ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

ΠΜΣ : ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΕΙΣΜΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΕ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ

ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

ΡΟΓΚΑΚΟΣ Α. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

Τριμελής Επιτροπή

Ν. Σουλακέλλης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Επιβλέπων Μ.Βαΐτης, Επίκουρος Καθηγητής Γ. Σιδηρόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής

Μυτιλήνη, Οκτώβριος 2008

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να εκφράσω την εκτίμηση μου και τις θερμές μου

ευχαριστίες στον επιβλέποντα Αναπληρωτή Καθηγητή Νικόλαο Σουλακέλλη, για τη στήριξη του και την πολύτιμη βοήθεια του καθ’ όλη τη διάρκεια της προσπάθειας μου.

Ευχαριστώ την τριμελή εξεταστική επιτροπή για την βοήθεια της και τις εύστοχες παρατηρήσεις της.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Γεώργιο Τάταρη για την παροχή σημαντικών δεδομένων απαραίτητων για την εκπόνηση της εργασίας, καθώς επίσης και τη συμφοιτήτριά μου Ζουμπούλογλου Κωνσταντίνα για την συμπαράσταση της τους τελευταίους μήνες.

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΕΙΣΜΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΕ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ

ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

σελίδες

Περιεχόμενα……………………………………………………………1-2

Περίληψη……………………………………………………………....3

Εισαγωγή……………………………………………………………...4-5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΕΙΣΜΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ -

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ

1.1 Σεισμικός Κίνδυνος………………………………………………6-7

1.1.2 Σεισμική Επικινδυνότητα……………..........................7-8

1.1.3 Σεισμική Τρωτότητα………………………………….8-9

1.2 Διαχείριση Σεισμικών κινδύνων……………………….9-13

1.3 Σχέδια Επιχειρησιακής Ετοιμότητας…………………….......13-15

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΑΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

2.1 Πολεοδομικός Σχεδιασμός……………………………………16-18

2.1.1 Πληθυσμιακή πυκνότητα…………………………..18-20

2.1.2 Ελεύθεροι χώροι…………………………………….20-25

2.1.3 Εκκένωση πόλεων…………………………………25-27

2.2 Πολιτική Προστασίας……………………………………......28-30

2.2.1 Κοινωνική Ετοιμότητα…………………………….30-32

2.2.2 Διαχείριση Καταστάσεων έκτακτης Ανάγκης……32-34

2.2.3 Αρμόδιοι φορείς……………………………………34-35

σελίδες

2.2.3.1 Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας

(Ο.Α.Σ.Π.)……………………………………………………….35-38

2.2.3.2 Δημοτική Αρχή - Τμήμα Πολιτικής Σχεδίασης Έκτακτης

Ανάγκης………………………………………………………....38-42

2.2.3.3 Σχέδιο Ξενοκράτης……………………………..42-46

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Η χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (G.I.S) στη Διαχείριση Σεισμικών Καταστροφών…………………………47-56

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

Περιοχή Μελέτης……………………………………………...57-63

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Δεδομένα………………………………………………………65-67

Ανάλυση…………………………………………………….....64-85

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Αποτελέσματα………………………………………………..85-111

Συμπεράσματα………………………………………………112-115

Βιβλιογραφία…………………………………………………116-119

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Βασική επιδίωξη της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής είναι να

βρεθεί ο μέγιστος αριθμός και η απαιτούμενη έκταση των ανοιχτών χώρων,

που θα παρέχουν την ασφάλεια του πληθυσμού της πόλης της Μυτιλήνης

αμέσως μετά τις πρώτες δονήσεις, σε περίπτωση σεισμικής καταστροφής.

Μέσω των γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών (G.I.S) σε

συνδυασμό με την χωρική ανάλυση επιτυγχάνεται η δημιουργία

κατάλληλων ψηφιακών υποβάθρων, μεγάλης ακρίβειας, καθώς επίσης και η

συλλογή χρήσιμων πληροφοριών. Η ανάλυση των οποίων οδηγεί στο

σωστό σχεδιασμό, ούτως ώστε σε περίπτωση σεισμικού κινδύνου οι

κάτοικοι της κάθε περιοχής να κατευθυνθούν στην κοντινότερη ασφαλή

τοποθεσία.

Στα αποτελέσματα που προκύπτουν ανά συνοικία επισημαίνονται τα

προβλήματα που θα αντιμετωπίσει ο πληθυσμός της πόλης από την έλλειψη

ελεύθερων χώρων. Τέλος παρουσιάζονται ορισμένες προτάσεις που

αποσκοπούν στη βελτίωση του επιχειρησιακού σχεδίου της πόλης σε

περίπτωσης σεισμικού κινδύνου.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας διερευνάται η διαχείριση του

σεισμικού κινδύνου, ως προς την εκκένωση της πόλης της Μυτιλήνης με

την χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών. Δίνεται ιδιαίτερη

έμφαση στην αξιοποίηση των διαθέσιμων στοιχείων για την εκτίμηση των

ελεύθερων χώρων σε κάθε συνοικία της πόλης. Στην ουσία ελέγχονται τα

πληθυσμιακά στοιχεία (μόνιμος πληθυσμός ανά οικοδομικό τετράγωνο) των

συνοικιών σε σχέση με τους χώρους στους οποίους μπορούν να καταφύγουν

οι κάτοικοι τους σε περίπτωση σεισμικού κινδύνου. Η πληθώρα μεταβολών

στον πολεοδομικό ιστό της πόλης, λόγω της έντονης αστικοποίησης,

δημιούργησε την ανάγκη επεξεργασίας των υπαρχόντων δεδομένων με

στόχο την καλύτερη προσέγγιση της σημερινής κατάστασης. Το ανάγλυφο

της πόλης, καθώς επίσης και οι χρήσεις γης λήφθηκαν υπόψη στη

διεξαγωγή των συμπερασμάτων.

Η εφαρμογή που θα παρουσιαστεί αποτελεί μονάχα ένα κομμάτι της

έρευνας για το σχεδιασμό ενός προγράμματος αντιμετώπισης του σεισμού,

ως φυσικό κίνδυνο. Η νομοθεσία που διέπει αυτές τις περιπτώσεις έκτακτης

ανάγκης για την χώρα μας αποτέλεσε την υποδομή για τις συνθήκες και

παραδοχές που έγιναν στα πλαίσια της εφαρμογής.

Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας γίνεται εκτενής αναφορά στο

σεισμικό κίνδυνο και τη διαχείριση αυτού μέσω των σχεδίων

επιχειρησιακής ετοιμότητας. Ακολουθεί η διερεύνηση του αστικού χώρου

και των παραμέτρων αυτού, που θέτουν τις βάσεις για την επιχειρησιακή

σχεδίαση και την κοινωνική ετοιμότητα έναντι του σεισμού. Στη συνέχεια

παρουσιάζονται κάποια πολύ ενδιαφέροντα παραδείγματα εφαρμογών στη

διαχείριση σεισμικού κινδύνου με τη χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων

Πληροφοριών από τον Ελληνικό, αλλά και τον διεθνή χώρο. Έπειτα

περιγράφεται η περιοχή μελέτης, δηλαδή η πόλη της Μυτιλήνης ως προς τα

φυσικό-γεωγραφικά χαρακτηριστικά της, ενώ στο πέμπτο κεφάλαιο

αναλύεται η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε. Τέλος παρουσιάζονται τα

αποτελέσματα και τα συμπεράσματα που διεξήχθησαν βάσει της χρήσης

ΓΣΠ με άξονα τους ελεύθερους χώρους της πόλης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΕΙΣΜΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ -

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ

Προκειμένου να κατανοηθεί το περιεχόμενο της παρούσας εργασίας,

πρέπει να συστηθεί στον αναγνώστη η έννοια του σεισμικού κινδύνου. Σε

σχέση με αυτή και τον τρόπο που την κατανοούμε δημιουργείται η θεωρία

γύρω από το σχεδιασμό και την διαχείριση των σεισμικών κινδύνων.

1.1 Σεισμικός κίνδυνος

Ο σεισμικός κίνδυνος περιλαμβάνει όλα τα άμεσα φυσικά

αποτελέσματα ενός σεισμού και μπορεί να εκτιμηθεί λαμβάνοντας υπόψη

τον συνδυασμό της επικινδυνότητας και της τρωτότητας της περιοχής και

τη συνολική οικονομική αξία που είναι εκτεθειμένη στην σεισμική δράση.

Εικόνα 1. Ορισμός του Σεισμικού Κινδύνου. Πηγή της εικόνας : Π.Ο.Σ.Ε. Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.: Καλαμάτα 2006.

Όπως φαίνεται στην εικόνα 1 τα αναμενόμενα αρνητικά

αποτελέσματα που συνεπάγεται ο σεισμός ως ένα φυσικό γεγονός και

αποτελούν τον κίνδυνο, είναι δυνατόν να εκφραστούν ως η συνέλιξη της

Σεισμικής Επικινδυνότητας και της Τρωτότητας. Σύμφωνα με αυτή τη

θεώρηση η τελική εκτίμηση του Σεισμικού Κινδύνου προκύπτει ως

αποτέλεσμα του συνδυασμού των αποτελεσμάτων εκτίμησης της Σεισμικής

Επικινδυνότητας σε μία συγκεκριμένη θέση (χωρικός προσδιορισμός) και

των αποτελεσμάτων του υπολογισμού της τρωτότητας μίας κατασκευής που

βρίσκεται στη συγκεκριμένη θέση. Το πρώτο βήμα για την αξιολόγηση

αυτών των συνιστωσών είναι η χαρτογράφηση των κινδύνων (η δυναμική

χαρτογράφηση). Έτσι παρέχεται η δυνατότητα προσαρμογής των

περιβαλλοντικών και κλιματολογικών αλλαγών σε κάθε ‘χώρο’, γεγονός

που αποτελεί ίσως το βασικότερο στοιχείο για έναν ορθολογικό σχεδιασμό,

ο οποίος μπορεί να οδηγήσει στη σωστή στελέχωση των αρμόδιων οργάνων

και στη σωστή κατανομή και διαχείριση των πόρων και των μέσων

πολιτικής προστασίας (Ν. Βούλγαρης 2006).

1.1.2 Σεισμική Επικινδυνότητα

Σεισμική Επικινδυνότητα καλείται η πιθανότητα να γίνει ένας

μεγάλος σεισμός, καθώς επίσης και ο χρόνος εκδήλωσής του σε μια

περιοχή. Ο χρόνος εκδήλωσης είναι ένας από τους παράγοντες που

καθορίζουν το μέγεθος του κινδύνου, άρα και το μέγεθος της αναμενόμενης

καταστροφής. Η εκτίμηση της σεισμικής επικινδυνότητας αποτελεί μια

πολύπλοκη διαδικασία και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, οι

σημαντικότεροι από τους οποίους είναι :

Η σεισμικότητα της περιοχής

Η επίδραση του μέσου διάδοσης από την εστία μέχρι την περιοχή

ενδιαφέροντος

Η επίδραση των τοπικών συνθηκών

Σε διεθνές και Ελληνικό επίπεδο έχουν γίνει σοβαρά βήματα

προόδου στην διαδικασία εκτιμήσεως της σεισμικής επικινδυνότητας,

προκειμένου να αποτυπωθούν και να δοθούν στους μηχανικούς τα

απαραίτητα στοιχεία για ένα σωστό αντισεισμικό σχεδιασμό.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμη και να φτάσουμε στο σημείο να

προβλεφθεί ένας σεισμός, γεγονός ανέφικτο μέχρι σήμερα, δεν είναι

δυνατόν να αποφευχθεί. Επομένως η σημαντικότερη συνεισφορά εκ μέρους

των γεω-επιστημόνων πρέπει να είναι η όσο το δυνατόν αξιόπιστη εκτίμηση

της Σεισμικής Επικινδυνότητας.

Σε γενικές γραμμές, η σεισμική επικινδυνότητα καθορίζεται ως η

πιθανότητα απωλειών άμεσα ή έμμεσα προκαλούμενες από σεισμούς,

απώλειες που πιθανόν να χτυπήσουν τον πληθυσμό ή το περιβάλλον. Καμία

μονοδιάστατη προσέγγιση δεν είναι εξαντλητική ειδικά αν η αποτίμηση

κινδύνου δεν εκτελείται για επιστημονικούς σκοπούς αλλά για λόγους

πολιτικής προστασίας ή χρήσης σχεδιασμού γης.

Προσεγγίσεις βασιζόμενες σε πολλαπλά κριτήρια χρησιμοποιούνται

για την αποτίμηση ζημιών σε κτίρια κατοικιών, ειδικά κτίρια, σημαντικές

εγκαταστάσεις ή υποδομές. Μεγάλη δυσκολία παρουσιάζεται στο

συνδυασμό αυτών των αντικειμένων για την παραγωγή μιας συγκεκριμένης

εικόνας που απεικονίζει τι πιθανόν να συμβεί σε μια περιφέρεια ή αστική

περιοχή (Ν. Βούλγαρης 2006).

1.1.3 Σεισμική Τρωτότητα

Ο όρος σεισμική τρωτότητα, ο οποίος αποτελεί τη δεύτερη

συνιστώσα στην εκτίμηση της σεισμικής επικινδυνότητας, περιγράφει το

πόσο ευάλωτο είναι το ανθρωπογενές περιβάλλον σε έναν επικίνδυνο

φυσικό κίνδυνο.

Για παράδειγμα, η ενδεχόμενη καταστροφή που θα υποστεί μία

περιοχή στην οποία γίνεται ισχυρός σεισμός εξαρτάται τόσο από τους

φυσικούς παράγοντες που καθορίζουν τον σεισμό, π.χ. μέγεθος, επίκεντρο,

εστιακό βάθος κλπ., όσο και από παράγοντες που χαρακτηρίζουν το

ανθρωπογενές περιβάλλον στην απειλούμενη περιοχή, π.χ. η ποιότητα των

κατασκευών, η πληθυσμιακή πυκνότητα, η ύπαρξη μη προληπτικών

μέτρων, και το οικονομικό επίπεδο της περιοχής. Το σύνολο αυτών των

παραγόντων περιγράφει τη σεισμική τρωτότητα μιας περιοχής (Ν.

Βούλγαρης 2006).

1.2 Διαχείριση Σεισμικών κινδύνων

Η διαχείριση των σεισμικών κινδύνων αποτελεί μια πρόκληση ως

εγχείρημα. Ο σεισμός και οι συνέπειες αυτού δεν διαχειρίζονται, δεν

προβλέπονται και δεν ελέγχονται. Οπότε όταν αναφερόμαστε στη

διαχείριση του σεισμικού κινδύνου περισσότερο εννοούμε τις προληπτικές

ενέργειες που μπορεί να λάβει το κράτος για να αντιμετωπίσει με τον πιο

αποτελεσματικό τρόπο τις συνέπειες ενός σεισμού. Τέτοιου είδους

συνέπειες μπορούν να προκαλέσουν αλόγιστες καταστροφές επιφέροντας

τεράστιο κόστος πρωτίστως σε ανθρώπινες ζωές και έπειτα σε υλικές

υποδομές. Ανάλογα με το μέγεθος και την έκταση του φαινομένου έχουν

καταγραφεί στην διεθνή βιβλιογραφία γεγονότα που έμειναν στην ιστορία

με συνέπειες που σε κάποιες περιπτώσεις δεν πρόλαβε να τις σβήσει ο

χρόνος.

Σε μια προσέγγιση του φαινομένου σε επίπεδο Δήμου μπορούν να

βρεθούν αρκετά στοιχεία για την Επιχειρησιακή Σχεδίαση σε περίπτωση

σεισμού στην διεθνή, αλλά και στην ελληνική βιβλιογραφία. Για τις

ανάγκες τέτοιου τύπου μελετών τα στοιχεία που χρησιμοποιούνται

απαιτείται να προσαρμοσθούν, δηλαδή να μεταφραστούν κατά κάποιο

τρόπο στις φυσικο-γεωγραφικές και ανθρωπογεωγραφικές ιδιαιτερότητες

των Δήμων αφού πρώτα αυτές έχουν μελετηθεί. Έτσι λοιπόν, τα στοιχεία τα

οποία χρησιμοποιούνται προέρχονται από διάφορες πηγές, ενώ έμφαση

δίνεται σε αυτές που διαπραγματεύονται θέματα της ελληνικής

πραγματικότητας.

Tα σχέδια επιχειρησιακής ετοιμότητας αποτελούν στην ουσία τον

πιο καθοριστικό παράγοντα, τόσο στην αντιμετώπιση μιας φυσικής ή

τεχνολογικής καταστροφής, όσο και στη μείωση των βραχυπρόθεσμων ή

μακροπρόθεσμων επιπτώσεων που αυτή θα επιφέρει.

Εικόνα 2. Σχεδιασμός Αντιμετώπισης Φυσικών Κινδύνων – Συμμετοχή ΟΤΑ. Πηγή της

εικόνας : Ε. Λέκκας (2002), Βασικές Αρχές του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού.

Μέσα από μια διεθνή βιβλιογραφική έρευνα διαπιστώνει κανείς ότι

οι περισσότερο προηγμένες χώρες έχουν ήδη οργανώσει, αλλά και

βελτιώσει σε μεγάλο βαθμό σχέδια επιχειρησιακής ετοιμότητας και άμεσης

επέμβασης για την αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών.

Για παράδειγμα η Ιαπωνία διαθέτει σήμερα τον πιο προηγμένο

σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης αλλά και την πιο αξιόλογη υποδομή σε

εξοπλισμό και έμψυχο δυναμικό ενάντια στο σεισμικό κίνδυνο. Βέβαια οι

παρούσες συνθήκες σε αυτό τον τομέα οφείλονται κατά πρώτο στην έντονη

σεισμικότητα της περιοχής, η οποία ανάγκασε τους κατοίκους της να

προβούν σε ενέργειες απέναντι σε αυτό το φαινόμενο και έπειτα στην

πολυετή προσπάθεια εξέλιξης της λειτουργίας του συγκεκριμένου

συστήματος. Αυτή η οργανωμένη κίνηση ξεκινά πριν από 30 χρόνια και η

λειτουργία του όλου συστήματος βασίζεται κυρίως στην εκπαίδευση, την

ενημέρωση και τη συμμετοχή του πολίτη και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Αξιοσημείωτο βέβαια είναι το χρηματικό ποσό που διατίθενται κάθε χρόνο

για τη λειτουργία και ανάπτυξη του συστήματος, το οποίο κυμαίνονται

περίπου στο ύψος του προϋπολογισμού της Ελλάδας.

Οι Η.Π.Α. αποτελούν ένα ακόμη παράδειγμα χώρας, η οποία

διαθέτει ένα ιδιαίτερα ανεπτυγμένο σύστημα πολιτικής προστασίας σε

κεντρικό, περιφερειακό, αλλά και τοπικό επίπεδο, το οποίο εφαρμόζεται

κυρίως ενάντια στο σεισμικό κίνδυνο. Μέσω του σωστού σχεδιασμού

έκτακτης ανάγκης επιδιώκουν να κινητοποιούν σε κάθε περίπτωση άμεσα

και αποτελεσματικά όλους τους αρμόδιους φορείς (κυρίως την Τοπική

Αυτοδιοίκηση και ομάδες εθελοντών), που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση

φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών.

Η Γαλλία διαθέτει επίσης ένα προηγμένο μηχανισμό για την

αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, στον οποίο έχει

δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στο επιχειρησιακό μέρος και ιδίως σε ειδικά

οργανωμένες ομάδες διάσωσης με στρατιωτική δομή και άριστη

εκπαίδευση. Οι εν λόγω ομάδες έχουν συμμετάσχει ενεργά και

αποτελεσματικά σε όλες τις μεγάλες φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές

που έχουν συμβεί σε όλο τον κόσμο την τελευταία δεκαετία.

Η Ιταλία αποτελεί ακόμη ένα παράδειγμα χώρας, η οποία εδώ και

15 χρόνια έχει ξεκινήσει ένα ειδικό πρόγραμμα για την αντιμετώπιση

έκτακτων αναγκών και για το σκοπό αυτό μάλιστα διαθέτει και αρμόδιο

Υφυπουργό. Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στον επιτελικό σχεδιασμό, στο

ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς επίσης και στην χαρτογράφηση

των ιδιαιτεροτήτων κάθε περιοχής της χώρας σε σχέση με την

επικινδυνότητά τους.

Από τα παραπάνω, τα οποία αναφέρθηκαν περιληπτικά μέχρι

στιγμής και αφορούν τόσο τη διεθνή όσο και την Ελληνική εμπειρία,

σημειώνεται η σημαντικότητα του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο

σχεδιασμό και την επιχειρησιακή οργάνωση για την αντιμετώπιση των

φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών. Σε κάθε περίπτωση σημειώνεται

ότι ένα επιτυχημένο τέτοιο σύστημα εξαρτάται άμεσα από τον

αναβαθμισμένο ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Στη διεθνή βιβλιογραφία μπορεί να βρει οργανο-διαγράμματα

(εικόνα 2) επιχειρησιακής οργάνωσης σχετικά με κάποια καταστροφή,

φυσική ή τεχνολογική. Τα διαγράμματα αυτά είτε έχουν γενική ισχύ και

εφαρμογή για κάθε αναμενόμενο κίνδυνο, είτε είναι περισσότερο

εξειδικευμένα για συγκεκριμένες καταστροφές (σεισμοί, πλημμύρες, κλπ.).

Άλλες φορές περιλαμβάνουν το σύνολο των ενεργειών, αρχίζοντας

από το στάδιο της πρόληψης - πρόγνωσης και καταλήγοντας στο σχέδιο

επέμβασης και αποκατάστασης, ενώ άλλες συγκεκριμενοποιούνται σε

κάποιον τομέα του γενικότερου σχεδίου (π.χ. παροχή ιατρικής βοήθειας,

προσπάθεια μεταστέγασης, κλπ.).

Πρέπει στο σημείο αυτό να αναφερθούν ορισμένες ιδιαιτερότητες

που αφορούν στις Τεχνολογικές Καταστροφές και οι οποίες εντοπίζονται

στα παρακάτω:

• Το θέμα της επιχειρησιακής σχεδίασης, οργάνωσης και

ετοιμότητας αποτελεί ένα νέο θέμα σε διεθνές επίπεδο που

βρίσκεται ακόμα σε στάδιο εξέλιξης, με τη χρήση των σύγχρονων

μέσων τεχνολογίας.

• Οι αντιδράσεις στις περισσότερες των περιπτώσεων βασίζονται σε

επίπεδο καταστολής και όχι επίπεδο πρόληψης και σχεδιασμού.

• Εμφανίζεται μία σαφής πρωτοπορία σε εξελιγμένες βιομηχανικές

χώρες στον τομέα αυτό.

• Στην Ελλάδα υπάρχει μία σαφής καθυστέρηση στο παραπάνω

ζήτημα.

1.3 Σχέδια Επιχειρησιακής Ετοιμότητας

Tα σχέδια επιχειρησιακής ετοιμότητας έχουν καθαρά προληπτικό

χαρακτήρα και χαρακτήρα προετοιμασίας-ετοιμότητας για ένα

αναμενόμενο φυσικό κίνδυνο με άμεσο στόχο την ελαχιστοποίηση των

επιπτώσεων από μια φυσική ή τεχνολογική καταστροφή.

