bible4u2kjgjvbxs.onion.ws · Περιεχόμενα Περιεχόμενα 3 1 ΚΑΤΑ...

212
1894 Scrivener New Testament (TR1894) Provided by: bible4u.net bible4u2kjgjvbxs.onion bible4u.i2p bible4u.bit Contact: [email protected]

Transcript of bible4u2kjgjvbxs.onion.ws · Περιεχόμενα Περιεχόμενα 3 1 ΚΑΤΑ...

1894 Scrivener New Testament (TR1894)

Provided by:bible4u.net

bible4u2kjgjvbxs.onionbible4u.i2pbible4u.bit

Contact:[email protected]

Public Domain

Everyone is permitted to copy, modify and distribute copies of this document for free as longas it’s Biblical content remains unchanged.

Περιεχόμενα

Περιεχόμενα 3

1 ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ 5

2 ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ 29

3 ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ 45

4 ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ 71

5 ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ 91

6 ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ 115

7 ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Α΄ 125

8 ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β΄ 135

9 ΠΡΟΣ ΓΑΛΑΤΑΣ 141

10 ΠΡΟΣ ΕΦΕΣΙΟΥΣ 145

11 ΠΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΗΣΙΟΥΣ 149

12 ΠΡΟΣ ΚΟΛΟΣΣΑΕΙΣ 153

13 ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ Α΄ 157

14 ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ Β΄ 161

15 ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Α΄ 163

16 ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Β΄ 167

17 ΠΡΟΣ ΤΙΤΟΝ 169

18 ΠΡΟΣ ΦΙΛΗΜΟΝΑ 171

19 ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ 173

20 ΙΑΚΩΒΟΥ 181

21 ΠΕΤΡΟΥ Α΄ 185

22 ΠΕΤΡΟΥ Β΄ 189

3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

23 ΙΩΑΝΝΟΥ Α΄ 191

24 ΙΩΑΝΝΟΥ Β΄ 195

25 ΙΩΑΝΝΟΥ Γ΄ 197

26 ΙΟΥΔΑ 199

27 ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΙΩΑΝΝΟΥ 201

ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

1βιβλος γενεσεως ιησου χριστου υιου δαβιδ υιουαβρααμ ²αβρααμ εγεννησεν τον ισαακ ισαακ δε εγεν-νησεν τον ιακωβ ιακωβ δε εγεννησεν τον ιουδανκαι τους αδελφους αυτου ³ιουδας δε εγεννησεν τονφαρες και τον ζαρα εκ της θαμαρ φαρες δε εγεννη-σεν τον εσρωμ εσρωμ δε εγεννησεν τον αραμ ⁴αραμδε εγεννησεν τον αμιναδαβ αμιναδαβ δε εγεννησεντον ναασσων ναασσων δε εγεννησεν τον σαλμων⁵σαλμων δε εγεννησεν τον βοοζ εκ της ραχαβ βοοζδε εγεννησεν τον ωβηδ εκ της ρουθ ωβηδ δε εγεν-νησεν τον ιεσσαι ⁶ιεσσαι δε εγεννησεν τον δαβιδτον βασιλεα δαβιδ δε ο βασιλευς εγεννησεν τονσολομωντα εκ της του ουριου ⁷σολομων δε εγεν-νησεν τον ροβοαμ ροβοαμ δε εγεννησεν τον αβιααβια δε εγεννησεν τον ασα ⁸ασα δε εγεννησεν τονιωσαφατ ιωσαφατ δε εγεννησεν τον ιωραμ ιωραμδε εγεννησεν τον οζιαν ⁹οζιας δε εγεννησεν τον ιωα-θαμ ιωαθαμ δε εγεννησεν τον αχαζ αχαζ δε εγεννη-σεν τον εζεκιαν ¹⁰εζεκιας δε εγεννησεν τον μανασσημανασσης δε εγεννησεν τον αμων αμων δε εγεννη-σεν τον ιωσιαν ¹¹ιωσιας δε εγεννησεν τον ιεχονιανκαι τους αδελφους αυτου επι της μετοικεσιας βα-βυλωνος ¹²μετα δε την μετοικεσιαν βαβυλωνος ιε-χονιας εγεννησεν τον σαλαθιηλ σαλαθιηλ δε εγεν-νησεν τον ζοροβαβελ ¹³ζοροβαβελ δε εγεννησεν τοναβιουδ αβιουδ δε εγεννησεν τον ελιακειμ ελιακειμδε εγεννησεν τον αζωρ ¹⁴αζωρ δε εγεννησεν τον σα-δωκ σαδωκ δε εγεννησεν τον αχειμ αχειμ δε εγεννη-σεν τον ελιουδ ¹⁵ελιουδ δε εγεννησεν τον ελεαζαρελεαζαρ δε εγεννησεν τον ματθαν ματθαν δε εγεν-νησεν τον ιακωβ ¹⁶ιακωβ δε εγεννησεν τον ιωσηφτον ανδρα μαριας εξ ης εγεννηθη ιησους ο λεγομε-νος χριστος ¹⁷πασαι ουν αι γενεαι απο αβρααμ εωςδαβιδ γενεαι δεκατεσσαρες και απο δαβιδ εως τηςμετοικεσιας βαβυλωνος γενεαι δεκατεσσαρες καιαπο της μετοικεσιας βαβυλωνος εως του χριστουγενεαι δεκατεσσαρες ¹⁸του δε ιησου χριστου η γεν-νησις ουτως ην μνηστευθεισης γαρ της μητρος αυ-του μαριας τω ιωσηφ πριν η συνελθειν αυτους ευ-ρεθη εν γαστρι εχουσα εκ πνευματος αγιου ¹⁹ιωσηφδε ο ανηρ αυτης δικαιος ων και μη θελων αυτην πα-ραδειγματισαι εβουληθη λαθρα απολυσαι αυτην

²⁰ταυτα δε αυτου ενθυμηθεντος ιδου αγγελος κυ-ριου κατ οναρ εφανη αυτω λεγων ιωσηφ υιος δα-βιδ μη φοβηθης παραλαβειν μαριαμ την γυναικασου το γαρ εν αυτη γεννηθεν εκ πνευματος εστιναγιου ²¹τεξεται δε υιον και καλεσεις το ονομα αυ-του ιησουν αυτος γαρ σωσει τον λαον αυτου αποτων αμαρτιων αυτων ²²τουτο δε ολον γεγονεν ιναπληρωθη το ρηθεν υπο του κυριου δια του προφη-του λεγοντος ²³ιδου η παρθενος εν γαστρι εξει καιτεξεται υιον και καλεσουσιν το ονομα αυτου εμμα-νουηλ ο εστιν μεθερμηνευομενον μεθ ημων ο θεος²⁴διεγερθεις δε ο ιωσηφ απο του υπνου εποιησενως προσεταξεν αυτω ο αγγελος κυριου και παρε-λαβεν την γυναικα αυτου ²⁵και ουκ εγινωσκεν αυ-την εως ου ετεκεν τον υιον αυτης τον πρωτοτοκονκαι εκαλεσεν το ονομα αυτου ιησουν

2του δε ιησου γεννηθεντος εν βηθλεεμ της ιου-δαιας εν ημεραις ηρωδου του βασιλεως ιδου μαγοιαπο ανατολων παρεγενοντο εις ιεροσολυμα ²λεγοντεςπου εστιν ο τεχθεις βασιλευς των ιουδαιων ειδο-μεν γαρ αυτου τον αστερα εν τη ανατολη και ηλθο-μεν προσκυνησαι αυτω ³ακουσας δε ηρωδης ο βα-σιλευς εταραχθη και πασα ιεροσολυμα μετ αυτου⁴και συναγαγων παντας τους αρχιερεις και γραμ-ματεις του λαου επυνθανετο παρ αυτων που ο χρι-στος γενναται ⁵οι δε ειπον αυτω εν βηθλεεμ της ιου-δαιας ουτως γαρ γεγραπται δια του προφητου ⁶καισυ βηθλεεμ γη ιουδα ουδαμως ελαχιστη ει εν τοιςηγεμοσιν ιουδα εκ σου γαρ εξελευσεται ηγουμενοςοστις ποιμανει τον λαον μου τον ισραηλ ⁷τοτε ηρω-δης λαθρα καλεσας τους μαγους ηκριβωσεν παραυτων τον χρονον του φαινομενου αστερος ⁸και πεμ-ψας αυτους εις βηθλεεμ ειπεν πορευθεντες ακρι-βως εξετασατε περι του παιδιου επαν δε ευρητεαπαγγειλατε μοι οπως καγω ελθων προσκυνησωαυτω ⁹οι δε ακουσαντες του βασιλεως επορευθη-σαν και ιδου ο αστηρ ον ειδον εν τη ανατολη προη-γεν αυτους εως ελθων εστη επανω ου ην το παι-διον ¹⁰ιδοντες δε τον αστερα εχαρησαν χαραν μεγα-λην σφοδρα ¹¹και ελθοντες εις την οικιαν ειδον τοπαιδιον μετα μαριας της μητρος αυτου και πεσο-ντες προσεκυνησαν αυτω και ανοιξαντες τους θη-

5

6 1. ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

σαυρους αυτων προσηνεγκαν αυτω δωρα χρυσονκαι λιβανον και σμυρναν ¹²και χρηματισθεντες κατοναρ μη ανακαμψαι προς ηρωδην δι αλλης οδουανεχωρησαν εις την χωραν αυτων ¹³αναχωρησαντωνδε αυτων ιδου αγγελος κυριου φαινεται κατ οναρτω ιωσηφ λεγων εγερθεις παραλαβε το παιδιον καιτην μητερα αυτου και φευγε εις αιγυπτον και ισθιεκει εως αν ειπω σοι μελλει γαρ ηρωδης ζητειν τοπαιδιον του απολεσαι αυτο ¹⁴ο δε εγερθεις παρε-λαβεν το παιδιον και την μητερα αυτου νυκτος καιανεχωρησεν εις αιγυπτον ¹⁵και ην εκει εως της τε-λευτης ηρωδου ινα πληρωθη το ρηθεν υπο του κυ-ριου δια του προφητου λεγοντος εξ αιγυπτου εκα-λεσα τον υιον μου ¹⁶τοτε ηρωδης ιδων οτι ενεπαι-χθη υπο των μαγων εθυμωθη λιαν και αποστειλαςανειλεν παντας τους παιδας τους εν βηθλεεμ καιεν πασιν τοις οριοις αυτης απο διετους και κατω-τερω κατα τον χρονον ον ηκριβωσεν παρα των μα-γων ¹⁷τοτε επληρωθη το ρηθεν υπο ιερεμιου τουπροφητου λεγοντος ¹⁸φωνη εν ραμα ηκουσθη θρη-νος και κλαυθμος και οδυρμος πολυς ραχηλ κλαιουσατα τεκνα αυτης και ουκ ηθελεν παρακληθηναι οτιουκ εισιν ¹⁹τελευτησαντος δε του ηρωδου ιδου αγ-γελος κυριου κατ οναρ φαινεται τω ιωσηφ εν αιγυ-πτω ²⁰λεγων εγερθεις παραλαβε το παιδιον και τηνμητερα αυτου και πορευου εις γην ισραηλ τεθνη-κασιν γαρ οι ζητουντες την ψυχην του παιδιου ²¹οδε εγερθεις παρελαβεν το παιδιον και την μητερααυτου και ηλθεν εις γην ισραηλ ²²ακουσας δε οτιαρχελαος βασιλευει επι της ιουδαιας αντι ηρωδουτου πατρος αυτου εφοβηθη εκει απελθειν χρημα-τισθεις δε κατ οναρ ανεχωρησεν εις τα μερη τηςγαλιλαιας ²³και ελθων κατωκησεν εις πολιν λεγο-μενην ναζαρεθ οπως πληρωθη το ρηθεν δια τωνπροφητων οτι ναζωραιος κληθησεται

3εν δε ταις ημεραις εκειναις παραγινεται ιωαν-νης ο βαπτιστης κηρυσσων εν τη ερημω της ιου-δαιας ²και λεγων μετανοειτε ηγγικεν γαρ η βασι-λεια των ουρανων ³ουτος γαρ εστιν ο ρηθεις υποησαιου του προφητου λεγοντος φωνη βοωντος εντη ερημω ετοιμασατε την οδον κυριου ευθειας ποιειτετας τριβους αυτου ⁴αυτος δε ο ιωαννης ειχεν τοενδυμα αυτου απο τριχων καμηλου και ζωνην δερ-ματινην περι την οσφυν αυτου η δε τροφη αυτουην ακριδες και μελι αγριον ⁵τοτε εξεπορευετο προςαυτον ιεροσολυμα και πασα η ιουδαια και πασαη περιχωρος του ιορδανου ⁶και εβαπτιζοντο εν τωιορδανη υπ αυτου εξομολογουμενοι τας αμαρτιαςαυτων ⁷ιδων δε πολλους των φαρισαιων και σαδ-δουκαιων ερχομενους επι το βαπτισμα αυτου ει-πεν αυτοις γεννηματα εχιδνων τις υπεδειξεν υμινφυγειν απο της μελλουσης οργης ⁸ποιησατε ουνκαρπους αξιους της μετανοιας ⁹και μη δοξητε λε-

γειν εν εαυτοις πατερα εχομεν τον αβρααμ λεγωγαρ υμιν οτι δυναται ο θεος εκ των λιθων τουτωνεγειραι τεκνα τω αβρααμ ¹⁰ηδη δε και η αξινη προςτην ριζαν των δενδρων κειται παν ουν δενδρον μηποιουν καρπον καλον εκκοπτεται και εις πυρ βαλ-λεται ¹¹εγω μεν βαπτιζω υμας εν υδατι εις μετα-νοιαν ο δε οπισω μου ερχομενος ισχυροτερος μουεστιν ου ουκ ειμι ικανος τα υποδηματα βαστασαιαυτος υμας βαπτισει εν πνευματι αγιω και πυρι¹²ου το πτυον εν τη χειρι αυτου και διακαθαριει τηναλωνα αυτου και συναξει τον σιτον αυτου εις τηναποθηκην το δε αχυρον κατακαυσει πυρι ασβεστω¹³τοτε παραγινεται ο ιησους απο της γαλιλαιας επιτον ιορδανην προς τον ιωαννην του βαπτισθηναιυπ αυτου ¹⁴ο δε ιωαννης διεκωλυεν αυτον λεγωνεγω χρειαν εχω υπο σου βαπτισθηναι και συ ερχηπρος με ¹⁵αποκριθεις δε ο ιησους ειπεν προς αυ-τον αφες αρτι ουτως γαρ πρεπον εστιν ημιν πλη-ρωσαι πασαν δικαιοσυνην τοτε αφιησιν αυτον ¹⁶καιβαπτισθεις ο ιησους ανεβη ευθυς απο του υδατοςκαι ιδου ανεωχθησαν αυτω οι ουρανοι και ειδεν τοπνευμα του θεου καταβαινον ωσει περιστεραν καιερχομενον επ αυτον ¹⁷και ιδου φωνη εκ των ουρα-νων λεγουσα ουτος εστιν ο υιος μου ο αγαπητος ενω ευδοκησα

4τοτε ο ιησους ανηχθη εις την ερημον υπο τουπνευματος πειρασθηναι υπο του διαβολου ²και νη-στευσας ημερας τεσσαρακοντα και νυκτας τεσσα-ρακοντα υστερον επεινασεν ³και προσελθων αυτωο πειραζων ειπεν ει υιος ει του θεου ειπε ινα οιλιθοι ουτοι αρτοι γενωνται ⁴ο δε αποκριθεις ειπενγεγραπται ουκ επ αρτω μονω ζησεται ανθρωποςαλλ επι παντι ρηματι εκπορευομενω δια στοματοςθεου ⁵τοτε παραλαμβανει αυτον ο διαβολος εις τηναγιαν πολιν και ιστησιν αυτον επι το πτερυγιοντου ιερου ⁶και λεγει αυτω ει υιος ει του θεου βαλεσεαυτον κατω γεγραπται γαρ οτι τοις αγγελοις αυ-του εντελειται περι σου και επι χειρων αρουσινσε μηποτε προσκοψης προς λιθον τον ποδα σου⁷εφη αυτω ο ιησους παλιν γεγραπται ουκ εκπειρα-σεις κυριον τον θεον σου ⁸παλιν παραλαμβανει αυ-τον ο διαβολος εις ορος υψηλον λιαν και δεικνυσιναυτω πασας τας βασιλειας του κοσμου και την δο-ξαν αυτων ⁹και λεγει αυτω ταυτα παντα σοι δωσωεαν πεσων προσκυνησης μοι ¹⁰τοτε λεγει αυτω οιησους υπαγε σατανα γεγραπται γαρ κυριον τονθεον σου προσκυνησεις και αυτω μονω λατρευσεις¹¹τοτε αφιησιν αυτον ο διαβολος και ιδου αγγελοιπροσηλθον και διηκονουν αυτω ¹²ακουσας δε ο ιη-σους οτι ιωαννης παρεδοθη ανεχωρησεν εις τηνγαλιλαιαν ¹³και καταλιπων την ναζαρεθ ελθων κα-τωκησεν εις καπερναουμ την παραθαλασσιαν ενοριοις ζαβουλων και νεφθαλειμ ¹⁴ινα πληρωθη το

7

ρηθεν δια ησαιου του προφητου λεγοντος ¹⁵γη ζα-βουλων και γη νεφθαλειμ οδον θαλασσης περαντου ιορδανου γαλιλαια των εθνων ¹⁶ο λαος ο καθη-μενος εν σκοτει ειδε φως μεγα και τοις καθημενοιςεν χωρα και σκια θανατου φως ανετειλεν αυτοις¹⁷απο τοτε ηρξατο ο ιησους κηρυσσειν και λεγεινμετανοειτε ηγγικεν γαρ η βασιλεια των ουρανων¹⁸περιπατων δε ο ιησους παρα την θαλασσαν τηςγαλιλαιας ειδεν δυο αδελφους σιμωνα τον λεγομε-νον πετρον και ανδρεαν τον αδελφον αυτου βαλ-λοντας αμφιβληστρον εις την θαλασσαν ησαν γαραλιεις ¹⁹και λεγει αυτοις δευτε οπισω μου και ποι-ησω υμας αλιεις ανθρωπων ²⁰οι δε ευθεως αφεντεςτα δικτυα ηκολουθησαν αυτω ²¹και προβας εκειθενειδεν αλλους δυο αδελφους ιακωβον τον του ζεβε-δαιου και ιωαννην τον αδελφον αυτου εν τω πλοιωμετα ζεβεδαιου του πατρος αυτων καταρτιζονταςτα δικτυα αυτων και εκαλεσεν αυτους ²²οι δε ευ-θεως αφεντες το πλοιον και τον πατερα αυτωνηκολουθησαν αυτω ²³και περιηγεν ολην την γαλι-λαιαν ο ιησους διδασκων εν ταις συναγωγαις αυ-των και κηρυσσων το ευαγγελιον της βασιλειας καιθεραπευων πασαν νοσον και πασαν μαλακιαν εντω λαω ²⁴και απηλθεν η ακοη αυτου εις ολην τηνσυριαν και προσηνεγκαν αυτω παντας τους κακωςεχοντας ποικιλαις νοσοις και βασανοις συνεχομε-νους και δαιμονιζομενους και σεληνιαζομενους καιπαραλυτικους και εθεραπευσεν αυτους ²⁵και ηκο-λουθησαν αυτω οχλοι πολλοι απο της γαλιλαιαςκαι δεκαπολεως και ιεροσολυμων και ιουδαιας καιπεραν του ιορδανου

