Peitho

11

ΕΚΘΕΣΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥΓ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΩΡΙΑΘΕΩΡΙΑ

22

ΚΕΦ. 1ΚΕΦ. 1ΟΟ: Η ΠΕΙΘΩ: Η ΠΕΙΘΩ

Ι. Τρόποι και μέσα πειθούςΙ. Τρόποι και μέσα πειθούς

ΙΙ. Μορφές πειθούςΙΙ. Μορφές πειθούς

33

Ι. Ι. ΤΡΟΠΟΙΤΡΟΠΟΙ ΠΕΙΘΟΥΣ ΠΕΙΘΟΥΣ

Α. Επίκληση στη λογικήΑ. Επίκληση στη λογική

Β. Επίκληση στο συναίσθημαΒ. Επίκληση στο συναίσθημα

Γ. Επίκληση στο ήθοςΓ. Επίκληση στο ήθος

44


1. Επίκληση στο ήθος του πομπού1. Επίκληση στο ήθος του πομπού

2. Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου2. Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου

3. Επίκληση στην αυθεντία3. Επίκληση στην αυθεντία

55

Α. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗΑ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ

1. 1. ΜΕΣΑΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣΠΕΙΘΟΥΣ

α. Τεκμήριαα. Τεκμήρια

β. Επιχειρήματα / συλλογισμοίβ. Επιχειρήματα / συλλογισμοί

66

α. Τεκμήριαα. Τεκμήρια

Γεγονότα Γεγονότα ΠαραδείγματαΠαραδείγματα Στατιστικά στοιχείαΣτατιστικά στοιχεία Αποτελέσματα ερευνών Αποτελέσματα ερευνών

77

α. Παραδείγματαα. Παραδείγματα

«Πολλοί φοβούνται ότι η ανάπτυξη της «Πολλοί φοβούνται ότι η ανάπτυξη της τεχνολογίας έχει διαστάσεις και τεχνολογίας έχει διαστάσεις και μορφές που απειλούν τον πολιτισμό. μορφές που απειλούν τον πολιτισμό. Το προφανές Το προφανές παράδειγμα είναι παράδειγμα είναι αυτό των πυρηνικών όπλων,αυτό των πυρηνικών όπλων, που που μπορούν να καταστρέψουν και την μπορούν να καταστρέψουν και την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό της». ανθρωπότητα και τον πολιτισμό της». (Θ(Θ. Λιανός. Λιανός))

88

ΓεγονόταΓεγονότα

«Ο «Ο σεισμός του Μπαμ στο Ιράνσεισμός του Μπαμ στο Ιράν, που έγινε , που έγινε ακριβώς ένα χρόνο πριν, απέδειξε την ακριβώς ένα χρόνο πριν, απέδειξε την αδυναμία αυτής της χώρας να αντιμετωπίσει αδυναμία αυτής της χώρας να αντιμετωπίσει μια φυσική καταστροφή».μια φυσική καταστροφή».

99

Στατιστικά στοιχείαΣτατιστικά στοιχεία

«Εδώ και σαράντα χρόνια, παρά την σημαντική «Εδώ και σαράντα χρόνια, παρά την σημαντική αύξηση του πλούτου που παράγεται στον αύξηση του πλούτου που παράγεται στον πλανήτη, παρατηρήθηκε έκρηξη των πλανήτη, παρατηρήθηκε έκρηξη των ανισοτήτων: το 1960, το άνοιγμα της ψαλίδας ανισοτήτων: το 1960, το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στο 20% των φτωχότερων και ανάμεσα στο 20% των φτωχότερων και στο 20% των πλουσιότερων ήταν 1 προς στο 20% των πλουσιότερων ήταν 1 προς 30. Σήμερα είναι 1 προς 80»30. Σήμερα είναι 1 προς 80». (. (από τη από τη LeLe MondeMonde diplomatiquediplomatique))

1010

Πορίσματα ερευνώνΠορίσματα ερευνών

«Σύμφωνα με«Σύμφωνα με πρόσφατη έρευναπρόσφατη έρευνα που που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Βήμα», δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Βήμα», υπάρχουν 80.000 πτυχιούχοι αυτών των υπάρχουν 80.000 πτυχιούχοι αυτών των ειδικοτήτων που εμπίπτουν σε μια από τις ειδικοτήτων που εμπίπτουν σε μια από τις τρεις κατηγορίες που ανέφερα πιο πάνω».τρεις κατηγορίες που ανέφερα πιο πάνω».