Παρακάτω αναφέρονται ορισμένες εξειδικευμένες μελέτες οι οποίες

βρίσκουν εφαρμογή σε περίπτωση σεισμικού κινδύνου :

Μελέτη εκπόνησης ειδικών χαρτών όπου θα σημειώνονται στοιχεία

χρήσεων γης, κατοικίας, πράσινου, βιομηχανικών περιοχών, είδος και

ποιότητα κατασκευής κτιρίων, δημόσια κτίρια και άλλες κατασκευές

υψίστης σημασίας, συγκοινωνιακά δίκτυα, δίκτυα παροχής ύδατος,

ρεύματος, τηλεφώνου, κλπ.

Εκπόνηση εξειδικευμένης μελέτης και εκτέλεση των απαιτούμενων

εργασιών για συντήρηση και ενίσχυση παλαιών ή επισφαλών κτιρίων, ιδίως

των δημοσίων (π.χ. σχολεία, Υπηρεσίες, κλπ.) αλλά και αυτών που

βρίσκονται σε πολυσύχναστους εμπορικούς δρόμους ή πυκνοκατοικημένες

περιοχές. Οι εργασίες αυτές μπορεί να αφορούν είτε στην ενίσχυση των

θεμελίων των κτιρίων είτε στην απομάκρυνση επικίνδυνων αντικειμένων,

π.χ. ετοιμόρροποι σοβάδες, μάρμαρα, ή άλλα υλικά της πρόσοψης, που

μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμούς ή και θανάτους κατά τη διάρκεια

σεισμικής δραστηριότητας. Επίσης πρέπει να πραγματοποιηθεί προληπτικός

έλεγχος σε όλα τα δημόσια κτίρια (Υπουργεία -Νοσοκομεία - Οργανισμούς

- Δημοτικά κτίρια - Υπηρεσίες - Σχολεία) ή στα κτίρια στα οποία

συσσωρεύεται πολύς κόσμος (Εμπορικά καταστήματα - Ιδιωτικές

Επιχειρήσεις - Κινηματογράφοι - Θέατρα, ... κλπ.), ώστε να διαπιστωθεί αν

πληρούν όλους τους κανόνες ασφάλειας για άμεση, γρήγορη και ασφαλή

εκκένωση (Έξοδοι κινδύνου, Θύρες ασφαλείας και με σωστή φορά

ανοίγματος των θυρών, κλπ..) σε περίπτωση κινδύνου, όπως σεισμούς,

πυρκαγιές κλπ.

Εκπόνηση ειδικής μελέτης για την καταγραφή και τον καθορισμό

των οδικών αρτηριών που θα χρησιμοποιηθούν αφ' ενός μεν για την

απομάκρυνση του πληθυσμού, αφ' ετέρου δε για τη μετακίνηση και

μεταφορά των ειδικών ομάδων ή οχημάτων επέμβασης και του κατάλληλου

εξοπλισμού και υλικοτεχνικής υποδομής, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης

όπως σεισμική δραστηριότητα, πυρκαγιά κλπ., με τέτοιο τρόπο ώστε και

στις δύο περιπτώσεις να επιτευχθεί ο στόχος για έγκαιρη απομάκρυνση και

έγκαιρη επέμβαση.

Ειδικευμένη μελέτη, σχεδιασμός και εκτέλεση έργων για την εύρεση

και προετοιμασία χώρων που πληρούν τις κατάλληλες προδιαγραφές για

προσωρινή εγκατάσταση του πληθυσμού (είτε γενικά, είτε συγκεκριμένων

ατόμων με ειδικά προβλήματα) σε περίπτωση ενός φυσικού ή τεχνολογικού

κινδύνου. Π.χ. Ανεύρεση και εντοπισμός ανοικτών χώρων (πλατείες,

οικόπεδα κλπ.) όπου είτε θα καταφύγει προσωρινά ο πληθυσμός σε

περίπτωση μειωμένου σεισμικού κινδύνου (π.χ. για 1 ή 2 διανυκτερεύσεις

σε περιπτώσεις που η σεισμική δραστηριότητα δεν προξένησε υλικές

καταστροφές και δεν αναμένεται ισχυρότερο φαινόμενο), είτε θα

παραμείνει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε προσωρινά καταλύματα

(σκηνές, τροχόσπιτα κλπ.) αν ο σεισμός προϋποθέτει και καταστροφές

(σπίτια - δημόσια κτίρια - νοσοκομεία - σχολεία που έχουν χαρακτηρισθεί

ως ακατοίκητα). Ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή των χώρων που θα

στεγασθούν προσωρινά σχολεία και δημόσιες υπηρεσίες αλλά και

εναλλακτικές λύσεις για τη μεταφορά νοσοκομείων και σταθμών πρώτης

βοήθειας ή ειδικών ομάδων πληθυσμού ατόμων με ειδικές ανάγκες

(ψυχιατρεία κλπ.). Στην περίπτωση αυτή βέβαια οι χώροι αυτοί πρέπει να

έχει προβλεφθεί να διαθέτουν και μία στοιχειώδη υποδομή, όπως π.χ.

ύδρευση, αποχέτευση κλπ., για την κάλυψη των βασικών αναγκών των

ομάδων του πληθυσμού που έχουν πληγεί.

Ανεύρεση και εντοπισμός των κατάλληλων κτιρίων ή άλλων

κατασκευών που πληρούν κάποιες προϋποθέσεις ώστε να είναι ικανά να

φιλοξενήσουν συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, όπως ασθενείς, άτομα με

ειδικές ανάγκες κλπ., σε περιπτώσεις καύσωνα ή πλημμύρες. Με άλλα

λόγια δηλαδή πρέπει να βρεθούν δημόσια κτίρια ή χώροι (π.χ. Γυμναστήρια

κλπ.) αλλά και ιδιωτικά κτίρια (π.χ. ξενοδοχεία, ξενώνες κλπ.) τα οποία θα

μπορούν να στεγάσουν για μικρό και μεγάλο χρονικό διάστημα άστεγους

από καταστροφές λόγω πλημμύρας αλλά και θα διαθέτουν τον απαραίτητο

εξοπλισμό (κλιματισμός, κλπ.) για να φιλοξενήσουν για κάποια περίοδο

άτομα με ειδικές ανάγκες σε περίπτωση καύσωνα ή έντονης ατμοσφαιρικής

ρύπανσης (Ε. Λέκκας 2002).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΑΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

2.1 Πολεοδομικός Σχεδιασμός

Η ιστορία, η ανάπτυξη αλλά και η ύπαρξη των ελληνικών πόλεων

από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα συνδέεται άμεσα με το φαινόμενο

σεισμός. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και κυρίως μετά τους

σεισμούς στις Αλκυονίδες νήσους (Φεβρουάριος - Μάρτιος 1981), άρχισε

να γίνεται αισθητή η αναγκαιότητα του αντισεισμικού πολεοδομικού

σχεδιασμού αν και μια αντισεισμική πόλη κοστίζει γενικά πολύ

περισσότερο από μια "μη αντισεισμική" ενώ το από την αντισεισμική

θωράκιση σπάνια αποσβένεται.

Η θεώρηση αυτή περιορίζεται μόνο στις σχέσεις λογιστικού κόστους

- ωφέλειας ενώ δε λαμβάνει υπόψη το κοινωνικό κόστος και την ωφέλεια

αφού σύμφωνα με αυτήν θεωρείται ότι η απόσβεση είναι δυνατό να γίνει

μόνο στην περίπτωση που εκδηλωθεί πράγματι σεισμός.

Η ορθολογική οργάνωση όλων των χρήσεων γης, ο διαχωρισμός των

μη συμβιβαζομένων μεταξύ τους, ο καθορισμός ειδικών ζωνών και

διατάξεων για τις επικίνδυνες χρήσεις και πολλές άλλες παράμετροι

αποτελούν μέρος του ορθού πολεοδομικού σχεδιασμού. Ο σχεδιασμός θα

πρέπει να διακρίνεται από τάσεις αποκέντρωσης και από ιεραρχημένες

επιμέρους ενότητες με σχετική αυτάρκεια λειτουργίας σε κανονικές και

έκτακτες συνθήκες. Τα παραπάνω συνδυάζονται και υποβοηθούνται από

ένα συντονισμένο δίκτυο μεταφορών. Ειδικότερα, όσον αφορά το οδικό

δίκτυο, η διάρθρωση και τα γεωμετρικά του χαρακτηριστικά δεν πρέπει σε

καμία περίπτωση να περιορίζονται στις ελάχιστες υπό κανονικές συνθήκες

προδιαγραφές ή τους καθημερινούς φόρτους αλλά να ανταποκρίνονται στις

έκτακτες συνθήκες που πιθανό να λάβουν χώρα στο μέλλον.

Είναι γνωστό και απόλυτα κατανοητό ότι όσο ένας οικισμός-πόλη

αυξάνεται πληθυσμιακά και γεωγραφικά και μεταπηδά από μια κατηγορία

σε άλλη, τόσο το ποσοστό συμμετοχής των κοινόχρηστων και κοινωφελών

χώρων θα πρέπει να αυξάνεται σε βάρος του ποσοστού των ιδιωτικών

οικοδομήσιμων επιφανειών. Αυτό δυστυχώς για τις ελληνικές πόλεις ισχύει

μόνο για ορισμένες δημόσιες και λίγες κοινωφελείς κτιριακές

εγκαταστάσεις ενώ αντίθετα δεν ισχύει για τους ελεύθερους χώρους και

τους χώρους πράσινου. Για τους χώρους αυτούς, όσο μεγαλώνει η πόλη,

μεγαλώνει και το έλλειμμά τους και κορυφώνεται στα μεγάλα αστικά

κέντρα.

Όμως και οι πόλεις με μικρότερα πληθυσμιακά και γεωγραφικά

μεγέθη παρουσιάζουν αντίστοιχο πρόβλημα. Στην Καλαμάτα για

παράδειγμα, η επιφάνεια της πόλης που χρησιμοποιείται για κατοικία

αποτελεί το 57% της συνολικής ενώ θα έπρεπε να περιορίζεται στο 35%

ώστε να υπάρχει η δυνατότητα παροχής κοινωνικού εξοπλισμού. Στο

Λεκανοπέδιο της Αθήνας, κατά τα τελευταία 20 χρόνια και μέχρι σήμερα,

το κοινόχρηστο πράσινο κατ' άτομο δεν ξεπερνά τα 3 τετραγωνικά μέτρα.

Οι συνεχείς επεκτάσεις όχι μόνο δε μειώνουν το έλλειμμα πράσινου αλλά,

ακόμα και σε τοπική κλίμακα, δεν καλύπτουν τις ανάγκες. Το αποτέλεσμα

είναι ότι οι περισσότερες ελληνικές πόλεις μπαίνουν στον αγώνα για την

αντισεισμική θωράκιση με την κύρια αυτή αναπηρία.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι η συμμετοχή των

κοινόχρηστων επιφανειών δεν εξαρτάται τόσο από την έκταση των λοιπών

επιφανειών όσο από το βαθμό φόρτισης των τελευταίων. Βασικός

παράγοντας λοιπόν είναι η πυκνότητα και ο συντελεστής δόμησης όπως

αυτά προκύπτουν από τα πληθυσμιακά μεγέθη σύμφωνα με τα οποία

εκτιμώνται οι ανάγκες.

Αν σε ένα οικοδομικό τετράγωνο επιφάνειας 10 στρεμμάτων το

οποίο "φορτίζεται" αρχικά με 800 κατοίκους (συντελεστής δόμησης 2.4

περίπου), εφαρμοστεί η πολύ οικονομική προδιαγραφή των 12

τετραγωνικών μέτρων πράσινου ανά κάτοικο, απαιτείται άλλο ένα

οικοδομικό τετράγωνο (10 στρέμματα) το οποίο θα πρέπει να παραμείνει

ακάλυπτο για να καλυφθούν οι ανάγκες σε πράσινο και των 800 κατοίκων.

Φυσικά ανάλογες είναι και οι ανάγκες για σχολεία, περίθαλψη, κλπ. οι

οποίες και πάλι εξαρτώνται από τον πληθυσμό. Αν όμως στο οικοδομικό

τετράγωνο αναφοράς είχε εφαρμοστεί συντελεστής δόμησης 0.8, οπότε ο

πληθυσμός του τετραγώνου δε θα ξεπερνούσε τους 270 κατοίκους περίπου,

τότε οι ανάγκες σε πράσινο θα καλύπτονταν με 3 μόνο στρέμματα. Γίνεται

λοιπόν σαφές ότι αν οι ελεύθεροι χώροι και οι κοινωνικές εγκαταστάσεις

είναι ανεπαρκείς δεν υπάρχει δυνατότητα να αυξηθούν, μόνη διέξοδος είναι

η μείωση του συντελεστή δόμησης γεγονός το οποίο, εφόσον μειώνει την

πληθυσμιακή φόρτιση των κτιρίων, βελτιώνει τις δυνατότατα εκκένωσή

τους (Ε. Λέκκας 2000).

2.1.1. Πληθυσμιακή πυκνότητα

Κάποια σημαντικά στοιχεία απαραίτητα σε ένα σχέδιο

επιχειρησιακής οργάνωσης μιας πόλης για την αντιμετώπιση ενός φυσικού

καταστροφικού φαινομένου, όπως είναι ο σεισμός, είναι ορισμένα βασικά

στατιστικά στοιχεία που αφορούν τόσο στο μέγεθος του πληθυσμού που θα

ληφθεί υπ' όψη στο σχεδιασμό όσο και στην πυκνότητα και την κατανομή

του χωρικά και χρονικά.

Άλλωστε, τα σχέδια επιχειρησιακής ετοιμότητας βασίζονται στο

διαχωρισμό της πόλης σε τομείς για κάθε ένα από τους οποίους, εκτός από

ένα πλήθος άλλων παραμέτρων απαιτείται και η γνώση του αριθμού των

κατοίκων που φιλοξενεί ή εξυπηρετεί.

Το θέμα αυτό είναι πάρα πολύ ευρύ και πολύπλοκο διότι για το

σωστό σχεδιασμό απαιτείται ανά πάσα χρονική στιγμή και σε κάθε

συγκεκριμένο χώρο να είναι γνωστός όχι μόνο ο αριθμός των κατοίκων που

διαμένουν εκεί, αλλά και ο αριθμός των κατοίκων που κινούνται

(εισέρχονται, εξέρχονται, είναι περαστικοί ή παραμένουν για συγκεκριμένο

χρονικό διάστημα) για διάφορους λόγους (βιομηχανική ή εμπορική

δραστηριότητα, εκπαίδευση, πολιτιστικές εκδηλώσεις κλπ.).

Με άλλα λόγια δηλαδή η διαδικασία αυτή έχει να κάνει με τις

κρίσιμες λειτουργίες της πόλης και το πως αυτές μεταβάλλονται χρονικά

και χωρικά, έτσι ώστε στο σχέδιο επιχειρησιακής οργάνωσης να

προβλέπονται πολλοί εναλλακτικοί τρόποι και "σενάρια" για οποιαδήποτε

ώρα και εποχή "χτυπήσει" ο εγκέλαδος. Είναι λοιπόν φανερό ότι άλλες

απαιτήσεις έχει ο σχεδιασμός μεταξύ της καλοκαιρινής περιόδου και της

χειμερινής, μεταξύ των ωρών που αναπτύσσεται η κύρια βιομηχανική –

εμπορική δραστηριότητα της πόλης και των ωρών κοινής ησυχίας, μεταξύ

των συνοικιών και του κέντρου κλπ.

Η γνώση των παραπάνω στοιχείων όμως απαιτεί μακρόχρονες

μετρήσεις με ειδικό εξοπλισμό και πολύπλευρη επεξεργασία των στοιχείων

με στόχο την όσο το δυνατό μεγαλύτερη προσέγγιση της πυκνότητας του

πληθυσμού αλλά και της κυκλοφορίας των οχημάτων σε διάφορες χρονικές

περιόδους και σε όλες τις κρίσιμες, από άποψη δραστηριοτήτων, περιοχές

του Δήμου, γεγονός που από μόνο του μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο

χωριστής μελέτης και έρευνας.

Συνήθως για τις ανάγκες συγκεκριμένων ερευνητικών

προγραμμάτων και μέσα στα χρονικά πλαίσια εκπόνησης που τίθενται,

χρησιμοποιείται ένας πολύ απλούστερος τρόπος υπολογισμού των

παραπάνω παραμέτρων, ο οποίος βέβαια βασίζεται σε κάποιες παραδοχές.

Παρόλα αυτά όμως και για μικρά συνήθως πολεοδομικά συγκροτήματα

παρέχει ένα σημαντικό βαθμό αξιοπιστίας ώστε να καλύπτεται με ασφάλεια

κάθε δυνατή περίπτωση του σχεδίου επιχειρησιακής ετοιμότητας.

Αρχικά πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο πληθυσμός μιας πόλης είναι

ένα δυναμικά μεταβαλλόμενο μέγεθος με το χρόνο και ως εκ' τούτου ο

πληθυσμός σχεδιασμού (ο πληθυσμός δηλαδή στον οποίο θα βασισθεί το

σχέδιο επιχειρησιακής ετοιμότητας) είναι συνάρτηση του χρόνου για τον

οποίο μια μελέτη θα καλύπτει τις ανάγκες του Δήμου. Με άλλα λόγια

δηλαδή άλλος είναι ο πληθυσμός σχεδιασμού με βάση τις υφιστάμενες

ανάγκες (2008) και άλλος με βάση τις ανάγκες του 2020, του 2030 κλπ.

Έτσι λοιπόν και με δεδομένο ότι ένας σχεδιασμός πρέπει να

καλύπτει τουλάχιστον μια δεκαετία, υφίσταται η ανάγκη να προβλεφθεί ο

πληθυσμός για την συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Στον υπολογισμό αυτό

υπεισέρχονται αρκετές παράμετροι που είναι δύσκολο να προσεγγισθούν

ιδίως αν ληφθούν υπόψη (εκτός από τον ρυθμό αύξησης του μόνιμου

πληθυσμού) τόσο ο βιομηχανικός – βιοτεχνικός – εμπορικός χαρακτήρας

της πόλης και ο ρυθμός με τον οποίο προβλέπεται να αυξηθεί, όσο και το

γενικότερο πρόβλημα του ρυθμού αύξησης των λαθρομεταναστών που είτε

μόνιμα είτε κατά περιόδους μένουν και εργάζονται, συμμετέχοντας στην

πληθυσμιακή σύνθεση της πόλης.

2.1.2. Ελεύθεροι χώροι

Το πρώτο βήμα του επιχειρησιακού σχεδιασμού είναι να βρεθούν οι

ελεύθεροι χώροι της περιοχής ενδιαφέροντος. Αυτοί αποτελούν το πρώτο

στάδιο ενός σχεδίου, αφού σε αυτούς καταφεύγουν οι κάτοικοι μιας

περιοχής σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Οι ελεύθεροι χώροι αποτελούν τις ιδανικές τοποθεσίες, στις οποίες

αρχικά πρέπει κανείς να κατευθυνθεί σε περίπτωση σεισμικού κινδύνου,

ώστε να αποφευχθούν οι επιπρόσθετες απώλειες.

Οι οδοί διαφυγής προς αυτές ,σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα

διαχείρισης σεισμικού κινδύνου, πρέπει να έχουν μελετηθεί και επιλεγεί

βάσει ορισμένων παραμέτρων ώστε να είναι κατάλληλες. Οι χώροι εντός

του αστικού ιστού πρέπει να προσεγγίζονται με τα πόδια (μέγιστη

απόσταση 300-350μ) μέσω εναλλακτικών πεζοδρομικών διαδρομών

εκκένωσης που αποτελούν το πεζοδρομιακό δίκτυο εκκένωσης. Η χρήση

αυτοκινήτου γι' αυτό το σκοπό πρέπει να αποθαρρυνθεί, και επειδή θα είναι

αδύνατη n στάθμευση σε αυτούς τους χώρους, αλλά και για να είναι δυνατή

n προσέγγιση τους από τα συνεργεία έκτακτης ανάγκης. Οι παραπάνω

απαιτήσεις υπαγορεύουν σύνδεση των υπό επιλογή χώρων με το

πεζοδρομικό δίκτυο εκκένωσης , αλλά και με οδούς που επιτρέπουν την

πρόσβαση οχημάτων των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης .

Εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι ενός τέτοιου σχεδιασμού είναι η

ενημέρωση των πολιτών, σε αυτό το σημείο υπογραμμίζεται η σημασία του

βαθμού συνεισφοράς σε τοπικό επίπεδο. Σαφώς η πολιτική ανάληψη των

ευθυνών του σχεδιασμού, αλλά και της δράσης κατά την αντιμετώπιση

πρέπει να είναι κεντρική, όμως η πετυχημένη υλοποίηση αυτών των

προγραμμάτων αφορά περισσότερο στην δράση της Τοπικής

Αυτοδιοίκησης. Ιδιαίτερα σε χώρες οι οποίες παρουσιάζουν έντονη

σεισμικότητα, εκτός από την ύπαρξη ειδικών συνεργείων, ομάδων

εθελοντών και φυσικά ολοκληρωμένων συστημάτων πληροφοριών που

μπορούν να καθορίζουν την επικινδυνότητα των περιοχών και να

αναδεικνύουν τους χώρους διαφυγής και τις οδούς διαφυγής, όχι μόνο για

τους κατοίκους ,αλλά και για τις ομάδες διάσωσης, ιδιαίτερα σημαντική

είναι η συμμετοχή και γνώση των πολιτών για αυτά τα προγράμματα, ώστε

να μπορέσει η τοπική κοινωνία σε έκτακτη ανάγκη να λειτουργήσει ως

σύνολο. Αν σημειωθεί η παράμετρος του χρόνου, τότε διαφαίνεται ακόμη

περισσότερο η σημαντικότητα της ενιαίας και συντονισμένης δράσης.

Εκτός από τα παραπάνω στον επιχειρησιακό σχεδιασμό

λαμβάνονται υπόψη και οι χώροι καταφυγής. Πρόκειται για χώρους που

ήδη διαθέτουν ή είναι δυνατόν στο άμεσο μέλλον να αποκτήσουν τις

παρακάτω υποδομές και εξοπλισμό. Σημειώνεται ότι οι παράμετροι

επιλογής των χώρων αυτών ισχύουν για κάθε είδους έκτακτης ανάγκης

προκαλούμενης από ακραία καιρικά φαινόμενα ή φυσικές καταστροφές (Ε.

Λέκκας 2002).

Σε μια πρώτη προσέγγιση μπορούμε να πούμε ότι σαν τέτοιοι χώροι

μπορούν να χρησιμοποιηθούν:

Πάρκα, πλατείες, χώροι πράσινου και άλλοι κοινόχρηστοι χώροι.

Γήπεδα, στάδια, γυμναστήρια, παιδικές χαρές και άλλοι χώροι

αθλητικών εγκαταστάσεων.

Ανοικτά θέατρα και ανοικτοί χώροι πολιτιστικών εκδηλώσεων και

ψυχαγωγίας.

Ελεύθερα οικόπεδα, μεγάλες αυλές, χώροι στάθμευσης και ανοικτοί

χώροι που χρησιμοποιούνται για άλλες χρήσεις.

Προαύλια και άλλοι ελεύθεροι χώροι Διοικητικών Οργάνων και

Υπηρεσιών.

Προαύλια και ελεύθεροι χώροι Νοσοκομείων, Κέντρων Υγείας,

Ιδρυμάτων πρόνοιας κλπ.

Προαύλια σχολείων ή άλλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Προαύλια εκκλησιών, μοναστηριών ή ανοικτοί χώροι θρησκευτικών

ιδρυμάτων.

Δασική ή αγροτική γη.

Πιο συγκεκριμένα κάθε τέτοιος χώρος, σε μια εξειδικευμένη μελέτη

ελέγχεται για το αν πληροί τα παρακάτω κριτήρια του πίνακα 1.

