ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

Στις ασκήσεις της κατηγορίας αυτής ξεκινάμε πάντα από την εύρεση της

ηλεκτρονιακής δομής του στοιχείου, από την οποία στη συνέχεια θα αντλήσουμε

όλες τις ζητούμενες πληροφορίες.

Α1. Στοιχείο Α έχει ατομικό αριθμό 35. Ζητούνται: α) Η ομάδα , η περίοδος και ο

τομέας του Α, β) Το Α είναι μέταλλο ή αμέταλλο; και γ)Ποιος είναι ο μοριακός

τύπος της ένωσης του Α με το Υδρογόνο;

Λύση

α) Η ηλεκτρονιακή κατανομή για το Α είναι: 1s2, 2s2, 2p6, 3s2, 3p6, 4s2, 3d10, 4p5 .

O μεγαλύτερος κύριος κβαντικός αριθμός που υπάρχει στην ηλ. κατανομή (4) δίνει

τον αριθμό της περιόδου , δηλαδή το Α ανήκει στην 4η περίοδο.

Το είδος της τελευταίας υποστιβάδας που δέχθηκε ηλεκτρόνια (p), δίνει τον τομέα

του στοιχείου, δηλαδή τομέας p.

Τέλος εφόσον η τελευταία υποστιβάδα είναι p, προσθέτουμε στα ηλεκτρόνια που έχει

(5) το 12 για να βρούμε τον αριθμό της ομάδας. Δηλαδή η ομάδα του Α είναι η 17η .

ΠΡΟΣΟΧΗ! Όταν η τελευταία υποστιβάδα που δέχθηκε ηλεκτρόνια

σύμφωνα με την αρχή Ελάχιστης Ενέργειας, είναι η nsx, τότε το στοιχείο ανήκει

στην ομάδα Χ (Εξαίρεση το He το οποίο αν και έχει δομή 1s2 ανήκει στην 18η

ομάδα), όταν είναι η ndx, τότε το στοιχείο ανήκει στην ομάδα Χ+2, και όταν

είναι η npx, τότε το στοιχείο ανήκει στην ομάδα Χ+12. Τέλος όλα τα στοιχεία

του τομέα f ανήκουν θεωρητικά στην ίδια ομάδα την 3η.

Α. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΔΙΝΕΤΑΙ Ο ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ (Ή Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΤΟΥ ΔΟΜΗ) ΚΑΙ ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙ ΑΥΤΟ ΟΠΩΣ ΟΜΑΔΑ, ΠΕΡΙΟΔΟΣ,

ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΥ ΑΝΗΚΕΙ ΚΛΠ

β) Το στοιχείο Α είναι αμέταλλο, όπως άλλωστε και τα περισσότερα στοιχεία του

τομέα p, διότι έχει 7 ηλεκτρόνια σθένους και τάση να δεχθεί ηλεκτρόνια προκειμένου

να συμπληρώσει την εξωτερική του στιβάδα με 8 ηλεκτρόνια.

γ) Το Α επειδή έχει τάση να δεχθεί ένα μόνο ηλεκτρόνιο έχει κύριο αριθμό οξείδωσης

-1. Το άτομο του Υδρογόνου όταν ενώνεται με αμέταλλα, έχει αριθμό οξείδωσης +1.

Επομένως η ένωση που σχηματίζουν μεταξύ τους το Α και το Η θα έχει μοριακό τύπο

ΗΑ.

Β1. Να βρεθεί ο ελάχιστος ατομικός αριθμός στοιχείου Α του τομέα d το οποίο έχει

2 συμπληρωμένα τροχιακά d.

Λύση

H κατανομή ηλεκτρονίων στα τροχιακά της υποστιβάδας d πρέπει να είναι σύμφωνη

με τον κανόνα του Hund, δηλ. . Επομένως το στοιχείο πρέπει να έχει

στην υποστιβάδα 3d (λόγω ελάχιστου ατομικού αριθμού), 7 ηλεκτρόνια.

Η ηλεκτρονιακή κατανομή για το Α είναι: 1s2, 2s2, 2p6, 3s2, 3p6, 4s2, 3d7 .

Άρα ο ατομικός αριθμός του στοιχείου Α είναι 2+2+6+2+6+2+7=27

Β2. Να βρεθεί ο ελάχιστος ατομικός αριθμός στοιχείου Α του οποίου τα

ηλεκτρόνια έχουν άθροισμα μαγνητικών κβαντικών αριθμών του spin +2.

