Olivier Clement Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

Olivier Clement - Ἡ Θεολογία τῆς Εἰκόνας Κριτικὴ παρουσίαση στὸ βιβλίο τοῦ Leonide Ouspensky «Δοκίμιο γιὰ τὴ θεολογία τῆς εἰκόνας στὴν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία» Μετάφραση ἀπὸ τὰ Γαλλικά: Δήμητρα Καραμπέρη. Πηγή: www.myriobiblos.gr Τὸ «Δοκίμιο γιὰ τὴ θεολογία τῆς εἰκόνας στὴν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία» τοῦ Leonide Ouspensky (τόμος I, Παρίσι 1960) εἶναι ἕνα βιβλίο ποὺ θὰ ἀφήσει ἐποχή. Πάνω σὲ ἕνα θέμα ποὺ καίει, πάνω σὲ ἕνα θέμα οὐσιαστικό, ἀφοῦ ἡ τέχνη γίνεται γιὰ πολλοὺς σύγχρονούς μας ἀναζήτηση τοῦ ἀπόλυτου καί, κατὰ συνέπεια, ἐπειδὴ ἡ χριστιανικὴ τέχνη θέτει ἄμεσα σὲ ἀμφισβήτηση τὴν ἱκανότητά μας νὰ ὁμολογοῦμε καὶ νὰ ζοῦμε τὴν πίστη μας, ὁρίστε μία ἀπὸ τὶς πρῶτες προσπάθειες σύνθεσης ποὺ δὲν εἶναι καταρχὴν αἰσθητικὴ ἢ φιλοσοφική, ἀλλὰ βαθιὰ θεολογική, μὲ τὴν κυριολεκτικὴ ἔννοια τῆς λέξης ποὺ ἐμπεριέχει καὶ ἀξιώνει τὴν πνευματικὴ προσοχή. Σύνθεση πού, ἐπιπλέον, εἶναι ἔργο ὄχι ἑνὸς θεωρητικοῦ, ἀλλὰ ἑνὸς ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους ἁγιογράφους τῆς ἐποχῆς μας, ὁ ὁποῖος, σὲ συνεργασία μὲ τὸν π. Γρηγόριο Κρούγκ, μόλις ζωγράφισε σημαντικὰ φρέσκο στὴν καινούρια ἐκκλησία τῶν Τριῶν Ἁγίων, Βασιλείου, Γρηγορίου καὶ Χρυσοστόμου (ὁδὸς Petel 6), στὸ κέντρο τοῦ Παρισιοῦ. Θὰ ἤθελα ξεκινώντας ἁπλῶς ἀπὸ αὐτὸ τὸ ἔργο, νὰ ἐξάγω ὁρισμένα θεμελιώδη θέματα σχετικὰ μὲ τὴν θεολογία τῆς εἰκόνας. Ὁ συγγραφέας καταρχὴν μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι ἡ εὐλάβεια πρὸς τὶς ἅγιες εἰκόνες, τὶς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παρθένου, τῶν ἀγγέλων καὶ τῶν ἁγίων, ἀποτελεῖ δόγμα τῆς χριστιανικῆς πίστης, τὸ ὁποῖο διατυπώθηκε ἀπὸ τὴν 7η Οἰκουμενικὴ Σύνοδο. Ἡ εἰκόνα, λοιπόν, δὲν εἶναι διακοσμητικὸ στοιχεῖο, οὔτε ἀκόμη καὶ μία ἁπλὴ εἰκονογράφηση τῆς Γραφῆς. Εἶναι ἀναπόσπαστο μέρος τῆς λειτουργίας, ἀποτελεῖ «μέσο γιὰ νὰ γνωρίσουμε τὸ Θεὸ καὶ νὰ ἑνωθοῦμε μαζί Του». Γνωρίζουμε ὅτι ὁ ἑορτασμὸς μιᾶς γιορτῆς ἀπαιτεῖ τὴν ἔκθεση στὸ μέσο τοῦ ναοῦ τῆς (μεταφερόμενης) εἰκόνας πού, μὲ τὴν ἄμεση ἀπόδειξη τῆς ὅρασης, ἀποκαλύπτει τὸ νόημα τοῦ γεγονότος τοῦ ὁποίου τὴ μνήμη ἑορτάζουμε. Σὲ ἀκόμη μεγαλύτερο βαθμό, ὁλόκληρη ἡ ἐκκλησία, μὲ τὴν ἀρχιτεκτονικὴ καὶ τὰ φρέσκο της (ἢ τὰ μωσαϊκά της) ἀντιπροσωπεύει στὸ χῶρο αὐτὸ ποὺ ἡ ἐξέλιξη τῆς λειτουργίας ἀντιπροσωπεύει στὸ χρόνο: τὴν ἀντανάκλαση τῆς θείας δόξας, τὴν προ-θεωρία τῆς μεσσιανικῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Ὁ λόγος καὶ ἡ εἰκόνα στὴ λειτουργία σχηματίζουν μία ἀξεχώριστη ὁλότητα, ἕνα μέσο συντονισμοῦ, μιὰ «πνευματόσφαιρα» θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε, διαμέσου τῆς ὁποίας ἡ Παράδοση καθιστᾷ ἐπίκαιρο καὶ ζωντανὸ τὸ Εὐαγγέλιο. Ἔτσι ἡ εἰκόνα ἀντιστοιχεῖ στὴ Γραφὴ ὄχι ὡς εἰκονογράφηση, ἀλλὰ μὲ τὸν τρόπο ποὺ ἀντιστοιχοῦν σὲ αὐτὴ τὰ λειτουργικὰ κείμενα: «τὰ κείμενα αὐτὰ δὲν

Olivier Clement Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

Documents

Transcript of Olivier Clement Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