Ηλεκτροφωτισμό από το δίκτυο της πόλης και για την περίπτωση

βλάβης μετα-καταστροφικά, εφοδιασμό με γεννήτρια ή φορητές λάμπες

θύελλας.

Υδροδότηση με προκαταστροφική εγκατάσταση 1 κρουνού /50 άτομα.

Η απαιτούμενη ποσότητα νερού είναι 3 λίτρο / άτομο ημερησίως. Μετα-

καταστροφικά, σε περίπτωση που κοπεί n παροχή, πρέπει να είναι

δυνατή n μεταφορά νερού με υδροφόρα οχήματα ή n διανομή

εμφιαλωμένου.

Χώρους υγιεινής και σύνδεση με το αποχετευτικό δίκτυο της πόλης.

Απαιτείται 1 χώρος WC / 40 άτομα.

Μικρή αποθήκη για στέγαση υλικών.

Κάδους αποκομιδής απορριμμάτων.

Σηματοδότηση των ίδιων των χώρων αλλά και των διαδρομών

εκκένωσης που τους προσεγγίζουν.

Πρόσθετους χώρους για στάθμευση στην περίπτωση των περιαστικών

χώρων. Πρέπει να βρίσκονται είτε γύρω από, είτε μέσα στους χώρους;

καταφυγής. Θα είναι αναγκαίοι σε περίπτωση βροχής

Πίνακας 1. Κριτήρια επιλογής καταλληλότητας χώρων καταφυγής.

Εκτός από τα παραπάνω, στους χώρους καταφυγής είναι πιθανό να

δημιουργηθεί ανάγκη παροχής πληροφοριών, διανομής τροφίμων και νερού

ή ειδών πρώτης ανάγκης, παροχής ιατρικής και ψυχολογικής υποστήριξης,

φύλαξης προστατευόμενων αντικειμένων κ.λπ., ιδιαίτερα εάν οι χώροι

προορίζονται για παραμονή των σεισμοπλήκτων για περισσότερο από 24

ώρες.

Ως περαιτέρω κριτήρια ελέγχου επάρκειας των χώρων καταφυγής,

περιγράφονται παρακάτω, σύμφωνα με τον ΟΑΣΠ, η δυναμικότητα των

διαθέσιμων χώρων, καθώς επίσης και η εκτίμηση αυτής.

Η δυναμικότητα των διαθέσιμων χώρων εντός του αστικού ιστού

υπολογίζεται με βάση την αναλογία των 2 τ.μ / άτομο και την έκταση των

χώρων που επιλέγονται σαν χώροι καταφυγής για κάθε πολεοδομική

ενότητα Σχετικά με την έκταση των χώρων που επιλέγονται πρέπει να

γίνονται αυτοψίες και να εντοπίζονται οι "ενεργές" επιφάνειες, να

εξαιρούνται δηλαδή επιφάνειες σιντριβανιών ή άλλου εξοπλισμού και

αυτές που δεν τηρούν τις απαιτούμενες αποστάσεις ασφαλείας (πχ 5 μέτρα

τουλάχιστον από όψεις κτιρίων, μαντρότοιχους και κιγκλιδώματα, αποστά-

σεις ασφαλείας από γραμμές ηλεκτρικής ενέργειας και στύλους ΚΟΚ), ή

που θα χρειαστούν για στάθμευση οχημάτων έκτατης ανάγκης

Η απαιτούμενη δυναμικότητα σε χώρους εντός του αστικού ιστού (ή

του Σχεδίου Πόλης) υπολογίζεται με βάση τη μέγιστη πληθυσμιακή

πυκνότητα της περιοχής κατοικίας από την οποία εξάγεται ο συνολικός

μέγιστος πληθυσμός της ενότητας. Προσοχή χρειάζεται στην oριoθέτnσn

των ενοτήτων. Δεν πρέπει να ακολουθήσει κλασικά πολεοδομικά κριτήρια.

Μια πολεοδομική ενότητα δεν πρέπει να διασχίζεται από φυσικά η τεχνητά

εμπόδια έστω και έκτακτου χαρακτήρα, όπως έναν διπλής κατεύθυνσης

άξονα κυκλοφορίας των συνεργείων έκτακτης ανάγκης. Εάν n διαθέσιμη

δυναμικότητα σε ελεύθερους χώρους εντός των πολεοδομικών ενοτήτων

υπολείπεται της απαιτούμενης (αφού ληφθεί υπόψη και το επόμενο

κριτήριο της μέγιστης αποδεκτής απόστασης), τότε θα πρέπει να υπάρξει

συμπληρωματική πρόβλεψη για στάθμευση στις νησίδες των δρόμων,

καθώς και για δίκτυο εκκένωσης; με αυτοκίνητα μερικές ώρες αργότερα

μέσω πολλών εναλλακτικών οδικών διεξόδων προς τους περιαστικούς

χώρους καταφυγής. Το δίκτυο αυτό πρέπει να είναι σαφώς διακριτό από το

δίκτυο κυκλοφορίας των οχημάτων έκτακτης επέμβασης.

Η διαθέσιμη δυναμικότητα των περιαστικών χώρων με τις

αναγκαίες υποδομές υπολογίζεται με βάση τις θέσεις στάθμευσης των

αυτοκινήτων, είτε εντός των χώρων είτε παράπλευρα.

Η εκτίμηση της διαθέσιμης δυναμικότητας των περιαστικών χώρων

(βάση τις θέσεις στάθμευσης των αυτοκινήτων) θα δώσει τη δυνατότατα

στους αρμοδίους της επιχείρησης εκκένωσης να κατευθύνουν τον

πληθυσμό που εγκαταλείπει την πόλη είτε στην περιαστική πόλη, είτε προς

την εξατομικευμένη λύση των παραθεριστικών κατοικιών που στην

περίπτωση των μεγάλων συγκροτημάτων αποτελούν βασική εναλλακτική

δυνατότητα (ΟΑΣΠ 2001).

2.1.3 Εκκένωση πόλεων

Είναι γενικά διαπιστωμένο ότι μετά την εκδήλωση ενός σεισμού οι

κάτοικοι πανικόβλητοι εγκαταλείπουν τους χώρους διαμονής και αναζητούν

προστασία σε ανοικτούς ελεύθερους χώρους, είτε αυτοί βρίσκονται μέσα

στο πολεοδομικό συγκρότημα είτε στην ύπαιθρο. Ένα σχέδιο

επιχειρησιακής οργάνωσης ενάντια στο σεισμικό κίνδυνο είναι άμεσα

συνυφασμένο με τον τρόπο που οι κάτοικοι μιας πόλης θα εκκενώσουν τα

κτίρια αυτής και θα οδηγηθούν στους ελεύθερους χώρους.

Όταν η εκκένωση γίνεται με βάση κάποιο προηγούμενο σχεδιασμό,

τότε αποτελεί έναν από τους καλύτερους τρόπους διασφάλισης της

ανθρώπινης ζωής, και μπορεί να χωριστεί σε έξι βασικές χρονικές

συνιστώσες:

Ο χρόνος απόφασης παρέρχεται μεταξύ της αναγνώρισης της

απειλής και της απόφασης εκκένωσης από την αρμόδια αρχή.

Ο χρόνος γνωστοποίησης είναι απαραίτητος για την πληροφόρηση

και την παροχή των κατάλληλων οδηγιών στους πολίτες που

πρόκειται να μετακινηθούν.

Ο κόσμος χρειάζεται κάποιο χρόνο προετοιμασίας πριν αρχίσει να

μετακινείται εκκενώνοντας την περιοχή.

Ο χρόνος απόκρισης είναι ο χρόνος που μεσολαβεί από την

αναχώρηση μέχρι την άφιξη στην προκαθορισμένη περιοχή

ασφαλείας έξω από την επικίνδυνη ζώνη.

Ο χρόνος απόκρισης απαιτείται για την επιβεβαίωση της ασφάλειας

των προσφύγων.

Η επιστροφή θα πρέπει να οργανωθεί όταν λήξει η περίοδος

έκτακτης ανάγκης.

Διακρίνονται οι ακόλουθοι τύποι εκκένωσης:

Προληπτική εκκένωση, βραχυπρόθεσμη εκκένωση πριν από το

γεγονός.

Προστατευτική εκκένωση, μακροπρόθεσμη εκκένωση πριν από το

γεγονός.

Σωστική εκκένωση, βραχυπρόθεσμη εκκένωση μετά το γεγονός,

Εκκένωση ανακατασκευής, μακροπρόθεσμη εκκένωση μετά το

γεγονός.

Γενικά, η εκκένωση που επιβάλλεται βίαια στον κόσμο είναι

αναποτελεσματική, ενώ για την εκούσια εκκένωση χρειάζεται η παροχή

κινήτρων. Τα σχέδια μιας ενδεχόμενης εκκένωσης πρέπει να έχουν γίνει και

να έχουν δημοσιευτεί πολύ πριν από το γεγονός έτσι ώστε να παρέχεται

στους πολίτες η δυνατότητα ενημέρωσης και προετοιμασίας. Στην

πραγματικότητα, ομάδες μετακινούμενων ατόμων που εκκενώνουν μια

περιοχή, στην πορεία χωρίζονται σε άλλες μικρότερες, ενώ παρατηρούνται

επίσης απόπειρες επιστροφής από μεμονωμένα άτομα. Η πολιτεία θα πρέπει

να παρέχει στους πολίτες την εξασφάλιση των περιουσιακών τους

στοιχείων κατά τη διάρκεια της απουσίας τους, αφού όλοι ανησυχούν για

τις κατοικία τους και τα περιουσιακά στοιχεία που εγκαταλείπουν.

Πολλοί και σημαντικοί παράγοντες διαφοροποιούν τις συνθήκες

εκκένωσης στις αναπτυσσόμενες χώρες από τις αντίστοιχες στις

βιομηχανικές ανεπτυγμένες. Στις πρώτες η εκκένωση έχει πολύ μεγαλύτερες

επιπτώσεις στην τοπική οικονομία, ενώ η συγκοινωνία γίνεται με αργούς

ρυθμούς αφού οι οδικές αρτηρίες κατακλύζονται από αργοκίνητα οχήματα

παλαιάς τεχνολογίας. Οι φτωχοί και τις περισσότερες φορές αναλφάβητοι

κάτοικοι των αγροτικών περιοχών μπορεί να αποδειχτούν ιδιαίτερα

απρόθυμοι να εγκαταλείψουν τις μικρές ιδιοκτησίες τους. Έτσι μπορεί να

υπάρξουν περιπτώσεις όπου η εκκένωση δεν είναι εφικτή ή τουλάχιστον δεν

είναι επιτυχής. Είναι εμφανές ότι οι πρώτοι που προτίθενται να

εγκαταλείψουν μια περιοχή όταν δοθεί εντολή εκκένωσης είναι οι

επισκέπτες ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι θα προτιμούσαν, εάν ήταν δυνατόν, να

έμεναν. Κατά την έκρηξη των ηφαιστείων Paricutin στο Μεξικό, οι πρώτοι

που μετακινήθηκαν ήταν οι πλούσιοι και με μεγαλύτερη μόρφωση κάτοικοι

των γύρω χωριών εφόσον φιλοδοξούσαν ότι θα τους παρέχονταν καλύτερες

δυνατότητες. Οι πιο ηλικιωμένοι και φτωχότεροι πολίτες φοβηθήκαν την

περιπέτεια, που φαινόταν ότι συνόδευε την αποχώρησή τους. Σε μερικές

περιπτώσεις, σύσσωμος ο πληθυσμός έχει μετακινηθεί από μια επικίνδυνη

περιοχή, όπως για παράδειγμα στα ηφαιστειακά νησιά Tonga και Vanua

Αtu έχοντας όμως την ακράτητη επιθυμία να επιστρέψουν το συντομότερο

δυνατό.

Σε κάθε περίπτωση, όταν η περίοδος εκκένωσης είναι μεγαλύτερη

από μερικές μέρες, τότε οι εντολές καταπατώνται από την επιθυμία των

ανθρώπων να επιστρέψουν στα σπίτια και τις ιδιοκτησίες τους ακόμα και αν

αυτές είναι ολοκληρωτικά κατεστραμμένες. Οι ιδιοκτήτες φοβούνται τυχόν

απώλεια των τίτλων ιδιοκτησιών τους ύστερα από μακρόχρονη απουσία,

ενώ ζουν με το φόβο των λεηλασιών. Τέλος, θα πρέπει να υπογραμμιστεί

ότι αν στο σχέδιο εκκένωσης μιας περιοχής περιλαμβάνεται και η εκκένωση

νοσοκομείων αυτό μπορεί να επιφέρει σοβαρά προβλήματα υγείας στους

ασθενείς από την απότομη διακοπή θεραπειών και ιατρικής φροντίδας (Ε.

Λέκκας 2002).

2.2 Πολιτική Προστασίας

Όπως αναγράφεται στον Νόμο 3013/2002 Περί αναβάθμισης πολιτικής

προστασίας:

«Η πολιτική προστασία της Χώρας αποβλέπει στην προστασία της

ζωής, υγείας και περιουσίας των πολιτών από φυσικές, τεχνολογικές και

λοιπές καταστροφές που προκαλούν καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης.

Στο πλαίσιο του ίδιου σκοπού περιλαμβάνεται η μέριμνα για τα

υλικά και πολιτιστικά αγαθά, τις πλουτοπαραγωγικές πηγές και τις

υποδομές της χώρας με στόχο την ελαχιστοποίηση των συνεπειών των

καταστροφών.»

Η επίτευξη του σκοπού της πολιτικής προστασίας περιλαμβάνει δράσεις

που αφορούν στην :

Πρόληψη

Αντιμετώπιση

Αποκατάσταση των καταστροφών

Είναι φανερό ότι οι δράσεις πολιτικής προστασίας αφορούν σχεδόν

το σύνολο του δημόσιου τομέα και των εποπτευόμενων φορέων. Ο

συντονισμός των δράσεων έχει ανατεθεί στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής

Προστασίας. Επιπλέον, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας

αποτελεί το σύνδεσμο της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους

Διεθνείς Οργανισμούς σε θέματα πολιτικής προστασίας.

Ένα Τοπικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας μπορεί να οριστεί ως

σχέδιο που συντάσσεται από τις τοπικές αρχές παρέχοντας ένα σύνολο

δεδομένων (κύρια χαρακτηριστικά της περιοχής, κίνδυνοι, ανθρώπινο

δυναμικό και μέσα, κλπ) και διαδικασιών (σύστημα ελέγχου διοίκησης,

σύστημα συναγερμού, μοντέλο παρέμβασης) που σχετίζονται με την όλη

οργανωτική διάρθρωση της πολιτικής προστασίας, σκοπεύοντας στην

άριστη ανταπόκριση σε ένα δεδομένο γεγονός και στις συνέπειές του. 1

Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, ένα Σχέδιο Πολιτικής

Προστασίας πρωτίστως στοχεύει στην καθιέρωση μιας αποτελεσματικής

ανταπόκρισης σε έκτακτες ανάγκες προτού παρουσιαστούν καταστροφές.

Μια αποτελεσματική προσέγγιση της Πολιτικής Προστασίας μπορεί να

χαρακτηριστεί από τρία στοιχεία:

Ακριβής ανάλυση προ του γεγονότος και ανάλυση των πιθανών

φαινομένων και ολέθριων επιδράσεων (πρόγνωση),

Μέτρα αποκατάστασης και μείωσης που θα ληφθούν σχετικά με τα

διάφορα σενάρια κινδύνων εν καιρώ ηρεμίας (πρόληψης),

Υγιή μοντέλα παρεμβάσεων που προσδιορίζουν με σαφήνεια

δράσεις, ευθύνες, αρμοδιότητες και λειτουργίες (οργάνωση). Τόσο η

αξιοπιστία όσο και η επιτυχία των μηχανισμών τοπικού σχεδιασμού

εξαρτώνται από τους τρεις αυτούς παράγοντες.

Οι κύριοι στόχοι ενός Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας είναι:

Προστασία των ανθρώπινων ζωών, της υγείας και του

περιβάλλοντος ως συνόλου

Εξασφάλιση της συνέχισης παροχής υπηρεσιών στο κοινό και

λειτουργίας των κυριότερων εγκαταστάσεων και δημόσιων χώρων,

Εξασφάλιση συνέχισης επαγγελματικής δραστηριότητας,

Προστασία των ιστορικών και περιβαλλοντικών κληρονομιών.

1 Πηγή Ορισμού: Γλωσσάριο Siproci για πολίτες της ΕΕ

Το τοπικό σχέδιο είναι γενικά ένα στοιχείο ενός ευρύτερου και

πολύπλοκου εθνικού διοικητικού συστήματος. Είναι στην ουσία ένας

πρακτικός μηχανισμός εντολών-ελέγχου που αποσκοπεί στην επίλυση

προβλημάτων σε τοπικό επίπεδο και με τους τοπικά διαθέσιμους/ εύλογους

πόρους.

Το Σχέδιο δίνει μια πλήρη ανάλυση των κύριων υπαρχόντων πόρων

και κινδύνων μιας συγκεκριμένης περιοχής και την απαραίτητη διαδικασία

σχεδιασμού για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική ανταπόκριση και

διαχείριση των έκτακτων αναγκών. Μεταξύ των κύριων περιεχομένων

περιλαμβάνονται:

Μια πλήρης περιγραφή της περιοχής (πόροι, απειλές, κίνδυνοι)

Δημογραφική ανάλυση

Χαρτογράφηση γενικών κινδύνων

Διαθέσιμοι πόροι

Διάταξη δομής και οργάνωσης έκτακτων αναγκών (μηχανισμός)

Σύστημα συναγερμού

Μοντέλο παρέμβασης

2.2.1 Κοινωνική Ετοιμότητα

Η κοινωνική ετοιμότητα και ο σχεδιασμός αποκατάστασης

αποτελούν παράγοντες κλειδιά για τη μετρίαση των επιπτώσεων από

ένα σεισμό. Τα προγράμματα αντιμετώπισης πρέπει να προϋπάρχουν

του γεγονότος και αυτό γιατί κατά την εκδήλωση κάποιου

καταστροφικού γεγονότος δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για την

οργάνωση τέτοιων προγραμμάτων. Οι αιρετές τοπικές αρχές καθώς

και οι διάφοροι ιθύνοντες για τη λήψη αποφάσεων δεν μπορούν

συνήθως να κατευθύνουν προγράμματα ασφάλειας εάν δεν υπάρξει

εξωτερική προτροπή. Η προτροπή αυτή και η ανάγκη υιοθέτησης και

εκτέλεσης κάποιου σχεδίου αντιμετώπισης διευθύνεται από την

πληγείσα περιοχή. Για παράδειγμα, οι σεισμοί στα τέλη της δεκαετίας του

1930 και του 1940 κατά μήκος της ρηξιγενούς ζώνης της βόρειας

Ανατολίας είχαν σαν αποτέλεσμα την υιοθέτηση από την Τουρκική

κυβέρνηση νομοθεσίας που προέβλεπε μέτρα έκτακτης ανάγκης και

παροχής βοήθειας, αποκατάστασης και προσωρινής στέγασης. Στην

Καλιφόρνια, από την άλλη πλευρά, ο σχεδιασμός για την αντιμετώπιση των

σεισμικών γεγονότων απέκτησε εξέχουσα σημασία κατά τη διάρκεια της

δεκαετίας του 1980 λόγω των απαισιόδοξων προβλέψεων για σεισμικότητα

μεγάλης ακτίνας και έντασης στη ρηξιγενή ζώνη του Αγίου Ανδρέα.

Ο σχεδιασμός κοινωνικής ετοιμότητας επιτυγχάνεται καλύτερα μέσα

από ης τοπικές αρχές στα πλαίσια ενός τοπικού η εθνικού σχεδίου. Το 1985

το νομοθετικό σώμα της Καλιφόρνια υιοθέτησε ένα λεπτομερές πρόγραμμα

με τίτλο ¨ Ή Καλιφόρνια σε Κίνδυνο¨, σύμφωνα με το περιεχόμενο του

οποίου επιχειρείται σημαντική μείωση των καταστροφικών αποτελεσμάτων

των σεισμών μέχρι το έτος 2000. Τα διάφορα τμήματα του προγράμματος

έχουν ανατεθεί σης τοπικές αιρετές αρχές, στους πολιτικούς και τους

τοπικούς συμβούλους καθώς και σε άλλες διοικητικές αρχές. Ο βασικός

στόχος είναι ο σχεδιασμός αντίστασης για τη μετρίαση των καταστροφικών

αποτελεσμάτων ενός σεισμού.

Η απόκριση στις περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης είναι πολύ

περισσότερο αποτελεσματική όταν υπάρχει πλήρης καθορισμός των

στόχων, ακριβής ανάθεση αρμοδιοτήτων και υπευθυνοτήτων και ακριβής

καθορισμός των λειτουργικών δραστηριοτήτων των διαφόρων

συμμετεχόντων στο πρόγραμμα αποκατάστασης, Τις στιγμές που

ακολουθούν μια καταστροφή, η κοινωνική συμπεριφορά χαρακτηρίζεται

από ορθολογισμό και αλτρουισμό. Οι ομάδες διάσωσης που οργανώθηκαν

από ιδιώτες στην περίπτωση του καταστροφικού σεισμού στο Μεξικό το

1985, αποτελούν ένα πολύ καλό παράδειγμα κοινωνικής αντίδρασης.

Οπωσδήποτε όμως, αυτές οι ενέργειες, δεν μπορούν να αντικαταστήσουν

την οργανωμένη και προσχεδιασμένη βοήθεια που πρέπει να παρασχεθεί

από τους ειδικούς.

Για παράδειγμα κατά το σεισμό της Αρμενίας το 1988, μετά την

εκδήλωση της καταστροφής, πολυάριθμοι κάτοικοι απέτυχαν στην

προσπάθεια ανάπτυξης και χειρισμού των διαφόρων σωστικών

μηχανημάτων με αποτέλεσμα να παρακολουθούν τα αποτελέσματα της

καταστροφής σαν απλοί πολίτες, προσπαθώντας να ανακαλύψουν τους

επιζώντες κάτω από τα ερείπια σκάβοντας με τα χέρια. Οι υπηρεσίες

έκτακτης ανάγκης, ιατρικές και πυροσβεστικές, αποδείχτηκαν θλιβερά

ανεπαρκείς ενώ πολλοί από τους τραυματίες πέθαναν λόγω έλλειψης

κλινών στα νοσοκομεία και ανεπάρκειας στην παροχή ιατρικής βοήθειας

2.2.2 Διαχείριση Καταστάσεων έκτακτης Ανάγκης

Η πρώτιστη ανάγκη για την καλή διαχείριση των καταστάσεων

έκτακτης ανάγκης είναι η σωστή πληροφόρηση ενώ η ροή των

πληροφοριών και τα στοιχεία πρέπει να ερμηνευτούν αμέσως μετά την

καταστροφή. Η ουσία της καταστροφής είναι ότι αλλοιώνει δραστικά τα

φυσικά και τεχνολογικά θεμέλια των κοινωνικών κανονισμών. Έτσι οι

υπηρεσίες συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων θα πρέπει να

αναβαθμιστούν, καθώς επίσης και ο ρόλος τους σε τέτοιες περιπτώσεις.

Είναι θεμελιώδους σημασίας ο συντονισμός της συλλογής πληροφοριών και

η διάχυση τους στους οργανισμούς που τις χρειάζονται καθώς και η

επιβεβαίωση της σωστής ερμηνείας τους.

Η συλλογή πληροφοριών μπορεί να έχει διάφορες μορφές για μια

δεδομένη περιοχή πριν από τη δράση ενός καταστροφικού φαινομένου.

