εκπαιδευτική αξιοποίηση των υπηρεσιών Web 2.0 ν. τσέλιος

2011

[Εκπαιδευτικό αξιοπούηςη των

υπηρεςιών Web 2.0]

Νικόλαοσ Σςϋλιοσ

Εκπαιδευτικό αξιοπούηςη των υπηρεςιών Web 2.0

ελύδα 1

Εκπαιδευτικό αξιοπούηςη των υπηρεςιών Web

2.0

κοπόσ

τη μελϋτη αυτό παρουςιϊζονται οι μαθηςιακϋσ ευκαιρύεσ που παρϋχουν τα εργαλεύα Web 2.0 ςτην εκπαύδευςη. Επιχειρεύται μια μικρό ιςτορικό αναςκόπηςη, η ςυνολικό παρουςύαςη τησ φιλοςοφύασ των εργαλεύων Web 2.0 και οι επιδρϊςεισ τησ χρόςησ των εργαλεύων αυτών ςτον κοινωνικό Ιςτό. Επύςησ, παρουςιϊζονται οι βαςικϋσ υπηρεςύεσ Web 2.0 και προτϊςεισ εφαρμογόσ τουσ ςτη διδακτικό παρϋμβαςη. Ακολούθωσ περιγρϊφεται το μοντϋλο διδακτικού ςχεδιαςμού ADDIE και παρουςιϊζεται πλαύςιο ςχεδιαςμού δραςτηριοτότων για wikis. Σϋλοσ αναλύονται τα κυριότερα ζητόματα αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ εφαρμογών Web 2.0.

Έννοιεσ-Κλειδιϊ

Web 2.0

Κοινωνικού μεταςχηματιςμού

Web 2.0 και εκπαύδευςη

Ανϊπτυξη περιεχομϋνου για

υπηρεςύεσ Web 2.0

χεδιαςμόσ δραςτηριοτότων

ADDIE model

Θεωρύα γνωςτικού φορτύου

Δραςτηριότητεσ με χρόςη υπηρεςιών

Web 2.0

Αξιολόγηςη ευχρηςτύασ υπηρεςιών

Web 2.0


ελύδα 2

Περιεχόμενα

Περιεχόμενα 2

Ειςαγωγικϋσ παρατηρόςεισ 4

Web 2.0 Ιςτορικό-εννοιολογικό πλαύςιο 5

Σι εύναι το Web 2.0 5

Κοινωνικϊ, πολιτιςμικϊ και κοινωνικϊ ζητόματα των υπηρεςιών Web 2.0 7

To Διαδύκτυο ςτα τϋλη του 2010 12

Επιζκόπηζη βαζικών ςπηπεζιών Web 2.0 14

Ιςτολόγια 14

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ μϋςα από τα ιςτολόγια 14

Wikis 15

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη wikis 17

Portfolio 18

Εργαλεύα κοινωνικόσ δικτύωςησ (Facebook, Twitter, Myspace, foursquare) 19

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Facebook 20

Twitter 21

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Twitter 21

Εργαλεύα ςυνεργαςύασ (google docs, Swivel, Many Eyes, Skype) 21

Google docs 21

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Google Docs 22

Many eyes 22

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Many Eyes 23

Skype 23

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Skype 23

Εργαλεύα διαμοιραςμού περιεχομϋνου (YouTube, slideshare, dailymotion, scribd, flickr) 24

You tube 24

Slideshare 25

Scribd 26

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Scribd 26

Flickr 26

Εγκυκλοπαύδειεσ, λεξικϊ, γλωςςϊρια (Wikipedia, wordnik, Oxford’s Dictionary) 26

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη τησ Wikipedia 27

υςτόματα διαχεύριςησ μϊθηςησ (Moodle, Blackboard, WebCT…) 27

Εργαλεύα κοινωνικόσ αναζότηςησ (Delicious, Digg) 33

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη των εργαλεύων κοινωνικόσ αναζότηςησ 33

Εργαλεύα ςχεδιαςμού διαγραμμϊτων και πρωτοτύπων δικτυακών τόπων 34

Εργαλεύα επεξεργαςύασ εικόνασ 34

Εργαλεύα podcasting 35

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη ομϊδων εργαςύασ 35

Ομϊδεσ ςυνεργαςύεσ (Google Groups, Yahoogroups) 35

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη ομϊδων εργαςύασ 35

Εργαλεύα μεταφόρτωςησ και αποθόκευςησ αρχεύων (Dropbox, rapidshare, megashares,hotfile)36

Εργαλεύα ανϊρτηςησ ερωτηματολογύων και quiz (surveymonkey) 37


ελύδα 3

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη διαδικτυακών υπηρεςιών καταςκευόσ και διανομόσ ερωτηματολογύων 39

Εργαλεύα επιςημεύωςησ και καταςκευόσ tagcloud (wordle, tagul) 39

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη tagcloud services 40

Εικονικού κόςμοι (Second life, Active Worlds) 41

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη MUVE 41

Παιδαγωγική αξιοποίηζη ςπηπεζιών Web 2.0 42

Διδακτικόσ ςχεδιαςμόσ για υπηρεςύεσ Web 2.0 42

To μοντϋλο ADDIE 43

Ανϊλυςη 43

χεδιαςμόσ 44

Ανϊπτυξη 45

Τλοπούηςη 45

Αξιολόγηςη 45

Θεωρύα γνωςτικού φορτύου 46

χεδιϊζοντασ δραςτηριότητεσ με τη χρόςη Wikis 47

Δραςτηριότητεσ κατανόηςησ και καταςκευόσ γνώςησ 47

Δραςτηριότητεσ κριτικόσ ςκϋψησ, αναςτοχαςμού και επιχειρηματολογύασ 48

Δραςτηριότητεσ ϋρευνασ και επύλυςησ προβλόματοσ 48

Παραδεύγματα δραςτηριοτότων με τη χρόςη wikis 49

Ζηηήμαηα αξιολόγηζηρ εςσπηζηίαρ εκπαιδεςηικών ςπηπεζιών Web 2.0 54

Πωσ οι χρόςτεσ αντιλαμβϊνονται και χρηςιμοποιούν τισ υπηρεςύεσ Web 2.0 54

Βαςικϋσ ϋννοιεσ Αλληλεπύδραςησ Ανθρώπου Τπολογιςτό 54

Ευχρηςτύα Λογιςμικού 57

Διεπιφϊνεια Φρόςησ 59

Μεθοδολογύεσ αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ 59

Αξιολόγηςη από ειδικούσ 60

Ευρετικό Αξιολόγηςη (Heuristic Evaluation) 61

Κλύμακα ςοβαρότητασ προβλόματοσ 64

Κλύμακα ϋκταςησ προβλόματοσ 64

Γνωςιακό περιδιϊβαςμα (Cognitive Walkthrough) 65

Αξιολόγηςη προςβαςιμότητασ 65

Μϋθοδοι αξιολόγηςησ με τη ςυμμετοχό χρηςτών 67

Μϋτρηςη απόδοςησ 67

Αρχεύα πληκτρολογόςεων 68

Πρωτόκολλο ομιλούντοσ υποκειμϋνου 68

Ερωτηματολόγια 69

Αξιολόγηςη με εξοπλιςμό οφθαλμικόσ εςτύαςησ (eye tracking) 70

Αναλυτικϋσ μϋθοδοι αξιολόγηςησ 72

Ανϊλυςη εργαςιών 72

Πλεονεκτόματα τησ ανϊλυςησ εργαςιών 73

ύνοψη 75

Βιβλιογραφύα 75


ελύδα 4

Ειςαγωγικϋσ παρατηρόςεισ

τη μελϋτη αυτό περιγρϊφεται το ιςτορικό των υπηρεςιών Web 2.0 και επιχειρεύται μια ςυζότηςη των ςυνολικών επιπτώςεων τησ χρόςησ τουσ ςε κοινωνικό επύπεδο γενικότερα αλλϊ και ςτην εκπαιδευτικό πρακτικό ειδικότερα.

Ακολούθωσ, επιχειρεύται μια ςυςτηματικό παρϊθεςη των κυριότερων υπηρεςιών Web 2.0 η οπούα ςυνοδεύεται με μια περιληπτικό παρϊθεςη των χαρακτηριςτικών τησ. Η ανϊλυςη των υπηρεςιών ςυνοδεύεται και από προτϊςεισ ενςωμϊτωςησ ςτη διδακτικό παρϋμβαςη.

την 3η ενότητα, παρουςιϊζεται η προβληματικό για την αποτελεςματικό ολοκλόρωςη των υπηρεςιών Web 2.o ςτην εκπαιδευτικό διαδικαςύα. Αναλύονται τα πλεονεκτόματα και αναγνωρύζονται τα ζητόματα τα οπούα θα πρϋπει να μελετηθούν για να ςυνοδευτεύ η ενςωμϊτωςη των υπηρεςιών Web 2.0 ςτην εκπαιδευτικό διαδικαςύα από θετικϊ αποτελϋςματα. Αναλύεται το πλϋον δημοφιλϋσ μοντϋλο διδακτικού ςχεδιαςμού με τη χρόςη τεχνολογύασ, του μοντϋλου ADDIE και περιγρϊφεται η θεωρύα γνωςτικού φορτύου που επιχειρεύ να ερμηνεύςει την επύδραςη του ςχεδιαςμού των ψηφιακών μϋςων ςτο μαθηςιακό αποτϋλεςμα. Σϋλοσ, με δεδομϋνο ότι τα wikis αποτελούν την πλϋον δυναμικό πλατφόρμα ιςότιμησ ςυνεργαςύασ, περιγρϊφεται διεξοδικϊ ϋνα πλαύςιο ςχεδιαςμού δραςτηριοτότων με τη χρόςη τουσ. Επύςησ παρατύθεται χαρακτηριςτικό παρϊδειγμα δημιουργύασ αντύςτοιχησ δραςτηριότητασ και τα αποτελϋςματα τησ εφαρμογόσ τησ.

την τελευταύα ενότητα, αναδεικνύεται η ςημαςύα τησ ευχρηςτύασ των υπηρεςιών Web 2.0 για την αποτελεςματικό ενςωμϊτωςη ςτην εκπαιδευτικό διαδικαςύα και την αποδοχό τουσ από την πλευρϊ των μαθητών. Ειςϊγονται οι βαςικϋσ αρχϋσ του επιςτημονικού πεδύου Αλληλεπύδραςησ Ανθρώπου-Τπολογιςτό. Παρουςιϊζονται οι βαςικού οριςμού τησ ευχρηςτύασ λογιςμικού και τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ, των επιςτημονικών περιοχών που ςυνειςφϋρουν ςτην ανϊπτυξη του πεδύου και επιχειρεύται ςυνοπτικό αναφορϊ των βαςικότερων μεθόδων αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ με οδηγύεσ εφαρμογόσ τουσ.


ελύδα 5

Web 2.0 Ιςτορικό-εννοιολογικό πλαύςιο

Ο όροσ «Web 2.0» φϋρεται να χρηςιμοποιόθηκε για πρώτη φορϊ το 2004 από τον Tim O'Reilly κατϊ τη διϊρκεια ενόσ ςυνεδρύου μεταξύ τησ O'Reilly Media (γνωςτού εκδοτικού ούκου με ϋμφαςη ςτην υπολογιςτικό τεχνολογύα) και τησ MediaLive International (εταιρεύα που ειδικεύεται ςτη διεξαγωγό τεχνολογικών εκθϋςεων και ςυνεδρύων). Η ςυζότηςη περιςτρεφόταν γύρω από τον τύτλο ενόσ ςυνεδρύου (O’Reilly, 2005). τόχοσ τησ ϋκφραςησ “Web 2.0” δεν όταν να υπονοόςει ότι υπόρξε μια νϋα εκδοχό του Παγκοςμύου Ιςτού, αλλϊ ότι μια γενιϊ εφαρμογών με ςυγκεκριμϋνα χαρακτηριςτικϊ αποκτούςε πλϋον κρύςιμη μϊζα ςτον Παγκόςμιο Ιςτό και τύγχαναν ραγδαύασ αποδοχόσ από τουσ χρόςτεσ ςε μικρό χρονικό διϊςτημα.

Επιπλϋον οι περιςςότερεσ εταιρεύεσ ϊρχιςαν να ςτρϋφουν την επιχειρηματικό τουσ δρϊςη ςτο διαδύκτυο και να προςπαθούν να φϋρουν τουσ καταναλωτϋσ τουσ προσ αυτό το κανϊλι. Έχοντασ όλα αυτϊ ωσ δεδομϋνα εξϋταςαν το Web 2.0 ωσ μια δεύτερη γενιϊ υπηρεςιών βαςιςμϋνων ςτο Διαδύκτυο. Φρηςιμοπούηςαν αυτό την φρϊςη ςαν τύτλο για μια ςειρϊ από ςυνϋδρια με τον τύτλο Web 2.0 Summit. Σα ςυνϋδρια αυτϊ ςυνεχύζονται και μϋχρι ςόμερα για να αποςαφηνιςτεύ ο όροσ και να προωθηθεύ η ιδϋα ςε όλα τα ενδιαφερόμενα μϋρη.

Σι εύναι το Web 2.0

Ο όροσ Web 2.0 (Ιςτόσ 2.0), χρηςιμοποιεύται για να περιγρϊψει ϋνα νϋο οικοςύςτημα διαδικτυακών εφαρμογών το οπούο χαρακτηρύζεται από το ότι παρϋχει ςημαντικϋσ δυνατότητεσ ςτουσ χρόςτεσ του να διαμοιρϊζονται πληροφορύεσ και να ςυνεργϊζονται Διαδικτυακϊ. ημαντικό χαρακτηριςτικό των εφαρμογών αυτών αποτελεύ το ότι χαρακτηρύζονται από υψηλό ευχρηςτύα με ςυνϋπεια να εύναι δυνατό η αξιοπούηςό τουσ από χρόςτεσ με ελϊχιςτεσ τεχνικϋσ γνώςεισ ςε ζητόματα υπολογιςτών και δικτύων. Μια ςύνοψη των διαφορών παρουςιϊζεται ςτον Πύνακα 1 που ακολουθεύ (προςαρμογό από τουσ Cormode & Krishnamurthy, 2008).

Πύνακασ 1. Διαφορϋσ Web 1.0 και Web 2.0

Web 1.0 Web 2.0

Εργαςύα με χρόςη εγκατεςτημϋνων

εφαρμογών

Εργαςύα με χρόςη του Διαδικτύου

Απομονωμϋνη υνεργατικό

Εκτόσ Δικτύου Εντόσ Δικτύου

Ένασ δημιουργόσ Πολλού ςυνεργϊτεσ

Περιεχόμενο με πνευματικϊ δικαιώματα Διαμοιραζόμενο περιεχόμενο ό με ϊδειεσ

Creative Commons

Ιδιόκτητοσ κώδικασ Ελεύθεροσ κώδικασ

Πελϊτησ-εξυπηρετητόσ (client-server) Ομότιμα δύκτυα (peer to peer)

Παροχό υλικού υζότηςη/ςυνεργαςύα

Δικτυακόσ τόποσ Ιςτολόγια/wikis

Portal RSS feed

Britannica Wikipedia

MP3.com Napster

AOL Google


ελύδα 6

Εικόνα 1. Tag cloud (ςύννεφο λϋξεων) το οπούο παραθϋτει τισ βαςικϋσ ϋννοιεσ που ςυνθϋτουν το

Web 2.0 (Πηγό: Wikipedia.org)

Αν και πολλού, μεταξύ των οπούων και ο εφευρϋτησ του Παγκοςμύου Ιςτού Tim Berners-Lee, αμφιςβητούν την ουςιαςτικό υπόςταςη του όρου Web 2.0, πλϋον αυτόσ γνωρύζει ευρύτατη διϊδοςη. Η ςυναντύληψη για το πραγματικό νόημα του όρου εςτιϊζει ςτο ότι τελικϊ αποτελεύ μια μεταφορϊ για να υποδηλώςει με ϋμφαςη τη διαφοροπούηςη ςτον τρόπο χρόςησ και ϋνταξησ του Παγκοςμύου Ιςτού πρακτικϊ ςε κϊθε ανθρώπινη δραςτηριότητα. Εναλλακτικόσ όροσ που χρηςιμοποιεύται ςυχνϊ εύναι ο ‘Παγκόςμιοσ Ιςτόσ ανϊγνωςησ/γραφόσ’ (read/write Web) που δηλώνει την εξϋλιξη ςτη χρόςη του Διαδικτύου τα τελευταύα χρόνια: Οι χρόςτεσ δεν αναλύςκουν το χρόνο τουσ απλώσ μελετώντασ διαδικτυακούσ τόπουσ, αλλϊ τον διαμορφώνουν ενεργϊ ειςϊγοντασ περιεχόμενο ςε διϊφορεσ μορφϋσ: κεύμενο, εικόνεσ, video. Ενδεικτικϊ, το περιοδικό Time το Δεκϋμβριο του 2006, ανακόρυξε ωσ πρόςωπο τησ χρονιϊσ το χρόςτη του Διαδικτύου για να αποτυπώςει την επύδραςη τησ εξϋλιξησ του Διαδικτύου: Πλϋον οι χρόςτεσ δεν εύχαν απλϊ την ευκαιρύα να ενημερώνονται για τα γεγονότα ςε ελϊχιςτο χρονικό διϊςτημα, αλλϊ τα διαμόρφωναν οι ύδιοι (ςτισ αρχϋσ του 2011, ο Οργανιςμόσ Ηνωμϋνων Εθνών ανακούνωςε ότι οι χρόςτεσ του Διαδικτύου ξεπϋραςαν τα 2 δισ παγκοςμύωσ).

την Εικόνα 1 ςυνοψύζονται οι βαςικϋσ ϋννοιεσ που οριοθετούν και χαρακτηρύζουν τισ τεχνολογύεσ Web 2.0. Με τον όρο τεχνολογύα Web 2.0 μπορούμε να χαρακτηρύςουμε οποιοδόποτε εργαλεύο που επιτρϋπει ςτο χρόςτη να παραγϊγει περιεχόμενο. ε πρώτη ανϊγνωςη, αναφύεται ςχεδόν αυταπόδεικτα η χρηςιμότητα τησ ςυμμετοχικόσ αυτόσ εξϋλιξησ ςτην εκπαιδευτικό διαδικαςύα: Οι χρόςτεσ/μαθητϋσ δεν ϋχουν μόνο τη δυνατότητα να μελετούν διαδικτυακϋσ πηγϋσ, αλλϊ μπορούν οι ύδιοι να προβϊλλουν τισ ιδϋεσ τουσ αλλϊ και να ςχολιϊςουν τισ ιδϋεσ ϊλλων, διαμορφώνοντασ ενεργϋσ κοινότητεσ μϊθηςησ και πρακτικόσ. Από την ϊλλη πλευρϊ, διατυπώνονται και επιφυλϊξεισ. Ο Carr (2010) διατυπώνει την ϊποψη ότι η ϋκθεςη ςτο Διαδύκτυο ενιςχύει την επιπόλαιη


ελύδα 7

φυλλομϋτρηςη τησ πληροφορύασ και την αποςπαςματικό ςκϋψη, ενώ την ύδια ςτιγμό αποθαρρύνει τη διαδικαςύασ τησ ενδελεχούσ, προςεκτικόσ μελϋτησ.

Κοινωνικϊ, πολιτιςμικϊ και κοινωνικϊ ζητόματα των υπηρεςιών Web 2.0

Η ανϊπτυξη του Διαδικτύου ϋχει ό αναμϋνεται να ϋχει ςημαντικό επύδραςη ςε ϋνα ευρύ φϊςμα ανθρώπινων δραςτηριοτότων. Η χρόςη δικτύων επιτρϋπει την πρόςβαςη των χρηςτών ςε τερϊςτιεσ βιβλιοθόκεσ ιςτορικού, πολιτιςτικού και επιςτημονικού περιεχομϋνου µε γραπτϋσ, οπτικϋσ και προφορικϋσ πληροφορύεσ αλλϊ και τη ςυμμετοχό ςτισ αγορϋσ.

Η ιςότιµη πρόςβαςη και η εκμετϊλλευςη των ικανοτότων των δικτύων από τουσ ενδιαφερόμενουσ χρόςτεσ πρϋπει να επιδιωχθούν και να εξαςφαλιςθούν κϊτω από οριςμϋνεσ προώποθϋςεισ. Η τεχνολογύα δικτύων μπορεύ να θεωρεύται ωσ αιτύα, αποτϋλεςμα και δυναμικό λύςη ςε πολλϋσ νϋεσ κοινωνικϋσ αλλαγϋσ και μπορεύ να βοηθόςει ςημαντικϊ ςτη δημιουργύα κοινωνικόσ ευελιξύασ που απαιτεύται ςε ϋνα ταχύτατα μεταβαλλόμενο ςύγχρονο περιβϊλλον. Η Κοινωνύα τησ Πληροφορύασ φαύνεται να διαμορφώνεται ωσ κοινωνύα δικτύων και να διαδϋχεται τη ςύγχρονη βιομηχανικό κοινωνύα, που διαδϋχθηκε µε τη ςειρϊ τησ την αγροτικό κοινωνύα πριν από 250 ϋτη.

Αναντύρρητα, τα πλεονεκτόματα τησ ηλεκτρονικόσ διαδικτυακόσ γραφόσ εύναι ςημαντικϊ: διϊρκεια, αποθόκευςη, μετϊδοςη, διερεύνηςη, ταξινόμηςη, δικτύωςη και ςυνεργατικό δημιουργύα (Dix et al., 1998). την εποχό τησ Πληροφορικόσ, η κοινωνύα μετακινεύται από την επεξεργαςύα υλικών ςτην επεξεργαςύα πληροφοριών. Οι υπολογιςτϋσ, ωσ μεμονωμϋνεσ οντότητεσ, επεξεργϊζονται μεγϊλα ποςϊ δεδομϋνων, αλλϊ οι εργαςύεσ οργανώνονται και εκτελούνται µε τρόπο ανϊλογο τησ ςειρϊσ παραγωγόσ. Η εργαςύα κατακερματύζεται ςε απομονωμϋνεσ ειδικότητεσ, που γύνονται κατανοητϋσ µόνο ςτα ανώτατα ιεραρχικϊ επύπεδα ενόσ οργανιςμού. Οι πληροφορύεσ μεταβιβϊζονται ςύμφωνα με την αναγκαιότητα τησ γνώςησ με τρόπο ςυγκεντρωτικό και παρεμβατικό, όπωσ αυτό καθορύζεται από τον προώςτϊμενο διαχειριςτό κϊθε υπαλλόλου του οργανιςμού (Hockey, 2000).

Οι Tapscott & Williams (2006) υπογραμμύζουν τισ επερχόμενεσ μεταβολϋσ που θα επιφϋρει η κοινωνικό δικτύωςη. Τπογραμμύζουν τισ αναλογύεσ που ϋχει το μοντϋλο διαδικτυακόσ ςυνεργαςύασ με τισ παλαιότερεσ εταιρικϋσ πρακτικϋσ για υπεργολαβύα προβλημϊτων για τα οπούα δεν υπόρχε τεχνογνωςύα ό οι απαραύτητοι πόροι. Πρακτικϊ, ςημειώνουν η προςϋγγιςη εύναι αντύςτοιχη, μόνο που αυτό τη φορϊ η προςϋγγιςη αυτό εύναι ςε παγκόςμια κλύμακα, χωρύσ φραγμούσ ςτη ροό πληροφόρηςησ και χωρύσ απαραύτητα καθοριςμϋνη δϋςμη κινότρων (όπωσ πχ χρηματικό αμοιβό) πϋρα από αυτό τησ αναγνώριςησ. Σην ύδια ςτιγμό, ςε αντιςτοιχύα με τη φιλοςοφύα των εφαρμογών Web 2.0, οι καταναλωτϋσ επηρεϊζουν το ςχεδιαςμό νϋων προώόντων ενώ ταυτόχρονα ενιςχύεται το αύςθημα ‘ςυνδεςιμότητασ’ των πολιτών με τισ εταιρεύεσ που υιοθετούν τισ προςεγγύςεισ αυτϋσ.

το επύπεδο τησ αλληλεπύδραςησ των ανθρώπων με το Διαδύκτυο οι αλλαγϋσ εύναι εμφανεύσ: Οι χρόςτεσ αναλαμβϊνουν δρϊςη και από ‘καταναλωτϋσ’ πληροφορύασ μεταςχηματύζονται (και) ςε ‘παραγωγούσ’. Ακόμη και ςόμερα όμωσ η δρϊςη τησ ‘παραγωγόσ’, δεν αφορϊ ςτο ςύνολο των χρηςτών. ε ϋνα (διαδικτυακό) κοινωνικό ςύςτημα που διαμορφώνει για παρϊδειγμα ϋνα ιςτολόγιο (blog) η ςυμπεριφορϊ των χρηςτών φαύνεται να ακολουθεύ μια κατανομό zipf: Ελϊχιςτοι χρόςτεσ ϋχουν ϋνα πολύ υψηλό βαθμό δραςτηριότητασ ενώ η ςυντριπτικό πλειοψηφύα παρουςιϊζει ελϊχιςτη ό και καθόλου δραςτηριότητα. Η κατανομό αυτό φαύνεται να αποτυπώνεται ςτη ςχϋςη 90-9-1 (Whittaker et al., 1998). To 90% των χρηςτών παρουςιϊζουν ελϊχιςτη ό και καμύα δραςτηριότητα δημιουργύασ περιεχομϋνου, ϋνα 9% χαρακτηρύζεται από μϋςη


ελύδα 8

ςυνειςφορϊ και το 1% παρουςιϊζει ϋντονη ςυμμετοχό1. Αντύςτοιχεσ αναλογύεσ διαπιςτώνονται ςτο ςύνολο των εργαλεύων Web 2.0 θϋτοντασ μια ςειρϊ από προβληματιςμούσ για το αν πραγματικϊ διαπιςτώνεται ιςοτιμύα ςτην ϋκφραςη ό εϊν μια ‘ελύτ’ , διαδικτυακό αυτό τη φορϊ, αναδύεται εκ νϋου. Αν και οι προβληματιςμού αυτού δεν ςτερούνται βϊςησ, δύςκολα θα διαφωνόςει κανεύσ ςτο περύγραμμα τησ διαπύςτωςησ ότι το ςύνολο των εργαλεύων αυτών δημιουργεύ ευνοώκϋσ ςυνθόκεσ για τον εκδημοκρατιςμό τησ δημόςιασ ϋκφραςησ, ϋςτω και ετεροβαρώσ, ϋςτω και με ανιςότητεσ.

Ενώ η δικτυακό κοινωνύα εύναι οργανωμϋνη ςε παγκόςμια κλύμακα, ούτε όλα τα εδϊφη ούτε όλοι οι ϊνθρωποι εύναι ςυνδεδεμϋνοι ςε αυτό. Όμωσ, όλεσ οι χώρεσ επηρεϊζονται, διαμορφώνονται και εν τϋλει κυριαρχούνται από τη λογικό, τα ςυμφϋροντα και τισ διαμϊχεσ τησ δικτυακόσ κοινωνύασ (Κϊςτελσ, 2005). Σα δύκτυα φαύνεται ότι εύναι η οργανωτικό μορφό τησ ζωόσ, περιλαμβανομϋνησ τησ κοινωνικόσ ζωόσ. Υυςικϊ, γνωρύζουμε ότι η τεχνολογύα δεν καθορύζει την κοινωνύα. Η ερμηνεύα τησ κοινωνύασ με αποκλειςτικό ϊξονα την τεχνολογικό τησ διϊςταςη εύναι απλουςτευτικό, ύςωσ και απλοώκό. Όμωσ, χωρύσ ςυγκεκριμϋνεσ τεχνολογύεσ, οριςμϋνεσ κοινωνικϋσ δομϋσ δεν θα μπορούςαν να αναπτυχθούν. Για παρϊδειγμα, η βιομηχανικό κοινωνύα δεν θα εύχε αναδυθεύ χωρύσ τον ηλεκτριςμό και τισ ηλεκτρικϋσ μηχανϋσ (Ceruzzi, 2003).

Έτςι, μόνο ςτισ διαμορφούμενεσ ςυνθόκεσ τησ υπολογιςτικόσ τεχνολογύασ μπορούν τα δύκτυα (μια πανϊρχαια μορφό κοινωνικόσ οργϊνωςησ) να αντιμετωπύςουν τη θεμελιώδη αδυναμύα τουσ: την ανικανότητϊ τουσ να διαχειριςτούν ςυντονιςτικϋσ λειτουργύεσ πϋραν ενόσ οριςμϋνου ορύου μεγϋθουσ, πολυπλοκότητασ και ταχύτητασ. Σο παρϊδειγμα τησ δικτυωμϋνησ ηλεκτρονικόσ τεχνολογύασ δύνει τη δυνατότητα ςτα δύκτυα να αναδιατϊςςουν τουσ εαυτούσ τουσ ςε πραγματικό χρόνο, ςε παγκόςμια-τοπικό κλύμακα, και να διαπερνούν όλα τα πεδύα τησ κοινωνικόσ ζωόσ. Γι’ αυτό, εύναι ακριβϋςτερο να ειπωθεύ ότι ζούμε ςε μια δικτυακό κοινωνύα, όχι ςε μια κοινωνύα τησ πληροφορύασ ό τησ γνώςησ. Και αυτό γιατύ, αν με τουσ όρουσ κοινωνύα τησ πληροφορύασ ό τησ γνώςησ νοούμε μια κοινωνύα ςτην οπούα η πληροφορύα αποτελεύ ουςιώδη πηγό πλούτου και ιςχύοσ, αμφιβϊλλω αν υπϊρχει κοινωνύα ςτην ιςτορύα η οπούα διαφεύγει αυτού του χαρακτηριςμού. Αν με τον όρο κοινωνύα τησ πληροφορύασ, νοούμε μια κοινωνύα ςτην οπούα το τεχνολογικό παρϊδειγμα εύναι το κυρύαρχο μϋςο κοινωνικόσ οργϊνωςησ, τότε πρϊγματι ςυζητϊμε με χαρακτηριςτικούσ και αντιπροςωπευτικούσ όρουσ για την κοινωνύα μασ.

Ο Κϊςτελσ (2005) ςυνοψύζει επτϊ θεμελιώδεισ αλλαγϋσ που επιφϋρει η διαδικτύωςη ςτη ςύγχρονη κοινωνύα.

1) Η δικτυακό κοινωνύα εκτεύνεται ςε παγκόςμια κλύμακα. Αυτό εύναι η διαρθρωτικό βϊςη για την παγκοςμιοπούηςη, που τα χαρακτηριςτικϊ τησ εξηγεύ η δικτυακό λογικό: Σα δύκτυα επικοινωνούν και ταυτόχρονα δεν επικοινωνούν. Έτςι, ούτε όλα τα εδϊφη ούτε όλοι οι ϊνθρωποι εύναι ςυνδεδεμϋνοι ς’ αυτό τη δικτυακό κοινωνύα. Όλεσ όμωσ οι χώρεσ επηρεϊζονται, διαμορφώνονται και εν τϋλει κυριαρχούνται από τη λογικό, τα ςυμφϋροντα και τισ διαμϊχεσ τησ δικτυακόσ κοινωνύασ.

2) Οι δικτυωμϋνεσ οργανώςεισ υπερνικούν όλεσ τισ ϊλλεσ μορφϋσ οργϊνωςησ, ιδιαύτερα τισ κϊθετεσ, ϊκαμπτεσ γραφειοκρατύεσ εντολόσ -και-ελϋγχου. Όςον αφορϊ ςτισ επιχειρόςεισ, για παρϊδειγμα, ζούμε ςε ϋνα κόςμο ςυγχωνεύςεων και ςυςςωματώςεων, αλλϊ επιτυχημϋνεσ εταιρεύεσ εύναι εκεύνεσ που βαςύζονται ςε δύκτυα και ευϋλικτεσ ςυνεργαςύεσ.

1 http://www.useit.com/alertbox/participation_inequality.html


ελύδα 9

3) H δικτύωςη των πολιτικών θεςμών εύναι η ντε φϊκτο απϊντηςη ςτη δια-χειριςτικό κρύςη που δοκιμϊζει τα ϋθνη κρϊτη ς’ ϋνα υπερεθνικό κόςμο. Σο αύτημα για παγκόςμια διακυβϋρνηςη ϋχει ς’ ϋνα βαθμό απαντηθεύ με την καθημερινό πρακτικό τησ από κοινού λόψησ αποφϊςεων ςε ϋνα «κρϊτοσ δύκτυο» αποτελούμενο από ϋθνη-κρϊτη, υπερεθνικϋσ ενώςεισ (όπωσ η Ευρωπαώκό Ένωςη), διεθνεύσ θεςμούσ και τοπικϋσ και περιφερειακϋσ κυβερνόςεισ.

4) Σϋταρτον, η κοινωνύα πολιτών αναδομεύται ςε τοπικό και παγκόςμιο επύπεδο μϋςω δικτύων ακτιβιςτών, που ςυχνϊ οργανώνονται και ςυζητιούνται ςτο Διαδύκτυο, διαμορφώνονται και αναςχεδιϊζονται ανϊλογα με τα θϋματα, τα γεγονότα, τισ διαθϋςεισ, τισ κουλτούρεσ.

5) Πϋμπτον, η κοινωνικότητα μεταςχηματύζεται ςτο νϋο ιςτορικό πλαύςιο, με τον δικτυωμϋνο ατομιςμό να αναδύεται ωσ ςύνθεςη μεταξύ τησ επιβεβαύωςησ μιασ ατομοκεντρικόσ κουλτούρασ και τησ ανϊγκησ και επιθυμύασ για κοινό βύο και εμπειρύα.

6) Ολόκληρο το φϊςμα των κοινωνικών πρακτικών, παγκόςμιων και τοπικών, επικοινωνεύ ςτο χώρο των μϋςων. Σα μϋςα, με την ευρεύα ϋννοια, εύναι ο δημόςιοσ χώροσ τησ εποχόσ μασ: Ο χώροσ ςτον οπούο, και μϋςω του οπούου, οι κοινωνύεσ υπϊρχουν ωσ κοινωνικϋσ μορφϋσ ςυμμεριςμϋνησ και ςυλλογικόσ εμπειρύασ.

7) Σϋλοσ, ςύμφωνα με τον Κϊςτελσ (2005), ςόμερα, η ιςχύσ δεν εδρεύει ςτουσ θε-ςμούσ, ούτε ακόμη και ςτο κρϊτοσ ό ςτισ μεγϊλεσ επιχειρόςεισ. Εύναι εγκατεςτημϋνη ςτα δύκτυα που δομούν την κοινωνύα. Για παρϊδειγμα, ςτη ςύνδεςη μεταξύ μϋςων και πολιτικού ςυςτόματοσ ό μεταξύ χρηματοπιςτωτικών αγορών και ρυθμιςτικών αρχών. Ή μεταξύ τησ οικονομύασ του εγκλόματοσ και των ύδιων χρηματοπιςτωτικών αγορών. Ή μεταξύ θρηςκευτικών μηχανιςμών και κυβερνητικών ηγετών κ.α.

Έτςι η αντύθεςη ςε δύκτυα εξουςύασ και ςτισ διαςυνδϋςεισ τουσ απαιτεύ τη ςυγκρότηςη εναλλακτικών δικτύων. Δηλαδό δικτύων εναντύων ϊλλων δικτύων. Δικτύων που διαρρηγνύουν οριςμϋνεσ διαςυνδϋςεισ και εγκαθιδρύουν νϋεσ, όπωσ η αποςύνδεςη των πολιτικών θεςμών από τα κυριαρχούμενα από τισ επιχειρόςεισ μϋςα και η επαναςύνδεςό τουσ με την κοινωνύα πολιτών μϋςω οριζόντιων επικοινωνιακών δικτύων.

Από την ϊλλη, διατυπώνονται ανηςυχύεσ για ενδεχόμενουσ κινδύνουσ από τη χρόςη ό κατϊχρηςη του Διαδικτύου. Για παρϊδειγμα, ο πληθωριςμόσ των πληροφοριών (information overload) δημιουργεύ την ανϊγκη για κριτόρια διαχωριςμού τησ ϋγκυρησ πληροφορύασ από την αναξιόπιςτη, πεπαλαιωμϋνη, ανακριβό πληροφορύα. Σην ύδια ςτιγμό, διατυπώνονται και ανηςυχύεσ για την ϋκθεςη των ανθρώπων ςτον πληθωριςμό τησ πληροφορύασ. Η ανηςυχύα αυτό εύχε διατυπωθεύ από τον Herbert Simon πριν από 40 ϋτη: ”Σο τι καταναλώνει η πληροφορύα εύναι μϊλλον προφανϋσ: Καταναλώνει την προςοχό των αποδεκτών τησ. υνεπώσ η πληθώρα πληροφοριών επιφϋρει φτωχό προςοχό και την ανϊγκη να κατανεμηθεύ η προςοχό αυτό αποτελεςματικϊ απϋναντι ςτην υπερπροςφορϊ πληροφοριακών πηγών που μπορούν να την καταναλώςουν” (Simon, 1971). όμερα, διαπιςτώνεται αυξανόμενοσ αριθμόσ παιδιών με ςύνδρομο ελλειμματικόσ προςοχόσ, (Attention Deficit Hyperactivity Disorder, ADHD, Carr, 2010). Ένα μϋροσ τησ επιςτημονικόσ κοινότητασ διατυπώνει τον προβληματιςμό του για το εϊν η αυξανόμενη ϋκθεςη ςε ποικιλύα μϋςων, ευθύνεται για την εξϋλιξη αυτό (Carr, 2010). Αν και δεν υπϊρχουν ςτιβαρϊ ερευνητικϊ δεδομϋνα για να επιβεβαιώςουν την ϊποψη αυτό, ϊλλοι ερευνητϋσ διατυπώνουν την ϊποψη ότι ύςωσ μϋροσ του προβλόματοσ αποτελεύ το ςχολεύο με τη ςχετικϊ πεπαλαιωμϋνη δομό του ςε ςχϋςη με την εξϋλιξη τησ τεχνολογύασ,


ελύδα 10

δεν προςελκύουν το ενδιαφϋρον των μαθητών (Prensky, 2001, Gee, 2005). ε κϊθε περύπτωςη η ανϊπτυξη κατϊλληλων εργαλεύων, που θα επιτρϋπουν ςτουσ χρόςτεσ να καθορύςουν µε ακρύβεια τισ προδιαγραφϋσ των ζητούμενων γνωςτικών αντικειμϋνων και εννοιών και η διαδικαςύα ςυγκεραςμού διαθϋςιμου υλικού με τρόπο που ϋχει νόημα και εξυπηρετεύ τισ προςδοκύεσ του, θα αποτελϋςει ϋνα ςημαντικό βόμα ςτη διϊδοςη και απόκτηςη ςύγχρονων επιςτημονικών και τεχνολογικών γνώςεων. ε αυτό την κατεύθυνςη κινούνται οι τεχνολογύεσ που ομαδοποιούνται κϊτω από την ϋννοια ςημαςιολογικόσ ιςτόσ (Berners-Lee, Hendler & Lassila, 2001).

Σην ύδια ςτιγμό, ςε ϋνα περιβϊλλον παροχόσ πληθώρασ πληροφοριών, ςυχνϊ οι χρόςτεσ δεν αντιλαμβϊνονται τη ςυζότηςη για τα πνευματικϊ δικαιώματα. ε ςχετικό ϋρευνα των Chou, Chan & Wu (2007) διαπιςτώθηκαν κύρια οι εξόσ παρανοόςεισ: 1) Σο περιεχόμενο που παρϋχεται ςτο Διαδύκτυο μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ (και να οικειοποιηθεύ ςε προςωπικϋσ εργαςύεσ) από τον οιοδόποτε χωρύσ περιοριςμό 2) το Διαδύκτυο υπϊρχει πλόρησ ελευθερύα για οιαδόποτε ενϋργεια 3) κϊθε εκπαιδευτικόσ ςκοπόσ επιτρϋπει τη χρόςη του Διαδικτύου με οιοδόποτε τρόπο και ςυνεπώσ αυτό καθύςταται αυτομϊτωσ νόμιμη.

υνϋπεια των παραπϊνω αντιλόψεων εύναι οι μαθητϋσ να αντιγρϊφουν περιεχόμενο και να το παρουςιϊζουν ωσ δικό τουσ δημιουργύα, να μεταφορτώνουν μουςικό και ταινύεσ ό να τισ αναρτούν ςε ςχετικϋσ υπηρεςύεσ χωρύσ να αντιλαμβϊνονται ότι ςυνιςτούν (τουλϊχιςτον με το υπϊρχον πλαύςιο) παραβατικϋσ ςυμπεριφορϋσ. υνεπώσ εύναι ςημαντικό να αναγνωριςτούν και να παρουςιαςτούν ςτουσ μαθητϋσ τα όρια και τα δικαιώματα χρόςησ και των ςχετικών ςυμπεριφορών. Για παρϊδειγμα, οι μαθητϋσ θα πρϋπει να κατανοούν ότι θα πρϋπει να υπϊρχει ςαφόσ αναφορϊ ςε όποια πληροφορύα δεν ϋχει δημιουργηθεύ από αυτούσ, ενώ ςτισ περιςςότερεσ περιπτώςεισ που χρηςιμοποιούν μϋςα όπωσ Εικόνεσ, Video, μουςικό κλπ θα πρϋπει να ϋχουν ζητόςει προηγουμϋνωσ ϊδεια από το δημιουργό εκτόσ αν ρητϊ αναφϋρεται κϊτι αντύθετο (ό το περιεχόμενο παρϋχεται με ϊδειεσ χρόςησ ςυγκεκριμϋνων δικαιωμϊτων πχ Creative Commons (http://creativecommons.org/ ).

Διαφοροποιόςεισ όμωσ διαπιςτώνονται και ςε προςωπικό επύπεδο. Σο αύςθημα μοναξιϊσ που ςυχνϊ χαρακτηρύζει τισ ςυγκεντρωμϋνεσ ςε πόλεισ, δυτικϋσ κοινωνύεσ και η θεμελιώδησ ανϊγκη επικοινωνύασ του ανθρώπου, φαύνεται να βρύςκουν διϋξοδο με τη διαμεςολϊβηςη των δικτυωμϋνων υπολογιςτών. Όπωσ παρατηρεύ η Turkle, «οι υπολογιςτϋσ προςφϋρουν την ψευδαύςθηςη τησ ςυντροφικότητασ χωρύσ τισ απαιτόςεισ τησ φιλύασ» (Turkle, 2005). Αν και ο όροσ «ςυντροφικότητα» δεν μπορεύ να νοηθεύ χωρύσ την ϊμεςη επικοινωνύα, ωςτόςο εύναι δυνατόν να δημιουργηθεύ ϋνα εύδοσ οικειότητασ ανϊμεςα ςε χρόςτεσ των chat rooms που επικοινωνούν μεταξύ τουσ για μεγϊλο χρονικό διϊςτημα.