5ιδων δε τους οχλους ανεβη εις το ορος και κα-θισαντος αυτου προσηλθον αυτω οι μαθηται αυ-του ²και ανοιξας το στομα αυτου εδιδασκεν αυτουςλεγων ³μακαριοι οι πτωχοι τω πνευματι οτι αυτωνεστιν η βασιλεια των ουρανων ⁴μακαριοι οι πενθου-ντες οτι αυτοι παρακληθησονται ⁵μακαριοι οι πρα-εις οτι αυτοι κληρονομησουσιν την γην ⁶μακαριοι οιπεινωντες και διψωντες την δικαιοσυνην οτι αυτοιχορτασθησονται ⁷μακαριοι οι ελεημονες οτι αυτοιελεηθησονται ⁸μακαριοι οι καθαροι τη καρδια οτιαυτοι τον θεον οψονται ⁹μακαριοι οι ειρηνοποιοιοτι αυτοι υιοι θεου κληθησονται ¹⁰μακαριοι οι δε-διωγμενοι ενεκεν δικαιοσυνης οτι αυτων εστιν ηβασιλεια των ουρανων ¹¹μακαριοι εστε οταν ονειδι-σωσιν υμας και διωξωσιν και ειπωσιν παν πονηρονρημα καθ υμων ψευδομενοι ενεκεν εμου ¹²χαιρετεκαι αγαλλιασθε οτι ο μισθος υμων πολυς εν τοιςουρανοις ουτως γαρ εδιωξαν τους προφητας τουςπρο υμων ¹³υμεις εστε το αλας της γης εαν δε τοαλας μωρανθη εν τινι αλισθησεται εις ουδεν ισχυειετι ει μη βληθηναι εξω και καταπατεισθαι υπο τωνανθρωπων ¹⁴υμεις εστε το φως του κοσμου ου δυ-

ναται πολις κρυβηναι επανω ορους κειμενη ¹⁵ουδεκαιουσιν λυχνον και τιθεασιν αυτον υπο τον μοδιοναλλ επι την λυχνιαν και λαμπει πασιν τοις εν τηοικια ¹⁶ουτως λαμψατω το φως υμων εμπροσθεντων ανθρωπων οπως ιδωσιν υμων τα καλα εργακαι δοξασωσιν τον πατερα υμων τον εν τοις ουρα-νοις ¹⁷μη νομισητε οτι ηλθον καταλυσαι τον νομονη τους προφητας ουκ ηλθον καταλυσαι αλλα πλη-ρωσαι ¹⁸αμην γαρ λεγω υμιν εως αν παρελθη ο ου-ρανος και η γη ιωτα εν η μια κεραια ου μη παρελθηαπο του νομου εως αν παντα γενηται ¹⁹ος εαν ουνλυση μιαν των εντολων τουτων των ελαχιστων καιδιδαξη ουτως τους ανθρωπους ελαχιστος κληθησε-ται εν τη βασιλεια των ουρανων ος δ αν ποιηση καιδιδαξη ουτος μεγας κληθησεται εν τη βασιλεια τωνουρανων ²⁰λεγω γαρ υμιν οτι εαν μη περισσευση ηδικαιοσυνη υμων πλειον των γραμματεων και φαρι-σαιων ου μη εισελθητε εις την βασιλειαν των ουρα-νων ²¹ηκουσατε οτι ερρεθη τοις αρχαιοις ου φονευ-σεις ος δ αν φονευση ενοχος εσται τη κρισει ²²εγωδε λεγω υμιν οτι πας ο οργιζομενος τω αδελφω αυ-του εικη ενοχος εσται τη κρισει ος δ αν ειπη τωαδελφω αυτου ρακα ενοχος εσται τω συνεδριω ος δαν ειπη μωρε ενοχος εσται εις την γεενναν του πυ-ρος ²³εαν ουν προσφερης το δωρον σου επι το θυ-σιαστηριον κακει μνησθης οτι ο αδελφος σου εχειτι κατα σου ²⁴αφες εκει το δωρον σου εμπροσθεντου θυσιαστηριου και υπαγε πρωτον διαλλαγηθιτω αδελφω σου και τοτε ελθων προσφερε το δω-ρον σου ²⁵ισθι ευνοων τω αντιδικω σου ταχυ εωςοτου ει εν τη οδω μετ αυτου μηποτε σε παραδωο αντιδικος τω κριτη και ο κριτης σε παραδω τωυπηρετη και εις φυλακην βληθηση ²⁶αμην λεγω σοιου μη εξελθης εκειθεν εως αν αποδως τον εσχατονκοδραντην ²⁷ηκουσατε οτι ερρεθη τοις αρχαιοις ουμοιχευσεις ²⁸εγω δε λεγω υμιν οτι πας ο βλεπων γυ-ναικα προς το επιθυμησαι αυτης ηδη εμοιχευσεναυτην εν τη καρδια αυτου ²⁹ει δε ο οφθαλμος σουο δεξιος σκανδαλιζει σε εξελε αυτον και βαλε αποσου συμφερει γαρ σοι ινα αποληται εν των μελωνσου και μη ολον το σωμα σου βληθη εις γεενναν³⁰και ει η δεξια σου χειρ σκανδαλιζει σε εκκοψοναυτην και βαλε απο σου συμφερει γαρ σοι ινα απο-ληται εν των μελων σου και μη ολον το σωμα σουβληθη εις γεενναν ³¹ερρεθη δε οτι ος αν απολυσητην γυναικα αυτου δοτω αυτη αποστασιον ³²εγω δελεγω υμιν οτι ος αν απολυση την γυναικα αυτουπαρεκτος λογου πορνειας ποιει αυτην μοιχασθαικαι ος εαν απολελυμενην γαμηση μοιχαται ³³παλινηκουσατε οτι ερρεθη τοις αρχαιοις ουκ επιορκη-σεις αποδωσεις δε τω κυριω τους ορκους σου ³⁴εγωδε λεγω υμιν μη ομοσαι ολως μητε εν τω ουρανω οτιθρονος εστιν του θεου ³⁵μητε εν τη γη οτι υποπο-διον εστιν των ποδων αυτου μητε εις ιεροσολυμα

8 1. ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

οτι πολις εστιν του μεγαλου βασιλεως ³⁶μητε εν τηκεφαλη σου ομοσης οτι ου δυνασαι μιαν τριχα λευ-κην η μελαιναν ποιησαι ³⁷εστω δε ο λογος υμωνναι ναι ου ου το δε περισσον τουτων εκ του πο-νηρου εστιν ³⁸ηκουσατε οτι ερρεθη οφθαλμον αντιοφθαλμου και οδοντα αντι οδοντος ³⁹εγω δε λεγωυμιν μη αντιστηναι τω πονηρω αλλ οστις σε ρα-πισει επι την δεξιαν σου σιαγονα στρεψον αυτωκαι την αλλην ⁴⁰και τω θελοντι σοι κριθηναι καιτον χιτωνα σου λαβειν αφες αυτω και το ιματιον⁴¹και οστις σε αγγαρευσει μιλιον εν υπαγε μετ αυ-του δυο ⁴²τω αιτουντι σε διδου και τον θελοντα αποσου δανεισασθαι μη αποστραφης ⁴³ηκουσατε οτιερρεθη αγαπησεις τον πλησιον σου και μισησειςτον εχθρον σου ⁴⁴εγω δε λεγω υμιν αγαπατε τουςεχθρους υμων ευλογειτε τους καταρωμενους υμαςκαλως ποιειτε τους μισουντας υμας και προσευχε-σθε υπερ των επηρεαζοντων υμας και διωκοντωνυμας ⁴⁵οπως γενησθε υιοι του πατρος υμων του ενουρανοις οτι τον ηλιον αυτου ανατελλει επι πονη-ρους και αγαθους και βρεχει επι δικαιους και αδι-κους ⁴⁶εαν γαρ αγαπησητε τους αγαπωντας υμαςτινα μισθον εχετε ουχι και οι τελωναι το αυτο ποιου-σιν ⁴⁷και εαν ασπασησθε τους αδελφους υμων μο-νον τι περισσον ποιειτε ουχι και οι τελωναι ουτωςποιουσιν ⁴⁸εσεσθε ουν υμεις τελειοι ωσπερ ο πατηρυμων ο εν τοις ουρανοις τελειος εστιν

6προσεχετε την ελεημοσυνην υμων μη ποιειν εμπρο-σθεν των ανθρωπων προς το θεαθηναι αυτοις ει δεμηγε μισθον ουκ εχετε παρα τω πατρι υμων τω εντοις ουρανοις ²οταν ουν ποιης ελεημοσυνην μη σαλ-πισης εμπροσθεν σου ωσπερ οι υποκριται ποιου-σιν εν ταις συναγωγαις και εν ταις ρυμαις οπως δο-ξασθωσιν υπο των ανθρωπων αμην λεγω υμιν απε-χουσιν τον μισθον αυτων ³σου δε ποιουντος ελεη-μοσυνην μη γνωτω η αριστερα σου τι ποιει η δεξιασου ⁴οπως η σου η ελεημοσυνη εν τω κρυπτω καιο πατηρ σου ο βλεπων εν τω κρυπτω αυτος απο-δωσει σοι εν τω φανερω ⁵και οταν προσευχη ουκεση ωσπερ οι υποκριται οτι φιλουσιν εν ταις συ-ναγωγαις και εν ταις γωνιαις των πλατειων εστω-τες προσευχεσθαι οπως αν φανωσιν τοις ανθρω-ποις αμην λεγω υμιν οτι απεχουσιν τον μισθον αυ-των ⁶συ δε οταν προσευχη εισελθε εις το ταμιειονσου και κλεισας την θυραν σου προσευξαι τω πα-τρι σου τω εν τω κρυπτω και ο πατηρ σου ο βλε-πων εν τω κρυπτω αποδωσει σοι εν τω φανερω⁷προσευχομενοι δε μη βαττολογησητε ωσπερ οι εθνι-κοι δοκουσιν γαρ οτι εν τη πολυλογια αυτων ει-σακουσθησονται ⁸μη ουν ομοιωθητε αυτοις οιδενγαρ ο πατηρ υμων ων χρειαν εχετε προ του υμαςαιτησαι αυτον ⁹ουτως ουν προσευχεσθε υμεις πα-τερ ημων ο εν τοις ουρανοις αγιασθητω το ονομα

σου ¹⁰ελθετω η βασιλεια σου γενηθητω το θελημασου ως εν ουρανω και επι της γης ¹¹τον αρτον ημωντον επιουσιον δος ημιν σημερον ¹²και αφες ημιν ταοφειληματα ημων ως και ημεις αφιεμεν τοις οφειλε-ταις ημων ¹³και μη εισενεγκης ημας εις πειρασμοναλλα ρυσαι ημας απο του πονηρου οτι σου εστινη βασιλεια και η δυναμις και η δοξα εις τους αιω-νας αμην ¹⁴εαν γαρ αφητε τοις ανθρωποις τα πα-ραπτωματα αυτων αφησει και υμιν ο πατηρ υμωνο ουρανιος ¹⁵εαν δε μη αφητε τοις ανθρωποις ταπαραπτωματα αυτων ουδε ο πατηρ υμων αφησειτα παραπτωματα υμων ¹⁶οταν δε νηστευητε μη γι-νεσθε ωσπερ οι υποκριται σκυθρωποι αφανιζουσινγαρ τα προσωπα αυτων οπως φανωσιν τοις ανθρω-ποις νηστευοντες αμην λεγω υμιν οτι απεχουσιντον μισθον αυτων ¹⁷συ δε νηστευων αλειψαι σουτην κεφαλην και το προσωπον σου νιψαι ¹⁸οπως μηφανης τοις ανθρωποις νηστευων αλλα τω πατρισου τω εν τω κρυπτω και ο πατηρ σου ο βλεπων εντω κρυπτω αποδωσει σοι εν τω φανερω ¹⁹μη θησαυ-ριζετε υμιν θησαυρους επι της γης οπου σης καιβρωσις αφανιζει και οπου κλεπται διορυσσουσινκαι κλεπτουσιν ²⁰θησαυριζετε δε υμιν θησαυρουςεν ουρανω οπου ουτε σης ουτε βρωσις αφανιζεικαι οπου κλεπται ου διορυσσουσιν ουδε κλεπτου-σιν ²¹οπου γαρ εστιν ο θησαυρος υμων εκει εσταικαι η καρδια υμων ²²ο λυχνος του σωματος εστιν οοφθαλμος εαν ουν ο οφθαλμος σου απλους η ολοντο σωμα σου φωτεινον εσται ²³εαν δε ο οφθαλμοςσου πονηρος η ολον το σωμα σου σκοτεινον εσταιει ουν το φως το εν σοι σκοτος εστιν το σκοτος πο-σον ²⁴ουδεις δυναται δυσι κυριοις δουλευειν η γαρτον ενα μισησει και τον ετερον αγαπησει η ενοςανθεξεται και του ετερου καταφρονησει ου δυνα-σθε θεω δουλευειν και μαμμωνα ²⁵δια τουτο λεγωυμιν μη μεριμνατε τη ψυχη υμων τι φαγητε και τιπιητε μηδε τω σωματι υμων τι ενδυσησθε ουχι ηψυχη πλειον εστιν της τροφης και το σωμα του εν-δυματος ²⁶εμβλεψατε εις τα πετεινα του ουρανουοτι ου σπειρουσιν ουδε θεριζουσιν ουδε συναγου-σιν εις αποθηκας και ο πατηρ υμων ο ουρανιος τρε-φει αυτα ουχ υμεις μαλλον διαφερετε αυτων ²⁷τιςδε εξ υμων μεριμνων δυναται προσθειναι επι τηνηλικιαν αυτου πηχυν ενα ²⁸και περι ενδυματος τιμεριμνατε καταμαθετε τα κρινα του αγρου πως αυ-ξανει ου κοπια ουδε νηθει ²⁹λεγω δε υμιν οτι ουδεσολομων εν παση τη δοξη αυτου περιεβαλετο ωςεν τουτων ³⁰ει δε τον χορτον του αγρου σημερονοντα και αυριον εις κλιβανον βαλλομενον ο θεοςουτως αμφιεννυσιν ου πολλω μαλλον υμας ολιγο-πιστοι ³¹μη ουν μεριμνησητε λεγοντες τι φαγωμεν ητι πιωμεν η τι περιβαλωμεθα ³²παντα γαρ ταυτα ταεθνη επιζητει οιδεν γαρ ο πατηρ υμων ο ουρανιοςοτι χρηζετε τουτων απαντων ³³ζητειτε δε πρωτον

9

την βασιλειαν του θεου και την δικαιοσυνην αυτουκαι ταυτα παντα προστεθησεται υμιν ³⁴μη ουν με-ριμνησητε εις την αυριον η γαρ αυριον μεριμνησειτα εαυτης αρκετον τη ημερα η κακια αυτης

7μη κρινετε ινα μη κριθητε ²εν ω γαρ κριματι κρι-νετε κριθησεσθε και εν ω μετρω μετρειτε αντιμε-τρηθησεται υμιν ³τι δε βλεπεις το καρφος το εντω οφθαλμω του αδελφου σου την δε εν τω σωοφθαλμω δοκον ου κατανοεις ⁴η πως ερεις τω αδελφωσου αφες εκβαλω το καρφος απο του οφθαλμουσου και ιδου η δοκος εν τω οφθαλμω σου ⁵υποκριταεκβαλε πρωτον την δοκον εκ του οφθαλμου σουκαι τοτε διαβλεψεις εκβαλειν το καρφος εκ του οφθαλ-μου του αδελφου σου ⁶μη δωτε το αγιον τοις κυ-σιν μηδε βαλητε τους μαργαριτας υμων εμπροσθεντων χοιρων μηποτε καταπατησωσιν αυτους εν τοιςποσιν αυτων και στραφεντες ρηξωσιν υμας ⁷αιτειτεκαι δοθησεται υμιν ζητειτε και ευρησετε κρουετεκαι ανοιγησεται υμιν ⁸πας γαρ ο αιτων λαμβανει καιο ζητων ευρισκει και τω κρουοντι ανοιγησεται ⁹η τιςεστιν εξ υμων ανθρωπος ον εαν αιτηση ο υιος αυ-του αρτον μη λιθον επιδωσει αυτω ¹⁰και εαν ιχθυναιτηση μη οφιν επιδωσει αυτω ¹¹ει ουν υμεις πο-νηροι οντες οιδατε δοματα αγαθα διδοναι τοις τε-κνοις υμων ποσω μαλλον ο πατηρ υμων ο εν τοιςουρανοις δωσει αγαθα τοις αιτουσιν αυτον ¹²πανταουν οσα αν θελητε ινα ποιωσιν υμιν οι ανθρωποιουτως και υμεις ποιειτε αυτοις ουτος γαρ εστιν ονομος και οι προφηται ¹³εισελθετε δια της στενηςπυλης οτι πλατεια η πυλη και ευρυχωρος η οδος ηαπαγουσα εις την απωλειαν και πολλοι εισιν οι ει-σερχομενοι δι αυτης ¹⁴οτι στενη η πυλη και τεθλιμ-μενη η οδος η απαγουσα εις την ζωην και ολιγοιεισιν οι ευρισκοντες αυτην ¹⁵προσεχετε δε απο τωνψευδοπροφητων οιτινες ερχονται προς υμας εν εν-δυμασιν προβατων εσωθεν δε εισιν λυκοι αρπαγες¹⁶απο των καρπων αυτων επιγνωσεσθε αυτους μητισυλλεγουσιν απο ακανθων σταφυλην η απο τριβο-λων συκα ¹⁷ουτως παν δενδρον αγαθον καρπουςκαλους ποιει το δε σαπρον δενδρον καρπους πονη-ρους ποιει ¹⁸ου δυναται δενδρον αγαθον καρπουςπονηρους ποιειν ουδε δενδρον σαπρον καρπουςκαλους ποιειν ¹⁹παν δενδρον μη ποιουν καρπον κα-λον εκκοπτεται και εις πυρ βαλλεται ²⁰αραγε αποτων καρπων αυτων επιγνωσεσθε αυτους ²¹ου παςο λεγων μοι κυριε κυριε εισελευσεται εις την βα-σιλειαν των ουρανων αλλ ο ποιων το θελημα τουπατρος μου του εν ουρανοις ²²πολλοι ερουσιν μοιεν εκεινη τη ημερα κυριε κυριε ου τω σω ονοματιπροεφητευσαμεν και τω σω ονοματι δαιμονια εξε-βαλομεν και τω σω ονοματι δυναμεις πολλας εποι-ησαμεν ²³και τοτε ομολογησω αυτοις οτι ουδεποτεεγνων υμας αποχωρειτε απ εμου οι εργαζομενοι

την ανομιαν ²⁴πας ουν οστις ακουει μου τους λο-γους τουτους και ποιει αυτους ομοιωσω αυτον αν-δρι φρονιμω οστις ωκοδομησεν την οικιαν αυτουεπι την πετραν ²⁵και κατεβη η βροχη και ηλθον οιποταμοι και επνευσαν οι ανεμοι και προσεπεσοντη οικια εκεινη και ουκ επεσεν τεθεμελιωτο γαρεπι την πετραν ²⁶και πας ο ακουων μου τους λο-γους τουτους και μη ποιων αυτους ομοιωθησεταιανδρι μωρω οστις ωκοδομησεν την οικιαν αυτουεπι την αμμον ²⁷και κατεβη η βροχη και ηλθον οι πο-ταμοι και επνευσαν οι ανεμοι και προσεκοψαν τηοικια εκεινη και επεσεν και ην η πτωσις αυτης με-γαλη ²⁸και εγενετο οτε συνετελεσεν ο ιησους τουςλογους τουτους εξεπλησσοντο οι οχλοι επι τη δι-δαχη αυτου ²⁹ην γαρ διδασκων αυτους ως εξουσιανεχων και ουχ ως οι γραμματεις

