovmizon ejxei`nai tw` / boulomevnw/, hJsucivan a[gonti, mhvte divka~ e[cein mhvte pravgmata∑ nuni; de; ou{tw~ ajprosdokhvtw~ aijtivai~ kai; ponhroi`~ sukofavntai~ peripevptwka, w{stΔ ei[ pw~ oi|ovn te, dokei` moi dei`n kai; tou;~ mh; gegonovta~ h[dh dedievnai peri; tw`n mellovntwn e[sesqai∑ dia; ga;r tou;~ toiouvtou~ oiJ kivndunoi koinoi; givgnontai kai; toi`~ mhde;n ajdikou`si kai; toi`~ polla; hJmarthkovsin. Ou{tw dΔ a[poro~ oJ ajgwvn moi kaqevsthken, w{ste ajpegravfhn to; me;n prw`ton ejlavan ejk th`~ gh`~ ajfanivzein, kai; pro;~ tou;~ ejwnhmevnou~ tou;~ karpou;~ tw`n morivwn punqanovmenoi prosh`/san∑ ejpeidh; dΔ ejk touvtou tou` trovpou ajdikou`ntav me oujde;n euJrei`n ejdunhvqhsan, nuniv me shkovn fasin ajfanivzein. Kai; dei` me, peri; w|n ou|to~ ejpibebouleukw;~ h{kei, a}mΔ uJmi`n toi`~ diagnwsomevnoi~ peri; tou` pravgmato~ ajkouvsanta kai; peri; th`~ patrivdo~ kai; peri; th`~ oujsiva~ ajgwnivsasqai. ”Omw~ de; peiravsomai ejx ajrch`~ uJma`~ didavxai.

Lisia

Mantiteo è una persona assolutamente specchiata Peri; me;n toivnun aujth'" th'" aijtiva" oujk oi\dΔ o{ ti dei' pleivw levgein: dokei' dev moi, w\ boulhv, ejn me;n toi'" a[lloi" ajgw'si peri; aujtw'n movnwn tw'n kathgorhmevnwn proshvkein ajpologei'sqai, ejn de; tai'" dokimasivai" divkaion ei\nai panto;" tou' bivou lovgon didovnai. Devomai ou\n uJmw'n metΔ eujnoiva" ajkroavsasqaiv mou. Poihvsomai de; th;n ajpologivan wJ" a]n duvnwmai dia; bracutavtwn. ΔEgw; ga;r prw'ton me;n oujsiva" moi ouj pollh'" kataleifqeivsh" dia; ta;" sumfora;" kai; ta;" tou' patro;" kai; ta;" th'" povlew", duvo me;n ajdelfa;" ejxevdwka ejpidou;" triavkonta mna'" eJkatevra/, pro;" to;n ajdelfo;n dΔ ou{tw" ejneimavmhn w{stΔ ejkei'non plevon oJmologei'n e[cein ejmou' tw'n patrwv/wn, kai; pro;" tou;" a[llou" a{panta" ou{tw" bebivwka w{ste mhdepwvpotev moi mhde; pro;" e{na mhde;n e[gklhma genevsqai. Kai; ta; me;n i[dia ou{tw" diwv/khka: peri; de; tw'n koinw'n moi mevgiston hJgou'mai tekmhvrion ei\nai th'" ejmh'" ejpieikeiva", o{ti tw'n newtevrwn o{soi peri; kuvbou" h] povtou" h] ªperi;º ta;" toiauvta" ajkolasiva" tugcavnousi ta;" diatriba;" poiouvmenoi, pavnta" aujtou;" o[yesqev moi diafovrou" o[nta", kai; plei'sta touvtou" peri; ejmou' logopoiou'nta" kai; yeudomevnou". Kaivtoi dh'lon o{ti, eij tw'n aujtw'n ejpequmou'men, oujk a]n toiauvthn gnwvmhn ei\con peri; ejmou'.

Lisia

6

7


Invito alla concordia ΔEgw; de; h{kw ouj mikrologhsovmeno~ oujde; peri; tw`n ojnomavtwn macouvmeno~. ÔHgou`mai ga;r tau`ta e[rga me;n ei\nai sofistw`n livan ajcrhvstwn kai; sfovdra bivou deomevnwn, ajndro;~ de; ajgaqou` kai; polivtou pollou` ajxivou peri; tw`n megivstwn sumbouleuvein, oJrw`n ou{tw~ aijscrw`~ diakeimevnhn th;n ÔEllavda, kai; polla; me;n aujth`~ o[nta uJpo; tw`/ barbavrw/, polla;~ de; povlei~ uJpo; turavnnwn ajnastavtou~ gegenhmevna~. Kai; tau`ta eij me;n diΔ ajsqevneian ejpavscomen, stevrgein a]n h\n ajnavgkh th;n tuvchn∑ ejpeidh; de; dia; stavsin kai; th;n pro;~ ajllhvlou~ filonikivan, pw`~ oujk a[xion tw`n me;n pauvsasqai ta; de; kwlu`sai, eijdovta~ o{ti filonikei`n mevn ejstin eu\ prattovntwn, gnw`nai de; ta; bevltista tw`n oi{wn hJmw`n…

Lisia

Elogio di Leostene Lewsqevnh~ ga;r oJrw`n th;n ÔEllavda pa`san tetapeinwmevnhn kai; ejpthcui`an, katefqarmevnhn uJpo; tw`n dwrodokouvntwn para; Filivppou kai; ΔAlexavndrou kata; tw`n patrivdwn tw`n auJtw`n, kai; th;n me;n povlin hJmw`n deomevnhn ajndrov~, th;n dΔ ÔEllavda pa`san povlew~, h{ti~ prosth`nai dunhvsetai th`~ hJgemoniva~, ejpevdwken eJauto;n me;n th`/ patrivdi, th;n de; povlin toi`~ ”Ellhsin eij~ th;n ejleuqerivan∑ kai; xenikh;n me;n duvnamin susthsavmeno~, th`~ de; politikh`~ hJgemw;n katasta;~ tou;~ prwvtou~ ajntitaxamevnou~ th` / tw`n ÔEllhvnwn ejleuqeriva/ Boiwtou;~ kai; Makedovna~ kai; Eujboeva~ kai; tou;~ a[llou~ summavcou~ aujtw`n ejnivkhse macovmeno~ ejn th`/ Boiwtiva/. ΔEnteu`qen dΔ ejlqw;n eij~ Puvla~ kai; katalabw;n ta;~ parovdou~, diΔ w|n kai; provteron ejpi; tou;~ ”Ellhna~ oiJ bavrbaroi ejporeuvqhsan, th`~ me;n ejpi; th;n ÔEllavda poreiva~ ΔAntivpatron ejkwvlusen, aujto;n de; katalabw;n ejn toi`~ tovpoi~ touvtoi~ kai; mavch/ nikhvsa~ ejpoliovrkei katakleivsa~ eij~ Lamivan∑ Qettalou;~ de; kai; Fwkeva~ kai; Aijtwlou;~ kai; tou;~ a[llou~ a{panta~ tou;~ ejn tw`/ tovpw/ summavcou~ ejpoihvsato, kai; w|n Fivlippo~ kai; ΔAlevxandro~ ajkovntwn hJgouvmenoi ejsemnuvnonto, touvtwn Lewsqevnh~ eJkovntwn th;n hJgemonivan e[laben. Sunevbh dΔ aujtw`/ tw`n me;n pragmavtwn w|n proeivleto krath`sai, th`~ de; eiJmarmevnh~ oujk h\n perigenevsqai.

Iperide

Su Leocrate ricade una responsabilità gravissima “Isw" ou\n tw'n sunhgovrwn aujtw'/ tolmhvsei ti" eijpei'n, mikro;n to; pra'gma poiw'n, wJ" oujde;n a]n parΔ e{na a[nqrwpon ejgevneto touvtwn: kai; oujk aijscuvnontai toiauvthn ajpologivan poiouvmenoi pro;" uJma'", ejfΔ h|/ dikaivw" a]n ajpoqavnoien. Eij me;n ga;r oJmologou'si th;n patrivda aujto;n ejklipei'n, tou'to sugcwrhvsante" uJma'" ejavtwsan diagnw'nai peri; tou' megevqou": eij dΔ o{lw" mhde;n touvtwn pepoivhken, ouj maniva dhv pou tou'to levgein, wJ" oujde;n a]n ejgevneto para; tou'ton… ÔHgou'mai dΔ e[gwge, w\ a[ndre", toujnantivon touvtoi",

8

9

10


para; tou'ton ei\nai th'/ povlei th;n swthrivan. ÔH ga;r povli" oijkei'tai kata; th;n ijdivan eJkavstou moi'ran fulattomevnh: o{tan ou\n tauvthn ejfΔ eJnov" ti" parivdh/, levlhqen eJauto;n ejfΔ aJpavntwn tou'to pepoihkwv". Kaivtoi rJav/diovn ejstin, w\ a[ndre", pro;" ta;" tw'n ajrcaivwn nomoqetw'n dianoiva" ajpoblevyanta" th;n ajlhvqeian euJrei'n. ΔEkei'noi ga;r ouj tw'/ me;n eJkato;n tavlanta klevyanti qavnaton e[taxan, tw'/ de; devka dracma;" e[latton ejpitivmion: oujde; to;n me;n megavla iJerosulhvsanta ajpevkteinon, to;n de; mikra; ejlavttoni timwriva/ ejkovlazon: oujde; to;n me;n oijkevthn ajpokteivnanta ajrgurivw/ ejzhmivoun, to;n de; ejleuvqeron ei\rgon tw'n novmwn: ajllΔ oJmoivw" ejpi; pa'si kai; toi'" ejlacivstoi" paranomhvmasi qavnaton w{risan ei\nai th;n zhmivan.

Licurgo

Gli dei premiano l’amore filiale Levgetai gou'n ejn Sikeliva/ (eij ga;r kai; muqwdevsterovn ejstin, ajllΔ aJrmovsei kai; uJmi`n a{pasi toi'" newtevroi" ajkou'sai) ejk th'" Ai[tnh" rJuvaka puro;" genevsqai: tou'ton de; rJei'n fasin ejpiv ⟨te⟩ th;n a[llhn cwvran, kai; dh; kai; pro;" povlin tina; tw'n ejkei' katoikoumevnwn. Tou;" me;n ou\n a[llou" oJrmh'sai pro;" fughvn, th;n auJtw'n swthrivan zhtou'nta", e{na dev tina tw'n newtevrwn, oJrw'nta to;n patevra presbuvteron o[nta kai; oujci; dunavmenon ajpocwrei'n, ajlla; e jgkatalambanovmenon, ajravmenon fevrein. Fortivou dΔ, oi\mai, prosgenomevnou kai; aujto;" ejgkatelhvfqh. ”Oqen dh; kai; a[xion qewrh'sai to; qei'on, o{ti toi'" ajndravsin toi'" ajgaqoi'" eujmenw'" e[cei. Levgetai ga;r kuvklw/ to;n tovpon ejkei'non perirreu`sai to; pu'r kai; swqh'nai touvtou" movnou", ajfΔ w|n kai; to; cwrivon e[ti kai; nu'n prosagoreuvesqai tw'n eujsebw'n cw'ron: tou;" de; tacei'an th;n ajpocwvrhsin poihsamevnou" kai; tou;" eJautw'n goneva" ejgkatalipovnta" a{panta" ajpolevsqai.

Licurgo

Leocrate ha infangato il buon nome di Atene ÔEkw;n th;n ejx a{panto~ tou' aijw'no~ sunhqroismevnhn th'/ povlei dovxan kathv/scunen. ΔEa;n me;n ou\n aujto;n ajpokteivnhte, dovxete pa'sin toi'~ ”Ellhsi kai; uJmei'~ ta; toiau'ta tw'n e[rgwn misei'n: eij de; mhv, kai; tou;~ progovnou~ th'~ palaia'~ dovxh~ ajposterhvsete, kai; tou;~ a[llou~ polivta~ megavla blavyete. OiJ ga;r ejkeivnou~ mh; qaumavzonte~ tou'ton peiravsontai mimei'sqai, nomivzonte~ ejkei'na me;n para; toi'~ palaioi'~ eujdokimei'n, parΔ uJmi'n dΔ ajnaivdeian kai; prodosivan kai; deilivan kekrivsqai kavlliston. Eij ⟨de;⟩ mh; duvnasqe uJpΔ ejmou' didacqh'nai, o}n trovpon dei' pro;~ tou;~ toiouvtou~ e[cein, skevyasqe ejkeivnou~ tivna trovpon ejlavmbanon parΔ aujtw'n th;n timwrivan: w{sper ga;r ta; kala; tw'n e[rgwn hjpivstanto ejpithdeuvein, ou{tw kai; ta; ponhra; proh/rou'nto kolavzein. ΔEkei'noi ga;r, w\ a[ndre~, qewrhvsate wJ~ wjrgivzonto toi'~ prodovtai~ kai; koinou;~ ejcqrou;~ ejnovmizon ei\nai th'~ povlew~.

Licurgo

11

12


Il chiacchierone ÔH de; ajdolesciva ejsti; me;n dihvghsi~ lovgwn makrw`n kai; ajprobouleuvtwn, oJ de; ajdolevsch~ toiou`tov~ ejstin, oi|o~ o}n mh; ginwvskei, touvtw/ parakaqezovmeno~ plhsivon prw`ton me;n th`~ auJtou` gunaiko;~ eijpei`n ejgkwvmion∑ ei\ta o} th`~ nukto;~ ei\den ejnuvpnion, tou`to dihghvsasqai∑ ei\qΔ w|n ei\cen ejpi; tw`/ deivpnw/, ta; kaqΔ e{kasta diexelqei`n. Ei\ta dh; procwrou`nto~ tou` pravgmato~ levgein, wJ~ polu; ponhrovteroiv eijsin oiJ nu`n a[nqrwpoi tw`n ajrcaivwn, kai; wJ~ a[xioi gegovnasin oiJ puroi; ejn th`/ ajgora`/, kai; wJ~ polloi; ejpidhmou`si xevnoi, kai; th;n qavlattan ejk Dionusivwn plovi>mon ei\nai, kai; eij poihvseien oJ Zeu;~ u{dwr plei`on, ta; ejn th`/ gh`/ beltivw e[sesqai, kai; o} ajgro;n eij~ nevwta gewrghvsei, kai; wJ~ calepovn ejsti to; zh`n, kai; wJ~ Davmippo~ musthrivoi~ megivsthn da`/da e[sthsen, kai; povsoi eijsi; kivone~ tou` ΔWideivou, kai; «Cqe;~ h[mesa», kai; «Tiv~ ejstin hJmevra thvmeron»… Ka]n uJpomevnh/ ti~ aujtovn, mh; ajfivstasqai, ªkai;º wJ~ Bohdromiw`no~ mevn ejsti ta; musthvria, Puanoyiw`no~ de; tajpatouvria, Posidew`no~ de; ⟨ta;⟩ katΔ ajgrou;~ Dionuvsia.

Teofrasto

Città e porto di Luna Touvtwn 1 dΔ hJ me;n Lou`na povli~ ejsti; kai; limhvn, kalou`si dΔ oiJ ”Ellhne~ Selhvnh~ limevna kai; povlin. ÔH me;n ou\n povli~ ouj megavlh, oJ de; limh;n mevgistov~ te kai; kavllisto~, ejn auJtw`/ perievcwn pleivou~ limevna~ ajgcibaqei`~ pavnta~, oi|on a]n gevnoito oJrmhthvrion qalattokrathsavntwn ajnqrwvpwn tosauvth~ me;n qalavtth~ tosou`ton de; crovnon. Perikleivetai dΔ oJ limh;n o[resin uJyhloi`~, ajfΔ w|n ta; pelavgh katopteuvetai kai; hJ Sardw; kai; th`~ hj/ovno~ eJkatevrwqen polu; mevro~. Mevtalla de; livqou leukou` te kai; poikivlou glaukivzonto~ tosau`tav tΔ ejsti; kai; thlikau`ta, monolivqou~ ejkdidovnta plavka~ kai; stuvlou~, w{ste ta; plei`sta tw`n ejkprepw`n e[rgwn tw`n ejn th`/ ÔRwvmh/ kai; tai`~ a[llai~ povlesin ejnteu`qen e[cein th;n corhgivan∑ kai; ga;r eujexavgwgov~ ejstin hJ livqo~, tw`n metavllwn uJperkeimevnwn th`~ qalavtth~ plhsivon, ejk de; th`~ qalavtth~ diadecomevnou tou` Tibevrio~ th;n komidhvn.

Strabone

Crotone, patria di atleti “Wikoun de; ΔIavpuge~ to;n Krovtwna provteron, wJ~ “Eforov~ fhsi. Dokei` dΔ hJ povli~ tav te polevmia ajskh`sai kai; ta; peri; th;n a[qlhsin∑ ejn mia` / gou`n ΔOlumpiavdi oiJ tw`n a[llwn proterhvsante~ tw`/ stadivw/ eJpta; a[ndre~ a{pante~ uJph`rxan Krotwnia`tai, w{stΔ eijkovtw~ eijrh`sqai dokei` diovti Krotwniatw`n oJ e[scato~ prw`to~ h\n tw`n a[llwn ÔEllhvnwn∑ kai; th;n paroimivan de; uJgievsteron Krovtwno~ levgousan ejnteu`qen eijrh`sqaiv fasin, wJ~ tou` tovpou pro;~ uJgiveian kai; eujexivan e[contov~ ti forovn. Pleivstou~ ou\n ΔOlumpionivka~ e[sce, kaivper ouj polu;n crovnon oijkhqei`sa dia; to;n fqovron

13

14

1. Da intendere tra le località di cui l’autore ha parlato prima.

15


tw`n ejpi; Savgra/ pesovntwn ajndrw`n tosouvtwn to; plh`qo~∑ prosevlabe de; th`/ dovxh/ kai; to; tw`n Puqagoreivwn plh`qo~ kai; Mivlwn, ejpifanevstato~ me;n tw`n ajqlhtw`n gegonw;~ oJmilhth;~ de; Puqagovrou diatrivyanto~ ejn th`/ povlei polu;n crovnon.