1111

Να εξετάσετε το είδος τεκμηρίωνΝα εξετάσετε το είδος τεκμηρίων

Η υπεροχή του οπτικού σήματος απέναντι στο Η υπεροχή του οπτικού σήματος απέναντι στο γλωσσικό γίνεται ολοένα εμφανέστερη και τείνει να γλωσσικό γίνεται ολοένα εμφανέστερη και τείνει να επιβληθεί σε όλους τους τομείς. Το “Απαγορεύεται το επιβληθεί σε όλους τους τομείς. Το “Απαγορεύεται το κάπνισμα” ή “η διέλευση” δηλώνεται σχεδόν παντού κάπνισμα” ή “η διέλευση” δηλώνεται σχεδόν παντού με το γνωστό κόκκινο κύκλο και την εικόνα του με το γνωστό κόκκινο κύκλο και την εικόνα του τσιγάρου στην πρώτη περίπτωση ή με το ανάλογο τσιγάρου στην πρώτη περίπτωση ή με το ανάλογο οδικό σήμα στη δεύτερη. Στις βρύσες του νερού οδικό σήμα στη δεύτερη. Στις βρύσες του νερού παλαιότερα υπήρχε η γλωσσική δήλωση “ζεστό” παλαιότερα υπήρχε η γλωσσική δήλωση “ζεστό” -”κρύο” (στη γλώσσα της χώρας κατασκευής), στη -”κρύο” (στη γλώσσα της χώρας κατασκευής), στη συνέχεια περιορίστηκε στην αναγραφή του αρχικού συνέχεια περιορίστηκε στην αναγραφή του αρχικού γράμματος. Τώρα πια αντικαταστάθηκε από το γράμματος. Τώρα πια αντικαταστάθηκε από το χρώμα: κόκκινο για το ζεστό, γαλάζιο για το κρύο. χρώμα: κόκκινο για το ζεστό, γαλάζιο για το κρύο. Και το πιο ισχυρό χτύπημα της εικόνας αποτελούν η Και το πιο ισχυρό χτύπημα της εικόνας αποτελούν η τηλεόραση και τα βίντεο. τηλεόραση και τα βίντεο.

(Μαν. Ανδρόνικος, « Η γλώσσα μας και τα παιδιά μας, (Μαν. Ανδρόνικος, « Η γλώσσα μας και τα παιδιά μας, εκδ. Καστανιώτη)εκδ. Καστανιώτη)

1212


Έτσι, φτάσαμε σήμερα στο εξής πανεπιστημιακό Έτσι, φτάσαμε σήμερα στο εξής πανεπιστημιακό καθεστώς: Αν μέτρησα καλά η χώρα διαθέτει καθεστώς: Αν μέτρησα καλά η χώρα διαθέτει πάνω από 25 συγκροτήματα τριτοβάθμιας πάνω από 25 συγκροτήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, AEI και TEI με εκατοντάδες εκπαίδευσης, AEI και TEI με εκατοντάδες τμήματα. Αν σ’ αυτά προσθέσουμε τις τμήματα. Αν σ’ αυτά προσθέσουμε τις στρατιωτικές σχολές φτάνουμε αισίως τα στρατιωτικές σχολές φτάνουμε αισίως τα τριάντα, δηλαδή κατά μέσο όρο ένα σχολείο τριάντα, δηλαδή κατά μέσο όρο ένα σχολείο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με πολλά τμήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με πολλά τμήματα για λιγότερο από δύο νομούς. (Αντώνης για λιγότερο από δύο νομούς. (Αντώνης Καρκαγιάννης, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)Καρκαγιάννης, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)

1313


Σύμφωνα με το δεύτερο επιχείρημα του Βρετανικού Σύμφωνα με το δεύτερο επιχείρημα του Βρετανικού Μουσείου «οι αδαείς και δεισιδαίμονες Έλληνες ήταν Μουσείου «οι αδαείς και δεισιδαίμονες Έλληνες ήταν αδιάφοροι για την τέχνη και τα μνημεία τους». Αυτό αδιάφοροι για την τέχνη και τα μνημεία τους». Αυτό βέβαια υπονοεί ότι ήταν τυφλοί, ασυνείδητοι και βέβαια υπονοεί ότι ήταν τυφλοί, ασυνείδητοι και άκαρδοι. Ποιοι; Οι ίδιοι Έλληνες που κατά τον αγώνα άκαρδοι. Ποιοι; Οι ίδιοι Έλληνες που κατά τον αγώνα για την ανεξαρτησία τους έστειλαν στους Τούρκους για την ανεξαρτησία τους έστειλαν στους Τούρκους στρατιώτες βόλια να χρησιμοποιηθούν εναντίον τους. στρατιώτες βόλια να χρησιμοποιηθούν εναντίον τους. Ναι, εναντίον τους. Οι Τούρκοι στρατιώτες Ναι, εναντίον τους. Οι Τούρκοι στρατιώτες κλεισμένοι στην Ακρόπολη έμειναν από πολεμοφόδια κλεισμένοι στην Ακρόπολη έμειναν από πολεμοφόδια και άρχισαν να καταστρέφουν τις κολώνες για να και άρχισαν να καταστρέφουν τις κολώνες για να αφαιρέσουν το μολύβι να κάνουν με αυτό βόλια. Οι αφαιρέσουν το μολύβι να κάνουν με αυτό βόλια. Οι Έλληνες τους έστειλαν πολεμοφόδια με το μήνυμα, Έλληνες τους έστειλαν πολεμοφόδια με το μήνυμα, «Να τα βόλια, μην αγγίξετε τις κολώνες». (Μελίνα «Να τα βόλια, μην αγγίξετε τις κολώνες». (Μελίνα Μερκούρη, Ομιλία στην OXFORD UNION)Μερκούρη, Ομιλία στην OXFORD UNION)