Λύση

Για να έχουν τα ηλεκτρόνια του στοιχείου άθροισμα κβαντικών αριθμών του spin ίσο

με +2, θα πρέπει το στοιχείο αυτό να διαθέτει σύμφωνα με τον κανόνα του Hund 4

μονήρη ηλεκτρόνια (4.(+1/2)=2). Αυτό σημαίνει ότι τα ηλεκτρόνια αυτά πρέπει να

βρίσκονται στην υποστιβάδα 3d, διότι η 3p μπορεί να φιλοξενήσει το πολύ 3 μονήρη

ηλεκτρόνια. Επομένως το στοιχείο πρέπει να έχει στην υποστιβάδα 3d (λόγω ελάχιστου ατομικού

αριθμού), 4 ηλεκτρόνια.

Η ηλεκτρονιακή κατανομή για το Α είναι: 1s2, 2s2, 2p6, 3s2, 3p6, 4s2, 3d4 .

Άρα ο ατομικός αριθμός του στοιχείου Α είναι 2+2+6+2+6+2+4=24

Β. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΔΙΝΟΝΤΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΟ, ΟΠΩΣ ΟΜΑΔΑ, ΠΕΡΙΟΔΟΣ, Η ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΥ

ΑΝΗΚΕΙ ΚΛΠ ΚΑΙ ΖΗΤΕΙΤΑΙ Ο ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΟΥ (Ή Η

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΗ ΤΟΥ ΔΟΜΗ)

Υπενθυμίζουμε πως μεταβάλλονται η ατομική ακτίνα (r) και η ενέργεια

πρώτου ιοντισμού (Ei), μέσα στην ίδια ομάδα και μέσα στην ίδια περίοδο .

Γ1. Να συγκριθούν: α) οι ατομικές ακτίνες και β) οι ενέργειες πρώτου ιοντισμού

των στοιχείων 19Α, 17Β και 11Γ ;

Λύση

α) Αφού κάνουμε τις ηλεκτρονιακές δομές των Α, Β και Γ επιδιώκουμε να

εντοπίσουμε την ομάδα και την περίοδο στην οποία ανήκουν για να μπορέσουμε να

συγκρίνουμε τις ατομικές τους ακτίνες και στη συνέχεια τις ενέργειες ιοντισμού τους.

19Α: 1s2, 2s2, 2p6, 3s2, 3p6, 4s1. Επομένως το Α ανήκει στην 1η ομάδα και την 4η

περίοδο.

17Β: 1s2, 2s2, 2p6, 3s2, 3p5. Επομένως το Β ανήκει στην 17η ομάδα και την 3η περίοδο.

11Γ: 1s2, 2s2, 2p6, 3s1. Επομένως το Γ ανήκει στην 1η ομάδα και την 3η περίοδο.

Η θέση τους επομένως στον περιοδικό πίνακα είναι: Επομένως εύκολα συμπεραίνομε ότι r(Β)<r(Γ)<r(Α), ενώ οι ενέργειες ιοντισμού τους

θα έχουν αντίστροφη διάταξη.

Γ. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ

ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΩΝ Ή ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΠΡΩΤΟΥ ΙΟΝΤΙΣΜΟΥ ΔΥΟ Η

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ.

1.B ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ (*)

1.1.1 Ο νόμος περιοδικότητας του Moseley καθορίζει ότι ……………………..

…………………………………………………………………………………..

1.1.2 Όταν στοιχείο ανήκει στην 4η περίοδο αυτό σημαίνει ότι ……………………..

…………………….., ενώ όταν ανήκει στην ΙΙ Α ομάδα τότε …………………

…………………………………………………………………………………..

1.1.3 Στοιχείο Α με ηλεκτρονιακή δομή 1s2, 2s2, 2p6, 3s2 3p6, 4s2 , 3d3 , ανήκει στον

……τομέα, την ……ομάδα και την …….περίοδο.

1.1.4 Ο τομέας d περιλαμβάνει …..ομάδες, ο τομέας p περιλαμβάνει ….ομάδες , o s

περιλαμβάνει ……ομάδες και ο f ..….ομάδες.