Strabone

Deucalione e Pirra Promhqevw~ de; pai`~ Deukalivwn ejgevneto. Ou|to~ basileuvwn tw`n peri; th;n Fqivan tovpwn gamei` Puvrran th;n ΔEpimhqevw~ kai; Pandwvra~, h}n e[plasan qeoi; prwvthn gunai`ka. ΔEpei; de; ajfanivsai Zeu;~ to; calkou`n hjqevlhse gevno~, uJpoqemevnou Promhqevw~ Deukalivwn tekthnavmeno~ lavrnaka, kai; ta; ejpithvdeia ejnqevmeno~, eij~ tauvthn meta; Puvrra~ eijsevbh. Zeu;~ de; polu;n uJeto;n ajpΔ oujranou` ceva~ ta; plei`sta mevrh th`~ ÔEllavdo~ katevklusen, w{ste diafqarh`nai pavnta~ ajnqrwvpou~, ojlivgwn cwri;~ oi} sunevfugon eij~ ta; plhsivon uJyhla; o[rh. Tovte de; kai; ta; kata; Qessalivan o[rh dievsth, kai; ta; ejkto;~ ΔIsqmou` kai; Peloponnhvsou sunecuvqh pavnta. Deukalivwn de; ejn th`/ lavrnaki dia; th`~ qalavssh~ ferovmeno~ ⟨ejfΔ⟩ hJmevra~ ejnneva kai; nuvkta~ ta;~ i[sa~ tw`/ Parnasw`/ prosivscei, kajkei` tw`n o[mbrwn pau`lan labovntwn ejkba;~ quvei Dii; fuxivw/. Zeu;~ de; pevmya~ ÔErmh`n pro;~ aujto;n ejpevtreyen aiJrei`sqai o{ ti bouvletai∑ oJ de; aiJrei`tai ajnqrwvpou~ aujtw`/ genevsqai. Kai; Dio;~ eijpovnto~ uJpe;r kefalh`~ e[ballen ai[rwn livqou~, kai; ou}~ me;n e[bale Deukalivwn, a[ndre~ ejgevnonto, ou}~ de; Puvrra, gunai`ke~.

Pseudo Apollodoro

Edipo e i quesiti della SfingeTouvtou de; basileuvonto~ ouj mikra; sumfora; katevsce Qhvba~. “Epemye ga;r ”Hra Sfivgga, h} mhtro;~ me;n ΔEcivdnh~ h\n patro;~ de; Tufw`no~, ei\ce de; provswpon me;n gunaikov~, sth`qo~ de; kai; bavsin kai; oujra;n levonto~ kai; ptevruga~ o[rniqo~. Maqou`sa de; ai[nigma para; mousw`n ejpi; to; Fivkion o[ro~ ejkaqevzeto, kai; tou`to prouvteine Qhbaivoi~. «Hn de; to; ai[nigma∑ «Tiv ejstin o} mivan e[con fwnh;n tetravpoun kai; divpoun kai; trivpoun givnetai…» Crhsmou` de; Qhbaivoi~ uJpavrconto~ thnikau`ta ajpallaghvsesqai th`~ Sfiggo;~ hJnivka a]n to; ai[nigma luvswsi, suniovnte~ eij~ taujto; pollavki~ ejzhvtoun tiv to; legovmenovn ejstin, ejpei; de; mh; eu{riskon, aJrpavsasa e{na katebivbrwske. Pollw`n de; ajpolomevnwn, kai; to; teleutai`on Ai{mono~ tou` Krevonto~, khruvssei Krevwn tw`/ to; ai[nigma luvsonti kai; th;n basileivan kai; th;n La ou dwvsein gunai`ka. Oijdivpou~ de; ajkouvsa~ e[lusen, eijpw;n to; ai[nigma to; uJpo; th`~ Sfiggo;~ legovmenon a[nqrwpon ei\nai∑ givnesqai ga;r tetravpoun brevfo~ o[nta toi`~ tevttarsin ojcouvmenon kwvloi~, teleiouvmenon de; divpoun, ghrw`nta de; trivthn proslambavnein bavsin to; bavktron.

Pseudo Apollodoro

16

17


Gli abitanti di Nisa chiedono ad Alessandro rispetto del culto di DionisoÔW~ de; ejpevbh th'/ Nuvsh/ ΔAlevxandro~, ejkpevmpousi parΔ aujto;n oiJ Nusai'oi to;n kratisteuvonta sfw'n, o[noma de; h\n aujtw'/ “Akoufi~, kai; xu;n aujtw'/ prevsbei~ tw'n dokimwtavtwn triavkonta, dehsomevnou~ ΔAlexavndrou ajfei'nai tw'/ qew'/ th;n povlin. Parelqei'n te dh; ej~ th;n skhnh;n th;n ΔAlexavndrou tou;~ prevsbei~ kai; katalabei'n kaqhvmenon kekonimevnon e[ti ejk th'~ oJdou' xu;n toi'~ o{ploi~ toi'~ te a[lloi~ kai; to; kravno~ ªaujtw'/º perikeivmenon kai; to; dovru e[conta: qambh'saiv te ijdovnta~ th;n o[yin kai; pesovnta~ ej~ gh'n ejpi; polu; sigh;n e[cein. ÔW~ de; ejxanevsthsev te aujtou;~ ΔAlevxandro~ kai; qarrei'n ejkevleuse, tovte dh; to;n “Akoufin ajrxavmenon levgein w|de. ««W basileu', devontaiv sou Nusai'oi eja'sai sfa'~ ejleuqevrou~ te kai; aujtonovmou~ aijdoi' tou' Dionuvsou. Diovnuso~ ga;r ejpeidh; ceirwsavmeno~ to; ΔIndw'n e[qno~ ejpi; qavlassan ojpivsw kathv/ei th;n ÔEllhnikhvn, ejk tw'n ajpomavcwn stratiwtw'n, oi} dh; aujtw'/ kai; bavkcoi h\san, ktivzei th;n povlin thvnde mnhmovsunon th'~ auJtou' plavnh~».

Arriano

Alessandro gratifica i suoi soldati“Edwken de; kai; dw'ra a[lloi~ a[lla, o{pw~ ti~ katΔ ajxivwsin ejtima'to h] katΔ ajreth;n ei[ ti~ ejpifanh;~ ejgegovnei ejn toi'~ kinduvnoi~. Kai; ejstefavnwse crusoi'~ stefavnoi~ tou;~ ajndragaqiva/ diaprevponta~, prw'ton me;n Peukevstan to;n u Jperaspivsanta, e [peita Leonnavton, kai; tou'ton uJperaspivsanta, kai; dia; tou;~ ejn ΔIndoi'~ kinduvnou~ kai; th;n ejn “Wroi~ nivkhn genomevnhn, o{ti parataxavmeno~ su;n th'/ uJpoleifqeivsh/ dunavmei pro;~ tou;~ newterivzonta~ tw'n te ΔWreitw'n kai; tw'n plhsivon touvtwn wj/kismevnwn th'/ te mavch/ ejkravthse kai; ta; a[lla kalw'~ e[doxe ta; ejn “Wroi" kosmh'sai. ΔEpi; touvtoi~ de; Nevarcon ejpi; tw'/ perivplw/ tw'/ ejk th'~ ΔIndw'n gh'~ kata; th;n megavlhn qavlassan ejstefavnwse: kai; ga;r kai; ou|to~ h[dh ajfigmevno~ ej~ Sou'sa h\n: ejpi; touvtoi~ de; ΔOnhsivkriton to;n kubernhvthn th'~ new;~ th'~ basilikh'~: e[ti de; ÔHfaistivwna kai; tou;~ a[llou~ tou;~ swmatofuvlaka~.

Arriano

Antonio dopo l’orazione funebre in onore di CesareToiavde eijpw;n th;n ejsqh`ta oi|av ti~ e[nqou~ ajnesuvrato kai; perizwsavmeno~ ej~ to; tw`n ceirw`n eu[kolon to; levco~ wJ~ ejpi; skhnh`~ perievsth katakuvptwn te ej~ aujto; kai; ajnivscwn prw`ta me;n wJ~ qeo;n oujravnion u{mnei kai; ej~ pivstin qeou` genevsew~ ta;~ cei`ra~ ajnevteinen, ejpilevgwn oJmou` su;n drovmw/ fwnh`~ polevmou~ aujtou` kai; mavca~ kai; nivka~ kai; e[qnh, o{sa prospoihvseie

18

19

20


th` / patrivdi, kai; lavfura, o{sa pevmyeien, ejn qauvmati aujtw`n e{kasta poiouvmeno~ kai; sunecw`~ ejpibow`n∑ «Movno~ o{de ajhvtthto~ ejk pavntwn tw`n ej~ cei`ra~ aujtw`/ sunelqovntwn. Su; dΔ», e[fh, «kai; movno~ ejk triakosivwn ejtw`n uJbrismevnh/ th`/ patrivdi ejphvmuna~, a[gria e[qnh ta; movna ej~ ÔRwvmhn ejmbalovnta kai; movna ejmprhvsanta aujth;n ej~ govnu balwvn». Pollav te a[lla ejpiqeiavsa~ th;n fwnh;n ej~ to; qrhnw`de~ ejk tou` lamprotevrou metepoivei kai; wJ~ fivlon a[dika paqovnta wjduvreto kai; e[klaie kai; hjra`to th;n eJautou` yuch;n ejqevlein ajntidou`nai th`~ Kaivsaro~.

Appiano

Cimothoo e Tritonide”Oson hJ qavlat ta th`~ gh`~ diallavttei, tosou`ton kai; hJmei`~ oiJ tauvth~ ejrgavtai tw`n kata; povlei~ h] kwvma~ oijkouvntwn diafevromen. OiJ me;n ga;r h] mevnonte~ ei[sw pulw`n ta; dhmotika; diapravttontai, h] gewmoriva/ prosanevconte~ th;n e jk th`~ bwvlou pro;~ diatrofh;n ajnamevnousin ejpikarpivan∑ hJmi`n dev, oi|~ bivo~ ejn u{dasi, qavnato~ hJ gh` kaqavper toi`~ ijcquvsin h{kista dunamevnoi~ ajnapnei`n to;n ajevra. Tiv dh; ou\n paqou`sa, w\ guvnai, th;n ajkth;n ajpolipou`sa kai; ta; nhvmata tou` livnou a[stude qamivzei~ ΔWscofovria kai; Lhvnaia tai`~ plousivai~ ΔAqhnaivwn suneortavzousa… Oujk e[sti tou`to swfronei`n oujdΔ ajgaqa; dianoei`sqai. Oujc ou{tw dhv se oJ path;r ejk th`~ Aijgivnh~, ou| tecqh`naiv se kai; trafh`nai sunevbh, muei`sqai uJpΔ ejmoi; gavmw/ parevdwken. Eij th;n povlin ajspavzh/, cai`re kai; a[piqi∑ eij to;n a[ndra, eij ta; ejk qalavtth~ ajgapa`/~, ejpavniqi to; lw`/on eJlomevnh, lhvqh dev soi e[stw makra; tw`n katΔ a[stu touvtwn ajpathlw`n qeamavtwn.

Alcifrone

La primavera di Dafni e Cloe«Hro~ h\n ajrch; kai; pavnta h[kmazen a[nqh, ta; ejn drumoi`~, ta; ejn leimw`si kai; o{sa o[reia∑ bovmbo~ h\n h[dh melittw`n, h\co~ ojrnivqwn mousikw`n, skirthvmata poimnivwn ajrtigennhvtwn∑ a[rne~ ejskivrtwn ejn toi`~ o[resin, ejbovmboun ejn toi`~ leimw`sin aiJ mevlittai, ta;~ lovcma~ kath`/don o[rniqe~. Tosauvth~ dh; pavnta katecouvsh~ eujwriva~ oi|Δ aJpaloi; kai; nevoi mimhtai; tw`n ajkouomevnwn ejgivnonto kai; blepomevnwn∑ ajkouvonte~ me;n tw`n ojrnivqwn aj/dovntwn h\/don, blevponte~ de; skirtw`nta~ tou;~ a[rna~ h{llonto kou`fa, kai; ta;~ melivtta~ de; mimouvmenoi ta; a[nqh sunevlegon∑ kai; ta; me;n eij~ tou;~ kovlpou~ e[ballon, ta; de; stefanivskou~ plevkonte~ tai`~ Nuvmfai~ ejpevferon. “Epratton de; koinh`/ pavnta, plhsivon ajllhvlwn nevmonte~. Kai; pollavki~ me;n oJ Davfni~ tw`n probavtwn ta; ajpoplanwvmena sunevstelle, pollavki~ de; hJ Clovh ta;~ qrasutevra~ tw`n aijgw`n ajpo; tw`n krhmnw`n kathvlaunen, h[dh dev ti~ kai; ta;~ ajgevla~ ajmfotevra~ ejfrouvrhse qatevrou prosliparhvsanto~ ajquvrmati. ΔAquvrmata de; h\n aujtoi`~ poimenika; kai; paidikav.

Longo Sofista

21

22


Congedo “Anqrwpe, ejpoliteuvsw ejn th`/ megavlh/ tauvth/ povlei∑ tiv soi diafevrei, eij pevnte e[tesin h] penthvkonta… To; ga;r kata; tou;~ novmou~ i[son eJkavstw/. Tiv ou\n deinovn, eij th`~ povlew~ ajpopevmpei se ouj tuvranno~ oujde; dikasth;~ a[diko~, ajllΔ hJ fuvsi~ hJ eijsagagou`sa… Oi|on eij kwmw/do;n ajpoluvoi th`~ skhnh`~ oJ paralabw;n strathgovv~… < «ΔAllΔ oujk ei\pon ta; pevnte mevrh, ajlla; ta; triva». < «Kalw`~ ei\pa~∑ ejn mevntoi tw`/ bivw/ ta; triva o{lon to; dra`mav ejsti». To; ga;r tevleion ejkei`no~ oJrivzei oJ tovte me;n th`~ sugkrivsew~, nu`n de; th`~ dialuvsew~ ai[tio~∑ su; de; ajnaivtio~ ajmfotevrwn. “Apiqi ou\n i{lew~∑ kai; ga;r oJ ajpoluvwn i{lew~.

Marco Aurelio

La strana marcia di Serse ΔEnqau`ta levgetai Xevrxew h[dh diabebhkovto~ to;n ÔEllhvsponton a[ndra eijpei`n ÔEllhspovntion. ««W Zeu`, tiv dh; ajndri; eijdovmeno~ Pevrsh/ kai; ou[noma ajnti; Dio;~ Xevrxhn qevmeno~ ajnavstaton th;n ÔEllavda qevlei~ poih`sai, a[gwn pavnta~ ajnqrwvpou~… Kai; ga;r a[neu touvtwn ejxh`n toi poievein tau`ta». ÔW~ de; dievbhsan pavnte~, ej~ oJdo;n oJrmhmevnoisi tevra~ sfi ejfavnh mevga, to; Xevrxh~ ejn oujdeni; lovgw/ ejpoihvsato kaivper eujsuvmblhton ejovn∑ i{ppo~ ga;r e[teke lagovn. Eujsuvmblhton w\n th`/de tou`to ejgevneto, o{ti e[melle me;n ejla`n stratih;n ejpi; th;n ÔEllavda Xevrxh~ ajgaurovtata kai; megaloprepevstata, ojpivsw de; peri; eJwutou` trevcwn h{xein ej~ to;n aujto;n cw`ron. ΔEgevneto de; kai; e{teron aujtw`/ tevra~ ejovnti ejn Savrdisi∑ hJmivono~ ga;r e[teke hJmivonon dixa; e[cousan aijdoi`a, ta; me;n e[rseno~, ta; de; qhlevh~∑ katuvperqe de; h\n ta; tou` e[rseno~. Tw`n ajmfotevrwn lovgon oujdevna poihsavmeno~ to; provsw ejporeuveto, su;n dev oiJ oJ pezo;~ stratov~∑ oJ de; nautiko;~ e[xw to;n ÔEllhvsponton plevwn para; gh`n ejkomivzeto, ta; e[mpalin prhvsswn tou` pezou`.

Erodoto

Socrate e i cigni di fronte alla morte Kaiv, wJ~ e[oike, tw`n kuvknwn dokw` faulovtero~ uJmi`n ei\nai th;n mantikhvn, oi} ejpeida;n ai[sqwntai o{ti dei` aujtou;~ ajpoqanei`n, a[/donte~ kai; ejn tw`/ provsqen crovnw/, tovte dh; plei`sta kai; kavllista a[/dousi, geghqovte~ o{ti mevllousi para; to;n qeo;n ajpievnai ou|pevr eijsi qeravponte~. OiJ dΔ a[nqrwpoi dia; to; auJtw`n devo~ tou` qanavtou kai; tw`n kuvknwn katayeuvdontai, kaiv fasin aujtou;~ qrhnou`nta~ to;n qavnaton uJpo; luvph~ ejxav/dein, kai; ouj logivzontai o{ti oujde;n o[rneon a[/dei o{tan peinh`/ h] rJigw`/ h[ tina a[llhn luvphn luph`tai, oujde; aujth; h{ te ajhdw`n kai; celidw`n kai; oJ e[poy, a} dhv fasi dia; luvphn qrhnou`nta a[/dein. ΔAllΔ ou[te tau`tav moi faivnetai lupouvmena a[/dein ou[te oiJ kuvknoi, ajllΔ a{te oi\mai tou` ΔApovllwno~ o[nte~, mantikoiv tev eijsi kai; proeidovte~ ta; ejn ”Aidou ajgaqa; a[/dousi kai; tevrpontai ejkeivnhn th;n hJmevran diaferovntw~ h] ejn tw`/ e[mprosqen crovnw/. ΔEgw; de; kai; aujto;~ hJgou`mai oJmovdoulov~ te ei\-

23

24

25


nai tw`n kuvknwn kai; iJero;~ tou` aujtou` qeou`, kai; ouj cei`ron ejkeivnwn th;n mantikh;n e[cein para; tou` despovtou, oujde; dusqumovteron aujtw`n tou` bivou ajpallavttesqai.