1414


Αποκαλυπτικά, δυσάρεστα για τον εξεταστικό Αποκαλυπτικά, δυσάρεστα για τον εξεταστικό μηχανισμό του λυκείου, είναι τα αποτελέσματα μηχανισμό του λυκείου, είναι τα αποτελέσματα έρευνας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, που δόθηκε έρευνας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα, με θέμα την αξιολόγηση πρόσφατα στη δημοσιότητα, με θέμα την αξιολόγηση της Έκθεσης στις Γενικές Εξετάσεις. Η πολύ της Έκθεσης στις Γενικές Εξετάσεις. Η πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη, που έγινε για πρώτη φορά, επί ενδιαφέρουσα μελέτη, που έγινε για πρώτη φορά, επί των κειμένων της Έκθεσης στις Γενικές Εξετάσεις, των κειμένων της Έκθεσης στις Γενικές Εξετάσεις, ανέδειξε ότι οι υποψήφιοι προβάλλουν, συνειδητά ή ανέδειξε ότι οι υποψήφιοι προβάλλουν, συνειδητά ή ασυνείδητα, ιδέες και αξίες, όχι επειδή πιστεύουν σε ασυνείδητα, ιδέες και αξίες, όχι επειδή πιστεύουν σε αυτές, αλλά επειδή γίνονται αποδεκτές και αυτές, αλλά επειδή γίνονται αποδεκτές και επιβραβεύονται από το σύνολο των βαθμολογητών. επιβραβεύονται από το σύνολο των βαθμολογητών. (από δημοσίευμα στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ)(από δημοσίευμα στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ)

1515

Αξιολόγηση τεκμηρίωνΑξιολόγηση τεκμηρίων

Πρέπει να είναι :Πρέπει να είναι :

α. Έγκυραα. Έγκυρα

β. Επαρκήβ. Επαρκή

Τα τεκμήρια λειτουργούν ενισχυτικά στα Τα τεκμήρια λειτουργούν ενισχυτικά στα επιχειρήματα επιχειρήματα

1616

β. Επιχειρήματα / Συλλογισμοίβ. Επιχειρήματα / Συλλογισμοί

Δύο ή περισσότερες προτάσεις που Δύο ή περισσότερες προτάσεις που

συνδυασμένες λογικά μεταξύ τους συνδυασμένες λογικά μεταξύ τους

οδηγούν σε μια άλλη πρόταση, το οδηγούν σε μια άλλη πρόταση, το

συμπέρασμα.συμπέρασμα.

1717

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ / ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ / ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ

Η ΤΥΠΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝΗ ΤΥΠΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ

1. Προκείμενες (μία ή περισσότερες 1. Προκείμενες (μία ή περισσότερες προτάσεις)προτάσεις)

2. Συμπέρασμα2. Συμπέρασμα

1818


• Το ουσιαστικό είναι μέρος του λόγου.Το ουσιαστικό είναι μέρος του λόγου.

• Τα μέρη του λόγου είναι λέξεις.Τα μέρη του λόγου είναι λέξεις.

•Άρα,Άρα, το ουσιαστικό είναι λέξη. το ουσιαστικό είναι λέξη.

1919


Όλοι οι άνθρωποι είναι Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί.θνητοί.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι άνθρωπος.είναι άνθρωπος.

Επομένως ο πρόεδρος των Επομένως ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι θνητός.ΗΠΑ είναι θνητός.

2020

Παράδειγμα: Επιχείρημα / Παράδειγμα: Επιχείρημα / ΣυλλογισμόςΣυλλογισμός

ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ1. Οι χώρες της Ε.Ε. δεσμεύονται να 1. Οι χώρες της Ε.Ε. δεσμεύονται να

εφαρμόζουν το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. εφαρμόζουν το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. 2. Η Ελλάδα είναι χώρα της Ε.Ε.2. Η Ελλάδα είναι χώρα της Ε.Ε.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΆρα, η Ελλάδα δεσμεύεται να Άρα, η Ελλάδα δεσμεύεται να

εφαρμόζει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. εφαρμόζει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο.

2121

Αναζήτηση τυπικής δομής επιχειρήματος σε Αναζήτηση τυπικής δομής επιχειρήματος σε παράγραφο ή κείμενοπαράγραφο ή κείμενο

Προσπαθούμε να βρούμε:Προσπαθούμε να βρούμε:

1.1. Ποια πρόταση αποτελεί το συμπέρασμαΠοια πρόταση αποτελεί το συμπέρασμα

2.2. Ποια πρόταση αποτελεί την πρώτη και Ποια πρόταση αποτελεί την πρώτη και ποια τη δεύτερη προκείμενηποια τη δεύτερη προκείμενη

2222

Η θανατική ποινή αποτελεί καθαρό Η θανατική ποινή αποτελεί καθαρό παραλογισμό από τη σκοπιά του παραλογισμό από τη σκοπιά του σωφρονισμού του παραβάτη,σωφρονισμού του παραβάτη, που που επιδιώκεται πρωταρχικά με την άσκηση επιδιώκεται πρωταρχικά με την άσκηση συγκρατητικής επίδρασης πάνω σε συγκρατητικής επίδρασης πάνω σε εκείνον που έχει ήδη εγκληματήσει για να εκείνον που έχει ήδη εγκληματήσει για να μην υποτροπιάσει. Γιατί ο σωφρονισμός μην υποτροπιάσει. Γιατί ο σωφρονισμός προϋποθέτει βέβαια τη φυσική ύπαρξη προϋποθέτει βέβαια τη φυσική ύπαρξη του ανθρώπου,του ανθρώπου, που η θανατική ποινή την που η θανατική ποινή την καταστρέφει.καταστρέφει. . .