Σο Διαδύκτυο επιβϊλλει τουσ δικούσ του κανόνεσ, αξύεσ και ςημεύα και όςοι τα μοιρϊζονται, ςυμμετϋχουν ςε ϋναν ιδιαύτερο κώδικα επικοινωνύασ ανϊλογα με την ομϊδα ςυνομιλύασ. Η απόκρυψη τησ πραγματικόσ ταυτότητασ και η ανωνυμύα των chat rooms ςυνεπϊγονται τη χαλϊρωςη των κοινωνικών κανόνων και περιοριςμών και δύνουν ςτα ϊτομα την ελευθερύα να εκφρϊςουν ςεξουαλικϋσ παρορμόςεισ που ςτην κοινωνικό τουσ ζωό θα ςυνοδεύονταν από το φόβο τησ απόρριψησ ό του ςτιγματιςμού. Επιπλϋον, τα ϊτομα που νιώθουν λιγότερο επιθυμητϊ, μπορούν να βρουν ςτο Διαδύκτυο πιο εύκολα ναρκιςςιςτικό επιβεβαύωςη παρουςιϊζοντασ μια νϋα ταυτότητα. ταδιακϊ αναπτύςςονται ανϊμεςα ςτουσ τακτικούσ χρόςτεσ αιςθόματα ςυντροφικότητασ, κατανόηςησ ό και φλερτ. Οι ςχϋςεισ που δημιουργούνται και παραμϋνουν διαδικτυακϋσ, δεν φαύνεται να μπορούν να αντικαταςτόςουν μακροπρόθεςμα τισ πραγματικϋσ διαπροςωπικϋσ ςχϋςεισ.

http://creativecommons.org/


ελύδα 11

Οι διαδικτυακϋσ κοινότητεσ των chat rooms βαςύζονται ςτη δημιουργύα τουσ πϊντα ςε ανθρώπινεσ ανϊγκεσ και ο γραπτόσ λόγοσ ϋχει τη δυνατότητα να προκαλϋςει ςυναιςθόματα θετικϊ ό αρνητικϊ ανϊμεςα ςε ανθρώπουσ που εύναι ϊγνωςτοι μεταξύ τουσ. Επιπρόςθετα, οι δεςμού μεταξύ των χρηςτών δημιουργούνται πολύ γρόγορα καθώσ ςτο Διαδύκτυο δεν υπϊρχουν κανόνεσ ευγϋνειασ ό διακριτικότητασ και από τισ πρώτεσ ςυνομιλύεσ μπορεύ να τεθούν και να απαντηθούν προςωπικϋσ ερωτόςεισ. Με αυτόν τον τρόπο, οι ομϊδεσ αναπτύςςουν ςτενούσ δεςμούσ μεταξύ τουσ και η ανταλλαγό λϋξεων αποκτϊ μια βαθιϊ ψυχολογικό ςημαςύα.

Σα chat rooms δύνουν τη δυνατότητα ςτουσ χρόςτεσ να δημιουργόςουν ταυτότητεσ με τισ οπούεσ πειραματύζονται και εύναι ςυνόθωσ εντελώσ διαφορετικϋσ από τισ πραγματικϋσ (Turkle, 1997). Σο ϊτομο μπορεύ να υιοθετόςει ϋνα ρόλο παρϊδοξο ςε ςχϋςη με την καθημερινό του ζωό, επιτρϋποντασ ςτον εαυτό του ϋνα «διαςκεδαςτικό» διϊλειμμα από τισ ευθύνεσ και τα καθημερινϊ ϊγχη. Η επινόηςη όμωσ μιασ νϋασ προςωπικότητασ απαντϊ και ςε αςυνεύδητεσ ανϊγκεσ, όπωσ ςτη δημιουργύα του «ιδανικού εαυτού», ιδιαύτερα όταν υπϊρχει χαμηλό αυτοεκτύμηςη. Ουςιαςτικϊ, οι χρόςτεσ εργαλεύων ςυνομιλύασ του Διαδικτύου εκφρϊζουν ςυχνϊ τισ απωθημϋνεσ ό καταπιεςμϋνεσ πλευρϋσ τησ προςωπικότητϊσ τουσ και βιώνουν εμπειρύεσ αναγνώριςησ και δύναμησ. Μπορούν ακόμη να παύξουν ρόλουσ τουσ οπούουσ φοβούνται ό απεχθϊνονται να αντιμετωπύςουν ςυνειδητϊ.

Η τρϋχουςα εκπαιδευτικό πρακτικό εςτιϊζει ςε μια καθοδηγούμενη από το διδϊςκοντα διαδικαςύα, αλλϊ οι απαιτούμενεσ δεξιότητεσ του 21ου αιώνα εςτιϊζουν ςε υψηλότερου επιπϋδου νοητικϋσ διαδικαςύεσ, δυνατότητεσ αξιοπούηςησ τησ τεχνολογύασ, προςαρμογό ςε ϋνα διαρκώσ μεταβαλλόμενο περιβϊλλον (Solomon & Schrum, 2007). Επομϋνωσ η πρόκληςη για την εκπαύδευςη ςόμερα εύναι να ανακαλύψει διδακτικϋσ πρακτικϋσ με τη χρόςη ςύγχρονων υπηρεςιών Web 2.0 που οδηγούν ςε βαθύτερη κατανόηςη και μϊθηςη καθώσ επύςησ και αυξημϋνη ςυμμετοχό των μαθητών, ςε ϋνα πλαύςιο αναςτοχαςμού, ςυνεργαςύασ, αλληλεπύδραςησ, επικοινωνύασ και εφαρμογόσ που διαμεςολαβεύται από υπηρεςύεσ του Παγκόςμιου Ιςτού (Richardson, 2006).

Προςεγγύςεισ όπωσ ο ςυνδεςιαςμόσ (connectivism, Siemens, 2005) επιχειρούν να εξηγόςουν ποιεσ εύναι διαδικαςύεσ μϊθηςησ ςε ϋνα τεχνολογικϊ διαμεςολαβούμενο δικτυωμϋνο περιβϊλλον. Ο ςυνδεςιαςμόσ επιχειρεύ να επεκτεύνει τισ αρχϋσ του κοινωνικού οικοδομιςμού και τησ θεωρύασ τησ δραςτηριότητασ, ςυμπεριλαμβϊνοντασ την τρϋχουςα δικτυακό πραγματικότητα. Εκτιμϊ ότι η γνώςη εμπεριϋχεται ςτη διαςυνδεδεμϋνη ποικιλύα προςεγγύςεων και απόψεων και ότι η μϊθηςη ϋγκειται ςτη διαδικαςύα ςύνδεςησ με αυτό. Από την ϊποψη αυτό η γνώςη εμπεριϋχεται και ςε τεχνολογικϋσ εφαρμογϋσ όπωσ ϋνα δύκτυο ό μια βϊςη δεδομϋνων. υνεπώσ η μϊθηςη δεν λαμβϊνει χώρα μόνο μϋςω τησ κλαςςικόσ διδαςκαλύασ αλλϊ θα πρϋπει να ςυμπεριλϊβει και ϊλλεσ μορφϋσ όπωσ η διαδικτυακό επικοινωνύα, ιςτολόγια, wiki, αναζότηςη ςτο Διαδύκτυο κ.α.

Οι μαθητϋσ ςόμερα ςύμφωνα με τον Tapscott (2008) επιθυμούν αυτονομύα ςτισ επιλογϋσ τουσ και ςτην ϋκφραςό τουσ, τη δυνατότητα να προςωποποιόςουν τα αντικεύμενα που χειρύζονται, κοινωνικό αλληλεπύδραςη, παιχνύδι και ψυχαγωγύα, επικοινωνύα ςε πραγματικό χρόνο και πρόςβαςη ςε υψηλϋσ ταχύτητεσ και καινοτομικϋσ εμπειρύεσ και πλατφόρμεσ. Διαπιςτώνεται όμωσ ςυχνϊ (Levin et al., 2002) ότι οι διδϊςκοντεσ δεν μπορούν να παρακολουθόςουν τουσ μαθητϋσ τουσ ςτο ρυθμό και ςτισ ικανότητεσ πρόςκτηςησ δεξιοτότων Web 2.0. ύμφωνα με τον Pink (2009) τα ψηφιακϊ κοινωνικϊ δύκτυα αςκούν ςημαντικό επιρροό ςτουσ ανθρώπουσ γιατύ υποςτηρύζουν ιςότιμα τισ 3 θεμελιώδεισ ανϊγκεσ τουσ, όπωσ αυτϋσ προςδιορύζονται από τη θεωρύα αυτοκαθοριςμού (Self Determination Theory, Deci & Ryan, 1985): επϊρκεια, αυτονομύα, ςυςχϋτιςη. ύμφωνα με την SDT, οι ϊνθρωποι εμπλϋκονται ςε μια δραςτηριότητα των οπούων η ολοκλόρωςη παρϋχει την αύςθηςη επϊρκειασ ςε αυτούσ, τουσ επιτρϋπει την


ελύδα 12

ανϊληψη ευθύνησ και την πρωτοβουλύα και τουσ παρϋχει ευκαιρύεσ ςυςχϋτιςησ με ϊλλουσ ανθρώπουσ. Εύκολα μπορεύ να διαπιςτώςει κανεύσ ότι οι δραςτηριότητεσ ςυμμετοχόσ ςε ψηφιακϊ κοινωνικϊ δύκτυα και υπηρεςύεσ Web 2.0 υποςτηρύζουν ςε ςημαντικό βαθμό τισ ανϊγκεσ αυτϋσ.

τη διεύθυνςη http://www.youtube.com/watch?v=zDZFcDGpL4U παρουςιϊζεται μια ιδιαύτερα ενδιαφϋρουςα ομιλύα για τισ προκλόςεισ που αντιμετωπύζει η εκπαύδευςη ςτη ςημερινό εποχό.

τη διεύθυνςη http://www.youtube.com/watch?v=nX8LTMf_c8Q παρουςιϊζεται ϋνα video που ςυνοψύζει τα ερωτόματα που τύθενται για την αξιοπούηςη των υπηρεςιών Web 2.0 ςτην Εκπαύδευςη.

τη διεύθυνςη http://www.youtube.com/user/theRSAorg#p/u/2/u6XAPnuFjJc παρουςιϊζεται με ςκύτςα η θεωρύα αυτοκαθοριςμού κινότρων (Self Determination Theory) από τον Daniel Pink.

To Διαδύκτυο ςτα τϋλη του 2010

ύμφωνα με μεταανϊλυςη ςτοιχεύων από την εταιρεύα διαδικτυακών μετρόςεων Pingdom (http://royal.pingdom.com/2011/01/12/internet-2010-in-numbers/) η τρϋχουςα δυναμικό του Διαδικτύου με αριθμούσ αποτυπώνεται ωσ εξόσ:

Email. 107 τριςεκατομμύρια email απεςτϊληςαν μϋςα ςτο 2010 (με μϋςο ημερόςιο ρυθμό 294 δισ). Οι χρόςτεσ email υπολογύζονται ςε 1.88 δισ (με 2.9 δισ λογαριαςμούσ ςυνολικϊ) με 480 εκατομμύρια να απϋκτηςαν πρόςβαςη ςτην υπηρεςύα μϋςα ςτο 2010. 262/294 δισ email ημερηςύωσ όταν spam.

Websites. 255 εκατομμύρια Websites καταγρϊφονται το Δεκϋμβριο του 2010 με 21.4 εκατ. να αφορούν ςτουσ νϋουσ δικτυακούσ τόπουσ το 2010.

Φρόςτεσ του Διαδικτύου. Σον Ιούνιο του 2010 οι χρόςτεσ του Διαδικτύου υπολογύζονταν ςε 1.97 δισ (ςόμερα ξεπερνούν τα 2 δισ) με 14% αύξηςη ςτο 2010. 825.1 εκατ. καταγρϊφονται ςτην Αςύα, 475.1 ςτην Ευρώπη και 266.2 ςτη Βόρεια Αμερικό.

Κοινωνικϊ Δύκτυα. ύμφωνα με το BlogPulse καταγρϊφονται 152 εκατομμύρια ιςτολόγια. Οι χρόςτεσ του Twitter υπολογύζονται ςε 175 εκατομμύρια με τα 100 εκατ. εξ’ αυτών να ϋχουν εγγραφεύ μϋςα ςτο 2010. 7.7 εκατ. ακολουθούν τη Lady Gaga (@ladygaga). Για το 2010 καταγρϊφονται ςυνολικϊ 25 διςεκατομμύρια tweets. Σο Facebook απαριθμεύ 600 εκατομμύρια χρόςτεσ με τα 250 εξ’ αυτών να ϋχουν εγγραφεύ το 2010. Κϊθε ημϋρα εγκαθύςτανται 20 εκατομμύρια εφαρμογϋσ Facebook ενώ το 70% των χρηςτών του Facebook εύναι εκτόσ Αμερικόσ. 30 διςεκατομμύρια αντικεύμενα (ςύνδεςμοι, κεύμενα, φωτογραφύεσ) διαμοιρϊζονται μεταξύ των χρηςτών του Facebook κϊθε μόνα.

Video. Οι χρόςτεσ του Διαδικτύου παρακολουθούν 2 διςεκατομμύρια video κϊθε ημϋρα ςτο YouTube. Εκτιμϊται ότι κϊθε λεπτό προςτύθενται 35 ώρεσ video.

Εικόνεσ. 5 Διςεκατομμύρια εικόνεσ εύναι αποθηκευμϋνεσ ςτο FIickr. 3000 φωτογραφύεσ αναρτώνται κϊθε λεπτό ςτο Flickr (ό 130 εκατομμύρια το μόνα). Ο

http://www.youtube.com/watch?v=zDZFcDGpL4U

http://www.youtube.com/watch?v=nX8LTMf_c8Q

http://www.youtube.com/user/theRSAorg#p/u/2/u6XAPnuFjJc

http://royal.pingdom.com/2011/01/12/internet-2010-in-numbers/


ελύδα 13

αντύςτοιχοσ αριθμόσ για το Facebook εύναι 3 δισ το μόνα (ό 36 δισ φωτογραφύεσ το χρόνο).

Υυλλομετρητϋσ. Οι πιο δημοφιλεύσ φυλλομετρητϋσ παγκοςμύωσ εύναι (τϋλοσ 2010): Internet Explorer 46.9%, Firefox 30.8%, Chrome 14.9%, Safari 4.8%, Opera 2.1%. Σο μεγαλύτερο ρυθμό αύξηςησ παρουςιϊζει ο Google Chrome.


ελύδα 14

Επιςκόπηςη βαςικών υπηρεςιών Web 2.0 την ενότητα αυτό παρατύθεται η επιςκόπηςη των βαςικών υπηρεςιών Web 2.o. Αν

και η επιςκόπηςη αυτό ςε καμύα περύπτωςη δεν μπορεύ να θεωρηθεύ πλόρησ, επιχειρεύται η απαρύθμηςη των βαςικών υπηρεςιών και των χαρακτηριςτικών τουσ και παρουςιϊζονται ιδϋεσ για την ενςωμϊτωςό τουσ ςτην εκπαιδευτικό πρακτικό. Η τελευταύα διϊςταςη αναλύεται ςυςτηματικϊ ςτην επόμενη ενότητα, όπου και παρουςιϊζονται προςεγγύςεισ ςχεδιαςμού και αξιολόγηςησ διδακτικών παρεμβϊςεων με τη χρόςη τεχνολογιών Web 2.0.

Εκτεταμϋνη λύςτα με πϊνω από 3.000 εφαρμογϋσ Web 2.0 παρϋχεται ςτη διεύθυνςη

http://www.go2web20.net/

Ιςτολόγια

Ένα από τα πρώτα εργαλεύα που ςηματοδότηςαν την ϋλευςη και δημιουργύα κρύςιμησ μϊζασ υπηρεςιών Web 2.0 εύναι τα ιςτολόγια (blogs, ο όροσ προκύπτει από τη ςύντμηςη των λϋξεων web log). Συπικϊ, ϋνα ιςτολόγιο αποτελεύ μια περύπτωςη δικτυακού τόπου, ο οπούοσ δεν απαιτεύ καμύα προγραμματιςτικό προςπϊθεια για να δημιουργηθεύ. Σο μοντϋλο οργϊνωςησ και παρουςύαςησ τησ πληροφορύασ ςυνύςταται ςε μια χρονολογικό παρϊθεςη του περιεχομϋνου, με τισ πλϋον πρόςφατεσ προςθόκεσ να παρουςιϊζονται ςυνόθωσ ςτην κορυφό τησ ιςτοςελύδασ.

Πϋρα από τη ςημαντικό ευκολύα χρόςησ που χαρακτηρύζει τα ιςτολόγια, επιπρόςθετα, παρϋχονται πολύ ιςχυρϋσ δωρεϊν διαδικτυακϋσ υπηρεςύεσ δημιουργύασ ιςτολογύων. Οι πλϋον δημοφιλεύσ εξ’ αυτών εύναι το Blogspot (www.blogspot.com) το Wordpress (www.wordpress.com) το Tumblr (www.tumblr.com), το Typepad (www.typepad.com) και το Edublogs (http://edublogs.org). Ο όροσ blogging αποδύδεται ςτη διαδικαςύα ειςαγωγόσ, ςυγγραφόσ, επιμϋλειασ, ςχολιαςμού ό διαγραφόσ ενόσ ϊρθρου με τη χρόςη μϋςων όπωσ κεύμενο, υπερςύνδεςμων εικόνων και ϊλλου πολυμεςικού περιεχομϋνου, ςυχνϊ από ϊλλεσ υπηρεςύεσ (όπωσ πχ εικόνεσ από το Flickr, ό video από το Youtube κλπ, ό χαρτών από το Google maps κ.α.). Ένα ιςτολόγιο μπορεύ να εύναι προςβϊςιμο ςε οποιονδόποτε, ό ςε οριςμϋνουσ εγγεγραμμϋνουσ ό ενδιϊμεςα να επιτρϋπει την ανϊγνωςη ϊρθρων αλλϊ να επιτρϋπει (διαβαθμιςμϋνα) τη ςυγγραφό ςχολύων μόνο ςε εξουςιοδοτημϋνουσ χρόςτεσ.

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ μϋςα από τα ιςτολόγια

Ένα ιςτολόγιο μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ με διϊφορουσ τρόπουσ για την υποςτόριξη

τησ διαδικαςύασ μϊθηςησ. Μερικϋσ από τισ χρόςεισ αυτϋσ εύναι οι εξόσ:

Δημιουργύα νϋων μαθόματοσ, με την προςθόκη πληροφοριών όπωσ νϋα, επόμενα

μαθόματα, περύγραμμα ύλησ, προγραμματιςμϋνα γεγονότα κλπ.

Δημιουργύα κοινότητασ ςυζότηςησ με τουσ μαθητϋσ να εμπλϋκονται ςε

ανταλλαγό απόψεων, επιχειρηματολογύα κλπ πϊνω ςε υπϊρχοντα ϊρθρα που

ϋχει δημιουργόςει ο διδϊςκοντασ ό επιτρϋποντασ και την ανϊρτηςη νϋων ϊρθρων

από τουσ μαθητϋσ. Ο διδϊςκοντασ παρεμβαύνει κυρύωσ θϋτοντασ ερωτόςεισ και

όχι κατευθύνοντασ τη ροό τησ ςυζότηςησ εκτόσ εϊν αυτό παρεκκλύνει αιςθητϊ

από τουσ ςτόχουσ του μαθόματοσ. Επύςησ, εποπτεύει τα ϊρθρα για τυχόν απρεπό

ςχόλια κλπ.

http://www.go2web20.net/

http://www.blogspot.com/

http://www.wordpress.com/

http://www.tumblr.com/

http://www.typepad.com/

http://edublogs.org/


ελύδα 15

Αξιοπούηςη ενόσ ιςτολογύου από το διδϊςκοντα ώςτε να ςυγκεντρώςει,

οργανώςει και παρουςιϊςει όλο το χρόςιμο μαθηςιακό υλικό.

Δημιουργύα ατομικών ιςτολογύων για κϊθε μαθητό, τα οπούα διαςυνδϋονται με το

κεντρικό ιςτολόγιο του μαθόματοσ. το ιςτολόγιο του κϊθε μαθητόσ μπορεύ να

αναρτϊ τισ εργαςύεσ του (διαδραματύζοντασ και το ρόλο ενόσ e-portfolio δηλαδό

ντοςιϋ εργαςιών μαθητό), ςκϋψεισ για το μϊθημα, τισ πηγϋσ τισ οπούεσ ϋχει

προςπελϊςει κ.α.

Δημιουργύα ςχολικόσ εφημερύδασ

Δημιουργύα περιγραμμϊτων μαθημϊτων και δραςτηριοτότων και ςυνεργαςύα με

ϊλλουσ διδϊςκοντεσ για διαμοιραςμό υλικών, ιδεών για την εκπαιδευτικό

διαδικαςύα κλπ.

τη διεύθυνςη http://escrapbooking.com/blogging/tl.htm παρϋχονται μια ςειρϊ από

παραδεύγματα και ιδϋεσ δραςτηριοτότων με τη χρόςη ιςτολογύων.

Wikis

Ένα wiki επιτρϋπει τη ςυνεργατικό δημιουργύα ενόσ δικτυακού τόπου. Η λϋξη

ςημαύνει γρόγορα ςτη διϊλεκτο τησ Φαβϊησ, δηλώνοντασ την αποδοτικότητα τησ

διαδικαςύασ δημιουργύασ του δικτυακού τόπου: η εργαςύα δεν απαιτεύ καμύα γνώςη

προγραμματιςμού και όλοι οι χρόςτεσ ϋχουν τη δυνατότητα ανϊρτηςησ και

τροποπούηςησ ό διαγραφόσ του περιεχομϋνου, τη δημιουργύα ςχολύων και τη διαςύνδεςη

των ςελύδων μεταξύ τουσ. Σο πρώτο Wiki παρουςιϊςτηκε ςτισ 25/3/1995 από τον Ward

Cunninghan.

Ωσ αποτϋλεςμα, ϋνα wiki διαφϋρει ελϊχιςτα από ϋνα ςυμβατικό δικτυακό τόπο

(Εικόνα 2). Η διαδικαςύα υλοπούηςόσ του όμωσ εύναι πλόρωσ ςυνεργατικό με το

αποτϋλεςμα τησ ςυνεργαςύασ να αποτυπώνεται απευθεύασ ςτο Διαδύκτυο. Οι χρόςτεσ

μπορούν να δημιουργόςουν αναφορϋσ, γλωςςϊρι, ϋνα βιβλύο ό μια εγκυκλοπαύδεια.

Άλλεσ χρόςεισ όπωσ πχ η διαμεςολϊβηςη ςυζότηςησ με τη χρόςη των εργαλεύων αυτών

δεν αποκλεύονται όμωσ τα ιςτολόγια αποτελούν μια ςαφώσ πιο κατϊλληλη περύπτωςη.

Ένα ςημαντικό χαρακτηριςτικό των wikis εύναι η πλόρησ ιςοτιμύα μεταξύ των μελών.

ε αντύθεςη πχ με τα ιςτολόγια όπου κϊποιοι χρόςτεσ μπορούν να ϋχουν αποκλειςτικϊ

δικαιώματα ανϊρτηςησ νϋων ϊρθρων και κϊποιοι ϊλλοι δικαιώματα ανϊρτηςησ μόνο

ςχολύων, τα περιςςότερα wikis επιτρϋπουν την πρόςβαςη των χρηςτών χωρύσ κανϋνα

περιοριςμό (αν και εύναι δυνατό τισ περιςςότερεσ φορϋσ η ειςαγωγό κϊποιων

περιοριςμών).

Η δημιουργύα ςελύδων εύναι εξαιρετικϊ απλό και ομοιϊζει ϋντονα με τη χρόςη ενόσ απλού

επεξεργαςτό κειμϋνου. Επιπρόςθετα, κϊθε τροποπούηςη ςτο περιεχόμενο μιασ ςελύδασ

καταγρϊφεται και αποθηκεύεται. Σο χαρακτηριςτικό αυτό παρϋχει 2 ςημαντικϊ

πλεονεκτόματα:

Επιτρϋπει τη μετϊβαςη ςτην προηγούμενη ϋκδοςη τησ ςελύδασ

Επιτρϋπει την ανϊλυςη του ιςτορικού εξϋλιξησ τησ πληροφορύασ ςε ϋνα wiki.

http://escrapbooking.com/blogging/tl.htm


ελύδα 16

Η ελευθερύα που παρϋχει ϋνα wiki, ςυχνϊ ςυνοδεύεται και από προβλόματα. ε αντύθεςη με τα ιςτολόγια όπου για παρϊδειγμα ϋνα ςχόλιο μπορεύ να διαγραφεύ μόνο από τον υπεύθυνο του, ςε ϋνα wiki ελεύθερα μπορεύ κανεύσ να διαγρϊψει και να τροποποιόςει οποιοδόποτε μϋροσ του περιεχομϋνου. Κατϊ ςυνϋπεια, μπορεύ να παρατηρηθεύ το φαινόμενο να υπεριςχύουν πλειοψηφικϋσ απόψεισ και να διαγρϊφονται οι μειοψηφικϋσ.

Επιπλϋον, ϋχουν παρατηρηθεύ και φαινόμενα βανδαλιςμού με μαζικϋσ διαγραφϋσ και παραποιόςεισ ϊρθρων ςε wikis. Σϋλοσ η δυνατότητα που παρϋχεται ςτον οποιοδόποτε να ςυγγρϊψει την ϊποψό του θϋτει ερωτόματα ςχετικϊ με την αξιοπιςτύα του περιεχομϋνου. Η διαπύςτωςη αυτό, ιςχύει για οποιαδόποτε πηγό (διαδικτυακό ό μη), ςυνεπώσ η εξϋταςη για αξιοπιςτύα του περιεχομϋνου αποτελεύ ζητούμενο και μια κρύςιμη δεξιότητα η οπούα θα πρϋπει να υποδειχθεύ ανϊλογα ςτουσ μαθητϋσ.

Κϊποιεσ από τισ βαςικϋσ λειτουργύεσ ενόσ Wiki εύναι:

Μορφοπούηςη κειμϋνου (λύςτεσ, κεφαλύδεσ, ϋντονα, υπογραμμιςμϋνα κλπ) με

πολύ απλούςτερο τρόπο ςε ςχϋςη με τη χρόςη HTML tags.

ύγκριςη μεταξύ 2 διαφορετικών εκδόςεων μιασ ςελύδασ με δυνατότητα

υπογρϊμμιςησ των διαφορών.

υζότηςη οργανωμϋνη ανϊ ςελύδα που επιτρϋπει το ςχεδιαςμό του

περιεχομϋνου, των ςτόχων τησ ςελύδασ κ.α.

Δυνατότητα κλειδώματοσ ςελύδων ό διαβαθμιςμϋνησ πρόςβαςησ.

Δυνατότητα επιςτροφόσ ςε προηγούμενη ϋκδοςη μιασ ςελύδασ και αναύρεςη

όλων των αλλαγών που ακολούθηςαν.

Δυνατότητα αυτόματησ ενημϋρωςησ με RSS feeds ό αυτόματη αποςτολό

μηνύματοσ email.

Μερικϊ από τα διαθϋςιμα ςυςτόματα Wiki εύναι

Mediawiki (www.mediawiki.org). Αναπτύχθηκε για να υποςτηρύξει τη ςυγγραφό

τησ Wikipedia. Αποτελεύ ϋργο ελεύθερου κώδικα αλλϊ απαιτεύ την εγκατϊςταςη

ςε ϋνα εξυπηρετητό.

Wikispaces (www.wikispaces.com). Δωρεϊν ςτη βαςικό του ϋκδοςη (η οπούα και

παρϋχει όλα τα βαςικϊ εργαλεύα επιμϋλειασ ενόσ wiki), επύ πληρωμό πρόςθετεσ

λειτουργύεσ (όπωσ ςυγκεντρωτικόσ ϋλεγχοσ δραςτηριότητασ μεγϊλου αριθμού

wikis κλπ).

Jotspot (Google Sites, sites.google.com). Πρόκειται για υπηρεςύα wiki που εξαγορϊςτηκε από την Google και ςόμερα αποτελεύ τη βαςικό τεχνολογικό υποδομό του Google sites, τησ πρόταςησ τησ Google για δημιουργύα ςελύδων (με διαθϋςιμο χώρο 100MB ςτην ελεύθερη ϋκδοςη. ημαντικό πλεονϋκτημα των Google Sites αποτελεύ η εύκολη ολοκλόρωςη με ϊλλεσ εφαρμογϋσ όπωσ Youtube, Google Docs, Google Maps κ.α.

PbWiki (www.pbworks.com). Εναλλακτικό πρόταςη για δωρεϊν δημιουργύα wiki.


ελύδα 17

Εικόνα 2. τιγμιότυπο από φοιτητικό εργαςύα, ςχετικϊ με την ιςτορύα, τισ υπηρεςύεσ και τη

χρηςιμότητα του Google. Οι φοιτητϋσ εργαζόντουςαν ςε ομϊδεσ και ανϋπτυξαν την εργαςύα ςε 10

ςυγκεκριμϋνουσ ϊξονεσ (επιλογϋσ πλοόγηςησ, ςτα αριςτερϊ).

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη wikis

Η απλότητα των wikis αλλϊ και οι ςημαντικϋσ ιδιότητεσ ςυνεργαςύασ που παρϋχουν προςφϋρουν μια τεχνολογικό υποδομό ςημαντικόσ χρηςιμότητασ για την εκπαιδευτικό διαδικαςύα. Όπωσ προκύπτει όμωσ από ςχετικϋσ μελϋτεσ, η ενςωμϊτωςη των wikis ςτην εκπαύδευςη δεν θα επιφϋρει ςημαντικό αποτϋλεςμα εϊν δεν ϋχει ςχεδιαςτεύ και οργανωθεύ με κατϊλληλο τρόπο (West & West, 2009, Σςϋλιοσ, Ν., Γεωργούτςου Μ. & Παναγιωτϊκη, 2011, Δαβρϊζοσ, Κόμησ & Σςϋλιοσ, 2011). Αναλυτικό μεθοδολογικό πλαύςιο εκπαιδευτικόσ αξιοπούηςησ των wikis παρουςιϊζεται ςτην επόμενη ενότητα.

Μερικϋσ δυνατϋσ δραςτηριότητεσ εύναι:

υνεργατικό αξιολόγηςη ό καθοδόγηςη εργαςιών. Μαθητϋσ ορύζονται επικεφαλόσ ϋργων και αναλαμβϊνουν να εποπτεύουν ό να αξιολογόςουν την εργαςύα ϊλλων μαθητών.

Γλωςςϊρι. Οι μαθητϋσ αναπτύςςουν γλωςςϊρι μαθόματοσ, επεκτεύνοντασ το ςταδιακϊ.

Ανϊθεςη εργαςιών. Οι μαθητϋσ εργϊζονται ατομικϊ ό ςε ομϊδεσ ςε εργαςύεσ που ϋχει κοινοποιόςει ο διδϊςκοντασ. Σο πλαύςιο ςυνεργαςύασ εύναι ρητϊ οριςμϋνο και ανατύθενται ρόλοι (πχ οργανωτόσ, ςυλλϋκτησ πολυμεςικού


ελύδα 18

περιεχομϋνου, επιμελητόσ κειμϋνου κ.α.). υχνϊ η εργαςύα ϋχει μια ςελύδα πρότυπο με ενδεικτικό δομό και λϋξεισ κλειδιϊ και ενδεικτικϋσ πηγϋσ, ώςτε να ‘ευθυγραμμύςει’ τουσ μαθητϋσ. Επύςησ παρϋχονται τα κριτόρια αξιολόγηςησ τησ εργαςύασ, ενώ ο διδϊςκοντασ μπορεύ να ςχολιϊζει βαςικϊ ζητόματα πριν την τελικό παρϊδοςη τησ εργαςύασ.

Επιχειρηματολογύα. τη δραςτηριότητα αυτό τύθεται ϋνα ζότημα και οι μαθητϋσ χωρύζονται ςε ομϊδεσ και επιχειρηματολογούν υπϋρ ό εναντύον. Μερικϊ παραδεύγματα θα μπορούςαν να εύναι η περιβαλλοντικό μόλυνςη, πλεονεκτόματα και μειονεκτόματα τησ χρόςησ τησ τεχνολογύασ, κοινωνικϋσ επιδρϊςεισ του Διαδικτύου κ.α.

υχνϋσ ερωτόςεισ/απαντόςεισ Οι μαθητϋσ μπορούν να ςυγκεντρώςουν και να οργανώςουν τισ πλϋον ςυχνϋσ ερωτόςεισ για ϋνα ζότημα και να τισ αναρτόςουν ςε ϋνα wiki.

Μελϋτη και εμπλουτιςμόσ λόμματοσ ςτη Wikipedia. Η δρϊςη αυτό απαιτεύ ςημαντικό εκβϊθυνςη ςε ςυγκεκριμϋνα γνωςτικϊ αντικεύμενα. Εναλλακτικϊ μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ ωσ δρϊςησ εξϊςκηςησ ςε ξϋνεσ γλώςςεσ με την προςαρμογό ξενόγλωςςων λημμϊτων ςτα ελληνικϊ, όπου το περιεχόμενο διατύθεται χωρύσ περιοριςμούσ (πχ από την αντύςτοιχη αγγλικό ϋκδοςη ενόσ ϊρθρου ςτη Wikipedia). Πρόςφατα (Νοϋμβριοσ 2010) το Τπουργεύο Παιδεύασ, απηύθυνε κϊλεςμα για δημόςια διαβούλευςη και εξειδύκευςη δρϊςεων http://advisory.ellak.gr. ύμφωνα με την τότε καταγραφό, η ελληνικό Wikipedia εύχε 56.700 λόμματα, 650 ενεργούσ χρόςτεσ και 18 διαχειριςτϋσ και ο ςτόχοσ που τϋθηκε όταν τα 120.000 λόμματα (Η Αγγλικό ϋκδοςη ϋχει 3500000 λόμματα, ενώ η Γαλλικό και η Γερμανικό ξεπερνούν αμφότερεσ το 1 εκατ. Λόμματα).

Μελϋτη υπϊρχοντοσ wiki. Η μελϋτη τησ εξϋλιξησ ενόσ wiki αλλϊ και των ςυζητόςεων που το ςυνοδεύουν, μπορεύ να αποτελϋςει ϋνα καλό παρϊδειγμα αναςτοχαςμού για το πώσ δημιουργεύται και εξελύςςεται η γνώςη.

Portfolio

To portfolio (η electronic portfolio) ςυνύςταται ςε μια ςυλλογό εργαςιών που αντιπροςωπεύουν την εξϋλιξη ενόσ μαθητό. Διϊφορεσ υπηρεςύεσ, όπωσ το eduportfolio (http://eduportfolio.org) υποςτηρύζουν τη διαδικαςύα δημιουργύασ και επεξεργαςύασ προςωπικού φακϋλου υλικού και το διαμοιραςμό ςε τρύτουσ χρόςτεσ.

Ο φϊκελοσ υλικού (portfolio) αποτελεύ υπηρεςύα ςτην οπούα ο μαθητόσ μπορεύ να αναρτόςει ενδεικτικό ό πλόρεσ δεύγμα εργαςιών του. Επιτρϋπει τον αναςτοχαςμό για την πρόοδό του κατϊ τη διϊρκεια τησ μαθηςιακόσ διαδικαςύασ αλλϊ και τον διαμοιραςμό καλών πρακτικών με τα υπόλοιπα μϋλη τησ κοινότητασ. Η διαδικαςύα αυτό παρϋχει την ευκαιρύα ςτο μαθητό να εξαςκόςει τισ δεξιότητεσ οργϊνωςησ και επιμϋλειασ του μαθηςιακού υλικού που ϋχει δημιουργόςει, να επικοινωνόςει και να αναδεύξει τισ καλϋσ πρακτικϋσ. Επύςησ, ςε επύπεδο τϊξησ, οι μαθητϋσ μπορούν να μελετόςουν εναλλακτικϋσ προςεγγύςεισ και να διδαχθούν μϋςα από αυτϋσ, ενώ αντύςτοιχα ο καθηγητόσ μπορεύ να δημιουργόςει ϋνα portfolio με το ιςτορικό των καλύτερων εργαςιών των μαθητών του, ό με εργαςύεσ με ςυχνϊ παρατηρούμενεσ παρανοόςεισ και να τισ χρηςιμοποιόςει ωσ αντιπροςωπευτικϊ παραδεύγματα ςτη διδακτικό παρϋμβαςη.

http://advisory.ellak.gr/

http://eduportfolio.org/


ελύδα 19

Εργαλεύα κοινωνικόσ δικτύωςησ (Facebook, Twitter, Myspace, foursquare)

To Facebook αποτελεύ την πλϋον δημοφιλό εφαρμογό κοινωνικόσ ςόμερα με πϊνω από 500 εκατομμύρια χρόςτεσ παγκοςμύωσ και περύπου 4 εκατομμύρια ςτην Ελλϊδα. Δημιουργόσ του εύναι ο Mark Zuckerberg το 2004 όταν και ανϋλαβε να εργαςτεύ ςε ςχετικό ιδϋα των δύδυμων αδερφών Tyler και Cameron Winklevoss με τουσ οπούουσ όταν ςυμφοιτητόσ ςτο Harvard. Σο ποιοσ κατεύχε την αποκλειςτικό κυριότητα τησ ιδϋασ παραμϋνει ακόμη αςαφϋσ, αν και ςε ςχετικό δικαςτικό διαμϊχη οι αδερφού Winklevoss αποζημιώθηκαν με 20 εκατ. δολϊρια και μετοχϋσ ςημερινόσ αξύασ περύπου 145 εκατ. δολαρύων. Η δυναμικό κοινωνικό δικτύων όπωσ το Facebook διαφαύνεται εξαιρετικϊ ςημαντικό (Boyd & Ellison, 2008). όμερα διεξϊγεται εκτεταμϋνη ϋρευνα για τη διερεύνηςη των ευρύτερων επιπτώςεων ςε μια ςειρϊ από ζητόματα όπωσ ιδιωτικότητα, επιπτώςεισ ςτισ κοινωνικϋσ ςχϋςεισ κ.α (Joinson et al., 2007). τη διεύθυνςη http://www-958.ibm.com/software/data/cognos/manyeyes/visualizations/social-networking-sites παρϋχεται γρϊφημα του αριθμού των καταγεγραμμϋνων χρηςτών ςε μια ςειρϊ από sites κοινωνικόσ δικτύωςησ.

Σα ςημαντικότερα εργαλεύα που παρϋχει το Facebook (Εικόνα 3) εύναι τα εξόσ:

Σούχοσ (wall) ανακοινώςεων και ςυζητόςεων. ε αυτόν μπορεύ να αναρτηθεύ κεύμενο, εικόνα, video και υπερςύνδεςμοι και όλοι οι ΄φύλοι’ του χρόςτη που ϋχουν πρόςβαςη ςε αυτόν μπορούν να ςυζητόςουν με διϊρθρωςη αντύςτοιχη με αυτό ενόσ ιςτολογύου.

Προφύλ (profile) όπου οι χρόςτεσ μπορούν να παρουςιϊςουν ςτοιχεύα για τα ενδιαφϋροντϊ τουσ, για τισ δραςτηριότητεσ τουσ, τον τόπο κατοικύα τουσ κ.α.

Ανϊρτηςη εικόνων και video. To Facebook αποτελεύ ςόμερα την πλϋον δημοφιλό υπηρεςύα ανϊρτηςησ φωτογραφιών με πϊνω από 15 διςεκατομμύρια φωτογραφύεσ. Εκτιμϊται ότι οι χρόςτεσ αναρτούν περύπου 850 εκατομμύρια φωτογραφύεσ το μόνα. Διϊφορεσ ςυμπληρωματικϋσ υπηρεςύεσ επιτρϋπουν την επιςημεύωςη (tag) των χρηςτών και ςυζότηςη ςχετικϊ με τισ φωτογραφύεσ ό video.

Ανϊρτηςη γεγονότων (events) και πληροφοριών για αυτϊ.

ημειώςεισ (notes) Επιτρϋπουν την ανϊρτηςη εκτενών κειμϋνων και τη ςυζότηςό τουσ.

Δημιουργύα δικτύων και ομϊδων. Οι χρόςτεσ μπορούν να δημιουργόςουν (ό να ενταχθούν ςε όδη υπϊρχουςεσ) ομϊδεσ ςχετικϋσ με τα ενδιαφϋροντϊ τουσ, να ςυζητόςουν και αναρτόςουν πολυμεςικό υλικό για αυτϊ.

Ροό νϋων (news feed) που ςυνοψύζουν τη δραςτηριότητα των ‘φύλων’ του χρόςτη.

Άμεςο μόνυμα (chat) όπου οι χρόςτεσ μπορούν να ςυζητόςουν μεταξύ τουσ ςε πραγματικό χρόνο.

http://www-958.ibm.com/software/data/cognos/manyeyes/visualizations/social-networking-sites

http://www-958.ibm.com/software/data/cognos/manyeyes/visualizations/social-networking-sites


ελύδα 20

Εικόνα 3. Η ςελύδα τησ ομϊδασ για το Σμόμα Επιςτημών τησ Εκπαύδευςησ και τησ Αγωγόσ ςτην

Προςχολικό Ηλικύα του Πανεπιςτημύου Πατρών. Οι φοιτητϋσ του Σμόματοσ, ενημερώνονται για

γεγονότα ενδιαφϋροντοσ, ανταλλϊςουν απόψεισ για το πρόγραμμα ςπουδών του Σμόματοσ. Η

ομϊδα αριθμεύ περύπου 450 χρόςτεσ κ.α

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Facebook

Οι μαθητϋσ εύναι όδη εξοικειωμϋνοι ςε ςημαντικό βαθμό με το Facebook. Κατϊ ςυνϋπεια η δημιουργύα ομϊδασ για ϋνα μϊθημα αποτελεύ μια εύκολη και αποτελεςματικό λύςη για την ενημϋρωςη ςχετικϊ με τουσ ςτόχουσ του μαθόματοσ. Επύςησ παρϋχονται μια ςειρϊ από ϊλλεσ δυνατότητεσ που ςυνειςφϋρουν ςτη διαμεςολϊβηςη ενόσ μαθόματοσ η δυνατότητα ςυζότηςησ και ανταλλαγόσ μηνυμϊτων, διαςύνδεςησ με ϊλλεσ υπηρεςύεσ Web 2.0 κ.α. Ενιςχύει επύςησ την αύςθηςη μαθηςιακόσ κοινότητασ και προςφϋρει τη δυνατότητα ςε χρόςτεσ να αναγνωρύςουν ςυμμαθητϋσ με κοινϊ ενδιαφϋροντα, εργαςύεσ με ςυναφεύσ ςκοπούσ κ.α καθώσ αυτού ϋχουν τη δυνατότητα να εκφρϊςουν την ταυτότητϊ τουσ.

Οι μαθητϋσ όμωσ θα πρϋπει να εύναι ενόμεροι και για τισ αρνητικϋσ πτυχϋσ που απορρϋουν από τη λανθαςμϋνη χρόςη του Facebook. Για παρϊδειγμα, η ανϊρτηςη φωτογραφιών χωρύσ την ϊδεια των φύλων τουσ μπορεύ να τουσ φϋρει ςε δύςκολη θϋςη ό να δημιουργόςει λανθαςμϋνεσ εντυπώςεισ. Επιπρόςθετα, οι διδϊςκοντεσ θα πρϋπει να


ελύδα 21

εύναι προςεκτικού ςχετικϊ με το ποιο μϋροσ τησ ιδιωτικόσ τουσ ζωόσ επιθυμούν να καθύςταται γνωςτό ςτουσ μαθητϋσ του. Για το ςκοπό αυτό ςυνύςταται η δημιουργύα ενόσ εναλλακτικού δεύτερου προφύλ που θα το χρηςιμοποιούν αποκλειςτικϊ για τα μαθόματϊ τουσ. Άλλεσ υπηρεςύεσ όπωσ το ning (www.ning.com) επιτρϋπουν τη δημιουργύα κοινωνικού δικτύου εςτιαςμϋνου ςε μια ςυγκεκριμϋνη δραςτηριότητα. τη διεύθυνςη http://education.ning.com/forum ςυζητούνται αναλυτικϊ οι χρόςεισ του ning ςτην εκπαύδευςη.