Platone

Senofonte assalito da mille paureΔEpei; de; ajporiva h\n, ejlupei`to me;n su;n toi`~ a[lloi~ kai; oujk ejduvnato kaqeuvdein∑ mikro;n dΔ u{pnou lacw`n ei\den o[nar. “Edoxen aujtw`/ bronth`~ genomevnh~ skhpto;~ pesei`n eij~ th;n patrwv/an oijkivan, kai; ejk touvtou lavmpesqai pa`sa. Perivfobo~ dΔ eujqu;~ ajnhgevrqh, kai; to; o[nar th`/ me;n e[krinen ajgaqovn, o{ti ejn povnoi~ w]n kai; kinduvnoi~ fw`~ mevga ejk Dio;~ ijdei`n e[doxe∑ th`/ de; kai; ejfobei`to, o{ti ajpo; Dio;~ me;n basilevw~ to; o[nar ejdovkei aujtw`/ ei\nai, kuvklw/ de; ejdovkei lavmpesqai to; pu`r, mh; ouj duvnaito ejk th`~ cwvra~ ejxelqei`n th`~ basilevw~, ajllΔ ei[rgoito pavntoqen ujpov tinwn ajporiw`n. ÔOpoi`ovn ti me;n dh; ejsti; to; toiou`ton o[nar ijdei`n e[xesti skopei`n ejk tw`n sumbavntwn meta; to; o[nar. Givgnetai ga;r tavde. Eujqu;~ ejpeidh; ajnhgevrqh prw`ton me;n e[nnoia aujtw`/ ejmpivptei∑ «Tiv katavkeimai… ÔH de; nu;x probaivnei∑ a{ma de; th`/ hJmevra/ eijko;~ tou;~ polemivou~ h{xein. Eij de; genhsovmeqa ejpi; basilei`, tiv ejmpodw`n mh; oujci; pavnta me;n ta; calepwvtata ejpidovnta~, pavnta de; ta; deinovtata paqovnta~ uJbrizomevnou~ ajpoqanei`n…».

Senofonte

La pirateria al tempo del dominio creteseMivnw" ga;r palaivtato" w|n ajkoh'/ i[smen nautiko;n ejkthvsato kai; th'" nu'n ÔEllhnikh'" qalavssh" ejpi; plei'ston ejkravthse kai; tw'n Kuklavdwn nhvswn h\rxev te kai; oijkisth;" prw'to" tw'n pleivstwn ejgevneto, Ka'ra" ejxelavsa" kai; tou'" eJautou' pai'da" hJgemovna" ejgkatasthvsa": tov te lh/stikovn, wJ" eijkov", kaqhv/rei ejk th'" qalavssh" ejfΔ o{son ejduvnato, tou' ta;" prosovdou" ma'llon ijevnai aujtw'/. OiJ ga;r ”Ellhne" to; pavlai kai; tw'n barbavrwn oi{ te ejn th'/ hjpeivrw/ paraqalavssioi kai; o{soi nhvsou" ei\con, ejpeidh; h[rxanto ma'llon peraiou'sqai nausi;n ejpΔ ajllhvlou", ejtravponto pro;" lh/steivan, hJgoumevnwn ajndrw'n ouj tw'n ajdunatwtavtwn kevrdou" tou' sfetevrou aujtw'n e{neka kai; toi'" ajsqenevsi trofh'", kai; prospivptonte" povlesin ajteicivstoi" kai; kata; kwvma" oijkoumevnai" h{rpazon kai; to;n plei'ston tou' bivou ejnteu'qen ejpoiou'nto, oujk e[contov" pw aijscuvnhn touvtou tou' e[rgou, fevronto" dev ti kai; dovxh" ma'llon: dhlou'si de; tw'n te hjpeirwtw'n tine;" e[ti kai; nu'n, oi|" kovsmo" kalw'" tou'to dra'n, kai; oiJ palaioi; tw'n poihtw'n ta;" puvstei" tw'n katapleovntwn pantacou' oJmoivw" ejrwtw'nte" eij lh/staiv eijsin, wJ" ou[te w|n punqavnontai ajpaxiouvntwn to; e[rgon, oi|" te ejpimele;" ei[h eijdevnai oujk ojneidizovntwn.

Tucidide

26

27


Sparta e i regimi tiranniciΔEpeidh; de; oi{ te ΔAqhnaivwn tuvrannoi kai; oiJ ejk th'" a[llh" ÔEllavdo" ejpi; polu; kai; pri;n turanneuqeivsh" oiJ plei'stoi kai; teleutai'oi plh;n tw'n ejn Sikeliva/ uJpo; Lakedaimonivwn kateluvqhsan (hJ ga;r Lakedaivmwn meta; th;n ktivsin tw'n nu'n ejnoikouvntwn aujth;n Dwriw'n ejpi; plei'ston w|n i[smen crovnon stasiavsasa o{mw" ejk palaitavtou kai; hujnomhvqh kai; aijei; ajturavnneuto" h\n: e[th gavr ejsti mavlista tetrakovsia kai; ojlivgw/ pleivw ej" th;n teleuth;n tou'de tou' polevmou ajfΔ ou| Lakedaimovnioi th'/ aujth'/ politeiva/ crw'ntai, kai; diΔ aujto; dunavmenoi kai; ta; ejn tai'" a[llai" povlesi kaqivstasan), meta; de; th;n tw'n turavnnwn katavlusin ejk th'" ÔEllavdo" ouj polloi'" e[tesin u{steron kai; hJ ejn Maraqw'ni mavch Mhvdwn pro;" ΔAqhnaivou" ejgevneto.

Tucidide

La storia è verità ΔEk de; tw`n eijrhmevnwn tekmhrivwn o{mw~ toiau`ta a[n ti~ nomivzwn mavlista a} dih`lqon oujc aJmartavnoi, kai; ou[te wJ~ poihtai; uJmnhvkasi peri; aujtw`n ejpi; to; mei`zon kosmou`nte~ ma`llon pisteuvwn, ou[te wJ~ logogravfoi xunevqesan ejpi; to; prosagwgovteron th`/ ajkroavsei h] ajlhqevsteron, o[nta ajnexevlegkta kai; ta; polla; uJpo; crovnou aujtw`n ajpivstw~ ejpi; to; muqw`de~ ejknenikhkovta, huJrh`sqai de; hJghsavmeno~ ejk tw`n ejpifanestavtwn shmeivwn wJ~ palaia; ei\nai ajpocrwvntw~. Kai; oJ povlemo~ ou|to~, kaivper tw`n ajnqrwvpwn ejn w|/ me;n a]n polemw`si to;n parovnta aijei; mevgiston krinovntwn, pausamevnwn de; ta; ajrcai`a ma`llon qaumazovntwn, ajpΔ aujtw`n tw`n e[rgwn skopou`si dhlwvsei o{mw~ meivzwn gegenhmevno~ aujtw`n.

Tucidide

Il sinecismoTh'/ te ou\n ejpi; polu; kata; th;n cwvran aujtonovmw/ oijkhvsei metei'con oiJ ΔAqhnai'oi, kai; ejpeidh; xunw/kivsqhsan, dia; to; e[qo" ejn toi'" ajgroi'" o{mw" oiJ pleivou" tw'n te ajrcaivwn kai; tw'n u{steron mevcri tou'de tou' polevmou genovmenoiv te kai; oijkhvsante" ouj rJa/divw" panoikesiva/ ta;" metanastavsei" ejpoiou'nto, a[llw" te kai; a[rti ajneilhfovte" ta;" kataskeua;" meta; ta; Mhdikav: ejbaruvnonto de; kai; calepw'" e[feron oijkiva" te kataleivponte" kai; iJera; a} dia; panto;" h\n aujtoi'" ejk th'" kata; to; ajrcai'on politeiva" pavtria divaitavn te mevllonte" metabavllein kai; oujde;n a[llo h] povlin th;n auJtou' ajpoleivpwn e{kasto".

Tucidide

Gli uomini e la pesteEi[te ga;r mh; Δqevloien dediovte~ ajllhvloi~ prosievnai, ajpwvllunto ejrh`moi, kai; oijkivai pollai; ejkenwvqhsan ajporiva/ tou` qerapeuvsonto~∑ ei[te

28

29

30

31


prosivoien, diefqeivronto, kai; mavlista oiJ ajreth`~ ti metapoiouvmenoi∑ aijscuvnh/ ga;r hjfeivdoun sfw`n aujtw`n ejsiovnte~ para; tou;~ fivlou~, ejpei; kai; ta;~ ojlofuvrsei~ tw`n ajpogignomevnwn teleutw`nte~ kai; oiJ oijkei`oi ejxevkamnon uJpo; tou` pollou` kakou` nikwvmenoi. ΔEpi; plevon dΔ o{mw~ oiJ diapefeugovte~ tovn te qnhv/skonta kai; to;n ponouvmenon wj/ktivzonto dia; to; proeidevnai te kai; aujtoi; h[dh ejn tw`/ qarsalevw/ ei\nai∑ di;~ ga;r to;n aujtovn, w{ste kai; kteivnein, oujk ejpelavmbanen. Kai; ejmakarivzontov te uJpo; tw`n a[llwn, kai; aujtoi; tw`/ paracrh`ma pericarei` kai; ej~ to;n e[peita crovnon ejlpivdo~ ti ei\con kouvfh~ mhdΔ a]n uJpΔ a[llou noshvmatov~ pote e[ti diafqarh`nai.

Tucidide

PericleAi[tion dΔ h\n o{ti ejkei`no~ me;n dunato;~ w]n tw`/ te ajxiwvmati kai; th`/ gnwvmh/ crhmavtwn te diafanw`~ ajdwrovtato~ genovmeno~ katei`ce to; plh`qo~ ejleuqevrw~, kai; oujk h[geto ma`llon uJpΔ aujtou` h] aujto;~ h\ge, dia; to; mh; ktwvmeno~ ejx ouj proshkovntwn th;n duvnamin pro;~ hJdonhvn ti levgein, ajllΔ e[cwn ejpΔ ajxiwvsei kai; pro;~ ojrghvn ti ajnteipei`n. ÔOpovte gou`n ai[sqoitov ti aujtou;~ para; kairo;n u{brei qarsou`nta~, levgwn katevplhssen ejpi; to; fobei`sqai, kai; dediovta~ au\ ajlovgw~ ajntikaqivsth pavlin ejpi; to; qarsei`n. ΔEgivgnetov te lovgw/ me;n dhmokrativa, e[rgw/ de; uJpo; tou` prwvtou ajndro;~ ajrchv. OiJ de; u{steron i[soi ma`llon aujtoi; pro;~ ajllhvlou~ o[nte~ kai; ojregovmenoi tou` prw`to~ e{kasto~ givgnesqai ejtravponto kaqΔ hJdona;~ tw`/ dhvmw/ kai; ta; pravgmata ejndidovnai.

Tucidide

Cause delle guerre civili Pavntwn dΔ aujtw'n ai[tion ajrch; hJ dia; pleonexivan kai; filotimivan: ejk dΔ aujtw'n kai; ej" to; filonikei'n kaqistamevnwn to; provqumon. OiJ ga;r ejn tai'" povlesi prostavnte" meta; ojnovmato" eJkavteroi eujprepou'", plhvqou" te ijsonomiva" politikh'" kai; ajristokrativa" swvfrono" protimhvsei, ta; me;n koina; lovgw/ qerapeuvonte" a\qla ejpoiou'nto, panti; de; trovpw/ ajgwnizovmenoi ajllhvlwn pe-rigivgnesqai ejtovlmhsavn te ta; deinovtata ejpexh'/savn te ta;" timwriva" e[ti meivzou", ouj mevcri tou' dikaivou kai; th'/ povlei xumfovrou protiqevnte", ej" de; to; eJkatevroi" pou aijei; hJdonh;n e[con oJrivzonte", kai; h] meta; yhvfou ajdivkou katagnwvsew" h] ceiri; ktwvmenoi to; kratei'n eJtoi'moi h\san th;n aujtivka filo-nikivan ejkpimplavnai. ”Wste eujsebeiva/ me;n oujdevteroi ejnovmizon, eujprepeiva/ de; lovgou oi|" xumbaivh ejpifqovnw" ti diapravxasqai, a[meinon h[kouon. Ta; de; mevsa tw'n politw'n uJpΔ ajmfotevrwn h] o{ti ouj xunhgwnivzonto h] fqovnw/ tou' pe-riei'nai diefqeivronto.

Tucidide

32

33


Prosseno di BeoziaProvxeno~ de; oJ Boiwvtio~ eujqu;~ me;n meiravkion w]n ejpequvmei genevsqai ajnh;r ta; megavla pravttein iJkanov~∑ kai; dia; tauvthn th;n ejpiqumivan e[dwke Gorgiva/ ajrguvrion tw`/ Leontivnw/. ΔEpei; de; sunegevneto ejkeivnw/, iJkano;~ nomivsa~ h[dh ei\nai kai; a[rcein kai; fivlo~ w]n toi`~ prwvtoi~ mh; hJtta`sqai eujergetw`n, h\lqen eij~ tauvta~ ta;~ su;n Kuvrw/ pravxei~∑ kai; w[/eto kthvsesqai ejk touvtwn o[noma mevga kai; duvnamin megavlhn kai; crhvmata pollav∑ tosouvtwn dΔ ejpiqumw`n sfovdra e[ndhlon au\ kai; tou`to ei\cen, o{ti touvtwn oujde;n a]n qevloi kta`sqai meta; ajdikiva~, ajlla; su;n tw`/ dikaivw/ kai; kalw`/ w[/eto dei`n touvtwn tugcavnein, a[neu de; touvtwn mhv. “Arcein de; kalw`n me;n kai; ajgaqw`n dunato;~ h\n∑ ouj mevntoi ou[tΔ aijdw` toi`~ stratiwvtai~ eJautou` ou[te fovbon iJkano;~ ejmpoih`sai, ajlla; kai; hj/scuvneto ma`llon tou;~ stratiwvta~ h] oiJ ajrcovmenoi ejkei`non∑ kai; fobouvmeno~ ma`llon h\n fanero;~ to; ajpecqavnesqai toi`~ stratiwvtai~ h] oiJ stratiw`tai to; ajpistei`n ejkeivnw/.

Senofonte

I Greci di fronte alla perdita del loro capoΔEpei; de; oiJ strathgoi; suneilhmmevnoi h\san kai; tw`n locagw`n kai; tw`n stratiwtw`n oiJ sunepovmenoi ajpwlwvlesan, ejn pollh`/ dh; ajporiva/ h\san oiJ ”Ellhne~, ejnnoouvmenoi o{ti ejpi; tai`~ basilevw~ quvrai~ h\san, kuvklw/ de; aujtoi`~ pavnth/ polla; kai; e[qnh kai; povlei~ polevmiai h\san, ajgora;n de; oujdei;~ e[ti parevxein e[mellen, ajpei`con de; th`~ ÔEllavdo~ ouj mei`on h] muvria stavdia, hJgemw;n dΔ oujdei;~ th`~ oJdou` h\n, potamoi; de; diei`rgon ajdiavbatoi ejn mevsw/ th`~ oi[kade oJdou`, proudedwvkesan de; aujtou;~ kai; oiJ su;n Kuvrw/ ajnabavnte~ bavrbaroi, movnoi de; kataleleimmevnoi h\san oujde; iJppeva oujdevna suvmmacon e[conte~ w{ste eu[dhlon h\n o{ti nikw`nte~ me;n oujdevna a]n katakavnoien, hJtthqevntwn de; aujtw`n oujdei;~ a]n leifqeivh∑ tau`tΔ ejnnoouvmenoi kai; ajquvmw~ e[conte~ ojlivgoi me;n aujtw`n eij~ th;n eJspevran sivtou ejgeuvsanto, ojlivgoi de; pu`r ajnevkausan, ejpi; de; ta; o{pla polloi; oujk h\lqon tauvthn th;n nuvkta, ajnepauvonto de; o{pou ejtuvgcanon e{kasto~, ouj dunavmenoi kaqeuvdein uJpo; luvph~ kai; povqou patrivdwn, gonevwn, gunaikw`n, paivdwn, ou}~ ou[potΔ ejnovmizon e[ti o[yesqai. Ou{tw me;n dh; diakeivmenoi pavnte~ ajnepauvonto.