8καταβαντι δε αυτω απο του ορους ηκολουθη-σαν αυτω οχλοι πολλοι ²και ιδου λεπρος ελθωνπροσεκυνει αυτω λεγων κυριε εαν θελης δυνασαιμε καθαρισαι ³και εκτεινας την χειρα ηψατο αυτουο ιησους λεγων θελω καθαρισθητι και ευθεως εκα-θαρισθη αυτου η λεπρα ⁴και λεγει αυτω ο ιησουςορα μηδενι ειπης αλλ υπαγε σεαυτον δειξον τω ιε-ρει και προσενεγκε το δωρον ο προσεταξεν μωσηςεις μαρτυριον αυτοις ⁵εισελθοντι δε τω ιησου ειςκαπερναουμ προσηλθεν αυτω εκατονταρχος παρα-καλων αυτον ⁶και λεγων κυριε ο παις μου βεβληταιεν τη οικια παραλυτικος δεινως βασανιζομενος ⁷καιλεγει αυτω ο ιησους εγω ελθων θεραπευσω αυτον⁸και αποκριθεις ο εκατονταρχος εφη κυριε ουκ ειμιικανος ινα μου υπο την στεγην εισελθης αλλα μο-νον ειπε λογον και ιαθησεται ο παις μου ⁹και γαρεγω ανθρωπος ειμι υπο εξουσιαν εχων υπ εμαυ-τον στρατιωτας και λεγω τουτω πορευθητι και πο-ρευεται και αλλω ερχου και ερχεται και τω δουλωμου ποιησον τουτο και ποιει ¹⁰ακουσας δε ο ιησουςεθαυμασεν και ειπεν τοις ακολουθουσιν αμην λεγωυμιν ουδε εν τω ισραηλ τοσαυτην πιστιν ευρον ¹¹λεγωδε υμιν οτι πολλοι απο ανατολων και δυσμων ηξου-σιν και ανακλιθησονται μετα αβρααμ και ισαακ καιιακωβ εν τη βασιλεια των ουρανων ¹²οι δε υιοι τηςβασιλειας εκβληθησονται εις το σκοτος το εξωτε-ρον εκει εσται ο κλαυθμος και ο βρυγμος των οδο-ντων ¹³και ειπεν ο ιησους τω εκατονταρχω υπαγεκαι ως επιστευσας γενηθητω σοι και ιαθη ο παιςαυτου εν τη ωρα εκεινη ¹⁴και ελθων ο ιησους εις τηνοικιαν πετρου ειδεν την πενθεραν αυτου βεβλημε-νην και πυρεσσουσαν ¹⁵και ηψατο της χειρος αυτηςκαι αφηκεν αυτην ο πυρετος και ηγερθη και διηκο-νει αυτοις ¹⁶οψιας δε γενομενης προσηνεγκαν αυτωδαιμονιζομενους πολλους και εξεβαλεν τα πνευματαλογω και παντας τους κακως εχοντας εθεραπευ-σεν ¹⁷οπως πληρωθη το ρηθεν δια ησαιου του προ-

10 1. ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

φητου λεγοντος αυτος τας ασθενειας ημων ελαβενκαι τας νοσους εβαστασεν ¹⁸ιδων δε ο ιησους πολ-λους οχλους περι αυτον εκελευσεν απελθειν εις τοπεραν ¹⁹και προσελθων εις γραμματευς ειπεν αυτωδιδασκαλε ακολουθησω σοι οπου εαν απερχη ²⁰καιλεγει αυτω ο ιησους αι αλωπεκες φωλεους εχου-σιν και τα πετεινα του ουρανου κατασκηνωσεις οδε υιος του ανθρωπου ουκ εχει που την κεφαληνκλινη ²¹ετερος δε των μαθητων αυτου ειπεν αυτωκυριε επιτρεψον μοι πρωτον απελθειν και θαψαιτον πατερα μου ²²ο δε ιησους ειπεν αυτω ακολου-θει μοι και αφες τους νεκρους θαψαι τους εαυτωννεκρους ²³και εμβαντι αυτω εις το πλοιον ηκολου-θησαν αυτω οι μαθηται αυτου ²⁴και ιδου σεισμοςμεγας εγενετο εν τη θαλασση ωστε το πλοιον κα-λυπτεσθαι υπο των κυματων αυτος δε εκαθευδεν²⁵και προσελθοντες οι μαθηται αυτου ηγειραν αυ-τον λεγοντες κυριε σωσον ημας απολλυμεθα ²⁶καιλεγει αυτοις τι δειλοι εστε ολιγοπιστοι τοτε εγερ-θεις επετιμησεν τοις ανεμοις και τη θαλασση καιεγενετο γαληνη μεγαλη ²⁷οι δε ανθρωποι εθαυμα-σαν λεγοντες ποταπος εστιν ουτος οτι και οι ανε-μοι και η θαλασσα υπακουουσιν αυτω ²⁸και ελθο-ντι αυτω εις το περαν εις την χωραν των γεργεση-νων υπηντησαν αυτω δυο δαιμονιζομενοι εκ τωνμνημειων εξερχομενοι χαλεποι λιαν ωστε μη ισχυ-ειν τινα παρελθειν δια της οδου εκεινης ²⁹και ιδουεκραξαν λεγοντες τι ημιν και σοι ιησου υιε του θεουηλθες ωδε προ καιρου βασανισαι ημας ³⁰ην δε μα-κραν απ αυτων αγελη χοιρων πολλων βοσκομενη³¹οι δε δαιμονες παρεκαλουν αυτον λεγοντες ει εκ-βαλλεις ημας επιτρεψον ημιν απελθειν εις την αγε-λην των χοιρων ³²και ειπεν αυτοις υπαγετε οι δεεξελθοντες απηλθον εις την αγελην των χοιρωνκαι ιδου ωρμησεν πασα η αγελη των χοιρων κατατου κρημνου εις την θαλασσαν και απεθανον εντοις υδασιν ³³οι δε βοσκοντες εφυγον και απελθο-ντες εις την πολιν απηγγειλαν παντα και τα τωνδαιμονιζομενων ³⁴και ιδου πασα η πολις εξηλθενεις συναντησιν τω ιησου και ιδοντες αυτον παρε-καλεσαν οπως μεταβη απο των οριων αυτων

9και εμβας εις το πλοιον διεπερασεν και ηλθενεις την ιδιαν πολιν ²και ιδου προσεφερον αυτω πα-ραλυτικον επι κλινης βεβλημενον και ιδων ο ιησουςτην πιστιν αυτων ειπεν τω παραλυτικω θαρσει τε-κνον αφεωνται σοι αι αμαρτιαι σου ³και ιδου τινεςτων γραμματεων ειπον εν εαυτοις ουτος βλασφη-μει ⁴και ιδων ο ιησους τας ενθυμησεις αυτων ει-πεν ινα τι υμεις ενθυμεισθε πονηρα εν ταις καρ-διαις υμων ⁵τι γαρ εστιν ευκοπωτερον ειπειν αφε-ωνται σοι αι αμαρτιαι η ειπειν εγειραι και περι-πατει ⁶ινα δε ειδητε οτι εξουσιαν εχει ο υιος τουανθρωπου επι της γης αφιεναι αμαρτιας τοτε λε-

γει τω παραλυτικω εγερθεις αρον σου την κλινηνκαι υπαγε εις τον οικον σου ⁷και εγερθεις απηλ-θεν εις τον οικον αυτου ⁸ιδοντες δε οι οχλοι εθαυ-μασαν και εδοξασαν τον θεον τον δοντα εξουσιαντοιαυτην τοις ανθρωποις ⁹και παραγων ο ιησουςεκειθεν ειδεν ανθρωπον καθημενον επι το τελω-νιον ματθαιον λεγομενον και λεγει αυτω ακολου-θει μοι και αναστας ηκολουθησεν αυτω ¹⁰και εγε-νετο αυτου ανακειμενου εν τη οικια και ιδου πολ-λοι τελωναι και αμαρτωλοι ελθοντες συνανεκειντοτω ιησου και τοις μαθηταις αυτου ¹¹και ιδοντες οιφαρισαιοι ειπον τοις μαθηταις αυτου διατι μετατων τελωνων και αμαρτωλων εσθιει ο διδασκαλοςυμων ¹²ο δε ιησους ακουσας ειπεν αυτοις ου χρειανεχουσιν οι ισχυοντες ιατρου αλλ οι κακως εχοντες¹³πορευθεντες δε μαθετε τι εστιν ελεον θελω και ουθυσιαν ου γαρ ηλθον καλεσαι δικαιους αλλ αμαρ-τωλους εις μετανοιαν ¹⁴τοτε προσερχονται αυτω οιμαθηται ιωαννου λεγοντες διατι ημεις και οι φα-ρισαιοι νηστευομεν πολλα οι δε μαθηται σου ουνηστευουσιν ¹⁵και ειπεν αυτοις ο ιησους μη δυνα-νται οι υιοι του νυμφωνος πενθειν εφ οσον μεταυτων εστιν ο νυμφιος ελευσονται δε ημεραι οταναπαρθη απ αυτων ο νυμφιος και τοτε νηστευσου-σιν ¹⁶ουδεις δε επιβαλλει επιβλημα ρακους αγνα-φου επι ιματιω παλαιω αιρει γαρ το πληρωμα αυ-του απο του ιματιου και χειρον σχισμα γινεται ¹⁷ουδεβαλλουσιν οινον νεον εις ασκους παλαιους ει δεμηγε ρηγνυνται οι ασκοι και ο οινος εκχειται και οιασκοι απολουνται αλλα βαλλουσιν οινον νεον ειςασκους καινους και αμφοτερα συντηρουνται ¹⁸ταυτααυτου λαλουντος αυτοις ιδου αρχων εις ελθων προ-σεκυνει αυτω λεγων οτι η θυγατηρ μου αρτι ετελευ-τησεν αλλα ελθων επιθες την χειρα σου επ αυτηνκαι ζησεται ¹⁹και εγερθεις ο ιησους ηκολουθησεναυτω και οι μαθηται αυτου ²⁰και ιδου γυνη αιμορ-ροουσα δωδεκα ετη προσελθουσα οπισθεν ηψατοτου κρασπεδου του ιματιου αυτου ²¹ελεγεν γαρ ενεαυτη εαν μονον αψωμαι του ιματιου αυτου σωθη-σομαι ²²ο δε ιησους επιστραφεις και ιδων αυτην ει-πεν θαρσει θυγατερ η πιστις σου σεσωκεν σε καιεσωθη η γυνη απο της ωρας εκεινης ²³και ελθων οιησους εις την οικιαν του αρχοντος και ιδων τουςαυλητας και τον οχλον θορυβουμενον ²⁴λεγει αυ-τοις αναχωρειτε ου γαρ απεθανεν το κορασιον αλλακαθευδει και κατεγελων αυτου ²⁵οτε δε εξεβληθη οοχλος εισελθων εκρατησεν της χειρος αυτης καιηγερθη το κορασιον ²⁶και εξηλθεν η φημη αυτη ειςολην την γην εκεινην ²⁷και παραγοντι εκειθεν τω ιη-σου ηκολουθησαν αυτω δυο τυφλοι κραζοντες καιλεγοντες ελεησον ημας υιε δαβιδ ²⁸ελθοντι δε ειςτην οικιαν προσηλθον αυτω οι τυφλοι και λεγει αυ-τοις ο ιησους πιστευετε οτι δυναμαι τουτο ποιησαιλεγουσιν αυτω ναι κυριε ²⁹τοτε ηψατο των οφθαλ-

11

μων αυτων λεγων κατα την πιστιν υμων γενηθητωυμιν ³⁰και ανεωχθησαν αυτων οι οφθαλμοι και ενε-βριμησατο αυτοις ο ιησους λεγων ορατε μηδεις γι-νωσκετω ³¹οι δε εξελθοντες διεφημισαν αυτον ενολη τη γη εκεινη ³²αυτων δε εξερχομενων ιδου προ-σηνεγκαν αυτω ανθρωπον κωφον δαιμονιζομενον³³και εκβληθεντος του δαιμονιου ελαλησεν ο κωφοςκαι εθαυμασαν οι οχλοι λεγοντες ουδεποτε εφανηουτως εν τω ισραηλ ³⁴οι δε φαρισαιοι ελεγον εν τωαρχοντι των δαιμονιων εκβαλλει τα δαιμονια ³⁵καιπεριηγεν ο ιησους τας πολεις πασας και τας κωμαςδιδασκων εν ταις συναγωγαις αυτων και κηρυσσωντο ευαγγελιον της βασιλειας και θεραπευων πα-σαν νοσον και πασαν μαλακιαν εν τω λαω ³⁶ιδων δετους οχλους εσπλαγχνισθη περι αυτων οτι ησανεκλελυμενοι και ερριμμενοι ωσει προβατα μη εχο-ντα ποιμενα ³⁷τοτε λεγει τοις μαθηταις αυτου ο μενθερισμος πολυς οι δε εργαται ολιγοι ³⁸δεηθητε ουντου κυριου του θερισμου οπως εκβαλη εργατας ειςτον θερισμον αυτου

10και προσκαλεσαμενος τους δωδεκα μαθηταςαυτου εδωκεν αυτοις εξουσιαν πνευματων ακαθαρ-των ωστε εκβαλλειν αυτα και θεραπευειν πασαννοσον και πασαν μαλακιαν ²των δε δωδεκα αποστο-λων τα ονοματα εστιν ταυτα πρωτος σιμων ο λεγο-μενος πετρος και ανδρεας ο αδελφος αυτου ιακω-βος ο του ζεβεδαιου και ιωαννης ο αδελφος αυτου³φιλιππος και βαρθολομαιος θωμας και ματθαιοςο τελωνης ιακωβος ο του αλφαιου και λεββαιος οεπικληθεις θαδδαιος ⁴σιμων ο κανανιτης και ιου-δας ισκαριωτης ο και παραδους αυτον ⁵τουτουςτους δωδεκα απεστειλεν ο ιησους παραγγειλας αυ-τοις λεγων εις οδον εθνων μη απελθητε και εις πο-λιν σαμαρειτων μη εισελθητε ⁶πορευεσθε δε μαλ-λον προς τα προβατα τα απολωλοτα οικου ισραηλ⁷πορευομενοι δε κηρυσσετε λεγοντες οτι ηγγικεν ηβασιλεια των ουρανων ⁸ασθενουντας θεραπευετελεπρους καθαριζετε νεκρους εγειρετε δαιμονια εκ-βαλλετε δωρεαν ελαβετε δωρεαν δοτε ⁹μη κτηση-σθε χρυσον μηδε αργυρον μηδε χαλκον εις τας ζω-νας υμων ¹⁰μη πηραν εις οδον μηδε δυο χιτωναςμηδε υποδηματα μηδε ραβδους αξιος γαρ ο εργα-της της τροφης αυτου εστιν ¹¹εις ην δ αν πολιν ηκωμην εισελθητε εξετασατε τις εν αυτη αξιος εστινκακει μεινατε εως αν εξελθητε ¹²εισερχομενοι δε ειςτην οικιαν ασπασασθε αυτην ¹³και εαν μεν η η οικιααξια ελθετω η ειρηνη υμων επ αυτην εαν δε μη ηαξια η ειρηνη υμων προς υμας επιστραφητω ¹⁴καιος εαν μη δεξηται υμας μηδε ακουση τους λογουςυμων εξερχομενοι της οικιας η της πολεως εκεινηςεκτιναξατε τον κονιορτον των ποδων υμων ¹⁵αμηνλεγω υμιν ανεκτοτερον εσται γη σοδομων και γο-μορρων εν ημερα κρισεως η τη πολει εκεινη ¹⁶ιδου

εγω αποστελλω υμας ως προβατα εν μεσω λυκωνγινεσθε ουν φρονιμοι ως οι οφεις και ακεραιοι ωςαι περιστεραι ¹⁷προσεχετε δε απο των ανθρωπωνπαραδωσουσιν γαρ υμας εις συνεδρια και εν ταιςσυναγωγαις αυτων μαστιγωσουσιν υμας ¹⁸και επιηγεμονας δε και βασιλεις αχθησεσθε ενεκεν εμουεις μαρτυριον αυτοις και τοις εθνεσιν ¹⁹οταν δε πα-ραδιδωσιν υμας μη μεριμνησητε πως η τι λαλησητεδοθησεται γαρ υμιν εν εκεινη τη ωρα τι λαλησετε²⁰ου γαρ υμεις εστε οι λαλουντες αλλα το πνευματου πατρος υμων το λαλουν εν υμιν ²¹παραδωσειδε αδελφος αδελφον εις θανατον και πατηρ τεκνονκαι επαναστησονται τεκνα επι γονεις και θανατω-σουσιν αυτους ²²και εσεσθε μισουμενοι υπο παντωνδια το ονομα μου ο δε υπομεινας εις τελος ουτοςσωθησεται ²³οταν δε διωκωσιν υμας εν τη πολειταυτη φευγετε εις την αλλην αμην γαρ λεγω υμινου μη τελεσητε τας πολεις του ισραηλ εως αν ελθηο υιος του ανθρωπου ²⁴ουκ εστιν μαθητης υπερτον διδασκαλον ουδε δουλος υπερ τον κυριον αυ-του ²⁵αρκετον τω μαθητη ινα γενηται ως ο διδασκα-λος αυτου και ο δουλος ως ο κυριος αυτου ει τονοικοδεσποτην βεελζεβουβ εκαλεσαν ποσω μαλλοντους οικιακους αυτου ²⁶μη ουν φοβηθητε αυτουςουδεν γαρ εστιν κεκαλυμμενον ο ουκ αποκαλυφθη-σεται και κρυπτον ο ου γνωσθησεται ²⁷ο λεγω υμινεν τη σκοτια ειπατε εν τω φωτι και ο εις το ουςακουετε κηρυξατε επι των δωματων ²⁸και μη φο-βηθητε απο των αποκτεινοντων το σωμα την δεψυχην μη δυναμενων αποκτειναι φοβηθητε δε μαλ-λον τον δυναμενον και ψυχην και σωμα απολεσαιεν γεεννη ²⁹ουχι δυο στρουθια ασσαριου πωλειταικαι εν εξ αυτων ου πεσειται επι την γην ανευ τουπατρος υμων ³⁰υμων δε και αι τριχες της κεφαληςπασαι ηριθμημεναι εισιν ³¹μη ουν φοβηθητε πολ-λων στρουθιων διαφερετε υμεις ³²πας ουν οστιςομολογησει εν εμοι εμπροσθεν των ανθρωπων ομο-λογησω καγω εν αυτω εμπροσθεν του πατρος μουτου εν ουρανοις ³³οστις δ αν αρνησηται με εμπρο-σθεν των ανθρωπων αρνησομαι αυτον καγω εμπρο-σθεν του πατρος μου του εν ουρανοις ³⁴μη νομισητεοτι ηλθον βαλειν ειρηνην επι την γην ουκ ηλθονβαλειν ειρηνην αλλα μαχαιραν ³⁵ηλθον γαρ διχα-σαι ανθρωπον κατα του πατρος αυτου και θυγα-τερα κατα της μητρος αυτης και νυμφην κατα τηςπενθερας αυτης ³⁶και εχθροι του ανθρωπου οι οι-κιακοι αυτου ³⁷ο φιλων πατερα η μητερα υπερ εμεουκ εστιν μου αξιος και ο φιλων υιον η θυγατεραυπερ εμε ουκ εστιν μου αξιος ³⁸και ος ου λαμβανειτον σταυρον αυτου και ακολουθει οπισω μου ουκεστιν μου αξιος ³⁹ο ευρων την ψυχην αυτου απολε-σει αυτην και ο απολεσας την ψυχην αυτου ενεκενεμου ευρησει αυτην ⁴⁰ο δεχομενος υμας εμε δεχε-ται και ο εμε δεχομενος δεχεται τον αποστειλαντα

12 1. ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

με ⁴¹ο δεχομενος προφητην εις ονομα προφητου μι-σθον προφητου ληψεται και ο δεχομενος δικαιονεις ονομα δικαιου μισθον δικαιου ληψεται ⁴²και οςεαν ποτιση ενα των μικρων τουτων ποτηριον ψυ-χρου μονον εις ονομα μαθητου αμην λεγω υμιν ουμη απολεση τον μισθον αυτου

