PROJECT 1ο τετράμηνο 2011-2012

ΘΕΜΑ ΚΡΟΥΣΤΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ, ΑΛΛΟΤΕ, ΑΛΛΟΥ, ΚΑΙ ΤΩΡΑ

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣΜαθητέςΚομπογιάννης Χριστόφορος, Κουρούνης Νικόλαος, Κατής Νικόλαος, Μαραγκού Ελίνα, Καφιέρης Μηνάς, Κόκο Κριστίνα, Βέντσια Ευγενία, Διβόλης Χρήστος, Μερντάνι Κλεάντι, Ζεντέλη Αναστασία, Βενιέρης Χρήστος, Βαή Άσπα, Μαγγίδου Χαρά, Γραβάνη Μαίρη.Καθηγητές Πάλμος Νεκτάριος, Κύρου Κωνσταντία.

ΠερίληψηΤα μουσικά όργανα είναι πολλά και κατηγοριοποιούνται σε έγχορδα, πνευστά και κρουστά.Από αυτά τα κρουστά είναι μάλλον τα λιγότερο γνωστά, καθώς δεν έχουν πρωταγωνιστικό, παρά μάλλον συνοδευτικό ρόλο σε ένα μουσικό σχήμα.Παρόλα αυτά, είναι τα παλαιότερα όργανα που ο άνθρωπος χρησιμοποίησε και συναντώνται σε όλες τις χρονικές περιόδους της ιστορίας του ανθρώπου και σε όλες τις φυλές και τους λαούς.Σκεφτήκαμε λοιπόν να τα γνωρίσουμε λίγο καλύτερα.Χωρίσαμε το μεγάλο αυτό θέμα σε τρεις υποενότητες και δημιουργήθηκαν 3 ομάδες παιδιών που η καθεμία είχε ένα δικό της μικρότερο θέμα.

ΠεριεχόμεναΗ πρώτη ομάδα, που αποτελούνταν από τους: Κομπογιάννη Χριστόφορο Κουρούνη Νικόλαο

Κατή ΝικόλαοΚούρο ΑλέξανδροΜαραγκού Ελίνακαι διερεύνησε το τι είναι τα κρουστά και ποια είναι η ιστορία τους.Η δεύτερη ομάδα, που αποτελούνταν από τους:Καφιέρη ΜηνάΚόκο ΚριστίναΒέντσια ΕυγενίαΔιβόλη ΧρήστοΜερντάνι Κλεάντιμελέτησε τα είδη των κρουστών που συναντάμε στην Ελλάδα.Τέλος η τρίτη ομάδα , που αποτελούνταν από τους:Ζεντέλη ΑναστασίαΒενιέρη ΧρήστοΒαή ΆσπαΜαγγίδου ΧαράΓραβάνη Μαίρηασχολήθηκε με τα είδη των κρουστών που χρησιμοποιεί το κάθε είδος μουσικής.

Μεθοδολογία-Ερευνητικά εργαλείαΚυρίαρχο εργαλείο για την δουλειά αυτή προέκυψε βέβαια το διαδίκτυο , καθώς εκεί μπορεί κανείς να ψάξει και να βρει άπειρες πληροφορίες και εικόνες για κάθε ζήτημα. Επικουρικά το youtube βοήθησε παρέχοντας βίντεο στα οποία μπορεί κανείς να δει και να ακούσει κρουστά όργανα να παίζουν μόνα τους ή σε σύνολα, από κάθε μουσικό είδος.

ΑναφορέςΈτσι η πρώτη ομάδα παρουσίασε τα εξής:

Κρουστά μουσικά όργανα

1. ΟΡΙΣΜΟΣ-ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τα κρουστά είναι μια μεγάλη οικογένεια μουσικών οργάνων.Ονομάζονται κρουστά επειδή ο ήχος που παράγουν προκαλείται από κρούση είτε κάποιου ειδικού εξαρτήματος (σφυράκι η μπαγκέτα) είτε του χεριού πάνω σε αυτά. Τα κρουστά δεν είναι μελωδικά όργανα, αλλά ρυθμικά, δηλαδή από τα τρία θεμελιώδη συστατικά της μουσικής: Ρυθμός – Μελωδία –Αρμονία , τα κρουστά κυρίως αναφέρονται και εκφράζονται με τον ρυθμό και ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται. Βεβαίως και παράγουν κάποιον τόνο, κάποια νότα και αυτό αλλάζει με το κούρδισμα. Μπορούμε να παράγουμε μια υποτυπώδη μελωδία, με διαστήματα τετάρτης ή πέμπτης ή περισσότερα, με κρουστά κουρδισμένα κατάλληλα, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στα κόνγκας , και σε αυτές τις περιπτώσεις η προσπάθεια τον κρουστών να αρθρώσουν μελωδία έχει μια ιδιαίτερη άξια και γοητεία, και είναι ένα ακόμη όπλο στα χέρια του δημιουργικού μουσικού, μαζί με τις ρυθμικές άξιες τις δυναμικές , τον συνδυασμό διάφορων ήχων κλπ. Διαιρούμε τα κρουστά σε διάφορες κατηγορίες, ανάλογα με τον τρόπο που τα χρησιμοποιούμε και τον καθορισμό ή όχι της τονικής τους οξύτητας. Έτσι, έχουμε τα κρουστά με συγκεκριμένη τονική οξύτητα, εκείνα δηλαδή που παράγουν συγκεκριμένους ήχους, και τα κρουστά με απροσδιόριστη τονική οξύτητα. Ακόμα έχουμε τα μεμβρανόφωνα, όπου ο ήχος παράγεται από τις παλμικές κινήσεις μιας μεμβράνης τοποθετημένης και τεντωμένης πάνω σ’ ένα αντηχείο, και τα ιδιόφωνα, όπου ο ήχος βγαίνει από το ίδιο το σώμα του μουσικού οργάνου, το οποίο μπορεί να είναι ξύλο, μέταλλο, γυαλί, κλπ. Σ’ όλα όμως τα όργανα αυτά, ανεξαρτήτως κατηγορίας, υπάρχει κρούση, χτύπημα του εκτελεστή είτε με τα χέρια του, τα δάκτυλά του, είτε με ειδικές μπαγκέτες, ξύλα, ή σφυράκια.Στα κρουστά συγκεκριμένης οξύτητας συμπεριλαμβάνονται κυρίως ιδιόφωνα κρουστά, αλλά κι ένα μεμβράφωνο. Πρόκειται για τα τύμπανα, τα μεγάλα ορχηστικά τύμπανα, που χρησιμοποιούνται στη συμφωνική ορχήστρα (timpani Kettle drums). Στα κρουστά με απροσδιόριστη τονική οξύτητα περιλαμβάνονται βεβαίως, όλα τα υπόλοιπα τύμπανα. Έτσι, έχουμε πρώτο και οξύτερο το πλευρικό τύμπανο ή ταμπούρο (snare drum). Το μεγαλύτερο, άρα και βαθύτερο, τύμπανο είναι η γκρανκάσα (bass drum), με πλούσιο και δυνατό ήχο. Στις

συμφωνικές ορχήστρες το όργανο αυτό κτυπιέται με ειδικό «κόπανο», ενώ στο σύνολο των τύμπανων, στα μικρά συγκροτήματα, υπάρχει ειδικό σύστημα που επιτρέπει το κτύπημα με το πόδι. Τα μικρότερα ντέφι και τυμπανάκι, τα κύμβαλα (πιάτα, πιατίνια),το τρίγωνο. Τέλος, θα πρέπει να αναφέρουμε και τις καστανιέτες, το πολύ χαρακτηριστικό όργανο της ισπανικής λαϊκής μουσικής.

2. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Τα κρουστά αποτελούν τη μεγαλύτερη οικογένεια οργάνων στον κόσμο της μουσικής και είναι τα πρώτα μουσικά όργανα που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος. Έτσι η ιστορία τους συμβαδίζει με την ιστορία της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι πρωτόγονοι κατασκευάζονταν ιδιόφωνα κρουστά ενώ σύμφωνα με τη Μαρία Μπελίδου, μουσικοκριτικός ,στη Μεσολιθική και πρώιμη νεολιθική εποχή κατασκευάσθηκαν τα πρώτα μεμβρανόφωνα (αυλοί, τύμπανα). Τα αρχαιότερα δείγματα κρουστών έχουν βρε8ει σε αγγεία της Αιγύπτου και χρονικά τοποθετούνται περίπου το 5οοο-4οοο π.χ. Στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιήθηκαν σε εορτές και τελετές διονυσιακού χαρακτήρα και τα κυριότερα όργανα αυτής τα κατηγόριας ήταν το κρέμβαλο ή κρόταλο, το κύμβαλο, τα τύμπανο καθώς και διάφορα σείστρα και κουδούνια. Γραπτές αναφορές που χρονολογούνται από τα 1000 π.χ. πιστοποιούν την παρουσία τους στην Κίνα. Η μεγαλύτερη ποικιλία κρουστών που συναντάμε στην Λατινική Αμερική είναι αποτέλεσμα του μεγάλου αριθμού των Αφρικανών μεταναστών που βρέθηκαν εκεί και επηρέασαν με τη μουσική τους παράδοση τους ιθαγενείς. Έτσι αναπτύχθηκε η Λατίν μουσική και ο διάσημος βραζιλιάνικος χορός Σάμπα που συνοδεύεται από κρουστά. Τα κρουστά εμφανίζονται σε συμφωνική ορχήστρα το 15ο αιώνα στην Μ. Ασια. Το 18ο αιώνα η συνεχής επαφή των Ευρωπαίων με τους Τούρκους είχε ως αποτέλεσμα την εισαγωγή στην Ευρώπη, κρουστών που χρησιμοποιούσε η τουρκική στρατιωτική μπάντα, όπως τρίγωνο ταμπούρλο, πιάτα, μικρά κονγκ τα οποία είχαν φτάσει στην Τουρκία από αλλά μέρη της Ασίας. Η χρήση τους στη στρατιωτική μπάντα, έχει ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθούν από σύνθετες όπως ο Mozart, Haydn και ο Beethoven για να περιγράφουν στρατιωτικές εικόνες. Παράδειγμα αποτελεί το φινάλε της 9ης Συμφωνίας του Beethoven.Σιγά σιγά οι σύνθετες θα εμπλουτίσουν τη χρήση τους στη συμφωνική ορχήστρα και έτσι τα κρουστά απέβαλαν το στρατιωτικό τους ρόλο. Ο Messiaen, o Britten, o Liqeti, Stravinsky θα αξιοποιήσουν τις απεριόριστες δυνατότητες των κρουστών. Το πρώτο έργο σταθμός για σύνολο κρουστών ήταν το Ionisation του Edgard Varese, γραμμένο το 1931 για 13 κρουστούς και 39 κρουστά όργανα.