Senofonte

Il servizio postale presso gli antichi PersianiKatemavqomen de; aujtou' kai; a[llo mhcavnhma pro;~ to; mevgeqo~ th'~ ajrch'~, ejx ou| tacevw~ hj/sqavneto kai; ta; pavmpolu ajpevconta o{pw~ e[coi. Skeyavmeno~ ga;r povshn a]n oJdo;n i{ppo~ kaqanuvtoi th'~ hJmevra~ ejlaunovmeno~ w{ste diarkei'n, ejpoihvsato iJppw'na~ tosou'ton dialeivponta~ kai; i{ppou~ ejn aujtoi'~ katevsthse kai; tou;~ ejpimelomevnou~ touvtwn, kai; a[ndra ejfΔ eJkavstw/ tw'n tovpwn e[taxe to;n ejpithvdeion paradevcesqai ta; ferovmena gravmmata kai; paradidovnai kai; paralambavnein tou;~ ajpeirhkovta~

34

35

36


i{ppou~ kai; ajnqrwvpou~ kai; a[llou~ pevmpein nealei'~: e[sti dΔ o{te oujde; ta;~ nuvkta~ fasi;n i{stasqai tauvthn th;n poreivan, ajlla; tw'/ hJmerinw'/ ajggevlw/ to;n nukterino;n diadevcesqai. Touvtwn de; ou{tw gignomevnwn fasiv tine~ qa'tton tw'n geravnwn tauvthn th;n poreivan aJnuvtein: eij de; tou'to yeuvdontai, ajllΔ o{ti ge tw'n ajnqrwpivnwn pezh'/ poreiw'n au{th tacivsth, tou'to eu[dhlon. ΔAgaqo;n de; wJ~ tavcista e{kaston aijsqanovmenon wJ~ tavcista ejpimelei'sqai.

Senofonte

L’immortalità dell’anima«Ou[toi e[gwge, w\ pai`de~, oujde; tou`to pwvpote ejpeivsqhn wJ~ hJ yuch; e{w~ me;n a]n ejn qnhtw`/ swvmati h\/, zh`/, o{tan de; touvtou ajpallagh`/, tevqnhken∑ oJrw` ga;r o{ti kai; ta; qnhta; swvmata o{son a]n ejn aujtoi`~ crovnon h\/ hJ yuchv, zw`nta parevcetai. Oujdev ge o{pw~ a[frwn e[stai hJ yuchv, ejpeida;n tou` a[frono~ swvmato~ divca gevnhtai, oujde; tou`to pevpeismai∑ ajllΔ o{tan a[krato~ kai; kaqaro;~ oJ nou`~ ejkkriqh` /, tovte kai; fronimwvtaton aujto;n eijko;~ ei\nai. Dialuomevnou de; ajnqrwvpou dh`lav ejstin e{kasta ajpiovnta pro;~ to; oJmovfulon plh;n th`~ yuch`~∑ au{th de; movnh ou[te parou`sa ou[te ajpiou`sa oJra`tai. ΔEnnohvsate dΔ, e[fh, o{ti ejgguvteron me;n tw`n ajnqrwpivnwn qanavtw/ oujdevn ejstin u{pnou∑ hJ de; tou` ajnqrwvpou yuch; tovte dhvpou qeiotavth katafaivnetai kai; tovte ti tw`n mellovntwn proora`/∑ tovte gavr, wJ~ e[oike, mavlista ejleuqerou`tai».

Senofonte

Capitolazione di Olinto e apogeo della potenza spartana Kai; oJ Polubiavdh~ de; dh; pantavpasi kakw'~ e[conta~ limw'/ tou;~ ΔOlunqivou~, dia; to; mhvtΔ ejk th'~ gh'~ lambavnein mhvte kata; qavlattan eijsavgesqai si'ton aujtoi'~, hjnavgkase pevmyai eij~ Lakedaivmona peri; eijrhvnh~. OiJ dΔ ejlqovnte~ prevsbei~ aujtokravtore~ sunqhvka~ ejpoihvsanto to;n aujto;n me;n ejcqro;n kai; fivlon Lakedaimonivoi~ nomivzein, ajkolouqei'n de; o{poi a]n hJgw'ntai kai; suvmmacoi ei\nai. Kai; ojmovsante~ tau'ta ejmmenei'n ou{tw~ ajph'lqon oi[kade. Prokecwrhkovtwn de; toi'~ Lakedaimonivoi~ w{ste Qhbaivou~ me;n kai; tou;~ a[llou~ Boiwtou;~ pantavpasin ejpΔ ejkeivnoi~ ei\nai, Korinqivou~ de; pistotavtou~ gegenh'sqai, ΔArgeivou~ de; tetapeinw'sqai dia; to; mhde;n e[ti wjfelei'n aujtou;~ tw'n mhnw'n th;n uJpoforavn, ΔAqhnaivou~ de; hjrhmw'sqai, tw'n dΔ au\ summavcwn kekolasmevnwn oi} dusmenw'~ ei\con aujtoi'~, pantavpasin h[dh kalw'~ kai; ajsfalw'~ hJ ajrch; ejdovkei aujtoi'~ kateskeuavsqai.

Senofonte

La storia e la tuvchtuvch To; ga;r th`~ hJmetevra~ pragmateiva~ i[dion kai; to; qaumavsion tw`n kaqΔ hJma`~ kairw`n tou`tΔ e[stin o{ti, kaqavper hJ tuvch scedo;n a{panta ta; th`~

37

38

39


oijkoumevnh~ pravgmata pro;~ e}n e[kline mevro~ kai; pavnta neuvein hjnavgkase pro;~ e{na kai; to;n aujto;n skopovn, ou{tw~ kai; (dei`) dia; th`~ iJstoriva~ uJpo; mivan suvnoyin ajgagei`n toi`~ ejntugcavnousi to;n ceirismo;n th`~ tuvch~, w|/ kevcrhtai pro;~ th;n tw`n o{lwn pragmavtwn suntevleian. Kai; ga;r to; prokalesavmenon hJma`~ kai; parormh`san pro;~ th;n ejpibolh;n th`~ iJstoriva~ mavlista tou`to gevgonen, su;n de; touvtw/ kai; to; mhdevna tw`n kaqΔ hJma`~ ejpibeblh`sqai th`/ tw`n kaqovlou pragmavtwn suntavxei∑ polu; ga;r a]n h|tton e[gwge pro;~ tou`to to; mevro~ ejfilotimhvqhn.

Polibio

Annibale e gli ambasciatori romani ÔO dΔ ΔAnnivba~, a{te nevo~ me;n w[n, plhvrh~ de; polemikh`~ oJrmh`~, ejpituch;~ dΔ ejn tai`~ ejpibolai`~, pavlai de; parwrmhmevno~ pro;~ th;n kata; ÔRwmaivwn e[cqran, pro;~ me;n ejkeivnou~, wJ~ khdovmeno~ Zakanqaivwn, ejnekavlei ÔRwmaivoi~ diovti mikroi`~ e[mprosqen crovnoi~ stasiazovntwn aujtw`n, labovnte~ th;n ejpitroph;n eij~ to; dialu`sai ajdivkw~ ejpanevlointov tina~ tw`n proestwvtwn∑ ou}~ ouj periovyesqai parespondhmevnou~∑ pavtrion ga;r ei\nai Karchdonivoi~ to; mhdevna tw`n ajdikoumevnwn periora`n∑ pro;~ de; Karchdonivou~ diepevmpeto, punqanovmeno~ tiv dei` poiei`n, o{ti Zakanqai`oi pisteuvonte~ th`/ ÔRwmaivwn summaciva/ tina;~ tw`n uJfΔ auJtou;~ tattomevnwn ajdikou`si. Kaqovlou dΔ h\n plhvrh~ ajlogiva~ kai; qumou` biaivou∑ dio; kai; tai`~ me;n ajlhqinai`~ aijtivai~ oujk ejcrh`to, katevfeuge dΔ eij~ profavsei~ ajlovgou~∑ a{per eijwvqasi poiei`n oiJ dia; ta;~ proegkaqhmevna~ aujtoi`~ oJrma;~ ojligwrou`nte~ tou` kaqhvkonto~.

Polibio

Le varie forme di governo”Oti dΔ ajlhqev~ ejsti to; legovmenon ejk touvtwn sumfanev~. Ou[te ga;r pa`san dhvpou monarcivan eujqevw~ basileivan rJhtevon, ajlla; movnhn th;n ejx eJkovntwn sugcwroumevnhn kai; th`/ gnwvmh/ to; plei`on h] fovbw/ kai; biva// kubernwmevnhn∑ oujde; mh;n pa`san ojligarcivan ajristokrativan nomistevon, ajlla; tauvthn, h{ti~ a]n katΔ ejklogh;n uJpo; tw`n dikaiotavtwn kai; fronimwtavtwn ajndrw`n brabeuvhtai. Paraplhsivw~ oujde; dhmokrativan, ejn h|/ pa`n plh`qo~ kuvriovn ejsti poiei`n o{ ti potΔ a]n aujto; boulhqh`/ kai; provqhtai para; dΔ w|/ pavtriovn ejsti kai; suvnhqe~ qeou;~ sevbesqai, gonei`~ qerapeuvein, presbutevrou~ aijdei`sqai, novmoi~ peivqesqai, para; toi`~ toiouvtoi~ susthvmasin o{tan to; toi`~ pleivosi dovxan nika`/, tou`to kalei`n (dei`) dhmokrativan.

Polibio

La costituzione di Roma«Hn me;n dh; triva mevrh ta; kratou`nta th`~ politeiva~, a{per ei\pa provteron a{panta∑ ou{tw~ de; pavnta kata; mevro~ i[sw~ kai; prepovntw~ sunetevtakto

40

41

42


kai; diw/kei`to dia; touvtwn w{ste mhdevna potΔ a]n eijpei`n duvnasqai bebaivw~ mhde; tw`n ejgcwrivwn povterΔ ajristokratiko;n to; polivteuma suvmpan h] dhmokratiko;n h] monarcikovn. Kai; tou`tΔ eijko;~ h\n pavscein. ”Ote me;n ga;r eij~ th;n tw`n uJpavtwn ajtenivsaimen ejxousivan, teleivw~ monarciko;n ejfaivnetΔ ei\nai kai; basilikovn, o{te dΔ eij~ th;n th`~ sugklhvtou, pavlin ajristokratikovn∑ kai; mh;n eij th;n tw`n pollw`n ejxousivan qewroivh ti~, ejdovkei safw`~ ei\nai dhmokratikovn.

Polibio

I poteri del popolo ΔEk de; touvtwn tiv~ oujk a]n eijkovtw~ ejpizhthvseie poiva kai; tiv~ potΔ ejsti;n hJ tw`/ dhvmw/ kataleipomevnh meri;~ ejn tw`/ politeuvmati, th`~ me;n sugklhvtou tw`n kata; mevro~ w|n eijrhvkamen kuriva~ uJparcouvsh~, to; de; mevgiston, uJpΔ aujth`~ kai; th`~ eijsovdou kai; th`~ ejxovdou ceirizomevnh~ aJpavsh~, tw`n de; strathgw`n uJpavtwn pavlin aujtokravtora me;n ejcovntwn duvnamin peri; ta;~ tou` polevmou paraskeuav~, aujtokravtora de; th;n ejn toi`~ uJpaivqroi~ ejxousivan… Ouj mh;n ajlla; kataleivpetai meri;~ kai; tw`/ dhvmw/, kai; kataleivpetaiv ge barutavth. Timh`~ gavr ejsti kai; timwriva~ ejn th`/ politeiva/ movno~ oJ dh`mo~ kuvrio~, oi|~ sunevcontai movnoi~ kai; dunasteiài kai; politeiài kai; sullhvbdhn pa`~ oJ tw`n ajnqrwvpwn bivo~. ParΔ oi|~ ga;r h] mh; ginwvskesqai sumbaivnei th;n toiauvthn diafora;n h] ginwskomevnhn ceirivzesqai kakw`~, para; touvtoi~ oujde;n oi|ovn te kata; lovgon dioikei`sqai tw`n uJfestwvtwn∑ pw`~ ga;r eijko;~ ejn i[sh/ timh`/ ªo[ntwnº tw`n ajgaqw`n toi`~ kakoi`~… Krivnei me;n ou\n oJ dh`mo~ kai; diafovrou pollavki~, o{tan ajxiovcrewn h\/ to; tivmhma th`~ ajdikiva~, kai; mavlista tou;~ ta;~ ejpifanei`~ ejschkovta~ ajrcav~. Qanavtou de; krivnei movno~.

Polibio

Superiorità dell’impero romanoAiJ me;n ou\n ejpifanevstatai tw`n provsqen hJgemoniw`n, a}~ pareilhvfamen ejk th`~ iJstoriva~, tosauvthn ajkmhvn te kai; ijscu;n labou`sai kateluvqhsan∑ ta;~ ga;r ÔEllhnika;~ dunavmei~ oujk a[xion aujtai`~ ajntiparexetavzein, ou[te mevgeqo~ ajrch`~ ou[te crovnon ejpifaneiva~ tosou`ton o{son ejkei`nai labouvsa~. ΔAqhnaiòi mevn ge aujth`~ movnon h\rxan th`~ paralivou duei`n devonta eJbdomhvkonta e[th kai; oujde; tauvth~ aJpavsh~, ajlla; th`~ ejnto;~ Eujxeivnou te povntou kai; tou` Pamfulivou pelavgou~, o{te mavlista ejqalassokravtoun. Lakedaimovnioi de; Peloponnhvsou kai; th`~ a[llh~ kratou`nte~ ÔEllavdo~ e{w~ Makedoniva~ th;n ajrch;n proujbivbasan, ejpauvsqhsan de; uJpo; Qhbaivwn oujde; o{la triavkonta e[th th;n ajrch;n katascovnte~. ÔH de; ÔRwmaivwn povli~ aJpavsh~ me;n a[rcei gh`~ o{sh mh; ajnevmbatov~ ejstin, ajllΔ uJpΔ ajnqrwvpwn katoikei`tai,

43

44


pavsh~ de; kratei` qalavssh~, ouj movnon th`~ ejnto;~ ÔHrakleivwn sthlw`n, ajlla; kai; th`~ ΔWkeanivtido~ o{sh plei`sqai mh; ajduvnatov~ ejsti, prwvth kai; movnh tw`n ejk tou` panto;~ aijw`no~ mnhmoneuomevnwn ajnatola;~ kai; duvsei~ o{rou~ poihsamevnh th`~ dunasteiva~∑ crovno~ te aujth`/ tou` kravtou~ ouj bracuv~, ajllΔ o{so~ oujdemia`/ tw`n a[llwn ou[te povlewn ou[te basileiw`n.

Dionigi di Alicarnasso

Un’origine leggendaria degli EtruschiFhsi; ga;r ejpi; th`~ “Atuo~ ajrch`~ ajforivan karpw`n ejn th` / gh` / Mh/ovnwn genevsqai, tou;~ de; ajnqrwvpou~ tevw~ me;n uJpo; th`~ filocwriva~ kratoumevnou~ polla; diamhcanhvsasqai pro;~ th;n sumfora;n ajlexhthvria, th`/ me;n eJtevra/ tw`n hJmerw`n mevtria sitiva prosferomevnou~, th`/ dΔ eJtevra/ diakarterou`nta~∑ cronivzonto~ de; tou` deinou` dianeivmanta~ a{panta to;n dh`mon dich`/ klhvrou~ tai`~ moivrai~ ejpibalei`n∑ to;n me;n ejpΔ ejxovdw/ th`~ cwvra~, to;n dΔ ejpi; monh`/, kai; tw`n “Atuo~ paivdwn to;n me;n th`/ prosnei`mai, to;n de; th`/. Lacouvsh~ de; th`~ a{ma Ludw`/ moivra~ th;n tou` mei`nai tuvchn, ejkcwrh`sai th;n eJtevran ajpolacou`san tw`n crhmavtwn ta; mevrh, oJrmisamevnhn dΔ ejpi; toi`~ eJsperivoi~ mevresi th`~ ΔItaliva~, e[nqa h\n ΔOmbrikoi`~ hJ oi[khsi~, aujtou` katameivnasan iJdruvsasqai povlei~ ta;~ e[ti kai; katΔ aujto;n ejkei`non ou[sa~.


Divergenze di vedute sulla fondazione di RomaTo; cwrivon e[nqΔ e[mellon iJdruvsein th;n povlin ouj to; aujto; hJ/rei'to eJkavtero". ÔRwmuvlou me;n ga;r h\n gnwvmh to; Pallavntion oijkivzein, ÔRwvmw/ dΔ ejdovkei th;n kaloumevnhn nu'n ajpΔ ejkeivnou ÔRemwrivan 1 oijkivzein. ΔEpeidh; oujde;n ejmeiou'to th'" stavsew", dovxan ajmfoi'n tw' / mhtropavtori ejpitrevyai, parh'/san eij" th;n “Alban. ÔO dΔ aujtoi'" tau'qΔ uJpotivqetai, qeou;" poihvsasqai dikastav", oJpotevrou crh; th;n ajpoikivan levgesqai kai; th;n hJgemonivan ei\nai. Taxavmeno" de; aujtoi'" hJmevran ejkevleusen ejx eJwqinou' kaqevzesqai cwri;" ajllhvlwn, ejn ai|" eJkavteroi ajxiou'sin e{drai", proquvsanta" de; toi'" qeoi'" iJera; ta; nomizovmena, fulavttein oijwnou;" aijsivou": oJpotevrw/ dΔ a]n oiJ o[rniqe" provteron kreivttou" gevnwntai, tou'ton a[rcein th'" ajpoikiva".


L’ultimo re di RomaMeta; de; tou'ton 1 paralambavnei Leuvkio" Tarkuvnio" th;n ÔRwmaivwn dunasteivan ouj kata; novmou", ajlla; dia; tw'n o{plwn katascwvn. Ou|to" uJperidw;n me;n tou' dhmotikou' plhvqou", uJperidw;n de; tw'n patrikivwn, uJfΔ w|n ejpi; th;n dunasteivan parhvcqh, e[qh te kai; novmou" kai; pavnta to;n ejpicwvrion kovsmon,

45

46

1. Luogo sull’Aven-tino.

47

1. Servio Tullio.


w|/ th;n povlin ejkovsmhsan oiJ provteroi basilei'", sugceva" kai; diafqeivra" eij" oJmologoumevnhn turannivda metevsthse th;n ajrchvn. Kai; prw'ton me;n fulakh;n katesthvsato peri; eJauto;n ajnqrwvpwn qrasutavtwn xivfh kai; lovgca" ferovntwn ejpicwrivwn te kai; ajllodapw'n, oi} nuktov" te peri; th;n basivleion aujlizovmenoi aujlh;n kai; meqΔ hJmevran ejxiovnti parakolouqou'nte", o{ph/ poreuvoito, pollh;n th;n ajpo; tw'n ejpibouleusovntwn ajsfavleian pareivconto. Proselqei'n dΔ oujdeni; tw'n boulomevnwn ejpevtrepen, eij mhv tina kalevseien aujtov": ou[te toi'" prosiou'sin eujmenh;" oujde; pra'/o" h\n, ajllΔ oi|a dh; tuvranno", baruv" te kai; calepo;" ojrgh;n kai; fobero;" ma'llon h] faidro;" ojfqh'nai. Dia; tau'tΔ ejpwnumivan tivqentai aujtw'/ ÔRwmai'oi to;n Souvperbon.