11και εγενετο οτε ετελεσεν ο ιησους διατασσωντοις δωδεκα μαθηταις αυτου μετεβη εκειθεν του δι-δασκειν και κηρυσσειν εν ταις πολεσιν αυτων ²ο δειωαννης ακουσας εν τω δεσμωτηριω τα εργα τουχριστου πεμψας δυο των μαθητων αυτου ³ειπεναυτω συ ει ο ερχομενος η ετερον προσδοκωμεν ⁴καιαποκριθεις ο ιησους ειπεν αυτοις πορευθεντες απαγ-γειλατε ιωαννη α ακουετε και βλεπετε ⁵τυφλοι ανα-βλεπουσιν και χωλοι περιπατουσιν λεπροι καθαρι-ζονται και κωφοι ακουουσιν νεκροι εγειρονται καιπτωχοι ευαγγελιζονται ⁶και μακαριος εστιν ος εανμη σκανδαλισθη εν εμοι ⁷τουτων δε πορευομενωνηρξατο ο ιησους λεγειν τοις οχλοις περι ιωαννου τιεξηλθετε εις την ερημον θεασασθαι καλαμον υποανεμου σαλευομενον ⁸αλλα τι εξηλθετε ιδειν αν-θρωπον εν μαλακοις ιματιοις ημφιεσμενον ιδου οιτα μαλακα φορουντες εν τοις οικοις των βασιλεωνεισιν ⁹αλλα τι εξηλθετε ιδειν προφητην ναι λεγωυμιν και περισσοτερον προφητου ¹⁰ουτος γαρ εστινπερι ου γεγραπται ιδου εγω αποστελλω τον αγ-γελον μου προ προσωπου σου ος κατασκευασειτην οδον σου εμπροσθεν σου ¹¹αμην λεγω υμιν ουκεγηγερται εν γεννητοις γυναικων μειζων ιωαννουτου βαπτιστου ο δε μικροτερος εν τη βασιλεια τωνουρανων μειζων αυτου εστιν ¹²απο δε των ημερωνιωαννου του βαπτιστου εως αρτι η βασιλεια τωνουρανων βιαζεται και βιασται αρπαζουσιν αυτην¹³παντες γαρ οι προφηται και ο νομος εως ιωαν-νου προεφητευσαν ¹⁴και ει θελετε δεξασθαι αυτοςεστιν ηλιας ο μελλων ερχεσθαι ¹⁵ο εχων ωτα ακου-ειν ακουετω ¹⁶τινι δε ομοιωσω την γενεαν ταυτηνομοια εστιν παιδαριοις εν αγοραις καθημενοις καιπροσφωνουσιν τοις εταιροις αυτων ¹⁷και λεγουσινηυλησαμεν υμιν και ουκ ωρχησασθε εθρηνησαμενυμιν και ουκ εκοψασθε ¹⁸ηλθεν γαρ ιωαννης μητεεσθιων μητε πινων και λεγουσιν δαιμονιον εχει ¹⁹ηλθενο υιος του ανθρωπου εσθιων και πινων και λεγου-σιν ιδου ανθρωπος φαγος και οινοποτης τελωνωνφιλος και αμαρτωλων και εδικαιωθη η σοφια αποτων τεκνων αυτης ²⁰τοτε ηρξατο ονειδιζειν τας πο-λεις εν αις εγενοντο αι πλεισται δυναμεις αυτουοτι ου μετενοησαν ²¹ουαι σοι χοραζιν ουαι σοι βηθ-σαιδα οτι ει εν τυρω και σιδωνι εγενοντο αι δυνα-μεις αι γενομεναι εν υμιν παλαι αν εν σακκω καισποδω μετενοησαν ²²πλην λεγω υμιν τυρω και σι-δωνι ανεκτοτερον εσται εν ημερα κρισεως η υμιν²³και συ καπερναουμ η εως του ουρανου υψωθεισα

εως αδου καταβιβασθηση οτι ει εν σοδομοις εγε-νοντο αι δυναμεις αι γενομεναι εν σοι εμειναν ανμεχρι της σημερον ²⁴πλην λεγω υμιν οτι γη σοδο-μων ανεκτοτερον εσται εν ημερα κρισεως η σοι ²⁵ενεκεινω τω καιρω αποκριθεις ο ιησους ειπεν εξομο-λογουμαι σοι πατερ κυριε του ουρανου και της γηςοτι απεκρυψας ταυτα απο σοφων και συνετων καιαπεκαλυψας αυτα νηπιοις ²⁶ναι ο πατηρ οτι ουτωςεγενετο ευδοκια εμπροσθεν σου ²⁷παντα μοι παρε-δοθη υπο του πατρος μου και ουδεις επιγινωσκειτον υιον ει μη ο πατηρ ουδε τον πατερα τις επιγι-νωσκει ει μη ο υιος και ω εαν βουληται ο υιος απο-καλυψαι ²⁸δευτε προς με παντες οι κοπιωντες καιπεφορτισμενοι καγω αναπαυσω υμας ²⁹αρατε τονζυγον μου εφ υμας και μαθετε απ εμου οτι πραοςειμι και ταπεινος τη καρδια και ευρησετε αναπαυ-σιν ταις ψυχαις υμων ³⁰ο γαρ ζυγος μου χρηστος καιτο φορτιον μου ελαφρον εστιν

12εν εκεινω τω καιρω επορευθη ο ιησους τοιςσαββασιν δια των σποριμων οι δε μαθηται αυτουεπεινασαν και ηρξαντο τιλλειν σταχυας και εσθιειν²οι δε φαρισαιοι ιδοντες ειπον αυτω ιδου οι μαθη-ται σου ποιουσιν ο ουκ εξεστιν ποιειν εν σαββατω³ο δε ειπεν αυτοις ουκ ανεγνωτε τι εποιησεν δαβιδοτε επεινασεν αυτος και οι μετ αυτου ⁴πως εισηλ-θεν εις τον οικον του θεου και τους αρτους τηςπροθεσεως εφαγεν ους ουκ εξον ην αυτω φαγεινουδε τοις μετ αυτου ει μη τοις ιερευσιν μονοις ⁵ηουκ ανεγνωτε εν τω νομω οτι τοις σαββασιν οι ιε-ρεις εν τω ιερω το σαββατον βεβηλουσιν και αναι-τιοι εισιν ⁶λεγω δε υμιν οτι του ιερου μειζων εστινωδε ⁷ει δε εγνωκειτε τι εστιν ελεον θελω και ου θυ-σιαν ουκ αν κατεδικασατε τους αναιτιους ⁸κυριοςγαρ εστιν και του σαββατου ο υιος του ανθρωπου⁹και μεταβας εκειθεν ηλθεν εις την συναγωγην αυ-των ¹⁰και ιδου ανθρωπος ην την χειρα εχων ξηρανκαι επηρωτησαν αυτον λεγοντες ει εξεστιν τοις σαβ-βασιν θεραπευειν ινα κατηγορησωσιν αυτου ¹¹ο δεειπεν αυτοις τις εσται εξ υμων ανθρωπος ος εξειπροβατον εν και εαν εμπεση τουτο τοις σαββασινεις βοθυνον ουχι κρατησει αυτο και εγερει ¹²ποσωουν διαφερει ανθρωπος προβατου ωστε εξεστιν τοιςσαββασιν καλως ποιειν ¹³τοτε λεγει τω ανθρωπωεκτεινον την χειρα σου και εξετεινεν και αποκατε-σταθη υγιης ως η αλλη ¹⁴οι δε φαρισαιοι συμβου-λιον ελαβον κατ αυτου εξελθοντες οπως αυτον απο-λεσωσιν ¹⁵ο δε ιησους γνους ανεχωρησεν εκειθενκαι ηκολουθησαν αυτω οχλοι πολλοι και εθεραπευ-σεν αυτους παντας ¹⁶και επετιμησεν αυτοις ινα μηφανερον αυτον ποιησωσιν ¹⁷οπως πληρωθη το ρη-θεν δια ησαιου του προφητου λεγοντος ¹⁸ιδου οπαις μου ον ηρετισα ο αγαπητος μου εις ον ευδο-κησεν η ψυχη μου θησω το πνευμα μου επ αυτον

13

και κρισιν τοις εθνεσιν απαγγελει ¹⁹ουκ ερισει ουδεκραυγασει ουδε ακουσει τις εν ταις πλατειαις τηνφωνην αυτου ²⁰καλαμον συντετριμμενον ου κατεα-ξει και λινον τυφομενον ου σβεσει εως αν εκβαληεις νικος την κρισιν ²¹και εν τω ονοματι αυτου εθνηελπιουσιν ²²τοτε προσηνεχθη αυτω δαιμονιζομενοςτυφλος και κωφος και εθεραπευσεν αυτον ωστετον τυφλον και κωφον και λαλειν και βλεπειν ²³καιεξισταντο παντες οι οχλοι και ελεγον μητι ουτοςεστιν ο υιος δαβιδ ²⁴οι δε φαρισαιοι ακουσαντες ει-πον ουτος ουκ εκβαλλει τα δαιμονια ει μη εν τωβεελζεβουλ αρχοντι των δαιμονιων ²⁵ειδως δε ο ιη-σους τας ενθυμησεις αυτων ειπεν αυτοις πασα βα-σιλεια μερισθεισα καθ εαυτης ερημουται και πασαπολις η οικια μερισθεισα καθ εαυτης ου σταθησε-ται ²⁶και ει ο σατανας τον σαταναν εκβαλλει εφ εαυ-τον εμερισθη πως ουν σταθησεται η βασιλεια αυ-του ²⁷και ει εγω εν βεελζεβουλ εκβαλλω τα δαιμονιαοι υιοι υμων εν τινι εκβαλλουσιν δια τουτο αυτοιυμων εσονται κριται ²⁸ει δε εγω εν πνευματι θεουεκβαλλω τα δαιμονια αρα εφθασεν εφ υμας η βα-σιλεια του θεου ²⁹η πως δυναται τις εισελθειν ειςτην οικιαν του ισχυρου και τα σκευη αυτου διαρ-πασαι εαν μη πρωτον δηση τον ισχυρον και τοτετην οικιαν αυτου διαρπασει ³⁰ο μη ων μετ εμου κατεμου εστιν και ο μη συναγων μετ εμου σκορπιζει³¹δια τουτο λεγω υμιν πασα αμαρτια και βλασφημιααφεθησεται τοις ανθρωποις η δε του πνευματοςβλασφημια ουκ αφεθησεται τοις ανθρωποις ³²καιος αν ειπη λογον κατα του υιου του ανθρωπουαφεθησεται αυτω ος δ αν ειπη κατα του πνευμα-τος του αγιου ουκ αφεθησεται αυτω ουτε εν τουτωτω αιωνι ουτε εν τω μελλοντι ³³η ποιησατε το δεν-δρον καλον και τον καρπον αυτου καλον η ποιη-σατε το δενδρον σαπρον και τον καρπον αυτου σα-προν εκ γαρ του καρπου το δενδρον γινωσκεται³⁴γεννηματα εχιδνων πως δυνασθε αγαθα λαλεινπονηροι οντες εκ γαρ του περισσευματος της καρ-διας το στομα λαλει ³⁵ο αγαθος ανθρωπος εκ τουαγαθου θησαυρου της καρδιας εκβαλλει τα αγαθακαι ο πονηρος ανθρωπος εκ του πονηρου θησαυ-ρου εκβαλλει πονηρα ³⁶λεγω δε υμιν οτι παν ρημααργον ο εαν λαλησωσιν οι ανθρωποι αποδωσουσινπερι αυτου λογον εν ημερα κρισεως ³⁷εκ γαρ τωνλογων σου δικαιωθηση και εκ των λογων σου κα-ταδικασθηση ³⁸τοτε απεκριθησαν τινες των γραμ-ματεων και φαρισαιων λεγοντες διδασκαλε θελο-μεν απο σου σημειον ιδειν ³⁹ο δε αποκριθεις ειπεναυτοις γενεα πονηρα και μοιχαλις σημειον επιζη-τει και σημειον ου δοθησεται αυτη ει μη το σημειονιωνα του προφητου ⁴⁰ωσπερ γαρ ην ιωνας εν τη κοι-λια του κητους τρεις ημερας και τρεις νυκτας ου-τως εσται ο υιος του ανθρωπου εν τη καρδια τηςγης τρεις ημερας και τρεις νυκτας ⁴¹ανδρες νινευι-

ται αναστησονται εν τη κρισει μετα της γενεας ταυ-της και κατακρινουσιν αυτην οτι μετενοησαν εις τοκηρυγμα ιωνα και ιδου πλειον ιωνα ωδε ⁴²βασιλισσανοτου εγερθησεται εν τη κρισει μετα της γενεαςταυτης και κατακρινει αυτην οτι ηλθεν εκ των πε-ρατων της γης ακουσαι την σοφιαν σολομωντος καιιδου πλειον σολομωντος ωδε ⁴³οταν δε το ακαθαρ-τον πνευμα εξελθη απο του ανθρωπου διερχεταιδι ανυδρων τοπων ζητουν αναπαυσιν και ουχ ευρι-σκει ⁴⁴τοτε λεγει επιστρεψω εις τον οικον μου οθενεξηλθον και ελθον ευρισκει σχολαζοντα σεσαρω-μενον και κεκοσμημενον ⁴⁵τοτε πορευεται και πα-ραλαμβανει μεθ εαυτου επτα ετερα πνευματα πο-νηροτερα εαυτου και εισελθοντα κατοικει εκει καιγινεται τα εσχατα του ανθρωπου εκεινου χειρονατων πρωτων ουτως εσται και τη γενεα ταυτη τηπονηρα ⁴⁶ετι δε αυτου λαλουντος τοις οχλοις ιδουη μητηρ και οι αδελφοι αυτου ειστηκεισαν εξω ζη-τουντες αυτω λαλησαι ⁴⁷ειπεν δε τις αυτω ιδου ημητηρ σου και οι αδελφοι σου εξω εστηκασιν ζη-τουντες σοι λαλησαι ⁴⁸ο δε αποκριθεις ειπεν τω ει-ποντι αυτω τις εστιν η μητηρ μου και τινες εισινοι αδελφοι μου ⁴⁹και εκτεινας την χειρα αυτου επιτους μαθητας αυτου ειπεν ιδου η μητηρ μου και οιαδελφοι μου ⁵⁰οστις γαρ αν ποιηση το θελημα τουπατρος μου του εν ουρανοις αυτος μου αδελφοςκαι αδελφη και μητηρ εστιν

13εν δε τη ημερα εκεινη εξελθων ο ιησους αποτης οικιας εκαθητο παρα την θαλασσαν ²και συνη-χθησαν προς αυτον οχλοι πολλοι ωστε αυτον ειςτο πλοιον εμβαντα καθησθαι και πας ο οχλος επιτον αιγιαλον ειστηκει ³και ελαλησεν αυτοις πολλαεν παραβολαις λεγων ιδου εξηλθεν ο σπειρων τουσπειρειν ⁴και εν τω σπειρειν αυτον α μεν επεσενπαρα την οδον και ηλθεν τα πετεινα και κατεφα-γεν αυτα ⁵αλλα δε επεσεν επι τα πετρωδη οπουουκ ειχεν γην πολλην και ευθεως εξανετειλεν διατο μη εχειν βαθος γης ⁶ηλιου δε ανατειλαντος εκαυ-ματισθη και δια το μη εχειν ριζαν εξηρανθη ⁷αλλαδε επεσεν επι τας ακανθας και ανεβησαν αι ακαν-θαι και απεπνιξαν αυτα ⁸αλλα δε επεσεν επι τηνγην την καλην και εδιδου καρπον ο μεν εκατον ο δεεξηκοντα ο δε τριακοντα ⁹ο εχων ωτα ακουειν ακου-ετω ¹⁰και προσελθοντες οι μαθηται ειπον αυτω διατιεν παραβολαις λαλεις αυτοις ¹¹ο δε αποκριθεις ει-πεν αυτοις οτι υμιν δεδοται γνωναι τα μυστηριατης βασιλειας των ουρανων εκεινοις δε ου δεδοται¹²οστις γαρ εχει δοθησεται αυτω και περισσευθησε-ται οστις δε ουκ εχει και ο εχει αρθησεται απ αυ-του ¹³δια τουτο εν παραβολαις αυτοις λαλω οτι βλε-ποντες ου βλεπουσιν και ακουοντες ουκ ακουου-σιν ουδε συνιουσιν ¹⁴και αναπληρουται επ αυτοιςη προφητεια ησαιου η λεγουσα ακοη ακουσετε και

14 1. ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

ου μη συνητε και βλεποντες βλεψετε και ου μη ιδητε¹⁵επαχυνθη γαρ η καρδια του λαου τουτου και τοιςωσιν βαρεως ηκουσαν και τους οφθαλμους αυτωνεκαμμυσαν μηποτε ιδωσιν τοις οφθαλμοις και τοιςωσιν ακουσωσιν και τη καρδια συνωσιν και επιστρε-ψωσιν και ιασωμαι αυτους ¹⁶υμων δε μακαριοι οιοφθαλμοι οτι βλεπουσιν και τα ωτα υμων οτι ακουει¹⁷αμην γαρ λεγω υμιν οτι πολλοι προφηται και δι-καιοι επεθυμησαν ιδειν α βλεπετε και ουκ ειδονκαι ακουσαι α ακουετε και ουκ ηκουσαν ¹⁸υμεις ουνακουσατε την παραβολην του σπειροντος ¹⁹παντοςακουοντος τον λογον της βασιλειας και μη συνιε-ντος ερχεται ο πονηρος και αρπαζει το εσπαρμενονεν τη καρδια αυτου ουτος εστιν ο παρα την οδονσπαρεις ²⁰ο δε επι τα πετρωδη σπαρεις ουτος εστινο τον λογον ακουων και ευθυς μετα χαρας λαμβα-νων αυτον ²¹ουκ εχει δε ριζαν εν εαυτω αλλα προ-σκαιρος εστιν γενομενης δε θλιψεως η διωγμου διατον λογον ευθυς σκανδαλιζεται ²²ο δε εις τας ακαν-θας σπαρεις ουτος εστιν ο τον λογον ακουων και ημεριμνα του αιωνος τουτου και η απατη του πλου-του συμπνιγει τον λογον και ακαρπος γινεται ²³οδε επι την γην την καλην σπαρεις ουτος εστιν οτον λογον ακουων και συνιων ος δη καρποφορεικαι ποιει ο μεν εκατον ο δε εξηκοντα ο δε τριακο-ντα ²⁴αλλην παραβολην παρεθηκεν αυτοις λεγωνωμοιωθη η βασιλεια των ουρανων ανθρωπω σπει-ραντι καλον σπερμα εν τω αγρω αυτου ²⁵εν δε τωκαθευδειν τους ανθρωπους ηλθεν αυτου ο εχθροςκαι εσπειρεν ζιζανια ανα μεσον του σιτου και απηλ-θεν ²⁶οτε δε εβλαστησεν ο χορτος και καρπον εποι-ησεν τοτε εφανη και τα ζιζανια ²⁷προσελθοντες δεοι δουλοι του οικοδεσποτου ειπον αυτω κυριε ουχικαλον σπερμα εσπειρας εν τω σω αγρω ποθεν ουνεχει τα ζιζανια ²⁸ο δε εφη αυτοις εχθρος ανθρωποςτουτο εποιησεν οι δε δουλοι ειπον αυτω θελεις ουναπελθοντες συλλεξωμεν αυτα ²⁹ο δε εφη ου μηποτεσυλλεγοντες τα ζιζανια εκριζωσητε αμα αυτοις τονσιτον ³⁰αφετε συναυξανεσθαι αμφοτερα μεχρι τουθερισμου και εν τω καιρω του θερισμου ερω τοιςθερισταις συλλεξατε πρωτον τα ζιζανια και δησατεαυτα εις δεσμας προς το κατακαυσαι αυτα τον δεσιτον συναγαγετε εις την αποθηκην μου ³¹αλληνπαραβολην παρεθηκεν αυτοις λεγων ομοια εστιν ηβασιλεια των ουρανων κοκκω σιναπεως ον λαβωνανθρωπος εσπειρεν εν τω αγρω αυτου ³²ο μικρο-τερον μεν εστιν παντων των σπερματων οταν δεαυξηθη μειζον των λαχανων εστιν και γινεται δεν-δρον ωστε ελθειν τα πετεινα του ουρανου και κατα-σκηνουν εν τοις κλαδοις αυτου ³³αλλην παραβοληνελαλησεν αυτοις ομοια εστιν η βασιλεια των ουρα-νων ζυμη ην λαβουσα γυνη ενεκρυψεν εις αλευρουσατα τρια εως ου εζυμωθη ολον ³⁴ταυτα παντα ελα-λησεν ο ιησους εν παραβολαις τοις οχλοις και χω-