1.1.5 Ποια στοιχεία χαρακτηρίζονται στοιχεία μετάπτωσης; Γράψτε την

ηλεκτρονιακή δομή του στοιχείου μετάπτωσης με τον μικρότερο ατομικό

αριθμό. Σε ποια ομάδα ανήκει το στοιχείο αυτό;

1.1.6 Αναφέρατε έξη κοινές ιδιότητες που εμφανίζουν τα στοιχεία μετάπτωσης.

1.1.7 Είναι σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) οι προτάσεις που ακολουθούν;

Α) Στοιχείο Α με ατομικό αριθμό Z=34, έχει μεγαλύτερη ατομική ακτίνα από

στοιχείο Β της ίδιας περιόδου με Ζ=20. Β) Στην ίδια ομάδα η ατομική ακτίνα αυξάνεται, όσο αυξάνεται ο ατομικός

αριθμός.

Γ) Το στοιχείο Χ με ατομικό αριθμό 24 ανήκει στην 6η ομάδα (VIB).

Δ) Αν το Ψ είναι στοιχείο του τομέα S , τότε είναι ηλεκτροθετικό.

Ε) Οι παραμαγνητικές ουσίες επηρεάζονται από μαγνητικά πεδία. 1.1.8 Πώς ορίζεται η ενέργεια πρώτου ιοντισμού;

1.1.9 Ποιοι παράμετροι καθορίζουν την τιμή της ενέργειας πρώτου ιοντισμού;

1.1.10 Πώς μεταβάλλεται η ενέργεια πρώτου ιοντισμού μέσα στην ίδια ομάδα και

πώς μέσα στην ίδια περίοδο;

1.1.11 Κάνοντας χρήση του Π.Π. να επιλέξετε την ορθή από τις απαντήσεις:

Α) Μικρότερη ενέργεια ιοντισμού έχει το 17Cl, 9F, 15P, 33As .

Β) Μεγαλύτερη ατομική ακτίνα έχει το 56Ba, 55Cs, 53I, 54Xe .

Γ) Μεγαλύτερη ηλεκτροθετικότητα έχει το 56Ba, 55Cs, 53I, 54Xe .

Δ) Μεγαλύτερη ηλεκτραρνητικότητα έχει το 17Cl, 9F, 15P, 33As .

Ε) Σχηματίζει κατιόν με φορτίο +1 το 38Sr, 35Br, 18Ar, 37Rb .

Στ) Αδρανές στοιχείο είναι το 9F, 10Ne, 11Na, 21Sc .

ΑΣΚΗΣΕΙΣ (**)

1.2.1 Στοιχείο με ατομικό αριθμό 25 ανήκει στον τομέα: s, p, d, f.

1.2.2 Στοιχείο με ατομικό αριθμό 56 ανήκει στην …..ομάδα, την …..περίοδο και

στον …..τομέα.

1.2.3 Να γράψετε τις ηλεκτρονιακές δομές: α) του 3ου στοιχείου μετάπτωσης και β)

του 2ου Αλογόνου.

1.2.4 Στοιχείο με δομή εξωτερικής στιβάδας ns2, np4 ανήκει στην ….ομάδα του

Π.Π. , και έχει την τάση να …………….. … ηλεκτρόνια προκειμένου να

αποκτήσει δομή ευγενούς αερίου.

1.2.5 Να κατατάξετε τα στοιχεία Α(Ζ=35), Β (Ζ=19), Γ (Ζ=29) και Δ (Ζ=37) κατά

σειρά αυξανόμενης ατομικής ακτίνας. …….>…….>…….>……..

1.2.6 Να συγκρίνετε τις ατομικές ακτίνες των παρακάτω ατόμων ή ιόντων:

Α) 19Κ…20Ca, B)19K…19K+, Γ) 17Cl…17Cl-, Δ) 8O

2- …9F-.

1.2.7 Να συγκρίνετε τις ενέργειες πρώτου ιοντισμού των παρακάτω ατόμων:

Α) 19Κ…20Ca, B) 17Cl…35Br

1.2.8 Να συγκρίνετε τις ενέργειες δεύτερου ιοντισμού των παρακάτω ατόμων:

Α)12Mg…20Ca, B) 19Κ…20Ca

1.2.9 Σε στοιχείο Μ του τομέα S μετρήθηκαν οι ενέργειες πρώτου , δεύτερου και

τρίτου ιοντισμού και βρέθηκαν οι τιμές 510 kJ/mol,1050 kJ/mol και 4720

kJ/mol αντίστοιχα. Σε ποια ομάδα του Π.Π. ανήκει πιθανότατα το Μ;

Δικαιολογείστε την απάντησή σας.