2323

Το επιχείρημα θα μπορούσε να δοθεί με την εξής Το επιχείρημα θα μπορούσε να δοθεί με την εξής τυπική δομή :τυπική δομή :

• Ο σωφρονισμός προϋποθέτει τη φυσική Ο σωφρονισμός προϋποθέτει τη φυσική ύπαρξη του ανθρώπου.ύπαρξη του ανθρώπου.

• Η θανατική ποινή καταστρέφει τη φυσική Η θανατική ποινή καταστρέφει τη φυσική ύπαρξη του ανθρώπου.ύπαρξη του ανθρώπου.

• ΕπομένωςΕπομένως η θανατική ποινή αποτελεί καθαρό η θανατική ποινή αποτελεί καθαρό παραλογισμό από τη σκοπιά του σωφρονισμού παραλογισμό από τη σκοπιά του σωφρονισμού του παραβάτη.του παραβάτη.

2424

1. Είδη συλλογισμών ως προς την πορεία σκέψης1. Είδη συλλογισμών ως προς την πορεία σκέψης

ΠαραγωγικόςΠαραγωγικός: Γενικό : Γενικό ειδικό ειδικό

ΕπαγωγικόςΕπαγωγικός: Ειδικό : Ειδικό γενικό γενικό

ΑναλογικόςΑναλογικός: Ειδικό : Ειδικό ειδικό ειδικό

2525

Παραγωγικός συλλογισμός Παραγωγικός συλλογισμός (παράδειγμα)(παράδειγμα)

ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ◊◊ Όλα τα μέλη του συλλόγου γυμνάζονται καθημερινά.Όλα τα μέλη του συλλόγου γυμνάζονται καθημερινά.◊◊ Οι αδελφές Πετροπούλου είναι μέλη του συλλόγου.Οι αδελφές Πετροπούλου είναι μέλη του συλλόγου.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΆρα: Οι αδελφές Πετροπούλου γυμνάζονται Άρα: Οι αδελφές Πετροπούλου γυμνάζονται

καθημερινά.καθημερινά.

(Στον παραγωγικό συλλογισμό το συμπέρασμα είναι (Στον παραγωγικό συλλογισμό το συμπέρασμα είναι βέβαιοβέβαιο))

2626

Επαγωγικός συλλογισμός Επαγωγικός συλλογισμός (παράδειγμα)(παράδειγμα)

ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ

◊ ◊ Ο μαθητής Κ. του Γ4 είναι άριστος.Ο μαθητής Κ. του Γ4 είναι άριστος.

◊◊ Ο μαθητής Λ. του Γ4 είναι άριστος. Ο μαθητής Λ. του Γ4 είναι άριστος.

◊◊ Ο μαθητής Ξ. του Γ4 είναι άριστος.Ο μαθητής Ξ. του Γ4 είναι άριστος.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Άρα: Όλοι οι μαθητές του Γ4 είναι … ;;;Άρα: Όλοι οι μαθητές του Γ4 είναι … ;;;

(Στον επαγωγικό συλλογισμό το συμπέρασμα είναι (Στον επαγωγικό συλλογισμό το συμπέρασμα είναι πιθανόπιθανό))

2727

Αναλογικός συλλογισμός Αναλογικός συλλογισμός (παράδειγμα)(παράδειγμα)

ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣΠΡΟΚΕΙΜΕΝΕΣ

◊ ◊ Ο Κώστας διάβαζε 10 ώρες την ημέρα και Ο Κώστας διάβαζε 10 ώρες την ημέρα και εισήχθη στο πανεπιστήμιοεισήχθη στο πανεπιστήμιο

◊◊ Η Μαρία διαβάζει και αυτή 10 ώρες την ημέραΗ Μαρία διαβάζει και αυτή 10 ώρες την ημέρα

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Άρα: Η Μαρία είναι πιθανό να εισαχθεί στο Άρα: Η Μαρία είναι πιθανό να εισαχθεί στο πανεπιστήμιοπανεπιστήμιο

(Στον αναλογικό συλλογισμό το συμπέρασμα είναι (Στον αναλογικό συλλογισμό το συμπέρασμα είναι απλήαπλή πιθανότηταπιθανότητα ) )

2828

2. Είδη συλλογισμών ως προς το είδος των 2. Είδη συλλογισμών ως προς το είδος των

προτάσεωνπροτάσεων 1. 1. ΥποθετικόςΥποθετικός

(μία τουλάχιστον προκείμενη είναι υποθετική (μία τουλάχιστον προκείμενη είναι υποθετική πρόταση)πρόταση)

2. 2. ΔιαζευκτικόςΔιαζευκτικός (μία τουλάχιστον προκείμενη είναι διαζευκτική (μία τουλάχιστον προκείμενη είναι διαζευκτική

πρόταση)πρόταση)

3. 3. ΚατηγορικόςΚατηγορικός (περιέχει κατηγορικές προτάσεις /(περιέχει κατηγορικές προτάσεις /

κατηγόρημα)κατηγόρημα)

2929

Διάκριση με κριτήριο το είδος των προκειμένων

κατηγορικός υποθετικός διαζευκτικός

Κανένας επιστήμονας δεν πιστεύει στα μάγια.

Η κα Κούλα είναι επιστήμονας.

Άρα:

Η κα Κούλα δεν πιστεύει στα μάγια.

Αν είμαι πρόεδρος, είμαι διάσημος.

Είμαι πρόεδρος.

Άρα:

Είμαι διάσημος.