Twitter

To Twitter αποτελεύ ιδϋα του Jack Dorsey ο οπούοσ ενδιαφερόταν για μια υπηρεςύα που θα του επϋτρεπε να γνωρύζει τι κϊνουν οι φύλοι του ανϊ πϊςα ςτιγμό. Η πρώτη υλοπούηςη τησ ιδϋασ το 2006 γνώριςε ϊμεςη αποδοχό και ςόμερα οι χρόςτεσ του υπολογύζονται ςε 190 εκατομμύρια, οι οπούοι δημιουργούν 65 εκατομμύρια tweets την ημϋρα. Σα κυριότερα χαρακτηριςτικϊ τησ υπηρεςύασ εύναι τα εξόσ:

Απλότητα ςτη χρόςη

Κϊθε μόνυμα ϋχει μϋγιςτο μϋγεθοσ 140 χαρακτόρεσ

Ο χρόςτησ επιλϋγει ποιων χρηςτών τα νϋα θα λαμβϊνει (με την επιλογό ‘follow’) χωρύσ περιοριςμούσ

Τποςτηρύζεται αναζότηςη των tweets

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Twitter

Η δυνατότητα να γνωρύζει κανεύσ τισ δραςτηριότητεσ των ανθρώπων που ςυχνϊ αποτελούν αντικεύμενο μελϋτησ για ϋνα μαθητό, δημιουργεύ αύςθηςη εγγύτητασ και ‘ςυνδεςιμότητασ’.

Μπορεύ να αντικαταςτόςει ό να ολοκληρώςει τη διαςύνδεςη με ϊλλεσ χρηςιμοποιούμενεσ τεχνολογύεσ. Για παρϊδειγμα, ο διδϊςκοντασ μπορεύ να ανακοινώνει νϋα για ϋνα μϊθημα ό να δημοςιεύει ςυνδϋςμουσ για ενδιαφϋρουςεσ πηγϋσ, αναρτώμενο υλικό ςτο Ιςτολόγιο του μαθόματοσ, κϊλεςμα για ςυμμετοχό ςε μια δραςτηριότητα ό ςε ϋνα διαδικτυακό ημερολόγιο κ.α.

Εργαλεύα ςυνεργαςύασ (google docs, Swivel, Many Eyes, Skype)

Google docs

Η υπηρεςύα Google Docs (Εικόνα 4) παρϋχει δωρεϊν μια ςειρϊ από εξαιρετικϊ

εργαλεύα για διαδικτυακό δημιουργύα, επεξεργαςύα και διανομό κειμϋνων, λογιςτικϊ

φύλλα και παρουςιϊςεισ. Δεν απαιτεύται η εγκατϊςταςη προγραμμϊτων ςτον

υπολογιςτό του χρόςτη και η επεξεργαςύα των αρχεύων απαιτεύ απλϊ την ύπαρξη ενόσ

φυλλομετρητό και την εγγραφό ςτην υπηρεςύα. Ο χρόςτησ ϋχει τη δυνατότητα να

οργανώςει ςε θεματικούσ καταλόγουσ τα αρχεύα του να αποςτεύλει πρόςκληςη με

δικαιώματα ςυνεργατικόσ επεξεργαςύασ των αρχεύων ςε τρύτουσ. Επύςησ παρϋχεται η

δυνατότητα ανϊρτηςησ αρχεύων doc, pdf, ppt και αρχεύων video αλλϊ και τη μετατροπό

αρχεύων Google Docs ςε doc, pdf, HTML, zip κ.α.

http://education.ning.com/forum


ελύδα 22

Εικόνα 4. Η διεπιφϊνεια χρόςησ του Google Docs. τιγμιότυπο από επεξεργαςύα κειμϋνου

(www. Surveymonkey.com)

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Google Docs

Σόςο ο διδϊςκοντασ όςο και οι μαθητϋσ μπορούν να αναρτόςουν περιεχόμενο το οπούο εύναι προςπελϊςιμο από οποιοδόποτε υπολογιςτό.

Επιτρϋπει τη ςυνεργατικό δημιουργύα περιεχομϋνου και εργαςιών τόςο μεταξύ των μελών μιασ τϊξησ όςο και μεταξύ μαθητών από ϊλλα ςχολεύα.

Τποκατϊςταςη ϊλλων πρακτικών (όπωσ φωτοτυπύεσ κλπ) καθώσ μπορούν να κοινοποιούνται ςε όλουσ τουσ μαθητϋσ οι νϋεσ εργαςύεσ ό ϊλλα ϋγγραφα.

Δυνατότητα εύκολησ πρόςβαςησ από φορητϋσ ςυςκευϋσ.

Δημιουργύα αρχεύου εγγρϊφων για ςυγκεκριμϋνα ζητόματα, εννοιεσ κλπ.

υμπληρωματικϋσ πληροφορύεσ για τη χρόςη του Google Docs ςτην εκπαύδευςη με προτϊςεισ για δραςτηριότητεσ παρουςιϊζονται ςτο http://www.google.com/educators/activities.html.

Many eyes

H υπηρεςύα Many Eyes τησ IBM (www-958.ibm.com/me, Εικόνα 5) επιτρϋπει τη ςυνεργατικό δημιουργύα οπτικοποιόςεων ςε ςετ δεδομϋνων χρηςτών. Οι χρόςτεσ μπορούν να μεταφορτώςουν τα δεδομϋνα τουσ ςτην υπηρεςύα και να τα οπτικοποιόςουν χρηςιμοποιώντασ μια ποικιλύα εργαλεύων όπωσ γραφόματα πύτασ, γραμμόσ, tagclouds κ.α. Επύςησ μπορούν να ειςϊγουν λϋξεισ κλειδιϊ ςτην οπτικοπούηςη που ϋχουν δημιουργόςει, ώςτε να διευκολύνουν την ταξινόμηςη και εύρεςό τησ. Οι χρόςτεσ μπορούν να αναζητόςουν αναπαραςτϊςεισ δεδομϋνων και να τισ ςχολιϊςουν.

http://www.google.com/educators/activities.html


ελύδα 23

Εικόνα 5. Η διεπιφϊνεια χρόςησ του Many eyes

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Many Eyes

Οι μαθητϋσ μπορούν να ανεβϊςουν τα δικϊ τουσ δεδομϋνα ςτην υπηρεςύα

προκειμϋνου να τα οπτικοποιόςουν με τη χρόςη τησ υπηρεςύασ

Οι μαθητϋσ και ο διδϊςκοντασ μπορούν να φυλλομετρόςουν μια ςειρϊ από

οπτικοποιόςεισ και δεδομϋνα που αφορούν ςτο μϊθημα ςτο οπούο ςυμμετϋχουν.

τη διεύθυνςη http://www-

958.ibm.com/software/data/cognos/manyeyes/visualizations/top-10-internet-countries-

map-visu απεικονύζονται γραφικϊ οι χώρεσ με το μεγαλύτερο αριθμό χρηςτών ςτο

Διαδύκτυο.

Skype

To Skype αποτελεύ μια από τισ πλϋον δημοφιλεύσ υπηρεςύεσ επικοινωνύασ. Ολοκληρώνει υπηρεςύεσ voip (voice over ip), βιντεοτηλϋφωνο, τηλεδιϊςκεψησ και ϊμεςου μηνύματοσ με χρόςη κειμϋνου. Επύςησ υποςτηρύζεται η δυνατότητα μεταφορϊσ αρχεύων. Η υπηρεςύα παρϋχεται τόςο για ςυμβατικούσ υπολογιςτϋσ όςο και για κινητϊ τηλϋφωνα (που χρηςιμοποιούν πλατφόρμεσ ios, Symbian και Android). Η υπηρεςύα παρϋχεται δωρεϊν για επικοινωνύα μϋςω Skype ενώ υποςτηρύζονται και κλόςεισ ςε ςταθερϊ και κινητϊ τηλϋφωνα με ςχετικϊ χαμηλϋσ χρεώςεισ.

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Skype

Οι διδϊςκοντεσ μπορούν να ςυνομιλόςουν και να ςυνεργαςτούν με ϊλλουσ ςυναδϋλφουσ.

Ο διδϊςκοντασ μπορεύ να υποςτηρύξει και εκτόσ τϊξησ κϊποιουσ μαθητϋσ για την ολοκλόρωςη μιασ εργαςύασ.

Φρηςιμοποιώντασ την υπηρεςύα mood ο διδϊςκοντασ μπορεύ να κοινοποιεύ ςτουσ μαθητϋσ το περιεχόμενο τησ επόμενησ ενότητασ.

http://www-958.ibm.com/software/data/cognos/manyeyes/visualizations/top-10-internet-countries-map-visu




ελύδα 24

χολεύα από διαφορετικϋσ χώρεσ μπορούν να ςυνεργαςτούν για την εκμϊθηςη και εξϊςκηςη ξϋνων γλωςςών.

Μπορούν να υποςτηριχθούν αποτελεςματικϊ ϊτομα με ειδικϋσ ανϊγκεσ.

Προςκεκλημϋνοι ομιλητϋσ μπορούν να παρϋμβουν απομακρυςμϋνα με ςύντομεσ ειςηγόςεισ ςε μια ςχολικό τϊξη.

Οι μαθητϋσ μπορούν να ςυνεργαςτούν και να ανταλλϊξουν αρχεύα μεταξύ τουσ.

Εργαλεύα διαμοιραςμού περιεχομϋνου (YouTube, slideshare, dailymotion, scribd, flickr)

You tube

Μια από τισ πλϋον δημοφιλεύσ υπηρεςύεσ Web 2.0 εύναι το YouTube. ε αυτό ο χρόςτησ μπορεύ να αναρτόςει Video μϋτριασ (360p) ό υψηλόσ (720p ό 1080p) ανϊλυςησ. Αν και μϋχρι πρόςφατα υπόρχε περιοριςμόσ ςτο χρονικό μϋγεθοσ του αρχεύου ςτα 15 λεπτϊ, αυτόσ πλϋον δεν υφύςταται. Οι χρόςτεσ επύςησ μπορούν να ενςωματώςουν τα video αυτϊ ςε ϊλλεσ υπηρεςύεσ Web 2.0 όπωσ για παρϊδειγμα ιςτολόγια ό ςτο λογαριαςμό τουσ ςτο Facebook αλλϊ και να τα ςχολιϊςουν ό να δηλώςουν ότι τουσ αρϋςει. ημαντικό εκπαιδευτικό αξύα παρουςιϊζει η υποενότητα του YouTube που αφορϊ ςτην εκπαύδευςη (www.youtube.com/education, Εικόνα 6) όπου αναρτώνται διαλϋξεισ από εκπαιδευτικϊ ιδρύματα (κύρια τριτοβϊθμιασ εκπαύδευςησ).

http://www.youtube.com/education


ελύδα 25

Εικόνα 6. τιγμιότυπο τησ ενότητασ EDU του YouTube. Παρϋχεται πρόςβαςη ςε μεγϊλο αριθμό

διαλϋξεων, οι οπούεσ εύναι ταξινομημϋνεσ χρονικϊ και θεματικϊ

Άλλεσ λειτουργύεσ που παρϋχει το YouTube επιτρϋπουν ςτουσ χρόςτεσ να δημιουργόςουν λύςτα με αγαπημϋνα video, να επιςκοπόςουν το ιςτορικό των video που ϋχουν δει, να εγγραφούν ςε κανϊλια που δημοςιεύουν τακτικϊ νϋα video και να ενημερώνονται για αυτϊ, να επιςκοπόςουν ςτατιςτικϊ προβολών video κ.α. Η υπηρεςύα παρϋχεται (όπωσ και όλεσ οι υπηρεςύεσ τησ Google) και ςτα ελληνικϊ. Άλλεσ ςημαντικϋσ υπηρεςύεσ ανϊρτηςησ και επιςκόπηςησ video εύναι το Google videos και το Dailymotion (www.dailymotion.com) .

Slideshare

Η υπηρεςύα slideshare (www.slideshare.net) αποτελεύ αναλογικϊ το αντύςτοιχο του youtube για αρχεύα παρουςιϊςεων. ε αυτό, οι χρόςτεσ μπορούν να δημοςιεύςουν αρχεύα παρουςιϊςεων (ςε μορφό ppt ό pdf). Σα αρχεύα αυτϊ μετατρϋπονται αυτόματα ςε Flash movies και οι χρόςτεσ μπορούν να τισ φυλλομετρόςουν χωρύσ να τισ μεταφορτώςουν. Ανϊλογα με τισ επιλογϋσ του δημιουργού, επιτρϋπεται η μεταφόρτωςη του αρχεύου (ςε μορφό ppt ό pdf), ενώ επύςησ παρουςιϊζονται η δομό τησ παρουςύαςησ και επιτρϋπεται η ανϊρτηςη ςχολύων. Οι χρόςτεσ μπορούν επύςησ να ενςωματώςουν τισ παρουςιϊςεισ που ϋχουν αναρτόςει ςτο slideshare και ςε ϊλλεσ υπηρεςύεσ Web 2.0 ό/και να τισ ενςωματώςουν ςε ϋνα δικτυακό τόπο, γεγονόσ που αυξϊνει περαιτϋρω την ωφϋλεια τησ εφαρμογόσ.

http://www.dailymotion.com/

http://www.slideshare.net/


ελύδα 26

Scribd

Η υπηρεςύα scribd επιτρϋπει την ανϊρτηςη κειμϋνου ςε μορφό doc και pdf το οπούο μπορεύ να επιςκοπηθεύ ακολούθωσ απ΄ευθεύασ από το φυλλομετρητό του χρόςτη. Οι αναλογύεσ με το μοντϋλο αλληλεπύδραςησ του youtube και slideshare εύναι ϋντονεσ. Η υπηρεςύα γνωρύζει ςημαντικό διϊδοςη αλλϊ πλϋον τα χαρακτηριςτικϊ του μπορούν να υποκαταςταθούν και από υπηρεςύεσ όπωσ το Google Docs (που επύςησ επιτρϋπει την ανϊγνωςη κειμϋνων doc και pdf απ΄ευθεύασ από το φυλλομετρητό χωρύσ να απαιτεύται η καταβύβαςό του τοπικϊ.

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη του Scribd

Σα υλικϊ του μαθόματοσ μπορούν να αναρτηθούν ςε ϋνα ενιαύο χώρο ώςτε να επιτρϋπεται η εύκολη πρόςβαςη ςτουσ μαθητϋσ.

Οι μαθητϋσ μπορούν ςυγγρϊψουν τισ δικϋσ του εργαςύεσ ό ‘βιβλύα’ και να δημοςιοποιόςουν ςτο ευρύτερο κοινό τισ απόψεισ τουσ.

Οι διδϊςκοντεσ μπορούν να δημιουργόςουν κοινόχρηςτουσ χώρουσ όπου θα αναρτούν προτϊςεισ για δραςτηριότητεσ, ςημειώςεισ και ϊλλα ςχετικϊ υλικϊ.

Flickr

To Flickr αποτελεύ μια από τισ πλϋον διαδεδομϋνεσ υπηρεςύεσ ανϊρτηςησ φωτογραφιών. Επιτρϋπει την ανϊρτηςη φωτογραφιών, την επεξεργαςύα τουσ, τη διανομό τουσ ςε διϊφορα μεγϋθη και αναλύςεισ αλλϊ και την επιςημεύωςό τουσ. Με δεδομϋνη την υψηλό δημοφιλύα του Facebook για την ανϊρτηςη φωτογραφιών, η υπηρεςύα Flickr διαφοροποιεύται παρϋχοντασ υπηρεςύασ ανϊρτηςησ φωτογραφιών υψηλόσ ανϊλυςησ, οι οπούεσ όμωσ χρεώνονται. Άλλη δημοφιλόσ υπηρεςύα εύναι η picasaweb (http://picasaweb.google.com) η οπούα παρϋχεται δωρεϊν. Καθώσ αποτελεύ τη διαδικτυακό προϋκταςη ενόσ ιδιαύτερα ιςχυρού εργαλεύου του picasa, αναλύεται περιςςότερο διεξοδικό ςτη ςχετικό ενότητα που ακολουθεύ.

Εγκυκλοπαύδειεσ, λεξικϊ

Η Wikipedia εύναι ύςωσ το καλύτερο παρϊδειγμα τησ κοινωνικόσ δυναμικόσ που δημιουργούν οι υπηρεςύεσ του Διαδικτύου. Δημιουργόθηκε το 2001 από τουσ Jimmy Wales και Larry Sanger και βαςύςτηκε ςτην εθελοντικό ςυνεργαςύασ για την ςυγγραφό λημμϊτων. Οποιοςδόποτε μπορεύ να προςθϋςει ό να τροποποιόςει ϋνα λόμμα. ύμφωνα με την ύδια τη Wikipedia (http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia), ςόμερα απαριθμεύ 17 εκατομμύρια λόμματα, 365 εκατομμύρια αναγνώςτεσ και ςύμφωνα με την υπηρεςύα μετρόςεων Alexa κατατϊςςεται 7η ςε επιςκεψιμότητα ανεξαρτότωσ τύπου δικτυακού τόπου. Αν και ϋχει κατηγορηθεύ για ϋλλειψη αξιοπιςτύασ, ςχετικϋσ μελϋτεσ δεν διαπιςτώνουν διαφορϋσ με τη Britannica ό όπου τισ διαπιςτώνουν αυτϋσ φαύνεται να εύναι ςε βϊροσ τησ δεύτερησ (Giles, 2005). Πϋρα από το περιεχόμενο τησ, η περύπτωςη τησ Wikipedia αποτελεύ και μια περύπτωςη ευρύτερου αναςτοχαςμού: 10 ϋτη πριν ςτην ερώτηςη ποιο προώόν θα επικρατούςε, κϊποιο που βαςύζεται ςτην εθελοντικό προςπϊθεια και ςυνειςφορϊ (Wikipedia) ό ϋνα ϊλλο που βαςύζεται ςε πόρουσ μιασ εκ των κορυφαύων εταιρειών παγκοςμύωσ και όδη γνώριζε ςημαντικό επιτυχύα (Microsoft Encarta) πολύ δύςκολα θα δυςκολευόταν να απαντόςει κανεύσ. Με την υποςημεύωςη όμωσ ότι μϊλλον θα ϋδινε τη λϊθοσ απϊντηςη.

http://picasaweb.google.com/

http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia


ελύδα 27

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη τησ Wikipedia

Μελϋτη και εμπλουτιςμόσ λόμματοσ ςτη Wikipedia (περιγρϊφεται ςτην ενότητα

των wiki).

ύγκριςη περιεχομϋνου ςχολικών βιβλύων με τα αντύςτοιχα λόμματα τησ

Wikipedia.

Άλλεσ ενδιαφϋρουςεσ υπηρεςύεσ Web 2.0 όπωσ η wordnik (http://www.wordnik.com/)

παρϋχουν λεξικϊ όρων, ςτα οπούα ο χρόςτησ μπορεύ να ςυνειςφϋρει καταγρϊφοντασ την

προφορϊ των λϋξεων. Η υπηρεςύα ολοκληρώνεται ιδιαύτερα αποτελεςματικϊ με ϊλλεσ

υπηρεςύεσ Web 2.0. Για παρϊδειγμα, εμφανύζονται ςχετικϋσ με τη λϋξη φωτογραφύεσ από

το Flickr και ο χρόςτησ μπορεύ να αναρτόςει τον οριςμό μιασ λϋξησ ςτο ιςτολόγιό του, ςτο

Facebook ό ςτο Twitter.

υςτόματα διαχεύριςησ μϊθηςησ

Σα ςυςτόματα διαχεύριςησ τησ μϊθηςησ (Learning Management Systems) γνωρύζουν ςημαντικό αποδοχό τα τελευταύα ϋτη. Σα ςυςτόματα αυτϊ, υποςτηρύζουν τη διδαςκαλύα από απόςταςη, παρϋχοντασ την υποδομό για ανϊρτηςη εκπαιδευτικού υλικού και μια ςειρϊ από υπηρεςύεσ υποςτόριξησ τησ μαθηςιακόσ κοινότητασ όπωσ ημερολόγιο γεγονότων μαθόματοσ, φόρουμ, ανϊρτηςη εργαςιών. Κϊποια από τα πλϋον δημοφιλό LMS εύναι τα moodle (http://moodle.org/), Blackboard (http://www.blackboard.com/), WebCT (το οπούο εξαγορϊςτηκε από την Blackboard και όταν το πρώτο ςύςτημα LMS που αναπτύχθηκε).

Εικόνα 7. τιγμιότυπο από ακαδημαώκό μϊθημα ςτο Moodle του Σμόματοσ Επιςτημών τησ

Εκπαύδευςησ και τησ Αγωγόσ ςτην Προςχολικό Ηλικύα

Με δεδομϋνο ότι η πλατφόρμα moodle αποτελεύ μια λύςη εξαιρετικϊ ώριμη, δημοφιλό και δωρεϊν, ςτην ενότητα αυτό θα αναπτυχθούν τα χαρακτηριςτικϊ τησ (που ςτη μεγϊλη πλειοψηφύα τουσ εύναι κοινϊ και με ϊλλεσ ςχετικϋσ πλατφόρμεσ). Σο Moodle (Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environment) ϋχει αναπτυχθεύ από ερευνητικό ομϊδα με ςημαντικό γνώςη και κατανόηςη του προβλόματοσ τησ ιδεατόσ υποςτόριξησ αςύγχρονησ διδαςκαλύασ με τη χρόςη του διαδικτύου, η οπούα βαςύςτηκε

http://www.wordnik.com/

http://moodle.org/

http://www.blackboard.com/


ελύδα 28

ςτην αρχικό δουλειϊ του Martin Dougiamas. Σο Moodle παρϋχεται δωρεϊν ωσ λογιςμικό Open Source (κϊτω από την GNU Public License). Αυτό ςημαύνει ότι το Moodle διϋπεται από πνευματικϊ δικαιώματα, αλλϊ παρϋχει τη δυνατότητα αντιγραφόσ, χρηςιμοπούηςησ και αλλαγόσ του κώδικα υπό τον όρο ότι ο χρόςτησ αποδϋχεται να παρϋχει τον πηγαύο κώδικα και ςε ϊλλουσ, να μην τροποποιόςει ό αφαιρϋςει την επύςημη ϊδεια, και να εφοδιϊζει με την ύδια ϊδεια οποιαδόποτε ςχετικό βελτύωςη. Σο Moodle μπορεύ να εγκαταςταθεύ ςε οποιοδόποτε ςύςτημα μπορεύ να εκτελϋςει κώδικα PHP, και μπορεύ να υποςτηρύξει πληθώρα ςυςτημϊτων διαχεύριςησ βϊςεων δεδομϋνων (ςυχνϊ ςυνδυϊζεται με την πλατφόρμα MySQL).

H διϊδοςη του Moodle εύναι ευρύτατη, δεδομϋνησ τησ ωριμότητασ τησ

προςφερόμενησ λύςησ, τησ ευκολύα προςαρμογόσ και παραμετροπούηςησ και τησ

ευκολύα κλιμϊκωςησ και επϋκταςησ που χαρακτηρύζει την υπηρεςύα. Ενδεικτικϊ,

αναφϋρονται τον Οκτώβριο του 2010, 49952 επύςημεσ εγκαταςτϊςεισ, που υποςτηρύζουν

3.7 εκατομμύρια μαθόματα, με 37 εκατομμύρια χρόςτεσ. Φρηςιμοποιεύται ςε 160 χώρεσ

με χρόςτεσ που ομιλούν 75 διαφορετικϋσ γλώςςεσ.

Η φιλοςοφύα του Moodle ςτηρύζεται ςτη θεωρύα του κοινωνικού οικοδομιςμού

(social constructivism). Σα γενικϊ χαρακτηριςτικϊ που το ϋχουν καταςτόςει μια ευϋλικτη

και δημοφιλό πλατφόρμα ςυνοπτικϊ εύναι τα εξόσ:

Μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ για ιδεατϋσ τϊξεισ (virtual classrooms) με ελϊχιςτη ωσ

καθόλου δια ζώςησ ςυνεργαςύα ό και ωσ υποςτόριξη των παραδοςιακών

μεθόδων διδαςκαλύασ (μικτό μϊθηςη).

Αποτελεύ ϋνα εύχρηςτο και λειτουργικό περιβϊλλον τόςο για μαθητϋσ όςο και για

διδϊςκοντεσ.

Παρϋχει δυνατότητεσ αναζότηςησ και θεματικόσ ταξινόμηςησ των παρεχόμενων

μαθημϊτων.

Ενςωματώνει διαδικαςύεσ πιςτοπούηςησ αςφϊλειασ ςτη μεταφορϊ πληροφορύασ.

Παρϋχει πλόρη υποςτόριξη ελληνικόσ γλώςςασ (μϋςα ςε ϋνα ςημαντικό αριθμό

υποςτηριζόμενων γλωςςών).

Ενςωματώνει παραμετροποιόςιμεσ λειτουργύεσ διαχεύριςησ μαθητών (εύκολη

εγγραφό και διαγραφό τουσ ςε μαθόματα, καθοριςμόσ προφύλ κλπ).

Ενςωματώνει μηχανιςμούσ επιςκόπηςησ μαθηςιακόσ πορεύασ, που

υποςτηρύζεται με εκτεταμϋνα ςτατιςτικϊ ςτοιχεύα παρακολούθηςησ ανϊ μϊθημα

και ανϊ μαθητό.

Ενςωματώνει πολυγλωςςικό υποςτόριξη ανϊ μϊθημα και ανϊ μαθητό. Κϊθε

μαθητόσ μπορεύ να ϋχει το περιβϊλλον του ςυςτόματοσ ςτη γλώςςα του

(ανεξαρτότωσ τησ ‘επύςημησ’ γλώςςασ του μαθόματοσ).

Παρϋχεται μεγϊλοσ αριθμόσ προκαταςκευαςμϋνων δραςτηριοτότων για τουσ

μαθητϋσ όπωσ: online ςυγγραφό κειμϋνου, ερωτόςεισ πολλαπλών επιλογών,

ερωτόςεισ με αντιςτούχηςη (ταύριαςμα), ερωτόςεισ με ςυμπλόρωςη κενών,

ερωτόςεισ που απαιτούν εκτϋλεςη αριθμητικών πρϊξεων.

Παρϋχει τη δυνατότητα αποςτολόσ εργαςιών διαμϋςου του ςυςτόματοσ και

επιςτροφόσ τουσ με βαθμολόγηςη και ςχόλια ανϊ μαθητό.


ελύδα 29

Παρϋχει αριθμό εργαλεύων οικοδόμηςησ κοινότητασ όπωσ χώροι ςυζητόςεων

ανϊ μϊθημα μεταξύ μαθητών και καθηγητών.

Παρϋχει τη δυνατότητα διεξαγωγόσ δημοςκοπόςεων ςχετικϊ με την ϊποψη των

μαθητών για την εκπαιδευτικό διαδικαςύα.

Παρϋχει τη δυνατότητα ανϊρτηςησ και αυτόματησ δημιουργύασ ςυνδϋςμων ςε

αρχεύα word, excel, powerpoint acrobat pdf, βύντεο και όχου.

Επιχειρώντασ μια βαθύτερη ανϊλυςη των χαρακτηριςτικών που ςυνθϋτουν τη

πλατφόρμα moodle, διακρύνουμε μια πληθώρα παρεχόμενων δυνατοτότων τόςο ςτο

επύπεδο τησ γενικόσ διαχεύριςησ (μαθημϊτων, καθηγητών, μαθητών), όςο και ςτισ

δυνατότητεσ παραμετροπούηςησ των παρεχόμενων αρθρωμϊτων (modules).

i) Γενικό χεδύαςη

Εκφρϊζει ϋνα κοινωνικό-οικοδομιςτικό γνωςιοθεωρητικό πλαύςιο επικουρώντασ και υποςτηρύζοντασ δρϊςεισ ςυνεργαςύασ, προςωπικϋσ δραςτηριότητεσ, διδαδικαςύεσ αναςτοχαςμού κλπ.

Κατϊλληλο για πλόρωσ διαδικτυακϊ μαθόματα αλλϊ και για ςυμπλόρωςη τησ διαδικαςύασ μϊθηςησ πρόςωπο με πρόςωπο.

Απλό, ελαφρύ, αποδοτικό, ςυμβατό, ςύςτημα που λειτουργεύ με χρόςη των διαδεδομϋνων φυλλομετρητών.

Εύκολο να εγκαταςταθεύ ςχεδόν ςε όλεσ τισ πλατφόρμεσ που υποςτηρύζουν PHP. Απαιτεύ μόνο μια βϊςη δεδομϋνων.

Οι λειτουργύεσ υποςτηρύζονται με ϋνα αφαιρετικό μοντϋλο βϊςησ δεδομϋνων που εύναι ςυμβατό με όλα τα ςυςτόματα διαχεύριςησ βϊςεων δεδομϋνων (με εξαύρεςη κϊποιεσ λειτουργύεσ οριςμού πινϊκων)

Η λύςτα μαθημϊτων περιϋχει περιγραφό για κϊθε μϊθημα που υπϊρχει ςτον εξυπηρετητό, ςυμπεριλαμβανομϋνου και των δυνατοτότων πρόςβαςησ (ελεύθερησ πρόςβαςησ, διαβαθμιςμϋνησ, με δυνατότητα εγγραφόσ κλπ) ςτουσ επιςκϋπτεσ.

Έμφαςη ςτην αςφϊλεια και ςτην ακεραιότητα των δεδομϋνων. Παρϋχονται λειτουργύεσ ελϋγχου τησ ορθότητασ των ςτοιχεύων ςε μια φόρμα, επικύρωςησ δεδομϋνων, κρυπτογρϊφηςησ των cookies κλπ.

ii) Διαχεύριςη τησ Ιςτοςελύδασ

Η ιςτοςελύδα ςυντηρεύται από τουλϊχιςτον ϋνα χρόςτη με δικαιώματα πρόςβαςησ επιπϋδου διαχειριςτό ο οπούοσ ορύζεται κατϊ την διϊρκεια τησ εγκατϊςταςησ.

Μια ςειρϊ από προκαταςκευαςμϋνα θϋματα επιτρϋπουν ςτο διαχειριςτό να αλλϊζει το αιςθητικό ύφοσ ενόσ μαθηςιακού χώρου: τα χρώματα τησ ιςτοςελύδασ, τισ γραμματοςειρϋσ, τη γενικότερη εμφϊνιςη κτλ. για να ταιριϊζουν ςτισ κατϊ περύπτωςη ανϊγκεσ.

Αρθρώματα (modules) δραςτηριοτότων μπορούν να προςτεθούν ςτα όδη υπϊρχοντα.

Έτοιμα πακϋτα γλωςςών επιτρϋπουν πλόρη προςαρμογό ςε κϊθε τοπικό γλώςςα. Αυτϊ μπορούν να τροποποιηθούν χρηςιμοποιώντασ διαδικτυακό κειμενογρϊφο. όμερα, υπϊρχουν πακϋτα γλωςςών για περιςςότερεσ από 75 γλώςςεσ.


ελύδα 30

Ο κώδικασ εύναι γραμμϋνοσ αποκλειςτικϊ ςε PHP κϊτω από GPL ϊδεια. Σο γεγονόσ αυτό παρϋχει την απαραύτητη ευελιξύα ώςτε να μπορεύ να τροποποιηθεύ για να καλύψει τισ ιδιαύτερεσ ανϊγκεσ του εκπαιδευτικού οργανιςμού.

iii) Διαχεύριςη Φρηςτών

χεδιαςτικόσ ςτόχοσ του moodle εύναι να μειωθεύ η εμπλοκό του διαχειριςτό ςτο ελϊχιςτο, ώςτε να διατηρεύται υψηλό αςφϊλεια με αντύςτοιχα χαμηλό φόρτο.

Τποςτηρύζει ϋνα εύροσ από μηχανιςμούσ πιςτοπούηςησ μϋςω ενςωματωμϋνων αρθρωμϊτων πιςτοπούηςησ, που επιτρϋπουν εύκολη ενοπούηςη με τα υπϊρχοντα ςυςτόματα.

Βαςικό μϋθοδοσ για επικοινωνύα με τουσ μαθητϋσ εύναι το email. Oι μαθητϋσ μπορούν να δημιουργούν τουσ δικούσ τουσ λογαριαςμούσ χρηςτών. Οι Email διευθύνςεισ επαληθεύονται ςτϋλνοντασ επιβεβαύωςη.

Μϋθοδοσ LDAP: οι λογαριαςμού χρηςτών μπορούν να ελεγχθούν μϋςα από ϋνα LDAP server. Ο διαχειριςτόσ μπορεύ να καθορύςει ποια πεδύα θα χρηςιμοποιηθούν.

IMAP, POP3, NNTP: Οι λογαριαςμού χρηςτών ελϋγχονται για mail ό για νϋεσ ανακοινώςεισ ςτον news server. Παρϋχονται οι διαδεδομϋνεσ ςτη βιομηχανύα λογιςμικού πιςτοποιόςεισ SSL και TLS.

Εξωτερικϋσ Βϊςεισ Δεδομϋνων: κϊθε βϊςη δεδομϋνων που περιϋχει τουλϊχιςτον δυο πεδύα μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ ςαν μια εξωτερικό πηγό πιςτοπούηςησ.

Κϊθε χρόςτησ χρειϊζεται μόνο ϋνα λογαριαςμό για ολόκληρο το περιεχόμενο του εξυπηρετητό. Μπορεύ δηλαδό να προςπελϊςει και ϊλλα μαθόματα από ϊλλουσ διδϊςκοντεσ. Κϊθε λογαριαςμόσ μπορεύ να ϋχει διαφορετικϊ δικαιώματα.

Ο διαχειριςτόσ ελϋγχει την δημιουργύα μαθημϊτων και δημιουργεύ καθηγητϋσ αναθϋτοντασ χρόςτεσ ςτα μαθόματα.

Οι καθηγητϋσ μπορούν να προςθϋςουν ϋνα ‘κλειδύ εγγραφόσ’ (enrolment key") ςτο μϊθημα τουσ για να διαβαθμύζουν την πρόςβαςη ςε όςουσ δεν εύναι μαθητϋσ ςτο ςυγκεκριμϋνο μϊθημα. Μπορούν να δώςουν αυτό το κλειδύ εύτε προςωπικϊ εύτε μϋςω του προςωπικού e-mail κτλ

Οι καθηγητϋσ μπορούν να διαγρϊψουν μαθητϋσ εϊν το επιθυμούν, διαφορετικϊ διαγρϊφονται αυτόματα αφού περϊςει μια ςυγκεκριμϋνη περύοδοσ όπου οι μαθητϋσ εύναι ανενεργού (καθορύζεται από το διαχειριςτό)

Οι μαθητϋσ ενθαρρύνονται να φτιϊξουν ϋνα διαδικτυακό προςωπικό προφύλ που να περιϋχει φωτογραφύα, περιγραφό κτλ. Οι διευθύνςεισ e-mail μπορούν να εμφανύζονται, ςύμφωνα με την επιθυμύα του φοιτητό.

Κϊθε χρόςτησ μπορεύ να καθορύςει ςε ποια ζώνη-ώρασ ανόκει. Κϊθε ημερομηνύα ςτο Moodle μεταφρϊζεται ςτην ςυγκεκριμϋνη ζώνη-ώρασ (π.χ. ημερομηνύεσ αποςτολόσ, ανϊθεςη ημερομηνιών οφειλών κτλ)

Κϊθε χρόςτησ μπορεύ να διαλϋγει την γλώςςα που θα χρηςιμοποιεύ για την επιφϊνεια εργαςύασ του Moodle (Ελληνικϊ, Αγγλικϊ, Γαλλικϊ, Γερμανικϊ, Ιςπανικϊ, Πορτογαλικϊ κλπ)

Οι βαςικϋσ υπηρεςύεσ που υποςτηρύζονται εύναι οι εξόσ:

Διαχεύριςη Μαθημϊτων

Ο καθηγητόσ ϋχει τον πλόρη ϋλεγχο πϊνω ςε όλεσ τισ ρυθμύςεισ ενόσ μαθόματοσ.


ελύδα 31

Η επιλογό του ςχόματοσ των μαθημϊτων μπορεύ να εύναι χρονολογικό, όπωσ για παρϊδειγμα κϊθε εβδομϊδα, θεματικό ό με βϊςη ςχόμα εςτιαςμϋνο ςτη ςυζότηςη

Σροποποιόςιμοσ πύνακασ δραςτηριοτότων των μαθημϊτων - Ομϊδεσ υζητόςεων, Εφημερύδεσ (Journals), Ερωτόματα, Πηγϋσ, Επιλογϋσ, Έρευνεσ, Αναθϋςεισ.

Πρόςφατεσ αλλαγϋσ ςτο μϊθημα από την τελευταύα πιςτοποιημϋνη εύςοδο παρουςιϊζονται ςτην αρχικό ςελύδα του μαθόματοσ. Σϋτοια χαρακτηριςτικϊ επικοινωνούν καλύτερα την αύςθηςη τησ κοινότητασ, ενώ παρϋχουν δυνατότητεσ προςωποποιημϋνησ βοόθειασ.

Οι περιςςότερεσ περιοχϋσ ειςαγωγόσ κειμϋνου (πηγϋσ, ομϊδεσ ςυζητόςεων και αναρτόςεων, ϊρθρα εφημερύδων -journal entries- κλπ) μπορούν να τροποποιηθούν χρηςιμοποιώντασ ϋνα ενςωματωμϋνο κειμενογρϊφο WYSIWYG HTML.

Όλοι οι βαθμού για τισ ομϊδεσ ςυζητόςεων, τα Journals, τα Ερωτόματα και τισ αναθϋςεισ εργαςιών μπορούν να παρουςιαςτούν ςε μια ςελύδα (και να αποθηκευτούν ςε μορφό αρχεύου προγρϊμματοσ λογιςτικών φύλλων).

Πλούςια επιςκόπηςη τησ δραςτηριότητασ των χρηςτών. Καταςκευϊζονται αυτόματα αναφορϋσ δραςτηριοτότων για κϊθε χρόςτη, οι οπούεσ εύναι διαθϋςιμεσ με γραφικϋσ απεικονύςεισ και λεπτομϋρειεσ για κϊθε module (τελευταύα πρόςβαςη, πόςεσ φορϋσ ϋχει προςπελαςτεύ κλπ) καθώσ και ϋνα λεπτομερϋσ ιςτορικό για κϊθε χρόςτη που εμπλϋκεται ςτο μϊθημα όπωσ δημοςιεύςεισ και ϊλλεσ δραςτηριότητεσ ςε μια ςελύδα.

Ενοπούηςη Mail - αντύγραφα από τισ δημοςιεύςεισ ςτισ ομϊδεσ ςυζητόςεων, ανϊδραςη του καθηγητό κτλ μπορούν να ςταλούν με maill μορφόσ HTML ό καθαρού κειμϋνου.

Module Εργαςιών

Η διαδικαςύα αποςτολό των εργαςιών μπορεύ να ςυντονιςτεύ με μια ημερομηνύα παρϊδοςησ και ϋνα μϋγιςτο βαθμό ςυνειςφορϊσ ςτην τελικό βαθμολογύα.

Οι μαθητϋσ μπορούν να ανεβϊςουν (upload) τισ εργαςύεσ τουσ (οποιουδόποτε τύπου αρχεύο) ςτον εξυπηρετητό – και επιςημειώνεται η ακριβόσ ώρα και ημερομηνύα όπου ανϋβηκαν.

Καθυςτερημϋνεσ εργαςύεσ μπορούν να επιτρϋπονται, αλλϊ η χρονικό υςτϋρηςη καταγρϊφεται και απεικονύζεται καθαρϊ ςτον καθηγητό.

Για κϊθε εργαςύα ξεχωριςτϊ, μπορεύ να δημιουργηθεύ αναφορϊ ςε φόρμα με την επύδοςη τησ τϊξησ αναλυτικϊ.

Η ανϊδραςη του καθηγητό αναρτϊται ςτη ςελύδα των εργαςιών για κϊθε μαθητό, και παρϋχεται δυνατότητα ειδοπούηςησ με email.

Ο καθηγητόσ μπορεύ να επιλϋξει να αποςταλούν εκ νϋου εργαςύεσ αφού ϋχουν βαθμολογηθεύ (για αναβαθμολόγηςη).

Module Επιλογόσ

Παρουςιϊζει παρόμοια λειτουργικότητα με ϋνα δημοψόφιςμα. Μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ εύτε για να εκφραςτεύ η ϊποψη των μαθητών για ϋνα ζότημα, ό


ελύδα 32

για να πϊρει ανϊδραςη ο καθηγητόσ από όλουσ τουσ μαθητϋσ (π.χ. ςυγκατϊθεςη για διεξαγωγό ϋρευνασ ό για τη τελικό ημερομηνύα εξϋταςησ κλπ)

Ο καθηγητόσ μπορεύ να δημιουργόςει διϊφορεσ όψεισ πινϊκων που να απεικονύζουν τα δεδομϋνα ενδιαφϋροντοσ.

Module Ομϊδων υζητόςεων

Διαφορετικού τύποι ομϊδων ςυζητόςεων εύναι διαθϋςιμεσ, όπωσ μόνο για καθηγητϋσ, νϋα κϊθε μαθόματοσ, ανοιχτϋσ για όλουσ τουσ χρόςτεσ τησ πλατφόρμασ.

Όλεσ οι δημοςιεύςεισ απεικονύζουν τη φωτογραφύα του αποςτολϋα.

Οι ςυζητόςεισ μπορούν να εμφανιςτούν με διϊφορεσ όψεισ όπωσ για παρϊδειγμα εμφωλιαςμϋνεσ, ιεραρχημϋνεσ ςε επύπεδα, μόνο οι ςυζητόςεισ ςτισ οπούεσ ϋχει εμπλακεύ ϋνασ χρόςτησ κ.α.

Ανεξϊρτητεσ ομϊδεσ ςυζητόςεων μπορούν να παρακολουθούνται χωρύσ διαβϊθμιςη και να παρϋχεται ενημϋρωςη μϋςω email, ό ο καθηγητόσ μπορεύ να απαιτόςει εγγραφό από όλουσ.

Ο καθηγητόσ μπορεύ να απενεργοποιόςει το ςχολιαςμό (π.χ. για μια ομϊδα ςυζητόςεων που εύναι μόνο για ανακοινώςεισ)

Journal Module

Σα Journals επιτρϋπουν αλληλεπύδραςη μεταξύ μαθητό και καθηγητό και όχι μεταξύ μαθητών.

Κϊθε εγγραφό ςτο journal μπορεύ να κατευθυνθεύ από μια ανοικτό ερώτηςη.

Για κϊθε ειδικό εγγραφό ςτο journal, όλη η τϊξη μπορεύ να καθοριςτεύ ςε μια φόρμα μιασ ςελύδασ.

Η ανϊδραςη των καθηγητών προςαρτϊται ςτη ςελύδα εγγραφών του journal, και μια ειδοπούηςη ςτϋλνεται με e-mail.

Module Ερωτημϊτων

Οι καθηγητϋσ μπορούν να ορύςουν μια βϊςη δεδομϋνων με ερωτόςεισ για να επαναχρηςιμοποιεύται ςε διαφορετικϋσ ομϊδεσ ερωτημϊτων.

Σα ερωτόματα βαθμολογούνται αυτόματα, και μπορούν να αναβαθμολογηθούν εϊν οι ερωτόςεισ διαφοροποιηθούν.

Σα ερωτόματα πρϋπει να ϋχουν ϋνα περιοριςμϋνο χρονικό παρϊθυρο ϋξω από το οπούο δεν θα εύναι διαθϋςιμα.

Ο καθηγητόσ ϋχει την επιλογό, τα ερωτόματα να επιδϋχονται περιςςοτερών των μύα προςπαθειών για απϊντηςη και μπορεύ να επιτρϋψει την εμφϊνιςη ςχολύων ό και τισ απαντόςεισ.