Εμπεριέχει χαρτογράφηση και μικροζωνοποίηση, δηλαδή με άλλα λόγια την

εκτίμηση του κινδύνου στο χώρο.

Στοιχεία επίσης πρέπει να συλλεχθούν σχετικά με τη συχνότητα και

το μέγεθος των φυσικών. Η τρωτότητα των περιοχών θα πρέπει να αναλυθεί

αρχίζοντας με τη συλλογή στοιχείων σχετικά με τον πληθυσμό, τα κτίρια

και τις κατασκευές που είναι εκτεθειμένες στον κίνδυνο καθώς και

στοιχείων σχετικά με τη φύση και το είδος παρελθόντων φαινομένων και

καταστροφών (με τις αντίστοιχες αποκρίσεις). Εξοπλισμός, όργανα και

προμήθειες πρέπει να συγκεντρωθούν και να επισκευαστούν αν αυτό είναι

απαραίτητο. Τέλος, πρέπει να καταρτιστούν σχέδια έκτακτης ανάγκης, ενώ

τα άτομα που θα εμπλακούν σε αυτά θα πρέπει να εκπαιδευτούν ξανά και

ξανά στις ανάλογες ειδικότητες.

Η συλλογή πληροφοριών δεν πρέπει βέβαια να σταματήσει με την

έναρξη της δραστηριότητας του φυσικού φαινομένου, αλλά θα αλλάξει ο

χαρακτήρας των πληροφοριών που χρειάζονται καθώς και ο τρόπος

συλλογής τους. Ο αντικειμενικός σκοπός είναι η ανάπτυξη ενός συστήματος

καταγραφής των καταστροφών, η εκτίμηση των αναγκών και ο καθορισμός

των σχέσεων μεταξύ τους. Για παράδειγμα μετά από ένα σεισμό, οι

καταστροφές στις κατασκευές θα πρέπει να καταγραφούν με σκοπό τη

διαπίστωση του αριθμού των κτιρίων που είναι πλέον ακατοίκητα όπως

επίσης απαραίτητη είναι και η κατασκευή πρόχειρων καταυλισμών για την

στέγαση των προσφύγων.

Γενικότερα η συλλογή πληροφοριών μετά από ένα καταστροφικό

γεγονός περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

Την έκταση των επιπτώσεων που καθορίζεται με βάση τον αριθμό

των θανάτων, των τραυματισμών, των αστέγων καθώς και των

καταστροφών στις οικίες, στις κατασκευές και στις δημόσιες

υπηρεσίες.

Το μέγεθος της πληγείσας περιοχής και την προσπελασιμότητά της.

Τη διευθέτηση των διαφόρων αναγκών που προέκυψαν, όπως οι

ταφές, η ιατρική φροντίδα, η υγιεινή, οι χειρουργικές επεμβάσεις, η

επόπτευση ασθενειών, τα καταφύγια, η θέρμανση, η παροχή ύδατος

και η συμπληρωματική σίτιση.

Την εκτίμηση των προσπαθειών αποκατάστασης έτσι ώστε να

υπολογιστεί ο βαθμός στον οποίο πιθανό να πρέπει να

συμπληρωθούν.

Τη συλλογή όλων των σχετικών πληροφοριών, οι οποίες θα

μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε αντίστοιχη περίπτωση στο μέλλον.

Οι συντονιστές των σχεδίων άμεσης βοήθειας θα πρέπει να

ενημερώνουν το κοινό μέσα από ένα δίκτυο πληροφοριών σχετικά με τις

καταστροφές, τα θύματα, κλπ. εκπαιδεύοντάς το ταυτόχρονα στην

αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Πρέπει όμως να είναι και δεκτικοί στις

παρατηρήσεις και στις απόψεις της κοινής γνώμης, η έκφραση της οποίας

μπορεί να γίνεται μέσα από ομάδες συμβούλων της πολιτείας που θα

αποτελούνται από απλούς πολίτες (Ε. Λέκκας 2002).

2.2.3 Αρμόδιοι φορείς

Οι σεισμοί που έπληξαν τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας,

τη Θεσσαλονίκη το 1978 και την Αθήνα το 1981, ανέδειξαν το μέγεθος του

σεισμικού προβλήματος στη χώρα μας και κατέστησαν πρόδηλη την

αναγκαιότητα χάραξης μιας εθνικής αντισεισμικής πολιτικής.

Η αντιμετώπιση του σεισμικού κινδύνου αποτελεί ένα εξαιρετικά

σύνθετο ζήτημα που προϋποθέτει και απαιτεί το συνδυασμό γνώσεων και

τη συνεργασία επιστημόνων και ειδικών στους τομείς της σεισμολογίας,

γεωλογίας, κατασκευών, πολεοδομίας, ψυχολογίας, διαχείρισης

καταστροφών κ.ά..

Η αξιοποίηση των γνώσεων και ο συντονισμός του επιστημονικού

δυναμικού για το σχεδιασμό και την εφαρμογή μιας αποτελεσματικής

αντισεισμικής πολιτικής μπορούσε να γίνει μόνο από ένα φορέα που θα είχε

τη σχετική αρμοδιότητα.

Στην κατεύθυνση αυτή, η ίδρυση του Οργανισμού Αντισεισμικού

Σχεδιασμού και Προστασίας το 1983, ως αυτόνομου φορέα υπό την

εποπτεία του Υπουργείου Δημοσίων Έργων αποτέλεσε το καθοριστικό

βήμα για την αντιμετώπιση του σεισμικού κινδύνου στη χώρα μας.

2.2.3.1 Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας

(Ο.Α.Σ.Π.)

Ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας

(Ο.Α.Σ.Π.) αποτελεί τον συντονιστικό φορέα της αντισεισμικής πολιτικής

στη χώρα και ιδρύθηκε με τον νόμο 1349 (ΦΕΚ 52, τ.Α, 25-4-1983).

Σύμφωνα με το Άρθρο 2 του νόμου :

1. Σκοπός του ΟΑΣΠ είναι η επεξεργασία και ο σχεδιασμός της

αντισεισμικής πολιτικής της χώρας, στα πλαίσια των κυβερνητικών

κατευθύνσεων, καθώς και ο συντονισμός των ενεργειών δημόσιου

και ιδιωτικού δυναμικού για την εφαρμογή της πολιτικής αυτής.

2. Για την πραγμάτωση του σκοπού αυτού ο ΟΑΣΠ συντάσσει τα

απαιτούμενα προγράμματα, κατευθύνει και συντονίζει το έργο της

αντισεισμικής άμυνας της χώρας κατά την προσεισμική και

σεισμική περίοδο, καθώς και το έργο ανασυγκρότησης κατά τη

μετασεισμική περίοδο. Για το σκοπό αυτό ο ΟΑΣΠ συνεργάζεται

στο εσωτερικό και στο εξωτερικό με το σχετικό ερευνητικό

δυναμικό (κέντρα ερευνών, Πανεπιστήμια, επιστημονικούς και

κοινωνικούς φορείς, ειδικούς επιστήμονες, κ.λ.π.) και με φορείς του

δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, που έχουν δραστηριότητα σε σχετικά

θέματα.

Στο Άρθρο 11 καθορίζονται θέματα Οργάνωσης και Προσωπικού,

περιλαμβανομένων των σχέσεων του ΟΑΣΠ με την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Σε κάθε κεντρική υπηρεσία Υπουργείου ή αποκεντρωμένη δημόσια

υπηρεσία ή οργανισμό ή δημόσια επιχείρηση ή επιχείρηση κοινής ωφέλειας

μπορεί να ιδρυθεί μετά από πρόταση του ΟΑΣΠ, ιδιαίτερη οργανική

μονάδα αντισεισμικής προστασίας που λειτουργεί σε μόνιμη βάση σε

Γραφείο ή Τμήμα ή Διεύθυνση κατά περίπτωση και έχει την αρμοδιότητα

για την υλοποίηση της αντισεισμικής πολιτικής στους τομείς

δραστηριότητας της αντίστοιχης υπηρεσίας ή του οργανισμού.

Μέσα στα πλαίσια αυτής της νομοθετικής πρόβλεψης οι

Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις ιδρύουν και λειτουργούν Τομείς

Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (Τ.Α.Σ.Π.). Ακόμη, με

Προεδρικό Διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών

Εσωτερικών και Δημοσίων Έργων, μπορεί μετά από κάθε πρόταση του

αντίστοιχου Δημοτικού Συμβουλίου, να ιδρυθεί σε Οργανισμούς Τοπικής

Αυτοδιοίκησης πρωτευουσών νομών και σε μεγάλους δήμους ιδιαίτερη

οργανική μονάδα με αντικείμενο την αντισεισμική προστασία σύμφωνα με

τα σχετικά προγράμματα ή σχέδια. Με το Διάταγμα αυτό καθορίζεται κατά

συγκεκριμένο ΟΤΑ το είδος της οργανικής μονάδας, η στελέχωση και

οργάνωσή της και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια.

Μέσα στα πλαίσια αυτής της νομοθετικής πρόβλεψης ορισμένοι

Δήμοι της χώρας έχουν ιδρύσει και λειτουργούν Γραφεία Αντισεισμικού

Σχεδιασμού και Προστασίας. Η υπ. αριθ. 466/99 Νομική Γνωμάτευση του

Νομικού Συμβουλίου του Κράτους Τμήμα Δ’, Συνεδρίαση της 1-12-1999,

που έγινε δεκτή από τον τότε Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, ξεκαθάρισε την

κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής

Προστασίας και άλλων υπηρεσιών, όπως ο Ο.Α.Σ.Π. κλπ. Η εν λόγω

γνωμάτευση καταλήγει ότι η ΓΓΠΠ ως προκείμενο όργανο συνεργάζεται με

τους διάφορους φορείς μεταξύ των οποίων και ο ΟΑΣΠ, μετά τη διεξαγωγή

από αυτούς ερευνών, αξιοποιεί τα πορίσματα και τις πολιτικές των φορέων

αυτών «και τα ενσωματώνει στη γενικότερη στρατηγική της πολιτικής

προστασίας» και περαιτέρω αναθέτει στους φορείς αυτούς επιμέρους

θέματα και συντονίζει τη δράση τους κατά τη διάρκεια της αντιμετώπισης

του φαινομένου».

Ο Ο.Α.Σ.Π με σχετικό έγγραφό του προς τη Διεύθυνση Εποπτείας

Νομικών Προσώπων του ΥΠΕΧΩΔΕ/ ΓΓΔΕ έθεσε το 1999 το παραπάνω

ερώτημα ζητώντας αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων και ευθυνών των σε ότι

αφορά στην εμπλοκή του στη διαχείριση των έκτακτων αναγκών που

προκύπτουν από σεισμό. Ενόψει των ανωτέρω η απάντηση στο γενικά

τιθέμενο ερώτημα, κατά την ομόφωνη άποψη του Τμήματος, είναι ότι η

διαχείριση των έκτακτων γεγονότων που προκύπτουν από τους σεισμούς,

ανήκει στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας.

Διεθνώς γίνεται προσπάθεια μείωσης του σεισμικού κινδύνου με

άξονες δράσης που κινούνται σε τρείς κύριες κατευθύνσεις:

δόμηση αντισεισμικών κατασκευών,

επεξεργασία και εφαρμογή σχεδίων αντισεισμικής προστασίας, και

ενημέρωση και εκπαίδευση του πληθυσμού.

Στην Ελλάδα η προσπάθεια μείωσης του σεισμικού κινδύνου

βασίζεται επίσης σ’ αυτούς τους τρείς άξονες δράσης. Ειδικότερα, η

δόμηση αντισεισμικών κατασκευών βασίζεται στον Αντισεισμικό

Κανονισμό, ο οποίος είναι τεχνικός νόμος του κράτους (ΦΕΚ 2184/Β/20-

12-99 όπως τροποποιήθηκε στο ΦΕΚ 1154/Β/12-8-03) και αποτελεί έναν

από τους θεμελιώδεις θεσμούς για την αντισεισμική άμυνα της χώρας. Ο

στόχος κάθε Αντισεισμικού Κανονισμού είναι να προσφέρει

συστηματοποιημένες τεχνικές διατάξεις για τη δόμηση αντισεισμικών

τεχνικών κατασκευών.

Εικόνα 3 . Οι τρεις σεισμικές ζώνες σύμφωνα με τον ισχύοντα Αντισεισμικό Κανονισμό

(ΝΕΑΚ 2004). Πηγή της τροποποιημένης εικόνας : www.oasp.gr

2.2.3.2 Δημοτική Αρχή - Τμήμα Πολιτικής Σχεδίασης Έκτακτης Ανάγκης

Σε προσεισμικό επίπεδο (πρόληψη) η Δημοτική Αρχή πρέπει με

κάθε της ενέργεια να μελετήσει και να επιδιώξει τις απαραίτητες

διαδικασίες ώστε να εξασφαλίσει τα παρακάτω:

Καλή οργάνωση και ρύθμιση της ζωής της πόλης.

Καλή ρύθμιση της κυκλοφορίας, με έμφαση στις κεντρικές και

περιμετρικές αρτηρίες.

Ισόρροπη δημιουργία ελεύθερων χώρων.

Επί πλέον μείωση του συντελεστή δόμησης και των κινδύνων

που απορρέουν από τα υψηλά κτίρια στους αναγκαστικά

στενούς υφιστάμενους δρόμους.

Οργάνωση της δομής του Δήμου που να αποβλέπει στην

ισότιμη εξυπηρέτηση όλων των πολιτών πριν από τον σεισμό,

αλλά ταυτόχρονα να έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί μετά

από ένα καταστροφικό γεγονός χωρίς να διακοπεί η

κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη του Δήμου.

Εικόνα 4. Οργανωτική Δομή Δημοτικής Αρχής για την Αντιμετώπιση Φυσικών Κινδύνων

Πηγή της εικόνας : Ε. Λέκκας (2002), Βασικές Αρχές του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού.

Η συμμετοχή του Δήμου στη μετασεισμική απόκριση προϋποθέτει

τον προσεισμικό σχεδιασμό σε επίπεδο Δήμου για την αντιμετώπιση

έκτακτης ανάγκης λόγω σεισμού, καθώς και τη σχετική οργάνωση και

εκπαίδευση των υπηρεσιών του Δήμου που θα αναλάβουν το έργο αυτό. Ο

Δήμος διαθέτει βάσει του οργανισμού του οργανική μονάδα που έχει ως

αντικείμενο την πολιτική προστασία και συγκεκριμένα το Τμήμα Πολιτικής

Σχεδίασης Έκτακτης Ανάγκης (ΠΣΕΑ) που διέπεται σε ότι αφορά τη

λειτουργία και τις αρμοδιότητές του από τις κείμενες κάθε φορά ειδικές

διατάξεις. Ειδικότερα, έργο του Γραφείου ΠΣΕΑ είναι η εισήγηση για τις

ενδεδειγμένες μεθόδους χειρισμού των θεμάτων και μέτρων της πολιτικής

σχεδίασης έκτακτης ανάγκης και ο συντονισμός και η κατεύθυνση των

ενεργειών όλων γενικά των δυνάμεων μέσα στο Δήμο για την επίτευξη των

σκοπών της πολιτικής σχεδίασης έκτακτης ανάγκης με την άμεση

παρέμβαση για την προστασία του πληθυσμού από φυσικά γεγονότα

(θεομηνίες, σεισμούς, πλημμύρες κλπ.), τεχνολογικά ατυχήματα κλπ. Την

προστασία του φυσικού περιβάλλοντος από πυρκαγιές κλπ. και πάντα σε

συνεργασία με το Γραφείο ΠΣΕΑ της Νομαρχίας.

Αναλυτικότερα στις αρμοδιότητες πρέπει να συμπεριλαμβάνονται:

Η σύνταξη και επικαιρoπoίηση τού σχεδίου έκτακτης ανάγκης του

Δήμου για αντιμετώπιση καταστροφών, μέσα στα πλαίσια των

κατευθύνσεων που δίνονται από το Σχέδιο 'Έκτακτης Ανάγκης για

το Νομό και σε πλήρη συμβατότητα με το Νομαρχιακό Σχέδιο

'Έκτακτης Ανάγκης.

Η ενεργοποίηση των υπηρεσιών του Δήμου για την εξειδίκευση του

Σχεδίου έκτακτης Ανάγκης στο πεδίο αρμοδιότητας τους.

Η λήψη μέτρων ετοιμότητας στο Δήμο.

Η συλλογή και διαχείριση δεδομένων και πληροφοριών

υποστηρικτικών προς το σχέδιο.

Η οργάνωση και υποστήριξη σχετικού Γεωγραφικού Συστήματος

Πληροφοριών.

Η συνεργασία με τις αντίστοιχες υπηρεσίες της κεντρικής διοίκησης

και της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης σε πρoκαταστρoφική και

μετακαταστρoφική περίοδο, για την προώθηση των θεμάτων που

αφορούν στην προστασία από καταστροφές και για το συντονισμό

των ενεργειών τους στην αντιμετώπιση καταστροφών.

Η μέριμνα για την εκπαίδευση των εμπλεκομένων στην

αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης στελεχών του δήμου σε σχετικά

ζητήματα, καθώς και για την πληροφόρηση δημοτών και φορέων για

θέματα προστασίας από καταστροφές (σεισμούς, πλημμύρες,

πυρκαγιές κλπ.).

Η συγκρότηση ομάδων εθελοντών που θα συνεισφέρουν στην

αντιμετώπιση καταστροφής.

Η συνεργασία με άλλους Δήμους για την προώθηση των θεμάτων

που αφορούν την προστασία από καταστροφές και ανάπτυξη

διαδικασιών αλληλοβοήθειας σε περίπτωση καταστροφής.

Η συνεργασία του Δήμου με διεθνείς οργανισμούς και πόλεις του

εξωτερικού, για ανταλλαγή γνώσης και εμπειρίας σε θέματα

αντιμετώπισης καταστροφών.

Η προκήρυξη και συντονισμός προγραμμάτων εφαρμοσμένης

έρευνας που εξυπηρετούν το σκοπό της προστασίας από

καταστροφές.

Όπως είναι φανερό το αντικείμενο του Γραφείου ΠΣΕΑ του Δήμου

άπτεται του αντικειμένου όλων των υπηρεσιών του Δήμου που καλούνται

να εντάξουν μέτρα προστασίας από καταστροφές στο έργο που παράγουν

κατά την κανονική περίοδο, καθώς και να εξειδικεύσουν το σχέδιο

έκτακτης ανάγκης του Δήμου στο πεδίο των αρμοδιοτήτων τους. Για το

λόγο αυτό και λόγω του επιτελικού χαρακτήρα του έργου του, το Γραφείο

ΠΣΕΑ του Δήμου σωστά υπάγεται στη Γραμματεία Δημάρχου και μάλιστα

προτείνεται να υπαχθεί απευθείας σε Αντιδήμαρχο αρμόδιο για τον τομέα

της προστασίας από καταστροφές (Ε. Λέκκας 2002).

2.2.3.3 Σχέδιο Ξενοκράτης

Το σχέδιο «Ξενοκράτης» ορίζει ρητά ότι η χαρτογράφηση κινδύνων

είναι υποχρέωση των Περιφερειών και των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων.

Η υλοποίηση αυτής της διάταξης δεν έχει ακόμη προχωρήσει πέραν του

εθνικού επιπέδου που έχει ξεκινήσει η ΓΓΠΠ με την δημοσιοποίηση

χαρτών επικινδυνότητας για τις δασικές πυρκαγιές και τους σεισμούς. Η

εξειδίκευση της αποτύπωσης σε επίπεδο Περιφέρειας και κυρίως σε επίπεδο

Νομαρχίας δεν έχει προχωρήσει με κάποιες εξαιρέσεις κυρίως όσον αφορά

τον σεισμικό κίνδυνο. Η ύπαρξη στοιχείων και εκτιμήσεων των όλων των

κινδύνων είναι προφανώς αναγκαία για την αντιμετώπιση των και θα

πρέπει να προχωρήσει σε νομαρχιακό επίπεδο με την εποπτεία της Γενικής

Γραμματείας ΠΠ και εν συνεχεία βάσει αυτού σε επίπεδο ΟΤΑ Α’ βαθμού.

Η

χαρτογράφηση κινδύνων θα πρέπει να περιλαμβάνει ορισμούς, εκτίμηση

της επικινδυνότητας ανά περιοχή, και καταγραφή (αριθμός, θέση, αξία) του

πληθυσμού/υποδομών που κινδυνεύουν. Έτσι παραδείγματος χάρη, για τα

ακραία καιρικά φαινόμενα, η χαρτογράφηση θα περιλαμβάνει τα εξής

θέματα:

Ορισμός φαινομένου (κλίμακα έντασης)

o Ανεμοθύελλες, ανεμοστρόβιλοι

o Χιονοπτώσεις

o Καταιγίδες κλπ

Αποτύπωση των κλιματικών συνθηκών της περιοχής

o Εποχές εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων (ΑΚΦ)

o Προηγούμενες εμφανίσεις (ιστορικά), συχνότητα και ένταση

o Χάρτες επικινδυνότητας περιοχής ανά ΑΚΦ

Κατάλογος κτιρίων/υποδομών εν κινδύνων

o Δημόσια κτίρια και εγκαταστάσεις

o Ιδιωτικά

o Κρίσιμα κτίρια, όπως νοσοκομεία, σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής

ενέργειας, κλπ

o Προστατευόμενες περιοχές

Εκτίμηση του πιθανού κόστους του κινδύνου

o Αποτύπωση προηγουμένων εμφανίσεων του φαινομένου

o Εκτίμηση σε οικονομικά μεγέθη των πιθανών ζημιών της σημερινής

υποδομής

Μια διάσταση που αναδεικνύεται από την ανάλυση του φυσικού

κινδύνου, τόσο από πλημμύρες όσο και από γεωφυσικά φαινόμενα, είναι η

γεωγραφική κλίμακα των περιοχών επικινδυνότητας η οποία δεν συμβαδίζει

σε πολλές περιπτώσεις με τα όρια των δήμων ή ακόμη και της νομαρχίας.

Είναι προφανές ότι η κλίμακα και η έκταση της περιοχής χαρτογράφησης

θα πρέπει να προσδιοριστεί με φυσικά και όχι διοικητικά κριτήρια. Η

σωστή αντιμετώπιση κάποιων φυσικών επιπτώσεων μπορεί να επιβάλλει

την συνεργασία ή και την συνένωση των φορέων πολιτικής προστασίας. Θα

πρέπει λοιπόν να προηγηθεί η εκτίμηση των φυσικών παραμέτρων των

κινδύνων, δηλαδή οι χάρτες επικινδυνότητας, ώστε να ληφθούν υπόψη στην

προσπάθεια πιθανής ομαδοποίησης ή συνεργασίας δήμων προς επίτευξη

ενός πιο αποτελεσματικού μηχανισμού για την προστασία των πολιτών.

Έτσι ενδείκνυται η χαρτογράφηση να ξεκινήσει σε επίπεδο μεγέθους

περιφέρειας και κλίμακα ανάλογα με τα φαινόμενα αυτά καθ’ εαυτά και να

εξειδικευθεί σε λεπτομέρεια ανά ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμίδος.