Το μωρό που θα γεννηθεί θα είναι ή αγόρι ή κορίτσι.

Δεν είναι αγόρι.

Άρα:

Είναι κορίτσι.

3030

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ

ΟρθόΟρθό επιχείρημα (επιχείρημα (απόδειξηαπόδειξη)=)=

Προκείμενες Προκείμενες αληθείςαληθείς ( (ισχύουν, ανταποκρίνονται ισχύουν, ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα) στην πραγματικότητα) καικαι

Συμπέρασμα Συμπέρασμα έγκυροέγκυρο (απορρέει με λογική (απορρέει με λογική αναγκαιότητα από τις προκείμενες)αναγκαιότητα από τις προκείμενες)

3131

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ

Για να είναι αληθής μια προκείμενη Για να είναι αληθής μια προκείμενη πρέπει να αποτελεί πρέπει να αποτελεί γενικά αποδεκτή γενικά αποδεκτή

αλήθεια, αντικειμενικό δεδομένοαλήθεια, αντικειμενικό δεδομένο

και όχι και όχι

υποκειμενική κρίση ή μια απλά υποκειμενική κρίση ή μια απλά διαδεδομένη άποψη (στερεότυπο)διαδεδομένη άποψη (στερεότυπο)

3232

Εντοπίστε την τυπική δομή και τη Εντοπίστε την τυπική δομή και τη συλλογιστική πορεία στον παρακάτω συλλογιστική πορεία στον παρακάτω

συλλογισμό.συλλογισμό.

• Απαγορεύτηκε ο απόπλους Απαγορεύτηκε ο απόπλους των πλοίων. Έχει κακοκαιρία.των πλοίων. Έχει κακοκαιρία.

3333

Εντοπίστε τη συλλογιστική πορεία Εντοπίστε τη συλλογιστική πορεία

Αν είσαι υπουργός, είσαι Αν είσαι υπουργός, είσαι διάσημος. διάσημος.

Είμαι υπουργός. Είμαι υπουργός.

Άρα, είμαι διάσημος.Άρα, είμαι διάσημος.

3434

Εντοπίστε τη συλλογιστική πορεία Εντοπίστε τη συλλογιστική πορεία

Οι τρομοκράτες ήταν άραβες. Οι τρομοκράτες ήταν άραβες.

Ο Άραβας γείτονάς μου πιθανόν Ο Άραβας γείτονάς μου πιθανόν να είναι τρομοκράτης.να είναι τρομοκράτης.

3535

Εντοπίστε τη συλλογιστική πορεία και Εντοπίστε τη συλλογιστική πορεία και αξιολογήστε το παρακάτω επιχείρημααξιολογήστε το παρακάτω επιχείρημα

Οι απόφοιτοι του Γυμνασίου φοιτούν Οι απόφοιτοι του Γυμνασίου φοιτούν ή στο Γενικό Λύκειο ή στα ΕΠΑΛ. ή στο Γενικό Λύκειο ή στα ΕΠΑΛ.

Η Κατερίνα Μ. είναι απόφοιτη Η Κατερίνα Μ. είναι απόφοιτη Γυμνασίου και δεν είναι μαθήτρια Γυμνασίου και δεν είναι μαθήτρια του Γενικού Λυκείου. του Γενικού Λυκείου.

Επομένως, πηγαίνει στο ΕΠΑΛ.Επομένως, πηγαίνει στο ΕΠΑΛ.

3636


Τα φάρμακα που έχουν επικίνδυνες Τα φάρμακα που έχουν επικίνδυνες παρενέργειες πρέπει να παρενέργειες πρέπει να αποσύρονται από την αποσύρονται από την

κυκλοφορία.κυκλοφορία.

Το χ φάρμακο αποδείχθηκε ότι έχει Το χ φάρμακο αποδείχθηκε ότι έχει επικίνδυνες παρενέργειες.επικίνδυνες παρενέργειες.

• Άρα: το χ φάρμακο πρέπει να Άρα: το χ φάρμακο πρέπει να αποσυρθεί από τη κυκλοφορίααποσυρθεί από τη κυκλοφορία

3737


Η πνευματική εργασία είναι ανώτερη Η πνευματική εργασία είναι ανώτερη από τη χειρωνακτική. από τη χειρωνακτική.

Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού ανήκει στην πνευματική εργασία ανήκει στην πνευματική εργασία και του ξυλουργού στη και του ξυλουργού στη χειρωνακτική.χειρωνακτική.

Επομένως το επάγγελμα του Επομένως το επάγγελμα του εκπαιδευτικού είναι ανώτερο από εκπαιδευτικού είναι ανώτερο από αυτό του ξυλουργού.αυτό του ξυλουργού.

3838


Όπου δεν υπάρχει ανταγωνισμός, Όπου δεν υπάρχει ανταγωνισμός, ο άνθρωπος δεν πλουτίζει τα ο άνθρωπος δεν πλουτίζει τα

εφόδιά του.εφόδιά του.

Σε παλαιότερες εποχές δεν υπήρχε Σε παλαιότερες εποχές δεν υπήρχε ανταγωνισμός.ανταγωνισμός.

•Άρα: σε παλαιότερες εποχές ο Άρα: σε παλαιότερες εποχές ο άνθρωπος δεν πλούτιζε τα άνθρωπος δεν πλούτιζε τα

εφόδιά του.εφόδιά του.