ρις παραβολης ουκ ελαλει αυτοις ³⁵οπως πληρωθητο ρηθεν δια του προφητου λεγοντος ανοιξω ενπαραβολαις το στομα μου ερευξομαι κεκρυμμενααπο καταβολης κοσμου ³⁶τοτε αφεις τους οχλουςηλθεν εις την οικιαν ο ιησους και προσηλθον αυτωοι μαθηται αυτου λεγοντες φρασον ημιν την πα-ραβολην των ζιζανιων του αγρου ³⁷ο δε αποκριθειςειπεν αυτοις ο σπειρων το καλον σπερμα εστιν ουιος του ανθρωπου ³⁸ο δε αγρος εστιν ο κοσμοςτο δε καλον σπερμα ουτοι εισιν οι υιοι της βασι-λειας τα δε ζιζανια εισιν οι υιοι του πονηρου ³⁹οδε εχθρος ο σπειρας αυτα εστιν ο διαβολος ο δεθερισμος συντελεια του αιωνος εστιν οι δε θερι-σται αγγελοι εισιν ⁴⁰ωσπερ ουν συλλεγεται τα ζιζα-νια και πυρι κατακαιεται ουτως εσται εν τη συντε-λεια του αιωνος τουτου ⁴¹αποστελει ο υιος του αν-θρωπου τους αγγελους αυτου και συλλεξουσιν εκτης βασιλειας αυτου παντα τα σκανδαλα και τουςποιουντας την ανομιαν ⁴²και βαλουσιν αυτους ειςτην καμινον του πυρος εκει εσται ο κλαυθμος καιο βρυγμος των οδοντων ⁴³τοτε οι δικαιοι εκλαμψου-σιν ως ο ηλιος εν τη βασιλεια του πατρος αυτωνο εχων ωτα ακουειν ακουετω ⁴⁴παλιν ομοια εστινη βασιλεια των ουρανων θησαυρω κεκρυμμενω εντω αγρω ον ευρων ανθρωπος εκρυψεν και απο τηςχαρας αυτου υπαγει και παντα οσα εχει πωλει καιαγοραζει τον αγρον εκεινον ⁴⁵παλιν ομοια εστιν ηβασιλεια των ουρανων ανθρωπω εμπορω ζητουντικαλους μαργαριτας ⁴⁶ος ευρων ενα πολυτιμον μαρ-γαριτην απελθων πεπρακεν παντα οσα ειχεν καιηγορασεν αυτον ⁴⁷παλιν ομοια εστιν η βασιλεια τωνουρανων σαγηνη βληθειση εις την θαλασσαν καιεκ παντος γενους συναγαγουση ⁴⁸ην οτε επληρωθηαναβιβασαντες επι τον αιγιαλον και καθισαντες συ-νελεξαν τα καλα εις αγγεια τα δε σαπρα εξω εβα-λον ⁴⁹ουτως εσται εν τη συντελεια του αιωνος εξε-λευσονται οι αγγελοι και αφοριουσιν τους πονη-ρους εκ μεσου των δικαιων ⁵⁰και βαλουσιν αυτουςεις την καμινον του πυρος εκει εσται ο κλαυθμοςκαι ο βρυγμος των οδοντων ⁵¹λεγει αυτοις ο ιησουςσυνηκατε ταυτα παντα λεγουσιν αυτω ναι κυριε⁵²ο δε ειπεν αυτοις δια τουτο πας γραμματευς μα-θητευθεις εις την βασιλειαν των ουρανων ομοιοςεστιν ανθρωπω οικοδεσποτη οστις εκβαλλει εκ τουθησαυρου αυτου καινα και παλαια ⁵³και εγενετοοτε ετελεσεν ο ιησους τας παραβολας ταυτας με-τηρεν εκειθεν ⁵⁴και ελθων εις την πατριδα αυτουεδιδασκεν αυτους εν τη συναγωγη αυτων ωστε εκ-πληττεσθαι αυτους και λεγειν ποθεν τουτω η σο-φια αυτη και αι δυναμεις ⁵⁵ουχ ουτος εστιν ο τουτεκτονος υιος ουχι η μητηρ αυτου λεγεται μαριαμκαι οι αδελφοι αυτου ιακωβος και ιωσης και σιμωνκαι ιουδας ⁵⁶και αι αδελφαι αυτου ουχι πασαι προςημας εισιν ποθεν ουν τουτω ταυτα παντα ⁵⁷και εσκαν-

15

δαλιζοντο εν αυτω ο δε ιησους ειπεν αυτοις ουκεστιν προφητης ατιμος ει μη εν τη πατριδι αυτουκαι εν τη οικια αυτου ⁵⁸και ουκ εποιησεν εκει δυνα-μεις πολλας δια την απιστιαν αυτων

14εν εκεινω τω καιρω ηκουσεν ηρωδης ο τετραρ-χης την ακοην ιησου ²και ειπεν τοις παισιν αυτουουτος εστιν ιωαννης ο βαπτιστης αυτος ηγερθηαπο των νεκρων και δια τουτο αι δυναμεις ενεργου-σιν εν αυτω ³ο γαρ ηρωδης κρατησας τον ιωαννηνεδησεν αυτον και εθετο εν φυλακη δια ηρωδιαδατην γυναικα φιλιππου του αδελφου αυτου ⁴ελεγενγαρ αυτω ο ιωαννης ουκ εξεστιν σοι εχειν αυτην⁵και θελων αυτον αποκτειναι εφοβηθη τον οχλονοτι ως προφητην αυτον ειχον ⁶γενεσιων δε αγομε-νων του ηρωδου ωρχησατο η θυγατηρ της ηρωδια-δος εν τω μεσω και ηρεσεν τω ηρωδη ⁷οθεν μεθ ορ-κου ωμολογησεν αυτη δουναι ο εαν αιτησηται ⁸ηδε προβιβασθεισα υπο της μητρος αυτης δος μοιφησιν ωδε επι πινακι την κεφαλην ιωαννου τουβαπτιστου ⁹και ελυπηθη ο βασιλευς δια δε τουςορκους και τους συνανακειμενους εκελευσεν δοθη-ναι ¹⁰και πεμψας απεκεφαλισεν τον ιωαννην εν τηφυλακη ¹¹και ηνεχθη η κεφαλη αυτου επι πινακικαι εδοθη τω κορασιω και ηνεγκεν τη μητρι αυτης¹²και προσελθοντες οι μαθηται αυτου ηραν το σωμακαι εθαψαν αυτο και ελθοντες απηγγειλαν τω ιη-σου ¹³και ακουσας ο ιησους ανεχωρησεν εκειθεν ενπλοιω εις ερημον τοπον κατ ιδιαν και ακουσαντεςοι οχλοι ηκολουθησαν αυτω πεζη απο των πολεων¹⁴και εξελθων ο ιησους ειδεν πολυν οχλον και εσπλαγ-χνισθη επ αυτους και εθεραπευσεν τους αρρωστουςαυτων ¹⁵οψιας δε γενομενης προσηλθον αυτω οι μα-θηται αυτου λεγοντες ερημος εστιν ο τοπος καιη ωρα ηδη παρηλθεν απολυσον τους οχλους ινααπελθοντες εις τας κωμας αγορασωσιν εαυτοις βρω-ματα ¹⁶ο δε ιησους ειπεν αυτοις ου χρειαν εχουσιναπελθειν δοτε αυτοις υμεις φαγειν ¹⁷οι δε λεγουσιναυτω ουκ εχομεν ωδε ει μη πεντε αρτους και δυοιχθυας ¹⁸ο δε ειπεν φερετε μοι αυτους ωδε ¹⁹και κε-λευσας τους οχλους ανακλιθηναι επι τους χορτουςκαι λαβων τους πεντε αρτους και τους δυο ιχθυαςαναβλεψας εις τον ουρανον ευλογησεν και κλασαςεδωκεν τοις μαθηταις τους αρτους οι δε μαθηταιτοις οχλοις ²⁰και εφαγον παντες και εχορτασθησανκαι ηραν το περισσευον των κλασματων δωδεκα κο-φινους πληρεις ²¹οι δε εσθιοντες ησαν ανδρες ωσειπεντακισχιλιοι χωρις γυναικων και παιδιων ²²καιευθεως ηναγκασεν ο ιησους τους μαθητας αυτουεμβηναι εις το πλοιον και προαγειν αυτον εις τοπεραν εως ου απολυση τους οχλους ²³και απολυ-σας τους οχλους ανεβη εις το ορος κατ ιδιαν προ-σευξασθαι οψιας δε γενομενης μονος ην εκει ²⁴τοδε πλοιον ηδη μεσον της θαλασσης ην βασανιζο-

μενον υπο των κυματων ην γαρ εναντιος ο ανεμος²⁵τεταρτη δε φυλακη της νυκτος απηλθεν προς αυ-τους ο ιησους περιπατων επι της θαλασσης ²⁶καιιδοντες αυτον οι μαθηται επι την θαλασσαν πε-ριπατουντα εταραχθησαν λεγοντες οτι φαντασμαεστιν και απο του φοβου εκραξαν ²⁷ευθεως δε ελα-λησεν αυτοις ο ιησους λεγων θαρσειτε εγω ειμι μηφοβεισθε ²⁸αποκριθεις δε αυτω ο πετρος ειπεν κυ-ριε ει συ ει κελευσον με προς σε ελθειν επι τα υδατα²⁹ο δε ειπεν ελθε και καταβας απο του πλοιου οπετρος περιεπατησεν επι τα υδατα ελθειν προςτον ιησουν ³⁰βλεπων δε τον ανεμον ισχυρον εφο-βηθη και αρξαμενος καταποντιζεσθαι εκραξεν λε-γων κυριε σωσον με ³¹ευθεως δε ο ιησους εκτειναςτην χειρα επελαβετο αυτου και λεγει αυτω ολιγο-πιστε εις τι εδιστασας ³²και εμβαντων αυτων εις τοπλοιον εκοπασεν ο ανεμος ³³οι δε εν τω πλοιω ελθο-ντες προσεκυνησαν αυτω λεγοντες αληθως θεουυιος ει ³⁴και διαπερασαντες ηλθον εις την γην γεν-νησαρετ ³⁵και επιγνοντες αυτον οι ανδρες του το-που εκεινου απεστειλαν εις ολην την περιχωρονεκεινην και προσηνεγκαν αυτω παντας τους κακωςεχοντας ³⁶και παρεκαλουν αυτον ινα μονον αψω-νται του κρασπεδου του ιματιου αυτου και οσοιηψαντο διεσωθησαν

15τοτε προσερχονται τω ιησου οι απο ιεροσο-λυμων γραμματεις και φαρισαιοι λεγοντες ²διατιοι μαθηται σου παραβαινουσιν την παραδοσιν τωνπρεσβυτερων ου γαρ νιπτονται τας χειρας αυτωνοταν αρτον εσθιωσιν ³ο δε αποκριθεις ειπεν αυτοιςδιατι και υμεις παραβαινετε την εντολην του θεουδια την παραδοσιν υμων ⁴ο γαρ θεος ενετειλατολεγων τιμα τον πατερα σου και την μητερα και οκακολογων πατερα η μητερα θανατω τελευτατω⁵υμεις δε λεγετε ος αν ειπη τω πατρι η τη μητριδωρον ο εαν εξ εμου ωφεληθης και ου μη τιμησητον πατερα αυτου η την μητερα αυτου ⁶και ηκυ-ρωσατε την εντολην του θεου δια την παραδοσινυμων ⁷υποκριται καλως προεφητευσεν περι υμωνησαιας λεγων ⁸εγγιζει μοι ο λαος ουτος τω στοματιαυτων και τοις χειλεσιν με τιμα η δε καρδια αυτωνπορρω απεχει απ εμου ⁹ματην δε σεβονται με διδα-σκοντες διδασκαλιας ενταλματα ανθρωπων ¹⁰καιπροσκαλεσαμενος τον οχλον ειπεν αυτοις ακουετεκαι συνιετε ¹¹ου το εισερχομενον εις το στομα κοι-νοι τον ανθρωπον αλλα το εκπορευομενον εκ τουστοματος τουτο κοινοι τον ανθρωπον ¹²τοτε προ-σελθοντες οι μαθηται αυτου ειπον αυτω οιδας οτιοι φαρισαιοι ακουσαντες τον λογον εσκανδαλισθη-σαν ¹³ο δε αποκριθεις ειπεν πασα φυτεια ην ουκεφυτευσεν ο πατηρ μου ο ουρανιος εκριζωθησε-ται ¹⁴αφετε αυτους οδηγοι εισιν τυφλοι τυφλων τυ-φλος δε τυφλον εαν οδηγη αμφοτεροι εις βοθυνον

16 1. ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

πεσουνται ¹⁵αποκριθεις δε ο πετρος ειπεν αυτωφρασον ημιν την παραβολην ταυτην ¹⁶ο δε ιησουςειπεν ακμην και υμεις ασυνετοι εστε ¹⁷ουπω νοειτεοτι παν το εισπορευομενον εις το στομα εις την κοι-λιαν χωρει και εις αφεδρωνα εκβαλλεται ¹⁸τα δε εκ-πορευομενα εκ του στοματος εκ της καρδιας εξερ-χεται κακεινα κοινοι τον ανθρωπον ¹⁹εκ γαρ τηςκαρδιας εξερχονται διαλογισμοι πονηροι φονοι μοι-χειαι πορνειαι κλοπαι ψευδομαρτυριαι βλασφημιαι²⁰ταυτα εστιν τα κοινουντα τον ανθρωπον το δε ανι-πτοις χερσιν φαγειν ου κοινοι τον ανθρωπον ²¹καιεξελθων εκειθεν ο ιησους ανεχωρησεν εις τα μερητυρου και σιδωνος ²²και ιδου γυνη χαναναια αποτων οριων εκεινων εξελθουσα εκραυγασεν αυτω λε-γουσα ελεησον με κυριε υιε δαβιδ η θυγατηρ μουκακως δαιμονιζεται ²³ο δε ουκ απεκριθη αυτη λογονκαι προσελθοντες οι μαθηται αυτου ηρωτων αυ-τον λεγοντες απολυσον αυτην οτι κραζει οπισθενημων ²⁴ο δε αποκριθεις ειπεν ουκ απεσταλην ει μηεις τα προβατα τα απολωλοτα οικου ισραηλ ²⁵η δεελθουσα προσεκυνει αυτω λεγουσα κυριε βοηθειμοι ²⁶ο δε αποκριθεις ειπεν ουκ εστιν καλον λαβειντον αρτον των τεκνων και βαλειν τοις κυναριοις²⁷η δε ειπεν ναι κυριε και γαρ τα κυναρια εσθιειαπο των ψιχιων των πιπτοντων απο της τραπε-ζης των κυριων αυτων ²⁸τοτε αποκριθεις ο ιησουςειπεν αυτη ω γυναι μεγαλη σου η πιστις γενηθητωσοι ως θελεις και ιαθη η θυγατηρ αυτης απο τηςωρας εκεινης ²⁹και μεταβας εκειθεν ο ιησους ηλθενπαρα την θαλασσαν της γαλιλαιας και αναβας ειςτο ορος εκαθητο εκει ³⁰και προσηλθον αυτω οχλοιπολλοι εχοντες μεθ εαυτων χωλους τυφλους κω-φους κυλλους και ετερους πολλους και ερριψαναυτους παρα τους ποδας του ιησου και εθεραπευ-σεν αυτους ³¹ωστε τους οχλους θαυμασαι βλεπο-ντας κωφους λαλουντας κυλλους υγιεις χωλουςπεριπατουντας και τυφλους βλεποντας και εδοξα-σαν τον θεον ισραηλ ³²ο δε ιησους προσκαλεσαμε-νος τους μαθητας αυτου ειπεν σπλαγχνιζομαι επιτον οχλον οτι ηδη ημερας τρεις προσμενουσιν μοικαι ουκ εχουσιν τι φαγωσιν και απολυσαι αυτουςνηστεις ου θελω μηποτε εκλυθωσιν εν τη οδω ³³καιλεγουσιν αυτω οι μαθηται αυτου ποθεν ημιν εν ερη-μια αρτοι τοσουτοι ωστε χορτασαι οχλον τοσουτον³⁴και λεγει αυτοις ο ιησους ποσους αρτους εχετεοι δε ειπον επτα και ολιγα ιχθυδια ³⁵και εκελευσεντοις οχλοις αναπεσειν επι την γην ³⁶και λαβων τουςεπτα αρτους και τους ιχθυας ευχαριστησας εκλα-σεν και εδωκεν τοις μαθηταις αυτου οι δε μαθηταιτω οχλω ³⁷και εφαγον παντες και εχορτασθησανκαι ηραν το περισσευον των κλασματων επτα σπυ-ριδας πληρεις ³⁸οι δε εσθιοντες ησαν τετρακισχι-λιοι ανδρες χωρις γυναικων και παιδιων ³⁹και απο-λυσας τους οχλους ενεβη εις το πλοιον και ηλθεν

εις τα ορια μαγδαλα

16και προσελθοντες οι φαρισαιοι και σαδδου-καιοι πειραζοντες επηρωτησαν αυτον σημειον εκτου ουρανου επιδειξαι αυτοις ²ο δε αποκριθεις ει-πεν αυτοις οψιας γενομενης λεγετε ευδια πυρρα-ζει γαρ ο ουρανος ³και πρωι σημερον χειμων πυρ-ραζει γαρ στυγναζων ο ουρανος υποκριται το μενπροσωπον του ουρανου γινωσκετε διακρινειν ταδε σημεια των καιρων ου δυνασθε ⁴γενεα πονηρακαι μοιχαλις σημειον επιζητει και σημειον ου δοθη-σεται αυτη ει μη το σημειον ιωνα του προφητου καικαταλιπων αυτους απηλθεν ⁵και ελθοντες οι μαθη-ται αυτου εις το περαν επελαθοντο αρτους λαβειν⁶ο δε ιησους ειπεν αυτοις ορατε και προσεχετε αποτης ζυμης των φαρισαιων και σαδδουκαιων ⁷οι δεδιελογιζοντο εν εαυτοις λεγοντες οτι αρτους ουκελαβομεν ⁸γνους δε ο ιησους ειπεν αυτοις τι δια-λογιζεσθε εν εαυτοις ολιγοπιστοι οτι αρτους ουκελαβετε ⁹ουπω νοειτε ουδε μνημονευετε τους πε-ντε αρτους των πεντακισχιλιων και ποσους κοφι-νους ελαβετε ¹⁰ουδε τους επτα αρτους των τετρα-κισχιλιων και ποσας σπυριδας ελαβετε ¹¹πως ουνοειτε οτι ου περι αρτου ειπον υμιν προσεχειν αποτης ζυμης των φαρισαιων και σαδδουκαιων ¹²τοτεσυνηκαν οτι ουκ ειπεν προσεχειν απο της ζυμηςτου αρτου αλλ απο της διδαχης των φαρισαιωνκαι σαδδουκαιων ¹³ελθων δε ο ιησους εις τα μερηκαισαρειας της φιλιππου ηρωτα τους μαθητας αυ-του λεγων τινα με λεγουσιν οι ανθρωποι ειναι τονυιον του ανθρωπου ¹⁴οι δε ειπον οι μεν ιωαννηντον βαπτιστην αλλοι δε ηλιαν ετεροι δε ιερεμιανη ενα των προφητων ¹⁵λεγει αυτοις υμεις δε τιναμε λεγετε ειναι ¹⁶αποκριθεις δε σιμων πετρος ει-πεν συ ει ο χριστος ο υιος του θεου του ζωντος¹⁷και αποκριθεις ο ιησους ειπεν αυτω μακαριος εισιμων βαρ ιωνα οτι σαρξ και αιμα ουκ απεκαλυ-ψεν σοι αλλ ο πατηρ μου ο εν τοις ουρανοις ¹⁸καγωδε σοι λεγω οτι συ ει πετρος και επι ταυτη τη πε-τρα οικοδομησω μου την εκκλησιαν και πυλαι αδουου κατισχυσουσιν αυτης ¹⁹και δωσω σοι τας κλειςτης βασιλειας των ουρανων και ο εαν δησης επιτης γης εσται δεδεμενον εν τοις ουρανοις και οεαν λυσης επι της γης εσται λελυμενον εν τοις ου-ρανοις ²⁰τοτε διεστειλατο τοις μαθηταις αυτου ιναμηδενι ειπωσιν οτι αυτος εστιν ιησους ο χριστος²¹απο τοτε ηρξατο ο ιησους δεικνυειν τοις μαθη-ταις αυτου οτι δει αυτον απελθειν εις ιεροσολυμακαι πολλα παθειν απο των πρεσβυτερων και αρ-χιερεων και γραμματεων και αποκτανθηναι και τητριτη ημερα εγερθηναι ²²και προσλαβομενος αυτονο πετρος ηρξατο επιτιμαν αυτω λεγων ιλεως σοικυριε ου μη εσται σοι τουτο ²³ο δε στραφεις ειπεντω πετρω υπαγε οπισω μου σατανα σκανδαλον μου