Οι ερωτόςεισ επιτρϋπουν HTML και εικόνεσ.

Οι ερωτόςεισ πολλαπλόσ επιλογόσ υποςτηρύζουν μύα ό και περιςςότερεσ απαντόςεισ.


ελύδα 33

Επιτρϋπονται και ερωτόςεισ ανοικτού τύπου με μικρϋσ απαντόςεισ ςτισ ερωτόςεισ (μερικϋσ λϋξεισ ό φρϊςεισ).

Ερωτόςεισ ςωςτού – λϊθουσ.

Module Πηγών

Τποςτηρύζει την εμφϊνιςη ηλεκτρονικού περιεχομϋνου.

Σα αρχεύα μπορούν να ανεβούν και να διαχειρύζονται ςτον εξυπηρετητό, ό να δημιουργηθούν με τη χρόςη δικτυακών φορμών (κεύμενο ό HTML).

Εξωτερικό περιεχόμενο ςτο Διαδύκτυο μπορεύ να ςυνδεθεύ μϋςω υπερςυνδϋςμων ό να ενςωματωθεύ ςτην εμφϊνιςη του μαθόματοσ.

Module Έρευνασ

Ενςωματωμϋνα αρθρώματα για ϋρευνεσ όπωσ τα COLLES, ATTLS αποτελούν χρόςιμα εργαλεύα για την ανϊλυςη διαδικτυακών μαθημϊτων.

Διαδικτυακϋσ αναφορϋσ ερευνών εύναι διαθϋςιμεσ ςε όλη τη διϊρκεια του μαθόματοσ, με χρόςη γραφικών για τη ςύνοψη των αποτελεςμϊτων. Σα δεδομϋνα μπορούν να καταβιβαςτούν τοπικϊ ωσ φύλλο εργαςύασ Excel ό ωσ CSV αρχεύο κειμϋνου.

Ανϊδραςη παρϋχεται ςτουσ μαθητϋσ με βϊςη τα αποτελϋςματα και ςε ςχϋςη με τισ ςυνολικϋσ επιδόςεισ τησ τϊξησ.

Εργαλεύα κοινωνικόσ αναζότηςησ (Delicious, Digg)

Σα εργαλεύα Delicious (http://www.delicious.com) και Digg (http://digg.com) βαςύζονται ςτην ύδια ιδϋα. Αντύ να παρϋχουν αποτελϋςματα αναζότηςησ που βαςύζονται ςε επεξεργαςύα με τη χρόςη αλγορύθμων μηχανικόσ μϊθηςησ, εμφανύζουν προτϊςεισ ϊλλων χρηςτών. ύμφωνα με το μοντϋλο αυτό τησ δικτυακόσ ετεροαναφορϊσ, οι χρόςτεσ επιςημειώνουν με λϋξεισ κλειδιϊ τη θεματικό δικτυακών τόπων που εκτιμούν ότι παρουςιϊζουν ενδιαφϋρον και χρηςιμότητα. τισ κοινότητεσ αυτϋσ επιτρϋπεται η ςυζότηςη και ο ςχολιαςμόσ των προτεινόμενων διαδικτυακών πηγών, αλλϊ και η ψηφοφορύα (θετικό ό αρνητικό). Παρϊλληλα, μπορούν να αναρτόςουν μια πηγό αυτόματα ςτο Facebook, ςτο Twitter ό να την αποςτεύλουν με email ςε τρύτουσ.

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη των εργαλεύων κοινωνικόσ αναζότηςησ

Με τη χρόςη των εργαλεύων αυτών, οι μαθητϋσ και ο διδϊςκοντασ μπορούν να παραθϋςουν οργανωμϋνο διαδικτυακό υλικό που ςχετύζεται με το μϊθημα.

Η διαδικαςύα επιςημεύωςησ δικτυακών πηγών μπορεύ να ολοκληρωθεύ και με τη χρόςη tagclouds όπωσ πχ το Wordle που περιγρϊφεται παρακϊτω.

Οι μαθητϋσ μπορούν να δημιουργόςουν τισ δικϋσ τουσ προςωπικϋσ ςυλλογϋσ με ςυνδϋςμουσ και να αναγνωρύςουν κοινϊ ενδιαφϋροντα, να ςυζητόςουν για αυτϊ κλπ.

http://www.delicious.com/

http://digg.com/


ελύδα 34

Εργαλεύα ςχεδιαςμού διαγραμμϊτων και πρωτοτύπων δικτυακών τόπων

Μια ςειρϊ από εργαλεύα διατύθενται ελεύθερα και εκτελούνται απευθεύασ ςτο φυλλομετρητό του χρόςτη, για τη δημιουργύα διαγραμμϊτων, πρωτοτύπων δικτυακών τόπων κ.α. Σα εργαλεύα αυτϊ επιτρϋπουν το ςχεδιαςμό την αποθόκευςη και τη διανομό των ςχεδύων αλλϊ και την ενςωμϊτωςη ςε ϊλλουσ δικτυακούσ τόπουσ ό υπηρεςύεσ Web 2.0. Μερικϊ από τα πιο ςημαντικϊ εύναι:

Gliffy (www.gliffy.com, Εικόνα 8) επιτρϋπει τη δημιουργύα ςχεδύων και διαγραμμϊτων. Παρϋχει μια ςειρϊ από ϋτοιμα πρότυπα χρόςησ και βιβλιοθόκεσ αντικειμϋνων, όπωσ για παρϊδειγμα για ςχϋδια ςπιτιών, διαγρϊμματα ροόσ, οργανογρϊμματα κ.α.

Pencil http://pencil.evolus.vn/en-US/Home.aspx,

Mockflow http://www.mockflow.com/ ,

iPlotz http://www.iplotz.com,

Balsamiq http://www.balsamiq.com ,

Mocking Bird http://gomockingbird.com

Lovely Charts (www.lovelycharts.com)

Εικόνα 8. Σο εργαλεύο ςχεδιαςμού Gliffy

Εργαλεύα επεξεργαςύασ εικόνασ

Μια από τισ πλϋον ςυχνϊ χρηςιμοποιούμενεσ εργαςύεσ εύναι αυτό τησ απλόσ επεξεργαςύασ εικόνασ. Η διϊδοςη τησ ψηφιακόσ φωτογραφύασ αύξηςε ςημαντικϊ την ανϊγκη για οργϊνωςη, επιμϋλεια, τροποπούηςησ και μεταφόρτωςη ψηφιακών εικόνων. Παρϊλληλα, πϋρα από τισ προςωπικϋσ φωτογραφύεσ, ςυχνϊ οι μαθητϋσ χρειϊζονται την τροποπούηςη αρχεύων εικόνων για να τισ ενςωματώςουν ςτο ιςτολόγιό τουσ, ςτο Facebook κ.α. Πϋρα από τα ιδιαύτερα ακριβϊ πακϋτα επεξεργαςύασ εικόνασ (πχ Photoshop) διατύθενται δωρεϊν και μια ςειρϊ από ώριμα και λειτουργικϊ εργαλεύα όπωσ το GIMP (http://www.gimp.org/) και το Picasa (http://picasaweb.google.com). Επύςησ η

http://www.gliffy.com/

http://pencil.evolus.vn/en-US/Home.aspx

http://www.mockflow.com/

http://www.iplotz.com/

http://www.balsamiq.com/

http://gomockingbird.com/

http://www.lovelycharts.com/

http://www.gimp.org/

http://picasaweb.google.com/


ελύδα 35

ςουύτα εφαρμογών γραφεύου Microsoft Office παρϋχει εργαλεύο βαςικόσ επεξεργαςύασ εικόνασ ( Microsoft Office Picture Manager).

Εργαλεύα podcasting

Σο podcasting αποτελεύ μια κατόπιν αύτηςησ εκπομπό ψηφιακού υλικού (audio, video) με τη χρόςη του Διαδικτύου. Οι χρόςτεσ, αφού λϊβουν τα αρχεύα αυτϊ, μπορούν ακολούθωσ να τα ακούςουν/παρακολουθόςουν, εύτε ςτον προςωπικό τουσ υπολογιςτό εύτε ςε φορητϋσ ςυςκευϋσ (όπωσ πχ mp3 players, κινητϊ τηλϋφωνα κ.α.). Ο όροσ podcast αποτελεύ παρϊφραςη του webcast (τησ εκπομπόσ μϋςω Διαδικτύου) καθώσ γνώριςε ευρύτατη διϊδοςη με την υιοθϋτηςη τησ διαδικαςύασ από τισ ςυςκευϋσ αναπαραγωγόσ πολυμϋςων (και εςχϊτωσ επιπαλϊμιουσ υπολογιςτϋσ) ipod. Οι χρόςτεσ μπορούν να εγγραφούν ςε υπηρεςύεσ podcasting και ακολούθωσ να λαμβϊνουν αυτόματα νϋα αρχεύα, όποτε αυτϊ προκύψουν. Σϋτοιεσ διαδικαςύεσ υποςτηρύζονται τόςο από ιςτολόγια (με τη χρόςη των RSS feeds) όςο και από υπηρεςύεσ όπωσ το itunes store.

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη ομϊδων εργαςύασ

Οι δυνατότητεσ χρόςησ podcasting ςτην εκπαύδευςη εύναι αρκετϋσ (Janossy, 2007):

Διαφϊνειεσ μιασ παρουςύαςησ μπορούν να ςυγχρονιςτούν με την ομιλύα του

διδϊςκοντα. Ο χρόςτησ μπορεύ να μελετόςει εκ νϋου όποτε επιθυμεύ το

podcast τησ διϊλεξησ.

Οι μαθητϋσ ό ο εκπαιδευτικόσ οργανιςμόσ μπορούν να αναπτύξουν ‘δελτύα

ειδόςεων’ που ςυνοψύζουν τα κυριότερα γεγονότα κϊποιου χρονικού

διαςτόματοσ.

Ο διδϊςκοντασ μπορεύ να ςυγκεντρώςει ςυχνϋσ ερωτόςεισ-απαντόςεισ ςε ϋνα

podcast

την παρουςύαςη http://prezi.com/_trbjzs-ofyx/podcasting-in-education/ παρουςιϊζονται

και ϊλλεσ ιδϋεσ για τη χρόςη των podcasts ςτην εκπαύδευςη.

Ομϊδεσ ςυνεργαςύεσ (Google Groups, Yahoogroups)

Τπηρεςύεσ όπωσ τα Google Groups (groups.google.com) και Yahoogroups (groups.yahoo.com) επιτρϋπουν τη δημιουργύα ομϊδων ςυνεργαςύασ. Οι βαςικϋσ λειτουργύεσ που υποςτηρύζονται εύναι οι εξόσ:

Δημιουργύα ομϊδασ και αποςτολό πρόςκληςησ ςε τρύτουσ χρόςτεσ ό δυνατότητα ϋνταξησ ςε αυτό (ελεύθερα ό μετϊ από ϋγκριςη του αιτόματοσ).

Δημιουργύα λύςτασ μηνυμϊτων (mailing list) η οπούα κοινοποιεύται αυτόματα ςε όλουσ τουσ χρόςτεσ

Δυνατότητα ανϊρτηςησ ςελύδων

Υόρουμ ςυζότηςησ

Ανϊρτηςη αρχεύων

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη ομϊδων εργαςύασ

Οι διδϊςκοντεσ μπορούν να δημιουργόςουν κοινότητεσ του μαθόματοσ, αναρτώντασ ανακοινώςεισ, εργαςύεσ, υπερςυνδϋςμουσ και χρόςιμα υλικϊ.

http://prezi.com/_trbjzs-ofyx/podcasting-in-education/


ελύδα 36

Οι μαθητϋσ μπορούν να ςυνεργαςτούν με τα ϊλλα μϋλη τησ εκπαιδευτικόσ κοινότητασ, να αναρτόςουν ερωτόςεισ ςτο φόρουμ, να μεταφορτώςουν αρχεύα.

Οι μαθητϋσ μπορούν να εμπλουτύςουν το υλικό του μαθόματοσ, εργαζόμενοι ςε ομϊδεσ και αναλαμβϊνοντασ ρόλουσ ανϊλογα με το μϋςο ό την ϋννοια για την οπούα αναζητούν διαδικτυακϋσ πηγϋσ.

Εργαλεύα μεταφόρτωςησ και αποθόκευςησ αρχεύων (Dropbox, Rapidshare, Megashares,Hotfile)

Η ϋκρηξη ςτην παρεχόμενη πληροφορύα του Διαδικτύου και οι διαρκώσ αυξανόμενεσ ανϊγκεσ διανομόσ περιεχομϋνου, ςυχνϊ καθιςτούν περιοριςτικϋσ τισ υπϊρχουςεσ λύςεισ. Για παρϊδειγμα η διανομό ψηφιακού περιεχομϋνου μεγϊλου μεγϋθουσ με χρόςη CD ό DVD ό Blueray απαιτεύ τη φυςικό επαφό και επιφϋρει ςημαντικϋσ καθυςτερόςεισ. Επιπροςθϋτωσ η αποςτολό αρχεύων πολλών MB με ηλεκτρονικό ταχυδρομεύο εύναι ςυχνϊ αδύνατη (ςυνόθωσ υπϊρχουν όρια ϋωσ 8-10 MB) ενώ επιβαρύνουν ςημαντικϊ τον παραλόπτη ςε περύπτωςη που διαθϋτει ςχετικϊ αργό ςύνδεςη και δεν ϋχει ενεργοποιόςει ςχετικό επιλογό μεταφόρτωςησ ηλεκτρονικών μηνυμϊτων περιοριςμϋνου μεγϋθουσ. Σϋλοσ, η προςϋγγιςη αυτό δεν επιτρϋπει την ολοκλόρωςη τησ μεταφόρτωςησ ενόσ αρχεύου ςε περύπτωςη που υπόρξε διακοπό ςύνδεςησ με το Διαδύκτυο.

Πύνακασ 2. Οι κυριότερεσ υπηρεςύεσ μεταφόρτωςησ αρχεύων

Όνομα Μϋγιςτο

μϋγεθοσ

αναρτώμενου

αρχεύου

Κόςτοσ

ςυνδρομόσ

Παρατηρόςεισ

Hotfile

(www.hotfile.com)

400 MB 55$/ϋτοσ Φωρύσ περιοριςμούσ

Rapidshare

(www.rapidshare.com)

500 MB (pro:

2GB)

Προπληρωμϋνη

ογκοχρεώςη

Περιοριςμού ςτα όρια

μεταφόρτωςησ ακόμη και για

τουσ ςυνδρομητϋσ.

Megashares

(www.megashares.com)

1.5 GB (pro: 10

GB)

34.95$/6 μόνεσ

Sendspace

(www.sendspace.com)

300MB

(pro: 1.5 GB)

39$/ ϋτοσ

Mediafire

(www.mediafire.com)

200MB 9-69$/μόνα Δεν απαιτεύ αναμονό για τη

μεταφόρτωςη των αρχεύων,

ακόμη και ςτη δωρεϊν ϋκδοςη.

Ifile (www.ifile.it) 1GB Δωρεϊν Δωρεϊν εγγραφό.

Box.net (www.box.net) 25M

(pro: 2GB)

15$ το μόνα Με δωρεϊν εγγραφό επιτρϋπει

μεταφόρτωςη αρχεύων εωσ

5GB.

Για το ςκοπό αυτό ϋχουν δημιουργηθεύ μια ςειρϊ από υπηρεςύεσ που επιτρϋπουν τη μεταφόρτωςη αρχεύου μεγϋθουσ ϋωσ 200MB και ακολούθωσ τη δημιουργύα ενόσ υπερςυνδϋςμου μεταφόρτωςησ του αρχεύου. Οι κυριότερεσ από αυτϋσ ςυνοψύζονται ςτον επόμενο πύνακα. Η δυνατότητα ανϊρτηςησ εύναι δωρεϊν. Η δυνατότητα μεταφόρτωςησ εύναι επύςησ δωρεϊν αλλϊ ειςϊγει ςυνόθωσ κϊποιουσ χρονικούσ περιοριςμούσ (περύ τα 30 δευτερόλεπτα αναμονόσ για το 1ο αρχεύο και 15 λεπτϊ για το επόμενο). Η ςυνδρομό ςτην υπηρεςύα (με μηνιαύο κόςτοσ περύ τα 5 δολϊρια) παρϋχει


ελύδα 37

κϊποιεσ επιπλϋον υπηρεςύεσ (όπωσ μεταφόρτωςη χωρύσ αναμονό, δυνατότητα χρόςησ διαχειριςτών μεταφόρτωςησ-download managers όπωσ το flashget κ.α.)

To dropbox (www.dropbox.com) ςυνιςτα μια υπηρεςύα με ιδιαύτερα χαρακτηριςτικϊ,

καθώσ επιτρϋπει τον αυτόματο ςυγχρονιςμό φακϋλων μεταξύ διαφορετικών

υπολογιςτών. Απαιτεύ την εγκατϊςταςη προγρϊμματοσ που πρϋπει να εύναι διαρκώσ

ενεργό ςτο παραςκόνιο και το οπούο αναλαμβϊνει την αυτόματη ανϊρτηςη των αρχεύων

του χρόςτη ςτη διαδικτυακό υποδομό τησ υπηρεςύασ. Η διαδικαςύα αυτόματησ

ανϊρτηςησ και ςυγχρονιςμού αρχεύου αφορϊ μόνο ςτο φϊκελο (και τουσ υποφακϋλουσ)

που ϋχει δηλώςει ο χρόςτησ κατϊ τη διϊρκεια εγκατϊςταςησ τησ εφαρμογόσ και όχι ςτο

ςύνολο των αρχεύων που διαθϋτει ςτο ςκληρό του δύςκο. Η υπηρεςύα διατύθεται δωρεϊν

με περιοριςμό το ςυγχρονιςμό αρχεύων ςυνολικού μεγϋθουσ 2GB. Σο μϋγεθοσ αυτό

μπορεύ να αυξηθεύ κατϊ 250 MB για κϊθε πρόςκληςη που αποςτϋλλει ο χρόςτησ ςε

τρύτουσ, και η οπούα γύνεται δεκτό. υνδρομό 10 δολαρύων το μόνα επιτρϋπει το

ςυγχρονιςμό αρχεύων ςυνολικού μεγϋθουσ 50 GB.

Εργαλεύα ανϊρτηςησ ερωτηματολογύων και quiz (surveymonkey)

Σο Διαδύκτυο και οι υπηρεςύεσ Web 2.0 πϋρα από τισ υπηρεςύεσ δημιουργύασ περιεχομϋνου ςε ιςτολόγια και wiki, κοινωνικόσ δικτύωςησ και την υποςτόριξη μαθηςιακών δραςτηριοτότων με αυτϋσ παρϋχουν και μια πλατφόρμα διανομόσ και ςυλλογόσ δεδομϋνων από χρόςτεσ. Σϋτοιεσ υπηρεςύεσ μπορούν να χρηςιμοποιηθούν τόςο για δημιουργύα υποδομόσ διαγωνιςμϊτων όςο και για ερωτηματολόγια για οποιοδόποτε ζότημα αφορϊ ςτο μϊθημα.

Εικόνα 9. τιγμιότυπο τησ οθόνησ διαχεύριςησ ερωτηματολογύων τησ υπηρεςύασ surveymonkey

(www. Surveymonkey.com)

Τπϊρχει μια ςειρϊ από ςχετικϋσ υπηρεςύεσ όπωσ το surveymonkey (www.surveymonkey.com, Εικόνα 9,10), το surveygizmo (www.surveygizmo.com) , το

http://www.dropbox.com/

http://www.surveymonkey.com/

http://www.surveygizmo.com/


ελύδα 38

zoomerang (www.zoomerang.com),. Οι υπηρεςύεσ παρϋχονται δωρεϊν με κϊποιουσ περιοριςμούσ, όπωσ για παρϊδειγμα δημιουργύα εωσ 10 ερωτόςεων, μϋχρι 100 απαντόςεισ ανϊ ερωτηματολόγιο και παρουςύαςη αποτελεςμϊτων μόνο ςτο φυλλομετρητό, χωρύσ τη δυνατότητα μεταφόρτωςησ των δεδομϋνων ςε μορφό αρχεύου XLS ό CSV. Άλλεσ προτϊςεισ όπωσ το limesurvey (www.limesurvey.com) εύναι δωρεϊν αλλϊ απαιτούν την εγκατϊςταςη ςε προςωπικό εξυπηρετητό.

Εικόνα 10. τιγμιότυπο τησ λειτουργύασ ανϊλυςησ ςυλλεχθϋντων αποτελεςμϊτων τησ υπηρεςύασ

surveymonkey (www.surveymonkey.com)

Οι βαςικϋσ υπηρεςύεσ που υποςτηρύζονται εύναι οι εξόσ:

Διαμόρφωςη και προςωποπούηςη του ερωτηματολογύου. Οι χρόςτεσ μπορούν να προςθϋςουν ερωτόςεισ διαφόρων ειδών (όπωσ για παρϊδειγμα πολλαπλόσ επιλογόσ, και ανοικτού τύπου) να διαμορφώςουν τη ςειρϊ, να επιμερύςουν τισ ερωτόςεισ ςε ςελύδεσ, να τροποποιόςουν τουσ χρωματικούσ ςυνδυαςμούσ και τα μηνύματα ολοκλόρωςησ του ερωτηματολογύου κ.α.

http://www.zoomerang.com)/

http://www.limesurvey.com/


ελύδα 39

Σϋλοσ, μπορούν να επιλϋξουν για κϊθε ερώτηςη φύλτρα δεδομϋνων (πχ δεκτό μόνο αριθμητικό απϊντηςη, προαιρετικό ό υποχρεωτικό απϊντηςη κ.α.)

Ακολουθιακό λογικό και τυχαιότητα. Ανϊλογα με την απϊντηςη ςε κϊποια

ερώτηςη, μπορεύ να ερωτηθεύ ό όχι κϊποια ϊλλη. Για παρϊδειγμα ςε

περύπτωςη που η απϊντηςη ςτην ερώτηςη “Έχετε Διαδύκτυο ςτο ςπύτι;” Εύναι

«ΝΑΙ» μπορεύ να ακολουθόςει μια ερώτηςη ςχετικϊ με το εύδοσ ςύνδεςησ, το

εύροσ ζώνησ κλπ. Επύςησ οι ερωτόςεισ μπορούν να εμφανύζονται με τυχαύα

ςειρϊ, ςε περύπτωςη που θϋλουμε να απαλεύψουμε την πιθανότητα για

επύδραςησ τησ ςειρϊσ που τύθεται η ερώτηςη ςτο αποτϋλεςμα.

Ολοκλόρωςη με δικτυακούσ τόπουσ. Σο ερωτηματολόγιο που θα δημιουργηθεύ μπορεύ να διανεμηθεύ με διϊφορουσ τρόπουσ όπωσ για παρϊδειγμα αποςτολό ςυνδϋςμου μϋςω email ό με ανϊρτηςη ςτο δικτυακό τόπο του δημιουργού του.

Ανϊλυςη δεδομϋνων. Οι υπηρεςύεσ παρϋχουν ιςχυρϊ εργαλεύα ανϊλυςησ

δεδομϋνων με γραφικϋσ αναπαραςτϊςεισ και χρόςη –ςτισ περιςςότερεσ

περιπτώςεισ- περιγραφικόσ ςτατιςτικόσ. Σα δεδομϋνα (ςυνόθωσ για τουσ

ςυνδρομητϋσ) εύναι διαθϋςιμα ςε διϊφορεσ μορφϋσ για μεταφόρτωςη ςε

αρχεύα ςυμβατϊ με Excel, Access, η ςειριακό κειμενικό λύςτα.

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη διαδικτυακών υπηρεςιών καταςκευόσ και διανομόσ ερωτηματολογύων

Η απλότητα που χαρακτηρύζει τισ υπηρεςύεσ τόςο ςτην καταςκευό ερωτηματολογύου όςο και ςτη διανομό του, τισ καθιςτϊ κατϊλληλεσ για διϊφορεσ χρόςεισ τόςο κατϊ τη διϊρκεια τησ διδαςκαλύασ όςο και μετϊ από αυτό. Μερικϋσ ενδεικτικϋσ προτϊςεισ:

Δημιουργύα ερωτηματολογύου αξιολόγηςησ μαθόματοσ, όπου επιτρϋπει ςτουσ μαθητϋσ να αξιολογόςουν το ενδιαφϋρον τουσ για το μϊθημα να διατυπώςουν ςημεύα ςτα οπούα αντιμετώπιςαν δυςκολύεσ κ.α. Η ανώνυμη φύςη του ερωτηματολογύου μπορεύ να ενθαρρύνει τη ςυμμετοχό τουσ και να τουσ επιτρϋψει να προβούν ςε ςχόλια για τα οπούα δεν θα ϋνιωθαν ϊνετα να τα διατυπώςουν ςτην τϊξη.

Δημιουργύα μικρού αριθμού ερωτόςεων για ϋλεγχο επιπϋδου γνώςεων. Η διαδικαςύα ςυμπλόρωςησ του ερωτηματολογύου απαιτεύ λύγα λεπτϊ τησ ώρασ αλλϊ μπορεύ να δώςει ϊμεςα μια ςυνολικό εικόνα ςτο διδϊςκοντα ςχετικϊ με το επύπεδο γνώςεων των μαθητών ώςτε να προςαρμόςει αντύςτοιχα τη διδαςκαλύα του.

Αξιολόγηςη μαθηςιακόσ διαδικαςύασ, ςχολικόσ μονϊδασ κλπ. Οι υπηρεςύεσ αυτϋσ μπορούν να χρηςιμοποιηθούν με ςχετικϊ μικρό κόςτοσ και απαιτούμενουσ πόρουσ για τη ςυλλογό απαντόςεων και ςχολύων από όλουσ τουσ ενδιαφερόμενουσ (διδϊςκοντεσ, μαθητϋσ, γονεύσ κλπ).

Εργαλεύα επιςημεύωςησ και καταςκευόσ tagcloud (wordle, tagul)

Μια ενδιαφϋρουςα υπηρεςύα δωρεϊν καταςκευόσ tag cloud παρϋχεται από την υπηρεςύα wordle (www.wordle.net). Η χρόςη του εύναι δωρεϊν και εξαιρετικϊ απλό. Η διαδικαςύα καταςκευόσ tag cloud βαςύζεται ςε δεδομϋνα που ειςϊγονται απευθεύασ με αντιγραφό επικόλληςη κειμϋνου, ό με παρϊθεςη διεύθυνςησ ενόσ δικτυακού τόπου (που υποςτηρύζει RSS feed). Οι λϋξεισ που εμφανύζουν μεγαλύτερη ςυχνότητα ςτο κεύμενο,

http://www.wordle.net/


ελύδα 40

παρουςιϊζονται με μεγαλύτερο μϋγεθοσ γραμματοςειρϊσ (Εικόνα 11). Οι χρόςτεσ μπορούν να παραμετροποιόςουν την εμφϊνιςη του tag cloud, τροποποιώντασ τη γραμματοςειρϊ, την κλύςη των λϋξεων (οριζόντια, κϊθετα, πλϊγια ό ςυνδυαςμόσ των προηγουμϋνων) καθώσ και τουσ χρηςιμοποιούμενουσ χρωματικούσ ςυνδυαςμούσ. Ακολούθωσ μπορούν να το αποθηκεύςουν ςτη δημόςια βιβλιοθόκη τησ υπηρεςύασ. Η υπηρεςύα παρϊγει αυτόματα κώδικα τον οπούο μπορεύ να χρηςιμοποιόςει ο χρόςτησ για να ενςωματώςει το tag cloud ςτο ιςτολόγιο ό ςτο δικτυακό του τόπο. Δυνατότητα καταςκευόσ tag clouds παρϋχει και η υπηρεςύα Many Eyes.

Εικόνα 11. τιγμιότυπο από το εργαλεύο Wordle. Tagcloud με πηγό δεδομϋνων την υπηρεςύα

news.google.gr

Άλλη ενδιαφϋρουςα υπηρεςύα καταςκευόσ tag cloud με αντύςτοιχεσ δυνατότητεσ εύναι

το Tagul (www.tagul.com) . Φρηςιμοποιεύ διαφορετικό τεχνολογύα απεικόνιςησ (flash αντύ

για java). Επιπλϋον, κϊθε λϋξη ϋχει τη δυνατότητα να εύναι clickable λειτουργώντασ και

ωσ εναλλακτικό μοντϋλο πλοόγηςησ.

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη tag cloud services

Ο διδϊςκοντασ μπορεύ να ζητόςει από τουσ μαθητϋσ να καταγρϊψουν με λϋξεισ κλειδιϊ ϋνα κεύμενο που μελϋτηςαν. Ακολούθωσ μπορούν να δημιουργόςουν το tag cloud του κειμϋνου και να ςχολιϊςουν τα αποτελϋςματα.

http://www.tagul.com/


ελύδα 41

Εικονικού κόςμοι (Second life, Active Worlds)

Η ςημαντικό δημοφιλύα των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, προςϋλκυςε το ενδιαφϋρον τησ εκπαιδευτικόσ κοινότητασ και δημιούργηςε μια ςειρϊ από ερωτόματα ςχετικϊ με τισ δυνατότητεσ αξιοπούηςόσ του ςτην εκπαύδευςη (Dede, 2005, Barab, 2005). ε παιχνύδια ιδεατών κόςμων με πολλαπλούσ χρόςτεσ (Multiple Users Virtual Environments, MUVE) οι χρόςτεσ μπορούν να δημιουργόςουν το περιβϊλλον ςτο οπούο κινούνται να προςωποποιόςουν το χαρακτόρα τουσ (avatar), να εκφρϊςουν προςωπικϋσ ςτρατηγικϋσ εξερεύνηςησ, βιώνοντασ μια ιδεατό, αλλϊ την ύδια ςτιγμό, αυθεντικό εμπειρύα. Σϋτοιοι ιδεατού κόςμοι εύναι τα Second Life (http://secondlife.com/), Active Worlds (http://www.activeworlds.com/), και Quest Atlantis (http://www.questatlantis.org/). ε αυτϊ τα περιβϊλλοντα οι απαιτόςεισ και η δυςκολύα φαύνεται να μη ςυνιςτούν πρόβλημα, αλλϊ αντιθϋτωσ να αυξϊνουν το ενδιαφϋρον των μαθητών και αυτό γιατύ προςφϋρουν τη δυνατότητα ϋκφραςησ αλλϊ και διαςκϋδαςησ (Gee, 2003, Prensky, 2001). Από την ϊποψη αυτό, οι υψηλϋσ προςδοκύεσ που ϋχουν δημιουργόςει για αυτϊ, τουσ οδηγεύ ςτην απογοότευςη και ςτην αδιαφορύα όταν διαπιςτώνουν ότι η ‘ςυμβατικό’ διδαςκαλύα δεν ανταπεξϋρχεται ςτισ απαιτόςεισ τουσ (Gee, 2003). Σο ενδιαφϋρον που προκύπτει για τουσ μαθητϋσ δεν θα πρϋπει να προκαλεύ ϋκπληξη ςτην περύπτωςη (για παρϊδειγμα) ενόσ μαθόματοσ ιςτορύασ. Ενώ ςτη μύα περύπτωςη θα ϋπρεπε να μελετόςουν τα γεγονότα ςε ϋνα βιβλύο ςτην ϊλλη ςυμμετϋχουν ςε μια προςομούωςη μϊχησ, δραςτηριότητα την οπούα βιώνουν ςαφώσ πιο ϋντονα, ενώ παρϊλληλα τουσ παρϋχει τη δυνατότητα να αναλογιςτούν τισ ςυνϋπειεσ εναλλακτικών επιλογών ςτην εξϋλιξη τησ ιςτορύασ.

Δυνατότητεσ διδαςκαλύασ και μϊθηςησ με τη χρόςη MUVE

Κϊποια από τα πλεονεκτόματα τησ εμπλοκόσ ςε δραςτηριότητεσ που διαμεςολαβούνται από MUVE εύναι τα εξόσ (Gee, 2007):

Η ςυμμετοχό ςτα παιχνύδια αυτϊ, υποςτηρύζει τον πειραματιςμό, την καταςκευό ταυτότητασ, τουσ εναλλακτικούσ ρόλουσ, την ανϊπτυξη κοινών αξιών και τη δημιουργύα κοινότητασ.

Επιτρϋπει τη διεξαγωγό εικονικών εργαςτηρύων με ελαχιςτοπούηςη του ρύςκου και τη δυνατότητα διερεύνηςησ εναλλακτικών επιλογών.

Εκμϊθηςη ιςτορύασ με δραςτηριότητεσ εμπλοκόσ ςε ςυγκεκριμϋνα ιςτορικϊ πλαύςια (μϋςα από τροποποιόςεισ παιχνιδιών όπωσ το Revolution που βαςύζεται ςτο παιχνύδι Neverwinter Nights Gold, http://educationarcade.org/node/318)..

Επιτρϋπει την ενεργητικό ϋκφραςη από την πλευρϊ του μαθητό.

Τποςτηρύζει την ανϊπτυξη κρύςιμων τεχνολογικών δεξιοτότων και την κριτικό ςκϋψη μϋςα από διαδικαςύεσ λόψησ απόφαςησ.

http://secondlife.com/

http://www.activeworlds.com/

http://www.questatlantis.org/

http://educationarcade.org/node/318


ελύδα 42

Παιδαγωγικό αξιοπούηςη υπηρεςιών Web 2.0

Η ανοικτό, ςυνεργατικό φύςη των υπηρεςιών και εργαλεύων Web 2.0, δημιουργούν ςημαντικϋσ μαθηςιακϋσ ευκαιρύεσ (Mindel & Verma, 2006, Raman, Ryan & Olfam, 2005). Για παρϊδειγμα ϋνα wiki, επιτρϋπει από τη φύςη του τη γρόγορη ειςαγωγό και οργϊνωςη περιεχομϋνου, γεγονόσ βϋβαια το οπούο αυξϊνει την πιθανότητα ειςαγωγόσ ατελών πληροφοριών, ό την παρϊθεςη ατεκμηρύωτων απόψεων κ.α. Αντιςτϊθμιςμα ςτην προηγούμενη διαπύςτωςη αποτελεύ το γεγονόσ ότι όλοι οι ςυμμετϋχοντεσ ϋχουν τη δυνατότητα να διορθώςουν και να επιμεληθούν το περιεχόμενο. Η διαδικαςύα αυτό τησ μελϋτησ, του εντοπιςμού και τησ διόρθωςησ του περιεχομϋνου μϋςα από διαδικαςύεσ αναςτοχαςμού, προςφϋρει τη δυνατότητα για εκπαιδευτικϋσ προςεγγύςεισ ςυμβατϋσ με κοινωνικοπολιτιςμικϊ πλαύςια μϊθηςησ (Cress & Cimerlie, 2008). Όμωσ, το πλεονϋκτημα αυτό ςυνιςτϊ την ύδια ςτιγμό και ϋνα ςημαντικό εμπόδιο ςτην περύπτωςη που το πλαύςιο και οι ςτόχοι τησ δραςτηριότητασ δεν εύναι καλϊ οριςμϋνοι ό/και δεν επικοινωνούνται αποτελεςματικϊ ςτουσ ςυμμετϋχοντεσ (Jones, 2007, Parker & Chao, 2007). Επιπλϋον ςτο προηγούμενο, εύναι ςχετικϊ περιοριςμϋνη η βιβλιογραφύα που παρουςιϊζει εγκυροποιημϋνα αποτελϋςματα ςχετικϊ με τη μαθηςιακό αποτελεςματικότητα δραςτηριοτότων που διαμεςολαβούνται από wikis (Hazari, North & Moreland, 2009).

υχνϊ, όπωσ και με ϊλλεσ τεχνολογύεσ που χρηςιμοποιούνται ςτην εκπαύδευςη, διαπιςτώνεται μια ϊρρητη αντύληψη για την χρηςιμότητϊ τουσ χωρύσ αντύςτοιχη προεργαςύα και κατϊλληλεσ αναδιατυπώςεισ του παιδαγωγικού πλαιςύου, ώςτε να αξιοποιούνται με ςτοχευμϋνο τρόπο τα πλεονεκτόματϊ τουσ. Ειδικϊ για τα wikis, η ελεύθερη φύςη τησ τεχνολογύασ, καθιςτϊ αναγκαύο το ςυντονιςμό μεταξύ των μελών, ώςτε να βελτιςτοποιεύται η ςυνεργαςύα με ϋμφαςη ςτη μϊθηςη και όχι ςτο χειριςμό του περιβϊλλοντοσ. Σα πρώτα αποτελϋςματα, υποδεικνύουν ότι το ςημαντικό ςτοιχεύο για την αποτελεςματικό χρόςη των wiki ςτην εκπαιδευτικό πρακτικό, εύναι οι κοινωνικού οργανωτικού και πολιτιςμικού παρϊγοντεσ του πλαιςύου μϊθηςησ και όχι η διαμεςολαβούςα τεχνολογύα (Twu, 2009). ημαντικό πλεονϋκτημα τησ τεχνολογύασ αποτελεύ και η διαπύςτωςη ότι ςυνιςτϊ ϋνα κατϊλληλο περιβϊλλον για την οικοδόμηςη δραςτηριοτότων εργαςιο-κεντρικόσ μϊθηςησ (project-based learning, Duffy & Kirkley, 2004). Σα θετικϊ αποτελϋςματα από την εφαρμογό τϋτοιου εύδουσ δραςτηριοτότων με τη χρόςη διαδικτυακών περιβαλλόντων μϊθηςησ ϋχουν διαφανεύ και ςε ϊλλεσ ςχετικϋσ μελϋτεσ (Katsanos, Tselios, Tsakoumis & Avouris, 2011). Η τελευταύα διαπύςτωςη αφορϊ ςυνολικϊ ςτη διαδικτυακό εξ’ αποςτϊςεωσ εκπαύδευςη αλλϊ και ςτο περιβϊλλον μικτόσ μϊθηςησ αν και πρόςφατα ϋχουν παρουςιαςτεύ ςχετικϋσ μετα-ϋρευνεσ με ενθαρρυντικϊ αποτελϋςματα (Means et al., 2009).

Παρϊ τα ενθαρρυντικϊ πρώτα αποτελϋςματα και την αυξανόμενη διϊδοςη των τεχνολογιών Web 2.0, όπωσ για παρϊδειγμα τα wikis, ωσ μϋςο ςυνεργαςύασ και μϊθηςησ, παραμϋνουν αναπϊντητα μια ςειρϊ από ερωτόματα για τον τρόπο αποτελεςματικόσ ενςωμϊτωςόσ τουσ ςτην εκπαιδευτικό διαδικαςύα και ςτη μαθηςιακό ωφϋλεια που επιφϋρουν. κοπόσ τησ ενότητασ αυτόσ εύναι να παρουςιϊςει τισ βαςικϋσ αρχϋσ διδακτικού ςχεδιαςμού, βαςικϋσ θεωρύεσ όπωσ ό θεωρύα γνωςτικού φόρτου και προτϊςεισ δραςτηριοτότων των οπούων ο ςχεδιαςμόσ και η εφαρμογό ϋχουν ςυνειςφϋρει ςτη βελτύωςη του μαθηςιακού αποτελϋςματοσ με τη ςχετικό τεκμηρύωςη ςτην επιςτημονικό βιβλιογραφύα.

Διδακτικόσ ςχεδιαςμόσ για υπηρεςύεσ Web 2.0

Από τη ςυζότηςη που προηγόθηκε, προκύπτουν μια ςειρϊ από αφαιρετικϋσ διαπιςτώςεισ για την αποτελεςματικό ενςωμϊτωςη τεχνολογιών Web 2.0 ςτη διδακτικό


ελύδα 43

παρϋμβαςη (Ullrich et al., 2008). Αν και οι τεχνολογύεσ αυτϋσ φαύνεται να ενιςχύουν την αποτελεςματικότητα τησ μαθηςιακόσ διαδικαςύασ (Carter, 2009, Ke, 2008, Papastergiou, 2009, Tuzun et al. , 2008, Σςϋλιοσ, Γεωργούτςου και Παναγιωτϊκη, 2011), θα πρϋπει να υπϊρχει ϋνα ςαφώσ καθοριςμϋνο πλαύςιο με ρητούσ μαθηςιακούσ ςτόχουσ (West & West, 2009). Παρϊλληλα, η ςυνεργαςύα θα πρϋπει να εςτιϊζει όχι ςτην απλό ανταλλαγό πληροφορύασ αλλϊ ςτην καταςκευό τησ, διαμϋςου τησ ανταλλαγόσ ιδεών (Angeli, 2009). Από την ϊλλη, γνωρύζουμε ότι δύο από τουσ πιο κρύςιμουσ παρϊγοντεσ μιασ αποτελεςματικόσ διδακτικόσ παρϋμβαςησ εύναι το αυξημϋνο κύνητρο των μαθητών (Cole, Fields & Harris, 2004), αλλϊ και η ενεργό ςυμμετοχό τουσ (Benek-Rivera & Matthews, 2004). Σα ςτοιχεύα αυτϊ φαύνεται να ενθαρρύνονται από τισ τεχνολογύεσ Web 2.0 (Janossy, 2007, Edirisingha et al., 2007). Σϋλοσ διαπιςτώνεται ότι ο ρόλοσ του διδϊςκοντα εξακολουθεύ να εύναι καθοριςτικόσ με την ϋμφαςη πλϋον να δύνεται όχι ςτη μεταφορϊ τησ γνώςησ αλλϊ ςτον καθοριςμό του πλαιςύου εργαςύασ και ςυνεργαςύασ, την αποτελεςματικό ςχεδύαςη τησ διδακτικόσ παρϋμβαςησ και την προςπϊθεια για την οικοδόμηςη αύςθηςησ κοινότητασ μεταξύ των ςυμμετεχόντων (Cormode & Krishnamurthy, 2008, Greenhow et al., 2009, Selwyn, 2008, McGee & Diaz, 2007, Ullrich et al., 2008). Μια πρόταςη ςχεδιαςμού που ςυμπεριλαμβϊνει δρϊςεισ για τα παραπϊνω εύναι το μοντϋλο ADDIE που αναλύεται ςτα επόμενα.