3939

Εντοπίστε τη συλλογιστική πορεία και Εντοπίστε τη συλλογιστική πορεία και Αξιολογήστε το παρακάτω επιχείρημαΑξιολογήστε το παρακάτω επιχείρημα

Όσοι δεν εργάζονται είναι Όσοι δεν εργάζονται είναι τεμπέληδες.τεμπέληδες.

Ο γείτονάς μας δεν εργάζεται.Ο γείτονάς μας δεν εργάζεται.

•Άρα: ο γείτονάς μας είναι Άρα: ο γείτονάς μας είναι τεμπέλης.τεμπέλης.

4040

Εντοπίστε τη συλλογιστική πορεία και Εντοπίστε τη συλλογιστική πορεία και Αξιολογήστε το παρακάτω επιχείρημαΑξιολογήστε το παρακάτω επιχείρημα

Οι παρελθοντικοί χρόνοι είναι ο Οι παρελθοντικοί χρόνοι είναι ο παρατατικός, ο αόριστος και ο παρατατικός, ο αόριστος και ο υπερσυντέλικοςυπερσυντέλικος

Ο τύπος “ταξίδεψα” ανήκει στους Ο τύπος “ταξίδεψα” ανήκει στους παρελθοντικούς χρόνουςπαρελθοντικούς χρόνους

•Άρα: ο τύπος “ταξίδεψα” είναι Άρα: ο τύπος “ταξίδεψα” είναι χρόνου αορίστου.χρόνου αορίστου.

4141

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ (παράδειγμα)

Όλοι οι άνθρωποι έχουν έξι δάχτυλα στο δεξί χέρι.

Ο Γιάννης είναι άνθρωπος.

Άρα, ο Γιάννης έχει έξι δάχτυλα στο δεξί χέρι.

Αλήθεια;

Αλήθεια;

Συνδέονται έγκυρα; (με λογική αναγκαιότητα;)

4242

Αξιολογήστε τον παρακάτω Αξιολογήστε τον παρακάτω συλλογισμόσυλλογισμό

☺ Οι βόρειοι λαοί της Ευρώπης Οι βόρειοι λαοί της Ευρώπης είναι ψυχροί.είναι ψυχροί.

☺ Οι Γερμανοί είναι Οι Γερμανοί είναι βορειοευρωπαίοι.βορειοευρωπαίοι.

Άρα, οι Γερμανοί είναι ψυχροί.Άρα, οι Γερμανοί είναι ψυχροί.

4343

Αξιολογήστε τον παρακάτω Αξιολογήστε τον παρακάτω συλλογισμόσυλλογισμό

☺☺ Ο χρυσός είναι μέταλλο. Ο χρυσός είναι μέταλλο.

☺☺ Η σιωπή είναι χρυσός.Η σιωπή είναι χρυσός.

Άρα, η σιωπή είναι μέταλλο.Άρα, η σιωπή είναι μέταλλο.

4444

Παραλογικοί συλλογισμοί:Παραλογικοί συλλογισμοί:

Συλλογισμοί που Συλλογισμοί που αντιβαίνουναντιβαίνουν στον στον ορθόορθό λόγολόγο, αλλά μπορούν να παραπλανήσουν το , αλλά μπορούν να παραπλανήσουν το δέκτη, επειδή παρουσιάζουν ομοιότητες δέκτη, επειδή παρουσιάζουν ομοιότητες

με τους έγκυρους.με τους έγκυρους.

Ο παραλογικός συλλογισμός που εμπεριέχει Ο παραλογικός συλλογισμός που εμπεριέχει πρόθεσηπρόθεση του πομπού να παραπλανήσει το του πομπού να παραπλανήσει το

δέκτη, ονομάζεται δέκτη, ονομάζεται σόφισμασόφισμα..

4545

Είδη επαγωγικού συλλογισμούΕίδη επαγωγικού συλλογισμού

Με Με γενίκευσηγενίκευσηΜε Με αίτιο αποτέλεσμααίτιο αποτέλεσμαΜε Με αναλογίααναλογία (κυριολεκτική ή (κυριολεκτική ή

μεταφορική)μεταφορική)

4646

Αξιολόγηση επαγωγικού Αξιολόγηση επαγωγικού συλλογισμούσυλλογισμού

ΤέλειαΤέλεια επαγωγή: βέβαιο συμπέρασμα επαγωγή: βέβαιο συμπέρασμα

ΑτελήςΑτελής επαγωγή: επισφαλές, πιθανό επαγωγή: επισφαλές, πιθανό συμπέρασμασυμπέρασμα

4747

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ

Το σώμα α θερμαινόμενο διαστέλλεται.

Το σώμα β θερμαινόμενο διαστέλλεται.

Το σώμα γ θερμαινόμενο διαστέλλεται.

Τα α, β, γ… είναι μέταλλα

Άρα: τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται

Προσοχή:

Είναι επισφαλής γενίκευση;

Αλήθεια;

Αλήθεια;

Συνδέονται Έγκυρα; (με λογική αναγκαιότητα;)

ΟΡΘΟΤΗΤΑ

απόδειξη

4848

Στην αξιολόγηση του επαγωγικού συλλογισμού Στην αξιολόγηση του επαγωγικού συλλογισμού με με αίτιο – αποτέλεσμααίτιο – αποτέλεσμα προσέχουμε: προσέχουμε:

1.1. Η σχέση αιτίου – αποτελέσματος Η σχέση αιτίου – αποτελέσματος πρέπει να είναι πρέπει να είναι λογικήλογική και όχι απλά και όχι απλά

χρονολογική. χρονολογική.