Με την Υ.Α. 1299/2003 (ΦΕΚ 423 Β΄/10-4-2003) εγκρίθηκε το

Γενικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας με τη συνθηματική λέξη

«ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ» όπως αυτό συμπληρώθηκε με την Υ.Α. 3384/2006

(ΦΕΚ 776/28-6-06) έγκρισης του Ειδικού Σχεδίου για την «Διαχείριση

Ανθρώπινων Απωλειών». Σκοπός του Γενικού Σχεδίου είναι η διαμόρφωση

ενός συστήματος αποτελεσματικής αντιμετώπισης καταστροφικών

φαινομένων για την προστασία της ζωής, της υγείας και της περιουσίας των

πολιτών, καθώς και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Στο Γενικό Σχέδιο:

1. καθορίζονται οι ρόλοι των Υπουργείων, Περιφερειών, Ν.Α., Δήμων

και Κοινοτήτων και της Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας,

προσδιορίζονται οι εμπλεκόμενοι φορείς και υπηρεσίες καθώς και

τα αρμόδια όργανα που θα κληθούν να διευθύνουν και να

συντονίσουν τις υπηρεσιακές δυνάμεις σε όλα τα επίπεδα.

2. προσδιορίζονται τα αναγκαία στοιχεία για την εκτίμηση και

κατάταξη των διαφόρων κινδύνων και τον εντοπισμό των

επαπειλούμενων περιοχών ώστε να καταστρωθούν ειδικά σχέδια

αντιμετώπισης του κάθε κινδύνου.

3. ορίζεται ο τρόπος χάραξης στρατηγικών και τακτικών, οργάνωσης

και εξοπλισμού των υπηρεσιών, κινητοποίησης, διεύθυνσης και

συντονισμού του ανθρωπίνου δυναμικού και μέσων.

4. δίνεται η δυνατότητα διοικητικής μέριμνας για την αντιμετώπιση

των προβλημάτων των επιχειρησιακών δυνάμεων και των

πληγέντων πολιτών

5. παρέχεται η δυνατότητα δημιουργίας συστήματος ροής

πληροφοριών μεταξύ όλων των εμπλεκομένων υπηρεσιών και

παραγόντων στη διαχείριση των κρίσεων.

6. δίνονται οδηγίες για την κατάρτιση των ειδικών σχεδίων δράσης ανά

εμπλεκόμενο φορέα

Ειδικότερα οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης καλούνται να:

1. Μεριμνούν για την εξασφάλιση της αναγκαίας οργάνωσης και

υποδομής των υπηρεσιών τους, προκειμένου να είναι ικανές για

τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων πολιτικής προστασίας και

συντάσσουν προς τούτο σχετικά μνημόνια ενεργειών.

2. Συντονίζουν και επιβλέπουν τα μέτρα για την πρόληψη,

ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών.

3. Διαθέτουν το απαραίτητο δυναμικό και μέσα για την

αντιμετώπιση των καταστροφικών φαινομένων και συντονίζουν

τη δράση αυτών.

4. Συνιστούν συντονιστικό τοπικό όργανο στην έδρα τους.

5. Καθορίζουν χώρους υποδοχής πληγέντων και μεριμνούν για την

ανάπτυξη υποδομών στους χώρους αυτούς ικανών για τη

διαβίωση των εκεί διαμενόντων.

6. Ενεργούν στα πλαίσια της δικαιοδοσίας τους οτιδήποτε

συμβάλλει στο έργο της πολιτικής προστασίας και προκύπτει

από όλο το πλέγμα της αποστολής τους.

Το σχέδιο «Ξενοκράτης» εξειδικεύεται για την αντισεισμική

προστασία στο σχέδιο Ξενοκράτης - Σεισμοί. Αυτό σε κεντρικό επίπεδο

περιλαμβάνει βασικές αρχές και δράσεις που εξειδικεύονται σε επίπεδο

νομαρχίας. Ο Ο.Α.Σ.Π. από χρόνια εφαρμόζει πρόγραμμα συνεχούς

συνεργασίας με τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις για την εκπόνηση

επικαιροποιημένου και ρεαλιστικού τοπικού σχεδίου Ξενοκράτης - Σεισμοί,

παρέχοντας για το σκοπό αυτό τεχνογνωσία και εμπειρία προς τις

Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. Επίσης, ο Ο.Α.Σ.Π συνεργάζεται συνεχώς επί

χρόνια τόσο με τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις όσο και με άλλους ΟΤΑ

σε προγράμματα ενημέρωσης-εκπαίδευσης σε θέματα αντισεισμικής

προστασίας.

Εικόνα 5. Εξειδίκευση του σχεδίου "Ξενοκράτης - Σεισμοί " σε τοπικό ή νομαρχιακό επίπεδο.

Πηγή της εικόνας : : www.oasp.gr.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ (G.I.S) ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΕΙΣΜΙΚΩΝ

ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ.

O όρος Γεωπληροφορική έχει διεθνώς υιοθετηθεί τελευταία για να

εκφράσει μια νέα τάση των επιστημών και της τεχνολογίας που

περιλαμβάνει στοιχεία από τις επιστήμες της Τοπογραφίας, της Γεωδαισίας,

της Φωτογραμμετρίας και των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών. Η

Γεωπληροφορική συνδυάζει στοιχεία χωρικής ανάλυσης με χωρικά

μοντέλα, την ανάπτυξη χωρικών βάσεων δεδομένων, μεθόδους σχεδιασμού

πληροφορικών συστημάτων, μεθόδους αλληλεπίδρασης ανθρώπου-

υπολογιστή καθώς και τεχνολογίες ενσύρματων και ασύρματων δικτύων.

Οι επιστημονικοί κλάδοι της Γεωπληροφορικής έχουν πολλαπλές

πρακτικές εφαρμογές, γεγονός που υποστηρίζεται από τη συνεχώς

αυξανόμενη ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών που επιτρέπουν σε

δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς να αντιμετωπίσουν ζωτικά προβλήματα ή

ανάγκες, όπως την διοίκηση και προστασία του περιβάλλοντος , την

ορθολογιστική χρήση και διαχείριση της Γης, την προστασία,

παρακολούθηση και εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών και τέλος

την χωροταξία, τον αναπτυξιακό σχεδιασμός και προγραμματισμό.

Τα γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών (GIS) αποτελούν μία

εξαιρετική μεθοδολογία για τη διαχείριση πληροφοριών με γεωγραφική

αναφορά μέσω της αξιοποίησης πολλαπλών βάσεων δεδομένων. Είναι

βασικά εργαλεία καταγραφής και ανάλυσης βλαβών από σεισμό ή άλλες

φυσικές καταστροφές στο ανθρωπογενές περιβάλλον. Διαχειρίζονται και

αξιοποιούν δεδομένα από τις Γεωεπιστήμες για την παραγωγή

μεταπληροφορίας, δηλαδή πληροφορίας υψηλότερου επιπέδου. Δίνουν τη

δυνατότητα μελέτης σεναρίων για την επίδραση φυσικών καταστροφών στο

δομημένο και στο φυσικό περιβάλλον. Μια επιτυχής αντισεισμική

οργάνωση και θωράκιση δεν µπορεί να έχει ένα στατικό και διαχρονικό

χαρακτήρα, έτσι τα ΓΣΠ δίνουν την ευελιξία που απαιτείται σε ένα τέτοιο

σχεδιασμό.

Τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (ΓΠΣ) θα πρέπει να

θεωρηθούν κάτι παραπάνω από μέσα κωδικοποίησης, αποθήκευσης και

ανάκτησης σχετικών δεδομένων με τις ιδιότητες της γήινης επιφάνειας. Τα

δεδομένα ενός G.I.S, είτε είναι κωδικοποιημένα στην επιφάνεια ενός

χαρτιού, είτε είναι αόρατα σημεία στην επιφάνεια μιας μαγνητικής ταινίας,

θεωρείται ότι στοιχειοθετούν ένα μοντέλο του αληθινού κόσμου. Επειδή σε

αυτά τα δεδομένα ο χρήστης έχει πρόσβαση, τα μετατρέπει και τα

διαχειρίζεται ταυτόχρονα τα G.I.S. μπορούν να χρησιμεύσουν για τη μελέτη

των πιθανών συνεπειών ενός σχεδιασμού. Για παράδειγμα, στη διαχείριση

του σεισμικού κινδύνου, χρησιμοποιώντας τα G.I.S, είναι δυνατή η

εξερεύνηση μίας σειράς πιθανών σεναρίων και η κατανόηση των

επιπτώσεων πιθανών ενεργειών, πριν αυτές πραγματοποιηθούν. Οι κρίσιμες

αποφάσεις για την επικινδυνότητα και τα μέτρα προστασίας της κάθε

περιοχής, η σύνταξη χαρτών ενημέρωσης πληθυσμού και η ανάδειξη των

χώρων συγκέντρωσης αποτελούν μόνο κάποια από τα κομμάτια ενός

ολοκληρωμένου επιχειρησιακού σχεδίου για την αντιμετώπιση των

συνεπειών ενός σεισμού, που τα ΓΣΠ μπορούν να υλοποιήσουν.

Παρακάτω ακολουθούν τρία παραδείγματα εφαρμογών των GIS

στη διαχείριση σεισμικών καταστροφών στον ελληνικό και διεθνή χώρο.

1) Σύστημα Seisimpact (σύστημα εκτίμησης των σεισμικών

επιπτώσεων στο δομημένο περιβάλλον της Θεσσαλονίκης)

Το σύστημα Seisimpact μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την

καταγραφή και αξιολόγηση των βλαβών κτιρίων από σεισμό, σε διαφόρους

τόπους αποκλειστικά μέσω του διαδικτύου. Οι υπηρεσίες που είναι

υπεύθυνες για παροχή βοήθειας, μπορούν να παρακολουθούν τις επιπτώσεις

ενός σεισμού στο δομημένο περιβάλλον, αλλά και να εκτιμούν την

αναμενόμενη συμπεριφορά των κτιρίων σύμφωνα με διάφορα σενάρια

σεισμών.

Οι στόχοι του Seisimpact:

• Σχεδιασμός ενός εξειδικευμένου γεωπληροφοριακού συστήματος για την

καταγραφή, διαχείριση και ανάλυση βλαβών από σεισμό σε κτίρια.

• Η υπηρεσία του συστήματος να είναι προσβάσιμη από το Internet

(διαδικτυακή εφαρμογή).

• Το σύστημα να είναι δομημένο έτσι, ώστε να μπορεί να καλύψει διάφορα

σεισμικά συμβάντα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

• Το σύστημα να παρέχει πληροφορίες σχετικά με ιστορικά στοιχεία

σεισμών, γεωφυσικά και σεισμολογικά δεδομένα και εκτιμήσεις

επιπτώσεων μέσα από δοκιμές διαφορετικών σεισμικών σεναρίων.

Εικόνα 6. Περιβάλλον εργασίας του Seisimpact. Πηγή της εικόνας : www.seis-impact.gr

Με το σύστημα Seisimpact επιτυγχάνεται η έγκαιρη (σε πραγματικό

χρόνο) ενημέρωση της πολιτείας και των σχετικών υπηρεσιών της για

βλάβες στα κτίρια, για άστεγα νοικοκυριά και για τις ανάγκες των πολιτών

για ιατρική φροντίδα, σίτιση και καταυλισμό. Με τα σενάρια των σεισμών,

εκτιμώνται οι επιπτώσεις τους στα κτίρια και προετοιμάζονται οι υπηρεσίες

για την καλύτερη αντιμετώπιση των πραγματικών σεισμών.

Εικόνα 7. Περιβάλλον εργασίας του προγράμματος Seisimpact Πηγή της εικόνας : www.seis-

impact.gr

Η ανάπτυξη του πληροφοριακού συστήματος Seisimpact

περιλαμβάνει:

1. Μια κατάλληλα σχεδιασμένη βάση δεδομένων κτιρίων και βλαβών.

2. Ένα Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών που περιέχει τα ψηφιακά

χαρτογραφικά υπόβαθρα αλλά και τοπογραφικά, γεωλογικά και

γεωφυσικά δεδομένα για κάθε περιοχή.

3. Ένα πρότυπο σύστημα πρόσβασης στα παραπάνω μέσω Διαδικτύου.

Εικόνα 8. Αξιολόγηση καταλληλότητας χώρων καταυλισμών στο πολεοδομικό συγκρότημα

της Θεσσαλονίκης (Σχέδιο Ξενοκράτης) με τη χρήση εργαλείων του προγράμματος

Seisimpact. Πηγή της εικόνας : www.seis-impact.gr

2) Πρόγραμμα Seismocare (εφαρμογή για την πόλη των Χανίων)

Το πρόγραμμα Seismocare είναι ένα Γεωγραφικό σύστημα

πληροφοριών για την αντισεισμική προστασία των σύγχρονων πόλεων.

Κύριοι στόχοι του προγράμματος είναι :

η ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης μεθοδολογίας και η παραγωγή

ενός λογισμικού για αξιόπιστη εκτίμηση των απωλειών και των

ζημιών λόγω σεισμικής δράσης σε μία σύγχρονη πόλη ή περιοχή.

Η υποστήριξη αποφάσεων:

1. για μέτρα απομείωσης του σεισμικού κινδύνου για μία πόλη (π.χ.

Επιλεκτική αποκατάσταση και ενίσχυση υπαρχόντων κτιρίων,

μνημείων κλπ. )

2. για τις μελλοντικές επεκτάσεις των πόλεων (νέες κατασκευές: που

και πότε ) και,

3. για τον βέλτιστο πολεοδομικό σχεδιασμό λαμβάνοντας υπόψη

κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια.

Η ολοκληρωμένη διαχείριση δεδομένων και μοντέλων σχετικών με

την εκτίμηση της σεισμικής επικινδυνότητας, την μεθοδολογία

υπολογισμού της τρωτότητας και της απομείωσης του σεισμικού

κινδύνου σε διάφορα επίπεδα λεπτομέρειας σύμφωνα με τα

υπάρχοντα δεδομένα και τους οικονομικούς περιορισμούς

στοχεύοντας στην παροχή ενός πρακτικού εργαλείου για τις τοπικές

αρχές και την τοπική αυτοδιοίκηση.

Εικόνα 9. Συνολικά εκτιμώμενη επιφάνεια κατεστραμμένων κτιρίων Πηγή της εικόνας :

web.auth.gr/geoimpact.

3) Το λογισμικό HAZUS (αποκλειστική χρήση εντός της

αμερικανικής επικράτειας)

Το λογισμικό HAZUS προορίζεται για αποκλειστική χρήση εντός

της αμερικανικής επικράτειας. Πρόκειται για αυτόνομο λογισμικό το οποίο

φέρει τον κώδικα με τους μαθηματικούς αλγορίθμους για τους

υπολογισμούς, χρειάζεται όμως ως υπόβαθρο για να λειτουργήσει ένα

λογισμικό Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (Geographical

Information System- GIS). Η χρήση λογισμικού GIS ως υποβάθρου για το

HAZUS εξασφαλίζει, πέραν της εποπτικής εικόνας της περιοχής και της

ευκολίας διαχείρισης των δεδομένων της, την δυνατότητα οπτικοποίησης

των αποτελεσμάτων με την χωρική διασπορά των αναμενόμενων απωλειών.

Το HAZUS αντλεί πληροφορίες για το κτιριακό δυναμικό, τις

τοπικές εδαφικές συνθήκες, κοινωνικοοικονομικά δεδομένα και λοιπά

συναφή στοιχεία της περιοχής μελέτης από το λογισμικό GIS και

ακολούθως εκτελεί υπολογισμούς κατά τους αλγορίθμους που φέρει στον

κώδικά του. Οι χρήστες ανασύρουν τις γεωγραφικές περιοχές μελέτης από

την βάση δεδομένων του προγράμματος (εσωκλείονται πλήρη στοιχεία για

το σύνολο της αμερικανικής επικράτειας) συνέλκοντας έτσι την σχετική

πληροφορία στην οποία είναι εφικτή οιαδήποτε τροποποίηση πλην της

αλλαγής των προκαθορισμένων χωρικών-γεωγραφικών συνόρων. Το

λογισμικό δεν υποστηρίζει ούτε επιτρέπει την εισαγωγή ή την δημιουργία

νέας γεωγραφικής περιοχής. Το γεγονός αυτό περιορίζει ουσιαστικά την

εφαρμογή του HAZUS στις περιοχές εντός συνόρων της αμερικανικής

επικράτειας. Στόχος των σχεδιαστών του προγράμματος ήταν το HAZUS να

καταστεί ένα ορθολογιστικό εργαλείο στην διάθεση των επαγγελματικών

ομάδων που εργάζονται προς την κατεύθυνση άμβλυνσης των επιπτώσεων

του σεισμικού φαινομένου. Τα πορίσματα ενδιαφέρουν άμεσα: ιατρικές

υπηρεσίες, νοσοκομειακές μονάδες, φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης και

διαχείρισης καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης καθώς και σώματα ασφαλείας

(Πυροσβεστική, Αστυνομία) προκειμένου να προετοιμάσουν την άμεση

ανταπόκρισή τους σε περιοχές αυξημένης διακινδύνευσης ή να κατανείμουν

αναλόγως τις δυνάμεις τους σε πιθανές πληγείσες περιοχές στις οποίες

αναμένεται να προκύψει η μεγαλύτερη ανάγκη παροχής βοήθειας ειδικά

κατά το πρώτο εικοσιτετράωρο του επεισοδίου. Τα αποτελέσματα αφορούν

επίσης Μηχανικούς καθότι τέτοιες μελέτες αναδεικνύουν τις περισσότερο

σεισμικά τρωτές περιοχές (ή ομάδες στοιχείων) που χρήζουν άμεσης

αντισεισμικής θωράκισης.

Εικόνα 10. Αποτελέσματα του λογισμικού HAZUS για Πιθανότητες για μέτριες βλάβες των

κτιρίων τύπου C3M H/C ( πρώτο σενάριο) Πηγή της εικόνας : www.hazus.com.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

Στην παρούσα εργασία εξετάζεται η περιοχή του Δήμου Μυτιλήνης

και πιο συγκεκριμένα η πόλη της Μυτιλήνης, που είναι κτισμένη στο

νοτιοανατολικό άκρο του νησιού και αμφιθεατρικά γύρω από το λιμάνι,

πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλης. Η Μυτιλήνη είναι η πρωτεύουσα του

νομού Λέσβου. Ο Δήμος Μυτιλήνης έχει πληθυσμό 36.196 κατοίκους

(Απογραφή 2001) και έκταση 107.460 στρέμματα. Στο Δήμο

περιλαμβάνονται τα ακόλουθα Δημοτικά διαμερίσματα:

1. Το Δ. Δ. Μυτιλήνης

2. Το Δ. Δ. Αγίας Μαρίνας

3. Το Δ. Δ. Αλυφαντών

4. Το Δ. Δ. Αφάλωνος

5. Το Δ. Δ. Λουτρών

6. Το Δ. Δ. Μόριας

7. Το Δ. Δ. Παμφίλων

8. Το Δ. Δ. Παναγιούδας

9. Το Δ. Δ. Ταξιαρχών

Εικόνα 11. Η Μυτιλήνη (Πάνω αριστερά) αποτελεί την πρωτεύουσα της Ν. Λέσβου (κάτω

δεξιά).

Κύριο χαρακτηριστικό της πόλης, είναι η έντονη δόμηση. Αντίθετα,

έντονα διαφοροποιούνται οι κοινότητες της γύρω περιοχής, καθώς

παρουσιάζουν στο μεγαλύτερο μέρος τους δασικές και αγροτικές εκτάσεις.

Η συνολική έκταση της περιοχής μελέτης είναι περίπου 71.200 στρέμματα.

Είναι φανερό ότι ως πρωτεύουσα αποτελεί το κέντρο του νησιού, όχι

γεωγραφικά, αλλά με την έννοια του πόλου έλξης όλων των κατοίκων των

γύρω περιοχών, όμως και των γειτονικών νησιών γιατί συγκεντρώνει

υπηρεσίες του τριτογενούς τομέα, αποτελεί διοικητικό κέντρο και ακόμη

είναι η αφετηρία, αλλά και η περιοχή υποδοχής των χιλιάδων, αφού εκεί

βρίσκεται το λιμάνι και το αεροδρόμιο που τη συνδέει με την ηπειρωτική

Ελλάδα και τα υπόλοιπα νησιά.

Η Μυτιλήνη εκτείνεται στους πρόποδες μιας σειράς λόφων στην

θέση της αρχαίας πόλης με κέντρο την προκυμαία του νησιού και την

παλαιότερη συνοικία Κιόσκι. Το Κιόσκι βρίσκεται σε μικρή απόσταση από

το ενετικό κάστρο, το οποίο είναι σε σχετικά καλή κατάσταση, ενώ στην

περιοχή αυτή βρίσκονται και οι σημαντικότερες υπηρεσίες του νομού, όπως

τα Δικαστήρια, η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου και το Υπουργείο Αιγαίου.

Η Μυτιλήνη παρουσιάζει ιδιόμορφο οδικό δίκτυο με πολλά

προβλήματα, ειδικά στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου, όπου οι δύο

κύριοι οδικοί άξονες εμφανίζουν έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση τις

ώρες αιχμής. Η πόλη χαρακτηρίζεται από τις παλιές συνοικίες με τους

ιδιαίτερα στενούς δρόμους και τα παλαιά χαμηλά κτίρια στο κεντρικό και

βόρειο τμήμα της πόλης και τις νοτιότερες περιοχές που είναι νεότερες και

προσεγγίζουν περισσότερο τον σύγχρονο τρόπο ζωής με τις πολυώροφες

οικοδομές. Πιο συγκεκριμένα στο βόρειο τμήμα της πόλης, όπου και

βρίσκεται το αρχαίο λιμάνι, υπάρχουν ο Συνοικισμός και η Επάνω Σκάλα

(προσφυγικοί οικισμοί), ενώ έξω από την πόλη είναι τα “Ταμπάκικα” με τις

βιομηχανικές μονάδες που έχουν μείνει (Δ.Ε.Η., Ε.Π.Ο.Μ. κ.ά.). Στα νότια

της πόλης απλώνονται η Χρυσομαλλούσα με τις πολυκατοικίες και η

Σουράδα με τα παλιά αρχοντικά. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η τάση

επέκτασης της πόλης είναι προς τα νότια.

Γεωλογική δομή

Η γνώση για τη γεωλογία της Λέσβου στηρίζεται κυρίως στις

εργασίες του Hecht, ο οποίος συνέταξε και το γεωλογικό χάρτη του νησιού

σε κλίμακα 1:50000, και των Κατσικάτσου κ.ά. Σύμφωνα με τους Hecht και

Κατσικάτσο το νησί δομείται από σχηματισμούς, οι οποίοι ανήκουν σε τρεις

ενότητες :

την αυτόχθονη ενότητα των προαλπικών και αλπικών σχηματισμών

την αλλόχθονη ενότητα των αλπικών σχηματισμών

την σειρά των μεταλπικών σχηματισμών

Πιο συγκεκριμένα για την πόλη της Μυτιλήνης, σημαντική έκταση

καταλαμβάνουν οι τεταρτογενείς σχηματισμοί ,κυρίως άργιλοι, άμμοι και

κροκάλες, ιδιαίτερα στην παράκτια ζώνη.

Το μεγαλύτερο μέρος του κέντρου της πόλης της Μυτιλήνης όπως

ήδη αναφέρθηκε είναι κτισμένο κυρίως πάνω σε τεταρτογενή ιζήματα.

Σημαντικό τμήμα της Μυτιλήνης καλύπτεται από ανθρωπογενείς αποθέσεις.

Στις παρυφές της πόλης τόσο στα βόρεια όσο και στα νότια και δυτικά

εμφανίζονται νεογενείς και αλπικοί σχηματισμοί.