Η δεύτερη ομάδα παρουσίασε περίπου τα εξής:

και κάποια ακόμα.

Η τρίτη ομάδα παρουσίασε περίπου τα εξής:

Στις εργασίες των παιδιών υπήρχαν και φωτογραφίες που δεν παρουσιάζονται λόγω κακής ποιότητας εικόνας.Ακόμα τα παιδιά έφεραν στο σχολείο και μας έδειξαν μικρά κρουστά που είχαν στο σπίτι τους και η μαθήτρια Βέντσια Ευγενία κατασκεύασε ένα όργανο ως εξής:Γέμισε έξι όμοια ποτήρια με διαφορετικές ποσότητες νερού. Χτυπώντας τα ποτήρια με ένα μεταλλικό κουτάλι παρήγαγε ήχους σε διαφορετικές συχνότητες που μπορούσαν να συνδυαστούν ρυθμικά και να παράγουν ένα πρωτότυπο μουσικό άκουσμα.Κάθε φορά που μαζευόμασταν (οι φορές αυτές ήταν πολύ λίγες) ακούγαμε μουσικά κομμάτια είτε αποκλειστικά με κρουστά , είτε με κυρίαρχο όργανο τα κρουστά, από διάφορα είδη μουσικής.Μία φορά καταφέραμε να έχουμε πρόσβαση σε Internet, και παράλληλα το σύστημα να διαθέτει ηχεία, ώστε να δούμε και να ακούσουμε ταυτόχρονα κάτι σχετικό.Κανονίστηκε επίσης μια επίσκεψη στο μουσείο Λαϊκών Οργάνων στην Πλάκα, η οποία όμως , δυστυχώς , δεν πραγματοποιήθηκε λόγω δυσλειτουργίας του γραφείου τεχνικής εκπαίδευσης που δεν κανόνισε εγκαίρως την έγκριση που χρειαζόταν. Κριτική-ΣυμπεράσματαΌπως κάθε αρχή και δύσκολη έτσι και η πρώτη εφαρμογή του project υπήρξε δύσκολη. Τα παιδιά δεν έχουν μάθει να συνεργάζονται. Δεν ξέρουν να “παράγουν” και να συνθέτουν. Το ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα στο σχολείο υπολογιστές και Internet δυσκόλεψε αφάνταστα τα πράγματα. Ουσιαστικά τα έκανε αδύνατα.Είναι χαρακτηριστικό ότι η Β ομάδα έγραψε στο χέρι την εργασία της και εμείς με την σειρά μας την σκανάραμε για να την παρουσιάσουμε.Η τρίτη ομάδα μη διαθέτοντας μέσο για να μεταφέρει τα αρχεία σε ηλεκτρονική μορφή έφερε έντυπα τα οποία επίσης σκαναρίστηκαν.Ένα ακόμα πρόβλημα ήταν το ότι τα παιδιά μέσα στην κάθε ομάδα , δεν δούλεψαν ισότιμα.Υπήρξε ομάδα όπου όλη η δουλειά έγινε από ένα μόνο άτομο (η τρίτη ομάδα στην οποία δούλεψε μόνο η Ζεντέλη Αναστασία) και άλλη ομάδα όπου δούλεψαν τρία παιδιά στα πέντε.Σαν συμπέρασμα, η όλη διαδικασία του project , χρειάζεται χρόνο, βοηθητικές υποδομές, και εξοικείωση για να λειτουργήσει σωστά και αποδοτικά.

Στο συγκεκριμένο project η οποιαδήποτε επίτευξη στόχων επιτεύχθηκε σε μικρό μάλλον ποσοστό.Ελπίζουμε σε μία επόμενη καλύτερη φορά.

“Βιβλιογραφία”