2.2. Η αιτία πρέπει να είναι Η αιτία πρέπει να είναι επαρκήςεπαρκής (αρκετή) (αρκετή) καικαι αναγκαίααναγκαία (αναγκαστική, (αναγκαστική,

υποχρεωτική) για την πρόκληση του υποχρεωτική) για την πρόκληση του αποτελέσματος. αποτελέσματος.

3.3. Μια Μια μερικότερημερικότερη αιτία δεν πρέπει να αιτία δεν πρέπει να παρουσιάζεται ως η κύρια και παρουσιάζεται ως η κύρια και

αποκλειστικήαποκλειστική αιτία για την πρόκληση αιτία για την πρόκληση του αποτελέσματος. του αποτελέσματος.

4949


(με αίτιο- αποτέλεσμα)

Το πρωί πέρασε από μπροστά μου μια μαύρη γάτα.

Άρα: η μέρα μου δε θα είναι καλή.

Προσοχή: μήπως μια χρονική σχέση παρουσιάζεται ως αιτιώδης, δηλαδή σχέση αιτίου αποτελέσματος;

Αλήθεια;


ΟΡΘΟΤΗΤΑ

απόδειξη

5050


(με γενίκευση)

Ένας Γάλλος μου φέρθηκε με αγένεια

Άρα: όλοι οι Γάλλοι είναι αγενείς.

Προσοχή: Είναι επισφαλής γενίκευση;

Αλήθεια;

Εγκυρότητα;

ΟΡΘΟΤΗΤΑ

απόδειξη

5151


(με αίτιο-αποτέλεσμα

Διάβασα περισσότερο από όλους.

Άρα, θα πάρω το μεγαλύτερο βαθμό.

Προσοχή: μήπως μια μερικότερη αιτία παρουσιάζεται ως η μοναδική; Μήπως υπάρχει

υπεραπλούστευση της σχέσης αιτίου–αποτελέσματος;

Αλήθεια;


ΟΡΘΟΤΗΤΑ

απόδειξη

5252



Όλα τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας οφείλονται αποκλειστικά στη χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας.

Αλήθεια;


ΟΡΘΟΤΗΤΑ

απόδειξη

5353



Η χρήση ναρκωτικών οδηγεί στο θάνατο.

Προσοχή: μήπως μια μερικότερη αιτία παρουσιάζεται ως η μοναδική; Μήπως υπάρχει

υπεραπλούστευση της σχέσης αιτίου–αποτελέσματος;

Αλήθεια;


ΟΡΘΟΤΗΤΑ

απόδειξη

5454

Στην αξιολόγηση του επαγωγικού Στην αξιολόγηση του επαγωγικού συλλογισμού με συλλογισμού με αναλογίααναλογία προσέχουμεπροσέχουμε::

1.1. Αν η αναλογία είναι Αν η αναλογία είναι κυριολεκτικήκυριολεκτική ή ή μεταφορικήμεταφορική..

2.2. Αν οι Αν οι ομοιότητεςομοιότητες ανάμεσα στα ανάμεσα στα αντικείμενα που παραλληλίζονται αντικείμενα που παραλληλίζονται

είναι είναι επαρκείςεπαρκείς..

5555

Β. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΒ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ

ΜέσαΜέσα πειθούςπειθούς Ποιητική γλώσσαΠοιητική γλώσσαΠεριγραφή Περιγραφή ΑφήγησηΑφήγησηΧιούμορΧιούμορ ΕιρωνείαΕιρωνεία Ρητορικά ερωτήματαΡητορικά ερωτήματα

5656

ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ

ΗΘΟΣ ΠΟΜΠΟΥΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ

ΗΘΟΣ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥ ΑΥΘΕΝΤΙΑ

Θετικές αναφορές στο ήθος

του πομπού

Αρνητικές αναφορές για το ήθος του

αντιπάλου με στόχοτη μείωση της αξιοπιστίας του

Αναφορά σε πρόσωπα

με αδιαμφισβήτητο κύρος

5757

Γ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣΓ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ

1.1. Επίκληση στο ήθος του πομπούΕπίκληση στο ήθος του πομπού

ΜέσαΜέσα πειθούςπειθούς: :

αυτοπροβολή, θετικοί χαρακτηρισμοί σε αυτοπροβολή, θετικοί χαρακτηρισμοί σε α΄ πρόσωπο, ενικό ή πληθυντικόα΄ πρόσωπο, ενικό ή πληθυντικό

5858


2. 2. ΕπίθεσηΕπίθεση στο ήθος τουστο ήθος του αντιπάλουαντιπάλου

Μέσα πειθούςΜέσα πειθούς: :

αρνητικοί χαρακτηρισμοίαρνητικοί χαρακτηρισμοί

που αναφέρονται στην προσωπικότητα, το που αναφέρονται στην προσωπικότητα, το ήθος, τη δημόσια ή ιδιωτική ζωή του ήθος, τη δημόσια ή ιδιωτική ζωή του

αντιπάλουαντιπάλου

5959


3. Επίκληση στην αυθεντία3. Επίκληση στην αυθεντία

Μέσα πειθούς:Μέσα πειθούς:

αναφορά σε ειδικούς, μεγάλες μορφές της αναφορά σε ειδικούς, μεγάλες μορφές της ιστορίας, της επιστήμηςιστορίας, της επιστήμης

6060

Η πειθώ:Η πειθώ: στη διαφήμισηστη διαφήμιση

στο δικανικό λόγοστο δικανικό λόγο στον πολιτικό λόγοστον πολιτικό λόγο

στον επιστημονικό λόγοστον επιστημονικό λόγο

ΙΙ. ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΙΘΟΥΣ

6161

Η πειθώ στη διαφήμισηΗ πειθώ στη διαφήμιση

Χαρακτηριστικά διαφημιστικού λόγουΧαρακτηριστικά διαφημιστικού λόγου Λεκτικός πληθωρισμός (επιθέτων, Λεκτικός πληθωρισμός (επιθέτων,

επιρρημάτων κ.λπ.)επιρρημάτων κ.λπ.) ΥπερβολήΥπερβολή ΕπιτήδευσηΕπιτήδευση ΛογοπαίγνιαΛογοπαίγνια

Σλόγκαν και συνθήματαΣλόγκαν και συνθήματα Ασάφεια - ακυρολεξίαΑσάφεια - ακυρολεξία

6262

Η πειθώ στη διαφήμισηΗ πειθώ στη διαφήμιση

Τρόποι και μέσα πειθούςΤρόποι και μέσα πειθούς Αναλυτική περιγραφή των ιδιοτήτων ενός Αναλυτική περιγραφή των ιδιοτήτων ενός

προϊόντοςπροϊόντος Συνειρμός ιδεώνΣυνειρμός ιδεών Επίκληση στη λογικήΕπίκληση στη λογική Επίκληση στο συναίσθημαΕπίκληση στο συναίσθημα Επίκληση στην αυθεντία (ειδικός – Επίκληση στην αυθεντία (ειδικός –

δημοφιλές πρόσωπο)δημοφιλές πρόσωπο) Λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμόςΛανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός

6363

Η πειθώ στον πολιτικό λόγοΗ πειθώ στον πολιτικό λόγο

1. Η θεμιτή στρατηγική της 1. Η θεμιτή στρατηγική της πειθούςπειθούς

2. Η αθέμιτη στρατηγική της 2. Η αθέμιτη στρατηγική της προπαγάνδαςπροπαγάνδας

6464

Χαρακτηριστικά του πολιτικού λόγουΧαρακτηριστικά του πολιτικού λόγου

Λεκτικός πληθωρισμός, κατάχρηση συνωνύμωνΛεκτικός πληθωρισμός, κατάχρηση συνωνύμων Βεβαιωτική / θαυμαστική έκφρασηΒεβαιωτική / θαυμαστική έκφραση

Δεοντολογική διατύπωσηΔεοντολογική διατύπωση Ρητορεία, έντονη συναισθηματική φόρτισηΡητορεία, έντονη συναισθηματική φόρτιση

Εκφοβιστικός / παραπειστικός λόγος Εκφοβιστικός / παραπειστικός λόγος (προπαγάνδα)(προπαγάνδα)

6565

Η στρατηγική της προπαγάνδαςΗ στρατηγική της προπαγάνδας

Χαρακτηριστικά του προπαγανδιστικού Χαρακτηριστικά του προπαγανδιστικού λόγουλόγου

Χρήση εννοιών με τεράστιο ηθικό βάρος (Θεός, Χρήση εννοιών με τεράστιο ηθικό βάρος (Θεός, πατρίδα, λαός)πατρίδα, λαός)

Αλλοίωση της σημασίας των λέξεωνΑλλοίωση της σημασίας των λέξεων Εκφοβιστικός λόγοςΕκφοβιστικός λόγος

Παραπειστικά επιχειρήματαΠαραπειστικά επιχειρήματα

6666

Η πειθώ στον επιστημονικό λόγοΗ πειθώ στον επιστημονικό λόγο

Τρόποι πειθούς στον επιστημονικό λόγοΤρόποι πειθούς στον επιστημονικό λόγο

Επίκληση στη λογική με Επίκληση στη λογική με

επιχειρήματα και τεκμήριαεπιχειρήματα και τεκμήρια

Επίκληση στην αυθεντία Επίκληση στην αυθεντία

με παραπομπές σε βιβλιογραφία και με παραπομπές σε βιβλιογραφία και

σε απόψεις ειδικώνσε απόψεις ειδικών

6767

Χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγουΧαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου

ΑντικειμενικότηταΑντικειμενικότητα Παραπομπές σε βιβλιογραφία, γνώμες Παραπομπές σε βιβλιογραφία, γνώμες

ειδικώνειδικών Απρόσωπο ύφοςΑπρόσωπο ύφος Αναφορική λειτουργία της γλώσσας Αναφορική λειτουργία της γλώσσας Ειδικό λεξιλόγιο / ορολογία κάθε επιστήμηςΕιδικό λεξιλόγιο / ορολογία κάθε επιστήμης Ακρίβεια στη διατύπωση και λογική Ακρίβεια στη διατύπωση και λογική

αλληλουχίααλληλουχία Αποδεικτική μέθοδοςΑποδεικτική μέθοδος ΠεριγραφήΠεριγραφή Ερμηνεία Ερμηνεία

Peitho

Education

Transcript of Peitho