To μοντϋλο ADDIE

Σο μοντϋλο διδακτικόσ ςχεδύαςησ ADDIE (Ανϊλυςη-Analysis, χεδιαςμόσ-Design, Ανϊπτυξη-Development, Τλοπούηςη-Implement, Αξιολόγηςη-Evaluation) ςυνιςτϊ μια ςυςτηματικό πρόταςη εκπαιδευτικού ςχεδιαςμού. υνοπτικϊ, ςτη φϊςη τησ ανϊλυςησ η διδακτικό κατϊςταςη αποςαφηνύζεται και οριοθετεύται, αναγνωρύζονται τα χαρακτηριςτικϊ του διδακτικού περιβϊλλοντοσ και των μαθητών και καθορύζονται οι διδακτικού ςτόχοι και ςκοπού (Cordova & Lepper, 1996). τη φϊςη του ςχεδιαςμού ςχεδιϊζονται οι διδακτικϋσ ςτρατηγικϋσ και αναγνωρύζονται τα υλικϊ που θα χρηςιμοποιηθούν. τη φϊςη τησ ανϊπτυξησ υλοποιούνται τα διδακτικϊ υλικϊ ςύμφωνα με τα αποτελϋςματα τησ προηγούμενησ φϊςησ. τη φϊςη τησ υλοπούηςησ, διεξϊγεται πιλοτικόσ ϋλεγχοσ με αντιπροςωπευτικούσ μαθητϋσ/χρόςτεσ, οριςτικοποιεύται η διαδικαςύα και τα χρηςιμοποιούμενα διδακτικϊ υλικϊ και εκπαιδεύονται οι διδϊςκοντεσ. Η φϊςη τησ αξιολόγηςησ διακρύνεται ςε δύο εύδη: τη διαμορφωτικό (formative) και ςτην τελικό-αθροιςτικό (summative). Η διαμορφωτικό αξιολόγηςη διεξϊγεται ςε όλα τα ςτϊδια του ςχεδιαςμού και ανϊπτυξησ. Η τελικό αξιολόγηςη διεξϊγεται με την ολοκλόρωςη τησ διαδικαςύασ και την παραγωγό τησ τελικόσ ϋκδοςησ τησ εκπαιδευτικόσ πλατφόρμασ και των δραςτηριοτότων. Πιο αναλυτικϊ για κϊθε φϊςη του μοντϋλου ADDIE ιςχύουν τα εξόσ:

Ανϊλυςη

τη φϊςη τησ ανϊλυςησ επιχειρεύται ςυςτηματικό προςπϊθεια κατανόηςησ των παραγόντων που διαμορφώνουν την εκπαιδευτικό διαδικαςύα και των ςυςχετύςεων μεταξύ των παραγόντων αυτών. Μερικϊ ερωτόματα που μπορούν να υποβοηθόςουν τη διαδικαςύα ανϊλυςησ εύναι (Rosenberg, 2001, Molenda 2003):

Ποιο εύναι το κοινό;

o χαρακτηριςτικϊ των μανθανόντων

o Ποιεσ εύναι οι διαφορϋσ μεταξύ των μελών τησ τϊξησ ςε δεξιότητεσ ΣΠΕ;

o Πωσ τα λαμβϊνουμε αυτϊ υπόψη ςτον ςχεδιαςμό τησ διδακτικόσ παρϋμβαςησ;


ελύδα 44

Ποιο εύναι το ζητούμενο τησ μϊθηςησ; Σι χρειϊζεται να μϊθουν;

o υγγραφό των διδακτικών ςτόχων

o Για κϊθε διδακτικό ςτόχο καταγραφό των διδακτικών ςκοπών

Πωσ ςυςχετύζονται οι ςτόχοι αυτού μεταξύ τουσ;

o Αναγνωρύζονται προαπαιτούμενα,

o ςυςχετύζονται ακολουθιακϊ ςτο χρόνο οι διδακτικϋσ παρεμβϊςεισ

o ιεραρχούνται ςε ςημαντικότητα

Ποιεσ εύναι οι δυνατότητεσ διανομόσ;

o Διαδύκτυο

o Τπηρεςύεσ Web 2.0

o Βιβλύα/ςημειώςεισ

Ποιοι περιοριςμού ιςχύουν;

o Ηλικύα και χαρακτηριςτικϊ των μαθητών

o Διαθϋςιμοι πόροι (χρονικού, υπολογιςτικού, χωρικού) για τουσ μαθητϋσ

o Διαθϋςιμοι πόροι (χρονικού, υπολογιςτικού, χωρικού) για τουσ διδϊςκοντεσ

Σι θα πρϋπει να κϊνουν οι μαθητϋσ προκειμϋνουν να προςκτόςουν τισ ζητούμενεσ γνώςεισ και δεξιότητεσ;

o Αναγνώριςη τύπων δραςτηριοτότων (Εξϊςκηςη και πρακτικό, διερεύνηςη-καταςκευό, αυτοαξιολόγηςη, ερωτηματολόγια κλπ)

Ποιο εύναι το διαθϋςιμο χρονοδιϊγραμμα για την ολοκλόρωςη τησ διαδικαςύασ; Σο ϋργο θα πρϋπει να ςυνύςταται ςτα εξόσ

o Διούκηςη ϋργου, κατανομό ϋργου

o Δημιουργύα διαγραμμϊτων PERT και GANTT

o Εκτύμηςη χρόνου για τη δημιουργύα των απαιτούμενων δραςτηριοτότων

o Εκτύμηςη χρόνου για τη δημιουργύα πρωτοτύπων οθονών

o Εκτύμηςη χρόνου για την εκπαύδευςη των διδαςκόντων

o Εκτύμηςη χρόνου για την αξιολόγηςη

Σχεδιαςμόσ

τη φϊςη του ςχεδιαςμού μελετώνται, προγραμματύζονται και υλοποιούνται οι προτεινόμενεσ δραςτηριότητεσ. Η ςημαντικό διαφορϊ μεταξύ ανϊλυςησ και ςχεδιαςμού εύναι ότι ςτην πρώτη φϊςη αναγνωρύζεται το τι θα ςυνιςτϊ τη διδακτικό παρϋμβαςη ενώ ςτη δεύτερη καθορύζεται το πώσ θα ςυμβεύ αυτό. Η φϊςη ςυνύςταται ςε 5 βαςικϋσ διαδικαςύεσ:

Καθοριςμόσ των διδακτικών υλικών

Καθοριςμόσ των διδακτικών ςτρατηγικών ςύμφωνα και με τα πορύςματα τησ ανϊλυςησ

Δημιουργύα περιγραμμϊτων δραςτηριοτότων

Δημιουργύα τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ

υλλογό ό/και δημιουργύα μαθηςιακών υλικών


ελύδα 45

Οι προηγούμενεσ φϊςεισ εμπεριϋχουν και την ανϊγκη κατανόηςησ και απόφαςησ για διϊφορα ζητόματα όπωσ η ακολουθύα των δραςτηριοτότων ό δόμηςη του περιεχομϋνου, ζητόματα διδακτικού μεταςχηματιςμού και αξιολόγηςησ των μανθανόντων αλλϊ και τησ ύδιασ τησ διαδικαςύασ.

Ανϊπτυξη

τη φϊςη αυτό μελετώνται οι διαδικαςύεσ και τα εργαλεύα που θα χρηςιμοποιηθούν για την ανϊπτυξη των διδακτικών υλικών. Σο αποτϋλεςμα τησ φϊςησ αυτόσ εύναι η δημιουργύα των δραςτηριοτότων, τησ υπηρεςύασ Web 2.0 που θα χρηςιμοποιηθεύ και τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ τησ και των υλικών που θα χρηςιμοποιηθούν (οπτικοακουςτικό υλικό, διαγρϊμματα, κεύμενα).

Μερικϊ από τα κλαςςικϊ προβλόματα που προκύπτουν ςτη φϊςη αυτό (και θα πρϋπει να ληφθεύ κϊποιου εύδουσ πρόνοια ώςτε να αποφευχθούν) εύναι:

Σα χρονοδιαγρϊμματα δεν εύναι επαρκώσ καθοριςμϋνα και οι ρόλοι των μελών τησ ομϊδασ ανϊπτυξησ δεν εύναι οριοθετημϋνοι.

Η ομϊδα ανϊπτυξησ δεν μπορεύ να ανταπεξϋλθει ςτισ απαιτόςεισ τησ ομϊδασ ςχεδύαςησ.

Οι προςδοκύεσ τησ ομϊδασ ςχεδύαςησ εύναι μη ρεαλιςτικϋσ.

Διαφορϋσ ςτην κουλτούρα (πχ μϋλη με γνώςη τησ τεχνολογύασ αλλϊ φτωχό γνώςη τησ εκπαιδευτικόσ ϋρευνασ και πρακτικόσ και αντιςτρόφωσ) δημιουργούν χϊςμα επικοινωνύασ.

Διαφορϋσ ςε προτιμόςεισ για τα εργαλεύα ό την πλατφόρμα υλοπούηςησ του ϋργου.

Προδιαγραφϋσ που δεν ϋχουν ςυμπεριλϊβει διαφορϋσ μεταξύ λειτουργικών ςυςτημϊτων ό την τεχνολογικό υποδομό των ςχολεύων κλπ

Έλλειψη ϋμφαςησ ςε χαρακτηριςτικϊ χρηςτοκεντρικού ςχεδιαςμού που θα οδηγόςουν ςε αποτϋλεςμα με ιδιαύτερα υψηλό ευχρηςτύα.

Υλοπούηςη

τη φϊςη τησ υλοπούηςησ, εκπαιδεύονται οι διδϊςκοντεσ ςτην εκπαιδευτικό πλατφόρμα που θα χρηςιμοποιηθεύ, ςτη φιλοςοφύα των δραςτηριοτότων που θα χρηςιμοποιηθούν, ςτισ διαδικαςύεσ αξιολόγηςησ κ.α. Παρϊλληλα ενημερώνονται οι μαθητϋσ για τον τρόπο αξιοπούηςησ τησ πλατφόρμασ, διαμοιρϊζονται οι κωδικού πρόςβαςησ και εγκαθύςταται η εφαρμογό (εϊν απαιτούνται) ενώ αναπτύςςονται και τα ςχετικϊ εγχειρύδια χρόςησ.

Αξιολόγηςη

Η αξιολόγηςη, όπωσ αναφϋρθηκε και προηγουμϋνωσ, διακρύνεται ςε 2 φϊςεισ. τη διαμορφωτικό αξιολόγηςη, η οπούα λαμβϊνει χώρα ςε όλεσ τισ φϊςεισ του μοντϋλου ADDIE και ςτην τελικό αξιολόγηςη η οπούα αποτελεύται από κριτόρια εςτιαςμϋνα ςτο ςυγκεκριμϋνο εύδοσ εκπαιδευτικόσ πλατφόρμασ. Ειδικϊ για το ςκϋλοσ τησ ευχρηςτύασ τησ πλατφόρμασ, μια ςειρϊ από μεθόδουσ παρατύθενται ςτην επόμενη ενότητα.

Σο μοντϋλο ADDIE και τα κυριότερα χαρακτηριςτικϊ του παρουςιϊζονται ςυνοπτικϊ ςτο Video http://www.youtube.com/watch?v=jiLLz1SaxGc&feature=player_embedded#

http://www.youtube.com/watch?v=jiLLz1SaxGc&feature=player_embedded


ελύδα 46

Θεωρύα γνωςτικού φορτύου

Μια από τισ θεωρύεσ που μπορεύ να υποβοηθόςει το ςχεδιαςμό των διδακτικών υλικών και δραςτηριοτότων εύναι η θεωρύα γνωςτικού φορτύου (Cognitive Load Theory, Sweller, 1988, Sweller et al., 1998, Plass, Moreno & Brunken, 2010). Η θεωρύα γνωςτικού φορτύου, παρϋχει οδηγύεσ για την παρουςύαςη του ψηφιακού περιεχομϋνου με τρόπο που βελτιςτοποιεύ τη μαθηςιακό αποτελεςματικότητα, λαμβϊνοντασ υπόψη τουσ εγγενεύσ περιοριςμούσ των ανθρώπινων γνωςτικών λειτουργιών. ύμφωνα με τη θεωρύα γνωςτικού φόρτου κατϊ τη διϊρκεια μιασ διδακτικόσ παρϋμβαςησ διακρύνονται 3 εύδη φόρτου:

Εγγενϋσ γνωςτικό φορτύο (Intrinsic cognitive load, Chandler & Sweller, 1992). Αποτελεύ τον εγγενό φόρτο που δημιουργεύ μια νϋα γνωςτικό ϋννοια. Ο φόρτοσ αυτόσ διαφοροποιεύται ανϊλογα με την ύδια την ϋννοια (για παρϊδειγμα, μια πρόςθεςη παρουςιϊζει διαφορετικό φόρτο ςε ςχϋςη με ϋνα ολοκλόρωμα). Ο φόρτοσ αυτόσ εύναι δύςκολο να διαφοροποιηθεύ από το διδϊςκοντα, αλλϊ θα επηρεϊζεται από το βαθμό κατανόηςησ των προηγούμενων εννοιών και τη διερεύνηςη εϊν μια ϋννοια μπορεύ να επιμεριςτεύ ςε ϊλλεσ, περιςςότερο απλουςτευμϋνεσ, οι οπούεσ μπορούν να διδαχθούν διακριτϊ και ακολούθωσ να παρουςιαςτούν ωσ ενιαύο ςύνολο.

Εξωτερικό γνωςτικό φορτύο (Extraneous cognitive load). Εξαρτϊται από τον τρόπο παρουςύαςησ τησ ϋννοιασ και επηρεϊζεται από το ςχεδιαςμό των διδακτικών υλικών. Με δεδομϋνο ότι οι γνωςτικού πόροι επεξεργαςύασ εύναι περιοριςμϋνοι, υψηλό εξωτερικό φορτύο περιορύζει τισ δυνατότητεσ επεξεργαςύασ τησ υπό εκμϊθηςησ ϋννοιασ. Για παρϊδειγμα, ϋνα τετρϊγωνο μπορεύ να παρουςιαςτεύ οπτικϊ (με μια απεικόνιςό του) ό λεκτικϊ (μια γραμμό ό οπούα ςτα ϊκρα τησ εφϊπτεται με μια ϊλλη γραμμό ύςου μόκουσ η οπούα βρύςκεται υπό γωνύα 90 μοιρών με την προηγούμενη, κ.ο.κ). υνεπώσ ςτην περύπτωςη αυτό προτιμϊται η οπτικό απόδοςη τησ ϋννοιασ.

χετικό γνωςτικό φορτύο (Germane cognitive load). υςχετύζεται με την επεξεργαςύα, καταςκευό και αυτοματοπούηςη νοητικών ςχημϊτων (schemas). Δεδομϋνησ τησ ςημαςύασ τησ διαδικαςύασ αυτό θα πρϋπει να παρϋχεται ϋμφαςη ςτην ελαχιςτοπούηςη των υπολούπων εννοιών.

Οι Paas & van Merrienboer (1993) ανϋπτυξαν μια μϋθοδο εκτύμηςησ, (γνωςτό εωσ αποδοτικότητα ςχετικών ςυνθηκών, relative condition efficiency) η οπούα ςυνύςταται ςτη μϋτρηςη τησ αντιλαμβανόμενησ διανοητικόσ προςπϊθειασ (η οπούα αποτελεύ μϋτρο του γνωςτικού φόρτου, Paas et al., 2003). Με την προςϋγγιςη αυτό διαπύςτωςαν ότι η μϊθηςη μϋςω παραδειγμϊτων εύναι περιςςότερο αποτελεςματικό ςε ςχϋςη με την επύλυςη προβλημϊτων και τη διερεύνηςη. Οι Clark et al. (2006) ςυνιςτούν την ϋμφαςη ςτη χρόςη παραδειγμϊτων για τουσ αρχϊριουσ μανθϊνοντεσ και τη ςταδιακό μετϊβαςη ςτην επύλυςη προβλόματοσ όςο προοδευτικϊ αυξϊνονται οι δεξιότητϋσ τουσ (Clark & Meyer, 2007).

Επιπρόςθετα, διαπιςτώνεται ότι τα ϊτομα διαφϋρουν ςημαντικϊ ςτην ικανότητα επεξεργαςύασ, ςυνεπώσ η κατανόηςη των ικανοτότων αυτών θα μπορούςε να επιφϋρει αποτελεςματικότερη προςαρμογό τησ διδακτικόσ παρϋμβαςησ. Παρϊλληλα, μια ςειρϊ από νεότερεσ μελϋτεσ ϋχουν διαπιςτώςει την αποτελεςματικότητα ςυγκεκριμϋνων διδακτικών μϋςων ςε μια ςειρϊ από διδακτικϋσ καταςτϊςεισ (Mayer, 2001, Moreno & Mayer, 1999). Επύςησ μϋςα από το πρύςμα τησ θεωρύασ γνωςτικού φορτύου φαύνεται να επιβεβαιώνονται και ϊλλα επιχειρόματα όπωσ η θεωρύα διπλόσ κωδικοπούηςησ (Paivio, 1971). ε μια ςειρϊ από πειρϊματα, διαπιςτώθηκε ότι οι φοιτητϋσ απϋδωςαν καλύτερα


ελύδα 47

όταν μελϋτηςαν μια ϋννοια που παρουςιαζόταν με ςυνδυαςμό κύνηςησ και αφόγηςησ ςε ςχϋςη με την απλό παρϊθεςη κύνηςησ ό την απλό παρϊθεςη κειμϋνου.

χεδιϊζοντασ δραςτηριότητεσ με τη χρόςη Wikis

Η χρόςη των wikis για την υποςτόριξη τησ μαθηςιακόσ διαδικαςύασ, αποτελεύ μια χαρακτηριςτικό περύπτωςη αξιοπούηςησ των υπηρεςιών Web 2.0. Η επιλογό τουσ για την παρϊθεςη ςυγκεκριμϋνων βημϊτων για τη δημιουργύα μιασ δραςτηριότητασ δεν εύναι τυχαύα καθώσ θεωρούνται οι πλϋον δυναμικϋσ πλατφόρμεσ ςυνεργαςύασ (Villano, 2008 ). Όπωσ αναφϋρθηκε όμωσ και ςτα προηγούμενα χωρύσ τον κατϊλληλο ςχεδιαςμό ϋνα wiki δεν θα αποτελεύ τύποτε περιςςότερο από μια κενό ςελύδα (West & West, 2009). Ο διδϊςκοντασ θα πρϋπει να ςχεδιϊςει και να υλοποιόςει προςεκτικϊ τα εξόσ βόματα (West & West, 2009):

Καθοριςμόσ ςκοπού τησ εργαςύασ που θα διαμεςολαβεύται από το wiki.

Καθοριςμόσ και κατηγοριοπούηςη των μαθηςιακών ςτόχων που θα υποςτηρύζει η δραςτηριότητα. Αυτού θα πρϋπει να επικοινωνούνται ρητϊ ςτουσ μαθητϋσ και να αναγρϊφονται ςτo φύλλο τησ δραςτηριότητασ (που μπορεύ να εύναι και αυτό ϋνα wiki). το βόμα αυτό υποβοηθϊ η απϊντηςη ςτο ερώτημα: μετϊ την ολοκλόρωςη τησ διαδικαςύασ τι θα πρϋπει να γνωρύζουν οι μαθητϋσ και ποιεσ δεξιότητεσ αναμϋνεται να αναπτύξουν;

Καθοριςμόσ τησ διαδικαςύασ η οπούα θα υποςτηρύζει την ολοκλόρωςη του ςκοπού. Σα ζητόματα που θα πρϋπει να καθοριςτούν ςτη φϊςη αυτό εύναι μϋθοδοσ δημιουργύασ ομϊδων ςυνεργαςύασ, αριθμών μαθητών ανϊ ομϊδα, ρόλοι ςτην ομϊδα, μοντϋλο βαθμολόγηςησ, δημιουργύα αδρού περιγρϊμματοσ περιεχομϋνου ανϊ ςελύδα (ώςτε να ευθυγραμμύζει τουσ μαθητϋσ ςτα ζητούμενα τησ εργαςύασ) και δημιουργύα ενδεικτικόσ ςελύδασ-υπόδειγμα.

Προετοιμαςύα των μαθητών για τη διαδικαςύα και εξοικεύωςη με τα wikis.

Αναγνώριςη απαιτούμενων δρϊςεων για την υποςτόριξη και ενθϊρρυνςη των μαθητών κατϊ τη διαδικαςύα υλοπούηςησ τησ εργαςύασ

ύμφωνα με τον Johnson (2002), μια δραςτηριότητα που θα ϋχει ςχεδιαςτεύ αποτελεςματικϊ ςτα παραπϊνω ςημεύα, αναμϋνεται να ϋχει μια ςειρϊ από θετικϋσ επιδρϊςεισ ςτη διαδικαςύα τησ μϊθηςησ: Οι μαθητϋσ θα αναλϊβουν προςωπικό ευθύνη για τη μαθηςιακό τουσ πορεύα, θα αναγνωρύςουν ςυςχετύςεισ μεταξύ των προβλημϊτων που τύθενται ςτην τϊξη και των προβλημϊτων του κοινωνικοπολιτιςμικού περιβϊλλοντοσ τουσ και μϋςα από τη διαδικαςύα αναζότηςησ, οργϊνωςησ και επιλογόσ των πληροφοριών και ακολούθωσ τησ παρϊθεςόσ τουσ θα προκύψει βαθύτερη κατανόηςη και αποτελεςματικότερη μϊθηςη. Επύςησ η εμπλοκό τουσ ςτη διαδικαςύα αυτό αναμϋνεται να βελτιώςει τόςο τισ δεξιότητεσ ςυγγραφόσ και επιμϋλειασ κειμϋνου, των διαδικτυακών τουσ ικανοτότων αλλϊ και των δεξιοτότων χρόςησ του Διαδικτύου. Παρϊλληλα ςε επύπεδο ςτϊςεων και αντιλόψεων θα αναγνωρύςουν την αξύα τησ αυτοοργϊνωςησ, τησ ακεραιότητασ αλλϊ και τησ εμπιςτοςύνησ και τησ ειλικρύνειασ μϋςα από τη ςυνεργαςύα και την αναγνώριςη ότι οι απόψεισ τουσ πρϋπει να επιδϋχονται κριτικόσ και τροποπούηςησ.

Δραςτηριότητεσ κατανόηςησ και καταςκευόσ γνώςησ

ε αυτό τον τύπο δραςτηριοτότων, ο ςτόχοσ που τύθεται εύναι η μελϋτη και η οργϊνωςη πληροφοριών που αποτελούν γεγονότα. Κϊποιεσ δρϊςεισ που υποςτηρύζουν το ςτόχο αυτό εύναι η παρϊθεςη οριςμών, οι περιγραφϋσ, η δημιουργύα λύςτασ, η


ελύδα 48

οργϊνωςη περιεχομϋνου, η παρϊθεςη ςύνοψησ κ.α. Κϊποιοι τύπου wiki που εντϊςςονται ςτην κατηγορύα αυτό εύναι (West & West, 2009):

υχνϋσ ερωτόςεισ και απαντόςεισ

Γλωςςϊρι

Περιλόψεισ ϊρθρων ό βιβλύων

Εγκυκλοπαύδεια τϊξησ

Δραςτηριότητεσ κριτικόσ ςκϋψησ, αναςτοχαςμού και επιχειρηματολογύασ

Οι δραςτηριότητεσ ςτην περύπτωςη αυτό ςτοχεύουν ςτην κριτικό αξιολόγηςη, ςτην αναγνώριςη τησ αξύασ ενόσ επιχειρόματοσ και ςτην τελικό διαμόρφωςη ςτϊςεων και αντιλόψεων για τα υπό εξϋταςη ζητόματα. Η διαδικαςύα αυτό διαμεςολαβεύται μϋςα από δρϊςεισ διερεύνηςησ, μελϋτησ, ερμηνεύασ, εξόγηςησ, κριτικόσ, αξιολόγηςησ, αποτύμηςησ και επιχειρηματολογύασ. Μια δραςτηριότητα wiki που θα ϋχει ωσ ςτόχο τα προηγούμενα μπορεύ να ϋχει ωσ ζητούμενο ςτόχο (West & West, 2009):

Ση δημιουργύα και εκπόνηςη μελετών περύπτωςησ

Σην παρϊθεςη επιχειρηματολογύασ

Ση ςυνεργατικό ςυγγραφό ερευνητικών εργαςιών και μετααναλύςεων

Σην παρϊθεςη κριτικόσ

Δραςτηριότητεσ ϋρευνασ και επύλυςησ προβλόματοσ

τόχοσ αυτόσ τησ κατηγορύασ δραςτηριοτότων εύναι η ςυγκϋντρωςη πληροφοριών, γνώςεων και θεωρύασ και η αναγνώριςη των ςτοιχεύων και των μεθόδων που θα τισ καταςτόςει χρόςιμεσ για την επύλυςη προβλόματοσ ςε ϋνα νϋο πλαύςιο. Μϋςα από τη διαδικαςύα αυτό αναπτύςςεται μια ςυνεργατικό διαδικαςύα ςχεδιαςμού και επύλυςησ προβλόματοσ. Κϊποια ϋργα που εντϊςςονται ςτην κατηγορύα αυτό εύναι (West, Sample & West, 2007):

Δημιουργύα πλϊνου ςχεδιαςμού

Φαρτογρϊφηςη ροόσ διαδικαςιών

Εικονικϊ εργαςτόρια

Δημιουργύα μυθιςτορόματοσ

υλλογό και ανϊλυςη δεδομϋνων πεδύου

Πρόταςη επύλυςησ προβλόματοσ (πχ προτϊςεισ για επύλυςη του προβλόματοσ τησ κλιματικόσ αλλαγόσ).

Η υποςτόριξη των προηγούμενων δραςτηριοτότων προτεύνεται να υποςτηρύζεται από μια διαδικαςύα πλαιςύωςησ (Mindel & Verma, 2006). υγκεκριμϋνα προτεύνεται η δημιουργύα ενόσ πρωτοτύπου Wiki με τα εξόσ ςτοιχεύα:

Κεντρικό ςελύδα όπου θα εμφανύζεται ο ςκοπόσ τησ δραςτηριότητασ και η δομό τησ.

ελύδα που θα παρϋχει οδηγύεσ για την προςϋγγιςη τησ δραςτηριότητασ, τουσ ρόλουσ και τα καθόκοντα που αυτόσ ςυνεπϊγεται καθώσ και διαδικαςτικϋσ πληροφορύεσ για τη δραςτηριότητα (όπωσ για παρϊδειγμα τη μϋθοδο επικοινωνύασ με το διδϊςκοντα).

Παρϊθεςη ενδεικτικόσ ςελύδασ με οργανωμϋνο περιεχόμενο. Η ςελύδα αυτό πρακτικϊ θα επικοινωνεύ ςτουσ μαθητϋσ τον τρόπο οργϊνωςησ τησ πληροφορύασ, την αναγκαιότητα δόμηςησ του κειμϋνου ςε παραγρϊφουσ με κατϊλληλουσ τύτλουσ, την παρϊθεςη υλικού και υπερςυνδϋςμου με κατϊλληλεσ πηγϋσ και


ελύδα 49

αναφορϋσ κ.α. Οι υπόλοιπεσ ςελύδεσ μπορούν να εύναι κενϋσ ό να παρϋχουν και αυτϋσ την ενδεικτικό δομό.

ελύδα που θα παραθϋτει αναλυτικϊ το μοντϋλο βαθμολόγηςησ με επεξηγηματικό παρϊδειγμα.

Ιδανικϊ, το μοντϋλο βαθμολόγηςησ τησ εργαςύασ θα πρϋπει να αποτιμϊ και το ςυνολικό αποτϋλεςμα τησ ομϊδασ αλλϊ και την επιμϋρουσ προςπϊθεια. τη δεύτερη διϊςταςη μια ενδιαφϋρουςα ιδϋα εύναι να βαθμολογόςει ο διδϊςκοντασ την ομαδικό εργαςύα όπωσ αυτό αποτυπώνεται ςτο wiki, να πολλαπλαςιϊςει τη βαθμολογύα αυτό με τον αριθμό των ςυμμετεχόντων ςτη δραςτηριότητα και ακολούθωσ να ζητόςει από τουσ μαθητϋσ να επιμερύςουν τη βαθμολογύα ανϊλογα με την εκτύμηςό τουσ για το βαθμό ςυνειςφορϊσ των μαθητών ςε αυτό.

Για να διαςφαλιςτεύ η ενεργόσ ςυμμετοχό όλων των μελών, ο διδϊςκοντασ μπορεύ να παρεμβαύνει θϋτοντασ ερωτόματα κατϊ τη διϊρκεια υλοπούηςησ τησ εργαςύασ όπωσ: Ποιεσ επιμϋρουσ δρϊςεισ λειτουργούν αποτελεςματικϊ; με ποιο τρόπο ςυμμετϋχουν τα μϋλη ϋωσ τώρα; Σι χρειϊζεται να τροποποιηθεύ; Εύναι εφικτό η ολοκλόρωςη τησ εργαςύασ; Πόςο ςυχνϊ υπϊρχουν ςημαντικϋσ αλλαγϋσ/εξελύξεισ ςτο περιεχόμενο του wiki;

ημαντικό επύςησ για την αποτελεςματικό ολοκλόρωςη τησ διαδικαςύασ εύναι η διαςφϊλιςη ότι κϊθε μαθητόσ ϋχει αντιληφθεύ το ρόλο του και ανταποκρύνεται ςε αυτόν ςτο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Όπωσ διαπιςτώνει ο Mader (2008) ςε μια ςυνεργατικό δραςτηριότητα με τη χρόςη wikis ςυχνϊ διαπιςτώνονται οι εξόσ ςυμπεριφορϋσ:

Διϊθεςη επιβολόσ απϋναντι ςτουσ ςυνεργϊτεσ και ςυμμετοχόσ ςε όλεσ τισ αποφϊςεισ.

Έμφαςη ςτην οργϊνωςη και την τροποπούηςη των περιεχομϋνων των ϊλλων ςυμμετεχόντων χωρύσ ςημαντικό προςωπικό ςυνειςφορϊ ςε περιεχόμενο.

Έμφαςη ςτην αρνητικό κριτικό χωρύσ εποικοδομητικϊ ςχόλια και ουςιαςτικϋσ προτϊςεισ βελτύωςησ του wiki.

Έλλειψη εμπιςτοςύνησ ςτο wiki και πρόταςη υποκατϊςταςησ του με ϊλλα εργαλεύα (word κλπ).

Δημιουργύα κενών ςελύδων με φτωχό ό ανύπαρκτη δομό χωρύσ ςυνειςφορϊ ςτο περιεχόμενο.

Έλλειψη εμπιςτοςύνησ ςτην ομϊδα και αφαύρεςη του δικαιώματοσ τροποπούηςησ των ςελύδων που ϋχει ςυγγρϊψει ο ύδιοσ.

Παραδεύγματα δραςτηριοτότων με τη χρόςη wikis

Ενδεικτικϊ παραδεύγματα δραςτηριοτότων εύναι τα εξόσ:

1. Παρϊθεςη ιςτορικών γεγονότων για τη δημιουργύα και την εξϋλιξη τησ εταιρεύασ Google. την εργαςύα αυτό φοιτητϋσ Α ϋτουσ του Σμόματοσ Επιςτημών τησ Εκπαύδευςησ και τησ Αγωγόσ ςτην Προςχολικό Ηλικύα του Πανεπιςτημύου Πατρών, ςυγκϋντρωςαν πληροφορύεσ για τα ιδρυτικϊ μϋλη τησ Google, τη φιλοςοφύα τησ εταιρεύασ, τισ υπηρεςύεσ που παρϋχει και παρϋθεςαν τουσ προβληματιςμούσ τουσ ςε περύπτωςη που η Google αποκτόςει μονοπωλιακό μερύδιο ςτισ υπηρεςύεσ διαδικτυακόσ αναζότηςησ. Η περιγραφό τησ δραςτηριότητασ εύναι ανηρτημϋνη ςτο http://googleactivity.wikispaces.com/.

2. Επιχειρηματολογύα για τισ θετικϋσ και αρνητικϋσ πτυχϋσ των υπηρεςιών κοινωνικόσ δικτύωςησ όπωσ το Facebook. την εργαςύα αυτό φοιτητϋσ Α ϋτουσ του Σμόματοσ Επιςτημών τησ Εκπαύδευςησ και τησ Αγωγόσ ςτην Προςχολικό Ηλικύα του Πανεπιςτημύου Πατρών, ςυγκϋντρωςαν πληροφορύεσ και πηγϋσ για τισ θετικϋσ και αρνητικϋσ πτυχϋσ του Facebook. Παρϋθεςαν αντιπροςωπευτικϊ

http://googleactivity.wikispaces.com/


ελύδα 50

περιςτατικϊ και επιχειρόματα ςχετικϊ με την εκτύμηςό τουσ για την επύδραςη που επιφϋρει η χρόςη του ςε επύπεδο ατόμου και κοινωνύασ. Η δραςτηριότητα εύναι ανηρτημϋνη ςτο http://ergastiriowiki.wikispaces.com/.

Ενδεικτικϊ παρατύθεται το πλαύςιο εφαρμογόσ τησ 2ησ δραςτηριότητασ (Σςϋλιοσ, Γεωργούτςου & Παναγιωτϊκη, 2011). τη δραςτηριότητα ςυμμετεύχαν 29 φοιτότριεσ. Σο μαθηςιακό όφελοσ των φοιτητών αναμενόταν να επιτευχθεύ μϋςα από 4 παρϊγοντεσ: την αναζότηςη πληροφοριών, την ανϊπτυξη επιχειρημϊτων για τα ζητούμενα τησ εργαςύασ, τη ςυνεργαςύα μεταξύ των μελών καθώσ και την εναςχόληςό τουσ με το εργαλεύο wiki. Η διαδικαςύα που ακολουθόθηκε όταν η εξόσ: Αρχικϊ, ςε εργαςτηριακό ςυνεδρύα του μαθόματοσ, πραγματοποιόθηκε διδαςκαλύα για τισ βαςικϋσ ϋννοιεσ των wikis και παρουςιϊςτηκαν ςτουσ φοιτητϋσ προςεγγύςεισ αξιοπούηςόσ του ςτην εκπαύδευςη. Ακολούθωσ, επιδιώχθηκε η εξοικεύωςη των φοιτητών με το εργαλεύο wiki και εξϊςκηςη

με τισ βαςικϋσ εφαρμογϋσ του, όπωσ ανϊρτηςη κειμϋνου, ςχολιαςμόσ κειμϋνου, ανϊρτηςη φωτογραφιών και βύντεο, κτλ.

Εικόνα 12. τιγμιότυπο του προτεινόμενου προτύπου μορφοπούηςησ του Wiki που

παρουςιϊςτηκε ςτουσ ςυμμετϋχοντεσ

Σο επόμενο ςτϊδιο τησ διαδικαςύασ αφορούςε ςτην παρουςύαςη και επεξόγηςη μιασ υποχρεωτικόσ εργαςύασ που κλόθηκαν να διεκπεραιώςουν οι φοιτητϋσ ςε ομϊδεσ των πϋντε ατόμων. Η εργαςύα αυτό παρουςιϊςτηκε ςτουσ φοιτητϋσ μϋςα από ϋνα wiki, το οπούο εύχε καταςκευαςτεύ από τουσ ερευνητϋσ (το οπούο και εύναι διαθϋςιμο ςτο http://ergastiriowiki.wikispaces.com, Εικόνα 12). Σο wiki αυτό περιλαμβϊνει τουσ ςτόχουσ τησ εργαςύασ, τη δομό τησ, αναλυτικϋσ οδηγύεσ για την υλοπούηςό τησ, τα κριτόρια αξιολόγηςόσ τησ, καθώσ και βοηθητικό υλικό προσ τουσ φοιτητϋσ για την αναζότηςη πληροφοριών ςχετικϊ με το θϋμα τησ εργαςύασ.

Σο θϋμα τησ εργαςύασ προςφϋρθηκε ςτουσ φοιτητϋσ μϋςα από δύο υποθετικϊ ςενϊρια. ύμφωνα με το πρώτο ςενϊριο, το οπούο αφορούςε τισ 3 από τισ 6 ομϊδεσ, οι φοιτητϋσ αναλϊμβαναν τη διεύθυνςη δημοςύων ςχϋςεων του Facebook και ϋπρεπε να επιχειρηματολογόςουν υπϋρ τησ υπηρεςύασ, καθώσ λόγω πολλών δυςμενών ςυμβϊντων που υποτύθεται ότι προκαλεύ, μϋροσ των ΜΜΕ και των πολιτών ζητούν την κατϊργηςό

http://ergastiriowiki.wikispaces.com/

http://ergastiriowiki.wikispaces.com/


ελύδα 51

του. το δεύτερο ςενϊριο οι φοιτητϋσ καλούνταν να επιχειρηματολογόςουν ενϊντια ςτην υπηρεςύα του Facebook αναλαμβϊνοντασ την αρχιςυνταξύα μιασ εφημερύδασ ςημαντικού κύρουσ. Σελικό ζητούμενο όταν να ςυνθϋςουν ϋνα κεύμενο αρνητικόσ κριτικόσ για την υπηρεςύα, το οπούο και θα επικεντρωνόταν ςτην αρνητικό επύδραςη για την κοινωνικό ζωό των χρηςτών.

Από κϊθε ομϊδα ζητόθηκε να αναπτύξει το δικό τησ wiki. Για να υποςτηριχθεύ και να ευθυγραμμιςτεύ καλύτερα η διαδικαςύα οργϊνωςησ του υλικού και διϊρθρωςησ των επιχειρημϊτων, ςτο wiki που εύχε καταςκευαςτεύ από τουσ ερευνητϋσ αναφϋρονταν οι θεματικϋσ ενότητεσ, οργανωμϋνεσ ςε υποενότητεσ με ςύντομη περιγραφό των ζητούμενων ςε κϊθε μια από αυτϋσ. Οι ενότητεσ που χρηςιμοποιόθηκαν όταν οι εξόσ: α) Ιςτορικϊ ςτοιχεύα για το Facebook, β) Πληροφορύεσ για τη ραγδαύα εξϋλιξη του Facebook, γ) Λόγοι δημοφιλύασ του Facebook και δ) Επιχειρόματα υπϋρ/ κατϊ του Facebook. Δόθηκαν ςυγκεκριμϋνα ςημεύα προσ ανϊπτυξη ςτουσ φοιτητϋσ, όπωσ για παρϊδειγμα: «υνεργαςύα διδαςκόντων - διδαςκομϋνων», «Δυνατότητεσ επικοινωνύασ», «Παιδεραςτύα», «Μειωμϋνεσ μαθηςιακϋσ/ εργαςιακϋσ αποδόςεισ».

Οι φοιτητϋσ ενημερώθηκαν ότι δεν θα ϋπρεπε να περιοριςτούν μόνο ςτα προαναφερθϋντα επιχειρόματα. το wiki τησ εργαςύασ παρουςιαζόταν ενδεικτικό βοηθητικό υλικό για όλεσ τισ θεματικϋσ ενότητεσ αλλϊ και για κϊθε επιχεύρημα ξεχωριςτϊ, με τη μορφό υπερςυνδϋςμων (Εικόνα 12). Τποχρϋωςη των φοιτητών δεν όταν μόνο να ςυνθϋςουν το κεύμενο ςχετικό με τη διατύπωςη επιχειρημϊτων υπϋρ ό κατϊ του Facebook, αλλϊ να αναζητόςουν πληροφορύεσ ςχετικϊ με τισ προαναφερθεύςεσ θεματικϋσ ενότητεσ και να αναζητόςουν πρόςθετο υλικό που θα υποςτόριζε την επιχειρηματολογύα τουσ. Σο υλικό αυτό μπορούςε να εύναι εύτε κεύμενο (ϊρθρα, μαρτυρύεσ κτλ.) εύτε φωτογραφύεσ, βύντεο και οτιδόποτε ϊλλο ϋκριναν κατϊλληλο οι ύδιοι. Βϋβαια, ςτα κριτόρια αξιολόγηςησ αναφερόταν ότι η χρόςη πρόςθετου υλικού όταν όχι μόνο επιθυμητό, αλλϊ αποτελούςε και ϋνα κριτόριο αξιολόγηςησ.

Εικόνα 13. τιγμιότυπο από εργαςύα ομϊδασ

Κϊθε μϋλοσ τησ ομϊδασ εύχε ϋνα ςυγκεκριμϋνο ρόλο ςτη διεκπεραύωςη τησ εργαςύασ (West & West, 2009), χωρύσ αυτό να ςημαύνει ότι δεν εύχε τη δυνατότητα να ςυμβϊλει και ςτα υπόλοιπα ςτϊδια τησ εργαςύασ. Ο πρώτοσ ρόλοσ όταν αυτόσ του «υλλϋκτη», ο οπούοσ εύχε την ευθύνη να ςυλλϋξει κατϊλληλο υλικό ςχετικό με το θϋμα που ϋχει αναλϊβει η ομϊδα του. Ο δεύτεροσ ρόλοσ όταν αυτόσ του «Οργανωτό», ο οπούοσ όταν υπεύθυνοσ να οργανώςει το υλικό που θα εύχε ςυλλϋξει ο ςυλλϋκτησ, να ελϋγξει τη ςυνϊφειϊ του με τουσ ςτόχουσ του ςεναρύου και να το αξιολογόςει. Ο «υντϊκτησ» αποτελούςε τον τρύτο ρόλο, ο οπούοσ όταν υπεύθυνοσ να ςυγγρϊψει το κεύμενο με βϊςη τουσ ςτόχουσ του ςεναρύου. Ο προτελευταύοσ ρόλοσ όταν αυτόσ του «Αρχιςυντϊκτη», ο


ελύδα 52

οπούοσ εύχε την υποχρϋωςη να αναρτόςει ςτο wiki το κεύμενο που θα εύχε γρϊψει ο υντϊκτησ και να αναρτόςει ςε αυτό το υλικό που θα εύχε ςυγκεντρώςει ο υλλϋκτησ. Σελευταύοσ όταν ο ρόλοσ του «Ελεγκτό», ο οπούοσ όταν υπεύθυνοσ να ελϋγξει το περιεχόμενο τησ εργαςύασ ωσ προσ την πληρότητϊ του, τη δομό του, τη ςυνϋπειϊ του ςε ςυνϊρτηςη με τουσ ςτόχουσ τησ εργαςύασ, τη ςυνοχό και την καταλληλότητα του πρόςθετου υλικού.

Η βαθμολόγηςη των εργαςιών πραγματοποιόθηκε από τουσ ερευνητϋσ ςε κλύμακα 1-100. Η βαθμολογύα αυτό πολλαπλαςιϊςτηκε με τον αριθμό των μελών των ομϊδων και ςτη ςυνϋχεια δόθηκε ςτα μϋλη τησ ομϊδασ το γινόμενο του πολλαπλαςιαςμού αυτού. τη ςυνϋχεια, οι φοιτότριεσ κϊθε ομϊδασ κλόθηκαν να ςυζητόςουν μεταξύ τουσ και να διαμοιρϊςουν τουσ πόντουσ αυτούσ, ώςτε να αποδοθεύ δύκαια ςτο κϊθε μϋλοσ η βαθμολογύα που του αναλογούςε ςύμφωνα με τη ςυμβολό του ςτην ομϊδα.

Από ερωτηματολόγιο pre-test και post-test διαπιςτώθηκε ςημαντικό βελτύωςη ςτο μαθηςιακό αποτϋλεςμα (46% βελτύωςη για τουσ ςυμμετϋχοντεσ, με τη μεγαλύτερη βελτύωςη να διαπιςτώνεται ςτουσ φοιτητϋσ οι οπούοι εύχαν τη χειρότερη βαθμολογύα ςτο pre-test). Μόνο ςε 2 (από τισ 29 που ςυμμετεύχαν) φοιτότριεσ διαπιςτώθηκε οριακό μεύωςη ςτην επύδοςό τουσ ςτο τεςτ (-5%), ενώ ςτισ 27/29 (93%) υπόρξε βελτύωςη ϊνω του 10%, και ςτισ 21/29 (72%) φοιτότριεσ βελτύωςη ϊνω του 30%. Η υψηλότερη καταγεγραμμϋνη διαφορϊ όταν τησ τϊξησ των 39 ποςοςτιαύων μονϊδων (29%-68%). Μια ενδιαφϋρουςα διαπύςτωςη που υποδεικνύεται από τα δεδομϋνα ςτα 2 τεςτ, εύναι ότι οι φοιτότριεσ με τη χαμηλότερη επύδοςη ωφελόθηκαν ςε ςημαντικό βαθμό, ςε αντύθεςη με τισ φοιτότριεσ με την υψηλότερη επύδοςη όπου η βελτύωςό τουσ όταν ςαφώσ μικρότερη (ό και οριακϊ αρνητικό). Οι 14 φοιτότριεσ με τη χαμηλότερη αρχικό βαθμολογύα παρουςύαςαν βελτύωςη 24 ποςοςτιαύων μονϊδων, ενώ οι 14 φοιτότριεσ με την υψηλότερη αρχικό βαθμολογύα παρουςύαςαν βελτύωςη 12 ποςοςτιαύων μονϊδων (Εικόνα 14). Σο αποτϋλεςμα κρύνεται ιδιαύτερα ενδιαφϋρον, απαιτεύται όμωσ περιςςότερη διερεύνηςη για να διαπιςτωθούν τα αύτια, εϊν δηλαδό το εύδοσ τησ ςυνεργαςύασ ωφϋληςε τισ φοιτότριεσ με χαμηλότερη επύδοςη, ό εϊν η διατύπωςη τησ ςυγκεκριμϋνησ δραςτηριότητασ δεν προςϋφερε αντύςτοιχεσ μαθηςιακϋσ ευκαιρύεσ ςτισ φοιτότριεσ με ςχετικϊ υψηλό αρχικό επύδοςη.