17

ει οτι ου φρονεις τα του θεου αλλα τα των ανθρω-πων ²⁴τοτε ο ιησους ειπεν τοις μαθηταις αυτου ειτις θελει οπισω μου ελθειν απαρνησασθω εαυτονκαι αρατω τον σταυρον αυτου και ακολουθειτω μοι²⁵ος γαρ αν θελη την ψυχην αυτου σωσαι απολεσειαυτην ος δ αν απολεση την ψυχην αυτου ενεκενεμου ευρησει αυτην ²⁶τι γαρ ωφελειται ανθρωποςεαν τον κοσμον ολον κερδηση την δε ψυχην αυτουζημιωθη η τι δωσει ανθρωπος ανταλλαγμα της ψυ-χης αυτου ²⁷μελλει γαρ ο υιος του ανθρωπου ερχε-σθαι εν τη δοξη του πατρος αυτου μετα των αγ-γελων αυτου και τοτε αποδωσει εκαστω κατα τηνπραξιν αυτου ²⁸αμην λεγω υμιν εισιν τινες των ωδεεστηκοτων οιτινες ου μη γευσωνται θανατου εωςαν ιδωσιν τον υιον του ανθρωπου ερχομενον εν τηβασιλεια αυτου

17και μεθ ημερας εξ παραλαμβανει ο ιησους τονπετρον και ιακωβον και ιωαννην τον αδελφον αυ-του και αναφερει αυτους εις ορος υψηλον κατ ιδιαν²και μετεμορφωθη εμπροσθεν αυτων και ελαμψεντο προσωπον αυτου ως ο ηλιος τα δε ιματια αυ-του εγενετο λευκα ως το φως ³και ιδου ωφθησαναυτοις μωσης και ηλιας μετ αυτου συλλαλουντες⁴αποκριθεις δε ο πετρος ειπεν τω ιησου κυριε κα-λον εστιν ημας ωδε ειναι ει θελεις ποιησωμεν ωδετρεις σκηνας σοι μιαν και μωση μιαν και μιαν ηλια⁵ετι αυτου λαλουντος ιδου νεφελη φωτεινη επε-σκιασεν αυτους και ιδου φωνη εκ της νεφελης λε-γουσα ουτος εστιν ο υιος μου ο αγαπητος εν ω ευ-δοκησα αυτου ακουετε ⁶και ακουσαντες οι μαθηταιεπεσον επι προσωπον αυτων και εφοβηθησαν σφο-δρα ⁷και προσελθων ο ιησους ηψατο αυτων και ει-πεν εγερθητε και μη φοβεισθε ⁸επαραντες δε τουςοφθαλμους αυτων ουδενα ειδον ει μη τον ιησουνμονον ⁹και καταβαινοντων αυτων απο του ορουςενετειλατο αυτοις ο ιησους λεγων μηδενι ειπητετο οραμα εως ου ο υιος του ανθρωπου εκ νεκρωναναστη ¹⁰και επηρωτησαν αυτον οι μαθηται αυτουλεγοντες τι ουν οι γραμματεις λεγουσιν οτι ηλιανδει ελθειν πρωτον ¹¹ο δε ιησους αποκριθεις ειπεναυτοις ηλιας μεν ερχεται πρωτον και αποκαταστη-σει παντα ¹²λεγω δε υμιν οτι ηλιας ηδη ηλθεν καιουκ επεγνωσαν αυτον αλλ εποιησαν εν αυτω οσαηθελησαν ουτως και ο υιος του ανθρωπου μελλειπασχειν υπ αυτων ¹³τοτε συνηκαν οι μαθηται οτιπερι ιωαννου του βαπτιστου ειπεν αυτοις ¹⁴και ελ-θοντων αυτων προς τον οχλον προσηλθεν αυτωανθρωπος γονυπετων αυτω ¹⁵και λεγων κυριε ελε-ησον μου τον υιον οτι σεληνιαζεται και κακως πα-σχει πολλακις γαρ πιπτει εις το πυρ και πολλα-κις εις το υδωρ ¹⁶και προσηνεγκα αυτον τοις μα-θηταις σου και ουκ ηδυνηθησαν αυτον θεραπευ-σαι ¹⁷αποκριθεις δε ο ιησους ειπεν ω γενεα απι-

στος και διεστραμμενη εως ποτε εσομαι μεθ υμωνεως ποτε ανεξομαι υμων φερετε μοι αυτον ωδε ¹⁸καιεπετιμησεν αυτω ο ιησους και εξηλθεν απ αυτουτο δαιμονιον και εθεραπευθη ο παις απο της ωραςεκεινης ¹⁹τοτε προσελθοντες οι μαθηται τω ιησουκατ ιδιαν ειπον διατι ημεις ουκ ηδυνηθημεν εκβα-λειν αυτο ²⁰ο δε ιησους ειπεν αυτοις δια την απι-στιαν υμων αμην γαρ λεγω υμιν εαν εχητε πιστινως κοκκον σιναπεως ερειτε τω ορει τουτω μετα-βηθι εντευθεν εκει και μεταβησεται και ουδεν αδυ-νατησει υμιν ²¹τουτο δε το γενος ουκ εκπορευεταιει μη εν προσευχη και νηστεια ²²αναστρεφομενωνδε αυτων εν τη γαλιλαια ειπεν αυτοις ο ιησουςμελλει ο υιος του ανθρωπου παραδιδοσθαι εις χει-ρας ανθρωπων ²³και αποκτενουσιν αυτον και τητριτη ημερα εγερθησεται και ελυπηθησαν σφοδρα²⁴ελθοντων δε αυτων εις καπερναουμ προσηλθονοι τα διδραχμα λαμβανοντες τω πετρω και ειπονο διδασκαλος υμων ου τελει τα διδραχμα ²⁵λεγειναι και οτε εισηλθεν εις την οικιαν προεφθασεν αυ-τον ο ιησους λεγων τι σοι δοκει σιμων οι βασιλειςτης γης απο τινων λαμβανουσιν τελη η κηνσον αποτων υιων αυτων η απο των αλλοτριων ²⁶λεγει αυτωο πετρος απο των αλλοτριων εφη αυτω ο ιησουςαραγε ελευθεροι εισιν οι υιοι ²⁷ινα δε μη σκανδαλι-σωμεν αυτους πορευθεις εις την θαλασσαν βαλεαγκιστρον και τον αναβαντα πρωτον ιχθυν αρονκαι ανοιξας το στομα αυτου ευρησεις στατηρα εκει-νον λαβων δος αυτοις αντι εμου και σου

18εν εκεινη τη ωρα προσηλθον οι μαθηται τω ιη-σου λεγοντες τις αρα μειζων εστιν εν τη βασιλειατων ουρανων ²και προσκαλεσαμενος ο ιησους παι-διον εστησεν αυτο εν μεσω αυτων ³και ειπεν αμηνλεγω υμιν εαν μη στραφητε και γενησθε ως τα παι-δια ου μη εισελθητε εις την βασιλειαν των ουρα-νων ⁴οστις ουν ταπεινωση εαυτον ως το παιδιοντουτο ουτος εστιν ο μειζων εν τη βασιλεια των ου-ρανων ⁵και ος εαν δεξηται παιδιον τοιουτον εν επιτω ονοματι μου εμε δεχεται ⁶ος δ αν σκανδαλισηενα των μικρων τουτων των πιστευοντων εις εμεσυμφερει αυτω ινα κρεμασθη μυλος ονικος επι τοντραχηλον αυτου και καταποντισθη εν τω πελαγειτης θαλασσης ⁷ουαι τω κοσμω απο των σκανδαλωναναγκη γαρ εστιν ελθειν τα σκανδαλα πλην ουαιτω ανθρωπω εκεινω δι ου το σκανδαλον ερχεται⁸ει δε η χειρ σου η ο πους σου σκανδαλιζει σε εκ-κοψον αυτα και βαλε απο σου καλον σοι εστιν ει-σελθειν εις την ζωην χωλον η κυλλον η δυο χειραςη δυο ποδας εχοντα βληθηναι εις το πυρ το αιω-νιον ⁹και ει ο οφθαλμος σου σκανδαλιζει σε εξελεαυτον και βαλε απο σου καλον σοι εστιν μονοφθαλ-μον εις την ζωην εισελθειν η δυο οφθαλμους εχο-ντα βληθηναι εις την γεενναν του πυρος ¹⁰ορατε

18 1. ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

μη καταφρονησητε ενος των μικρων τουτων λεγωγαρ υμιν οτι οι αγγελοι αυτων εν ουρανοις δια πα-ντος βλεπουσιν το προσωπον του πατρος μου τουεν ουρανοις ¹¹ηλθεν γαρ ο υιος του ανθρωπου σω-σαι το απολωλος ¹²τι υμιν δοκει εαν γενηται τινι αν-θρωπω εκατον προβατα και πλανηθη εν εξ αυτωνουχι αφεις τα εννενηκονταεννεα επι τα ορη πορευ-θεις ζητει το πλανωμενον ¹³και εαν γενηται ευρειναυτο αμην λεγω υμιν οτι χαιρει επ αυτω μαλλονη επι τοις εννενηκονταεννεα τοις μη πεπλανημε-νοις ¹⁴ουτως ουκ εστιν θελημα εμπροσθεν του πα-τρος υμων του εν ουρανοις ινα αποληται εις τωνμικρων τουτων ¹⁵εαν δε αμαρτηση εις σε ο αδελ-φος σου υπαγε και ελεγξον αυτον μεταξυ σου καιαυτου μονου εαν σου ακουση εκερδησας τον αδελ-φον σου ¹⁶εαν δε μη ακουση παραλαβε μετα σου ετιενα η δυο ινα επι στοματος δυο μαρτυρων η τριωνσταθη παν ρημα ¹⁷εαν δε παρακουση αυτων ειπετη εκκλησια εαν δε και της εκκλησιας παρακουσηεστω σοι ωσπερ ο εθνικος και ο τελωνης ¹⁸αμηνλεγω υμιν οσα εαν δησητε επι της γης εσται δεδε-μενα εν τω ουρανω και οσα εαν λυσητε επι της γηςεσται λελυμενα εν τω ουρανω ¹⁹παλιν λεγω υμιν οτιεαν δυο υμων συμφωνησωσιν επι της γης περι πα-ντος πραγματος ου εαν αιτησωνται γενησεται αυ-τοις παρα του πατρος μου του εν ουρανοις ²⁰ου γαρεισιν δυο η τρεις συνηγμενοι εις το εμον ονομα εκειειμι εν μεσω αυτων ²¹τοτε προσελθων αυτω ο πε-τρος ειπεν κυριε ποσακις αμαρτησει εις εμε ο αδελ-φος μου και αφησω αυτω εως επτακις ²²λεγει αυτωο ιησους ου λεγω σοι εως επτακις αλλ εως εβδο-μηκοντακις επτα ²³δια τουτο ωμοιωθη η βασιλειατων ουρανων ανθρωπω βασιλει ος ηθελησεν συ-ναραι λογον μετα των δουλων αυτου ²⁴αρξαμενουδε αυτου συναιρειν προσηνεχθη αυτω εις οφειλε-της μυριων ταλαντων ²⁵μη εχοντος δε αυτου απο-δουναι εκελευσεν αυτον ο κυριος αυτου πραθηναικαι την γυναικα αυτου και τα τεκνα και παντα οσαειχεν και αποδοθηναι ²⁶πεσων ουν ο δουλος προ-σεκυνει αυτω λεγων κυριε μακροθυμησον επ εμοικαι παντα σοι αποδωσω ²⁷σπλαγχνισθεις δε ο κυ-ριος του δουλου εκεινου απελυσεν αυτον και τοδανειον αφηκεν αυτω ²⁸εξελθων δε ο δουλος εκει-νος ευρεν ενα των συνδουλων αυτου ος ωφειλεναυτω εκατον δηναρια και κρατησας αυτον επνιγενλεγων αποδος μοι ο τι οφειλεις ²⁹πεσων ουν ο συν-δουλος αυτου εις τους ποδας αυτου παρεκαλει αυ-τον λεγων μακροθυμησον επ εμοι και παντα απο-δωσω σοι ³⁰ο δε ουκ ηθελεν αλλ απελθων εβαλεναυτον εις φυλακην εως ου αποδω το οφειλομενον³¹ιδοντες δε οι συνδουλοι αυτου τα γενομενα ελυ-πηθησαν σφοδρα και ελθοντες διεσαφησαν τω κυ-ριω αυτων παντα τα γενομενα ³²τοτε προσκαλεσα-μενος αυτον ο κυριος αυτου λεγει αυτω δουλε πο-

νηρε πασαν την οφειλην εκεινην αφηκα σοι επειπαρεκαλεσας με ³³ουκ εδει και σε ελεησαι τον συν-δουλον σου ως και εγω σε ηλεησα ³⁴και οργισθεις οκυριος αυτου παρεδωκεν αυτον τοις βασανισταιςεως ου αποδω παν το οφειλομενον αυτω ³⁵ουτωςκαι ο πατηρ μου ο επουρανιος ποιησει υμιν εαν μηαφητε εκαστος τω αδελφω αυτου απο των καρδιωνυμων τα παραπτωματα αυτων

19και εγενετο οτε ετελεσεν ο ιησους τους λο-γους τουτους μετηρεν απο της γαλιλαιας και ηλ-θεν εις τα ορια της ιουδαιας περαν του ιορδανου²και ηκολουθησαν αυτω οχλοι πολλοι και εθερα-πευσεν αυτους εκει ³και προσηλθον αυτω οι φαρι-σαιοι πειραζοντες αυτον και λεγοντες αυτω ει εξε-στιν ανθρωπω απολυσαι την γυναικα αυτου καταπασαν αιτιαν ⁴ο δε αποκριθεις ειπεν αυτοις ουκανεγνωτε οτι ο ποιησας απ αρχης αρσεν και θηλυεποιησεν αυτους ⁵και ειπεν ενεκεν τουτου καταλει-ψει ανθρωπος τον πατερα και την μητερα και προ-σκολληθησεται τη γυναικι αυτου και εσονται οι δυοεις σαρκα μιαν ⁶ωστε ουκετι εισιν δυο αλλα σαρξμια ο ουν ο θεος συνεζευξεν ανθρωπος μη χωρι-ζετω ⁷λεγουσιν αυτω τι ουν μωσης ενετειλατο δου-ναι βιβλιον αποστασιου και απολυσαι αυτην ⁸λεγειαυτοις οτι μωσης προς την σκληροκαρδιαν υμωνεπετρεψεν υμιν απολυσαι τας γυναικας υμων απαρχης δε ου γεγονεν ουτως ⁹λεγω δε υμιν οτι ος αναπολυση την γυναικα αυτου ει μη επι πορνεια καιγαμηση αλλην μοιχαται και ο απολελυμενην γαμη-σας μοιχαται ¹⁰λεγουσιν αυτω οι μαθηται αυτου ειουτως εστιν η αιτια του ανθρωπου μετα της γυναι-κος ου συμφερει γαμησαι ¹¹ο δε ειπεν αυτοις ου πα-ντες χωρουσιν τον λογον τουτον αλλ οις δεδοται¹²εισιν γαρ ευνουχοι οιτινες εκ κοιλιας μητρος εγεν-νηθησαν ουτως και εισιν ευνουχοι οιτινες ευνουχι-σθησαν υπο των ανθρωπων και εισιν ευνουχοι οι-τινες ευνουχισαν εαυτους δια την βασιλειαν τωνουρανων ο δυναμενος χωρειν χωρειτω ¹³τοτε προ-σηνεχθη αυτω παιδια ινα τας χειρας επιθη αυτοιςκαι προσευξηται οι δε μαθηται επετιμησαν αυτοις¹⁴ο δε ιησους ειπεν αφετε τα παιδια και μη κωλυ-ετε αυτα ελθειν προς με των γαρ τοιουτων εστιν ηβασιλεια των ουρανων ¹⁵και επιθεις αυτοις τας χει-ρας επορευθη εκειθεν ¹⁶και ιδου εις προσελθων ει-πεν αυτω διδασκαλε αγαθε τι αγαθον ποιησω ιναεχω ζωην αιωνιον ¹⁷ο δε ειπεν αυτω τι με λεγειςαγαθον ουδεις αγαθος ει μη εις ο θεος ει δε θε-λεις εισελθειν εις την ζωην τηρησον τας εντολας¹⁸λεγει αυτω ποιας ο δε ιησους ειπεν το ου φονευ-σεις ου μοιχευσεις ου κλεψεις ου ψευδομαρτυρη-σεις ¹⁹τιμα τον πατερα σου και την μητερα και αγα-πησεις τον πλησιον σου ως σεαυτον ²⁰λεγει αυτωο νεανισκος παντα ταυτα εφυλαξαμην εκ νεοτη-

19

τος μου τι ετι υστερω ²¹εφη αυτω ο ιησους ει θε-λεις τελειος ειναι υπαγε πωλησον σου τα υπαρχο-ντα και δος πτωχοις και εξεις θησαυρον εν ουρανωκαι δευρο ακολουθει μοι ²²ακουσας δε ο νεανισκοςτον λογον απηλθεν λυπουμενος ην γαρ εχων κτη-ματα πολλα ²³ο δε ιησους ειπεν τοις μαθηταις αυ-του αμην λεγω υμιν οτι δυσκολως πλουσιος εισε-λευσεται εις την βασιλειαν των ουρανων ²⁴παλιν δελεγω υμιν ευκοπωτερον εστιν καμηλον δια τρυπη-ματος ραφιδος διελθειν η πλουσιον εις την βασι-λειαν του θεου εισελθειν ²⁵ακουσαντες δε οι μαθη-ται αυτου εξεπλησσοντο σφοδρα λεγοντες τις αραδυναται σωθηναι ²⁶εμβλεψας δε ο ιησους ειπεν αυ-τοις παρα ανθρωποις τουτο αδυνατον εστιν παραδε θεω παντα δυνατα εστιν ²⁷τοτε αποκριθεις ο πε-τρος ειπεν αυτω ιδου ημεις αφηκαμεν παντα καιηκολουθησαμεν σοι τι αρα εσται ημιν ²⁸ο δε ιησουςειπεν αυτοις αμην λεγω υμιν οτι υμεις οι ακολουθη-σαντες μοι εν τη παλιγγενεσια οταν καθιση ο υιοςτου ανθρωπου επι θρονου δοξης αυτου καθισεσθεκαι υμεις επι δωδεκα θρονους κρινοντες τας δω-δεκα φυλας του ισραηλ ²⁹και πας ος αφηκεν οικιαςη αδελφους η αδελφας η πατερα η μητερα η γυ-ναικα η τεκνα η αγρους ενεκεν του ονοματος μουεκατονταπλασιονα ληψεται και ζωην αιωνιον κλη-ρονομησει ³⁰πολλοι δε εσονται πρωτοι εσχατοι καιεσχατοι πρωτοι

20ομοια γαρ εστιν η βασιλεια των ουρανων αν-θρωπω οικοδεσποτη οστις εξηλθεν αμα πρωι μι-σθωσασθαι εργατας εις τον αμπελωνα αυτου ²συμφωνησαςδε μετα των εργατων εκ δηναριου την ημεραν απε-στειλεν αυτους εις τον αμπελωνα αυτου ³και εξελ-θων περι την τριτην ωραν ειδεν αλλους εστωταςεν τη αγορα αργους ⁴κακεινοις ειπεν υπαγετε καιυμεις εις τον αμπελωνα και ο εαν η δικαιον δωσωυμιν ⁵οι δε απηλθον παλιν εξελθων περι εκτην καιεννατην ωραν εποιησεν ωσαυτως ⁶περι δε την εν-δεκατην ωραν εξελθων ευρεν αλλους εστωτας αρ-γους και λεγει αυτοις τι ωδε εστηκατε ολην τηνημεραν αργοι ⁷λεγουσιν αυτω οτι ουδεις ημας εμι-σθωσατο λεγει αυτοις υπαγετε και υμεις εις τοναμπελωνα και ο εαν η δικαιον ληψεσθε ⁸οψιας δεγενομενης λεγει ο κυριος του αμπελωνος τω επι-τροπω αυτου καλεσον τους εργατας και αποδοςαυτοις τον μισθον αρξαμενος απο των εσχατων εωςτων πρωτων ⁹και ελθοντες οι περι την ενδεκατηνωραν ελαβον ανα δηναριον ¹⁰ελθοντες δε οι πρωτοιενομισαν οτι πλειονα ληψονται και ελαβον και αυ-τοι ανα δηναριον ¹¹λαβοντες δε εγογγυζον κατα τουοικοδεσποτου ¹²λεγοντες οτι ουτοι οι εσχατοι μιανωραν εποιησαν και ισους ημιν αυτους εποιησαςτοις βαστασασιν το βαρος της ημερας και τον καυ-σωνα ¹³ο δε αποκριθεις ειπεν ενι αυτων εταιρε ουκ