Γεωμορφολογικά στοιχεία

Το μορφολογικό ανάγλυφο της περιοχής μελέτης είναι γενικώς

λοφώδες, με κλίσεις που στην πλειονότητα τους είναι μεγαλύτερες από

20%. Στην κατανομή των κλίσεων το μεγαλύτερο μερίδιο, ακολούθως,

έχουν οι τιμές έως 5%, κατόπιν αυτές από 5% έως 10%, και τέλος όλες οι

ενδιάμεσες κατηγορίες από 10 έως 20%. Το εν γένει μορφολογικό

ανάγλυφο είναι σχετικώς έντονο, με απότομα πρανή στο ορεινό τμήμα του

και επίπεδες εκτάσεις στους πρόποδες και το παραλιακό τμήμα.

Σποραδικώς στις κορυφές των λόφων που καταλήγουν στην ακτογραμμή,

αναπτύσσονται υπολείμματα θαλάσσιων αναβαθμίδων, των οποίων η

γενική κλίση είναι περίπου 5% προς τα ανατολικά. Από το γεγονός ότι τα

υπολείμματα των αναβαθμίδων παρουσιάζονται σε διάφορα υψόμετρα (20,

50, 100 και 120 μέτρων), συμπεραίνεται ότι στην ευρύτερη περιοχή

έδρασαν τουλάχιστον τέσσερις κύκλοι μορφογενετικών διαδικασιών κατά

την διάρκεια του τεταρτογενούς.

Γεωτεκτονικό Καθεστώς της Περιοχής

Η νήσος Λέσβος βρίσκεται στις ανατολικές Σποράδες του Αιγαίου

πελάγους και ανήκει στο παλιό ηφαιστειακό τόξο που έδρασε κατά το Μέσο

Μειόκαινο, πριν από 15-19 εκατομμύρια χρόνια. Η σεισμικότητα της

περιοχής είναι υψηλή και έχει πληγεί πολλές φορές στο παρελθόν από

ισχυρούς καταστροφικούς σεισμούς, οι οποίοι έχουν τα επίκεντρα τους στο

γειτονικό θαλάσσιο χώρο, καθώς και στις ακτές της Μικράς Ασίας.

Η τεκτονική εξέλιξη της νήσου Λέσβου επηρεάζεται από την

ευρύτερη νεοτεκτονική εξέλιξη του Αιγαίου που άρχισε κατά τη διάρκεια

του Ολιγόκαινου (15 εκατ. χρόνια περίπου), προκαλώντας μεγάλες

κατακόρυφες μετακινήσεις κυρίως στο Κρητικό πέλαγος. Στην ανατολική

περιοχή του Αιγαίου η διεύθυνση των εφελκυστικών τάσεων είναι ΒΒΑ-

ΝΝΔ (Δελημπάσης Δρακόπουλος1974,1982)εκτός από ορισμένες περιοχές

όπου παρατηρείται στροφή των αξόνων αυτών προς ΝΑ-ΒΔ. Οι

εφελκυστικές τάσεις με διεύθυνση ΒΒΑ-ΝΝΔ είναι υπεύθυνες για την

γεωτεκτονική εξέλιξη της νήσου Λέσβου.

Από την τεκτονική ανάλυση των ρηγμάτων και των μικροδιαρρήξεων,

της νήσου Λέσβου (Κατσικάτσος 1982), προέκυψαν τα ακόλουθα

συμπεράσματα:

1. στην Λέσβο απαντώνται τρία κύρια συστήματα διαρρήξεων με

διευθύνσεις:

Β 40ο-60ο Δ

Β 30ο-60ο Δ

Α-Δ

2. το σύστημα ΒΑ-ΝΔ διευθύνσεως επικρατεί στο ΝΑ τμήμα του

νησιού

3. Οι διαρρήξεις ΒΔ-ΝΑ και Α-Δ διευθύνσεως παρουσιάζουν

παράλληλη διάταξη με τις διευθύνσεις των ακτών του νησιού. Το

γεγονός αυτό συνηγορεί στο ότι οι διαρρήξεις αυτές διαμόρφωσαν

τις σημερινές ακτές.

4. Τα ρήγματα με ΒΔ-ΝΑ διεύθυνση είναι παλιότερα.

Νεοτεκτονική ανάλυση

Οι σημαντικότερες ρηξιγενείς τεκτονικές δομές που απαντούν ΝΑ

άκρο του νησιού είναι τα μεγάλα ρήγματα διεύθυνσης Α-Δ και κλίση προς

Β ή προς Ν. Τα σημαντικότερα από αυτά είναι οι λεκάνες της Μυτιλήνης

και της Μόριας, στα ανατολικά, και η μικρότερη λεκάνη της Λακέρδας, που

βρίσκεται προς τον κόλπο της Γέρας. Η λεκάνη της Μυτιλήνης οριοθετείται

από το ρήγμα του Ανω Χάλικα το οποίο έχει διεύθυνση Α-Δ. Το ρήγμα του

Κάτω Χάλικα αποτελεί σηματική δομή, μήκους 3 χιλιομέτρων παράλληλη

με την ρηξιγενή δομή του ρήγματος του Άνω Χάλικα. Μικρότερα ρήγματα

ίδιας διεύθυνσης (Α-Δ) παρατηρούνται στις περιοχές του Γαϊδαρανήφορου,

Ακλειδιού, Μόριας και Αλυφαντών.

Σεισμική επικινδυνότητα της περιοχής μελέτης

Η σεισμική ιστορία της Λέσβου και της περιοχής μελέτης σύμφωνα

με τα υπάρχοντα μέχρι σήμερα στοιχεία είναι σχετικά πλούσια. Κατά τον A.

Sieberg το νησί της Λέσβου χωρίζεται από το ταφροειδές ρήγμα του

κόλπου της Καλλονής, το οποίο διευθύνεται από ΝΔ προς ΒΑ, σε δύο

ρηξιγενείς προεξοχές. Η περιοχή μελέτης όπως και ολόκληρη η Λέσβος,

υφίσταται επιπτώσεις αλλόχθονων όσο και αυτόχθωνων σεισμών.

Οι σεισμικές εστίες που παρατηρούνται στο νησί και στη γύρω

περιοχή, είναι επιφανειακές με εστιακό βάθος h < 50 km και

συγκεντρώνονται σε τρεις ζώνες:

Η πρώτη ζώνη διέρχεται από τον Αδραμμύτιο κόλπο της Μικράς

Ασίας και περνά από τις βόρειες ακτές του νησιού. Η ζώνη αυτή

γεννά ισχυρούς σεισμούς μεγέθους 6 με 7 της κλίμακας Richter

Η δεύτερη ζώνη διέρχεται από τα νότια και νοτιοανατολικά παράλια

του νησιού και γεννά σεισμούς μέτριους έως ισχυρούς με μεγέθη 5

με 6 της κλίμακας Richter.

Η Τρίτη ζώνη βρίσκεται νοτιοδυτικά του νησιού και έχει διεύθυνση

ΒΔ και φιλοξενεί μετρίου μεγέθους σεισμούς μέγεθος μικρότερο

από 6 της κλίμακας Richter.

Δεδομένα – Μεθοδολογία

Χρησιμοποιήθηκε ο συνδυασμός της στατιστικής επιστήμης, του

κλάδου της χωρικής ανάλυσης και των γεωγραφικών συστημάτων

πληροφοριών (G.I.S), σε ένα τμήμα της επιχειρησιακής έρευνας στη

διαχείριση του σεισμικού κινδύνου. Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στην

εύρεση των ελεύθερων χώρων συγκέντρωσης του πληθυσμού της πόλης της

Μυτιλήνης σε περίπτωση σεισμού.

Χρησιμοποιήθηκαν ορισμένα πρωτογενή δεδομένα από την Εθνική

Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος και από το εργαστήριο

Γεωπληροφορικής και Χαρτογραφίας του τμήματος Γεωγραφίας του

πανεπιστημίου Αιγαίου. Δημιουργηθήκαν επίσης κάποια δευτερογενή

δεδομένα ώστε να εξεταστούν τα σημεία ενδιαφέροντος. Αρχικά έγινε μια

προ-επεξεργασία στα δεδομένα και έπειτα ακολούθησε η σάρωση των

αναλογικών χαρτών και η ψηφιοποίηση κάποιων στοιχείων τους για τη

δημιουργία των δευτερογενών δεδομένων. Δηλαδή μετατράπηκαν Των

ψηφιδωτά (raster) δεδομένα σε διανυσματικά (vector) δεδομένα

προκειμένου να είναι δυνατή η περαιτέρω χωρική τους ανάλυση και

συσχέτιση. Ψηφιοποιήθηκαν τα κτίρια, τα οικοδομικά τετράγωνα, οι

συνοικίες και οι ελεύθεροι χώροι. Τέλος δημιουργήθηκε το Ψηφιακό

Μοντέλο εδάφους της πόλης.

Δεδομένα

Στην παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή χρησιμοποιήθηκαν ψηφιακά

δεδομένα από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος και από το

εργαστήριο Γεωπληροφορικής και Χαρτογραφίας του τμήματος

Γεωγραφίας του πανεπιστημίου Αιγαίου.

Δεδομένα Φορέας

Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Μυτιλήνης

(αρχείο AutoCAD)

Εργαστήριο Γεωπληροφορικής

και Χαρτογραφίας

Ψηφιακός χάρτης του πολεοδομικού

σχεδίου της πόλης της Μυτιλήνης σε

κλίμακα 1:500

Δορυφορικής εικόνα QuickBird

διακριτικής ικανότητας 0,65 μέτρων της

πόλης της Μυτιλήνης

Πληθυσμιακά δεδομένα δ.δ. Μυτιλήνης

ανά οικοδομικό τετράγωνο (αρχεία excel)

Εθνική Στατιστική Υπηρεσία

της Ελλάδος (ΕΣΥΕ) Αναλογικός χάρτης του πολεοδομικού

σχεδίου της πόλης της Μυτιλήνης σε

κλίμακα 1:5000

Πίνακας 2. Πρωτογενή δεδομένα

Από τα παραπάνω δεδομένα, μετά από επεξεργασία παρήχθησαν τα

ψηφιακά δεδομένα του πίνακα 3 :

Πίνακας 3. Δευτερογενή Δεδομένα.

Γεωγραφικά Δεδομένα

Περιεχόμενα Δεδομένων

1.Κτίρια

(επιφανειακά δεδομ. -

shape files)

Αριθμός Ορόφων Εμβαδόν Περίμετρος

2.Συνοικίες

(επιφανειακά δεδομ. -

shape files)

Ονομασία Εμβαδόν Περίμετρος

3.Χώροι

συγκέντρωσης

(επιφανειακά δεδομ. -

shape files)

Εμβαδόν Περίμετρος

4.Οικοδομικά

Τετράγωνα

(επιφανειακά δεδομ. -

shape files)

Κωδικός ΕΣΥΕ Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικός

Πληθυσμός

5.Ψηφιακό Μοντέλο

εδάφους (GRID)

Διακριτικής

ικανότητας 1

μέτρου

Διαγράμματα Ροής

Στο διάγραμμα ροής 1 περιγράφεται ο τρόπος δημιουργίας των παρακάτω

γεωγραφικών (πολυγωνικών) δεδομένων:

Κτίρια

Οικοδομικά Τετράγωνα

Συνοικίες

Εικόνα 12. Διάγραμμα ροής 1.

Διάγραμμα ροής 1: Ψηφιοποίηση κτιρίων, συνοικιών και οικοδομικών

τετραγώνων Δήμου Μυτιλήνης.

Αρχικά δημιουργήθηκε μια γεω-βάση (geodatabase) με το λογισμικό

ArcCatalog της ESRI, στην οποία αποθηκεύτηκαν όλα τα γεωγραφικά

δεδομένα της εργασίας. Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για την

ψηφιοποίηση των πολυγωνικών δεδομένων έπρεπε να μετατραπούν σε

συμβατή μορφή, ώστε να μπορούν να επεξεργαστούν στο παραπάνω

λογισμικό. Επειδή τα διανυσματικά δεδομένα δεν ήταν πολυγωνικά και

ομαδοποιημένα κρίθηκε αναγκαία η επαναψηφιοποιήση τους σε

σχεδιαστικό περιβάλλον (AutoCAD).

Ψηφιοποίηση Οικοδομικών Τετραγώνων

Προηγήθηκε σάρωση και γεωαναφορά του αναλογικού χάρτη του

πολεοδομικού σχεδίου της ΕΣΥΕ στο ελληνικό γεωδαιτικό σύστημα

αναφοράς ΕΓΣΑ ‘87. Έπειτα τα οικοδομικά τετράγωνα ψηφιοποιήθηκαν

βάσει του πολεοδομικού σχεδίου της πόλης της Μυτιλήνης, στο περιβάλλον

εργασίας του λογισμικού AutoCAD Map 2008. Η μετατροπή τους σε

πολυγωνικά αρχεία (.shp) πραγματοποιήθηκε μέσα από την εργαλειοθήκη

του λογισμικού ArcMap 9.2. Στον πίνακα ιδιοτήτων του αρχείου των

οικοδομικών τετραγώνων (shp), προστέθηκε η στήλη με την ονομασία

ESYE_CODE, η οποία δηλώνει τον κωδικό κάθε οικοδομικού τετραγώνου

που αντιστοιχεί στο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης της Μυτιλήνης. Αυτός ο

κωδικός χρησιμοποιείται από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της

Ελλάδος, προκειμένου να υπάρξει σύνδεση των πληθυσμιακών

δεδομένων(πραγματικός και μόνιμος πληθυσμός) με τα γεωγραφικά.

Εικόνα 13. Διακρίνονται με κόκκινη διαγράμμιση τα ψηφιοποιημένα οικοδομικά τετράγωνα

βάσει του ψηφιακού υποβάθρου του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Μυτιλήνης με τον

αντίστοιχο κωδικό της ΕΣΥΕ.

Ψηφιοποίηση Κτιρίων

Στη συνέχεια ψηφιοποιήθηκαν τα κτίρια της πόλης της Μυτιλήνης

και στον πίνακα ιδιοτήτων τους προστέθηκε η πληροφορία των ορόφων για

κάθε κτίριο.

Εικόνα 14. Τα κτίρια της πόλης της Μυτιλήνης σε ψηφιακή μορφή (διακρίνονται με κόκκινο

χρώμα)

Ψηφιοποίηση συνοικιών

Εικόνα 15. Η πόλη της Μυτιλήνης χωρισμένη σε τομείς (συνοικίες). Σε γενικές γραμμές τα

όρια των τομέων αποτελούν και τους βασικούς οδικούς άξονες.

Ακολούθησε η ψηφιοποίηση των συνοικιών της πόλης. Ο

διαχωρισμός της πόλης της Μυτιλήνης σε συνοικίες γίνεται με βάση κάποια

συγκεκριμένα κριτήρια που είναι άμεσα εξαρτημένα από το είδος του

φυσικού κινδύνου και τις ενέργειες που είναι απαραίτητες για την

αντιμετώπισή του. Αρχικά καθορίστηκαν με βάση τα υφιστάμενα όρια

συνοικίας κατά το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο ώστε να πληρούνται τα

ακόλουθα κριτήρια για τη διαχείριση εκτάκτων αναγκών, όπως:

Οι τοπογραφικές ιδιαιτερότητες του Δήμου όπως ύπαρξη

ρεμάτων, έντονες μεταβολές αναγλύφου κλπ.

Η κατανομή του πληθυσμού.

Η κατανομή των κυρίων δραστηριοτήτων και λειτουργιών της

πόλης.

Η κατανομή των χρήσεων γης ανά περιοχή.

Η πολεοδομική και χωροταξική διαμόρφωση των οικοδομικών τε-

τραγώνων.

Η πυκνότητα των κτιρίων σε σχέση με τους ισχύοντες όρους

δόμησης (π.χ. ύψη κτιρίων, πλάτη οδών, ελεύθεροι χώροι κλπ.).

Ο τύπος των κτιρίων, ο αντισεισμικός συντελεστής και η ηλικία κα-

τασκευής τους.

Η κατανομή των κτιρίων μεγάλης σπουδαιότητας (σχολεία, νοσοκο-

μεία, ιδρύματα κλπ.).

Οι τυχόν υπάρχουσες επικινδυνότητες.

Οι κυκλοφοριακές συνθήκες, η ύπαρξη κυρίων οδικών αξόνων και

γενικά η κυκλοφορική εξυπηρέτηση κάθε τομέα.

Η διαθεσιμότητα και προσβασιμότητα ελεύθερων χώρων.

Οι προδιαγραφές που έχει θεσπίσει ο Ο.Α.Σ.Π. για την μέγιστη από-

σταση των ορίων κάθε τομέα από τους χώρους καταφυγής και παρο-

χής βοήθειας.

Η έννοια της γειτονιάς-συνοικίας όπως έχει διαμορφωθεί ιστορικά

και έχει γίνει κοινή συνείδηση στους κατοίκους της κάθε περιοχής

και τομέα.

Ο καθορισμός υποπεριοχών στο Δήμο για άλλους σκοπούς και χρή-

σεις.

Σε γενικές γραμμές τα ψηφιοποιημένα όρια των τομέων της πόλης

της Μυτιλήνης είναι βασικοί οδικοί άξονες, μεταβολές στα πολεοδομικά

χαρακτηριστικά, έντονες αλλαγές στο φυσικό ανάγλυφο (π.χ. ρέματα) ή

άλλα "εμπόδια" που διακρίνονται με μια προσεκτική ματιά στο χάρτη της

περιοχής.

Εντοπισμός – Δημιουργία πολυγωνικών δεδομένων χώρων

συγκέντρωσης πληθυσμού

Εικόνα 16. Διάγραμμα ροής 2.

Διάγραμμα ροής 2: Ψηφιοποίηση χώρων συγκέντρωσης πληθυσμού.

Για τον εντοπισμό των χώρων συγκέντρωσης στην πόλη της

Μυτιλήνης χρησιμοποιήθηκε ένα φωτομωσαϊκό εικόνων της πόλης

(δεδομένα από το πρόγραμμα Google Earth), όπως επίσης και το

πολεοδομικό σχέδιο της πόλης, το οποίο δόθηκε από την ΕΣΥΕ σε

αναλογική μορφή (χάρτης), τα οποία γεωαναφέρθηκαν στο Ελληνικό

γεωδαιτικό σύστημα Αναφοράς ΕΓΣΑ ’87. Η ψηφιοποίηση των χώρων

συγκέντρωσης αρχικά βασίστηκε στην προσωπική εκτίμηση του χώρου του

πολεοδομικού ιστού της Μυτιλήνης, και έπειτα στον υπαίθριο επιτόπιο

έλεγχο που πραγματοποιήθηκε μετά την ψηφιοποίηση ορισμένων πιθανών

ελεύθερων χώρων συγκέντρωσης. Υπολογίσθηκε το συνολικό εμβαδόν των

χώρων συγκέντρωσης ανά συνοικία. Ο απαιτούμενος χώρος ανά συνοικία

βάσει των προδιαγραφών που θέτει ο ΟΑΣΠ είναι 2 τετραγωνικά μέτρα ανά

κάτοικο. Υπολογίστηκε ο απαιτούμενος χώρος για τον μόνιμο πληθυσμό

της Μυτιλήνης. Τα αποτελέσματα φαίνονται στον πίνακα που ακολουθεί.

Πίνακας 4. Συγκεντρωτικά στοιχεία που αφορούν τον μόνιμο και τον πραγματικό πληθυσμό,

τον απαιτούμενο χώρο αλλά και τον συνολικό εμβαδόν των χώρων συγκέντρωσης που

εντοπίστηκαν στην πόλη της Μυτιλήνης ανά συνοικία.

Συνοικίες Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώροι

συγκέντρωσης

Χώροι

συγκέντρωσης

σε τ.μ.

(συνολικά)

Άγιος Συμεών 1262 1197 2524 1 253

Καμάρες 1160 1085 2320 1 1211

Βουναράκι 1668 1506 3336 2 1329

Μακρύ Γιαλός 3159 2894 6318 3 25541

Επάνω Σκάλα 1370 1322 2740 4 6507

Καλλιθέα 2333 2165 4666 1 1389

Λαγκάδα -

Λαζαρέτο

1717 1663 3434 0 0

Κουλμπαρα-

κιοσκι

1523 1482 3046 3 6265

Σουράδα 499 499 998 2 2078

Νοσοκομείο 2287 2068 4574 5 5970

Πυργέλια 2368 2161 4736 3 1364

Αγία Κυριακή 2498 2404 4996 1 5224

Άγιος Θεράπων 1248 1169 2496 5 48834

Χάλικες 754 703 1508 2 600

Χρυσομαλλούσα 2986 2788 5972 3 8953

Άγιος Νεκτάριος 0 0 0 2 2359

Σύνολο 55184 118982

Εικόνα 17. Οι Ψηφιοποιημένοι χώροι συγκέντρωσης (διακρίνονται με πράσινο χρώμα)

Οι χώροι συγκέντρωσης που ψηφιοποιήθηκαν αποτελούνται ,κατά

κύριο λόγο, από κοινόχρηστους χώρους, όπως πλατείες, πραύλεια σχολείων

και πάρκα. Οι ελεύθεροι χώροι που έχουν σχετικά μεγάλη έκταση (πάρκο

Αγίας Ειρήνης, πάρκο Καραπαναγιώτη, πλατεία Σαπφούς, δημοτικός κήπος

κ.α.) χωροθετούνται κατά μήκος της παραλιακής ζώνης.

Διάγραμμα ροής 3 : Επεξεργασία των δεδομένων της ΕΣΥΕ και

σύγκριση (Ο.Τ) με τα δεδομένα του Γ.Π.Σ της Μυτιλήνης – Σύνδεση

πληθυσμού με Ο.Τ

Εικόνα 18. Διάγραμμα ροής 3.

Εικόνα 19. Πληθυσμιακά δεδομένα από την Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος σε μορφή

excel.

Εικόνα 20. Τα επεξεργασμένα πληθυσμιακά δεδομένα

της ΕΣΥΕ με τις στήλες του πραγματικού (M_POP)

και του μόνιμου πληθυσμού (M_POP). Η στήλη OT

χρησιμοποιήθηκε ως κλειδί για την ένωση πληθυσμού

με το πολυγωνικό αρχείο των οικοδομικών

τετραγώνων.

Αρχικά σαρώθηκε ο χάρτης του πολεοδομικού σχεδίου της

Μυτιλήνης , από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος σε

τοπογραφικό διάγραμμα 1:5000. Έπειτα γεωαναφέρθηκε στο Ελληνικό

Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς ΕΓΣΑ ‘87. Τα ψηφιακά δεδομένα της

ΕΣΥΕ, ήταν ελλειπή ως προς τα οικοδομικά τετράγωνα, σε ορισμένες

περιοχές (εικόνα…). Κρίθηκε αναγκαία η διόρθωσή τους, βάσει των

ψηφιοποιημένων οικοδομικών τετραγώνων του Γενικού Πολεοδομικού

Σχεδίου της Μυτιλήνης.

Για την αντιστοίχηση του πραγματικού και του μόνιμου πληθυσμού

της πόλης της Μυτιλήνης με τα οικοδομικά τετράγωνα επεξεργάστηκαν τα

αρχεία της ΕΣΥΕ και διορθώθηκαν σε σχέση με τους καινούργιους

αριθμούς των οικοδομικών τετραγώνων που δόθηκαν από την ΕΣΥΕ .

Ο εντοπισμός τους στο ψηφιακό υπόβαθρο της ΕΣΥΕ ήταν μια

δύσκολη διαδικασία, διότι υπήρχαν τέσσερις διαφορετικές περιπτώσεις για

κάθε αλλαγή κωδικού ενός η πολλών οικοδομικών τετραγώνων.