Εικόνα 14. Μαθηςιακό όφελοσ ςε ςχϋςη με την επύδοςη ςτο pre-test

-0,10

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,20 0,30 0,40 0,50 0,60

Μα

θη

σια

κό ό

φελ

ος

Pre-test


ελύδα 53

Οι 6 ομϊδεσ βαθμολογόθηκαν με ελϊχιςτη επύδοςη το 350 και μϋγιςτη το 500 (ςτην μύα ομϊδα που ϋλαβε το μϋγιςτο δεν εξετϊςτηκε η κατανομό τησ βαθμολογύασ). χετικϊ με την κατανομό τησ βαθμολογύασ, μόνο ςε δύο ομϊδεσ διαπιςτώθηκε ςημαντικό διαφοροπούηςη. τη μύα από αυτϋσ τισ ομϊδεσ ςυμφωνόθηκε βαθμολογύα κοντϊ ςτο ϊριςτα, 100 για τα 3 μϋλη και 70 για τα 2 υπόλοιπα, γεγονόσ το οπούο και αποτελεύ ϋνδειξη ελλιπούσ ςυνεργαςύασ. τη δεύτερη από τισ προαναφερθεύςεσ ομϊδεσ, οι 415 βαθμού κατανεμόθηκαν κατϊ τα 4/5 ιςομερώσ με 86 βαθμούσ και το 5ο μϋλοσ να λαμβϊνει 71 βαθμούσ. Σϋλοσ, ςε μια τρύτη ομϊδα, διαπιςτώθηκαν ανεπαύςθητεσ διαφορϋσ (6 βαθμού μεταξύ τησ μϋγιςτησ και τησ χαμηλότερησ βαθμολογύασ). Σα αποτελϋςματα αυτϊ υποδεικνύουν ότι μαθηςιακϋσ δραςτηριότητεσ με τη χρόςη wiki μπορούν να επιφϋρουν ςημαντικό βελτύωςη ςτη μαθηςιακό διαδικαςύα.


ελύδα 54

Ζητόματα αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ εκπαιδευτικών υπηρεςιών Web 2.0

Πωσ οι χρόςτεσ αντιλαμβϊνονται και χρηςιμοποιούν τισ υπηρεςύεσ Web 2.0

Οι χρόςτεσ των υπηρεςιών Web 2.0 αν και νιώθουν ϊνετα με τισ τεχνολογύεσ, δεν εύναι απαραύτητα πλόρωσ εξοικειωμϋνοι με αυτϋσ (Tapscott & Williams, 2006). Κατϊ ςυνϋπεια, τα εργαλεύα που χρηςιμοποιούν θα πρϋπει να χαρακτηρύζονται από απλότητα και η μϋθοδοσ χειριςμού τουσ θα πρϋπει να εύναι κατϊ το δυνατόν διαιςθητικό. τη διϊςταςη τησ απλότητασ, τα εργαλεύα Web 2.0 ςε γενικϋσ γραμμϋσ ικανοποιούν τισ απαιτόςεισ αυτϋσ. Για παρϊδειγμα, η δημιουργύα περιεχομϋνου και η ανϊρτηςό του ςε ϋνα διαδικτυακό χώρο δεν απαιτεύ γνώςεισ HTML καθιςτώντασ τισ λειτουργύεσ αυτϋσ εύχρηςτεσ για ςημαντικό μϋροσ του πληθυςμού.

Από την ϊλλη, ςε ςχϋςη με τουσ δικτυακούσ τόπουσ που ωσ αποκλειςτικό ςτόχο ϋχουν την παρϊθεςη περιεχομϋνου, οι εφαρμογϋσ Web 2.0 παρουςιϊζουν εγγενό δυιςμό καθώσ την ύδια ςτιγμό αποτελούν ϋνα υπερκειμενικό ςύςτημα αλλϊ και μια εφαρμογό (που επιτρϋπει την ολοκλόρωςη εργαςιών όπωσ ανϊρτηςη κειμϋνου, επιςύναψη ςε ϊλλη υπηρεςύα, ανεύρεςη διαδικτυακών πληροφοριών, επικοινωνύα με ϊλλουσ χρόςτεσ κ.α.). Με δεδομϋνο ότι οι μαθητϋσ/χρόςτεσ θα πρϋπει να εύναι ςε θϋςη να χρηςιμοποιόςουν τισ εφαρμογϋσ αυτϋσ αποτελεςματικϊ και αποδοτικϊ και με χαμηλό ‘κόςτοσ’ εκμϊθηςησ, κρύνεται αναγκαύα η αξιολόγηςη των υπηρεςιών αυτών για το αν και ςε ποιο βαθμό ικανοποιούν τισ απαιτόςεισ για χρηςτοκεντρικό ςχεδιαςμό. Επιπρόςθετα, ςε μια εποχό που χαρακτηρύζεται από υψηλό χρόςη τεχνουργημϊτων ςε όλεσ τισ ανθρώπινεσ δραςτηριότητεσ, κρύνεται απαραύτητη η παροχό πληροφόρηςησ που αφορϊ ςε ζητόματα εκτύμηςησ τησ ποιότητασ τησ Αλληλεπύδραςησ Ανθρώπου Τπολογιςτό, με ϋμφαςη ςτην Τπολογιςτικό Σεχνολογύα και ςτισ διαδικτυακϋσ εφαρμογϋσ.

την ενότητα αυτό επιχειρεύται παρουςύαςη των βαςικών εννοιών που αφορούν ςτο πεδύο Αλληλεπύδραςησ Ανθρώπου Τπολογιςτό. Ακολούθωσ, προςεγγύζονται οι ςημαντικότερεσ μϋθοδοι αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ υπηρεςιών Web 2.0, όπωσ η παρατόρηςη χρηςτών, η ευρετικό αξιολόγηςη, τα ερωτηματολόγια και η αξιολόγηςη προςβαςιμότητασ.

Βαςικϋσ ϋννοιεσ Αλληλεπύδραςησ Ανθρώπου Τπολογιςτό

Η ειςαγωγό των τεχνολογιών τησ Πληροφορύασ και των Επικοινωνιών ςτην καθημερινό πρακτικό ϋχει απλουςτεύςει ςε ςημαντικό βαθμό -ό και απαλεύψει- διϊφορεσ επύπονεσ εργαςύεσ και ϋχει βελτιώςει τισ ςυνθόκεσ παραγωγόσ ϋργου πολλών ανθρώπων. τον αντύποδα, πολλϋσ νϋεσ μονότονεσ εργαςύεσ ϋχουν καθιερωθεύ μερικώσ εξαιτύασ τησ ειςαγωγόσ των υπολογιςτών (για παρϊδειγμα ειςαγωγό ςτοιχεύων). Μελϋτη μεγϊλησ κλύμακασ των Aronsson et al. (1988), εξϋταςε 3000 χρόςτεσ υπολογιςτών. Σα πορύςματα τησ μελϋτησ, κατϋδειξαν ότι πολλού χρόςτεσ παρουςύαςαν προβλόματα όραςησ, και μυώκϊ προβλόματα ςτουσ ώμουσ, ςτο λαιμό και ςτα χϋρια. Επύςησ, πολλού εξ’ αυτών παρουςύαςαν κϊποιου εύδουσ ψυχολογικϋσ διαταραχϋσ. Η μελϋτη δεν κατϋδειξε ςυςτηματικό ςυςχϋτιςη των προβλημϊτων αυτών με το περιβϊλλον εργαςύασ, αλλϊ με τη ποςότητα τησ δουλειϊσ, τον τύπο τησ εργαςύασ και τη λειτουργικότητα των ςυςτημϊτων υπολογιςμού. Όπωσ εύναι φανερό, τϋτοιεσ μελϋτεσ αύξηςαν ςημαντικϊ το ενδιαφϋρον για βαθύτερη και ςυςτηματικότερη μελϋτη θεμϊτων ςχετικών με την Αλληλεπύδραςη Ανθρώπου Τπολογιςτό (ΑΑΤ), δηλαδό με τον αποτελεςματικό ςχεδιαςμό και αξιολόγηςη διαδραςτικών υπολογιςτικών ςυςτημϊτων.

τουσ πρώτουσ υπολογιςτϋσ, δεν υπόρχε η ανϊγκη, αλλϊ ςυχνϊ ούτε η δυνατότητα να δοθεύ ςημαντικό ϋμφαςη ςτο ςχεδιαςμό και ςτην υλοπούηςη τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ.


ελύδα 55

Οι ςχεδιαςτικϋσ επιλογϋσ όταν περιοριςμϋνεσ, όπωσ επύςησ και η διαθϋςιμη υπολογιςτικό ιςχύσ. Η χρόςη ςτυλ απευθεύασ αλληλεπύδραςησ δεν όταν διαδεδομϋνη ςε αντύθεςη με τισ διεπιφϊνειεσ γραμμών εντολών (command line interfaces). Παρϊλληλα, οι χρόςτεσ των ςυςτημϊτων όταν ϊνθρωποι με υψηλό εξειδύκευςη, πολύ ςυχνϊ δε οι ύδιοι οι προγραμματιςτϋσ. Κατϊ ςυνϋπεια, το ερώτημα τησ χρηςιμότητασ και τησ ευχρηςτύασ του παραγόμενου ςυςτόματοσ για πιθανούσ χρόςτεσ με διαφορετικϊ χαρακτηριςτικϊ, παρουςύαζε ςυχνϊ θεωρητικό και μόνο αξύα.

ύντομα όμωσ ϋγινε κατανοητό ότι το πϋραςμα ςτην ψηφιακό εποχό (κατϊ ϊλλουσ ςτην κοινωνύα τησ πληροφορύασ) θα πρϋπει να οδηγηθεύ από τισ ανϊγκεσ και τισ δυνατότητεσ των ανθρώπων και όχι από την ύδια την εξϋλιξη τησ τεχνολογύασ (Norman, 1986). Για το ςκοπό αυτό, πρϋπει να μελετηθούν εκτεταμϋνα οι δυνατότητεσ και οι περιοριςμού των ανθρώπων και να ςχεδιαςτούν διαδραςτικϊ ςυςτόματα που να ςϋβονται απόλυτα τα πορύςματα αυτϊ και όχι το αντύθετο.

ημαντικό ςτοιχεύο μελϋτησ ςε ϋνα τυπικό υπολογιςτικό ςύςτημα εύναι η διεπιφϊνεια χρόςησ (user interface) που μπορεύ να περιγραφεύ ωσ η απεικόνιςη και η ςυμπεριφορϊ ενόσ πληροφοριακού ςυςτόματοσ (το μόνο μϋροσ του ςυςτόματοσ με το οπούο ο χρόςτησ ϋρχεται ςε απευθεύασ επαφό).

Σο επιςτημονικό πεδύο τησ ΑΑΤ, καθώσ ςταδιακϊ ωριμϊζει, εύναι εξαιρετικϊ εκτενϋσ. Εμπεριϋχει την ανϊγκη για κατανόηςη του πωσ οι ϊνθρωποι ςκϋφτονται και επεξεργϊζονται την πληροφορύα, πωσ ςυνεργϊζονται κατϊ τη διϊρκεια μιασ εργαςύασ, πωσ ςχεδιϊζονται ςυςτόματα για να υποςτηρύξουν τουσ χρόςτεσ. τόχοσ εύναι η καταςκευό μοντϋλων και μεθοδολογιών για τον αποτελεςματικότερο ςχεδιαςμό και αξιολόγηςη διαδραςτικών ςυςτημϊτων και για το ςκοπό αυτό αξιοποιεύ γνώςη από διϊφορα επιςτημονικϊ πεδύα όπωσ γνωςτικό ψυχολογύα, επιςτόμη των υπολογιςτών, κοινωνιολογύα, ανϊλυςη ςυςτημϊτων και βιομηχανικού ςχεδιαςμού.

Η επιςτόμη ΑΑΤ ςχετύζεται με την επιςτόμη υπολογιςτών δεδομϋνου ότι και τα δύο πεδύα ϋχουν ωσ αντικεύμενο μελϋτησ ςυςτόματα υπολογιςμού. Η Πληροφορικό από περιςςότερο τεχνικό ςκοπιϊ, ςτο ςκϋλοσ του ςχεδιαςμού υλικού και τη δημιουργύα λογιςμικού, ενώ από την ϊλλη η ΑΑΤ μελετϊ τα χαρακτηριςτικϊ τησ επικοινωνύασ των παραγόμενων υπολογιςτικών ςυςτημϊτων με τον ϊνθρωπο. Έτςι παρουςιϊζεται μια ςχϋςη ενεργούσ αλληλεξϊρτηςησ, με τα πορύςματα και τισ ανϊγκεσ τησ μύασ να αποτελούν περιοριςμούσ για την ϊλλη, περιορύζοντασ το ςύνολο των αποτελεςματικών ςχεδιαςτικών λύςεων. το πλαύςιο αυτό, η Πληροφορικό παρϋχει γνώςη και λύςεισ όπωσ οι ςυςκευϋσ που επιτρϋπουν τη διϊδραςη με το υπολογιςτικό ςύςτημα, εργαλεύα για ανϊπτυξη διεπιφανειών χρόςησ υπολογιςτικών ςυςτημϊτων, καθώσ και τεχνικϋσ για ανϊπτυξη ευφυών και προςαρμοζόμενων ςυςτημϊτων αλληλεπύδραςησ (τεχνητό νοημοςύνη και μϋθοδοι μηχανικόσ μϊθηςησ).

Η γνωςτικό ψυχολογύα ωσ αυτόνομο επιςτημονικό πεδύο ϋχει ςκοπό τη διερεύνηςη των διανοητικών διαδικαςιών που υποςτηρύζουν τισ γνωςτικϋσ ικανότητεσ. Οι γνωςτικού ψυχολόγοι επιχειρούν να δώςουν γενικϋσ απαντόςεισ ςε ερωτόματα όπωσ ποιοι οι μηχανιςμού που υποςτηρύζουν τισ γνωςτικϋσ διεργαςύεσ, ποιοι εύναι οι μηχανιςμού ςυλλογόσ και επεξεργαςύασ τησ πληροφορύασ και να διερευνόςουν γνωςτικϋσ λειτουργύεσ όπωσ η αντύληψη, η αναγνώριςη, η αποθόκευςη και η ανϊκληςη πληροφορύασ ςτη μνόμη, η κατανόηςη, ο ςυμπεραςμόσ και η επύλυςη προβλόματοσ. Από την ϊποψη αυτό, τα πορύςματα τησ επηρεϊζουν βαθιϊ το πεδύο ΑΑΤ, καθώσ ερμηνεύουν τισ δυνατότητεσ και τουσ περιοριςμούσ του ανθρώπινου παρϊγοντα ςτο πλαύςιο του δύπολου ϊνθρωποσ-υπολογιςτόσ. Για παρϊδειγμα, η θεωρύα βαθμύδων (Stage Theory, Gleitman, 1991), που αποτελεύ μοντϋλο λειτουργύασ τησ ανθρώπινησ μνόμησ, εκτιμϊ ότι οι ϊνθρωποι αποθηκεύουν πληροφορύα ςε μια βραχυχρόνια ό μακροχρόνια μνόμη. Η ανθρώπινη βραχυχρόνια μνόμη μπορεύ να διαχειριςτεύ περιοριςμϋνο μϋγεθοσ πληροφορύασ. Με


ελύδα 56

βϊςη πλόθοσ μελετών, η χωρητικότητα αυτό προςδιορύςτηκε ςε εφτϊ διακριτϊ τμόματα πληροφορύασ, ςυν/πλην δύο (Miller, 1956, Waugh & Norman, 1965). Αντιθϋτωσ, η μακροχρόνια μνόμη ϋχει εξαιρετικϊ μεγϊλη χωρητικότητα και η ανϊκληςη πληροφορύασ από αυτό μπορεύ να πυροδοτηθεύ από γεγονότα-εξωτερικϊ ερεθύςματα όπωσ μια λϋξη, όχοσ, οπτικό ερϋθιςμα ό μια οςμό.

Η ανακϊλυψη τησ λειτουργύασ τησ ανθρώπινησ μνόμησ παρουςιϊζει ςημαντικϋσ επιπτώςεισ ςτο ςχεδιαςμό διεπιφανειών χρόςησ. Λόγω τησ περιοριςμϋνησ χωρητικότητασ τησ βραχύβιασ μνόμησ, όλη η απαιτούμενη πληροφορύα για τη λόψη μιασ απόφαςησ ό μιασ απαιτούμενησ διεργαςύασ πρϋπει να παρουςιϊζεται την κατϊλληλη ςτιγμό ςτον χρόςτη (Lind, 1991, Nielsen, 1993, 1999). Διαφορετικϊ, ο χρόςτησ αναγκϊζεται να αποθηκεύςει πληροφορύα ςτη βραχύβια μνόμη ό να κρατϊει ςημειώςεισ που επιβαρύνουν την αποδοτικότητα τησ διεργαςύασ και οδηγούν ςε μη απαραύτητη επιβϊρυνςη και γνωςτικό φόρτο.

Ένα απλουςτευμϋνο μοντϋλο τησ ανθρώπινησ επεξεργαςύασ πληροφοριών ειςϊγει την προςϋγγιςη ότι οι γνωςτικϋσ διαδικαςύεσ μπορούν να λειτουργόςουν ςε διαφορετικϊ επύπεδα ςυνειδητοπούηςησ (Rasmussen, 1983). ε ϋνα ςυνειδητό γνωςτικό επύπεδο, εύναι δυνατόν να αντιμετωπιςτεύ μια διαδικαςύα ςε κϊθε χρονικό ςτιγμό. Σο επύπεδο αυτό χρηςιμοποιεύται για περύπλοκεσ γνωςτικϋσ λειτουργύεσ: ανϊγνωςη και κατανόηςη τησ ςημαςιολογύασ τησ πληροφορύασ και για επύλυςη ςύνθετων προβλημϊτων. τα χαμηλότερα γνωςτικϊ επύπεδα, εύναι δυνατό να αντιμετωπιςτούν οι διαδικαςύεσ παρϊλληλα και ςε ϋνα μεγϊλο μϋροσ αυτόματα, χωρύσ δηλαδό να απαιτεύται ςημαντικό γνωςτικό προςπϊθεια. Ο διαδοχικόσ χειριςμόσ των ςυχνϊ εμφανιζόμενων ςτοιχειωδών εργαςιών μπορεύ να τισ αυτοματοποιόςει ςτα χαμηλότερα γνωςτικϊ επύπεδα εϊν παρουςιϊζονται με ςυνϋπεια (consistency, Schneider & Shiffrin, 1977, Shiffrin & Dumais, 1981). Παραβύαςη τησ αρχόσ αυτόσ, ενδϋχεται να δημιουργόςει ςημαντικϊ προβλόματα ςτουσ χρόςτεσ.

ύμφωνα με το μοντϋλο ανθρώπινησ επεξεργαςύασ πληροφοριών, το πλϋον υψηλό γνωςτικό επύπεδο του χρόςτη θα πρϋπει να μην απαςχολεύται με ζητόματα τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ και να εύναι ελεύθερο για την επύλυςη των ςχετικών με την εργαςύα προβλημϊτων (Nygren et al., 1992). Η διαδικαςύα καταςκευόσ διϊφανων διεπιφανειών χρόςησ (που δεν επιβαρύνουν ςημαντικϊ το χρόςτη για το χειριςμό τουσ) επηρεϊζεται αντύςτοιχα από τη μελϋτη των μηχανιςμών που διϋπουν την αντύληψη (Gleitman, 1991, Matlin & Foley, 1992, Solso, 1991), επηρεϊζοντασ τη λόψη αποφϊςεων ςχετικϊ με τη χρόςη χρωμϊτων, τύπων χαρακτόρων, μϋγεθοσ χαρακτόρων και αντικειμϋνων, και την ομαδοπούηςη των πληροφοριών ςτην οθόνη προκειμϋνου να βελτιςτοποιηθούν εργαςύεσ όπωσ η αναζότηςη και ανϊγνωςη. Οι πεπειραμϋνοι χρόςτεσ αποκωδικοποιούν ςυχνϊ εμφανιζόμενα πρότυπα που παρουςιϊζουν κϊποιο ςημαςιολογικό περιεχόμενο γρόγορα (Nygren et al., 1992). Εϊν οι ομϊδεσ των αντικειμϋνων ϋχουν πϊντα την ύδια χωρικό θϋςη ςτην οθόνη, ο χρόςτησ καταςκευϊζει γρόγορα ϋνα αντιληπτικό μοντϋλο ςχετικϊ με τη διϊταξη τησ διεπιφϊνειασ. Επύςησ κοινϊ χαρακτηριςτικϊ ςε πρότυπα, όπωσ μοναδικό κοινό χρώμα ό ςχόμα , διευκολύνουν τη διαδικαςύα αναγνώριςησ από το χρόςτη και τελικϊ ςυνολικϊ τη διαφϊνεια τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ ωσ προσ την επιτελούμενη εργαςύα.

Η διαπύςτωςη αυτό ϋχει ςημαντικό αξύα και για ειδικϋσ κατηγορύεσ λογιςμικού όπωσ για παρϊδειγμα το εκπαιδευτικό λογιςμικό. Πρϊγματι ςε τϋτοιου εύδουσ λογιςμικό, όπου ο ςτόχοσ δεν εύναι η βελτιςτοπούηςη τησ αποτελεςματικότητασ και αποδοτικότητασ διεξαγωγόσ μιασ διεργαςύασ, αλλϊ η εμπλοκό του χρόςτη-μαθητό με γνωςτικϋσ ϋννοιεσ, η βαθύτερη κατανόηςη τουσ ςτο πλαύςιο του γνωςτικού αντικειμϋνου, ο ςυλλογιςμόσ και αναςτοχαςμόσ πϊνω ςτισ ϋννοιεσ αυτϋσ (Ormrod, 1995). Κατϊ ςυνϋπεια, η διαδικαςύα χειριςμού του εκπαιδευτικού περιβϊλλοντοσ, θα πρϋπει να απαςχολεύ χαμηλότερα


ελύδα 57

γνωςτικϊ επύπεδα, αφόνοντασ ελεύθερο το υψηλότερο επύπεδο να εμπλακεύ αποκλειςτικϊ με τη διαδικαςύα κατανόηςησ του γνωςτικού αντικειμϋνου.

Οι μεθοδολογικϋσ προςεγγύςεισ του πεδύου τησ γνωςτικόσ ψυχολογύασ, βαςύζονται κύρια ςτη διεξαγωγό εμπειρικών μελετών με ςτόχο την αξιολόγηςη μεθοδικών θεωρητικών ό και υπολογιςτικών μοντϋλων των διαφόρων ςτοιχεύων που απαρτύζουν τισ γνωςτικϋσ διεργαςύεσ. Πολλϋσ εξ’ αυτών διαμορφώνουν, ταυτόχρονα με τα πορύςματϊ του πεδύου, τισ μεθοδολογύεσ αξιολόγηςησ διεπιφανειών χρόςησ.

Σο πεδύο ΑAY ϋχει καθιερωθεύ την τελευταύα εικοςαετύα ωσ μύα από τισ 9 θεμελιώδεισ ενότητεσ του προγρϊμματοσ ςπουδών Πληροφορικόσ και Τπολογιςτών, ςύμφωνα με το πρότυπο τησ κοινόσ ομϊδασ ACM/IEEE. Αν και υπϊρχει μια αυξανόμενη ςυνειδητοπούηςη τησ ςημαςύασ τησ μελϋτησ τησ ΑΑΤ, εφαρμοζόμενη πρακτικό τεχνολογύασ λογιςμικού, οι τεχνικού περιοριςμού εύναι ακόμα κυρύαρχοι (Rubin, 1994, Dix et al., 1998). Η διαπύςτωςη αυτό διϋπει ςε ςημαντικό βαθμό και τισ εφαρμογϋσ Παγκόςμιου Ιςτού, γεγονόσ που επιτεύνει τα προβλόματα αλληλεπύδραςησ αυτόσ αν λϊβει κανεύσ υπόψη τη μικρό εμπειρύα ςχεδιαςμού τϋτοιων εφαρμογών λόγω τησ νεότητασ του μϋςου.

υνοψύζοντασ, αντικεύμενο του πεδύου Αλληλεπύδραςησ Ανθρώπου Τπολογιςτό αποτελεύ η μελϋτη του δύπολου ϊνθρωποσ-υπολογιςτόσ και η κατανόηςη των φαινομϋνων που διϋπουν την αλληλεπύδραςη αυτό. Η γνώςη αυτό εγκυροποιεύται και ςυςτηματικοποιεύται με ςτόχο την ανϊπτυξη:

1. μεθοδολογιών ςχεδύαςησ διεπιφανειών (π.χ. για δεδομϋνη εργαςύα και ομϊδα χρηςτών, την ςχεδύαςη τησ καλύτερησ δυνατόσ διεπιφϊνειασ)

2. εργαλεύων και τεχνικών υλοπούηςησ διεπιφανειών (εργαλεύα λογιςμικού και βιβλιοθόκεσ, αποτελεςματικούσ αλγορύθμουσ)

3. μεθόδων και τεχνικών ςύγκριςησ και αξιολόγηςησ διεπιφανειών

4. νϋων διεπιφανειών και τεχνικών αλληλεπύδραςησ

5. περιγραφικών/ερμηνευτικών και προβλεπτικών μοντϋλων και θεωριών αλληλεπύδραςησ.

Αποτελϋςματα ϋρευνασ που εγγρϊφονται ςτο πεδύο Αλληλεπύδραςησ Επικοινωνύασ Ανθρώπου Τπολογιςτό αποτελούν μεταξύ ϊλλων, το υπερκεύμενο και ο Παγκόςμιοσ Ιςτόσ, η γραφικό διεπιφϊνεια χρόςησ, το ποντύκι, οι οθόνεσ αφόσ, οι υπολογιςτϋσ τύπου ταμπλϋτασ όπωσ πχ το Ipad (με προηγούμενεσ προςπϊθειεσ το Dynabook και το Newton), οι πρώτοι επεξεργαςτϋσ κειμϋνου με χρόςη γραφικών περιβαλλόντων (Xerox Star). Μια ενδιαφϋρουςα παρουςύαςη τησ ιςτορύασ του πεδύου παρουςιϊζεται από τον Καθηγητό Matthias Rauterberg ςτο http://www.idemployee.id.tue.nl/g.w.m.rauterberg/ presentations/HCI-history_files/v3_document.htm. Επύςησ, ςημαντικϋσ πηγϋσ για την ιςτορικό εξϋλιξη του πεδύου ςυνοψύζονται ςτο http://hcibib.org/hci-sites/HISTORY.html.

Ευχρηςτύα Λογιςμικού

Ο πιο ςυνεκτικόσ οριςμόσ τησ ϋννοιασ ευχρηςτύα (usability) εύναι αυτόσ που περιϋχεται ςτο ςχετικό πρότυπο ISO/DIS 9241-11, που περιγρϊφει την ευχρηςτύα ωσ την ικανότητα του ςυςτόματοσ να εκπληρώνει τισ προςδοκύεσ του χρόςτη. Πιο ςυγκεκριμϋνα η ευχρηςτύα ορύζεται ωσ:

http://www.idemployee.id.tue.nl/g.w.m.rauterberg/%20presentations/HCI-history_files/v3_document.htm

http://www.idemployee.id.tue.nl/g.w.m.rauterberg/%20presentations/HCI-history_files/v3_document.htm

http://hcibib.org/hci-sites/HISTORY.html


ελύδα 58

«Ο βαθμόσ ςτον οπούο ϋνα ςύςτημα μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ από ςυγκεκριμϋνουσ χρόςτεσ προκειμϋνου να επιτευχθούν ςυγκεκριμϋνοι ςτόχοι με αποτελεςματικότητα, αποδοτικότητα και ικανοπούηςη ςε ϋνα ςυγκεκριμϋνο πλαύςιο χρόςησ». Η αποτελεςματικότητα μετρϊται με βϊςη τουσ ςυγκεκριμϋνουσ ςτόχουσ καθώσ και την πληρότητα και ακρύβεια εκτϋλεςησ αυτών. Η αποδοτικότητα αποτελεύ την αποτελεςματικότητα επύτευξησ των ςτόχων προσ τουσ απαιτούμενουσ πόρουσ. Η ικανοπούηςη αφορϊ ςτην αποδοχό και την ϊνεςη εκτϋλεςησ των εργαςιών.

Ο ωσ ϊνω οριςμόσ ακυρώνει το ςυχνϊ χρηςιμοποιούμενο και ςχετικώσ επιπόλαιο όρο τησ «φιλικότητασ προσ τον χρόςτη». Ο Nielsen (1993) αςκεύ κριτικό ςτον όρο αυτό αναφϋροντασ ότι αυτό που πραγματικϊ χρειϊζονται οι χρόςτεσ δεν εύναι μηχανϋσ-φύλουσ, αλλϊ μηχανϋσ οι οπούεσ δεν θα αποτελούν εμπόδιο ςτην προςπϊθειϊ τουσ να επιτελϋςουν μια εργαςύα. Επιπρόςθετα, δύνει ϋμφαςη ςτο γεγονόσ ότι χρόςτεσ με διαφορετικϊ χαρακτηριςτικϊ ϋχουν διαφορετικϋσ ανϊγκεσ και απαιτόςεισ χρόςησ, με αποτϋλεςμα με βϊςη τον οριςμό αυτό, μια μηχανό να εύναι ‘φιλικό’ για ϋνα χρόςτη και μη φιλικό για ϊλλον. Ο Nielsen (1993) προτεύνει εναλλακτικϊ τον όρο χρηςιμότητα (usefulness) που ςχετύζεται με την ικανότητα του ςυςτόματοσ να χρηςιμοποιηθεύ για την επύτευξη ενόσ ςυγκεκριμϋνου ςκοπού. Αυτό αποτελεύ επιθυμητό ιδιότητα κϊθε διαδραςτικού ςυςτόματοσ που ςυμβϊλλει τα μϋγιςτα ςτην αποδοχό του και επιτυχό χρόςη του από τουσ χρόςτεσ του. ύμφωνα με τον οριςμό του Grudin (1992), η χρηςιμότητα ενόσ ςυςτόματοσ αναλύεται ςε δύο ϋννοιεσ: Σην ωφϋλεια που μασ παρϋχει (utility) και την ευχρηςτύα (usability) του. Η ωφϋλεια αφορϊ ςτην λειτουργικότητα του ςυςτόματοσ και η ευχρηςτύα ςτην ευκολύα με την οπούα οι χρόςτεσ αποκτούν τη λειτουργικότητα αυτό. Οι δύο ϋννοιεσ εύναι βεβαύωσ αλληλϋνδετεσ ϊλλα δεν προώποθϋτει η μύα την ϊλλη. Έτςι ϋνα υπολογιςτικό ςύςτημα μπορεύ να ϋχει υψηλό λειτουργικότητα αλλϊ να εύναι ςχεδιαςμϋνο με τρόπο που απαιτεύ ιδιαύτερεσ ικανότητεσ για την χρόςη του, μακρϊ εκπαύδευςη κλπ, δηλαδό να μην εύναι εύχρηςτο.

Αν επικεντρωθούμε ςτην ϋννοια τησ ευχρηςτύασ, αυτό περιγρϊφεται με βϊςη 5 βαςικϋσ παραμϋτρουσ (Nielsen, 1993):

• Ευκολύα και ταχύτητα εκμϊθηςησ χρόςησ του ςυςτόματοσ

• Τψηλό απόδοςη εκτϋλεςησ των λειτουργιών του

• Ικανότητα διατόρηςησ τησ ικανότητασ χρόςησ του ςυςτόματοσ με την πϊροδο του χρόνου από τον χρόςτη

• Μικρόσ αριθμόσ εςφαλμϋνων χειριςμών κατϊ την χρόςη του ςυςτόματοσ και εύκολοσ τρόποσ ανϊνηψησ από αυτϊ

• Τποκειμενικό ικανοπούηςη των χρηςτών από την επαφό τουσ με το ςύςτημα

ύμφωνα με το πρότυπο ISO9126, η ευχρηςτύα ςυνύςταται ςτην κατανοηςιμότητα, την ευκολύα εκμϊθηςησ, την ευκολύα χειριςμού και την ελκυςτικότητα μιασ εφαρμογόσ:

Κατανοηςιμότητα: Εύναι εύκολο για τον χρόςτη να κατανοόςει το λογιςμικό;

Ευκολύα εκμϊθηςησ: Μπορεύ ο χρόςτησ να μϊθει εύκολα το λογιςμικό;

Ευκολύα χειριςμού: Μπορεύ ο χρόςτησ να λειτουργόςει εύκολα το λογιςμικό;

Ελκυςτικότητα: Η διεπιφϊνεια χρόςησ (interface) εύναι ευπαρουςύαςτη;

Οι παρϊμετροι αυτϋσ ϋχουν περαιτϋρω οριςτεύ και μπορούν να ποςοτικοποιηθούν, ώςτε να μεταςχηματιςτούν ςε ςτόχουσ ευχρηςτύασ (Usability Objectives) κατϊ τη φϊςη


ελύδα 59

ςύνταξησ προδιαγραφών ενόσ λογιςμικού και ςτη ςυνϋχεια να αποτελϋςουν μετρόςιμεσ παραμϋτρουσ ςτη φϊςη αξιολόγηςησ του ςυςτόματοσ. Οι παρϊμετροι αυτϋσ διϋπουν την ϋννοια τησ ευχρηςτύασ ςε οποιοδόποτε εύδοσ λογιςμικού, αν και ανϊλογα με το ςτόχο του και τισ εργαςύεσ που υποςτηρύζει, ενδϋχεται να διαφοροποιούνται οι προτεραιότητεσ. Για παρϊδειγμα, το εκπαιδευτικό λογιςμικό, μπορεύ να κριθεύ ωφϋλιμο για τον χρόςτη αν ςυμβϊλλει ςτη διαδικαςύα μϊθηςησ και όχι αν επιτρϋπει την εκτϋλεςη ςυγκεκριμϋνων τυπικών εργαςιών με αποδοτικότερο τρόπο. υνϋπεια του γεγονότοσ αυτού, εύναι ςε οριςμϋνεσ περιπτώςεισ η αύξηςη τησ ευχρηςτύασ τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ να επηρεϊζει αρνητικϊ τη διαδικαςύα μϊθηςησ, αφού ςτην περύπτωςη αυτό ςενϊρια χειριςμού εννοιών του γνωςτικού αντικειμϋνου που απλουςτεύονται ςημαντικϊ προσ αύξηςη τησ αποτελεςματικότητασ και τησ αποδοτικότητασ, δεν ςυμβϊλλουν ςτο μαθηςιακό αποτϋλεςμα. την περύπτωςη αυτό, η ϋννοια τησ ευχρηςτύασ φαύνεται να ςυνδϋεται περιςςότερο ςτενϊ με την ϋννοια τησ ωφϋλειασ. Για ϋνα γλωςςϊρι των κυριότερων όρων του πεδύου ο αναγνώςτησ μπορεύ να ανατρϋξει ςτο http://hci.ece.upatras.gr/index.php? option=com_content&task=view&id=364

Διεπιφϊνεια Φρόςησ

Η ϋννοια τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ (user interface) εύναι θεμελιώδησ, εντούτοισ ςτη βιβλιογραφύα δεν χρηςιμοποιεύται ϋνασ κοινϊ αποδεκτόσ οριςμόσ. ύμφωνα με τον Norman (1986) η διεπιφϊνεια χρόςησ εύναι το φυςικό και εννοιολογικό όριο ανϊμεςα ςτον ϊνθρωπο και ςτον υπολογιςτό. Μϋςω τησ διεπιφϊνειασ αυτόσ, ο ϊνθρωποσ εκτελεύ εντολϋσ και παρϋχει δεδομϋνα ςτον υπολογιςτό, ενώ αντύςτοιχα προςλαμβϊνει ανϊδραςη για το αποτϋλεςμα των ενεργειών του ςτην κατϊςταςη του ςυςτόματοσ καθώσ και πληροφορύεσ από τον υπολογιςτό. Οι Preece et al. (1994) δεν χαρακτηρύζουν τη διεπιφϊνεια χρόςησ ωσ ϋνα διαχωριςτικό ςημεύο αλλϊ περιςςότερο ωσ μϋςο επικοινωνύασ. Έτςι ορύζουν ωσ διεπιφϊνεια χρόςησ όλεσ τισ πλευρϋσ του ςυςτόματοσ με τισ οπούεσ ο χρόςτησ ϋρχεται ςε επαφό. Αυτϋσ μπορεύ να εύναι μια γλώςςα ειςόδου, μια γλώςςα εξόδου για τη μηχανό καθώσ και ϋνα πρωτόκολλο για τον διϊλογο μεταξύ του ανθρώπου και του υπολογιςτό. Ο Αβούρησ (2000), ορύζει την διεπιφϊνεια χρόςησ ωσ το μϋςο που διευκολύνει την επικοινωνύα και την αλληλεπύδραςη των δύο διαφορετικών οντοτότων του ςυςτόματοσ ανθρώπου υπολογιςτό.

ε μια περιςςότερο ανθρωποκεντρικό θεώρηςη οι Moran (1981) και Van der Veer (1990) υποςτηρύζουν ότι η διεπιφϊνεια χρόςησ πρϋπει πρωτύςτωσ να θεωρηθεύ ωσ το μϋςο που παρϋχεται ςτον χρόςτη προκειμϋνου να εκτελϋςει τισ ςτοιχειώδεισ εργαςύεσ. Τπό το πρύςμα αυτό, η διεπιφϊνεια χρόςησ ορύζεται ωσ το επύπεδο γνώςησ που απαιτεύται από τουσ χρόςτεσ προκειμϋνου να εκτελϋςουν επιτυχώσ τισ ςτοιχειώδεισ εργαςύεσ με ϋνα υπολογιςτικό ςύςτημα.

Μεθοδολογύεσ αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ

Οι μϋθοδοι για την αξιολόγηςη τησ ευχρηςτύασ ενόσ λογιςμικού διακρύνονται ςε μεθόδουσ δοκιμόσ χρηςτών (user testing methods), οι οπούεσ διεξϊγονται με τη ςυμμετοχό χρηςτών, και μεθόδουσ επιθεώρηςησ ευχρηςτύασ (usability inspection methods), χωρύσ τη ςυμμετοχό χρηςτών. ύμφωνα με τον Rubin (1994), κϊθε πεύραμα αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ λογιςμικού απαιτεύ προςεκτικό ςχεδιαςμό και διατύπωςη ςυγκεκριμϋνων επιθυμητών ςτόχων που πρϋπει να πληρού. Οι ςτόχοι αυτού ϋχουν ϊμεςη ςχϋςη με το προφύλ των τυπικών χρηςτών του ςυςτόματοσ, οι οπούοι πρϋπει να ϋχουν ςαφώσ προςδιοριςτεύ ςτη φϊςη ςχεδιαςμού του ςυςτόματοσ και να περιγρϊφονται μαζύ με το πλαύςιο τυπικόσ χρόςησ του. Έτςι, για τη μϋτρηςη τησ ευχρηςτύασ ενόσ ςυςτόματοσ θα πρϋπει να καταγραφούν τα ςτοιχεύα αυτϊ (τα οπούα ςύμφωνα με τισ αρχϋσ

http://hci.ece.upatras.gr/index.php?%20option=com_content&task=view&id=364

http://hci.ece.upatras.gr/index.php?%20option=com_content&task=view&id=364


ελύδα 60

χρηςτοκεντρικού ςχεδιαςμού -user-centered design- θα πρϋπει να ϋχουν προςμετρηθεύ από τουσ ςχεδιαςτϋσ κατϊ τη φϊςη ανϊπτυξησ του ςυςτόματοσ). Σα υποκεύμενα που θα χρηςιμοποιηθούν για τη μϋτρηςη ευχρηςτύασ του ςυςτόματοσ θα πρϋπει να ανταποκρύνονται ςτο προφύλ που ϋχει καθοριςτεύ και να χρηςιμοποιούν το ςύςτημα ςε ςυνθόκεσ πραγματικϋσ ό προςομοιούμενησ τυπικόσ χρόςησ του.

Οι χρόςτεσ του προσ αξιολόγηςη λογιςμικού θα πρϋπει να χωριςτούν ςε ομογενεύσ ομϊδεσ και τα χαρακτηριςτικϊ τουσ να καταγραφούν. Τπενθυμύζεται ότι μύα ό περιςςότερεσ ομϊδεσ χρηςτών του ςυςτόματοσ εύναι οι ϊμεςοι χρόςτεσ (χειριςτϋσ), αλλϊ μπορεύ ανϊλογα με την περύπτωςη να υπϊρχουν και ϊλλεσ διακριτϋσ ομϊδεσ, όπωσ οι υπεύθυνοι εγκατϊςταςησ του, οι υπεύθυνοι ςυντόρηςόσ του κλπ. Η καταγραφό των ομϊδων αυτών και η μϋτρηςη αντύςτοιχων δεικτών ευχρηςτύασ που τουσ αφορούν μπορεύ να αποκαλύψουν ατϋλειεσ του ςυςτόματοσ, όπωσ η ϋλλειψη ςαφών οδηγιών εγκατϊςταςησ του λογιςμικού, ό η ανϊγκη ειδικών γνώςεων για τη ςυντόρηςη του.

Επιχειρώντασ μια ομαδοπούηςη των μεθοδολογιών αξιολόγηςησ, μπορεύ να διακρύνει κανεύσ τρεισ μεγϊλεσ κατηγορύεσ: τισ μεθόδουσ επιθεώρηςησ από ειδικούσ ςε θϋματα αλληλεπύδραςησ ανθρώπου υπολογιςτό (usability inspection methods), τισ μεθόδουσ ελϋγχου και δοκιμόσ από χρόςτεσ (user testing methods), και τισ αναλυτικϋσ μεθόδουσ αξιολόγηςησ (analytic methods) που περιγρϊφονται ςυνοπτικϊ ςτα επόμενα. Κατϊ περύπτωςη, ϋνα μεθοδολογικό πλαύςιο αξιολόγηςησ δύναται να χρηςιμοποιεύ ςυνδυαςμό μεθόδων, ανϊλογα με τα χαρακτηριςτικϊ του προσ αξιολόγηςη λογιςμικού.

Πολλϋσ φορϋσ ϋνασ ςυνδυαςμόσ μεθόδων επιθεώρηςησ από ειδικούσ και μεθόδων ελϋγχου και δοκιμόσ από χρόςτεσ εμφανύζεται χρόςιμοσ και αποδοτικόσ. Οι πρώτεσ μπορούν να αναγνωρύςουν ϋνα αριθμό λαθών ςτα πρώτα ςτϊδια του κύκλου ςχεδύαςησ και ανϊπτυξησ και μια μϋθοδοσ δοκιμόσ με τη ςυμμετοχό χρηςτών, όταν υπϊρχει πρωτότυπο μπορεύ να ολοκληρώςει τον κύκλο τησ αξιολόγηςησ (Nielsen, 1993). Παρϊλληλα, φαύνεται ότι διαφορετικϋσ μϋθοδοι παρουςιϊζουν υψηλό ςυμπληρωματικότητα, παρϊ επικϊλυψη, ςτα προβλόματα ευχρηςτύασ που αναγνωρύζονται.