αδικω σε ουχι δηναριου συνεφωνησας μοι ¹⁴αροντο σον και υπαγε θελω δε τουτω τω εσχατω δου-ναι ως και σοι ¹⁵η ουκ εξεστιν μοι ποιησαι ο θελωεν τοις εμοις ει ο οφθαλμος σου πονηρος εστιν οτιεγω αγαθος ειμι ¹⁶ουτως εσονται οι εσχατοι πρω-τοι και οι πρωτοι εσχατοι πολλοι γαρ εισιν κλητοιολιγοι δε εκλεκτοι ¹⁷και αναβαινων ο ιησους εις ιε-ροσολυμα παρελαβεν τους δωδεκα μαθητας κατιδιαν εν τη οδω και ειπεν αυτοις ¹⁸ιδου αναβαινο-μεν εις ιεροσολυμα και ο υιος του ανθρωπου παρα-δοθησεται τοις αρχιερευσιν και γραμματευσιν καικατακρινουσιν αυτον θανατω ¹⁹και παραδωσουσιναυτον τοις εθνεσιν εις το εμπαιξαι και μαστιγω-σαι και σταυρωσαι και τη τριτη ημερα αναστησε-ται ²⁰τοτε προσηλθεν αυτω η μητηρ των υιων ζεβε-δαιου μετα των υιων αυτης προσκυνουσα και αι-τουσα τι παρ αυτου ²¹ο δε ειπεν αυτη τι θελεις λε-γει αυτω ειπε ινα καθισωσιν ουτοι οι δυο υιοι μουεις εκ δεξιων σου και εις εξ ευωνυμων εν τη βα-σιλεια σου ²²αποκριθεις δε ο ιησους ειπεν ουκ οι-δατε τι αιτεισθε δυνασθε πιειν το ποτηριον ο εγωμελλω πινειν και το βαπτισμα ο εγω βαπτιζομαι βα-πτισθηναι λεγουσιν αυτω δυναμεθα ²³και λεγει αυ-τοις το μεν ποτηριον μου πιεσθε και το βαπτισμαο εγω βαπτιζομαι βαπτισθησεσθε το δε καθισαι εκδεξιων μου και εξ ευωνυμων μου ουκ εστιν εμονδουναι αλλ οις ητοιμασται υπο του πατρος μου²⁴και ακουσαντες οι δεκα ηγανακτησαν περι τωνδυο αδελφων ²⁵ο δε ιησους προσκαλεσαμενος αυ-τους ειπεν οιδατε οτι οι αρχοντες των εθνων κατα-κυριευουσιν αυτων και οι μεγαλοι κατεξουσιαζου-σιν αυτων ²⁶ουχ ουτως δε εσται εν υμιν αλλ ος εανθελη εν υμιν μεγας γενεσθαι εστω υμων διακονος²⁷και ος εαν θελη εν υμιν ειναι πρωτος εστω υμωνδουλος ²⁸ωσπερ ο υιος του ανθρωπου ουκ ηλθενδιακονηθηναι αλλα διακονησαι και δουναι την ψυ-χην αυτου λυτρον αντι πολλων ²⁹και εκπορευομε-νων αυτων απο ιεριχω ηκολουθησεν αυτω οχλοςπολυς ³⁰και ιδου δυο τυφλοι καθημενοι παρα τηνοδον ακουσαντες οτι ιησους παραγει εκραξαν λε-γοντες ελεησον ημας κυριε υιος δαβιδ ³¹ο δε οχλοςεπετιμησεν αυτοις ινα σιωπησωσιν οι δε μειζον εκρα-ζον λεγοντες ελεησον ημας κυριε υιος δαβιδ ³²καιστας ο ιησους εφωνησεν αυτους και ειπεν τι θε-λετε ποιησω υμιν ³³λεγουσιν αυτω κυριε ινα ανοι-χθωσιν ημων οι οφθαλμοι ³⁴σπλαγχνισθεις δε ο ιη-σους ηψατο των οφθαλμων αυτων και ευθεως ανε-βλεψαν αυτων οι οφθαλμοι και ηκολουθησαν αυτω

21και οτε ηγγισαν εις ιεροσολυμα και ηλθον ειςβηθφαγη προς το ορος των ελαιων τοτε ο ιησουςαπεστειλεν δυο μαθητας ²λεγων αυτοις πορευθητεεις την κωμην την απεναντι υμων και ευθεως ευ-ρησετε ονον δεδεμενην και πωλον μετ αυτης λυσα-

20 1. ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

ντες αγαγετε μοι ³και εαν τις υμιν ειπη τι ερειτεοτι ο κυριος αυτων χρειαν εχει ευθεως δε αποστε-λει αυτους ⁴τουτο δε ολον γεγονεν ινα πληρωθη τορηθεν δια του προφητου λεγοντος ⁵ειπατε τη θυ-γατρι σιων ιδου ο βασιλευς σου ερχεται σοι πραυςκαι επιβεβηκως επι ονον και πωλον υιον υποζυγιου⁶πορευθεντες δε οι μαθηται και ποιησαντες καθωςπροσεταξεν αυτοις ο ιησους ⁷ηγαγον την ονον καιτον πωλον και επεθηκαν επανω αυτων τα ιματιααυτων και επεκαθισαν επανω αυτων ⁸ο δε πλει-στος οχλος εστρωσαν εαυτων τα ιματια εν τη οδωαλλοι δε εκοπτον κλαδους απο των δενδρων καιεστρωννυον εν τη οδω ⁹οι δε οχλοι οι προαγοντεςκαι οι ακολουθουντες εκραζον λεγοντες ωσαννατω υιω δαβιδ ευλογημενος ο ερχομενος εν ονοματικυριου ωσαννα εν τοις υψιστοις ¹⁰και εισελθοντοςαυτου εις ιεροσολυμα εσεισθη πασα η πολις λε-γουσα τις εστιν ουτος ¹¹οι δε οχλοι ελεγον ουτοςεστιν ιησους ο προφητης ο απο ναζαρεθ της γαλι-λαιας ¹²και εισηλθεν ο ιησους εις το ιερον του θεουκαι εξεβαλεν παντας τους πωλουντας και αγορα-ζοντας εν τω ιερω και τας τραπεζας των κολλυβι-στων κατεστρεψεν και τας καθεδρας των πωλου-ντων τας περιστερας ¹³και λεγει αυτοις γεγραπταιο οικος μου οικος προσευχης κληθησεται υμεις δεαυτον εποιησατε σπηλαιον ληστων ¹⁴και προσηλ-θον αυτω τυφλοι και χωλοι εν τω ιερω και εθε-ραπευσεν αυτους ¹⁵ιδοντες δε οι αρχιερεις και οιγραμματεις τα θαυμασια α εποιησεν και τους παι-δας κραζοντας εν τω ιερω και λεγοντας ωσαννα τωυιω δαβιδ ηγανακτησαν ¹⁶και ειπον αυτω ακουειςτι ουτοι λεγουσιν ο δε ιησους λεγει αυτοις ναι ου-δεποτε ανεγνωτε οτι εκ στοματος νηπιων και θη-λαζοντων κατηρτισω αινον ¹⁷και καταλιπων αυτουςεξηλθεν εξω της πολεως εις βηθανιαν και ηυλισθηεκει ¹⁸πρωιας δε επαναγων εις την πολιν επεινα-σεν ¹⁹και ιδων συκην μιαν επι της οδου ηλθεν επαυτην και ουδεν ευρεν εν αυτη ει μη φυλλα μονονκαι λεγει αυτη μηκετι εκ σου καρπος γενηται ειςτον αιωνα και εξηρανθη παραχρημα η συκη ²⁰καιιδοντες οι μαθηται εθαυμασαν λεγοντες πως παρα-χρημα εξηρανθη η συκη ²¹αποκριθεις δε ο ιησους ει-πεν αυτοις αμην λεγω υμιν εαν εχητε πιστιν και μηδιακριθητε ου μονον το της συκης ποιησετε αλλακαν τω ορει τουτω ειπητε αρθητι και βληθητι ειςτην θαλασσαν γενησεται ²²και παντα οσα αν αιτη-σητε εν τη προσευχη πιστευοντες ληψεσθε ²³καιελθοντι αυτω εις το ιερον προσηλθον αυτω διδα-σκοντι οι αρχιερεις και οι πρεσβυτεροι του λαουλεγοντες εν ποια εξουσια ταυτα ποιεις και τις σοιεδωκεν την εξουσιαν ταυτην ²⁴αποκριθεις δε ο ιη-σους ειπεν αυτοις ερωτησω υμας καγω λογον εναον εαν ειπητε μοι καγω υμιν ερω εν ποια εξουσιαταυτα ποιω ²⁵το βαπτισμα ιωαννου ποθεν ην εξ ου-

ρανου η εξ ανθρωπων οι δε διελογιζοντο παρ εαυ-τοις λεγοντες εαν ειπωμεν εξ ουρανου ερει ημινδιατι ουν ουκ επιστευσατε αυτω ²⁶εαν δε ειπωμενεξ ανθρωπων φοβουμεθα τον οχλον παντες γαρεχουσιν τον ιωαννην ως προφητην ²⁷και αποκριθε-ντες τω ιησου ειπον ουκ οιδαμεν εφη αυτοις καιαυτος ουδε εγω λεγω υμιν εν ποια εξουσια ταυταποιω ²⁸τι δε υμιν δοκει ανθρωπος ειχεν τεκνα δυοκαι προσελθων τω πρωτω ειπεν τεκνον υπαγε ση-μερον εργαζου εν τω αμπελωνι μου ²⁹ο δε αποκρι-θεις ειπεν ου θελω υστερον δε μεταμεληθεις απηλ-θεν ³⁰και προσελθων τω δευτερω ειπεν ωσαυτωςο δε αποκριθεις ειπεν εγω κυριε και ουκ απηλθεν³¹τις εκ των δυο εποιησεν το θελημα του πατρος λε-γουσιν αυτω ο πρωτος λεγει αυτοις ο ιησους αμηνλεγω υμιν οτι οι τελωναι και αι πορναι προαγουσινυμας εις την βασιλειαν του θεου ³²ηλθεν γαρ προςυμας ιωαννης εν οδω δικαιοσυνης και ουκ επιστευ-σατε αυτω οι δε τελωναι και αι πορναι επιστευσαναυτω υμεις δε ιδοντες ου μετεμεληθητε υστεροντου πιστευσαι αυτω ³³αλλην παραβολην ακουσατεανθρωπος τις ην οικοδεσποτης οστις εφυτευσεναμπελωνα και φραγμον αυτω περιεθηκεν και ωρυ-ξεν εν αυτω ληνον και ωκοδομησεν πυργον και εξε-δοτο αυτον γεωργοις και απεδημησεν ³⁴οτε δε ηγ-γισεν ο καιρος των καρπων απεστειλεν τους δου-λους αυτου προς τους γεωργους λαβειν τους καρ-πους αυτου ³⁵και λαβοντες οι γεωργοι τους δου-λους αυτου ον μεν εδειραν ον δε απεκτειναν ον δεελιθοβολησαν ³⁶παλιν απεστειλεν αλλους δουλουςπλειονας των πρωτων και εποιησαν αυτοις ωσαυ-τως ³⁷υστερον δε απεστειλεν προς αυτους τον υιοναυτου λεγων εντραπησονται τον υιον μου ³⁸οι δεγεωργοι ιδοντες τον υιον ειπον εν εαυτοις ουτοςεστιν ο κληρονομος δευτε αποκτεινωμεν αυτον καικατασχωμεν την κληρονομιαν αυτου ³⁹και λαβοντεςαυτον εξεβαλον εξω του αμπελωνος και απεκτει-ναν ⁴⁰οταν ουν ελθη ο κυριος του αμπελωνος τιποιησει τοις γεωργοις εκεινοις ⁴¹λεγουσιν αυτω κα-κους κακως απολεσει αυτους και τον αμπελωναεκδοσεται αλλοις γεωργοις οιτινες αποδωσουσιναυτω τους καρπους εν τοις καιροις αυτων ⁴²λεγειαυτοις ο ιησους ουδεποτε ανεγνωτε εν ταις γρα-φαις λιθον ον απεδοκιμασαν οι οικοδομουντες ου-τος εγενηθη εις κεφαλην γωνιας παρα κυριου εγε-νετο αυτη και εστιν θαυμαστη εν οφθαλμοις ημων⁴³δια τουτο λεγω υμιν οτι αρθησεται αφ υμων η βα-σιλεια του θεου και δοθησεται εθνει ποιουντι τουςκαρπους αυτης ⁴⁴και ο πεσων επι τον λιθον τουτονσυνθλασθησεται εφ ον δ αν πεση λικμησει αυτον⁴⁵και ακουσαντες οι αρχιερεις και οι φαρισαιοι ταςπαραβολας αυτου εγνωσαν οτι περι αυτων λεγει⁴⁶και ζητουντες αυτον κρατησαι εφοβηθησαν τους

21

οχλους επειδη ως προφητην αυτον ειχον

22και αποκριθεις ο ιησους παλιν ειπεν αυτοιςεν παραβολαις λεγων ²ωμοιωθη η βασιλεια των ου-ρανων ανθρωπω βασιλει οστις εποιησεν γαμουςτω υιω αυτου ³και απεστειλεν τους δουλους αυ-του καλεσαι τους κεκλημενους εις τους γαμους καιουκ ηθελον ελθειν ⁴παλιν απεστειλεν αλλους δου-λους λεγων ειπατε τοις κεκλημενοις ιδου το αρι-στον μου ητοιμασα οι ταυροι μου και τα σιτιστα τε-θυμενα και παντα ετοιμα δευτε εις τους γαμους ⁵οιδε αμελησαντες απηλθον ο μεν εις τον ιδιον αγρονο δε εις την εμποριαν αυτου ⁶οι δε λοιποι κρατη-σαντες τους δουλους αυτου υβρισαν και απεκτει-ναν ⁷ακουσας δε ο βασιλευς ωργισθη και πεμψαςτα στρατευματα αυτου απωλεσεν τους φονεις εκει-νους και την πολιν αυτων ενεπρησεν ⁸τοτε λεγειτοις δουλοις αυτου ο μεν γαμος ετοιμος εστιν οιδε κεκλημενοι ουκ ησαν αξιοι ⁹πορευεσθε ουν επιτας διεξοδους των οδων και οσους αν ευρητε κα-λεσατε εις τους γαμους ¹⁰και εξελθοντες οι δουλοιεκεινοι εις τας οδους συνηγαγον παντας οσους ευ-ρον πονηρους τε και αγαθους και επλησθη ο γαμοςανακειμενων ¹¹εισελθων δε ο βασιλευς θεασασθαιτους ανακειμενους ειδεν εκει ανθρωπον ουκ ενδε-δυμενον ενδυμα γαμου ¹²και λεγει αυτω εταιρε πωςεισηλθες ωδε μη εχων ενδυμα γαμου ο δε εφιμωθη¹³τοτε ειπεν ο βασιλευς τοις διακονοις δησαντες αυ-του ποδας και χειρας αρατε αυτον και εκβαλετε ειςτο σκοτος το εξωτερον εκει εσται ο κλαυθμος καιο βρυγμος των οδοντων ¹⁴πολλοι γαρ εισιν κλητοιολιγοι δε εκλεκτοι ¹⁵τοτε πορευθεντες οι φαρισαιοισυμβουλιον ελαβον οπως αυτον παγιδευσωσιν ενλογω ¹⁶και αποστελλουσιν αυτω τους μαθητας αυ-των μετα των ηρωδιανων λεγοντες διδασκαλε οι-δαμεν οτι αληθης ει και την οδον του θεου εν αλη-θεια διδασκεις και ου μελει σοι περι ουδενος ουγαρ βλεπεις εις προσωπον ανθρωπων ¹⁷ειπε ουνημιν τι σοι δοκει εξεστιν δουναι κηνσον καισαρι ηου ¹⁸γνους δε ο ιησους την πονηριαν αυτων ειπεν τιμε πειραζετε υποκριται ¹⁹επιδειξατε μοι το νομισματου κηνσου οι δε προσηνεγκαν αυτω δηναριον ²⁰καιλεγει αυτοις τινος η εικων αυτη και η επιγραφη²¹λεγουσιν αυτω καισαρος τοτε λεγει αυτοις απο-δοτε ουν τα καισαρος καισαρι και τα του θεου τωθεω ²²και ακουσαντες εθαυμασαν και αφεντες αυ-τον απηλθον ²³εν εκεινη τη ημερα προσηλθον αυτωσαδδουκαιοι οι λεγοντες μη ειναι αναστασιν καιεπηρωτησαν αυτον ²⁴λεγοντες διδασκαλε μωσης ει-πεν εαν τις αποθανη μη εχων τεκνα επιγαμβρευσειο αδελφος αυτου την γυναικα αυτου και αναστη-σει σπερμα τω αδελφω αυτου ²⁵ησαν δε παρ ημινεπτα αδελφοι και ο πρωτος γαμησας ετελευτησενκαι μη εχων σπερμα αφηκεν την γυναικα αυτου τω

αδελφω αυτου ²⁶ομοιως και ο δευτερος και ο τριτοςεως των επτα ²⁷υστερον δε παντων απεθανεν καιη γυνη ²⁸εν τη ουν αναστασει τινος των επτα εσταιγυνη παντες γαρ εσχον αυτην ²⁹αποκριθεις δε ο ιη-σους ειπεν αυτοις πλανασθε μη ειδοτες τας γρα-φας μηδε την δυναμιν του θεου ³⁰εν γαρ τη αναστα-σει ουτε γαμουσιν ουτε εκγαμιζονται αλλ ως αγγε-λοι του θεου εν ουρανω εισιν ³¹περι δε της αναστα-σεως των νεκρων ουκ ανεγνωτε το ρηθεν υμιν υποτου θεου λεγοντος ³²εγω ειμι ο θεος αβρααμ και οθεος ισαακ και ο θεος ιακωβ ουκ εστιν ο θεος θεοςνεκρων αλλα ζωντων ³³και ακουσαντες οι οχλοι εξε-πλησσοντο επι τη διδαχη αυτου ³⁴οι δε φαρισαιοιακουσαντες οτι εφιμωσεν τους σαδδουκαιους συ-νηχθησαν επι το αυτο ³⁵και επηρωτησεν εις εξ αυ-των νομικος πειραζων αυτον και λεγων ³⁶διδασκαλεποια εντολη μεγαλη εν τω νομω ³⁷ο δε ιησους ει-πεν αυτω αγαπησεις κυριον τον θεον σου εν ολητη καρδια σου και εν ολη τη ψυχη σου και εν ολη τηδιανοια σου ³⁸αυτη εστιν πρωτη και μεγαλη εντολη³⁹δευτερα δε ομοια αυτη αγαπησεις τον πλησιονσου ως σεαυτον ⁴⁰εν ταυταις ταις δυσιν εντολαιςολος ο νομος και οι προφηται κρεμανται ⁴¹συνηγμενωνδε των φαρισαιων επηρωτησεν αυτους ο ιησους⁴²λεγων τι υμιν δοκει περι του χριστου τινος υιοςεστιν λεγουσιν αυτω του δαβιδ ⁴³λεγει αυτοις πωςουν δαβιδ εν πνευματι κυριον αυτον καλει λεγων⁴⁴ειπεν ο κυριος τω κυριω μου καθου εκ δεξιων μουεως αν θω τους εχθρους σου υποποδιον των πο-δων σου ⁴⁵ει ουν δαβιδ καλει αυτον κυριον πως υιοςαυτου εστιν ⁴⁶και ουδεις εδυνατο αυτω αποκριθη-ναι λογον ουδε ετολμησεν τις απ εκεινης της ημε-ρας επερωτησαι αυτον ουκετι