Esordio dell’epitafio per i morti nella guerra di CorintoEij me;n hJgouvmhn oi|ovn te ei\nai, w\ a[ndre~ oiJ parovnte~ ejpi; tw`/de tw`/ tavfw/, lovgw/ dhlw`sai th;n tw`n ejnqavde keimevnwn ªajndrw`nº ajrethvn, ejmemyavmhn a]n toi`~ ejpaggeivlasin ejpΔ aujtoi`~ ejx ojlivgwn hJmerw`n levgein∑ ejpeidh; de; pa`sin ajnqrwvpoi~ oJ pa`~ crovno~ oujc iJkano;~ lovgon i[son paraskeuavsai toi`~ touvtwn e[rgoi~, dia; tou`to kai; hJ povli~ moi dokei`, pronooumevnh tw`n ejnqavde legovntwn, ejx ojlivgou th;n provstaxin poiei`sqai, hJgoumevnh ou{tw~ a]n mavlista suggnwvmh~ aujtou;~ para; twn ajkousavntwn tugcavnein. ”Omw~ de; oJ me;n lovgo~ moi peri; touvtwn, oJ dΔ ajgw;n ouj pro;~ ta; touvtwn e[rga ajlla; pro;~ tou;~ provteron ejpΔ aujtoi`~ eijrhkovta~. Tosauvthn ga;r ajfqonivan pareskeuvasen hJ touvtwn ajreth; kai; toi`~ poiei`n dunamevnoi~ kai; toi`~ eijpei`n boulhqeisin, w{ste kala; me;n polla; toi`~ protevroi~ peri; aujtw`n eijrh`sqai, polla; de; kai; ejkeivnoi~ paraleleifqai, iJkana; de; kai; toi`~ ejpigignomevnoi~ ejxei`nai eijpei`n.

Pseudo Lisia

Dovere di seppellire i mortiΔAdravstou de; kai; Poluneivkou~ ejpi; Qhvba~ strateusavntwn kai; hJtthqevntwn mavch/, oujk ejwvntwn Kadmeivwn qavptein tou;~ nekrouv~, ΔAqhnai`oi hJghsavmenoi ejkeivnou~ mevn, ei[ ti hjdivkoun, ajpoqanovnta~ divkhn e[cein th;n megivsthn, tou;~ de; kavtw ta; auJtw`n ouj komivzesqai, iJerw`n de; miainomevnwn tou;~ a[nw qeou;~ ajsebei`sqai, to; me;n prw`ton pevmyante~ khvruka~ ejdevonto aujtw`n dou`nai tw`n nekrw`n ajnaivresin, nomivzonte~ ajndrw`n me;n ajgaqw`n ei\nai zw`nta~ tou;~ ejcqrou;~ timwrhvsasqai, ajpistouvntwn de; sfivsin aujtoi`~ ejn toi`~ tw`n teqnewvtwn swvmasi th;n eujyucivan ejpideivknusqai∑ ouj dunavmenoi de; touvtwn tucei`n ejstravteusan ejpΔ aujtouv~, oujdemia`~ diafora`~ provteron pro;~ Kadmeivou~ uJparcouvsh~, oujde; toi`~ zw`sin ΔArgeivwn carizovmenoi, ajlla; tou;~ teqnew`ta~ ejn tw`/ polevmw/ ajxiou`nte~ tw`n nomizomevnwn tugcavnein.

Pseudo Lisia

48

49


Lo sradicamento del tronco secco di olivo sacroPavnte~ gavr a[nqrwpoi ta; toiau`ta oujc u{brew~ ajlla; kevrdou~ e{neka poiou`si, kai; uJma`~ (tΔ) eijko;~ ou{tw skopei`n, kai; tou;~ ajntidivkou~ ejk touvtwn ta;~ kathgoriva~ poiei`sqai, ajpofaivnonta~ h{ti~ wjfevleia toi`~ ajdikhvsasin ejgivgneto. Ou|to~ mevntoi oujk a]n e[coi ajpodei`xai ou[qΔ wJ~ ujpo; peniva~ hjnagkavsqhn toiouvtoi~ e[rgoi~ ejpiceirei`n, ou[qΔ wJ~ to; cwrivon moi diafqeivretai tou` shkou` o[nto~, ou[qΔ wJ~ ajmpevloi~ ejmpodw;n h\n, ou[qΔ wJ~ oijkiva~ ejgguv~, ou[qΔ wJ~ ejgw; a[peiro~ tw`n parΔ uJmi`n kinduvnwn. ΔEgw; dΔ ei[ ti toiou`ton e[pratton, polla;~ a]n kai; megavla~ ejmautw`/ zhmiva~ genomevna~ ajpofhvnaimi∑ o{~ prw`ton me;n meqΔ hJmevran ejxevkopton to;n shkovn, w{sper ouj pavnta~ laqei`n devon, ajlla; pavnta~ ΔAqhnaivou~ eijdevnai. Kai; eij me;n aijscro;n h|n movnon to; pragma, i[sw~ a[n ti~ tw`n pariovntwn hjmevlhse∑ nu`n dΔ ouj peri; aijscuvnh~, ajlla; th`~ megivsth~ zhmiva~ ejkinduvneuon.

Lisia

Eratostene e Teramene degni l’uno dell’altro Kaivtoi sfovdrΔ a]n aujto;n oi\mai meta; Qemistoklevou~ politeuovmenon prospoiei'sqai pravttein o{pw~ oijkodomhqhvsetai ta; teivch, oJpovte kai; meta; Qhramevnou~ o{pw~ kaqaireqhvsetai. Ouj gavr moi dokou'sin i[sou a[xioi gegenh'sqai: oJ me;n ga;r Lakedaimonivwn ajkovntwn wj /kodovmhsen aujtav, ou|to~ de; tou;~ polivta~ ejxapathvsa~ kaqei'le. Perievsthken ou\n th'/ povlei toujnantivon h] wJ~ eijko;~ h\n. “Axion me;n ga;r h\n kai; tou;~ fivlou~ tou;~ Qhramevnou~ prosapolwlevnai, plh;n ei[ ti~ ejtuvgcanen ejkeivnw/ tajnantiva pravttwn: nu'n de; oJrw' tav~ te ajpologiva~ eij~ ejkei'non ajnaferomevna~, touv~ tΔ ejkeivnw/ sunovnta~ tima'sqai peirwmevnou~ w{sper pollw'n ajgaqw'n aijtivou ajllΔ ouj megavlwn kakw'n gegenhmevnou. ’O~ prw'ton me;n th'~ protevra~ ojligarciva~ aijtiwvtato~ ejgevneto, peivsa~ uJma'~ th;n ejpi; tw'n tetrakosivwn politeivan eJlevsqai. Kai; oJ me;n path;r aujtou' tw'n probouvlwn w]n tau[tΔ e[pratten, aujto;~ de; dokw'n eujnouvstato~ ei\nai toi'~ pravgmasi strathgo;~ uJpΔ aujtw'n hJ/revqh.

Lisia

Da imputato a vittimaLevgei dΔ wJ" uJbristhv" eijmi kai; bivaio" kai; livan ajselgw'" diakeivmeno", w{sper eij foberw'" ojnomavseie, mevllwn ajlhqh' levgein, ajllΔ ou[k, eja;n pavnu praovnw" mhde; yeuvdhtai, tau'ta poihvswn. ΔEgw; dΔ uJma'", w\ boulhv, safw'" oi\-mai dei'n diagignwvskein oi|" tΔ ejgcwrei' tw'n ajnqrwvpwn uJbristai'" ei\nai kai; oi|" ouj proshvkei. Oij ga;r tou;" penomevnou" kai; livan ajpovrw" diakeimevnou" uJbrivzein eijkov", ajlla; tou;" pollw'/ pleivw tw'n ajnagkaivwn kekthmevnou": oujde; tou;" ajdunavtou" toi'" swvmasin o[nta", ajlla; tou;" mavlista pisteuvonta" tai'" auJtw'n rJwvmai": oujde; tou;" h[dh probebhkovta" th'/ hJlikiva/, ajlla; tou;" e[ti nevou" kai; nevai" tai'" dianoivai" crwmevnou". OiJ me;n ga;r plouvsioi toi'" crhvmasin ejxwnou'ntai tou;" kinduvnou", oiJ de; pevnhte" uJpo; th'"

50

51

52


parouvsh" ajporiva" swfronei'n ajnagkavzontai: kai; oiJ me;n nevoi suggnwvmh" ajxiou'ntai tugcavnein para; tw'n presbutevrwn, toi'" de; presbutevroi" ejxamartavnousin oJmoivw" ejpitimw'sin ajmfovteroi: kai; toi'" me;n ijscuroi'" ejgcwrei' mhde;n aujtoi'" pavscousin, ou}" a]n boulhqw'sin, uJbrivzein, toi'" de; ajsqenevsin oujk e[stin ou[te uJbrizomevnoi" ajmuvnesqai tou;" uJpavrxanta" ou[te uJbrivzein boulomevnoi" perigivgnesqai tw'n ajdikoumevnwn. ”Wste moi dokei' oJ kathvgoro" eijpei'n peri; th'" ejmh'" u{brew" ouj spoudavzwn, ajlla; paivzwn, oujdΔ uJma'" pei'sai boulovmeno" w{" eijmi toiou'to", ajllΔ ejme; kwmw/dei'n boulovmeno", w{sper ti kalo;n poiw'n.

Lisia

Abbiate pietà di un invalido! ΔAlla; ga;r oujk oi\dΔ o{ ti dei` livan me ajkribw`~ ajpologouvmenon pro;~ e}n e{kaston uJmi`n tw`n eijrhmevnwn ejnoclei`n pleivw crovnon. Eij ga;r uJpe;r tw`n megivstwn ei[rhka, tiv dei` peri; tw`n oJmoivw~ touvtw fauvlwn spoudavzein… ΔEgw; dΔ uJmw`n, w\ boulhv, devomai pavntwn th;n aujth;n e[cein peri; ejmou` diavnoian, h{nper kai; provteron. MhdΔ ou| movnou metalabei`n e[dwken hJ tuvch moi tw`n ejn th`/ patrivdi, touvtou dia; toutoni; ajposterhvshtev me∑ mhdΔ a} pavlai koinh`/ pavnte~ e[dotev moi, nu`n ou|to~, ei|~ w]n peivsh/ pavlin uJma`~ ajfelevsqai. ΔEpeidh; gavr, w\ boulhv, tw`n megivstwn oJ daivmwn ajpestevrhsen hJma`~, hJ povli~ hJmi`n ejyhfivsato tou`to to; ajrguvrion, hJgoumevnh koina;~ ei\nai ta;~ tuvca~ toi`~ a{pasi kai; tw`n kakw`n kai; ajgaqw`n. Pw`~ ou\n oujk a]n deilaiovtato~ ei[hn, eij tw`n me;n kallivstwn kai; megivstwn dia; th;n sumfora;n ajpesterhmevno~ ei[hn, a} dΔ hJ povli~ e[dwke pronohqei`sa tw`n ou{tw~ diakeimevnwn, dia; to;n kathvgoron ajfaireqeivhn… Mhdamw`~, w\ boulhv, tauvth/ qh`sqe th;n yh`fon. Dia; tiv ga;r a]n kai; tuvcoimi toiouvtwn uJmw`n…

Lisia

Gravissime le colpe di Agorato e dei TrentaOu|toi me;n toivnun, w\ a[ndre" ΔAqhnai'oi, uJpΔ ΔAgoravtou ajpografevnte" ajpevqanon: ejpeidh; de; touvtou" ejkpodw;n ejpoihvsanto oiJ triavkonta, scedo;n oi\mai uJma'" ejpivstasqai wJ" polla; kai; deina; meta; tau'ta th'/ povlei ejgevneto: w|n ou|to" aJpavntwn ai[tiov" ejstin ajpokteivna" ejkeivnou". ΔAniw'mai me;n ou\n uJpomimnhv/skwn ta;" gegenhmevna" sumfora;" th'/ povlei, ajnavgkh dΔ ejstivn, w\ a[ndre" dikastaiv, ejn tw'/ parovnti kairw'/, i{nΔ eijdh'te wJ" sfovdra uJmi'n ejleei'n proshvkei ΔAgovraton. “Iste me;n ga;r tou;" ejk Salami'no" tw'n politw'n komisqevnta", oi|oi h\san kai; o{soi, kai; oi{w/ ojlevqrw/ uJpo; tw'n triavkonta ajpwvlonto: i[ste de; tou;" ejx ΔEleusi'no", wJ" polloi; taujth' / sumfora'/ ejcrhvsanto: mevmnhsqe de; kai; tou;" ejnqavde dia; ta;" ijdiva" e[cqra" ajpagomevnou" eij" to; desmwthvrion: oi} oujde;n kako;n th;n povlin poihvsante" hjnagkavzonto aijscivstw/ kai; ajkleestavtw/ ojlevqrw/ ajpovllusqai, oiJ me;n goneva" ªsfetevrou" aujtw'nº presbuvta" kataleivponte", oi} h[lpizon uJpo;

53

54


tw'n sfetevrwn aujtw'n paivdwn ghrotrofhqevnte", ejpeidh; teleuthvseian to;n bivon, tafhvsesqai, oiJ de; ajdelfa;" ajnekdovtou", oiJ de; pai'da" mikrou;" pollh'" e[ti qerapeiva" deomevnou": ou{", w\ a[ndre" dikastaiv, poivan tina; oi[esqe gnwvmhn peri; touvtou e[cein, h] poivan tina; a]n yh'fon qevsqai, eij ejpΔ ejkeivnoi" gevnoito, ajposterhqevnta" dia; tou'ton tw'n hJdivstwn…

Lisia

Che bravo cittadino e soldato questo Mantiteo!“Eti dΔ, w\ boulhv, oujdei;" a]n ajpodei'xai peri; ejmou' duvnaito ou[te divkhn aijscra;n ou[te grafh;n ou[te eijsaggelivan gegenhmevnhn: kaivtoi eJtevrou" oJra'te pollavki" eij" toiouvtou" ajgw'na" kaqesthkovta". Pro;" toivnun ta;" strateiva" kai; tou;" kinduvnou" tou;" pro;" tou;" polemivou" skevyasqe oi|on ejmauto;n parevcw th'/ povlei. Prw'ton me;n gavr, o{te th;n summacivan ejpoihvsasqe pro;" Boiwtou;" kai; ei j" ÔAlivarton e[dei bohqei'n, uJpo; ΔOrqobouvlou kateilegmevno" iJppeuvein ejpeidh; pavnta" eJwvrwn toi'" me;n iJppeuvousin ajsfavleian ei\nai dei'n nomivzonta", toi'" dΔ oJplivtai" kivndunon hJgoumevnou", eJtevrwn ajnabavntwn ejpi; tou;" i{ppou" ajdokimavstwn para; to;n novmon ejgw; proselqw;n e[fhn tw'/ ΔOrqobouvlw/ ejxalei'yaiv me ejk tou' katalovgou, hJgouvmeno" aijscro;n ei\nai tou' plhvqou" mevllonto" kinduneuvein a[deian ejmautw'/ paraskeuavsanta strateuvesqai.

Lisia

Isocrate e i sofistiEij pavnte" h[qelon oiJ paideuvein ejpiceirou'nte" ajlhqh' levgein kai; mh; meivzou" poiei'sqai ta;" uJposcevsei" w|n e[mellon ejpitelei'n, oujk a]n kakw'" h[kouon uJpo; tw'n ijdiwtw'n: nu'n dΔ oiJ tolmw'nte" livan ajperiskevptw" ajlazoneuvesqai pepoihvkasin w{ste dokei'n a[meinon bouleuvesqai tou;" rJa/-qumei'n aiJroumevnou" tw'n peri; th;n filosofivan diatribovntwn. Tiv" ga;r oujk a]n mishvseien a{ma kai; katafronhvseien prw'ton me;n tw'n peri; ta;" e[rida" diatribovntwn, oi} prospoiou'ntai me;n th;n ajlhvqeian zhtei'n, eujqu;" dΔ ejn ajrch'/ tw'n ejpaggelmavtwn yeudh' levgein ejpiceirou'sin… Oi\mai ga;r a{pasin ei\nai fanero;n o{ti ta; mevllonta progignwvskein ouj th'" hJmetevra" fuvsewv" ejstin, ajlla; tosou'ton ajpevcomen tauvth" th'" fronhvsew" w{sqΔ ”Omhro" oJ megivsthn ejpi; sofiva/ dovxan eijlhfw;" kai; tou;" qeou;" pepoivhken e[stin o{te bouleuomevnou" uJpe;r aujtw'n, ouj th;n ejkeivnwn gnwvmhn eijdw;" ajllΔ hJmi'n ejndeivxasqai boulovmeno" o{ti toi'" ajnqrwvpoi" e}n tou'to tw'n ajdunavtwn ejstivn. Ou|toi toivnun eij" tou'to tovlmh" ejlhluvqasin, w{ste peirw'ntai peivqein tou;" newtevrou" wJ", h]n aujtoi'" plhsiavzwsin, a{ te praktevon ejsti;n ei[sontai kai; dia; tauvth" th'" ejpisthvmh" eujdaivmone" genhvsontai. Kai; thlikouvtwn ajgaqw'n auJtou;" didaskavlou" kai;kurivou" katasthvsante" oujk aijscuvnontai trei'" h] tevttara" mna'" uJpe;r touvtwn aijtou'nte".