1.2.10 Είναι σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) οι προτάσεις που ακολουθούν;

Α) Στοιχείο Α με ατομικό αριθμό Z=38 είναι ηλεκτροθετικό.

Β) Στοιχείο Β με ατομικό αριθμό Ζ=53 ανήκει στην 17η ομάδα του περιοδικού

πίνακα.

Γ) Στοιχείο με ατομικό αριθμό Ζ=28 είναι στοιχείο μετάπτωσης.

Δ) Το δεύτερο στοιχείο της 5ης περιόδου έχει ατομικό αριθμό 20.

Ε) Όλα τα στοιχεία με δομή εξωτερικής στιβάδας ns1 είναι μέταλλα

Στ) Τα στοιχεία του τομέα d έχουν δομή εξωτερικής στιβάδας ndx

Ζ) Το στοιχείο 24Cr έχει 6 μονήρη ηλεκτρόνια.

Η) Τα άτομα των στοιχείων της 16ης ομάδας έχουν 2 μονήρη ηλεκτρόνια.

Θ) Όλα τα ευγενή αέρια έχουν δομή εξωτερικής στιβάδας ns2 np6.

Ι) Στοιχείο που έχει ένα μόνο συμπληρωμένο τροχιακό p ανήκει στην 14η

ομάδα του Π.Π.

ΙΑ) Στοιχείο με δομή [Ar],3d1, 4s2 είναι στοιχείο μετάπτωσης.

ΙΒ) Κύριες ομάδες είναι όλες οι ομάδες των τομέων s και d .

ΙΓ) Στοιχείο του τομέα d με 6 μονήρη ηλεκτρόνια σε θεμελιώδη κατάσταση,

δεν μπορεί να υπάρξει.

1.2.11 Είναι σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) οι προτάσεις που ακολουθούν;

Α) Στοιχείο Α με ατομικό αριθμό Z=17 έχει μεγαλύτερη ενέργεια ιοντισμού

από στοιχείο Β με Ζ=11.

Β) Όσο μεγαλύτερος είναι ο ατομικός αριθμός ενός στοιχείου , τόσο

μεγαλύτερη τείνει να γίνει η ενέργεια ιοντισμού του.

Γ) Όταν ένα στοιχείο Χ έχει μεγαλύτερη ατομική ακτίνα από ένα στοιχείο Ψ ,

τότε κατά κανόνα θα έχει και μικρότερη ενέργεια ιοντισμού.

Δ) Τα ηλεκτραρνητικά στοιχεία έχουν κατά κανόνα μεγάλες τιμές ενέργειας

ιοντισμού.

Ε) Το αλογόνο 17Cl έχει μεγαλύτερη ατομική ακτίνα από το αλογόνο 35Br.

Στ) Το 37Rb έχει μικρότερη ενέργεια ιοντισμού από το 38Sr. (Z) Το Cs (1η ομάδα, 6η περίοδος) έχει μεγαλύτερη ηλεκτροθετικότητα από το

Sr (2η ομάδα, 5η περίοδος).

Η) Ο μεταλλικός χαρακτήρας μέσα στην ίδια περίοδο αυξάνεται από δεξιά

προς τα αριστερά.

1.2.12 Να συμπληρώσετε τα διάστικτα στις προτάσεις που ακολουθούν:

Α) Το στοιχείο Μ ανήκει στην 4η περίοδο, και το ιόν του Μ+ έχει 5

ηλεκτρόνια σε d τροχιακά. Επομένως ο ατομικός του αριθμός είναι …… ή …..

Β) Μεταξύ των στοιχείων 3Α, 2Β, 9Γ, και 11Δ , ηλεκτραρνητικότερο είναι το

…., μικρότερη ατομική ακτίνα έχει το.., και δεν διαθέτει μονήρη ηλεκτρόνια το …

Γ) Ο μικρότερος ατομικός αριθμός στοιχείου με 6 μονήρη ηλεκτρόνια είναι …

Δ) Στοιχείο Χ που δεν είναι το υδρογόνο, έχει την μεγαλύτερη ατομική

ακτίνα από τα στοιχεία της περιόδου του. Επομένως το οξείδιό του θα έχει μοριακό

τύπο ……… και το υδατικό του διάλυμα θα εμφανίζει pH …….. του 7.