Αξιολόγηςη από ειδικούσ

ύμφωνα με τουσ Lewis και Rieman (1994), το βαςικότερο κριτόριο αξιολόγηςησ ποιότητασ μιασ διεπιφϊνειασ εύναι η αποτελεςματικό η όχι χρόςη του από πραγματικούσ χρόςτεσ. Η διαπύςτωςη αυτό, που δεν διαφϋρει από τη γενικό τϊςη που διαφαύνεται ςτη ςχετικό με το πεδύο βιβλιογραφύα, δεν αναιρεύ τη χρηςιμότητα μιασ εναλλακτικόσ κατηγορύασ μεθόδων αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ, με τη ςυμμετοχό ειδικών αξιολόγηςησ. τισ μεθόδουσ αυτϋσ, το κοινό χαρακτηριςτικό εύναι οι αξιολογητϋσ: ϊτομα με γνώςη κανόνων και μεθοδολογιών χρηςτοκεντρικού ςχεδιαςμού που αξιολογούν την διεπιφϊνεια χρόςησ με τη χρόςη μεθόδων που ςυχνϊ προςομοιώνουν την αναμενόμενη τυπικό χρόςη του ςυςτόματοσ από τουσ τελικούσ χρόςτεσ. Οι μϋθοδοι αυτϋσ παρουςιϊζουν διαμορφωτικό χαρακτόρα, καθώσ μπορούν να εφαρμοςτούν ςε αρχικϊ ςτϊδια του κύκλου ςχεδιαςμού, με ςυγκριτικϊ χαμηλότερο κόςτοσ από την παρατόρηςη χρηςτών. Οι πλϋον διαδεδομϋνεσ μϋθοδοι αξιολόγηςησ από ειδικούσ εύναι η ευρετικό αξιολόγηςη και το γνωςιακό περιδιϊβαςμα που περιγρϊφονται ςτα επόμενα. Παρϊλληλα, παρατύθεται ςυζότηςη και για τισ προδιαγραφϋσ προςβαςιμότητασ που θα πρϋπει να πληρού ϋνασ δικτυακόσ τόποσ, ώςτε να υποςτηρύζει τη χρόςη του και από ϊτομα με ειδικϋσ δεξιότητεσ.


ελύδα 61

Ευρετικό Αξιολόγηςη (Heuristic Evaluation)

Μια απλοποιημϋνη μορφό μϋτρηςησ ευχρηςτύασ η οπούα εύναι ιδιαύτερα διαδεδομϋνη ςε ομϊδεσ ανϊπτυξησ διαδραςτικών ςυςτημϊτων, εύναι η αξιολόγηςη με ευρετικϋσ μεθόδουσ (Nielsen & Landauer, 1993, Nielsen, 1993). Εύναι μια υποκειμενικό μϋθοδοσ που ςτηρύζεται ςτην εφαρμογό μικρού αριθμού γνωςτών κανόνων ςχεδιαςμού διαδραςτικών ςυςτημϊτων. Η αξιολόγηςη, ςτην περύπτωςη αυτό, γύνεται από πεπειραμϋνουσ αξιολογητϋσ ευχρηςτύασ οι οπούοι όμωσ δεν ϋχουν εμπλακεύ ςτην ανϊπτυξη του ςυςτόματοσ. Η μϋθοδοσ παρουςιϊζει τα πλεονεκτόματα τησ γενικευμϋνησ εφαρμοςιμότητϊσ τησ ςε διαδραςτικϊ ςυςτόματα ποικύλου ςκοπού, ακόμη και ςε πολύ αρχικϊ ςτϊδια του ςχεδιαςμού και το ςχετικϊ χαμηλό κόςτοσ διεξαγωγόσ τησ. Βαςύζεται επύςησ ςε ϋνα ςχετικϊ μικρό αριθμό «ευρετικών κανόνων», ςε αντύθεςη με τη χρόςη κατευθυντόριων γραμμών (guidelines), όπου το πλόθοσ των οδηγιών-κανόνων καθιςτούν δύςκολη την αξιοπούηςό τουσ για ςχεδιαςμό ό και αξιολόγηςη διεπιφϊνειασ χρόςησ. Ενδεικτικϊ, τϋτοιουσ οδηγούσ ϋχουν διατυπώςει ο Brown (1989) με 302 οδηγύεσ, ο Mayhew (1992) με 288 οδηγύεσ και οι Smith & Mosier (1986) με 944 οδηγύεσ. Όπωσ γύνεται κατανοητό, παρϊ τη ςημαςύα τησ ςυγκϋντρωςησ αυτού του αριθμού κανόνων από τουσ προαναφερθϋντεσ ερευνητϋσ, οι δυςχϋρειεσ εφαρμογόσ τουσ κατϊ τη διαδικαςύα ςχεδιαςμού και ανϊπτυξησ ενόσ διαδραςτικού ςυςτόματοσ όταν ςημαντικϋσ.

Οι πιο διαδεδομϋνοι κανόνεσ που ςυνόθωσ χρηςιμοποιούνται ςτην Ευρετικό αξιολόγηςη, όπωσ ϋχουν διαμορφωθεύ και διατυπωθεύ εμπειρικϊ (Nielsen & Landauer, 1993) εύναι:

1) Φρόςη απλών και φυςικών διαλόγων.

2) Φρόςη απλόσ και κατανοητόσ γλώςςασ με την οπούα εύναι εξοικειωμϋνοι οι χρόςτεσ και όχι δυςνόητη ορολογύα.

3) Ελαχιςτοπούηςη του φορτύου μνόμησ που απαιτεύται από τον χρόςτη. Κϊθε ενϋργεια που πρϋπει να κϊνει ο χρόςτησ πρϋπει να εύναι όςο πιο φανερό γύνεται, χωρύσ να χρειϊζεται να θυμϊται ο χρόςτησ περύπλοκεσ εντολϋσ.

4) Διατόρηςη ςυνϋπειασ και ςυνϋχειασ ςτο τρόπο παρουςύαςησ των μενού επιλογόσ, και των ϊλλων ςυςτατικών των διαλόγων. αν ςυνϋπεια, η ύδια ενϋργεια πρϋπει να γύνεται πϊντα με τον ύδιο τρόπο ςε κϊθε ςημεύο τησ διεπιφϊνειασ.

5) Παροχό ανϊδραςησ: Σο ςύςτημα πρϋπει ανϊ πϊςα ςτιγμό να ενημερώνει το χρόςτη για την πρόοδο εργαςιών ςτα πλαύςια ενόσ αποδεκτού χρόνου.

6) Ύπαρξη ςαφών και εύκολων διεξόδων από κϊποια διεργαςύα που ενδεχομϋνωσ ϋχει καλϋςει εςφαλμϋνα ο χρόςτησ χωρύσ να πρϋπει να ακολουθόςει εκτενεύσ διϊλογουσ. Συπικό παρϊδειγμα εύναι οι εντολϋσ undo και redo.

7) Παροχό ςυντομεύςεων (shotcuts) που επιταχύνουν κϊποιεσ διεργαςύεσ για τουσ πεπειραμϋνουσ χρόςτεσ και εύναι όςο το δυνατόν «αόρατεσ» για τον αρχϊριο χρόςτη. Καλό εύναι το ςύςτημα να παραμετροποιεύται ςε αυτό το ςημεύο με βϊςη τισ ανϊγκεσ του χρόςτη για τισ ενϋργειεσ που θϋλει να εκτελεύ πιο ςυχνϊ.

8) Παροχό ςαφών μηνυμϊτων λαθών: θα πρϋπει να παρϋχονται ςε απλό γλώςςα, να εςτιϊζουν ςτο πρόβλημα και να προτεύνουν λύςη εξόδου.

9) Να εμποδύζονται κατϊ το δυνατόν τα λϊθη και η κακό χρόςη του ςυςτόματοσ.

10) Παροχό βοόθειασ και τεκμηρύωςησ (εγχειρύδιο οδηγιών).

Παραδεύγματα καλόσ εφαρμογόσ των 10 ευρετικών κανόνων ςε διαδικτυακϋσ εφαρμογϋσ παρουςιϊζονται ςτο http://designingwebinterfaces.com/6-tips-for-a-great-flex-ux-part-5

http://designingwebinterfaces.com/6-tips-for-a-great-flex-ux-part-5


ελύδα 62

Η αξιολόγηςη με τη μϋθοδο αυτό εςτιϊζεται ςε 2 βαςικϊ ςημεύα:

• Ση γενικό ςχεδύαςη των οθονών του ςυςτόματοσ.

• Ση ροό διαλόγων, μηνυμϊτων και ενεργειών που απαιτούνται για να γύνει μια ςυγκεκριμϋνη διεργαςύα.

Οι πεπειραμϋνοι αξιολογητϋσ, εξετϊζουν διαδοχικϊ τη διεπιφϊνεια χρόςησ του προσ αξιολόγηςη ςυςτόματοσ για ανεπϊρκεια ςε κϊθε ϋνα από τουσ ευρετικούσ κανόνεσ. Εκτενό ςχόλια για τη μϋθοδο παρουςιϊζονται και ςτο http://www.useit.com/papers/heuristic/. Εύναι ςημαντικό να ςημειωθεύ ότι ςπϊνια ϋνασ αξιολογητόσ θα καταφϋρει να αναγνωρύςει το 100% των ςφαλμϊτων μιασ διεπιφϊνειασ χρόςησ. υνεπώσ ϋνα ενδιαφϋρον ερώτημα που προκύπτει, εύναι πόςοι αξιολογητϋσ θα χρειαςτούν προκειμϋνου να ϋχουμε την πεπούθηςη ότι ϋχουμε αναγνωρύςει ϋνα ςημαντικό αριθμό ςφαλμϊτων; το ερώτημα αυτό ϋχουν απαντόςει οι Nielsen & Landauer (1993) μελετώντασ τα αποτελϋςματα από 6 ευρετικϋσ αξιολογόςεισ. Κατϋληξαν ςε μια μαθηματικό μοντελοπούηςη του ποςοςτού ςφαλμϊτων ςε ςυνϊρτηςη με τον αριθμό των αξιολογητών που ςυμμετϋχουν (1)

( ) ( ( ) ) ( )

Όπου ProblemsFound(i) εύναι ο ςυνολικόσ αριθμόσ ςφαλμϊτων που ϋχουν αναγνωριςτεύ από i αξιολογητϋσ, Ν ο ςυνολικόσ αριθμόσ ςφαλμϊτων που υπϊρχουν πραγματικϊ ςτη διεπιφϊνεια χρόςησ, το l αναπαριςτϊ το ποςοςτό ςφαλμϊτων που μπορεύ να βρει ϋνασ αξιολογητόσ και κυμαύνεται από 0.19 ϋωσ 0.51 με μϋςη τιμό το 0.34. τισ μελϋτεσ των Nielsen &Landauer (1993) το N κυμαινόταν μεταξύ 16 και 50 με μϋςη τιμό το 33 (και ςε περύπτωςη που δεν υπϊρχουν ϊλλα διαθϋςιμα δεδομϋνα για το ςυγκεκριμϋνο τύπο τησ εφαρμογόσ μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ ωσ μια τιμό-ςτόχοσ που να αποτελεύ κριτόριο μιασ ικανοποιητικόσ αξιολόγηςησ).

Εικόνα 15. υςχϋτιςη αριθμού αξιολογητών και ποςοςτού εύρεςησ λαθών (από το

www.useit.com).

Όπωσ φαύνεται και ςτην Εικόνα 15, μπορούμε να αναμϋνουμε ότι 5 αξιολογητϋσ θα καταφϋρουν να εντοπύςουν το 75-80% των ςφαλμϊτων τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ ενώ 10

http://www.useit.com/papers/heuristic/

http://www.useit.com/


ελύδα 63

περύπου 90%. υνεπώσ, ςε αρκετϋσ περιπτώςεισ το κόςτουσ που ςυνεπϊγεται η ςυμμετοχό ςημαντικού αριθμού αξιολογητών δεν δικαιολογεύται από τα επιπρόςθετα αποτελϋςματα που θα προκύψουν.

Η ευρετικό αξιολόγηςη, με κατϊλληλα προτεινόμενεσ τροποποιόςεισ, μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ ςε ϋνα ευρύ πλαύςιο εφαρμογών και ςε ςυνδυαςμό με ϊλλεσ μεθοδολογύεσ αξιολόγηςησ (όπωσ πχ παρατόρηςη χρηςτών).

Σα ςημαντικϊ πλεονεκτόματα τησ ευρετικόσ αξιολόγηςησ, οδόγηςαν ςε ευρεύα διϊδοςη και χρόςη τησ, αλλϊ και διατύπωςη εναλλακτικών προςεγγύςεων. Σϋτοιεσ εύναι η λύςτα τησ Xerox http://www.stcsig.org/usability/topics/articles/he-checklist.html.

Πρωτόκολλο αξιολόγηςησ

Καθώσ η ευρετικό αξιολόγηςη αποτελεύ μια από τισ πλϋον ςυχνϊ χρηςιμοποιούμενεσ μεθόδουσ αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ, παρατύθεται και ϋνα αναλυτικό πρωτόκολλο αξιολόγηςησ.

1. Ο ειδικόσ πρϋπει να επιθεωρόςει τουσ ευρετικούσ κανόνεσ προτού επιθεωρόςει το υπό αξιολόγηςη λογιςμικό. Μπορεύ να τροποποιόςει το εργαλεύο αν κρύνεται αναγκαύο, προςθϋτοντασ, αφαιρώντασ ό τροποποιώντασ τουσ ευρετικούσ κανόνεσ (ςυνύςταται μόνο για ιδιαύτερα πεπειραμϋνουσ αξιολογητϋσ).

2. Προτεύνεται οι ειδικού να διερευνόςουν για ικανοποιητικό χρόνο το λογιςμικό προτού ξεκινόςουν την ευρετικό αξιολόγηςη. Ιδανικϊ, ο χρόςτησ πρϋπει να προςπαθόςει να προςομοιώςει το ρόλο ενόσ τυπικού χρόςτη, ο οπούοσ χρηςιμοποιεύ το ςύςτημα. Πριν ξεκινόςει η εξϋταςη των κανόνων, πρϋπει να ϋχουν δοθεύ ςτουσ ειδικούσ (ό να επιχειρόςουν να ανακαλύψουν) πληροφορύεσ ςχετικϊ με το ςύςτημα, όπωσ:

o Κοινό ςτο οπούο ςτοχεύει και χαρακτηριςτικϊ των χρηςτών: Μύα αναλυτικό περιγραφό του κοινού ςτο οπούο απευθύνεται το ςύςτημα και τα χαρακτηριςτικϊ του (π.χ. επύπεδο γνώςεων, κύνητρο, ςκοπόσ και δεξιότητεσ χρόςησ υπολογιςτών) θα επιτρϋψει ςτον ειδικό να αξιολογόςει την καταλληλότητα τησ διεπιφϊνειασ χρόςτη και ϊλλεσ πλευρϋσ τησ ευχρηςτύασ του προγρϊμματοσ ςτο πραγματικό πλαύςιο χρόςησ.

o κοπού και ςτόχοι του λογιςμικού: Ο ειδικόσ πρϋπει να γνωρύζει όςα περιςςότερα γύνεται για τισ ανϊγκεσ που καλεύται να καλύψει το πρόγραμμα, με ϋμφαςη ςτουσ ςκοπούσ και ςτουσ ςτόχουσ του.

o Συπικό πλαύςιο χρόςησ του προγρϊμματοσ: Ρεαλιςτικϊ ςενϊρια για το πότε, που και πωσ θα χρηςιμοποιηθεύ το πρόγραμμα, θα πρϋπει να περιγρϊφονται ςτον ειδικό.

o χεδιαςτικϋσ προςεγγύςεισ που χρηςιμοποιούνται ςτο πρόγραμμα: Αν εύναι δυνατόν, θα πρϋπει να δοθεύ μύα περιγραφό των χαρακτηριςτικών ςχεδύαςησ που χρηςιμοποιόθηκαν για την ανϊπτυξη του προγρϊμματοσ ςτον ειδικό προκειμϋνου η κρύςη του για την καταλληλότητα των ςτρατηγικών ςχεδιαςμού να εύναι ςε αντιςτοιχύα με τισ προθϋςεισ του ειδικού για τον εκπαιδευτικό ςχεδιαςμό.

o Σο ςτϊδιο ανϊπτυξησ του προγρϊμματοσ και δυνατότητεσ αλλαγών: Ο ειδικόσ πρϋπει να ενημερωθεύ ςε ποια φϊςη ανϊπτυξησ βρύςκεται το πρόγραμμα (πχ αρχικό πρωτότυπο, προ-ϋκδοςη, ό τελικό ϋκδοςη υπό εξϋταςη για επαναςχεδιαςμό).

3. Αφού ο ειδικόσ δαπανόςει αρκετό χρόνο για να εξοικειωθεύ με τη χρόςη του προγρϊμματοσ, πρϋπει να αρχύςει την ευρετικό αξιολόγηςη διατρϋχοντασ το πρόγραμμα από την ‘αρχό’ προσ το ‘τϋλοσ’ (ε πολύ μεγϊλα προγρϊμματα, ο ειδικόσ μπορεύ να διατρϋξει μόνο ϋνα αντιπροςωπευτικό μϋροσ του

http://www.stcsig.org/usability/topics/articles/he-checklist.html


ελύδα 64

προγρϊμματοσ). 4. Ο ειδικόσ πρϋπει να ςημειώνει κϊθε πρόβλημα ευχρηςτύασ που εντοπύζει. Για

κϊθε πρόβλημα, πρϋπει να βρεθεύ ποιοσ ευρετικόσ κανόνασ παραβιϊζεται, και να αποδύδει κϊποιο βαθμό ςοβαρότητασ (ενδεικτικό βαθμολογικό κλύμακα παρουςιϊζεται ςτη ςυνϋχεια). Αν το πρόβλημα δεν μπορεύ να αποδοθεύ ςτην παραβύαςη κϊποιου ςυγκεκριμϋνου κανόνα, τότε απλϊ ςημειώνεται (Αν και θα πρϋπει ο αριθμόσ των προβλημϊτων που δεν αντιςτοιχύζονται ςε κϊποιον ευρετικό κανόνα να εύναι ςχετικϊ μικρόσ).

Κλύμακα ςοβαρότητασ προβλόματοσ

I. κοςμητικό πρόβλημα: Δεν χρειϊζεται διόρθωςη εκτόσ αν υπϊρχει διαθϋςιμοσ επιπλϋον χρόνοσ

II. Μικρό πρόβλημα ευχρηςτύασ: θα πρϋπει να δοθεύ μικρό προτεραιότητα ςτην επύλυςη αυτού του προβλόματοσ

III. ημαντικό πρόβλημα ευχρηςτύασ: η επύλυςη του θεωρεύται ςημαντικό, θα πρϋπει να δοθεύ υψηλό προτεραιότητα

IV. Καταςτροφικό πρόβλημα ευχρηςτύασ: επιτακτικό η επιδιόρθωςό του πριν το ςύςτημα διατεθεύ για χρόςη

5. Αφού εντοπιςτούν όλα τα προβλόματα ευχρηςτύασ, οι ειδικού πρϋπει να τα επιθεωρόςουν ξανϊ και να αποφαςύςουν για την ϋκταςη του προβλόματοσ. Μια ενδεικτικό κλύμακα διαβϊθμιςησ τησ ϋκταςησ των προβλημϊτων εύναι:

Κλύμακα ϋκταςησ προβλόματοσ

I. υναντϊται μια φορϊ

II. Σο πρόβλημα εντοπύζεται ςε αρκετϊ ςημεύα του ςυςτόματοσ

III. Σο πρόβλημα διατρϋχει ςημαντικό μϋροσ του ςυνόλου του ςυςτόματοσ

6. υνόθωσ, οι περιςςότερεσ ευρετικϋσ αξιολογόςεισ εμπλϋκουν 4 ό 5 ειδικούσ. Όταν όλοι οι ειδικού ολοκληρώςουν την αξιολόγηςό τουσ, μπορούν να ςυγκεντρωθούν για τον απολογιςμό τησ διαδικαςύασ καθοδηγούμενοι από ϋνα ςυντονιςτό. Η ςυζότηςη για τα προβλόματα ευχρηςτύασ μπορεύ να βιντεοςκοπηθεύ για περαιτϋρω ανϊλυςη. Αν εντοπιςτούν ςημαντικϋσ διαφορϋσ ςτα προβλόματα που ανακαλύπτονται, ο ςυντονιςτόσ θα πρϋπει να εξομαλύνει τισ διαφορϋσ ώςτε να επιτευχθεύ ςυναύνεςη. Οι ειδικού μπορούν να ερωτηθούν να προτεύνουν επύςησ ςτρατηγικϋσ επύλυςησ των ςημαντικότερων προβλημϊτων που εντόπιςαν.

7. Ακολούθωσ θα πρϋπει να ςυνταχθεύ αναφορϊ ευρετικόσ αξιολόγηςησ. Γραφόματα, πύνακεσ και ϊλλα ςχεδιαγρϊμματα πρϋπει να χρηςιμοποιηθούν για την απεικόνιςη των αποτελεςμϊτων. Η αναφορϊ μπορεύ να ςυμπεριλαμβϊνει και ςτιγμιότυπα οθονών, για την απεικόνιςη των βαςικών προβλημϊτων καθώσ και προτεινόμενεσ βελτιώςεισ.

8. Σο πιο βαςικό τμόμα τησ αναφορϊσ τησ ευρετικόσ αξιολόγηςησ εύναι ϋνα ςύνολο προτϊςεων για τη βελτύωςη τησ ευχρηςτύασ του υπό αξιολόγηςη ςυςτόματοσ. Οι προτϊςεισ πρϋπει να εύναι όςο γύνεται πιο ςυγκεκριμϋνεσ για να παρϋχουν ςτουσ ςχεδιαςτϋσ τισ πληροφορύεσ που απαιτούνται ώςτε να μειωθούν τα προβλόματα και να βελτιωθεύ το ςύςτημα.


ελύδα 65

Γνωςιακό περιδιϊβαςμα (Cognitive Walkthrough)

Σο γνωςιακό περιδιϊβαςμα (cognitive walkthrough, Lewis et al., 1990) εύναι τεχνικό που αφορϊ ανϊλυςη διαδραςτικών ςυςτημϊτων ςτα οπούα ο χρόςτησ μαθαύνει τη χρόςη του ςυςτόματοσ κατϊ διερευνητικό τρόπο (exploratory learning) ενώ αλληλεπιδρϊ με αυτό. Αυτό εύναι τυπικό περύπτωςη ςε πολλϊ ςύγχρονα ςυςτόματα μεταξύ των οπούων το εκπαιδευτικό λογιςμικό. Η ανϊλυςη με γνωςιακό περιδιϊβαςμα προςομοιώνει τη διαδικαςύα ςταδιακόσ εξοικεύωςησ των χρηςτών με το διαδραςτικό ςύςτημα μϋςω του παρακϊτω μοντϋλου:

Ο χρόςτησ αρχύζει με ϋνα πλϊνο ςτόχων. την ςυνϋχεια και μϋχρι την επύτευξη του ςτόχου του επαναλαμβϊνει τα παρακϊτω βόματα:

Βόμα 1: διερευνϊ το ςύςτημα μϋςω τησ διεπιφϊνειασ του, αναζητώντασ ενϋργειεσ που θα ςυντεύνουν ςτην επύτευξη του ςτόχου του.

Βόμα 2: επιλϋγει την ενϋργεια εκεύνη τησ οπούασ η περιγραφό ό εμφϊνιςη προςομοιϊζει περιςςότερο αυτό που επιθυμεύ να επιτύχει.

Βόμα 3: τϋλοσ, ερμηνεύει την απϊντηςη του ςυςτόματοσ και ελϋγχει αν ϋχει επιτευχθεύ πρόοδοσ προσ την ολοκλόρωςη του ςτόχου του.

Η πειραματικό ανϊλυςη ενόσ ςυςτόματοσ αφορϊ τη ςυςχϋτιςη ςτόχων του χρόςτη ςτα πλαύςια ςυγκεκριμϋνων ςεναρύων χρόςησ. Ο αξιολογητόσ τησ διεπιφϊνειασ ελϋγχει την απϊντηςη ςτισ εξόσ ερωτόςεισ για κϊθε ςυγκεκριμϋνο τμόμα τησ διεπιφϊνειασ:

Ε1: Η επόμενη ςωςτό ενϋργεια γύνεται ςαφόσ ςτον χρόςτη από τη διεπιφϊνεια;

Ε2: Ο χρόςτησ μπορεύ να ςυνδϋςει την περιγραφό τησ ςωςτόσ ενϋργειασ με τον ςτόχο του;

Ε3: Ο χρόςτησ καταλαβαύνει ςωςτϊ την απόκριςη του ςυςτόματοσ, δηλαδό θα του εύναι κατανοητό αν ϋχει κϊνει ςωςτό ό λϊθοσ επιλογό;

Σο αποτϋλεςμα τησ μεθόδου αυτόσ εύναι η ανακϊλυψη ςχεδιαςτικών ατελειών του υπό αξιολόγηςη ςυςτόματοσ, δηλαδό περιοχών του ςτισ οπούεσ η απϊντηςη ςε κϊποια από τα παραπϊνω Ε1-3 εύναι αρνητικό. ε μια τϋτοια περύπτωςη προτεύνεται αντιμετώπιςη τησ ατϋλειασ.

Αξιολόγηςη προςβαςιμότητασ

Η ςημαντικό διϊδοςη του Διαδικτύου και το θεμελιώδεσ δικαύωμα δυνατότητασ πρόςβαςησ ςτην παρεχόμενη ςε αυτό πληροφορύασ ςε όλουσ, ειςϊγουν την απαύτηςη για ςχεδιαςμό που υποςτηρύζει τισ ανϊγκεσ και τισ δυνατότητεσ χρηςτών με κινητικϋσ, γνωςτικϋσ και αιςθητηριακϋσ δυςκολύεσ. Για παρϊδειγμα, χρόςτεσ με ειδικϋσ δεξιότητεσ (ΑΜΕΑ) ό χρόςτεσ μεγϊλησ ηλικύασ ενδϋχεται να ϋχουν δυςκολύεσ ςτο χειριςμό ενόσ δικτυακού τόπου για κϊποιουσ από τουσ παρακϊτω λόγουσ:

Μειωμϋνη όραςη, ακοό ό δυνατότητεσ κύνηςησ

Μειωμϋνη ικανότητα ανϊγνωςησ ό κατανόηςησ κειμϋνου

Αδυναμύα αποτελεςματικού χειριςμού πληκτρολογύου ό ποντικιού.

Προκειμϋνου να βελτιςτοποιηθεύ η δυνατότητα πρόςβαςη ςε χρόςτεσ με τα προαναφερθϋντα χαρακτηριςτικϊ, ο οργανιςμόσ W3C (World Wide Web Consortium) ϋχουν προτεύνει οδηγύεσ διαςφϊλιςησ τησ προςβαςιμότητασ του παρεχόμενου ςε ϋνα δικτυακό τόπο περιεχομϋνου. Οι οδηγύεσ αυτϋσ, γνωςτϋσ ωσ Web Content Accessibility


ελύδα 66

Guidelines παρουςιϊζονται ςτο http://www.w3.org/TR/WAI-WEBCONTENT/ (και ςτα ελληνικϊ ςτο http://www.media.uoa.gr/~andreas/web/wcag1/ ).

Εικόνα 16. Προβλόματα προςβαςιμότητασ ςτο Δικτυακό Σόπο του μεγαλύτερου νοςοκομεύου τησ

χώρασ (πηγό hci.ece.upatras.gr/esalp)

Η τρϋχουςα ϋκδοςη των οδηγιών εύναι η 2.0 και ςυνύςταται ςε 4 αρχϋσ (principles) οι οπούεσ αναλύονται ςε 12 οδηγύεσ (Guidelines). Οι οδηγύεσ αυτϋσ χαρακτηρύζονται από κριτόρια επιτυχύασ, τα οπούα και επιτρϋπουν την αξιολόγηςη των δικτυακών τόπων ςε τρύα επύπεδα ςυμμόρφωςησ ωσ προσ την προςβαςιμότητα. Αυτϊ εύναι Α (χαμηλότερο), ΑΑ, και ΑΑΑ (υψηλότερο). Αν ϋνασ δικτυακόσ τόποσ δεν πληρού τα κριτόρια του επιπϋδου ςυμμόρφωςησ Α, ςυγκεκριμϋνεσ κατηγορύεσ χρηςτών δεν θα ϋχουν τη δυνατότητα πρόςβαςησ ςε μϋροσ (η ςτο ςύνολο) του περιεχομϋνου. Για παρϊδειγμα, όπωσ φαύνεται ςτην Εικόνα 16, οι διϊφορεσ επιλογϋσ του μενού πλοόγηςησ παρϋχονται μόνο με τη χρόςη εικόνων. Όμωσ, για κϊποιουσ χρόςτεσ η μόνη δυνατότητα για πρόςβαςη ςτην πληροφορύα εύναι μϋςω κειμϋνου. Για παρϊδειγμα, κϊποιοσ που εύναι τυφλόσ δεν μπορεύ να διαβϊςει την οθόνη. Kατϊ ςυνϋπεια, δεν μπορεύ να διαβϊςει και το κεύμενο που παρουςιϊζεται αποκλειςτικϊ μϋςω μιασ εικόνασ. Οι περιςςότεροι από αυτούσ τουσ χρόςτεσ χρηςιμοποιούν αναγνώςτεσ οθόνησ, ϋνα πρόγραμμα το οπούο λαμβϊνει όλο το κειμενικό περιεχόμενο που περιϋχεται ςε μια ςελύδα και το μεταφϋρει ςε ϋνα ςυνθϋτη φωνόσ ό ςε μια ςυςκευό Braille. Εϊν μη κειμενικϊ ςτοιχεύα ϋχουν κειμενικϊ ιςοδύναμα, ο αναγνώςτησ οθόνησ μπορεύ να τα διαβϊςει. Εϊν δεν υπϊρχει κειμενικό ιςοδύναμο, ο αναγνώςτησ οθόνησ θα ενημερώςει τον χρόςτη ότι εκεύ υπϊρχει ϋνα αντικεύμενο χωρύσ όμωσ να μπορεύ να του δώςει επιπλϋον πληροφορύεσ. Σο κειμενικό ιςοδύναμο μπορεύ να παρϋχεται μϋςω τησ ιδιότητασ alt. τη ςυγκεκριμϋνη περύπτωςη, δεν παρϋχεται ιςοδύναμο κεύμενο και ϋτςι χϊνεται όλο του μενού για κϊποιον τυφλό χρόςτη. Αν ϋνασ δικτυακόσ τόποσ δεν χαρακτηρύζεται από το επύπεδο ςυμμόρφωςησ ΑΑ αυτό ςημαύνει ότι χρόςτεσ με ειδικϋσ δεξιότητεσ θα ϋχουν ςημαντικϋσ δυςχϋρειεσ για την πρόςβαςη ςε περιεχόμενο που δεν πληρού τουσ κανόνεσ αυτούσ, ενώ μη ςυμμόρφωςη με το επύπεδο ΑΑΑ ςυνεπϊγεται μϋτριεσ δυςχϋρειεσ αντύςτοιχα. Οι κανόνεσ παρουςιϊζονται ςτο http://www.w3.org/TR/WCAG20/.

Μια ςειρϊ από εργαλεύα επιτρϋπουν την αυτόματη αξιολόγηςη διαδικτυακών τόπων ωσ προσ τουσ κανόνεσ προςβαςιμότητασ. Σα περιςςότερα από αυτϊ υποςτηρύζουν προσ το

http://www.w3.org/TR/WAI-WEBCONTENT/

http://www.media.uoa.gr/~andreas/web/wcag1/

http://www.w3.org/TR/WCAG20/


ελύδα 67

παρόν τουσ κανόνεσ ςτην ϋκδοςη 1.0 (ό 1.1). Μερικϊ από τα πλϋον διαδεδομϋνα εύναι το Hera (http://www.sidar.org/hera/index.php.en) και το WAVE (http://wave.webaim.org/). Μια πλόρησ λύςτα ςχετικών εργαλεύων εύναι διαθϋςιμη ςτο http://www.w3.org/WAI/ER/tools/complete.html.

Για την κατανόηςη των αρχών και κανόνων προςβαςιμότητασ, ϋχει αναπτυχθεύ μια ιδιαύτερα ενδιαφϋρουςα διαδικτυακό εκπαιδευτικό εφαρμογό με αναλυτικϊ παραδεύγματα ανϊ κανόνα. Η πλατφόρμα εύναι ελεύθερα διαθϋςιμη ςτο http://hci.ece.upatras.gr/esalp.

Μϋθοδοι αξιολόγηςησ με τη ςυμμετοχό χρηςτών

Οι μεθοδολογύεσ αξιολόγηςησ με τη ςυμμετοχό χρηςτών, μϋςα από την οπτικό του πεδύου Αλληλεπύδραςησ Ανθρώπου Τπολογιςτό ςυνύςτανται ςτισ διαδικαςύα μελϋτησ, ςυλλογόσ και ανϊλυςησ δεδομϋνων ςχετικϊ με το πωσ οι χρόςτεσ εκτελούν τισ ςυγκεκριμϋνεσ εργαςύεσ με ςτόχο να προκύψει βαθύτερη κατανόηςη των αλληλεπιδρϊςεων που λαμβϊνουν χώρα (Preece et al. 1994). τόχοσ ςε μια πειραματικό διαδικαςύα εύναι η επύδραςη μιασ ανεξϊρτητησ μεταβλητόσ (ςτην περύπτωςό μασ ο ςχεδιαςμόσ μιασ διεπιφϊνειασ χρόςησ που χρηςιμοποιεύται ςε ςυγκεκριμϋνο πλαύςιο για ολοκλόρωςη ενόσ ςυγκεκριμϋνου ςτόχου) ςε εξαρτημϋνεσ μεταβλητϋσ (πχ χρόνοσ ολοκλόρωςησ εργαςύασ, αριθμόσ λαθών κλπ). υνεπώσ, ςημαντικό ςκϋλοσ τησ διαδικαςύασ αποτελεύ το ότι πρϋπει να αναγνωριςθούν οι εξαρτημϋνεσ μεταβλητϋσ και να διαπιςτωθεύ αν οι μετρόςεισ που λαμβϊνουμε χαρακτηρύζονται από αξιοπιςτύα (αν δηλαδό 2 μετρόςεισ ςε ύδιεσ ςυνθόκεσ θα παραγϊγουν τα ύδια αποτελϋςματα) και εγκυρότητα (αν δηλαδό η μϋτρηςη εύναι κατϊλληλη για να ςυνϊγουμε ςυμπερϊςματα για το ζότημα που μασ ενδιαφϋρει). Οι μετρικϋσ που μπορούν να ςυλλεχθούν ςε τϋτοιου εύδουσ πειρϊματα εύναι 4 ειδών (Tullis & Albert, 2008):

1. Ονομαςτικϋσ (nominal) όπωσ για παρϊδειγμα ολοκλόρωςη εργαςύασ (ΝΑΙ/ΟΦΙ), ύπαρξη λαθών (ΝΑΙ/ΟΦΙ). Η ανϊλυςη γύνεται με ςτατιςτικϋσ τεχνικϋσ όπωσ ςυχνότητα εμφϊνιςησ και Chi Square test.

2. Σακτικϋσ (ordinal), όπωσ πχ κριςιμότητα λϊθουσ (κλιμακα 1-5) ό ιεραρχικό. ταξινόμηςη εναλλακτικών ςχεδιαςμών. Η ανϊλυςη γύνεται με ςτατιςτικϋσ τεχνικϋσ όπωσ ςυχνότητα εμφϊνιςησ και Chi Square test, Wilcoxon rank sum tests, Spearman rank correlation.

3. Ιςοδιαςτημικϋσ (interval) όπωσ κλύμακεσ Likert (πχ αποτύμηςη διεπιφϊνειασ ςε κλύμακα Κακό, Μϋτρια, Ικανοποιητικό, Πολύ Καλό, Εξαιρετικό). Η ανϊλυςη γύνεται με περιγραφικϊ ςτατιςτικϊ όπωσ μϋςοι όροι, τυπικό απόκλιςη κλπ, t-test, ANOVA, correlation, regression analysis.

4. Αναλογικϋσ (ratio) όπωσ χρόνοι ολοκλόρωςησ, χρόνοσ προςοχόσ ςε αντικεύμενα τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ, αριθμόσ πληκτρολογόςεων κλπ. Η ανϊλυςη γύνεται με περιγραφικϊ ςτατιςτικϊ όπωσ μϋςοι όροι, τυπικό απόκλιςη, median κλπ, t-test, ANOVA, correlation, regression analysis.

Μϋτρηςη απόδοςησ

Μια παραδοςιακό μϋθοδοσ για τη δοκιμό χρηςτών εύναι η μϋτρηςη απόδοςησ όπου ςκοπόσ εύναι η πιςτοπούηςη για το αν ϋνασ ςτόχοσ ευχρηςτύασ επιτυγχϊνεται ό όχι. Η απόδοςη των χρηςτών μετρϊται ςυνόθωσ υποβϊλλοντασ μια ομϊδα χρηςτών ςε εκτϋλεςη ενόσ προκαθοριςμϋνου ςυνόλου ςτοιχειωδών εργαςιών, ςυλλϋγοντασ ςτοιχεύα

http://www.sidar.org/hera/index.php.en

http://wave.webaim.org/

http://www.w3.org/WAI/ER/tools/complete.html

http://hci.ece.upatras.gr/esalp


ελύδα 68

που αφορούν ςε ςφϊλματα που διαπιςτώνονται, ςτουσ χρόνουσ εκτϋλεςησ των εργαςιών, ςτον αριθμό ενεργειών κ.α. Οι δοκιμϋσ πραγματοποιούνται ςυνόθωσ ςε ϋνα εργαςτόριο ευχρηςτύασ λογιςμικού, το οπούο ϋχει τον απαραύτητο εξοπλιςμό για καταγραφό των ενεργειών των χρηςτών (καταγραφό όχου, εικόνασ, καταγραφό οθόνησ υπολογιςτό κατϊ τη διϊρκεια που η αλληλεπύδραςη λαμβϊνει χώρα, αρχεύα πληκτρολογόςεων), προςομοιώνοντασ παρϊλληλα τον τυπικό χώρο χρόςησ του λογιςμικού και ελαχιςτοποιώντασ την αύςθηςη παρακολούθηςησ ςτον χρόςτη υποκεύμενο. Με μια τϋτοια δοκιμό, πολλϊ προβλόματα ευχρηςτύασ μπορούν να βρεθούν. Ένα πλεονϋκτημα αυτόσ τησ μεθόδου αξιολόγηςησ εύναι η αποκομιδό μετρόςιμων χρόνων και ποςοςτών που καθιςτϊ τη ςύγκριςη εναλλακτικών ςχεδιαςμών εύκολη. Δυςτυχώσ, ςτα περιςςότερα ϋργα ανϊπτυξησ ςυςτημϊτων δεν υπϊρχει επαρκόσ πεύρα διεξαγωγόσ τϋτοιων πειραμϊτων καθώσ και πόροι για να εφαρμοςτεύ αυτό η μϋθοδοσ (Νielsen, 1993). Ένα ϊλλο πρόβλημα με τισ εργαςτηριακϋσ δοκιμϋσ αποτελεύ το γεγονόσ ότι εύναι δύςκολη η διεξαγωγό τουσ ςε αρχικϊ ςτϊδια του ςχεδιαςμού δεδομϋνου ότι απαιτεύται υλοποιημϋνο πρωτότυπο του ςυςτόματοσ και ςημαντικόσ αριθμόσ υποψόφιων αντιπροςωπευτικών χρηςτών. Επύςησ, παρουςιϊζονται δυςκολύεσ ςτη δειγματοληψύα και επιλογό των ‘αντιπροςωπευτικών’ χρηςτών – ώςτε ςυνολικϊ να παρουςιϊζουν παρόμοια χαρακτηριςτικϊ με τουσ αναμενόμενουσ τελικούσ χρόςτεσ- και μεθοδολογικϋσ αδυναμύεσ ςτον προγραμματιςμό, την εγκυρότητα και την αξιοπιςτύα των αποκτηθϋντων μετρόςεων (Holleran, 1991). Επιπλϋον, η αξιολόγηςη τησ αποδοτικότητασ ςε καθημερινό χρόςη απαιτεύ την ανεύρεςη χρηςτών που ανταποκρύνονται πλόρωσ ςτα πραγματικϊ χαρακτηριςτικϊ των ανθρώπων που χρηςιμοποιούν το ςύςτημα.

Αρχεύα πληκτρολογόςεων

Μια μϋθοδοσ που μπορεύ να ςυνδυαςτεύ με τη δοκιμό ευχρηςτύασ και τισ μετρόςεισ απόδοςησ εύναι η καταγραφό τησ αλληλεπύδραςησ ςε αρχεύα πληκτρολογόςεων. Με τη μϋθοδο αυτό ο υπολογιςτόσ καταγρϊφει αυτόματα ςτατιςτικϊ ςχετικϊ με τη χρόςη του προσ εξϋταςη προγρϊμματοσ. Αποτελεύ μια φτηνό μϋθοδο ςυλλογόσ δεδομϋνων χρόςησ λογιςμικού, μϋςω τησ οπούασ εύκολα μπορεύ να αναγνωριςθεύ η ςυχνότητα χρόςησ ςυγκεκριμϋνων εντολών και εμφϊνιςησ γεγονότων που παρουςιϊζουν ενδιαφϋρον (όπωσ μηνύματα λαθών). Για παρϊδειγμα, οι Senay & Stabler (1987) κατϋγραψαν 52.576 ςυνεδρύεσ βοόθειασ και ανακϊλυψαν ότι το 10% των οθονών βοόθειασ χρηςιμοποιόθηκαν ςτο 92% των αιτόςεων βοόθειασ. Σο αποτϋλεςμα αυτό χρηςιμοποιόθηκε για να εςτιαςτεύ η βελτύωςη τησ ποιότητασ των ςυγκεκριμϋνων τμημϊτων βοόθειασ κατϊ προτεραιότητα ςε ςχϋςη με ϊλλα τμόματα τα οπούα ζητόθηκαν λιγότερο ςυχνϊ. Η μϋθοδοσ αυτό χρηςιμοποιεύται για την καταγραφό ςυνεδριών χρόςησ (user sessions) και ςτο Διαδύκτυο. υγκεκριμϋνα, ςτο διακομιςτό ενόσ δικτυακού τόπου (web server) καταγρϊφονται πληροφορύεσ ςχετικϊ με την αλληλεπύδραςη του χρόςτη με τον δικτυακό τόπο (χρόνοσ πρόςβαςησ, IP διεύθυνςη, ιςτοςελύδεσ ό αρχεύα που ζητόθηκαν κ.α.). Σο βαςικό πρόβλημα ςτην περύπτωςη αυτό, πηγϊζει από το γεγονόσ ότι το πρωτόκολλο http δεν εμπεριϋχει την ϋννοια τησ κατϊςταςησ (stateless), με αποτϋλεςμα να μην εύναι δυνατό η ϊμεςη καταγραφό τησ αρχόσ και τϋλουσ μιασ ςυνεδρύασ χρόςησ (Tselios et al., 2001). ε περύπτωςη χρόςησ μιασ διαδικτυακόσ εφαρμογόσ με κωδικό χρόςτη, εύναι δυνατό η καταγραφό τησ αλληλεπύδραςησ με πληρϋςτερο τρόπο.