Isocrate

55

56


Un re ai suoi sudditiProtrevpete tou;" newtevrou" ejpΔ ajreth;n mh; movnon parainou'nte", ajlla; kai; peri; ta;" pravxei" uJpodeiknuvonte" aujtoi'" oi{ou" ei\nai crh; tou;" a[ndra" tou;" ajgaqouv". Didavskete tou;" pai'da" tou;" uJmetevrou" aujtw'n basileuvesqai, kai; peri; th;n paivdeusin th;n eijrhmevnhn ejqivzetΔ aujtou;" wJ" mavlista diatrivbein: h]n ga;r kalw'" a[rcesqai mavqwsin, pollw'n a[rcein dunhvsontai, kai; pistoi; me;n o[nte" kai; divkaioi meqevxousi tw'n hJmetevrwn ajgaqw'n, kakoi; de; genovmenoi kinduneuvsousin peri; tw'n uJparcovntwn. Mevgiston hJgei'sqe kai; dikaiovtaton toi'" paisi; plou'ton paradwvsein, h]n aujtoi'" duvnhsqe th;n hJmetevran eu[noian kataleivpein. ΔAqliwtavtou" hJgei'sqe kai; dustucestavtou", o{soi peri; tou;" pisteuvonta" a[pistoi gegovnasin: ajnavgkh ga;r tou;" toiouvtou" ajquvmw" e[conta" kai; foboumevnou" a{panta kai; mhde;n ma'llon pisteuvonta" toi'" fivloi" h] toi'" ejcqroi'" to;n ejpivloipon crovnon diavgein. Zhlou'te mh; tou;" ªta;º plei'sta kekthmevnou", ajlla; tou;" mhde;n kako;n sfivsin aujtoi'" suneidovta": meta; ga;r toiauvth" yuch'" h{distΔ a[n ti" duvnaito to;n bivon diagagei'n.

Isocrate

Atene grande colonizzatricePeri; de; tou;~ aujtou;~ crovnou~ oJrw`sa tou;~ me;n barbavrou~ th;n pleivsthn th`~ cwvra~ katevconta~, tou;~ dΔ ”Ellhna~ eij~ mikro;n tovpon katakekleimevnou~ kai; dia; spaniovthta th`~ gh`~ ejpibouleuvontav~ te sfivsin aujtoi`~ kai; strateiva~ ejpΔ ajllhvlou~ poioumevnou~, kai; tou;~ me;n diΔ e[ndeian tw`n kaqΔ hJmevran, tou;~ de; dia; to;n povlemon ajpollumevnou~, oujde; tau`qΔ ou{tw~ e[conta periei`den, ajllΔ hJgemovna~ eij~ ta;~ povlei~ ejxevpemyen, oi} paralabovnte~ tou;~ mavlista bivou deomevnou~, strathgoi; katastavnte~ aujtw`n kai; polevmw/ krathvsante~ tou;~ barbavrou~, polla;~ me;n ejfΔ eJkatevra~ th`~ hjpeivrou povlei~ e[ktisan, aJpavsa~ de; ta;~ nhvsou~ katwv/kisan, ajmfotevrou~ de; kai; tou;~ ajkolouqhvsanta~ kai; tou;~ uJpomeivnanta~ e[swsan∑ toi`~ me;n ga;r iJkanh;n th;n oi[koi cwvran katevlipon, toi`~ de; pleivw th`~ uJparcouvsh~ ejpovrisan∑ a{panta ga;r periebavlonto to;n tovpon o}n nu`n tugcavnomen katevconte~.

Isocrate

Conone prima sconfitto poi vincitore ΔAtuchvsa~1 ga;r ejn th'/ naumaciva/ th'/ peri; ÔEllhvsponton2 ouj diΔ aujto;n ajlla; dia; tou;~ sunavrconta~ oi[kade me;n ajfikevsqai kath/scuvnqh, pleuvsa~ dΔ eij~ Kuvpron crovnon mevn tina peri; th;n tw'n ijdivwn ejpimevleian dievtriben, aijsqovmeno~ dΔ ΔAghsivlaon3 meta; pollh'~ dunavmew~ eij~ th;n ΔAsivan diabebhkovta kai; porqou'nta th;n cwvran ou{tw megΔ ejfrovnhsen, w{stΔ ajformh;n oujdemivan a[llhn e[cwn plh;n to; sw'ma kai; th;n diavnoian h[lpisen Lakedaimonivou~ katapolemhvsein a[rconta~ tw'n ÔEllhvnwn kai; kata; gh'n

57

58

59


kai; kata; qavlattan, kai; tau'ta pevmpwn wJ~ tou;~ basilevw~4 strathgou;~ uJpiscnei'to poihvsein. Kai; tiv dei' ta; pleivw levgein… Sustavnto~ ga;r aujtw'/ nautikou' peri; ÔRovdon kai; nikhvsa~ th'/ naumaciva/ Lakedaimonivou~ me;n ejxevbalen ejk th'~ ajrch'~, tou;~ dΔ ”Ellhna~ hjleuqevrwsen, ouj movnon de; ta; teivch5 th'~ patrivdo~ ajnwvrqwsen, ajlla; kai; th;n povlin eij~ th;n aujth;n dovxan prohvgagen ejx h|sper ejxevpesen. Kaivtoi tiv~ a]n prosedovkhsen uJpΔ ajndro;~ ou{tw tapeinw'~ pravxanto~ ajnastrafhvsesqai ta; th'~ ÔEllavdo~ pravgmata kai; ta;~ me;n ajtimwqhvsesqai, ta;~ dΔ ejpipolavsein tw'n ÔEllhnivdwn povlewn…

Isocrate

Monito ai giovani Diovper hJmei'" ouj paravklhsin euJrovnte" ajlla; paraivnesin gravyante" mevllomevn soi sumbouleuvein, w|n crh; tou;" newtevrou" ojrevgesqai kai; tivnwn e[rgwn ajpevcesqai kai; poivoi" tisi;n ajnqrwvpoi" oJmilei'n kai; pw'" to;n eJautw'n bivon oijkonomei'n. ”Osoi ga;r tou' bivou tauvthn th;n oJdo;n ejporeuvqhsan, ou|toi movnoi th'" ajreth'" ejfikevsqai gnhsivw" hjdunhvqhsan, h|" oujde;n kth'ma semnovteron oujde; bebaiovterovn ejstin. Kavllo" me;n ga;r h] crovno" ajnhvlwsen h] novso" ejmavranen, plou'to" de; kakiva" ma'llon h] kalokagaqiva" uJphrevth" ejstivn, ejxousivan me;n th'/ rJa/qumiva/ paraskeuavzwn, ejpi; de; ta;" hJdona;" tou;" nevou" parakalw'n: rJwvmh de; meta; me;n fronhvsew" wjfevlhsen, a[neu de; tauvth" pleivw tou;" e[conta" e[blayen kai; ta; me;n swvmata tw'n ajskouvntwn ejkovsmhsen, tai'" de; th'" yuch'" ejpimeleivai" ejpeskovthsen. ÔH de; th'" ajreth'" kth'si" oi|" a]n ajkibdhvlw" tai'" dianoivai" sunauxhqh'/, movnh me;n sugghravskei, plouvtou de; kreivttwn, crhsimwtevra dΔ eujgeneiva" ejstivn, ta; me;n toi'" a[lloi" ajduvnata dunata; kaqista'sa, ta; de; tw'/ plhvqei fobera; qarsalevw" uJpomevnousa, kai; to;n me;n o[knon yovgon, to;n de; povnon e[painon hJgoumevnh. ÔRav/dion de; tou'to katamaqei'n ejsti;n e[k te tw'n ÔHraklevou" a[qlwn kai; tw'n Qhsevw" e[rgwn, oi|" hJ tw'n trovpwn ajreth; thlikou'ton eujdoxiva" carakth'ra toi'" e[rgoi" ejpevbalen w{ste mhde; to;n a{panta crovnon duvnasqai lhvqhn ejmpoih'sai tw'n ejkeivnoi" pepragmevnwn.

Isocrate

Leocrate chiederà pietà, ma non deve averlaKai; aujtivka mavlΔ uJma'~ ajxiwvsei ajkouvein aujtou' ajpologoumevnou kata; tou;~ novmou~: uJmei'~ dΔ ejrwta'te aujto;n poivou~… Ou}~ ejgkatalipw;n w[/ceto… Kai; eja'sai aujto;n oijkei'n ejn toi'~ teivcesi th'~ patrivdo~: poivoi~… ’A movno~ tw'n politw'n oi|~ ouj sundiefuvlaxe… Kai; ejpikalevsetai tou;~ qeou;~ swvsonta~ aujto;n ejk tw'n kinduvnwn: tivna~… Oujc w|n tou;~ new;~ kai; ta; e{dh kai; ta; temevnh prou[dwke… Kai; dehvsetai kai; iJketeuvsei ejleh'sai aujtovn: tivnwn… Oujc oi|~ to;n aujto;n e[ranon eij~ th;n swthrivan eijsenegkei'n oujk ejtovlmhse… ÔRodivou~ iJketeuevtw: th;n ga;r ajsfavleian ejn th'/ ejkeivnwn povlei ma'llon h] ejn th'/ eJautou' patrivdi ejnovmisen ei\nai. Poiva dΔ hJlikiva dikaivw~ a]n tou'ton

1. Soggetto sottin-teso Conone.2. Ad Egospotami nel 405 a.C.3. Re di Sparta.4. È il re di Persia.5. Le cosiddette Lunghe Mura.

60

61


ejlehvseie… Povteron hJ tw'n presbutevrwn… ΔAllΔ oujde; ghrotrofhqh'nai, oujdΔ ejn ejleuqevrw/ tw'/ ejdavfei th'~ patrivdo~ aujtoi'~ tafh'nai to; kaqΔ auJto;n mevro~ parevdwken. ΔAllΔ hJ tw'n newtevrwn… Kai; tiv~ ⟨a]n⟩ ajnamnhsqei;~ tw'n hJlikiwtw'n tw'n ejn Cairwneiva/ eJautw'/ sumparataxamevnwn kai; tw'n kinduvnwn tw'n aujtw'n metascovntwn, swvseien to;n ta;~ ejkeivnwn qhvka~ prodedwkovta, kai; th'/ aujth'/ yhvfw/ tw'n me;n uJpe;r th'~ ejleuqeriva~ teleuthsavntwn paravnoian katagnoivh, to;n dΔ ejgkatalipovnta th;n patrivda wJ~ eu\ fronou'nta ajqw'/-on ajfeivh… ΔExousivan a[ra dwvsete tw'/ boulomevnw/, kai; lovgw/ kai; e[rgw/ to;n dh'mon kai; uJma'~ kakw'~ poiei'n.

Licurgo

Passato glorioso di AteneDei' de; tou;~ ajgaqou;~ a[ndra~ ejgceirei'n me;n a{pasin ajei; toi'~ kaloi'~, th;n ajgaqh;n proballomevnou~ ejlpivda, fevrein dΔ a}n oJ qeo;~ didw'/ gennaivw~. Tau'tΔ ejpoivoun oiJ uJmevteroi provgonoi, tau'qΔ uJmei'~ oiJ presbuvteroi, oi} Lakedaimonivou~ ouj fivlou~ o[nta~ oujdΔ eujergevta~, ajlla; polla; th;n povlin hJmw'n hjdikhkovta~ kai; megavla, ejpeidh; Qhbai'oi krathvsante~ ejn Leuvktroi~ ajnelei'n ejpeceivroun, diekwluvsate, ouj fobhqevnte~ th;n tovte Qhbaivoi~ rJwvmhn kai; dovxan uJpavrcousan, oujdΔ uJpe;r oi|a pepoihkovtwn ajnqrwvpwn kinduneuvsete dialogisavmenoi. Kai; gavr toi pa'si toi'~ ”Ellhsin ejdeivxatΔ ejk touvtwn o{ti, ka]n oJtiou'n ti~ eij~ uJma'~ ejxamavrth/, touvtwn th;n ojrgh;n eij~ ta[llΔ e[cete, eja;n dΔ uJpe;r swthriva~ h] ejleuqeriva~ kivndunov~ ti~ aujtou;~ katalambavnh/, ou[te mnhsikakhvsetΔ ou[qΔ uJpologiei'sqe.

Demostene

Democrazia e oligarchia ÔOra`te de; kajkei`nΔ, w\ a[ndre~ ΔAqhnai`oi, o{ti pollou;~ uJmei`~ polevmou~ pepolemhvkate kai; pro;~ dhmokrativa~ kai; pro;~ ojligarciva~. Kai; tou`to me;n i[ste kai; aujtoiv∑ ajllΔ uJpe;r w|n pro;~ eJkatevrou~ e[sqΔ uJmi`n oJ povlemo~, tou`tΔ i[sw~ uJmw`n oujdei;~ logivzetai. ÔUpe;r tivnwn ou\n ejstivn… Pro;~ me;n tou;~ dhvmou~ h] peri; tw`n ijdivwn ejgklhmavtwn, ouj dunhqevntwn dhmosiva/ dialuvsasqai tau`ta, h] peri; gh`~ mevrou~ h] o{rwn h] filonikiva~ h] th`~ hJgemoniva~∑ pro;~ de; ta;~ ojligarciva~ uJpe;r me;n touvtwn oujdenov~, uJpe;r de; th`~ politeiva~ kai; th`~ ejleuqeriva~∑ w{stΔ e[gwgΔ oujk a]n ojknhvsaimΔ eijpei`n ma`llon hJgei`sqai sumfevrein dhmokratoumevnou~ tou;~ ”Ellhna~ a{panta~ polemei`n uJmi`n h] ojligarcoumevnou~ fivlou~ ei\nai. Pro;~ me;n ga;r ejleuqevrou~ o[nta~ ouj calepw`~ a]n eijrhvnhn uJma`~ poihvsasqai nomivzw, oJpovte boulhqeivhte, pro;~ dΔ ojligarcoumevnou~ oujde; th;n filivan ajsfalh` nomivzw∑ ouj ga;r e[sqΔ o{pw~ ojlivgoi polloi`~ kai; zhtou`nte~ a[rcein toi`~ metΔ ijshgoriva~ zh`n hJ/rhmevnoi~ eu\noi gevnointΔ a[n.

Demostene

62

63


Meglio evitare la guerra’En me;n ou\n e[gwge prw`ton uJpavrcein fhmi; dei`n, o{pw~, ei[te summavcou~ ei[te suvntaxin ei[tΔ a[llo ti bouvletaiv ti~ kataskeuavzein th`/ povlei, th;n uJpavrcousan eijrhvnhn mh; luvwn tou`to poihvsei, oujc wJ~ qaumasth;n oujdΔ wJ~ ajxivan ou\san uJmw`n∑ ajllΔ oJpoiva tiv~ potΔ ejsti;n au{th, mh; genevsqai ma`llon ei\ce toi`~ pravgmasi kairo;n h] gegenhmevnh nu`n diΔ hJma`~ luqh`nai∑ polla; ga;r proeivmeqa, w|n uJparcovntwn tovtΔ a]n h] nu`n ajsfalevstero~ kai; rJav/wn h\n hJmi`n oJ povlemo~. Deuvteron dΔ, oJra`n o{pw~ mh; proaxovmeqΔ, w\ a[ndre~ ΔAqhnaiòi, tou;~ sunelhluqovta~ touvtou~ kai; favskonta~ ΔAmfiktuvona~ nu`n ei\nai eij~ ajnavgkhn kai; provfasin koinou` polevmou pro;~ hJma`~. ΔEgw; gavr, eij gevnoiqΔ hJmi`n pro;~ Fivlippon pavlin povlemo~ diΔ ΔAmfivpolin h[ ti toiou`ton e[gklhmΔ i[dion, ou| mh; metevcousi Qettaloi; mhdΔ ΔArgeiòi mhde; Qhbaiòi, oujk a]n hJmi`n oi[omai touvtwn oujdevna~ polemh`sai.

Demostene

Gli uomini onesti e il governo dello statoDia; tau`ta toivnun, h\n dΔ ejgwv, ou[te crhmavtwn e{neka ejqevlousin a[rcein oiJ ajgaqoi; ou[te timh`~∑ ou[te ga;r fanerw`~ prattovmenoi th`~ ajrch`~ e{neka misqo;n misqwtoi; bouvlontai keklh`sqai, ou[te lavqra/ aujtoi; ejk th`~ ajrch`~ lambavnonte~ klevptai. OujdΔ au\ timh`~ e{neka∑ ouj gavr eijsi filovtimoi. Dei` dh; aujtoi`~ ajnavgkhn prosei`nai kai; zhmivan, eij mevllousin ejqevlein a[rcein < o{qen kinduneuvei to; eJkovnta ejpi; to; a[rcein ijevnai ajlla; mh; ajnavgkhn perimevnein aijscro;n nenomivsqai < th`~ de; zhmiva~ megivsth to; uJpo; ponhrotevrou a[rcesqai, eja;n mh; aujto;~ ejqevlh/ a[rcein∑ h}n deivsantev~ moi faivnontai a[rcein, o{tan a[rcwsin, oiJ ejpieikei`~, kai; tovte e[rcontai ejpi; to; a[rcein oujc wJ~ ejpΔ ajgaqovn ti ijovnte~ oujdΔ wJ~ eujpaqhvsonte~ ejn aujtw`/, ajllΔ wJ~ ejpΔ ajnagkaiòn kai; oujk e[conte~ eJautw`n beltivosin ejpitrevyai oujde; oJmoivoi~. ΔEpei; kinduneuvei povli~ ajndrw`n ajgaqw`n eij gevnoito, perimavchton a]n ei\nai to; mh; a[rcein w{sper nuni; to; a[rcein, kai; ejntau`qΔ a]n katafane;~ genevsqai o{ti tw`/ o[nti ajlhqino;~ a[rcwn ouj pevfuke to; auJtw`/ sumfevron skopei`sqai ajlla; to; tw`/ ajrcomevnw/∑ w{ste pa`~ a]n oJ gignwvskwn to; wjfelei`sqai ma`llon e{loito uJpΔ a[llou h] a[llon wjfelw`n pravgmata e[cein.