Συνθήκες:

1. Ένα παλαιό οικοδομικό τετράγωνο – ένα καινούργιο

2. Ένα παλαιό οικοδομικό τετράγωνο – παραπάνω ένα καινούργιο

3. παραπάνω ένα παλαιό οικοδομικό τετράγωνο - ένα καινούργιο

4. παραπάνω ένα παλαιό οικοδομικό τετράγωνο – παραπάνω ένα

καινούργιο

Εικόνα 21. Οι παλαιοί και οι νέοι κωδικοί των οικοδομικών τετραγώνων της πόλης της

Μυτιλήνης, σύμφωνα με τα αρχεία της ΕΣΥΕ.

Στην εικόνα 21 βάσει των 4 συνθηκών που αναφέρονται παραπάνω

έγιναν κάποιες παραδοχές ώστε να υπολογιστεί εκ νέου ο πληθυσμός που

αντιστοιχεί σε κάθε νέο διορθωμένο οικοδομικό τετράγωνο.

Παράδειγμα 1. Στη γραμμή 3 το οικοδομικό τετράγωνο με τον

παλαιό κωδικό 23 μετά τη διόρθωση αντιστοιχεί σε δύο οικοδομικά

τετράγωνα με τους νέους κωδικούς 948 και 646. Όπως φαίνεται στον

πίνακα ο πληθυσμός του παλαιού οικοδομικά τετράγωνα διαιρείται δια δύο.

Ο εκ νέου υπολογισμός του πληθυσμού οφείλεται στην παραδοχή ότι, ο

πληθυσμός ενός οικοδομικά τετράγωνα αντιστοιχεί σε όσα ίσα μέρη

παρουσιάζεται να είναι ο νέος αριθμός οικοδομικά τετράγωνα. μετά τη

διόρθωση. Η παραδοχή αυτή έγινε διότι κατά πρώτον, δεν υπάρχει τρόπος

να γίνει ακριβής υπολογισμός του πληθυσμού που αντιστοιχεί στα νέα

οικοδομικά τετράγωνα (έλλειψη πληθυσμιακής πληροφορίας ανά κτίριο)

και κατά δεύτερον μας ενδιαφέρει η προσέγγιση της πληθυσμιακής

πυκνότητας σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο

Παράδειγμα 2. Τα οικοδομικά τετράγωνα με παλαιούς κωδικούς 75,

55 και 58 αντιστοιχούν μετά τη διόρθωση στο νέο κωδικό 675. Ο

πληθυσμός που του αναλογεί είναι το άθροισμα των πληθυσμών των τριών

παλαιών οικοδομικών τετραγώνων.

Παράδειγμα 3. Τα οικοδομικά τετράγωνα με παλαιούς κωδικούς

141, 150, 151 και 630 αντιστοιχούν μετά τη διόρθωση στους νέους

κωδικούς 661, 662, 663, 664, 935 και 937. Ο πληθυσμός που τους αναλογεί

είναι το άθροισμα των πληθυσμών των τεσσάρων παλαιών οικοδομικών

τετραγώνων προς το πλήθος των νέων οικοδομικών τετραγώνων

(75+48+144+44 / 6 = 52)

Στην εικόνα 22 διακρίνεται σε μερικά σημεία η έλλειψη

γεωγραφικής πληροφορίας, που αφορά κυρίως οικοδομικά τετράγωνα και

κτίρια στον πολεοδομικό ιστό της πόλης της Μυτιλήνης. Πολλά οικοδομικά

τετράγωνα που υπήρχαν στα αρχεία excel δεν μπορούσαν να εντοπιστούν

στο ψηφιακό υπόβαθρο της ΕΣΥΕ. Τα οικοδομικά τετράγωνα του

ψηφιακού υποβάθρου της ΕΣΥΕ διορθώθηκαν σύμφωνα με το ψηφιακό

υπόβαθρο του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Μυτιλήνης.

Εικόνα 22. Ψηφιακά γεωγραφικά δεδομένα της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος.

Διάγραμμα ροής 4 : Δημιουργία ψηφιακού μοντέλου εδάφους (DEM)

Εικόνα 23. Διάγραμμα ροής 4.

Επόμενο βήμα στη δημιουργία των απαιτούμενων ψηφιακών

δεδομένων αποτέλεσε η δημιουργία του ψηφιακού μοντέλου εδάφους

(DEM) της πόλης της Μυτιλήνης με την χρήση του τοπογραφικού

διαγράμματος κλίμακας 1:500 του εργαστήριου Γεωπληροφορικής και

Χαρτογραφίας.

Δημιουργήθηκε το φωτομωσαϊκό του πολεοδομικού σχεδίου της

Μυτιλήνης κλίμακας 1:500 και γεωαναφέρθηκε βάσει του τοπογραφικού

διαγράμματος του πολεοδομικού σχεδίου της Μυτιλήνης σε κλίμακα 1:5000

της ΕΣΥΕ στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς ΕΓΣΑ’87. Έπειτα

ψηφιοποιήθηκαν τα υψομετρικά σημεία του χάρτη. Τέλος δημιουργήθηκε

το ψηφιακό μοντέλο εδάφους, όπως φαίνεται στο διάγραμμα ροής 4 με

ακρίβεια της τάξης του ενός μέτρου.

Εικόνα 24. Στάδια δημιουργίας του ψηφιακού μοντέλου εδάφους της πόλης της Μυτιλήνης

Η αρχική σκέψη για τη δημιουργία του ψηφιακού μοντέλου εδάφους

ήταν η συσχέτιση του χώρου με τον χρόνο για την πιο καλή προσέγγιση της

πραγματικότητας στις αποστάσεις των ελεύθερων χώρων από τα

οικοδομικά τετράγωνα. Τελικά λόγω περιορισμένου χρόνου το ψηφιακό

μοντέλο εδάφους χρησιμοποιήθηκε στον έλεγχο των κλίσεων ορισμένων

προτεινόμενων χώρων, ως χώρους εκκένωσης των οποίων η κλίση αλλά και

η υψομετρική τους διαφορά, σε σχέση με τη συνοικία, ήταν άγνωστη κατά

την φωτοερμηνεία της ψηφιακής εικόνας της Μυτιλήνης.

Αποτελέσματα

Συμφώνα με τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, δημιουργήθηκε

μια σειρά χαρτών που εστιάζουν στη σχέση πληθυσμού και ελεύθερων

χώρων στην πόλη της Μυτιλήνης. Αρχικά παρουσιάζεται ο χάρτης

επιρροής, που εμφανίζει τα οικοδομικά τετράγωνα που εμπίπτουν στην

ακτίνα επιρροής κάθε ελεύθερου χώρου. Η απόσταση αυτή εξαρτάται από

δύο μεταβλητές : η πρώτη αφορά τη χωρητικότητα κάθε ελεύθερου χώρου

για την οποία υπάρχει η παραδοχή ότι απαιτούνται 2 τετραγωνικά μέτρα για

κάθε άνθρωπο και η δεύτερη στην έκταση του ελεύθερου χώρου. Επίσης

γίνεται η παραδοχή ότι ένας μέσος άνθρωπος χρειάζεται πέντε λεπτά για να

διανύσει μια απόσταση 300 μέτρων. Η απόσταση αυτή είναι η μεγαλύτερη

δυνατή που μπορεί να διανύσει κανείς την ώρα του σεισμού, προκειμένου

να φτάσει σε χώρο καταφυγής.

Οι ζώνες που σχηματίζονται γύρω από κάθε ελεύθερο χώρο

διαφέρουν σε μέγεθος εξαιτίας του ότι ορισμένοι από αυτούς καλύπτουν

λιγότερα και άλλοι περισσότερα οικοδομικά τετράγωνα.

Με μια πρώτη ματιά, στον χάρτη ζώνης επιρροής (παράρτημα

χάρτης 2), φαίνεται ότι η εκκένωση των οικοδομικών τετραγώνων της

πόλης της Μυτιλήνης είναι δυνατή. Τα οικοδομικά τετράγωνα που

οριοθετούνται εκτός της ζώνης επιρροής των ελεύθερων χώρων είναι λίγα (

παράρτημα, χάρτης 2). Πιο συγκεκριμένα τα οικοδομικά τετράγωνα εκτός

ζώνης επιρροής εντοπίζονται στις συνοικίες του Χάλικα, της λαγκάδας και

της Αγιας Κυριακής.

Οι περιοχές που δεν φαίνεται να εξυπηρετούνται από ελεύθερους

χώρους, σύμφωνα με τους παραγόμενους χάρτες και τον πίνακα 4 είναι ο

Άγιος Συμεών, οι Καμάρες, το Βουναράκι, η Καλλιθέα, η Λαγκάδα, τα

Πυργέλια, η Αγία Κυριακή και οι Χάλικες.

Τα συμπεράσματα που προκύπτουν όμως από την ανάλυση των

δεδομένων για κάθε συνοικία ξεχωριστά, διαφοροποιούν από τα

συμπεράσματα που προκύπτουν από τον χάρτη επιρροής και τον χάρτη

μόνιμου πληθυσμού δίνοντας μια πιο σαφή εικόνα για τις ελλείψεις των

ελεύθερων χώρων κάθε συνοικίας.

Η εικόνα 25 παρουσιάζει τον μόνιμο πληθυσμό (βλ. υπόμνημα

χάρτη) της πόλης της Μυτιλήνης ανά οικοδομικό τετράγωνο. Οι ελεύθεροι

χώροι (εμφανίζονται με πράσινο χρώμα) που έχουν σχετικά μεγάλη έκταση

χωροθετούνται κατά μήκος της παραλιακής ζώνης. Ελεύθεροι χώροι, όπως

πλατείες και παιδικές χαρές που καταλαμβάνουν ελάχιστα τετραγωνικά

μέτρα είναι διάσπαρτες εντός της πόλης.

Εικόνα 25. Χάρτης μόνιμου πληθυσμού ανά οικοδομικό τετράγωνο

στην πόλη της Μυτιλήνης.

Στην εικόνα 26 με πράσινο χρώμα εμφανίζονται τα οικοδομικά

τετράγωνα τα οποία καλύπτονται από τη ζώνη εκκένωσης των 300 μέτρων

από τους χώρους συγκέντρωσης. Με κόκκινο χρώμα επισημαίνονται εκείνα

τα οικοδομικά τετράγωνα που θα αντιμετωπίσουν πιθανό πρόβλημα σε

περίπτωση σεισμικού κινδύνου. Τέτοιες περιοχές είναι ο συνοικισμός των

Χαλικών της Λαγκάδας και της Αγίας Κυριακής. Με μπλε χρώμα

εμφανίζονται οι χώροι συγκέντρωσης σε περίπτωση σεισμικού κινδύνου.

Εικόνα 26 Χάρτης ακτίνας επιρροής των ελεύθερων χώρων στην πόλη της

Μυτιλήνης

Ακολουθεί η ανάλυση των ελεύθερων χώρων σε συνάρτηση με τον

μόνιμο πληθυσμό ανά συνοικία, σύμφωνα με τις παραδοχές που

αναφέρονται παραπάνω.

1. Συνοικία Αγίου Συμεών

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμό

ς

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωση

ς

Χώρος

συγκέντρωσης

σε τ.μ.

(συνολικά)

Άγιος

Συμεών

1262 1197 2524 1 253

Εικόνα 27. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας του Αγίου Συμεών

Στη συνοικία του Αγίου Συμεών (εικόνα.27) υπάρχει έλλειψη

ελεύθερων χώρων, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν χώρους καταφυγής

για τους μόνιμους κάτοικούς της στην περίπτωση σεισμού. Ο μοναδικός

ελεύθερος χώρος που υπάρχει στην περιοχή είναι το προαύλιο του 4ου

δημοτικού σχολείου που μπορεί να φιλοξενήσει περίπου 120 κατοίκους. Οι

ανάγκες όμως της περιοχής, με πληθυσμό 1300 άτομα, σε ελεύθερους

χώρους φτάνουν τα 2600 τετραγωνικά μέτρα.

Παρά το γεγονός της έλλειψης ελεύθερων χώρων εντός των ορίων

της συνοικίας του αγίου Συμεών, οι κάτοικοι μπορούν να εξυπηρετηθούν

από τις γύρω συνοικίες (Επάνω σκάλα και Άγιο Θεράπων). Πιο

συγκεκριμένα η πλατεία του Αγίου Ευδόκιμου στη συνοικία της Επάνω

σκάλας με εμβαδόν περίπου 3 στρέμματα μπορεί να εξυπηρετήσει τους

κάτοικους των οικοδομικών τετραγώνων (της συνοικίας του Αγίου Συμεών)

που βρίσκονται βόρεια. Οι κάτοικοι των νότιων οικοδομικών τετραγώνων

μπορούν να μετακινηθούν προς την πλατεία Σαπφούς.

2. Συνοικία Καμάρες

Οι κάτοικοι της συνοικίας Καμάρες μπορούν να μετακινηθούν προς

το προαύλιο του δεύτερου δημοτικού σχολείου το οποίο μπορεί να

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμ

ός

Πραγματικ

ός

Πληθυσμό

ς

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσ

ης

Χώρος

συγκέντρωσ

ης σε τ.μ.

(συνολικά)

Καμάρες 1160 1085 2320 1 1211

Εικόνα 28. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας

Καμάρες.

φιλοξενήσει περίπου 600 άτομα από τα συνολικά 1160 που κατοικούν στην

παραπάνω συνοικία. Ο συγκεκριμένος χώρος συγκέντρωσης εντοπίζεται

προς το κέντρο του πολυγώνου της συνοικίας. Μπορεί μεν να προσεγγίζεται

από όλα τα οικοδομικά τετράγωνα της συνοικίας (εντός της ζώνης επιρροής

των 300 μέτρων), όμως δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το σύνολο των

κατοίκων της περιοχής. Οι γειτονικές συνοικίες δεν μπορούν να

εξυπηρετήσουν τους κατοίκους που διαμένουν στα σύνορα καθώς σ αυτές

δεν εντοπίζονται αρκετοί ελεύθεροι χώροι.

Εικόνα 29. Πλατεία Αγίου Ευδόκιμου στην Επάνω Σκάλα

3. Συνοικία Βουναράκι

Μια άλλη συνοικία που αντιμετωπίζει έλλειψη ελεύθερων χώρων

είναι και η συνοικία Βουναράκι. Στην συγκεκριμένη συνοικία εντοπίζονται

δυτικά των ορίων της δύο χώροι συγκέντρωσης (κοντά στο νεκροταφείο)

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμ

ός

Πραγματι

κός

Πληθυσμό

ς

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρω

σης

Χώρος

συγκέντρω

σης σε τ.μ.

(συνολικά)

Βουναράκι 1668 1506 3336 2 1329

Εικόνα 30. Πολεοδομικός χάρτης της

συνοικίας Βουναράκι.

συνολικής έκτασης 1329 τετραγωνικών μέτρων. Η απαιτούμενη έκταση για

τους 1668 κατοίκους είναι περίπου 3400 τετραγωνικά μέτρα.

4 Συνοικία Μακρύ Γιαλός

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ / κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσης

Χώρος

συγκέντρωσης

σε τ.μ.

(συνολικά)

Μακρύ

Γιαλός

3159 2894 6318 4 25541

Εικόνα 31. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας του Μακρύ Γιαλού.

Η συνοικία του Μακρύ Γιαλού εντοπίζεται παραλιακά. Αποτελεί

ίσως τη μοναδική περιοχή με τέτοιο πλεόνασμα σε εκτάσεις ελεύθερων

χώρων. Αρκεί το εθνικό στάδιο ( έκτασης 13 στρεμμάτων) για να

φιλοξενήσει τους 3159 κάτοικους της. Οι υπόλοιποι ελεύθεροι χώροι (το

πάρκο που εντοπίζεται προς το γήπεδο , καινούργια μαρίνα στο ναυτικό

όμιλο και το χώρο στάθμευσης νότια της μαρίνας.) εντοπίζονται βόρεια της

συνοικίας και μπορούν να εξυπηρετήσουν τις γειτονικές περιοχές του Αγ.

Θεράποντα και των Πυργέλιων, οι οποίοι λόγω εμπορικής κυρίως χρήσης ο

ένας και λόγω θέσης ο άλλος είναι δυνατό ορισμένες ώρες της μέρας να

παρουσιάζουν αυξημένη επισκεψιμότητα.

Εικόνα 32. Το εθνικό στάδιο Μυτιλήνης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως χώρος

καταυλισμού

5. Επάνω Σκάλα

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσης

Χώρος

συγκέντρωσης

σε τ.μ.

(συνολικά)

Επάνω

σκάλα

1370 1322 2740 4 6507

Εικόνα 33. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας της Επάνω Σκάλας.

Ο χώροι συγκέντρωσης που εντοπίζονται στην Επάνω σκάλα είναι

αρκετοί σε χωρητικότητα και σωστά κατανεμημένοι γεωγραφικά ώστε να

εξυπηρετήσουν το σύνολο των κατοίκων της συνοικίας. Ως ελεύθεροι χώροι

προτείνονται η πλατεία του αγίου Ευδόκιμου, η παιδική χαρά στην επάνω

σκάλα κοντά στο Ι.Κ.Α, το προαύλιο του 5ου δημοτικού σχολείου και το

προαύλιο του 8ου δημοτικού σχολείου.

Εικόνα. 34. Παιδική χαρά επάνω σκάλας

Εικόνα 35. Το 8ο δημοτικό σχολείο στην Επάνω Σκάλα

6. Συνοικία Καλλιθέα

Η συνοικία της Καλλιθέας παρουσιάζει έλλειψη ελεύθερων χώρων.

Εντός των ορίων της εντοπίζεται ένας μονάχα χώρος συγκέντρωσης. Αυτός

είναι η πλατεία κοντά στο 2ο Γυμνάσιο Μυτιλήνης. Σε γειτονικές όμως

συνοικίες βρίσκονται ελεύθεροι χώροι όπως το εθνικό στάδιο, τα προαύλια

του 2ου γυμνασίου και του 15ου δημοτικού στους οποίους μπορούν να

μετακινηθούν οι κάτοικοι των εγγύτερων οικοδομικών τετραγώνων. Στην

εικόνα 36 τα οικοδομικά τετράγωνα της συνοικίας της Καλλιθέας

χωρίστηκαν με διαφορετικά χρώματα έτσι ώστε αυτά που εμφανίζονται με

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσ

ης

Χώρος

συγκέντρωσ

ης σε τ.μ.

(συνολικά)

Καλλιθέα 2333 2165 4666 1 1389

Εικόνα 36. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας της Καλλιθέας.

πράσινο χρώμα να κατευθυνθούν προς τα προαύλια του 4ου Γυμνασίου και

του 10ου Δημοτικού σχολείου, με κόκκινο χρώμα προς την πλατεία που

βρίσκεται κοντά στο 2ο Γυμνάσιο και στα προαύλια του σχολείου, ενώ με

μπλε χρώμα τα οικοδομικά τετράγωνα που πρέπει να κατευθυνθούν προς το

εθνικό γήπεδο Μυτιλήνης. Με αυτό τον τρόπο προσέγγισης,

εξυπηρετούνται όλα τα οικοδομικά τετράγωνα της υπό μελέτη συνοικίας.

7.Συνοικία Λαγκάδα

Στη Λαγκάδα δεν εντοπίζονται ελεύθεροι χώροι συγκέντρωσης. Ο

πληθυσμός της συνοικίας αριθμεί τους 1717 κατοίκους για τους οποίους δεν

υπάρχουν ελεύθεροι χώροι ούτε στις γειτονικές συνοικίες που να μην

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμενο

ς χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωση

ς

Χώρος

συγκέντρωσ

ης σε τ.μ.

(συνολικά)

Λαγκάδα -

Λαζαρέτο

1717 1663 3434 0 0

Εικόνα 37. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας της Λαγκάδας.

υπερβαίνουν την απόσταση των 300 μέτρων (ακτίνα επιρροής). Πρόκειται

για μια πυκνοκατοικημένη συνοικία που θα αντιμετωπίσει σοβαρό

πρόβλημα σε περίπτωση σεισμού.

8. Συνοικία Κουλμπάρα - Κιόσκι

Στην συνοικία Κουλμπάρα εντοπίζονται 3 χώροι συγκέντρωσης. Πιο

συγκεκριμένα βόρεια της συνοικίας , στο χώρο του δικαστηρίου υπάρχει

ένα γήπεδο εκτάσεως 2400 τετραγωνικών μέτρων και προς το λιμάνι δύο

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμεν

ος χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσης

Χώρος

συγκέντρωση

ς σε τ.μ.

(συνολικά)

Κουλμπάρ

α -Κιόσκι

1523 1482 3046 3 6265

Εικόνα 38. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας Κιόσκι.

χώροι στάθμευσης συνολικού εμβαδού 3800 τετραγωνικών μέτρων

περίπου, οι οποίοι μπορούν να εξυπηρετήσουν τους 1523 κάτοικους της

περιοχής.

Εικόνα. 39. Το Γήπεδο ποδοσφαίρου κοντά στα Δικαστήρια

9. Συνοικία Σουράδα

Η Σουράδα είναι μια αραιοκατοικημένη συνοικία και αριθμεί

περίπου 500 κατοίκους. Παρά το γεγονός ότι στη συνοικία αυτή δεν

εντοπίζονται κοινόχρηστοι χώροι που θα χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση

σεισμού ως χώροι καταφυγής, ωστόσο εντοπίζονται δύο χώροι συνολικής

έκτασης 2078 τετραγωνικών μέτρων που μπορούν να αποτελέσουν χώρους

συγκέντρωσης και να καλύψουν τις ανάγκες σε ελεύθερο χώρο.

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμενο

ς χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωση

ς

Χώρος

συγκέντρωσ

ης σε τ.μ.

(συνολικά)

Σουράδα 499 499 998 2 2078

Εικόνα 40. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας της Σουράδας.

10. Συνοικία Χρυσομαλλούσα

Στη συνοικία Χρυσομαλλούσα ο απαιτούμενος χώρος

συγκέντρωσης για τους 2986 κατοίκους τους είναι περίπου 6000

τετραγωνικά μέτρα. Οι εντοπισμένοι ελεύθεροι χώροι καταλαμβάνουν

συνολική έκταση 8953 τετραγωνικών μέτρων. Ως χώροι συγκέντρωσης

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικό

ς

Πληθυσμός

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ / κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσ

ης

Χώρος

συγκέντρωσ

ης σε τ.μ.

(συνολικά)

Χρυσομ

αλλούσα

2986 2788 5972 3 8953

Εικόνα 41. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας της Χρυσομαλλούσας.

προτείνονται το προαύλιο της εκκλησίας της Χρυσομαλλούσας, το

οικόπεδο απέναντι από την εκκλησία και το οικόπεδο κοντά στην

παιδαγωγική ακαδημία, εκτάσεις επαρκείς για να καλύψουν τους κατοίκους

στη συγκεκριμένη συνοικία. Προκειμένου να μπορέσουν να αποτελέσουν

χώρους καταφυγής τα δύο παραπάνω αγροτεμάχια, είναι αναγκαία η

υποχρεωτική απαλλοτρίωση τους.

11. Συνοικία Νοσοκομείου

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικ

ός

Πληθυσμό

ς

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσ

ης

Χώρος

συγκέντρωσ

ης σε τ.μ.

(συνολικά)

Νοσοκομεί

ο

2287 2068 4574 5 5970

Εικόνα 42. Πολεοδομικός χάρτης της

συνοικίας του Νοσοκομείου.