1.2.13 Το στοιχείο Χ έχει ατομικό αριθμό 20, ενώ το Ψ έχει 35.

Α) Να γραφεί ο μοριακός τύπος του οξειδίου του Χ.

Β) Να συγκριθούν τα σημεία βρασμού των οξειδίων του Χ και του Ψ.

Γ) Η ένωση ΧΟ2Η2, εμφανίζει όξινη, ή βασική συμπεριφορά;

Δ) Να γραφεί η εξίσωση ιοντισμού, ή διάστασης του ΨΟΗ.

1.2.14 Στοιχείο Χ του τομέα s ανήκει στην 4η περίοδο του Π.Π. Αν το άτομο του Χ

δεν διαθέτει μονήρη ηλεκτρόνια, ζητούνται:

Α) Η ομάδα του Χ και ο ατομικός του αριθμός.

Β) Ο χημικός τύπος του οξειδίου του.

Γ) Η αντίδραση του οξειδίου του Χ με νερό και με υδροχλωρικό οξύ.

1.2.15 Να τοποθετήσετε στα διάστικτα τα κατάλληλα στοιχεία από αυτά που

εμφανίζονται στον παρακάτω περιοδικό πίνακα.

Α) Έγχρωμες ενώσεις σχηματίζουν τα ………….

Β) Ευγενές αέριο είναι το ……….

Γ) Σχηματίζει σταθερό ανιόν με φορτίο -1 το ………….

Δ) Σχηματίζουν οξείδιο με μοριακό τύπο Χ2Ο τα …………

Ε) Έχει τρία ηλεκτρόνια σθένους το ……..

Στ) Το πλέον ηλεκτραρνητικό είναι το …..

Ζ) Το πλέον ηλεκτροθετικό είναι το …..

Η) Τα οξείδιά τους είναι ανυδρίτες βάσεων:………..

Θ) Έχουν μη συμπληρωμένη υποστιβάδα d τα ……….

Ι) Έχει τη μικρότερη ατομική ακτίνα το ……….

1.2.16 Επιλέξτε την σωστή από τις απαντήσεις:

1) Μέσα στην ίδια περίοδο το στοιχείο με την μικρότερη ατομική ακτίνα

είναι: α) Αλογόνο, β) Αλκάλιο, γ) Αλκαλική γαία , δ) Ευγενές αέριο 2) Από τα παρακάτω στοιχεία σύμπλοκα ιόντα σχηματίζει το : α) 37Rb, β)

13Al, γ) 28Ni, δ)15P .

3) Στοιχείο με δομή εξωτερικής στιβάδας ns2, np5 είναι: α) Αλογόνο, β)

Αλκάλιο, γ) Αλκαλική γαία , δ) Ευγενές αέριο

1.2.17 Αντιστοιχείστε τα στοιχεία της στήλης Α με τα κατάλληλα δεδομένα της

στήλης Β.

Α Β

1. 25Mn A. Έχει την μικρότερη

ατομική ακτίνα της

περιόδου του

2. 20Ca Β. Έχει 5 μονήρη

ηλεκτρόνια

3. 18Ar Γ. Έχει μικρότερη

ενέργεια πρώτου

ιοντισμού από το 21Sc

4. 7N Δ. Είναι ηλεκτραρνητικό

1-…, 2-…., 3-…, 4-….

1.2.18 Σε τρία δοχεία Α, Β και Γ που περιέχουν ίδια ποσότητα νερού προσθέτουμε

από ένα mol των οξειδίων SrO, ZnO, και CaO αντίστοιχα. Ποιο θα είναι το

διάλυμα με το μικρότερο pH; Δικαιολογείστε την απάντησή σας.

Δίνονται: ZSr=38, ZCa=20, ZZn=30.

1.2.19 Συμπληρώστε τα κενά στον πίνακα που ακολουθεί:

Σύμβολο

στοιχείου και

ατομικός αριθμός

Ηλεκτρονιακή

κατανομή

Τομέας Περίοδος Ομάδα

Mg (Z=12) ……………… ……………… ……………… ………………

P (Z=.......) [Ne],3s2,3p3 ……………… ……………… ………………

Br (Z=.....) ……………… ……………… 4η 17η

Mo (Z=....) ……………… d 5η 6η

1.2.20 Δίνονται τα στοιχεία: 19Χ, 29Ψ, 17Ζ, 10Ω.

Α) Σχηματίζει πολύ δύσκολα χημικές ενώσεις το …….