Platone

Gli eroi del passato, fulgido esempio per i posteri ΔEgw; me;n ou\n ejkeivnou~ tou;~ a[ndra~ fhmi; ouj movnon tw`n swmavtwn tw`n hJmetevrwn patevra~ ei\nai, ajlla; kai; th`~ ejleuqeriva~ th`~ te hJmetevra~ kai; sumpavntwn tw`n ejn th`/de th`/ hjpeivrw/∑ eij~ ejkei`no ga;r to; e[rgon ajpoblevyante~ kai; ta;~ uJstevra~ mavca~ ejtovlmhsan diakinduneuvein oiJ ”Ellhne~ uJpe;r th`~ swthriva~, maqhtai; tw`n Maraqw`ni genovmenoi. Ta; me;n ou\n ajristeià tw`/ lovgw/ ejkeivnoi~ ajnaqetevon, ta; de; deutereià toi`~ peri; Salami`na kai; ejpΔ ΔArtemisivw/ naumachvsasi kai; nikhvsasi. Kai; ga;r touvtwn tw`n ajndrw`n

64

65

66


polla; me;n a[n ti~ e[coi dielqei`n, kai; oi|a ejpiovnta uJpevmeinan katav te gh`n kai; kata; qavlattan, kai; wJ~ hjmuvnanto tau`ta∑ o} dev moi dokei` kai; ejkeivnwn kavlliston ei\nai, touvtou mnhsqhvsomai, o{ti to; eJxh`~ e[rgon toi`~ Maraqw`ni diepravxanto. OiJ me;n ga;r Maraqw`ni tosou`ton movnon ejpevdeixan toi`~ ”Ellhsin, o{ti kata; gh`n oi|ovn te ajmuvnasqai tou;~ barbavrou~ ojlivgoi~ pollouv~, nausi; de; e[ti h\n a[dhlon kai; dovxan ei\con Pevrsai a[macoi ei\nai kata; qavlattan kai; plhvqei kai; plouvtw/ kai; tevcnh/ kai; rJwvmh/∑ tou`to dh; a[xion ejpainei`n tw`n ajndrw`n tw`n tovte naumachsavntwn, o{ti to;n ejcovmenon fovbon dievlusan tw`n ÔEllhvnwn kai; e[pausan foboumevnou~ plh`qo~ new`n te kai; ajndrw`n.

Platone

L’ingratitudine degli Spartani Meta; de; tou'to pantelw'~ eijrhvnh~ hJmi'n genomevnh~, hJsucivan h\gen hJ povli~, toi'~ me;n barbavroi~ suggignwvskousa, o{ti paqovnte~ uJpΔ aujth'~ kakw'~ ªiJkanw'~º oujk ejndew'~ hjmuvnanto, toi'~ de; ”Ellhsin ajganaktou'sa, memnhmevnh wJ~ eu\ paqovnte~ uJpΔ aujth'~ oi{an cavrin ajpevdosan, koinwsavmenoi toi'~ barbavroi~, tav~ te nau'~ perielovmenoi ai{ potΔ ejkeivnou~ e[swsan, kai; teivch kaqelovnte~ ajnqΔ w|n hJmei'~ tajkeivnwn ejkwluvsamen pesei'n: dianooumevnh de; hJ povli~ mh; a]n e[ti ajmu'nai mhvte ”Ellhsi pro;~ ajllhvlwn douloumevnoi~ mhvte uJpo; barbavrwn, ou{tw~ w[/kei. ÔHmw'n ou\n ejn toiauvth/ dianoiva/ o[ntwn hJghsavmenoi Lakedaimovnioi tou;~ me;n th'~ ejleuqeriva~ ejpikouvrou~ peptwkevnai hJma'~, sfevteron de; h[dh e[rgon ei\nai katadoulou'sqai tou;~ a[llou~, tau'tΔ e[pratton.

Platone

Esortazione dei padri ai figli prima della battaglia»Wn e{neka kai; prw'ton kai; u{staton kai; dia; panto;" pa'san pavntw" proqumivan peira'sqe e[cein o{pw" mavlista me;n uJperbalei'sqe kai; hJma'" kai; tou;" provsqen eujkleiva/: eij de; mhv, i[ste wJ" hJmi'n, a]n me;n nikw'men uJma'" ajreth'/, hJ nivkh aijscuvnhn fevrei, hJ de; h|tta, eja;n hJttwvmeqa, eujdaimonivan. Mavlista dΔ a]n nikwv/meqa kai; uJmei'" nikwv/hte, eij paraskeuavsaisqe th'/ tw'n progovnwn dovxh/ mh; katacrhsovmenoi mhdΔ ajnalwvsonte" aujthvn, gnovnte" o{ti ajndri; oijomevnw/ ti; ei\nai oujk e[stin ai[scion oujde;n h] parevcein eJauto;n timwvmenon mh; diΔ eJauto;n ajlla; dia; dovxan progovnwn. Ei\nai me;n ga;r tima;" gonevwn ejkgovnoi" kalo;" qhsauro;" kai; megaloprephv": crh'sqai de; kai; crhmavtwn kai; timw'n qhsaurw'/, kai; mh; toi'" ejkgovnoi" paradidovnai, aijscro;n kai; a[nandron, ajporiva/ ijdivwn auJtou' kthmavtwn te kai; eujdoxiw'n. Kai; eja;n me;n tau'ta ejpithdeuvshte, fivloi para; fivlou" hJma'" ajfivxesqe, o{tan uJma'" hJ proshvkousa moi'ra komivsh/: ajmelhvsanta" de; uJma'" kai; kakisqevnta" oujdei;" eujmenw'" uJpodevxetai.

Platone

67

68


Socrate di fronte al culto degli deiTa; me;n toivnun pro;~ tou;~ qeou;~ fanero;~ h\n kai; poiw`n kai; levgwn h|/per hJ Puqiva ajpokrivnetai toi`~ ejrwtw`si pw`~ dei` poiei`n h] peri; qusiva~ h] peri; progovnwn qerapeiva~ h] peri; a[llou tino;~ tw`n toiouvtwn∑ h{ te ga;r Puqiva novmw/ povlew~ ajnairei` poiou`nta~ eujsebw`~ a]n poiei`n, Swkravth~ te ou{tw kai; aujto;~ ejpoivei kai; toi`~ a[lloi~ parhv/nei, tou;~ de; a[llw~ pw~ poiou`nta~ perievrgou~ kai; mataivou~ ejnovmizen ei\nai. Kai; hu[ceto de; pro;~ tou;~ qeou;~ aJplw`~ tajgaqa; didovnai, wJ~ tou;~ qeou;~ kavllista eijdovta~ oJpoi`a ajgaqav ejsti∑ tou;~ dΔ eujcomevnou~ crusivon h] ajrguvrion h] turannivda h] a[llo ti tw`n toiouvtwn oujde;n diavforon ejnovmizen eu[cesqai h] eij kubeivan h] mavchn h] a[llo ti eu[cointo tw`n fanerw`~ ajdhvlwn o{pw~ ajpobhvsoito.

Senofonte

Socrate e la pitturaΔAlla; mh;n kai; ei[ pote tw`n ta;~ tevcna~ ejcovntwn kai; ejrgasiva~ e{neka crwmevnwn aujtai`~ dialevgoitov tini, kai; touvtoi~ wjfevlimo~ h\n. Eijselqw;n me;n gavr pote pro;~ Parravsion to;n zwgravfon kai; dialegovmeno~ aujtw`/, ««Ara, e[fh, w\ Parravsie, grafikhv ejstin eijkasiva tw`n oJrwmevnwn… Ta; gou`n koi`la kai; ta; uJyhla; kai; ta; skoteina; kai; ta; fwteina; kai; ta; sklhra; kai; ta; malaka; kai; ta; traceva kai; ta; lei`a kai; ta; neva kai; ta; palaia; swvmata dia; tw`n crwmavtwn ajpeikavzonte~ ejkmimei`sqe». «ΔAlhqh` levgei~», e[fh. «Kai; mh;n tav ge kala; ei[dh ajfomoiou`nte~, ejpeidh; ouj rJav/dion eJni; ajnqrwvpw/ peritucei`n a[mempta pavnta e[conti, ejk pollw`n sunavgonte~ ta; ejx eJkavstou kavllista ou{tw~ o{la ta; swvmata kala; poiei`te faivnesqai».

Senofonte

Socrate e il discepolo Eutidemo(Swkravth") Dokei` ou\n soi dunato;n ei\nai dhmokrativan eijdevnai mh; eijdovta dh'mon… (Eujquvdhmo") Ma; DivΔ oujk e[moige. (Sw) Kai; dh'mon a[rΔ oi\sqa tiv ejstin… (Euj) Oi\mai e[gwge. (Sw) Kai; tiv nomivzei~ dh'mon ei\nai… (Euj) Tou;~ pevnhta~ tw'n politw'n e[gwge. (Sw) Kai; tou;~ pevnhta~ a[ra oi\sqa… (Euj) Pw'~ ga;r ou[… (Sw) «ArΔ ou\n kai; tou;~ plousivou~ oi\sqa… (Euj) Oujdevn ge h|tton h] kai; tou;~ pevnhta~. (Sw) Poivou~ de; pevnhta~ kai; poivou~ plousivou" kalei'~… (Euj) Tou;~ mevn, oi\mai, mh; iJkana; e[conta~ eij~ a} dei` telei'n pevnhta~, tou;~ de; pleivw tw'n iJkanw'n plousivou~.

69

70

71


(Sw) Katamemavqhka~ ou\n o{ti ejnivoi~ me;n pavnu ojlivga e[cousin ouj movnon ajrkei` tau'ta, ajlla; kai; peripoiou'ntai ajpΔ aujtw'n, ejnivoi~ de; pavnu polla; oujc iJkanav ejsti… «Kai; nh; DivΔ, e[fh oJ Eujquvdhmo", ojrqw'~ gavr me ajnamimnhv/skei~, oi\da ªga;rº kai; turavnnou~ tinav~, oi} diΔ e[ndeian w{sper oiJ ajporwvtatoi ajnagkavzontai ajdikei'n». «Oujkou'n, e[fh oJ Swkravth~, ei[ ge tau'ta ou{tw~ e[cei, tou;~ me;n turavnnou~ eij~ to;n dh'mon qhvsomen, tou;~ de; ojlivga kekthmevnou~, eja;n oijkonomikoi; w\sin, eij~ tou;~ plousivou~». Kai; oJ Eujquvdhmo~ e[fh: «ΔAnagkavzei me kai; tau'ta oJmologei'n dh'lon o{ti hJ ejmh; faulovth~: kai; frontivzw mh; kravtiston h\/ moi siga'n: kinduneuvw ga;r aJplw'~ oujde;n eijdevnai».

Senofonte

Socrate e la giustiziaΔAlla; mh;n kai; peri; tou` dikaivou ge oujk ajpekruvpteto h}n ei\ce gnwvmhn, ajlla; kai; e[rgw/ ajpedeivknuto, ijdiva/ te pa'si nomivmw~ te kai; wjfelivmw~ crwvmeno~ kai; koinh'/ a[rcousiv te a} oiJ novmoi prostavttoien peiqovmeno~ kai; kata; povlin kai; ejn tai'~ strateivai~ ou{tw~ w{ste diavdhlo~ ei\nai para; tou;~ a[llou~ eujtaktw'n, kai; o{te ejn tai'~ ejkklhsivai~ ejpistavth~ genovmeno~ oujk ejpevtreye tw'/ dhvmw/ para; tou;~ novmou~ yhfivsasqai, ajlla; su;n toi'~ novmoi~ hjnantiwvqh toiauvth/ oJrmh'/ tou` dhvmou h}n oujk a]n oi\mai a[llon oujdevna a[nqrwpon uJpomei'nai: kai; o{te oiJ triavkonta prosevtatton aujtw'/ para; tou;~ novmou~ ti, oujk ejpeivqeto: toi'~ te ga;r nevoi~ ajpagoreuovntwn aujtw'n mh; dialevgesqai kai; prostaxavntwn ejkeivnw/ te kai; a[lloi~ tisi; tw'n politw'n ajgagei'n tina ejpi; qanavtw/, movno~ oujk ejpeivsqh, dia; to; para; tou;~ novmou~ aujtw'/ prostavttesqai.

Senofonte

Legalità e concordiaLukou'rgon de; to;n Lakedaimovnion, e[fh oJ Swkravth~, katamemavqhka~, o{ti oujde;n a]n diavforon tw'n a[llwn povlewn th;n Spavrthn ejpoivhsen, eij mh; to; peivqesqai toi'~ novmoi~ mavlista ejneirgavsato aujth'/… Tw'n de; ajrcovntwn ejn tai'~ povlesin oujk oi\sqa o{ti, oi{tine~ a]n toi'~ polivtai~ aijtiwvtatoi w\si tou` toi'~ novmoi~ peivqesqai, ou|toi a[ristoiv eijsi, kai; povli~, ejn h|/ mavlista oiJ poli'tai toi'~ novmoi~ peivqontai, ejn eijrhvnh/ te a[rista diavgei kai; ejn polevmw/ ajnupovstatov~ ejstin… ΔAlla; mh;n kai; oJmovnoiav ge mevgistovn te ajgaqo;n dokei` tai'~ povlesin ei\nai kai; pleistavki~ ejn aujtai'~ ai{ te gerousivai kai; oiJ a[ristoi a[ndre~ parakeleuvontai toi'~ polivtai~ oJmonoei'n, kai; pantacou` ejn th'/ ÔEllavdi novmo~ kei'tai tou;~ polivta~ ojmnuvnai oJmonohvsein, kai; pantacou` ojmnuvousi to;n o{rkon tou'ton: oi\mai dΔ ejgw; tau'ta givgnesqai oujc o{pw~ tou;~ aujtou;~ corou;~ krivnwsin oiJ poli'tai, oujdΔ o{pw~ tou;~ aujtou;~

72

73


aujlhta;~ ejpainw'sin, oujdΔ o{pw~ tou;~ aujtou;~ poihta;~ aiJrw'ntai, oujdΔ i{na toi'~ aujtoi'~ h{dwntai, ajllΔ i{na toi'~ novmoi~ peivqwntai. Touvtoi~ ga;r tw'n politw'n ejmmenovntwn, aiJ povlei~ ijscurovtataiv te kai; eujdaimonevstatai givgnontai: a[neu de; oJmonoiva~ ou[tΔ a]n povli~ eu\ politeuqeivh ou[tΔ oi\ko~ kalw'~ oijkhqeivh.

Senofonte

Socrate di fronte alla morteEij dev ti~, […] oi[etai aujto;n ejlevgcesqai peri; tou` daimonivou yeudovmenon, ejnnohsavtw prw'ton me;n o{ti ou{tw~ h[dh tovte povrrw th'~ hJlikiva~ h\n, w{stΔ, eij kai; mh; tovte, oujk a]n pollw'/ u{steron teleuth'sai to;n bivon: ei\ta o{ti to; me;n ajcqeinovtatovn te tou` bivou kai; ejn w|/ pavnte~ th;n diavnoian meiou'ntai ajpevlipen, ajnti; de; touvtou th'~ yuch'~ th;n rJwvmhn ejpideixavmeno~ eu[kleian prosekthvsato, thvn te divkhn pavntwn ajnqrwvpwn ajlhqevstata kai; ejleuqeriwvtata kai; dikaiovtata eijpw;n kai; th;n katavgnwsin tou` qanavtou praovtata kai; ajndrwdevstata ejnevgka~. ÔOmologei'tai ga;r oujdevna pw tw'n mnhmoneuomevnwn ajnqrwvpwn kavllion qavnaton ejnegkei'n. ΔAnavgkh me;n ga;r ejgevneto aujtw'/ meta; th;n krivsin triavkonta hJmevra~ biw'nai dia; to; Dhvlia me;n ejkeivnou tou` mhno;~ ei\nai, to;n de; novmon mhdevna eja'n dhmosiva/ ajpoqnhv/skein e{w~ a]n hJ qewriva ejk Dhvlou ejpanevlqh/, kai; to;n crovnon tou'ton a{pasi toi'~ sunhvqesi fanero;~ ejgevneto oujde;n ajlloiovteron diabiou;~ h] to;n e[mprosqen crovnon.