Όπως φαίνεται στην εικόνα 42 η περιοχή του νοσοκομείου είναι

αρκετά πυκνοκατοικημένη, παρά το γεγονός αυτό υπάρχουν αρκετοί

ελεύθεροι χώροι για να καλυφτούν οι ανάγκες του πληθυσμού σε

περίπτωση σεισμικού κινδύνου. Αυτοί είναι ο χώρος στάθμευσης του

νοσοκομείου, το προαύλιο του γηροκομείου, το προαύλιο του 10 δημοτικού

σχολείου, το οικόπεδο που βρίσκεται κοντά σε αυτό, καθώς επίσης και τα

οικόπεδα που εντοπίζονται νοτιοανατολικά της συνοικίας. Οι παραπάνω

χώροι αποτελούν ένα ικανό αριθμό (6000 τετραγωνικών μέτρων)

ελεύθερων χώρων, οι οποίοι είναι ομοιόμορφα κατανεμημένοι στη

συνοικία, για να εξυπηρετήσουν στην μετακίνηση των κατοίκων σε

ασφαλείς περιοχές.

12. Συνοικία Πυργέλια.

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικ

ός

Πληθυσμός

Απαιτούμενο

ς χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσης

Χώρος

συγκέντρωσ

ης σε τ.μ.

(συνολικά)

Πυργελια 2368 2161 4736 3 1364

Εικόνα 43. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας Πυργέλια.

Παρατηρείται (εικόνα 43) ότι τα πυκνοκατοικημένα οικοδομικά

τετράγωνα του συνοικισμού βρίσκονται ανατολικά της συνοικίας, έτσι είναι

δυνατό να εξυπηρετηθούν από τους γειτονικούς ελεύθερους χώρους .

Προτείνεται οι κάτοικοι των ανατολικών οικοδομικών τετραγώνων της

συνοικίας να μετακινηθούν προς το γήπεδο και το πάρκο, ενώ αυτοί που

κατοικούν στα δυτικά των ορίων της συνοικίας να κατευθυνθούν προς τα

προαύλια του 15ου και του 7ου δημοτικού σχολείου.

Εικόνα 44. Το 7ο δημοτικό σχολείο το οποίο βρίσκεται στον συνοικισμό Πυργέλια..

13. Συνοικία Αγίας Κυριακής

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσ

ης

Χώρος

συγκέντρωσ

ης σε τ.μ.

(συνολικά)

Αγία

Κυριακή

2498 2404 4996 1 5224

Εικόνα 45. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας της Αγίας Κυριακής.

Ο χώρος συγκέντρωσης που εντοπίζεται στη συνοικία της Άγιας

Κυριακής οριοθετείται στο βόρειο τμήμα μεταξύ ΔΕΗ και ΕΠΟΜ. Η

έκταση του είναι 5224 τ.μ.. Η γεωγραφική του θέση όμως τον κάνει

δυσπρόσιτο σχεδόν από το σύνολο των οικοδομικών τετραγώνων της

συνοικίας.

14. Συνοικία Αγίου Θεράποντα.

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμό

ς

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρω

σης

Χώρος

συγκέντρωσης

σε τ.μ.

(συνολικά)

Άγιος

Θεράπων

1248 1169 2496 5 48834

Εικόνα 46. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας του Αγίου Θεράποντα.

Οι χώροι που προτείνονται για τη συνοικία του Αγίου θεράποντα

είναι το πάρκο της αγίας Ειρήνης, ο χώρος στάθμευσης των ΚΤΕΛ, ο χώρος

στάθμευσης επί της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου, και η πλατεία Σαπφούς. Η

συνολική τους έκταση είναι περίπου 48 στρέμματα. Στην περίπτωση

σεισμικού κινδύνου σε ώρες αιχμής (πρωινές), ο πληθυσμός παρουσιάζεται

αυξημένος. Η μεγαλύτερη έκταση της συγκεκριμένης περιοχής φιλοξενεί

εμπορικές χρήσεις και υπηρεσίες. Ιδιαίτερα κοντά στην πλατεία Σαπφούς

θα υπάρξει έντονο πρόβλημα, αφού τα 1500 τετραγωνικά μέτρα της

πλατείας δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του επιπλέον πληθυσμού.

16. Συνοικία. Χάλικες

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσ

ης

Χώρος

συγκέντρωσ

ης σε τ.μ.

(συνολικά)

Χαλικες 754 703 1508 2 600

Εικόνα 47. Πολεοδομικός χάρτης της

συνοικίας των Χαλικών.

Έντονο πρόβλημα έλλειψης ελεύθερων χώρων παρουσιάζει ο

συνοικισμός των Χαλικών. Βόρεια του συνοικισμού εντοπίζονται οι

προαύλιοι χώροι του 7ου μουσικού γυμνασίου και του 5ου γυμνασίου, οι

οποίοι προτείνονται ως χώροι συγκέντρωσης σε περίπτωση σεισμού, όμως

το συνολικό τους εμβαδόν και η γεωγραφική τους θέση δεν καλύπτουν τις

ανάγκες του πληθυσμού της συγκεκριμένης συνοικίας.

17. Συνοικία Αγίου Νεκταρίου

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμός

Πραγματικός

Πληθυσμός

Απαιτούμενος

χώρος

( 2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσ

ης

Χώρος

συγκέντρωσης

σε τ.μ.

(συνολικά)

Άγιος

Νεκτάριος

0 0 0 2 2359

Εικόνα 48. Πολεοδομικός χάρτης της συνοικίας του Αγίου Νεκταρίου.

Οι ελεύθεροι χώροι που εντοπίζονται στην συνοικία του Αγίου

Νεκταρίου , στην οποία σύμφωνα με τα πληθυσμιακά δεδομένα της ΕΣΥΕ

δεν υπάρχει καταγεγραμμένος πληθυσμός, μπορούν να εξυπηρετήσουν τις

ανάγκες των γύρω συνοικιών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα έλλειψης

ελεύθερων χώρων, όπως η συνοικία της Καλλιθέα και η συνοικία Πυργέλια.

Οι ελεύθεροι χώροι παρουσιάζονται παρακάτω σε μια συγκριτική

ανασκόπηση σε σχέση με την απαιτούμενη έκταση ελεύθερων χώρων ανά

πληθυσμό και συνοικία.

Συνοικία Μόνιμος

Πληθυσμό

ς

Πραγματικ

ός

Πληθυσμός

Απαιτούμενος

χώρος

(2 τ.μ /

κάτοικο)

Χώρος

συγκέντρωσ

ης

Χώρος

συγκέντρωσ

ης σε τ.μ.

(συνολικά)

Άγιος Συμεών 1262 1197 2524 1 253

Καμάρες 1160 1085 2320 1 1211

Βουναράκι 1668 1506 3336 2 1329

Μακρύ Γιαλό 3159 2894 6318 4 25541

Επάνω σκάλα 1370 1322 2740 4 6507

Καλλιθέα 2333 2165 4666 1 1389

Λαγκάδα -

Λαζαρέτο

1717 1663 3434 0 0

Κουλμπάρα-

κιοσκι

1523 1482 3046 3 6265

Σουράδα 499 499 998 2 2078

Νοσοκομείο 2287 2068 4574 5 5970

Πυργελια 2368 2161 4736 3 1364

Αγία Κυριακή 2498 2404 4996 1 5224

Άγιος Θεράπων 1248 1169 2496 5 48834

Χάλικες 754 703 1508 2 600

Χρυσομαλλούσ

α

2986 2788 5972 3 8953

Άγιος

Νεκτάριος

0 0 0 2 2359

Πίνακας 5. Συγκεντρωτικά στοιχεία.

Συμπεράσματα

Στην παρούσα εργασία μελετάται πώς ο προγραμματισμός χρήσης

γης μπορεί να εφαρμοστεί ως μακροπρόθεσμη δυναμική προσέγγιση στη

μείωση της σεισμικής ευπάθειας. Πιο συγκεκριμένα γίνεται εντοπισμός και

έλεγχος των ελεύθερων χώρων σε κάθε συνοικία της πόλης, που μπορούν

να χρησιμοποιηθούν ως χώροι καταφυγής σε περίπτωση σεισμικού

κινδύνου.

Ο σεισμικός κίνδυνος είναι υψηλός όχι μόνο λόγω της άμεσης

έκθεσης της πόλης σε έναν μελλοντικό πιθανό μεγάλο σεισμό, αλλά και

επειδή η πληθυσμιακή αύξηση και η αστική ανάπτυξη συνεχίζουν

αδιάκοπα. Αυτό σημαίνει ότι ένας μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων και

αστικών υποδομών είναι τρωτός σε μια σεισμική καταστροφή.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτό, η στρατηγική που προτείνεται είναι να

αυξηθούν οι ελεύθεροι χώροι στις περιοχές, όπου αυτό είναι δυνατό.

Με την χρήση της ακτίνας επιρροής και την συσχέτιση της με την

πυκνότητα του πληθυσμού μπορεί να προγραμματιστεί η χρήση γης προς

ασφαλέστερες και κατευθύνσεις με την κήρυξη περισσότερων ελεύθερων

χώρων. Η παραπάνω ανάλυση θέτει ακόμη ένα ερωτηματικό για τη μελέτη

των χώρων ανάπλασης, αφού φέρνει στο προσκήνιο την προστασία του

πολίτη, εκτός από την αισθητική αξία και τη λειτουργικότητα.

Όταν υπάρχει αντίληψη του κινδύνου μπορεί να υπάρξει ετοιμότητα

και σχεδιασμός των χρήσεων γης. Περισσότερο από κάθε άλλη μέθοδο

μείωσης των απωλειών ,η επιτυχία του σχεδιασμού χρήσεων γης, εξαρτάται

από την επιλογή των μηχανισμών μετρίασης της καταστροφής. Αυτή

πολλές φορές έρχεται σε αντίθεση με οικονομικά συμφέροντα, λόγω

έντονης αστικοποίησης. Η αύξηση των πυκνοκατοικημένων περιοχών

προσδιορίζει, ως μια παράμετρος, τη γεωγραφική επικινδυνότητα των

περιοχών, η οποία όμως διαφοροποιείται λόγω της τυχαιότητα στη

συχνότητα εμφάνισης του σεισμού.

Έτσι ο χρόνος και ο χώρος παίζουν τεράστιο ρόλο σε μια

καταστροφή. Ένα εργαλείο ικανό να ανταπεξέλθει στην επεξεργασία

πολλαπλών δεδομένων και να δώσει μέσω της οπτικοποίησης μια καλύτερη

προσέγγιση της πραγματικότητας είναι τα Γεωγραφικά Συστήματα

Πληροφοριών. Όπως φαίνεται στο κεφάλαιο 3, τα παραδείγματα των

εφαρμογών ΓΣΠ, τα οποία μελετούν τις οικονομικές απώλειες από

σεισμικές καταστροφές και τη σεισμική τρωτότητα, στις δύο ελληνικές

πόλεις (Χανιά και Θεσσαλονίκη) και στην Αμερική παρουσιάζουν αξιόλογα

αποτελέσματα. Σαφώς υπάρχει περιθώριο για βελτίωση και προσαρμογή

της χρήσης του ως εργαλείο, όμως η ευελιξία που το χαρακτηρίζει αποτελεί

το κυρίαρχο κριτήριο που απαιτείται στον επιχειρησιακό σχεδιασμό ώστε

να λαμβάνονται υπόψη όλες οι ιδιαιτερότητες μιας περιοχής. Αντιστοίχως

στην παρούσα εργασία υπήρξε η δυνατότητα λόγω της χρήσης του να δοθεί

έμφαση στην ιδιαιτερότητα κάθε συνοικίας της πόλης της Μυτιλήνης με

εστίαση στα πληθυσμιακά δεδομένα σε συνάρτηση με τους ελεύθερους

χώρους.

Μια από τις ουσιαστικότερες λειτουργίες στον ιστό της πόλης και

ιδιαίτερα όσον αφορά στην πολεοδομική ενότητα - γειτονιά, είναι οι

παιδικές χαρές και γενικότερα οι ελεύθεροι χώροι. Ιδιαίτερα προβληματικό

είναι το γεγονός της έντονης έλλειψης τέτοιων χώρων. Σε 7 από τις 16

συνοικίες ο δείκτης τετραγωνικών μέτρων ανά κάτοικο δεν πλησίασε έστω

τον επιθυμητό, ενώ στη συνοικία Λαγκάδα - Λαζαρέτο υπάρχει παντελής

έλλειψη ελεύθερων χώρων.

Οι ελεύθεροι χώροι που έχουν σχετικά μεγάλη έκταση (πάρκο Αγίας

Ειρήνης, πάρκο Καραπαναγιώτη, πλατεία Σαπφούς, δημοτικός κήπος κ.α.)

χωροθετούνται κατά μήκος της παραλιακής ζώνης. Αντίθετα οι παιδικές

χαρές που καταλαμβάνουν λίγα τετραγωνικά μέτρα είναι διάσπαρτες εντός

της πόλης. Και στις δύο περιπτώσεις η έκταση δεν επαρκεί για να

αποτελέσει χώρο καταφυγής των πολιτών της Μυτιλήνης.

Οι αθλητικοί χώροι είναι επίσης λιγοστοί και διάσπαρτοι εντός της

πόλης. Το εθνικό στάδιο χωρητικότητας 5000 θέσεων και έκτασης 12

στρεμμάτων είναι ο μεγαλύτερος στο είδος του χώρος, στον οποίο θα

μπορούσαν να καταφύγουν οι κάτοικοι της γύρω από αυτό περιοχής.

Άξιο αναφοράς είναι η απουσία αύλειων χώρων έξω από τις

εκκλησίες. Στην πόλη της Μυτιλήνης τα προαύλια των εκκλησιών

κρίνονται ακατάλληλα για την καταφυγή τόσο των εκκλησιαζομένων όσο

και των κατοίκων της ενορίας. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα της

ενορίας του Άγιου Ιωάννη του Προδρόμου στην Καλλιθέα, της

Μητρόπολης, του Αγίου Συμεών κ.α.

Η λογική χρήσης αύλιων χώρων των σχολείων ως χώρων καταφυγής

του πληθυσμού σε περίπτωση σεισμού είναι σωστή, εφόσον προηγείται

μελέτη στατικότητας των κτιρίων .

Οι χώροι αναψυχής (καφετέριες, εστιατόρια, ταβέρνες),

συγκεντρώνονται κυρίως κατά μήκος της Προκυμαίας, της οδού Καβέτσου

και του εμπορικού λιμανιού επί της Ελευθερίου Βενιζέλου(συνοικία Άγιος

Θεράπων). Η χωροθέτηση τους επιβαρύνει το υπάρχον κυκλοφοριακό

πρόβλημα, ιδίως τις πρωινές και βραδινές ώρες, το οποίο επιδεινώνεται και

από την έλλειψη χώρων στάθμευσης. Από την παραπάνω επισήμανση

γίνεται κατανοητό το τρωτό που παρουσιάζουν αυτοί οι χώροι σε

περίπτωση σεισμικής καταστροφής, λόγων των υψηλών πληθυσμιακών

συγκεντρώσεων.

Επί της παραλιακής ζώνης εντοπίζεται και η πλειονότητα των

ξενοδοχειακών μονάδων της πόλης. Ο μικρός αριθμός τους συνεπάγεται

υψηλές πληρότητες κατά την διάρκεια όλου του έτους και επομένως είναι

προφανής η τρωτότητα αυτών των δραστηριοτήτων.

Είναι έντονο το πρόβλημα έλλειψης ελεύθερων χώρων στον

πολεοδομικό ιστό της πόλης, και αυτό φαίνεται από τις συνοικίες στις

οποίες στάθηκε αδύνατος ο εντοπισμός τέτοιων χώρων. Η συνοικία της

Αγίας Κυριακής είναι σίγουρο πως θα αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα

όσον αφορά την εκκένωση του πληθυσμού σε ασφαλείς χώρους. Η

κατανομή των ελεύθερων χώρων δεν εξυπηρετεί το σύνολο των συνοικιών.

Ακόμα και αυτές που φαινομενικά δεν παρουσιάσουν έλλειψη σε χώρους,

ενδέχεται να αντιμετωπίσουν πρόβλημα, ανάλογα με την ώρα της μέρας

κατά την οποία μπορεί να σημειωθεί σεισμός.

Παρακάτω ακολουθούν ορισμένες προτάσεις, οι οποίες αφορούν την

υποστήριξη ενός επιχειρησιακού σχεδίου για την πόλη της Μυτιλήνης σε

περίπτωση σεισμικού κινδύνου:

Εμπλουτισμός της υπάρχουσας βάσης δεδομένων με

στοιχεία που αφορούν το οικιστικό απόθεμα της πόλης

(ηλικία κτιρίων, υλικό κατασκευής) και τα έργα υποδομών

της, προκειμένου να υπολογιστεί η τρωτότητα της.

Εκτίμηση της σεισμικής τρωτότητας της περιοχής μελέτης

μέσω εξειδικευμένης εφαρμογής οπτικοποίησης και

παραγωγή χαρτών των αποτελεσμάτων αυτής.

Ενημέρωση των πολιτών μέσω θεματικών χαρτών σχετικά

με τους με τους ελεύθερους χώρους των συνοικιών.

Καταγραφή σωστικών μέσων και συνεργείων διάσωσης.

Συλλογικός σχεδιασμός και οργάνωση από τους τοπικούς

αρμόδιους φορείς (Δήμος, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση) για

τη συντονισμένη δράση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Ελληνική Βιβλιογραφία

Αραβαντινός, Α., κ.ά.. (1988). Αντισεισμικός Πολεοδομικός Σχεδιασμός. Δ΄

Πανελλ. Αρχιτεκτ. Συν. Καλαμάτα 1988.

Βούλγαρης, Ν., (2006). Σημειώσεις Τεχνικής Σεισμολογίας. Αθήνα 2006.

Δελλαδέτσιμας, Π., Γιακουμή, Μ., Καρύδης, Π., (1994). Προδιαγραφές

χώρων συγκέντρωσης του πληθυσμού σε περίπτωση σεισμού. Ερευνητικό

πρόγραμμα. Ο.Α.Σ.Π

Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόγνωσης και Πρόληψης των σεισμών / ΟΑΣΠ

(2002). «Εκκένωση κτιρίων και καταφυγή του πληθυσμού σε ασφαλείς

χώρους μετά από σεισμό», Εγχειρίδιο Αρ.3 (στην ελληνική και αγγλική

γλώσσα).

Ιωαννίδης, Κ. et al (1998). Ένα πολυθεματικό πρόγραμμα για σχεδιασμό

εκτάκτων αναγκών πόλεων σε σεισμικές περιοχές. Κατευθύνσεις για την

αναβάθμιση του αντισεισμικού σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης στην πόλη

της Πάτρας. Οργανωτική και πολεοδομική διάσταση. Ερευνητικό

Πρόγραμμα, Ο.Α.Σ.Π., 1998.

Κουτσόπουλος, Κ. (2002). «Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών και

Ανάλυσης Χώρου», Παπασωτηρίου, Αθήνα

Λέκκας, Ε. κ.ά (1995). Αντισεισμικός σχεδιασμός Δήμου Ρόδου.

Ερευνητικόπρόγραμμα, 420 σελ. Αθήνα 1995.

Λέκκας, Ε. (1996). Φυσικές και Τεχνολογικές καταστροφές. Εκδόση

Access Soft, 278 σελ.

Λέκκας, Ε. κ.ά (1997). Επιχειρησιακή οργάνωση Δήμου Νέας Ιωνίας για

την αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών. Ερευνητικό

πρόγραμμα, 359 σελ. Αθήνα 1997.

Λέκκας, Ε. , κ.ά. (2000). “Αντισεισµικός σχεδιασµός και οργάνωση ∆ήµου

Λουτρακίου – Περαχώρας”. Εφαρµοσµένο Ερευνητικό Πρόγραµµα,

Τοµέας ∆υναµικής, Τεκτονικής Εφαρµοσµένης Γεωλογίας, Πανεπιστήµιο

Αθηνών, 460 σελ., Αθήνα.

ΟΑΣΠ (Π. Δελλαδέτσιμας, Μ. Γιακουμή), (1994). Προδιαγραφές χώρων

συγκέντρωσης του πληθυσμού σε περίπτωση σεισμού, Αθήνα.

Παπαζάχος Β. και Παπαζάχου Κ. (2003). Οι σεισμοί της Ελλάδας (Γ’

εκδοση)

Τ.Ε.Ε., Τμήμα Αν. Κρήτης (1996): Αντιμετώπιση των συνεπειών ενός

σεισμού στις πόλεις του Νομού Λασιθίου. Έκδοση Τ.Ε.Ε., 1996.

ΥΠΕΧΩΔΕ, ΟΑΣΠ, (1999). Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας «Ξενοκράτης -

Σεισμοί», Αθήνα.

Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ/ΟΑΣΠ (Ιανουάριος 2000) «Ελληνικός Αντισεισμικός

Κανονισμός ΕΑΚ 2000», Αθήνα

Ξένη Βιβλιογραφία

Bendimerad F. Loss estimation: a powerful tool for risk assessment and

mitigation. Soil Dyn Earthquake Eng 2001

Barbat AH, Moya FY, Canas JA. Damage scenarios simulation for seismic

risk assessment in urban zones. Earthquake Spectra 1996

Borchardt, Glenn. 1991. "Preparation and use of earthquake planning

scenarios." Califonia Geology, v. 44, 195-203.

Coburn, A. & Spence, R. (1992). Earthquake Protection, Wiley, 355p.

Erdik, M. (1996). Seismic risk analysis for urban systems. Proc. of the 11th

World Conference on Earthquake Engineering, Publ. Elsevier Science Ltd.,

Acapoulco.

Fah D, Kind F, Lang K, Giardini D. Earthquake scenarios for the city of

Bassel. Soil Dyn Earthquake Eng 2001.

Fassoulas Ch, Margaris B, Papaioannou Ch, Papazachos B, Papazachos C,

Theodoulidis N. Seismic hazard assessment and seismic scenarios for the

City of Chania-Crete. Technical report. SEISMOCARE Project, ITSAK,

Thessaloniki, 1999.

Fitzpatrick, C. and Mileti,D.S., “Motivating public evacuation,” IJMED,

Vol. 9, No. 2, Aug. 1991, pp. 137-152.

FEMA-NIBS (1999) “Earthquake Loss Estimation Methodology-HAZUS

99’ Technical Manual Volume 1-3”, Washington D.C

FEMA (2003) “HAZUS-MH MR1 User Manual”, Washington D.C.

FEMA-NIBS (2003) “Earthquake Loss Estimation Methodology-HAZUS

MH-MR1 User Manual & Technical Manual Volume 1-3 ”, Washington

D.C

Jones, Barclay G. and William A. Kandel. 1992. "Population growth,

urbanization, disaster risk, and vulnerability in metropolitan areas: A

conceptual framework."

Kappos A. J. , Stylianidis K. C. και Pitilakis K. (1998) ‘‘Development of

Seismic Risk Scenarios Based on a Hybrid Method of Vulnerability

Assessment’’, Natural Hazards 17: 177–192

Kaneko, F., Yamada, T., (1992). Earthquake scenarios prepared from

seismic Microzoning studies - A recent example in Japan. Oyo Corporation,

Japan

McGuire RK. Seismic hazard and risk analysis. ESRI, 2004.

Mender – Victor, L., Oliveira, C. S., Pais, I. and Teves – Costa, P. (1994).

Earthquake damage scenarios in Lisbon for disaster preparedness. Issues in

Urban Earthquake Risk, ed. B. Tucker, M. Erdik & C. Hwang, Publ. Kluwer

Academic, NATO ASI Series, Series E: Applied Sciences, Vol. 271, 265-

289.

Woo G, Paget B. Loss estimations for the City of Chania. Technical report.

SEISMOCARE Project, EQE International, London, 2000.