Πρωτόκολλο ομιλούντοσ υποκειμϋνου

το πρωτόκολλο ομιλούντοσ υποκειμϋνου (think aloud ό talk aloud), οι χρόςτεσ εξωτερικεύουν με προφορικό λόγο τισ ςκϋψεισ τουσ κατϊ τη διϊρκεια που χρηςιμοποιούν το ςύςτημα (Lewis, 1982). Μϋςω αυτόσ τησ μεθόδου, οι χρόςτεσ δύνουν την ευκαιρύα ςτον υπεύθυνο αξιολόγηςησ να αντιληφθεύ το πωσ αντιλαμβϊνονται την αλληλεπύδραςη


ελύδα 69

με το προσ εξϋταςη ςύςτημα. Αποτελεύ μια χαμηλού κόςτουσ μϋθοδο αναγνώριςησ των παρερμηνειών των χρηςτών που αφορούν ςτη διεπιφϊνεια χρόςησ. Εύναι ιδιαύτερα χρόςιμη, όταν εφαρμόζεται από το ςχεδιαςτό τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ, δεδομϋνου ότι εύναι εφικτό η ϊμεςη ποιοτικού χαρακτόρα ανατροφοδότηςη από τουσ χρόςτεσ ςχετικϊ με το ςχεδιαςμό τησ (Jorgensen, 1990). Μειονϋκτημα τησ μεθόδου αποτελεύ το γεγονόσ ότι δεν εύναι πολύ φυςικό για τουσ χρόςτεσ να ςκεφτούν μεγαλοφώνωσ. Εύναι επύςησ δύςκολο για τουσ πεπειραμϋνουσ χρόςτεσ να εκφρϊςουν με λόγια τη διαδικαςύα απόφαςόσ τουσ δεδομϋνου ότι εκτελούν μϋροσ τησ εργαςύασ τουσ αυτόματα (Schneider & Shiffrin, 1977, Shiffrin & Dumais, 1981). υνϋπεια του γεγονότοσ αυτού εύναι και η δυςκολύα ϋνταξόσ τησ ςε ϋνα πλϊνο αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ που εςτιϊζει ςε –ποςοτικϋσ- μετρόςεισ απόδοςησ.

Ερωτηματολόγια

Σα ερωτηματολόγια εύναι ιδιαύτερα χρόςιμα για ζητόματα ςχετικϊ με πιθανϋσ ανηςυχύεσ-παρανοόςεισ των χρηςτών και την υποκειμενικό ικανοπούηςη (Νielsen, 1993). Σα ερωτηματολόγια μπορούν να διανεμηθούν εύκολα ςε ςημαντικό αριθμό χρηςτών. Επιπλϋον, εύναι μια ςχετικϊ ανϋξοδη μϋθοδοσ ερευνών. Εντούτοισ, ςυχνϊ εύναι δύςκολο να αποκτηθούν αντικειμενικϊ αποτελϋςματα κατϊ τη χρηςιμοπούηςη των ερωτηματολογύων δεδομϋνου ότι οι απαντόςεισ των χρηςτών εύναι βαςιςμϋνεσ ςε αυτό που ϋχουν την αύςθηςη ότι κϊνουν, όχι ςε αυτό που κϊνουν πραγματικϊ (Νielsen, 1993). ε περιπτώςεισ αξιολόγηςησ διεπιφανειών χρόςησ διαδικτυακών τόπων (web sites), τα ερωτηματολόγια παρουςιϊζουν αυξημϋνη χρηςιμότητα, δοθϋντοσ του γεγονότοσ ότι το ύδιο το μϋςο ςυμβϊλλει ςτην εύκολη διανομό τουσ και αυτόματη ςυλλογό και επεξεργαςύα των αποτελεςμϊτων (Tselios et al., 2001). τη διϊςταςη αυτό ςυνειςφϋρουν και μια ςειρϊ από διαδικτυακϊ εργαλεύα ανϊπτυξησ, διανομόσ και επεξεργαςύασ ερωτηματολογύων (όπωσ για παρϊδειγμα το www.surveymonkey.com το οπούο παρουςιϊςτηκε ςε προηγούμενη ενότητα). Αποτελεςματικϊ ερωτηματολόγια ςτουσ όρουσ εγκυρότητασ (validity) και αξιοπιςτύασ (reliability) των παραγόμενων αποτελεςμϊτων, θεωρούνται τα SUS (System Usability Scale, Brooke, 1996, Tullis & Stetson, 2004), WAMMI (Kirakowski & Claridge, 1998) καθώσ και QUIS (Schneiderman, 1998).

Σα τελευταύα ϋτη, μϋςα από εκτεταμϋνεσ δοκιμϋσ και εγκυροποιόςεισ διαπιςτώνεται μια αυξανόμενη δημοφιλύα του ερωτηματολογύου SUS για τουσ εξόσ λόγουσ:

Παρϋχεται χωρύσ χρϋωςη

Η εγκυρότητϊ του ϋχει διαπιςτωθεύ ςε μια ςειρϊ από μελϋτεσ τόςο ςε δικτυακούσ τόπουσ όςο και ςε ‘ςυμβατικό’ λογιςμικό αλλϊ και ϊλλεσ ςυςκευϋσ όπωσ κινητϊ τηλϋφωνα κ.α.

Παρϊγει το ύδιο ό περιςςότερο αξιόπιςτα αποτελϋςματα ςε ςχϋςη με ϊλλα ερωτηματολόγια ακόμη και με μικρό δεύγμα ςυμμετεχόντων (Tullis & Stetson, 2004).

Οι Bangor, Kortur & Miller (2009) μετϊ από εκτεταμϋνεσ μελϋτεσ με τη ςυμμετοχό περύπου 3500 χρηςτών διαπύςτωςαν ότι η διϊμεςοσ τιμό αξιολόγηςησ εύναι το 70%, ενώ το κορυφαύο 25% των βαθμολογόςεων μετρόθηκε ςτο 77.8 ενώ οι Tullis & Albert, (2008b) διαπύςτωςαν ότι βαθμολογύα μεγαλύτερη του 81.2 ςυνεπϊγεται κατϊταξη ςτο κορυφαύο 10% ςτισ 129 μελϋτεσ που διεξόγαγαν. Διαπιςτώθηκε επύςησ ότι βαθμόσ μεγαλύτεροσ του 80% ςυνεπϊγεται αυξημϋνη πιθανότητα επανεπύςκεψησ ςε ϋνα δικτυακό τόπο.

Οι 10 ερωτόςεισ του ερωτηματολογύου ςτα Ελληνικϊ εύναι (απόδοςη από το Tullis & Stetson, 2004).

http://www.surveymonkey.com/


ελύδα 70

1. Νομύζω ότι θα όθελα να χρηςιμοποιώ αυτό το δικτυακό τόπο ςυχνϊ.

2. Βρόκα αυτό το δικτυακό τόπο αδικαιολόγητα περύπλοκο.

3. κϋφτηκα ότι αυτόσ ο δικτυακόσ τόποσ όταν εύκολοσ ςτη χρόςη.

4. Νομύζω ότι θα χρειαςτώ βοόθεια για να εύμαι ςε θϋςη να χρηςιμοποιόςω αυτό το δικτυακό τόπο.

5. Βρόκα τισ διϊφορεσ λειτουργύεσ ςε αυτό το δικτυακό τόπο καλϊ ολοκληρωμϋνεσ.

6. κϋφτηκα ότι υπόρχε μεγϊλη αςυνϋπεια ςε αυτό το δικτυακό τόπο.

7. Υαντϊζομαι ότι οι περιςςότεροι ϊνθρωποι θα μϊθουν να χρηςιμοποιούν αυτό το δικτυακό τόπο πολύ γρόγορα.

8. Βρόκα αυτό το δικτυακό τόπο πολύ περύπλοκο/δύςκολο ςτη χρόςη.

9. Ένιωςα πολύ ςύγουροσ/η χρηςιμοποιώντασ αυτό το δικτυακό τόπο.

10. Φρειϊςτηκε να μϊθω πολλϊ πρϊγματα πριν να μπορϋςω να ξεκινόςω με αυτό το δικτυακό τόπο.

Οι ερωτόςεισ 1,3,5,7,9 ςυνιςτούν θετικό κρύςη και οι ερωτόςεισ 2,4,6,8 ςυνιςτούν αρνητικό κρύςη. Οι χρόςτεσ βαθμολογούν ςε μια 5βϊθμια κλύμακα με το αριςτερό ϊκρο να αναγρϊφει ‘διαφωνώ ϋντονα’ και το δεξιό ‘ςυμφωνώ ϋντονα’. Αντιςτοιχύζοντασ το 1 ςτο αριςτερό ϊκρο και 5 ςτο δεξιό η βαθμολόγηςη διεξϊγεται ωσ εξόσ: Οι ερωτόςεισ 1,3,5,7,9 βαθμολογούνται αφαιρώντασ 1, ενώ οι ερωτόςεισ 2,4,6,8 βαθμολογούνται αφαιρώντασ από το 5 τη βαθμολογύα του χρόςτη ώςτε τελικώσ οι κανονικοποιημϋνεσ βαθμολογύεσ να κυμαύνονται από 0-4. Σϋλοσ, το αποτϋλεςμα πολλαπλαςιϊζεται με το 2.5 (ώςτε η τελικό βαθμολόγηςη να κυμαύνεται από το 0 εωσ το 4*10*2.5=100).

Αξιολόγηςη με εξοπλιςμό οφθαλμικόσ εςτύαςησ (eye tracking)

Η εξϋλιξη τησ τεχνολογύασ, παρϋχει και νϋα εργαλεύα που υποςτηρύζουν τη διαδικαςύα αξιολόγηςησ διαδικτυακών τόπων. ημαντικό ενδιαφϋρον παρουςιϊζουν οι ςυςκευϋσ eye tracking. Η διϊταξη αποτελεύται από οθόνη υπολογιςτό και 2 κϊμερεσ που εύναι τοποθετημϋνεσ ςτο κϊτω μϋροσ τησ με τρόπο που δεν εύναι εμφανό ςτο χρόςτη ώςτε να μην αιςθϊνεται ότι παρακολουθεύται (Εικόνα 17).

Εικόνα 17. υςκευό eye tracking τησ εταιρεύασ Tobii


ελύδα 71

Οι κϊμερεσ επιτρϋπουν ακριβό εκτύμηςη τησ κύνηςησ των οφθαλμών των χρηςτών που ςυμμετϋχουν ςτο πεύραμα. Έτςι, κατϊ τη διϊρκεια εκτϋλεςησ μιασ εργαςύασ μπορούν να ςυναχθούν μετρόςεισ για το που κοιτϊει ϋνασ χρόςτησ, για πόςο χρόνο και με ποια ςειρϊ. Παρϊλληλα, εύναι δυνατό και η εξαγωγό θερμικών χαρτών (heatmaps) που απεικονύζουν γραφικϊ την πληροφορύα αυτό (Εικόνα 10). ε ςχετικό μελϋτη, για παρϊδειγμα, διαπιςτώθηκε η ςημαςύα των καθαρών λεκτικών περιγραφών ςτουσ υπερςυνδϋςμουσ, ώςτε να υποβοηθηθεύ ο χρόςτησ ςτο να επιλϋξει την κατϊλληλη ςελύδα για τον πληροφοριακό ςτόχο που ϋχει (Katsanos, Tselios, Avouris, 2010a, 2010b, Εικόνα 18).

Εικόνα 18. Επύδραςη κατανοητών και μη υπερςυνδϋςμων ςτη ςυμπεριφορϊ των χρηςτών

(από Katsanos, Tselios, Avouris, 2010)

Από αριςτερϊ προσ τα δεξιϊ (Εικόνα 18) παρουςιϊζονται 8 διαφορετικϋσ περιπτώςεισ μενού επιλογών που παρουςιϊςτηκαν με χρόςτεσ ζητώντασ τουσ να εκτελϋςουν ςχετικϋσ με τισ περιγραφϋσ εργαςύεσ. Η επιλογό που οδηγούςε ςτην επιθυμητό πληροφορύασ ςτισ 3 πρώτεσ περιπτώςεισ χαρακτηριζόταν από υψηλό βαθμό κατανόηςησ, ενώ όλεσ οι υπόλοιπεσ επιλογϋσ όταν ξεκϊθαρο ότι δεν ςχετιζόντουςαν με τον πληροφοριακό ςτόχο του χρόςτη. Βαθμιαύα και μεταβαύνοντασ ςτουσ ςχεδιαςμούσ μϋχρι και τον 8ο η ‘κατανοηςιμότητα’ των εργαςιών όταν διαρκώσ μικρότερη ενώ υπόρχαν και ςύνδεςμοι με περιγραφϋσ που εν δυνϊμει θα μπορούςαν να εύναι κατϊλληλεσ (ανταγωνιςτικού υπερςύνδεςμοι). Σο αποτϋλεςμα όπωσ φαύνεται ςτην Εικόνα 1 εύναι ςτισ πρώτεσ περιπτώςεισ οι χρόςτεσ να εςτιϊζουν αποκλειςτικϊ ςε ϋνα υπερςύνδεςμο και ελϊχιςτα ςτουσ υπόλοιπουσ, ενώ ςτισ υπόλοιπεσ περιπτώςεισ οι χρόςτεσ αδυνατούςαν να


ελύδα 72

αναγνωρύςουν ποιοσ εύναι ο κατϊλληλοσ ςύνδεςμοσ με αποτϋλεςμα να κατανϋμουν την προςοχό τουσ ςχεδόν ςε όλεσ τισ διαθϋςιμεσ επιλογϋσ. Αυτό εύχε ωσ ςυνϋπεια τη ςημαντικό χρονικό επιβϊρυνςη για την ολοκλόρωςη τησ εργαςύασ, εξαιρετικϊ μεγϊλη αύξηςη ςτο ποςοςτό επιλογόσ λανθαςμϋνων υπερςυνδϋςμων και ςύγχυςη από πλευρϊσ των χρηςτών.

Εικόνα 19. Οι χρόςτεσ δεν παρατηρούν την επιλογό ‘ενεργοπούηςη επεξεργαςύασ’ που

απαιτεύται προκειμϋνου να τροποποιόςουν το εκπαιδευτικό υλικό μιασ εβδομϊδασ ςτην

πλατφόρμα Moodle.

Ένα ϊλλο παρϊδειγμα όπου διαπιςτώνονται προβλόματα χρόςησ τησ πλατφόρμασ Moodle, παρατύθεται ςτην Εικόνα 19. Από τουσ ςυμμετϋχοντεσ ζητόθηκε η επεξεργαςύα του εκπαιδευτικού υλικού μιασ ςυγκεκριμϋνησ εβδομϊδασ. Πολλού εςτύαςαν ςτον τύτλο τησ εβδομαδιαύασ ενότητασ ό ςτην επιλογό απόκρυψησ/εμφϊνιςησ μιασ εβδομϊδασ, αλλϊ αγνόηςαν πλόρωσ τη ςωςτό επιλογό (Ενεργοπούηςη επεξεργαςύασ, πϊνω δεξιϊ).

Αναλυτικϋσ μϋθοδοι αξιολόγηςησ

Ανϊλυςη εργαςιών

O κύριοσ ςτόχοσ τησ ανϊλυςησ εργαςιών εύναι η ςυςτηματικό κατανόηςη των διεργαςιών που επιτελούν οι χρόςτεσ περιγρϊφοντασ ρητϊ από τι αυτϋσ αποτελούνται (Kieras, 1996). Μια διαδικαςύα ανϊλυςησ ςτόχου αποτελεύται από πϋντε γενικϊ ςτϊδια: προκαταρκτικό ανϊλυςη (προςδιορύζεται το φυςικό και κοινωνικό περιβϊλλον ςτο οπούο


ελύδα 73

το ςύςτημα που αναλύεται χρηςιμοποιεύται, το ςκοπό και το πεδύο τησ TA), ςυλλογό των ςτοιχεύων (επιλογό τησ κατϊλληλησ μεθόδου ςυλλογόσ δεδομϋνων π.χ. παρατόρηςησ χρηςτών τησ ανϊλυςησ, αρχεύων πληκτρολογόςεων, ςυνεντεύξεισ), μοντελοπούηςη τησ εργαςύασ (κατϊλληλη επιλογό μεθόδου TA, αναγνώριςη διεργαςιών και ςύνθεςη διαγραμμϊτων διεργαςιών), και ανϊλυςη του μοντϋλου διεργαςιών και διατύπωςησ των αποτελεςμϊτων.

Πλεονεκτόματα τησ ανϊλυςησ εργαςιών

Η ανϊλυςη εργαςιών με τη χρόςη κϊποιασ από τισ μεθόδουσ που προτεύνονται ςτη βιβλιογραφύα φαύνεται να υποβοηθϊ ςημαντικϊ τη διαδικαςύα ςχεδιαςμού και αξιολόγηςησ τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ. Σα πλεονεκτόματα τησ εύναι (Johnson & Johnson, 1991):

•περιγρϊφει με φορμαλιςτικό και ρητό τρόπο τη λειτουργύα τησ διεπιφϊνειασ.

•το προώόν τησ ανϊλυςησ μπορεύ να αξιολογηθεύ και να αναλυθεύ από την ϊποψη τησ ευχρηςτύασ τησ διεπιφϊνειασ.

•μπορεύ να γύνει αντιληπτό και από ϊλλουσ ανθρώπουσ εκτόσ από τουσ αναλυτϋσ τησ διεπιφϊνειασ με διαφορετικό γνωςτικό υπόβαθρο, όπωσ ειδικού του πεδύου που υποςτηρύζει το ςύςτημα.

•μπορεύ να χρηςιμοποιηθεύ ωσ βϊςη για τη ςχεδύαςη τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ, βαςιςμϋνη ςτισ εργαςύεσ του χρόςτη.

•το μοντϋλο μπορεύ να ελεγχθεύ ωσ προσ την πληρότητα υποςτόριξησ των απαιτούμενων εργαςιών.

•το μοντϋλο μπορεύ να ελεγχθεύ ωσ προσ την καταλληλότητα του τρόπου υποςτόριξησ των απαιτούμενων εργαςιών (αν οι εργαςύεσ υποςτηρύζονται με τρόπο που αντιλαμβϊνεται ο χρόςτησ).

Ίςωσ η ιςχυρότερη δυνατότητα μιασ καλϊ-εφαρμοςμϋνησ ςτοιχειώδουσ ανϊλυςησ εύναι η παροχό μιασ ολιςτικόσ ϊποψησ ςχετικϊ με το πόςο καλϊ ταιριϊζει με το μοντϋλο εργαςιών του ςχεδιαςτό, που προςπαθεύ να εκθϋςει ακριβώσ τη λειτουργικότητα του ςυςτόματοσ ςτη διεπιφϊνεια χρόςησ, με την αντύληψη του χρόςτη για τη διεργαςύα ςε ϋνα ςυγκεκριμϋνο περιβϊλλον χρόςησ. ύμφωνα με τουσ Edmondson & Simone (1994), η ευκολύα και η ακρύβεια με τισ οπούεσ ο χρόςτησ μπορεύ να αντιςτοιχόςει τισ δραςτηριότητεσ μιασ εργαςύασ με τη λειτουργικότητα του ςυςτόματοσ , εύναι από μόνο τησ μια μετρικό ευχρηςτύασ. Επιπροςθϋτωσ, τονύζουν ότι παρϋχει ςημαντικό ανατροφοδότηςη ςχετικϊ με την ενςωμϊτωςη του κατϊλληλου βαθμού ελευθερύασ ςτουσ διϊλογουσ τησ διεπιφϊνειασ, που προςφϋρουν εναλλακτικούσ τρόπουσ του χειριςμού χωρύσ απώλεια τησ αύςθηςησ τησ κατϊςταςησ του ςυςτόματοσ από την πλευρϊ του χρόςτη και την μετϊπτωςη ςε προβληματικϋσ καταςτϊςεισ από τη πλευρϊ του ςυςτόματοσ.

Από τα παραπϊνω διαφαύνεται ότι κϊθε προτεινόμενη μϋθοδοσ αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ παρουςιϊζει πλεονεκτόματα και μειονεκτόματα. Σο γεγονόσ αυτό, ςε ςυνδυαςμό με τη διαπύςτωςη ότι η αποτελεςματικότητα των τεχνικών που προτεύνονται ποικύλει ανϊλογα με τη φύςη του ςυςτόματοσ καθώσ και το ςτϊδιο ςτο οπούο εφαρμόζονται (Molich et al., 1999), καθώσ και ότι ςυχνϊ ςυνδυαςμόσ μεθόδων οδηγεύ ςε αποτελεςματικότερεσ αξιολογόςεισ, παρϊγοντασ η κϊθε μια ςυμπληρωματικϊ και όχι επικαλυπτόμενα αποτελϋςματα (Karat, 1988), οδηγεύ ςυχνϊ ςτην εφαρμογό πλαιςύων ςυνδυαςτικόσ αξιολόγηςησ για τη βελτύωςη τησ διεπιφϊνειασ χρόςησ ενόσ λογιςμικού.


ελύδα 74

την κατηγορύα των αναλυτικών μεθόδων αξιολόγηςησ εντϊςςονται και οι τεχνικϋσ GOMS (Goals, Operators, Methods, Selection) και KLM (Keystroke Level Model) τεχνικών που επιτρϋπουν την ακριβό εκτύμηςη του χρόνου εκτϋλεςησ ενεργειών ςε μια διεπιφϊνεια χρόςησ τα οπούα απορρϋουν από το μοντϋλο Ανθρώπου Επεξεργαςτό (Card, Moran & Newell, 1983).


ελύδα 75

ύνοψη

τη μελϋτη αυτό επιχειρόθηκε μια ςυνολικό αναςκόπηςη των υπηρεςιών Web 2.0, των χαρακτηριςτικών τουσ και των επιπτώςεων που επιφϋρουν ςε κοινωνικό και εκπαιδευτικό επύπεδο. Ακολούθωσ, παρουςιϊςτηκαν αναλυτικϊ μια ςειρϊ από δημοφιλεύσ υπηρεςύεσ Web 2.0 που μπορούν να υποβοηθόςουν την εκπαιδευτικό διαδικαςύα. τη ςυνϋχεια, παρουςιϊςτηκε η προβληματικό για την αποτελεςματικό ενςωμϊτωςη των υπηρεςιών αυτών ςτην εκπαιδευτικό διαδικαςύα, όπωσ και των βαςικών μεθοδολογιών διδακτικού ςχεδιαςμού και ςημαντικών θεωριών που επηρεϊζουν την αντύληψη μασ για το ςχεδιαςμό των διδακτικών υλικών και παρεμβϊςεων. την τελευταύα ενότητα, επιχειρόθηκε και μια παρουςύαςη των βαςικών εννοιών που αφορούν ςτο πεδύο Αλληλεπύδραςησ Ανθρώπου Τπολογιςτό. Ακολούθωσ, προςεγγύςτηκαν οι ςημαντικότερεσ μϋθοδοι αξιολόγηςησ ευχρηςτύασ υπηρεςιών Web 2.0, όπωσ η παρατόρηςη χρηςτών, η ευρετικό αξιολόγηςη, τα ερωτηματολόγια και η αξιολόγηςη προςβαςιμότητασ.

Βιβλιογραφύα

Angeli, C. (2008) Distributed Cognition: A framework for understanding the role of computers in classroom teaching and learning. Journal of Research on Technology in Education, 40(3), 271-279.

Aronsson, G., Aborg, C., & Orelius, M. (1988). Datoriseringens vinnare och forlorare [Winners and loosers from computerisation. Summary in English]. Arbete och halsa. Arbetsmiljoistitutet, 27.

Augar, N., Raitman, R., & Zhou, W. (2004). Teaching and learning with wikis. Paper presented at the 21st ASCILITE Conference, Perth Western Australia, Dec 5-8, 2010, 95-104.

Bangor, A., Kortun, P., & Miller, J., (2009). Determining What Individual SUS Scores Mean: Adding an Adjective Rating Scale. Journal of Usability Studies, 4(3), 114-123.

Barab, S.A., Thomas, M., Dodge, T., Carteaux, R., & Tuzun, H. (2005). Making learning fun: Quest Atlantis, a game without guns. Educational Technology Research and Development, 53(1), 86-107. Retrieved September 27, 2007, from the EBSCO Academic Search Premier database.

Benek-Rivera, J., & Matthews, V.E. (2004). Active learning with jeopardy: Students ask the questions. Journal of Management Education, 28, 104-118.

Berners-Lee, T.,Hendler, J., & Lassila, O. (2001).The Semantic Web. Scientific American Magazine, May, 2001, 29-37.

Boyd, D.M., & Ellison, N. B. (2008). Social Network Sites: Definition, History, and Scholarship. Journal of Computer-Mediated Communication, 13: 210–230.

Brooke, J. (1996). SUS: A Quick and Dirty Usability Scale. In: P.W. Jordan, B. Thomas, B.A. Weerdmeester & I.L. McClelland (Eds.), Usability Evaluation in Industry. London:Taylor & Francis.

Brown, J. S., Collins, A., & Duguid, P. (1989). Situated cognition and the culture of learning. Educational Researcher, January-February , 32-42.

Card, S.K., Moran, T.P., & Newell, A. (1983). The Psychology of Human–Computer Interaction, Hillsdale: Erlbaum.


ελύδα 76

Carr, N. (2010).The Shallows: What the Internet Is Doing to Our Brains. New York, NY. W. W. Norton & Company, Inc.

Carter, D. (2009). Podcast trumps lecture in one college study. eSchool News.

Ceruzzi, P.E. (2003). A History of Modern Computing. Second edition. Cambridge, MA/London: The MIT Press.

Chandler, P., & Sweller, J. (1992). The split-attention effect as a factor in the design of instruction. British Journal of Educational Psychology 62, 233–246.

Chou, C., Chan, P.S., & Wu, H.C. (2007). Using a two-tier test to assess students’ understanding and alternative conceptions of cyber copyright laws. British Journal of Educational Technology, 38(6), 1072-1084.

Clark, R. & Mayer, R. (2007). E-learning and the Science of Instruction: San Francisco: Pfeiffer.

Clark, R., Nguyen, F., & Sweller, J. (2006). Efficiency in Learning: Evidence-Based Guidelines to Manage Cognitive Load. San Francisco: Preiffer.

Cohen, M. & Manion, L. (2000). Μεθοδολογύα εκπαιδευτικόσ ϋρευνασ. Αθόνα: Μεταύχμιο.

Cole, M.S., Field, H.S., & Harris, S. G. (2004). Student learning motivation and psychological hardiness: Interactive effects on students‘ reactions to a management class. Academy of Management Learning & Education, 3(1), 64-85.

Cordova, D.I. & Lepper, M.R. (1996) Intrinsic motivation and the process of learning: Beneficial effects of contextualization, personalization, and choice. Journal of Educational Psychology, 88, 715-730.

Cormode, G. & Krishnamurthy, B. (2008) Key differences between Web 1.0 and Web 2.0. First Monday. 13(6), June 2, 2008. Retrieved on February 5, 2011 from http://firstmonday.org/htbin/cgiwrap/bin/ojs/index.php/fm/article/view/2125/1972

Cress, U., & Kimmerle, J. (2008). A systemic and cognitive view on collaborative knowledge building with wikis. Computer-Supported Collaborative Learning, 3(2), 105-122.

Deci, E.L., & Ryan, R.M. (1985). Intrinsic motivation and self-determinaton in human behaviour. New York: Pienum.

Dede, C. (2005). Planning for neomillennial learning styles. EDUCAUSE Quarterly, 28(1), 7-12.

Dix, A., Finley, J., Abowd, G., & Beale, A. (1998). Human-Computer Interaction, New Jersey:Prentice Hall.

Duffy, T., & Kirkley, J. (2004). Learner-Centred theory and practice in distance education cases from higher education. Mahwah, N.J.: Lawrence Erlbaum Associates.

Edirisingha, P., Rizzi, C., Nie, M., & Rothwell, L. (2007). Podcasting to provide teaching and learning support for an undergraduate module on English language and communication. Turkish Online Journal of Distance Education, 8(3), 87-107.

Edmondson, K.A. & Simone, H.A. (1994). Putting Task Analysis into context. SIGCHI Bulletin, 26(4) , pp.59-63.

Filippidi, A., Tselios, N., & Komis, V. (2010). Impact of Moodle usage practices on students’ performance in the context of a blended learning environment. In SALL2010: Social Applications for Life Long Learning, Patras, Nov 4-5, 2010, 2-7, ISSN: 1792 – 586X.

Gee, J. P. (2003). What video games have to teach us about learning and literacy. New York, NY: Palgrave/St. Martin’s.


ελύδα 77

Gee, J. P. (2007). Good video games + good learning: Collected essays on video games, learning and literacy. New York: Peter Lang.

Giles, J. (2005). Internet encyclopedias go head to head. Nature 438(7070), 900–901.

Gleitman, H. (1991). Psychology (3rd ed.). New York : W.W. Norton and Company Inc.

Greenhow, C., Robelia, B., & Hughes, J. (2009) Learning, Teaching, and Scholarship in a Digital Age: Web 2.0 and Classroom Research: What path should we take now? Educational Researcher 2009, 38(4), 246-259.

Grudin, J. (1992). Utility and usability: Research issues and development contexts, Interacting with Computers, 4(2), 209-217.

Hazari, S., North, A., & Moreland, D. (2009). Investigating pedagogical value of wiki technology. Journal of Information Systems Education, 20(2), 187-198.

Hockey, S. (2000). Electronic Texts in the Humanities. Oxford: Oxford University Press.

Implications for Task Analysis and Interface Design. In Baursefeld, J.P. , Bennett, J. , Lynch, G. (Eds.), Proceedings of Human Factors in Computing Systems, CHI’ 92, pp. 235-239, New York: ACM.

Janossy, J. (2007). Student reaction to podcast learning materials: Preliminary results. In Engageing the Learner: 12th Annual Instructional Technology Congerence, (pp.98-107). Murfreesboro, Tennessee: MMiddle Tennesssee State University.

Johnson, E.B. (2002). Contextual teaching and learning: What it is and why it ’ s here to stay. Thousand Oaks, CA : Sage.

Johnson, H., & Johnson, P. (1991). Task knowledge structures: Psychological basis and integration into system design. Acta Psychologica 78, North Holland , pp 3-26.

Joinson, A., McKenna, K., Postmes, T., & Reips U.D. (Eds.) (2007). The Oxford Handbook of Internet Psychology (pp. 373-390). Oxford: Oxford University Press.

Jones, P. (2007). When a wiki is the way: Exploring the use of a wiki in a constructively aligned learning design. Paper presented at the ICT: Providing Choices for Learners and Learning, Singapore, Dec 2-5, 2007, 460-467.

Jørgensen, A.H. (1990). Thinking-aloud in user interface design: A method promoting cognitive ergonomics. Ergonomics 33(4), 501-507.

Karat, J. (1988). Software Evaluation Methodologies. Handbook of Human-Computer Interaction, Helander, M. (ed.), Elsevier Science Publishers, B.V. (North-Holland), pp. 891-903.

Katsanos C., Tselios N., & Avouris, N. (2010a). Evaluating website navigability: Validation of a tool-based approach through two eye-tracking user studies. New Review of Hypermedia and Multimedia, 16(1), p.p. 195-214, doi:10.1080/13614561003605179.

Katsanos, C., Tselios, N., & Avouris, N. (2010b). A survey of tools supporting design and evaluation of websites based on models of human information interaction, International journal of Artificial Intelligence Tools, 19(6), 755-781.

Katsanos, C.,Tselios, N., Tsakoumis, A., & Avouris, N. (2011). Learning about web accessibility: A project based tool-mediated approach. Education and Information technologies, DOI: 10.1007/s10639-010-9145-5.

Ke, F. (2008). Computer games application within alternative classroom goal structures:cognitive, metacognitive, and affective evaluation. Educational Technology Research and Development, 56 (5/6), 539-556.


ελύδα 78

Kirakowski, J., & Claridge, N. (1998). Human Centered Measures of Success in Web Site Design. Fifth Human Factors and the Web meeting, June 1998, NY.

Lewis, C. (1982). Using the ‘thinking-aloud’ method in cognitive interface design. (IBM Research Report RC 9265, 2/17/82). Yorktown Heights, NY: IBM T.J. Watson Research Center.

Lewis., C., & Rieman, J. (1994). Task centered User Interface Design- A practical introduction. Διαθϋςιμο ςτο http://www.hcibib.org.

Lind, M. (1991). Effects of Sequential and Simultaneous Presentations of Information (Rep. No. 19, CMD). Uppsala, Sweden: Uppsala University.

Mader, S. (2008). Wikipatterns. Hoboken, NJ:Wiley.

Matlin, M.W., & Foley, H.J. (1992). Sensation and Perception (3rd ed.) Boston: Allyn and Bacon.

Mayer, R. E. (2001). Multimedia learning. New York: Cambridge University Press.

Mayhew, D.J. (1992). Principles and Guidelines in Software User Interface Design. Prentice Hall, Englewood Cliffs, NJ.

McGee, P. & Diaz, V. (2007) Wikis and Podcasts and Blogs! Oh, My! What is a faculty member supposed to do? EDUCAUSE Review, 42(5).

Means, B., Toyama, Y., Murphy, R., Bakia, M., & Jones, K. (2009). Evaluation of evidence-based practices in online learning: A meta-analysis and review of online learning studies. U.S. Department of Education Office of Planning, Evaluation, and Policy Development Policy and Program Studies Service Center for Technology in Learning.

Miller, G.A. (1956).The magical number seven, plus or minus two: Some limits on our capacity for processing information. Psychological Review 63(2), 343–355.

Mindel, J., & Verma, S. (2006). Wikis for teaching and leading. Communications of the Association for Information Systems, 18(1), 1-23.

Molenda, M. (2003).In Search of the Elusive ADDIE Model. Performance improvement, 42(5), 34–37.

Molich, R., Thomsen, A.D., Karyukina, B., Schmidt, L., Ede, M., van Oel, W., Arcuri, M. (1999). Comparative evaluation of usability tests. Proceedings of ACM CHI'99 Conference on Human Factors in Computing Systems, Panels, pp. 83-86.

Moran.,T.P.(1981). The command language grammar: a representation for the user interface of interactive computer system. International Journal of Man Machine Studies 15(1), 3-50.

Moreno, R., & Mayer, R. (1999).Cognitive principles of multimedia learning: The role of modality and contiguity. Journal of Educational Psychology,91, 358–368.

Nielsen, J. (1993). Usability Engineering, Academic Press, London.

Nielsen, J. (1999). Designing Web Usability: The Practice of Simplicity, New Riders Publishing, Thousand Oaks, CA.

Nielsen, J., & Landauer, T. K. (1993). A mathematical model of the findings of usability problems. Proceedings ACM/IFIP INTERCHI'93 Conference (Amsterdam, The Netherlands, April 24-29), 206-213.

Norman, D.A (1986). Cognitive Engineering. In: Norman, D.A and Draper, S.W. (eds.) User Centered Systems Design, 31-61. Lawrence Erlbaum.


ελύδα 79

Nygren, E., Johnson, M., Lind, M., & Sandblad, B. (1992). The Art of the Obvious. Automatically Processed Components of the Task of Reading Frequently Used Documents.

O’Reilly, T. (2005). What is Web 2.0?. Retrieved December 07, 2007, from http://www.oreillynet.com/pub/a/oreilly/tim/news/2005/09/30/what-is-web-20.html.

Ormrod, J. E. (1995). Human Learning. Prentice Hall Press, Upper Saddle River, NJ.

Paas, F., Tuovinen, J.E., Tabbers, H.K., & Van Gerven, P.W.M. (2003). Cognitive load measurement as a means to advance cognitive load theory. Educational Psychologist 38(1), 63–71.

Paas, F.G.W.C., & van Merrienboer, J.J.G. (1993). The efficiency of instructional conditions: An approach to combine mental-effort and performance measures. Human Factors, 35(4), 737–743.

Paivio, A. (1971). Imagery and verbal processes. New York: Holt, Rinehart, and Winston.

Papastergiou, M. (2009). Digital game-based learning in high school computer science education: Impact on educational effectiveness and student motivation. Computers and Education, 52 (1), 1-12.

Parker, K., & Chao, J. (2007). Wiki as a teaching tool. Interdisciplinary Journal of Knowledge and Learning Objects, 3, 57-72.

Pink, D. (2009). Drive: The Surprising Truth About What Motivates Us, New York:Riverhead Books.

Plass, J.L., Moreno, R., Brunken, R. (Eds.) (2010). Cognitive Load Theory, Cambridge, N.Y.:Cambridge University Press.

Prensky, M. (2001). Digital game-based learning. New York: McGraw-Hill.

Raman, M., Ryan, T., & Olfman, L. (2005). Designing knowledge management systems for teaching and learning with wild technology. Journal of Information Systems Education, 16(3), 311-320.

Richardson, W. (2006). Blogs, wikis, podcasts and other powerful Web tools for classrooms. Thousand Oaks, CA : Corwin Press.

Rosenberg, Marc (2001). E-Learning: Strategies for Delivering Knowledge in the Digital Age. New York: McGraw-Hill.

Rubin, J. (1994). Handbook of Usability Testing, John Wiley and Sons, New York, NY.

Schneider, W., & Shiffrin, R.M. (1977). Controlled and Automatic Human Information Processing I, Psychological Rev., 84, 1-66.

Schneiderman, B. (1998). Designing the User Interface, Addison Wesley, 1998.

Selwyn, Neil. (2008). Web 2.0 applications as alternative environments for informal learning - a critical review. Institute of Education, University of London, UK.

Senay, H., & Stabler, E.P. (1987). Online help system usage: An empirical investigation. Abridged Proceedings 2nd Intl. Conf. Human-Computer Interaction (Honolulu, HI, 10-14 August), 244.

Shiffrin, R.M., & Dumais, S.T. (1981). The Development of Automatism. In J.R. Anderson (Ed.), Cognitive Skills and their Acquisition. Hillsdale, NJ: Erlbaum.

Siemens, G. (2005). Connectivism: A learning theory for the digital age. International Journal of Instructional Technology and Distance Learning, 2(1), 3–10.


ελύδα 80

Simon, H.A. (1971). Designing Organizations for an Information-Rich World, in Martin Greenberger, Computers, Communication, and the Public Interest, Baltimore, MD: The Johns Hopkins Press.

Smith, S.L., & Mosier, J.N. (1986). Design guidelines for Designing User Interface Software. Technical Report MTR-10090, The MITRE Corporation, Bedford, MA 01730, USA.

Soloman, G, & Schrum, L. (2007). Web 2.0: new tools, new schools. International Society for Technology in Education OR, USA.

Solso, R.L. (1991). Cognitive Psychology. Boston: Allyn and Bacon.

Sweller, J. (1988). "Cognitive load during problem solving: Effects on learning". Cognitive Science, 12(2), 257–285.

Sweller, J., Van Merriënboer, J., & Paas, F. (1998). Cognitive architecture and instructional design. Educational Psychology Review, 10(3), 251–296.

Tapscott, D. (2008). Grown Up Digital: How the Net Generation is Changing Your World . New York: McGraw-Hill, Inc.

Tapscott, D., & Williams, A.D. (2006). Wikinomics: How mass collaboration changes everything. NY: Penguin.

Tselios N., Daskalakis, S., & Papadopoulou, M. (2011). Assessing the technology acceptance of a blended learning University Course. Journal of Educational Technology & Society, (forthcoming).

Tselios, N., Avouris, N., & Komis, V. (2008). The Effective Combination of Hybrid Usability Methods in Evaluating Educational Applications of ICT: Issues and challenges. Education and Information Technologies, 13(1), 55-76.

Tullis, T. & Albert, W. (2008a). Measuring the User Experience. Burlington: Morgan Kaufmann.

Tullis, T. S. & Albert, B. (2008b). Tips and Tricks for Measuring the User Experience. Usability and User Experience 2008 UPA-Boston's Seventh Annual Mini UPA Conference, ,May 28, Boston, USA.

Tullis, T. S., & Stetson, J. N. (2004). A Comparison of Questionnaires for Assessing Website Usability, Usability Professionals Association (UPA) 2004 Conference, June 7-11, Minneapolis, USA.

Turkle, S. (1997). Life on the Screen: Identity in the Age of the Internet New York: Simon and Schuster, 1995. New York: Touchstone.

Turkle, S. (2005). The Second Self: Computers and the Human Spirit Twentieth Anniversary edition, including new introduction, epilogue, and notes. Cambridge, MA: MIT Press, 2005.

Tüzün, H., Yilmaz-Soylu, M., Karakus, T., Inal, Y., & Kizilkaya, G. (2009). The effects of computer games on primary school students' achievement and motivation in geography learning. Computers and Education, 52 (1), 68-77.

Twu, H. (2009). Effective wiki strategies to support high-context culture learners. ICT International, 53(5), 16-21.

Ullrich, C., Borau, K., Luo, H., Tan, X., Shen, L. & Shen, R. (2008), "Why Web 2.0 is Good for Learning and for Research: Principles and Prototypes", In Proceedings of the 17th International World Wide Web Conference., pp. 705-714. ACM.

van der Veer, G.C. (1990). Human-Computer Interaction: learning, individual differences,


ελύδα 81

and design recommendations. Doctoral Thesis, Vrije Universiteit, Amsterdam.

Villano , M. (2008). Web 2.0 tools: Wikis, blogs, & more, oh my! Campus Technology , pp. 42 – 44, 46, 48, 50.

Waugh, N.C., & Norman, D.A. (1965). Primary memory. Psychological review, 72(2), 89-104.

West , J., Sample , S., & West , M. ( 2007 ). Online collaboration tools in instructional design, in Proceedings of the 2007 Annual Conference on Distance Teaching and Learning, Madison, WI: University of Wisconsin, pp. 250 – 253.

West, J.A. & West, M.L. (2009). Using Wikis for Online Collaboration. San Francisco:Jossey-Bass.

Whittaker, S., Terveen, L., Hill, W., & Cherny L. (1998). The dynamics of mass interaction, Proceedings of CSCW 98, the ACM Conference on Computer-Supported Cooperative Work (Seattle, WA, November 14-18, 1998), pp. 257-264.

Αβούρησ, Ν. (2000). Ειςαγωγό ςτην Επικοινωνύα Ανθρώπου-Τπολογιςτό, Εκδόςεισ Δύαυλοσ, Αθόνα, 2000.

Δαβρϊζοσ, Γ., Κόμησ Β., & Σςϋλιοσ, Ν. (2011). H αξιοπούηςη τησ τεχνολογύασ Wiki για τη ςυνεργατικό οικοδόμηςη τησ γνώςησ ςε δυο διαφορετικϊ εκπαιδευτικϊ πλαύςια. το 2ο Πανελλόνιο ςυνϋδριο «Ένταξη και χρόςη των ΣΠΕ ςτην εκπαιδευτικό διαδικαςύα», Πϊτρα, 28-30 Απριλύου 2011.

Κϊςτελσ, Μ. (2005). Ο γαλαξύασ του Διαδικτύου. τοχαςμού για το Διαδύκτυο, τισ επιχειρόςεισ και την κοινωνύα. Εκδόςεισ Καςτανιώτη, Αθόνα.

Σςϋλιοσ, Ν., Γεωργούτςου, Μ., & Παναγιωτϊκη, M.A. (2011).Διερεύνηςη τησ μαθηςιακόσ

αποτελεςματικότητασ μιασ βαςιςμϋνησ ςε wiki δραςτηριότητασ ςτο πλαύςιο τησ

εκπαύδευςησ ςε ΣΠΕ. το 2ο Πανελλόνιο ςυνϋδριο «Ένταξη και χρόςη των ΣΠΕ ςτην

εκπαιδευτικό διαδικαςύα», Πϊτρα, 28-30 Απριλύου 2011.

εκπαιδευτική αξιοποίηση των υπηρεσιών Web 2.0 ν. τσέλιος

Education

Transcript of εκπαιδευτική αξιοποίηση των υπηρεσιών Web 2.0 ν. τσέλιος