Senofonte

La costituzione di Dracone ΔEpΔ ΔAristaivcmou a[rconto~, Dravkwn tou;~ qesmou;~ e[qhken∑ hJ de; tavxi~ aujtou` tovnde to;n trovpon ei\ce. ΔApedivdoto me;n hJ politeiva toi`~ o{pla parecomevnoi~∑ hJ/rou`nto de; tou;~ me;n ejnneva a[rconta~ kai; tou;~ tamiva~ oujsivan kekthmevnou~ oujk ejlavttw devka mnw`n ejleuqevran, ta;~ dΔ a[lla~ ajrca;~ ta;~ ejlavttou~ ejk tw`n o{pla parecomevnwn, strathgou;~ de; kai; iJppavrcou~ oujsivan ajpofaivnonta~ oujk e[latton h] eJkato;n mnw`n ejleuqevran, kai; pai`da~ ejk gameth`~ gunaiko;~ gnhsivou~ uJpe;r devka e[th gegonovta~. Touvtou~ dΔ e[dei dieggua`n tou;~ prutavnei~ kai; tou;~ strathgou;~ kai; tou;~ iJppavrcou~ tou;~ e{nou~ mevcri eujqunw`n, ejgguhta;~ dΔ ejk tou` aujtou` tevlou~ decomevnou~, ou|per oiJ strathgoi; kai; oiJ i{pparcoi. Bouleuvein de; tetrakosivou~ kai; e{na tou;~ lacovnta~ ejk th`~ politeiva~. Klhrou`sqai de; kai; tauvthn kai; ta;~ a[lla~ ajrca;~ tou;~ uJpe;r triavkontΔ e[th gegonovta~, kai; di;~ to;n aujto;n mh; a[rcein pro; tou` pavnta~ dielqei`n∑ tovte de; pavlin ejx uJparch`~ klhrou`n. Eij dev ti~ tw`n bouleutw`n, o{tan e{dra boulh`~ h] ejkklhsiva~ h\/, ejkleivpoi th;n suvnodon, ajpevtinon oJ me;n pentakosiomevdimno~ trei`~ dracmav~, oJ de; iJppeu;~ duvo, zeugivth~ de; mivan. ÔH de; boulh; hJ ejx ΔAreivou pavgou fuvlax h\n tw`n novmwn kai; diethvrei ta;~ ajrcav~, o{pw~ kata; tou;~ novmou~ a[rcwsin. ΔExh`n

74

75


de; tw`/ ajdikoumevnw/ pro;~ th;n tw`n ΔAreopagitw`n boulh;n eijsaggevllein, ajpofaivnonti parΔ o}n ajdikei`tai novmon. ΔEpi; de; toi`~ swvmasin h\san oiJ daneismoiv, kaqavper ei[rhtai, kai; hJ cwvra diΔ ojlivgwn h\n.

Aristotele

La finalità e le modalità della giustizia divinaKaqovlou dΔ eijpei`n, w{sper ejn ijatrikh`/ to; crhvsimon kai; divkaiovn ejsti, kai; geloi`o~ oJ favskwn a[dikon ei\nai tw`n ijscivon ponouvntwn kaivein to;n ajntivceira kai; tou` h{pato~ uJpouvlou gegonovto~ ajmuvssein to; ejpigavstrion kai; tw`n bow`n, a]n eij~ ta;~ chla;~ malakiw`si, prosaleivfein ta; a[kra tw`n keravtwn, ou{tw~ oJ peri; ta;~ kolavsei~ a[llo ti divkaion h] to; qerapeu`on th;n kakivan hJgouvmeno~ kai; ajganaktw`n, ejavn ti~ diΔ eJtevrwn ejfΔ eJtevrou~ ajnafevrh/ th;n i jatreivan w{sper oiJ th;n flevba diairou`nte~ i{na th;n ojfqalmivan koufivswsin, oujde;n e[oike peraitevrw th`~ aijsqhvsew~ ejfora`n, oujde; mnhmoneuvein, o{ti kai; didavskalo~ paivdwn eJno;~ kaqikovmeno~ eJtevrou~ ejnouqevthse, kai; strathgo;~ ejk dekavdo~ ajnelw;n e{na pavnta~ ejnevtreye, kai; ou{tw~ ouj mevrei dia; mevrou~ eJtevrou movnon, ajlla; kai; yuch`/ dia; yuch`~ givnontaiv tine~ diaqevsei~ kai; kakwvsei~ kai; ejpanorqwvsei~ ma`llon h] swvmati dia; swvmato~. ΔEkei`1 me;n gavr, wJ~ e[oike, to; aujto; dei` pavqo~ ejggivnesqai kai; th;n aujth;n metabolhvn, ejntau`qa2 dΔ hJ yuch; tai`~ fantasivai~ ajgomevnh kata; to; qarrei`n kai; dedievnai, cei`ron h] bevltion diagivgnesqai pevfuken.

Plutarco

Ruolo della filosofia nell’educazione”Wsper ga;r peripleu'sai me;n polla;~ povlei~ kalovn, ejnoikh'sai de; th'/ krativsth/ crhvsimon: ajsteivw~ de; kai; Bivwn e[legen oJ filovsofo~ o{ti w{sper oiJ mnhsth're~ th' / Phnelovph/ plhsiavzein mh; dunavmenoi tai'~ tauvth~ ejmivgnunto qerapaivnai~, ou{tw kai; oiJ filosofiva~ mh; dunavmenoi katatucei'n ejn toi'~ a[lloi~ paideuvmasi toi'~ oujdeno;~ ajxivoi~ eJautou;~ kataskeleteuvousi. Dio; dei` th'~ a[llh~ paideiva~ w{sper kefavlaion poiei'n th;n filosofivan. Peri; me;n ga;r th;n tou` swvmato~ ejpimevleian ditta;~ eu|ron ejpisthvma~ oiJ a[nqrwpoi, th;n ijatrikh;n kai; th;n gumnastikhvn, w|n hJ me;n th;n uJgiveian, hJ de; th;n eujexivan ejntivqhsi. Tw'n de; th'~ yuch'~ ajrrwsthmavtwn kai; paqw'n hJ filosofiva movnh favrmakovn ejsti. Dia; ga;r tauvthn e[sti kai; meta; tauvth~ gnw'nai tiv to; kalo;n tiv to; aijscrovn, tiv to; divkaion tiv to; a[dikon, tiv to; sullhvbdhn aiJretovn, tiv to; feuktovn: pw'~ qeoi'~ pw'~ goneu'si pw'~ presbutevroi~ pw'~ novmoi~ pw'~ ajllotrivoi~ pw'~ a[rcousi pw'~ fivloi~ pw'~ gunaixi; pw'~ tevknoi~ pw'~ oijkevtai~ crhstevon ejstiv: o{ti dei` qeou;~ me;n sevbesqai, goneva~ de; tima'n, presbutevrou~ aijdei'sqai, novmoi~ peiqarcei'n, a[rcousin uJpeivkein, fivlou~ ajgapa'n, pro;~ gunai'ka~ swfronei'n, tevknwn

76

1. Platone intende nel corpo.2. Naturalmente nell’anima.

77


sterktikou;~ ei\nai, douvlou~ mh; periubrivzein: to; de; mevgiston, mhvtΔ ejn tai'~ eujpragivai~ pericarei'~ mhvtΔ ejn tai'~ sumforai'~ periluvpou~ uJpavrcein, mhvtΔ ejn tai'~ hJdonai'~ ejkluvtou~ ei\nai mhvtΔ ejn tai'~ ojrgai'~ ejkpaqei'~ kai; qhriwvdei~.

Plutarco

Elogio della natura in tutte le sue manifestazioni Crh; kai; ta; toiau'ta parafulavssein, o{ti kai; ta; ejpiginovmena toi'~ fuvsei ginomevnoi~ e[cei ti eu[cari kai; ejpagwgovn. Oi|on a[rtou ojptwmevnou pararrhvgnutaiv tina mevrh: kai; tau'ta ou\n ta; dievconta ou{tw~ kai; trovpon tina; para; to; ejpavggelma th'~ ajrtopoiiva~ e[conta ejpiprevpei pw~ kai; proqumivan pro;~ th;n trofh;n ijdivw~ ajnakinei'. Pavlin te ta; su'ka, oJpovte wJraiovtatav ejsti, kevchnen: kai; ejn tai'~ drupepevsin ejlaivai~ aujto; to; ejggu;~ th'/ shvyei i[diovn ti kavllo~ tw'/ karpw'/ prostivqhsin. Kai; oiJ stavcue~ de; kavtw neuvonte~ kai; to; tou` levonto~ ejpiskuvnion kai; oJ tw'n suw'n ejk tou` stovmato~ rJevwn ajfro;~ kai; polla; e{tera, katΔ ijdivan ei[ ti~ skopoivh, povrrw o[nta tou` eujeidou'~ o{mw~ dia; to; toi'~ fuvsei ginomevnoi~ ejpakolouqei'n sunepikosmei` kai; yucagwgei': w{ste, ei[ ti~ e[cei pavqo~ kai; e[nnoian baqutevran pro;~ ta; ejn tw'/ o{lw/ ginovmena, scedo;n oujde;n oujci; dovxei aujtw'/ kai; tw'n katΔ ejpakolouvqhsin sumbainovntwn hJdevw~ pw~ diasunivstasqai.

Marco Aurelio

Mondo fisico e metafisico Oujc oJra'/~ pw'~ oiJ bavnausoi tecni'tai aJrmovzontai me;n mevcri tino;~ pro;~ tou;~ ijdiwvta~, oujde;n h|sson mevntoi ajntevcontai tou` lovgou th'~ tevcnh~ kai; touvtou ajposth'nai oujc uJpomevnousin… Ouj deino;n eij oJ ajrcitevktwn kai; oJ ijatro;~ ma'llon aijdevsontai to;n th'~ ijdiva~ tevcnh~ lovgon h] oJ a[nqrwpo~ to;n eJautou', o}~ aujtw'/ koinov~ ejsti pro;~ tou;~ qeouv~… ÔH ΔAsiva, hJ Eujrwvph gwnivai tou` kovsmou: pa'n pevlago~ stagw;n tou` kovsmou: “Aqw~ bwlavrion tou` kovsmou: pa'n to; ejnestw;~ tou` crovnou stigmh; tou` aijw'no~. Pavnta mikrav, eu[trepta, ejnafanizovmena. Pavnta ejkei'qen e[rcetai, ajpΔ ejkeivnou tou` koinou` hJgemonikou` oJrmhvsanta h] katΔ ejpakolouvqhsin. Kai; to; cavsma ou\n tou` levonto~ kai; to; dhlhthvrion kai; pa'sa kakourgiva, wJ~ a[kanqa, wJ~ bovrboro~, ejkeivnwn ejpigennhvmata tw'n semnw'n kai; kalw'n. Mh; ou\n aujta; ajllovtria touvtou ou| sevbei~ fantavzou, ajlla; th;n pavntwn phgh;n ejpilogivzou.

Marco Aurelio

L’educazione delle donne a SpartaPeri; teknopoiiva~, i{na ejx ajrch`~ a[rxwmai, oiJ me;n a[lloi ta;~ mellouvsa~ tivktein kai; kalw`~ dokouvsa~ kovra~ paideuvesqai kai; sivtw/ h|/ aJnusto;n

78

79

80


metriwtavtw/ trevfousi kai; o[yw/ h|/ dunato;n mikrotavtw/∑ oi[nou ge mh;n h] pavmpan ajpecomevna~ h] uJdarei` crwmevna~ diavgousin. ”Wsper de; oiJ polloi; tw`n ta;~ tevcna~ ejcovntwn eJdrai`oiv eijsin, ou{tw kai; ta;~ kovra~ oiJ a[lloi ”Ellhne~ hjremizouvsa~ ejriourgei`n ajxiou`si. Ta;~ me;n ou\n ou{tw trefomevna~ pw`~ crh; prosdokh`sai megalei`on a[n ti gennh`sai… ÔO de; Lukou`rgo~ ejsqh`ta~ me;n kai; douvla~ parevcein iJkana;~ hJghvsato ei\nai, tai`~ dΔ ejleuqevrai~ mevgiston nomivsa~ ei\nai th;n teknopoiivan prw`ton me;n swmaskei`n e[taxen oujde;n h|tton to; qh`lu tou` a[rreno~ fuvlou∑ e[peita de; drovmou kai; ijscuvo~, w{sper kai; toi`~ ajndravsin, ou{tw kai; tai`~ qhleivai~ ajgw`na~ pro;~ ajllhvla~ ejpoivhse, nomivzwn ejx ajmfotevrwn ijscurw`n kai; ta; e[kgona ejrrwmenevstera givgnesqai.

Senofonte

Uomo e donna in casa e fuori ΔEpei; dΔ ajmfovtera tau`ta kai; e[rgwn kai; ejpimeleiva~ dei`tai tav te e[ndon kai; ta; e[xw, kai; th;n fuvsin, favnai1, eujqu;~ pareskeuvasen oJ qeov~, wJ~ ejmoi; dokei`, th;n me;n th`~ gunaiko;~ ejpi; ta; e[ndon e[rga kai; ejpimelhvmata, ⟨th;n de; tou` ajndro;~ ejpi; ta; e[xw⟩. ÔRivgh me;n ga;r kai; qavlph kai; oJdoiporiva~ kai; strateiva~ tou` ajndro;~ to; sw`ma kai; th;n yuch;n ma`llon duvnasqai karterei`n kateskeuvasen∑ w{ste ta; e[xw ejpevtaxen aujtw`/ e[rga∑ th`/ de; gunaiki; h|tton to; sw`ma dunato;n pro;~ tau`ta fuvsa~ ta; e[ndon e[rga aujth`/, favnai e[fh2, prostavxai moi dokei` oJ qeov~. Eijdw;~ de; o{ti th`/ gunaiki; kai; ejnevfuse kai; prosevtaxe th;n tw`n neognw`n tevknwn trofhvn, kai; tou` stevrgein ta; neogna; brevfh plevon aujth`/ ejdavsato h] tw`/ ajndriv. ΔEpei; de; kai; to; fulavttein ta; eijsenecqevnta th`/ gunaiki; prosevtaxe, gignwvskwn oJ qeo;~ o{ti pro;~ to; fulavttein ouj kavkiovn ejsti fobera;n ei\nai th;n yuch;n plevon mevro~ kai; tou` fovbou ejdavsato th`/ gunaiki; h] tw`/ ajndriv. Eijdw;~ de; o{ti kai; ajrhvgein au\ dehvsei, ejavn ti~ ajdikh`/, to;n ta; e[xw e[rga e[conta, touvtw/ au\ plevon mevro~ tou` qravsou~ ejdavsato.

Senofonte

La peste di AteneTou` de; qevrou~ eujqu;~ ajrcomevnou Peloponnhvsioi kai; oiJ xuvmmacoi ta; duvo mevrh w{sper kai; to; prw`ton ejsevbalon ej~ th;n ΔAttikhvn (hJgei`to de; ΔArcivdamo~ oJ Zeuxidavmou Lakedaimonivwn basileuv~), kai; kaqezovmenoi ejdhv/oun th;n gh`n. Kai; o[ntwn aujtw`n ouj pollav~ pw hJmevra~ ejn th`/ ΔAttikh`/ hJ novso~ prw`ton h[rxato genevsqai toi`~ ΔAqhnaivoi~, legovmenon me;n kai; provteron pollacovse ejgkataskh`yai kai; peri; Lh`mnon kai; ejn a[lloi~ cwrivoi~, ouj mevntoi tosou`tov~ ge loimo;~ oujde; fqora; ou{tw~ ajnqrwvpwn oujdamou` ejmnhmoneuveto genevsqai. Ou[te ga;r ijatroi; h[rkoun to; prw`ton qerapeuvonte~ ajgnoiva/, ajllΔ aujtoi; mavlista e[qnh/skon o{sw/ kai; mavlista

81

1. Tieni presente che l’opera è impo-stata come dialogo tra due interlocu-tori.2. Nel dialogo So-crate parla al pro-prietario terriero Isomaco ed è que-sto che sta raccon-tando il colloquio avuto con sua mo-glie.

82


prosh`/san, ou[te a[llh ajnqrwpeiva tevcnh oujdemiva∑ o{sa te pro;~ iJeroi`~ iJkevteusan h] manteivoi~ kai; toi`~ toiouvtoi~ ejcrhvsanto, pavnta ajnwfelh` h\n, teleutw`ntev~ te aujtw`n ajpevsthsan uJpo; tou` kakou` nikwvmenoi.

Tucidide

Metodi pedagogici... moderni Kajkei`nov fhmi, dei`n tou;~ pai`da~ ejpi; ta; kala; tw`n ejpithdeumavtwn a[gein parainevsesi kai; lovgoi~, mh; ma; Diva plhgai~ mhdΔ aijkismoi~. Dokei gavr pou tau`ta toi`~ douvloi~ ma`llon h] toi`~ ejleuqevroi~ prevpein∑ ajponarkwsi ga;r kai; frivttousi pro;~ tou;~ povnou~, ta; me;n dia; ta;~ ajlghdovna~ tw`n plhgwn, ta; de; kai; dia; ta;~ u{brei~. “Epainoi de; kai; yovgoi pavsh~ eijsi;n aijkiva~ wjfelimwvteroi toi`~ ejleuqevroi~, oiJ me;n ejpi; ta; kala; parormw`nte~ oiJ dΔ ajpo; tw`n aijscrw`n ajneivrgonte~. Dei` dΔ ejnalla;x kai; poikivlw~ crh`sqai tai`~ ejpiplhvxesi kai; toi`~ ejpaivnoi~, kajpeidavn pote qrasuvnwntai, tai`~ ejpiplhvxesin ejn aijscuvnh/ poieisqai, kai; pavlin ajnakalei`sqai toi~ ejpaivnoi~ kai; mimeisqai ta;~ tivtqa~, ai{tine~ ejpeida;n ta; paidiva klauqmurivswsin, eij~ parhgorivan pavlin to;n masto;n uJpevcousi. Dei` dΔ aujtou;~ mhde; toi`~ ejgkwmivoi~ ejpaivrein kai; fusa`n∑ caunou`ntai ga;r tai`~ uJperbolai~ tw`n ejpaivnwn kai; qruvptontai.

Plutarco

83

Versioni on line - edu.lascuola.it · La vecchia e il medico Gunh; presbu 'ti", tou ;" o jfqalmou...

Documents

Transcript of Versioni on line - edu.lascuola.it · La vecchia e il medico Gunh; presbu 'ti", tou ;" o jfqalmou...