Β) Μεγαλύτερη ατομική ακτίνα έχει το …..

Γ) Σχηματίζει έγχρωμα άλατα το …..

Δ) Έχει εξωτερική στιβάδα με 7 ηλεκτρόνια το …..

Ε) Αμέταλλα είναι τα ……

Στ) Μέταλλα είναι τα …..

Ζ) Το πλέον ηλεκτραρνητικό είναι το …….

Η) Στην τρίτη περίοδο ανήκει το …..

Θ) Με το υδρογόνο ενώνεται και σχηματίζει ισχυρό οξύ το ….

1.2.21 Στη διπλανή γραφική παράσταση

δίνεται ο λογάριθμος της απαιτούμενης

για απόσπαση ηλεκτρονίου ενέργειας

για κάθε ένα από τα 19 ηλεκτρόνια του

Καλίου και για ποσότητα ίση με ένα

mol.

A) Να ερμηνεύσετε την μεγάλη

διαφορά ενέργειας ιοντισμού

πρώτου και δεύτερου ηλεκτρονίου.

B) Να ερμηνεύσετε την διαφορά ενέργειας ιοντισμού δεύτερου και τρίτου

ηλεκτρονίου.

1.2.22 Τα άτομα των στοιχείων Χ, Ψ, Ζ. Κ, έχουν σε θεμελιώδη κατάσταση 2, 6, 7,

και 16 ηλεκτρόνια αντίστοιχα που έχουν κύριο κβαντικό αριθμό n=3.

Α) Να υπολογισθούν οι ατομικοί αριθμοί των στοιχείων Χ, Ψ, Ζ, Κ.

Β) Να γράψετε τον μοριακό τύπο της ένωσης που σχηματίζουν μεταξύ τους το

Χ με το Ζ.

Γ) Να συγκρίνετε την ενέργεια πρώτου ιοντισμού των Χ και Κ.

Δ) Αν οξείδιο του στοιχείου Ψ διαλυθεί σε νερό το διάλυμα θα έχει όξινο ή

βασικό χαρακτήρα;

Ε) Ποιο από τα τέσσερα στοιχεία είναι στοιχείο μετάπτωσης;

1.2.23 Να γίνει τριπλή αντιστοίχηση των στοιχείων της πρώτης στήλης του πίνακα

με τα οξείδια που μπορούν να σχηματίσουν της δεύτερης και τον χαρακτήρα

του οξειδίου τους της τρίτης στήλης και να συγκριθούν οι ατομικές ακτίνες

των στοιχείων Χ, Ψ, Ζ, Λ.

Στοιχείο Μορ. Τύπος οξειδίου Χαρακτήρας οξειδίου

1. 12Χ Α. Σ2Ο3 i. ΟΞΙΝΟΣ

2. 19Ψ Β. ΣΟ ii. ΒΑΣΙΚΟΣ

3. 13Ζ Γ. Σ2Ο iii. ΕΠΑΜΦΟΤΕΡΙΖΩΝ

4. 16Λ Δ. ΣΟ2

1.2.24 Για τα στοιχεία που δίνονται στον παρακάτω συνοπτικό περιοδικό πίνακα να

απαντήσετε στις ερωτήσεις:

3Li 4Be 5B 8O 9F 10Ne

11Na 17Cl

19K 35Br

A) Μεταξύ ποιων στοιχείων σχηματίζεται η ένωση με τον πλέον ιοντικό

χαρακτήρα;

B) Συγκρίνατε τα σημεία ζέσεως των αλάτων LiCl και KCl.

Γ) Ποια από τα στοιχεία αυτά δεν έχουν μονήρη ηλεκτρόνια σε θεμελιώδη

κατάσταση;

Δ) Τίνος στοιχείο το οξείδιο θα έχει το πλέον όξινο χαρακτήρα;

1.2.25 Στοιχείο Χ έχει 35 συνολικά πρωτόνια και νετρόνια, ενώ ο αριθμός νετρονίων

είναι κατά ένα μεγαλύτερος από τον ατομικό αριθμό του στοιχείου.

Α) Σε ποια ομάδα ανήκει το Χ;

Β) Σε ποια περίοδο ανήκει το Χ;

Γ) Το στοιχείο Χ είναι ηλεκτροθετικό, ηλεκτραρνητικό, ή αδρανές;

Δ) Ποιος είναι ο τύπος της ένωσης του Χ με Ca;

Ε) Συγκρίνατε την ηλεκτραρνητικότητα του Χ με την ηλεκτραρνητικότητα

του 15Ρ.

ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 1) Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας δίπλα στο γράμμα

που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή

Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη.

α. Στοιχείο που βρίσκεται στη θεμελιώδη κατάσταση και

έχει ηλεκτρονιακή δομή 1s22s22p3 , ανήκει

στην ομάδα 13 (ΙΙΙΑ) του Περιοδικού Πίνακα (Εξετάσεις 2004)

β. Ο αριθμός των ηλεκτρονίων της εξωτερικής στιβάδας ενός στοιχείου καθορίζει τον

αριθμό της περιόδου, στην οποία ανήκει το στοιχείο. (Εξετάσεις 2006)

γ. Τα μέταλλα έχουν σχετικά υψηλές τιμές ενέργειας ιοντισμού. (Εξετάσεις 2006)

δ. Το στοιχείο 11

Νa έχει μικρότερη ατομική ακτίνα από το στοιχείο 12

Μg (μονάδα 1).

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας (Εξετάσεις 2006)

ε) Οι τομείς s και p του περιοδικού πίνακα περιέχουν 2 και 6 ομάδες αντίστοιχα. (Εξετάσεις 2011)

2) Ποια από τις παρακάτω ηλεκτρονιακές δομές αποδίδει τη δομή ατόμου στοιχείου

του τομέα s στη θεμελιώδη κατάσταση;

α. 1s2

2s2

2p6

3s2

3p2

.

β. 1s2

2s2

2p6

3s2

3p6

4s1

.

γ. 1s2

2s2

2p6

3s2

3p6

3d6

4s2

.

δ. 1s2

2s2

2p6

3s2

3p6

4s3

. (Εξετάσεις 2005)

3) Δίνονται τα χημικά στοιχεία 11Νa και 17Cl .

α. Ποιες είναι οι ηλεκτρονιακές δομές των παραπάνω

στοιχείων στη θεμελιώδη κατάσταση;

β. Ποιο από τα δύο αυτά στοιχεία έχει τη μικρότερη ατομική

ακτίνα;

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (Εξετάσεις 2004)

4) Δίνονται τα στοιχεία 20

Ca και 21

Sc. α. Ποιες είναι οι ηλεκτρονιακές δομές των

στοιχείων αυτών στη θεμελιώδη κατάσταση;

β. Ποιο από τα δύο αυτά στοιχεία έχει τη μικρότερη ενέργεια πρώτου ιοντισμού;

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

γ. Να γραφούν οι ηλεκτρονιακές δομές των ιόντων Ca2+

και Sc3+

. (Εξετάσεις 2005)

5) α. Πόσα στοιχεία στη θεμελιώδη κατάσταση έχουν τρία

μονήρη ηλεκτρόνια στη στιβάδα Μ και ποιοι είναι οι

ατομικοί τους αριθμοί; Να αιτιολογήσετε

την απάντησή σας

β. Ένα από τα στοιχεία αυτά ανήκει στον τομέα p του

περιοδικού πίνακα. Ποιος είναι ο ατομικός αριθμός

του στοιχείου που ανήκει στην ίδια ομάδα με αυτό

και έχει μεγαλύτερη ενέργεια πρώτου ιοντισμού

(Εi1); Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (Εξετάσεις 2007)

6) Δίνονται τα στοιχεία 20Ca, 26Fe, 16S.

α. Να γράψετε τις ηλεκτρονιακές δομές τους (κατανομή

ηλεκτρονίων σε υποστιβάδες).

β. Να βρεθεί η περίοδος και η ομάδα του περιοδικού

πίνακα στην οποία ανήκει το καθένα από τα

στοιχεία αυτά. (Εξετάσεις 2010)

7) Να αιτιολογήσετε τις επόμενες προτάσεις:

α) Η 2η ενέργεια ιοντισμού ενός ατόμου είναι πάντα

μεγαλύτερη από την 1η ενέργεια ιοντισμού του.

β. Σε μια περίοδο του περιοδικού πίνακα, η ατομική

ακτίνα ελαττώνεται από αριστερά προς τα δεξιά. (Εξετάσεις 2010)

γ. Η 1η

ενέργεια ιοντισμού του 17

Cl είναι μεγαλύτερη από την 1η

ενέργεια ιοντισμού

του 16

S. (Εξετάσεις 2011)