23τοτε ο ιησους ελαλησεν τοις οχλοις και τοιςμαθηταις αυτου ²λεγων επι της μωσεως καθεδραςεκαθισαν οι γραμματεις και οι φαρισαιοι ³πανταουν οσα αν ειπωσιν υμιν τηρειν τηρειτε και ποιειτεκατα δε τα εργα αυτων μη ποιειτε λεγουσιν γαρκαι ου ποιουσιν ⁴δεσμευουσιν γαρ φορτια βαρεακαι δυσβαστακτα και επιτιθεασιν επι τους ωμουςτων ανθρωπων τω δε δακτυλω αυτων ου θελουσινκινησαι αυτα ⁵παντα δε τα εργα αυτων ποιουσινπρος το θεαθηναι τοις ανθρωποις πλατυνουσιν δετα φυλακτηρια αυτων και μεγαλυνουσιν τα κρα-σπεδα των ιματιων αυτων ⁶φιλουσιν τε την πρωτο-κλισιαν εν τοις δειπνοις και τας πρωτοκαθεδριαςεν ταις συναγωγαις ⁷και τους ασπασμους εν ταιςαγοραις και καλεισθαι υπο των ανθρωπων ραββιραββι ⁸υμεις δε μη κληθητε ραββι εις γαρ εστιν υμωνο καθηγητης ο χριστος παντες δε υμεις αδελφοιεστε ⁹και πατερα μη καλεσητε υμων επι της γης ειςγαρ εστιν ο πατηρ υμων ο εν τοις ουρανοις ¹⁰μηδεκληθητε καθηγηται εις γαρ υμων εστιν ο καθηγη-

22 1. ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

της ο χριστος ¹¹ο δε μειζων υμων εσται υμων διακο-νος ¹²οστις δε υψωσει εαυτον ταπεινωθησεται καιοστις ταπεινωσει εαυτον υψωθησεται ¹³(23:14) ουαιδε υμιν γραμματεις και φαρισαιοι υποκριται οτι κα-τεσθιετε τας οικιας των χηρων και προφασει μα-κρα προσευχομενοι δια τουτο ληψεσθε περισσοτε-ρον κριμα ¹⁴(23:13) ουαι υμιν γραμματεις και φαρι-σαιοι υποκριται οτι κλειετε την βασιλειαν των ου-ρανων εμπροσθεν των ανθρωπων υμεις γαρ ουκεισερχεσθε ουδε τους εισερχομενους αφιετε εισελ-θειν ¹⁵ουαι υμιν γραμματεις και φαρισαιοι υποκρι-ται οτι περιαγετε την θαλασσαν και την ξηραν ποι-ησαι ενα προσηλυτον και οταν γενηται ποιειτε αυ-τον υιον γεεννης διπλοτερον υμων ¹⁶ουαι υμιν οδη-γοι τυφλοι οι λεγοντες ος αν ομοση εν τω ναω ου-δεν εστιν ος δ αν ομοση εν τω χρυσω του ναουοφειλει ¹⁷μωροι και τυφλοι τις γαρ μειζων εστιν οχρυσος η ο ναος ο αγιαζων τον χρυσον ¹⁸και ος εανομοση εν τω θυσιαστηριω ουδεν εστιν ος δ αν ομοσηεν τω δωρω τω επανω αυτου οφειλει ¹⁹μωροι και τυ-φλοι τι γαρ μειζον το δωρον η το θυσιαστηριον τοαγιαζον το δωρον ²⁰ο ουν ομοσας εν τω θυσιαστη-ριω ομνυει εν αυτω και εν πασιν τοις επανω αυ-του ²¹και ο ομοσας εν τω ναω ομνυει εν αυτω και εντω κατοικουντι αυτον ²²και ο ομοσας εν τω ουρανωομνυει εν τω θρονω του θεου και εν τω καθημενωεπανω αυτου ²³ουαι υμιν γραμματεις και φαρισαιοιυποκριται οτι αποδεκατουτε το ηδυοσμον και τοανηθον και το κυμινον και αφηκατε τα βαρυτερατου νομου την κρισιν και τον ελεον και την πιστινταυτα εδει ποιησαι κακεινα μη αφιεναι ²⁴οδηγοι τυ-φλοι οι διυλιζοντες τον κωνωπα την δε καμηλονκαταπινοντες ²⁵ουαι υμιν γραμματεις και φαρισαιοιυποκριται οτι καθαριζετε το εξωθεν του ποτηριουκαι της παροψιδος εσωθεν δε γεμουσιν εξ αρπα-γης και ακρασιας ²⁶φαρισαιε τυφλε καθαρισον πρω-τον το εντος του ποτηριου και της παροψιδος ιναγενηται και το εκτος αυτων καθαρον ²⁷ουαι υμινγραμματεις και φαρισαιοι υποκριται οτι παρομοια-ζετε ταφοις κεκονιαμενοις οιτινες εξωθεν μεν φαι-νονται ωραιοι εσωθεν δε γεμουσιν οστεων νεκρωνκαι πασης ακαθαρσιας ²⁸ουτως και υμεις εξωθενμεν φαινεσθε τοις ανθρωποις δικαιοι εσωθεν δε με-στοι εστε υποκρισεως και ανομιας ²⁹ουαι υμιν γραμ-ματεις και φαρισαιοι υποκριται οτι οικοδομειτε τουςταφους των προφητων και κοσμειτε τα μνημεια τωνδικαιων ³⁰και λεγετε ει ημεν εν ταις ημεραις των πα-τερων ημων ουκ αν ημεν κοινωνοι αυτων εν τω αι-ματι των προφητων ³¹ωστε μαρτυρειτε εαυτοις οτιυιοι εστε των φονευσαντων τους προφητας ³²καιυμεις πληρωσατε το μετρον των πατερων υμων ³³οφειςγεννηματα εχιδνων πως φυγητε απο της κρισεωςτης γεεννης ³⁴δια τουτο ιδου εγω αποστελλω προςυμας προφητας και σοφους και γραμματεις και εξ

αυτων αποκτενειτε και σταυρωσετε και εξ αυτωνμαστιγωσετε εν ταις συναγωγαις υμων και διωξετεαπο πολεως εις πολιν ³⁵οπως ελθη εφ υμας παναιμα δικαιον εκχυνομενον επι της γης απο του αι-ματος αβελ του δικαιου εως του αιματος ζαχαριουυιου βαραχιου ον εφονευσατε μεταξυ του ναου καιτου θυσιαστηριου ³⁶αμην λεγω υμιν ηξει ταυτα πα-ντα επι την γενεαν ταυτην ³⁷ιερουσαλημ ιερουσα-λημ η αποκτεινουσα τους προφητας και λιθοβο-λουσα τους απεσταλμενους προς αυτην ποσακιςηθελησα επισυναγαγειν τα τεκνα σου ον τροπονεπισυναγει ορνις τα νοσσια εαυτης υπο τας πτερυ-γας και ουκ ηθελησατε ³⁸ιδου αφιεται υμιν ο οικοςυμων ερημος ³⁹λεγω γαρ υμιν ου μη με ιδητε απ αρτιεως αν ειπητε ευλογημενος ο ερχομενος εν ονοματικυριου

24και εξελθων ο ιησους επορευετο απο του ιε-ρου και προσηλθον οι μαθηται αυτου επιδειξαι αυτωτας οικοδομας του ιερου ²ο δε ιησους ειπεν αυτοιςου βλεπετε παντα ταυτα αμην λεγω υμιν ου μηαφεθη ωδε λιθος επι λιθον ος ου μη καταλυθησε-ται ³καθημενου δε αυτου επι του ορους των ελαιωνπροσηλθον αυτω οι μαθηται κατ ιδιαν λεγοντεςειπε ημιν ποτε ταυτα εσται και τι το σημειον τηςσης παρουσιας και της συντελειας του αιωνος ⁴καιαποκριθεις ο ιησους ειπεν αυτοις βλεπετε μη τιςυμας πλανηση ⁵πολλοι γαρ ελευσονται επι τω ονο-ματι μου λεγοντες εγω ειμι ο χριστος και πολλουςπλανησουσιν ⁶μελλησετε δε ακουειν πολεμους καιακοας πολεμων ορατε μη θροεισθε δει γαρ πανταγενεσθαι αλλ ουπω εστιν το τελος ⁷εγερθησεταιγαρ εθνος επι εθνος και βασιλεια επι βασιλειαν καιεσονται λιμοι και λοιμοι και σεισμοι κατα τοπους⁸παντα δε ταυτα αρχη ωδινων ⁹τοτε παραδωσουσινυμας εις θλιψιν και αποκτενουσιν υμας και εσεσθεμισουμενοι υπο παντων των εθνων δια το ονομαμου ¹⁰και τοτε σκανδαλισθησονται πολλοι και αλλη-λους παραδωσουσιν και μισησουσιν αλληλους ¹¹καιπολλοι ψευδοπροφηται εγερθησονται και πλανη-σουσιν πολλους ¹²και δια το πληθυνθηναι την ανο-μιαν ψυγησεται η αγαπη των πολλων ¹³ο δε υπο-μεινας εις τελος ουτος σωθησεται ¹⁴και κηρυχθη-σεται τουτο το ευαγγελιον της βασιλειας εν ολητη οικουμενη εις μαρτυριον πασιν τοις εθνεσιν καιτοτε ηξει το τελος ¹⁵οταν ουν ιδητε το βδελυγματης ερημωσεως το ρηθεν δια δανιηλ του προφητουεστως εν τοπω αγιω ο αναγινωσκων νοειτω ¹⁶τοτεοι εν τη ιουδαια φευγετωσαν επι τα ορη ¹⁷ο επιτου δωματος μη καταβαινετω αραι τι εκ της οικιαςαυτου ¹⁸και ο εν τω αγρω μη επιστρεψατω οπισωαραι τα ιματια αυτου ¹⁹ουαι δε ταις εν γαστρι εχου-σαις και ταις θηλαζουσαις εν εκειναις ταις ημεραις²⁰προσευχεσθε δε ινα μη γενηται η φυγη υμων χει-

23

μωνος μηδε εν σαββατω ²¹εσται γαρ τοτε θλιψις με-γαλη οια ου γεγονεν απ αρχης κοσμου εως του νυνουδ ου μη γενηται ²²και ει μη εκολοβωθησαν αι ημε-ραι εκειναι ουκ αν εσωθη πασα σαρξ δια δε τουςεκλεκτους κολοβωθησονται αι ημεραι εκειναι ²³τοτεεαν τις υμιν ειπη ιδου ωδε ο χριστος η ωδε μη πι-στευσητε ²⁴εγερθησονται γαρ ψευδοχριστοι και ψευ-δοπροφηται και δωσουσιν σημεια μεγαλα και τε-ρατα ωστε πλανησαι ει δυνατον και τους εκλεκτους²⁵ιδου προειρηκα υμιν ²⁶εαν ουν ειπωσιν υμιν ιδουεν τη ερημω εστιν μη εξελθητε ιδου εν τοις ταμειοιςμη πιστευσητε ²⁷ωσπερ γαρ η αστραπη εξερχεταιαπο ανατολων και φαινεται εως δυσμων ουτως εσταικαι η παρουσια του υιου του ανθρωπου ²⁸οπου γαρεαν η το πτωμα εκει συναχθησονται οι αετοι ²⁹ευθεωςδε μετα την θλιψιν των ημερων εκεινων ο ηλιος σκο-τισθησεται και η σεληνη ου δωσει το φεγγος αυτηςκαι οι αστερες πεσουνται απο του ουρανου και αιδυναμεις των ουρανων σαλευθησονται ³⁰και τοτεφανησεται το σημειον του υιου του ανθρωπου εντω ουρανω και τοτε κοψονται πασαι αι φυλαι τηςγης και οψονται τον υιον του ανθρωπου ερχομενονεπι των νεφελων του ουρανου μετα δυναμεως καιδοξης πολλης ³¹και αποστελει τους αγγελους αυ-του μετα σαλπιγγος φωνης μεγαλης και επισυνα-ξουσιν τους εκλεκτους αυτου εκ των τεσσαρων ανε-μων απ ακρων ουρανων εως ακρων αυτων ³²απο δετης συκης μαθετε την παραβολην οταν ηδη ο κλα-δος αυτης γενηται απαλος και τα φυλλα εκφυη γι-νωσκετε οτι εγγυς το θερος ³³ουτως και υμεις οτανιδητε παντα ταυτα γινωσκετε οτι εγγυς εστιν επιθυραις ³⁴αμην λεγω υμιν ου μη παρελθη η γενεααυτη εως αν παντα ταυτα γενηται ³⁵ο ουρανος καιη γη παρελευσονται οι δε λογοι μου ου μη παρελ-θωσιν ³⁶περι δε της ημερας εκεινης και της ωραςουδεις οιδεν ουδε οι αγγελοι των ουρανων ει μηο πατηρ μου μονος ³⁷ωσπερ δε αι ημεραι του νωεουτως εσται και η παρουσια του υιου του ανθρω-που ³⁸ωσπερ γαρ ησαν εν ταις ημεραις ταις προ τουκατακλυσμου τρωγοντες και πινοντες γαμουντεςκαι εκγαμιζοντες αχρι ης ημερας εισηλθεν νωε ειςτην κιβωτον ³⁹και ουκ εγνωσαν εως ηλθεν ο κατα-κλυσμος και ηρεν απαντας ουτως εσται και η πα-ρουσια του υιου του ανθρωπου ⁴⁰τοτε δυο εσονταιεν τω αγρω ο εις παραλαμβανεται και ο εις αφιε-ται ⁴¹δυο αληθουσαι εν τω μυλωνι μια παραλαμ-βανεται και μια αφιεται ⁴²γρηγορειτε ουν οτι ουκοιδατε ποια ωρα ο κυριος υμων ερχεται ⁴³εκεινοδε γινωσκετε οτι ει ηδει ο οικοδεσποτης ποια φυ-λακη ο κλεπτης ερχεται εγρηγορησεν αν και ουκαν ειασεν διορυγηναι την οικιαν αυτου ⁴⁴δια τουτοκαι υμεις γινεσθε ετοιμοι οτι η ωρα ου δοκειτε ουιος του ανθρωπου ερχεται ⁴⁵τις αρα εστιν ο πι-στος δουλος και φρονιμος ον κατεστησεν ο κυριος

αυτου επι της θεραπειας αυτου του διδοναι αυτοιςτην τροφην εν καιρω ⁴⁶μακαριος ο δουλος εκεινοςον ελθων ο κυριος αυτου ευρησει ποιουντα ουτως⁴⁷αμην λεγω υμιν οτι επι πασιν τοις υπαρχουσιν αυ-του καταστησει αυτον ⁴⁸εαν δε ειπη ο κακος δου-λος εκεινος εν τη καρδια αυτου χρονιζει ο κυριοςμου ελθειν ⁴⁹και αρξηται τυπτειν τους συνδουλουςεσθιειν δε και πινειν μετα των μεθυοντων ⁵⁰ηξει οκυριος του δουλου εκεινου εν ημερα η ου προσ-δοκα και εν ωρα η ου γινωσκει ⁵¹και διχοτομησει αυ-τον και το μερος αυτου μετα των υποκριτων θησειεκει εσται ο κλαυθμος και ο βρυγμος των οδοντων

25τοτε ομοιωθησεται η βασιλεια των ουρανωνδεκα παρθενοις αιτινες λαβουσαι τας λαμπαδαςαυτων εξηλθον εις απαντησιν του νυμφιου ²πεντεδε ησαν εξ αυτων φρονιμοι και αι πεντε μωραι ³αιτινεςμωραι λαβουσαι τας λαμπαδας εαυτων ουκ ελαβονμεθ εαυτων ελαιον ⁴αι δε φρονιμοι ελαβον ελαιονεν τοις αγγειοις αυτων μετα των λαμπαδων αυτων⁵χρονιζοντος δε του νυμφιου ενυσταξαν πασαι καιεκαθευδον ⁶μεσης δε νυκτος κραυγη γεγονεν ιδουο νυμφιος ερχεται εξερχεσθε εις απαντησιν αυτου⁷τοτε ηγερθησαν πασαι αι παρθενοι εκειναι και εκο-σμησαν τας λαμπαδας αυτων ⁸αι δε μωραι ταις φρο-νιμοις ειπον δοτε ημιν εκ του ελαιου υμων οτι αι λα-μπαδες ημων σβεννυνται ⁹απεκριθησαν δε αι φρο-νιμοι λεγουσαι μηποτε ουκ αρκεση ημιν και υμιν πο-ρευεσθε δε μαλλον προς τους πωλουντας και αγο-ρασατε εαυταις ¹⁰απερχομενων δε αυτων αγορασαιηλθεν ο νυμφιος και αι ετοιμοι εισηλθον μετ αυ-του εις τους γαμους και εκλεισθη η θυρα ¹¹υστερονδε ερχονται και αι λοιπαι παρθενοι λεγουσαι κυ-ριε κυριε ανοιξον ημιν ¹²ο δε αποκριθεις ειπεν αμηνλεγω υμιν ουκ οιδα υμας ¹³γρηγορειτε ουν οτι ουκοιδατε την ημεραν ουδε την ωραν εν η ο υιος τουανθρωπου ερχεται ¹⁴ωσπερ γαρ ανθρωπος αποδη-μων εκαλεσεν τους ιδιους δουλους και παρεδωκεναυτοις τα υπαρχοντα αυτου ¹⁵και ω μεν εδωκεν πε-ντε ταλαντα ω δε δυο ω δε εν εκαστω κατα τηνιδιαν δυναμιν και απεδημησεν ευθεως ¹⁶πορευθειςδε ο τα πεντε ταλαντα λαβων ειργασατο εν αυτοιςκαι εποιησεν αλλα πεντε ταλαντα ¹⁷ωσαυτως και οτα δυο εκερδησεν και αυτος αλλα δυο ¹⁸ο δε το ενλαβων απελθων ωρυξεν εν τη γη και απεκρυψεν τοαργυριον του κυριου αυτου ¹⁹μετα δε χρονον πολυνερχεται ο κυριος των δουλων εκεινων και συναιρειμετ αυτων λογον ²⁰και προσελθων ο τα πεντε ταλα-ντα λαβων προσηνεγκεν αλλα πεντε ταλαντα λε-γων κυριε πεντε ταλαντα μοι παρεδωκας ιδε αλλαπεντε ταλαντα εκερδησα επ αυτοις ²¹εφη δε αυτω οκυριος αυτου ευ δουλε αγαθε και πιστε επι ολιγαης πιστος επι πολλων σε καταστησω εισελθε ειςτην χαραν του κυριου σου ²²προσελθων δε και ο

24 1. ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

τα δυο ταλαντα λαβων ειπεν κυριε δυο ταλανταμοι παρεδωκας ιδε αλλα δυο ταλαντα εκερδησα επαυτοις ²³εφη αυτω ο κυριος αυτου ευ δουλε αγαθεκαι πιστε επι ολιγα ης πιστος επι πολλων σε κατα-στησω εισελθε εις την χαραν του κυριου σου ²⁴προσελθωνδε και ο το εν ταλαντον ειληφως ειπεν κυριε εγνωνσε οτι σκληρος ει ανθρωπος θεριζων οπου ουκ εσπει-ρας και συναγων οθεν ου διεσκορπισας ²⁵και φοβη-θεις απελθων εκρυψα το ταλαντον σου εν τη γηιδε εχεις το σον ²⁶αποκριθεις δε ο κυριος αυτου ει-πεν αυτω πονηρε δουλε και οκνηρε ηδεις οτι θε-ριζω οπου ουκ εσπειρα και συναγω οθεν ου διε-σκορπισα ²⁷εδει ουν σε βαλειν το αργυριον μου τοιςτραπεζιταις και ελθων εγω εκομισαμην αν το εμονσυν τοκω ²⁸αρατε ουν απ αυτου το ταλαντον καιδοτε τω εχοντι τα δεκα ταλαντα ²⁹τω γαρ εχοντι πα-ντι δοθησεται και περισσευθησεται απο δε του μηεχοντος και ο εχει αρθησεται απ αυτου ³⁰και τοναχρειον δουλον εκβαλλετε εις το σκοτος το εξω-τερον εκει εσται ο κλαυθμος και ο βρυγμος τωνοδοντων ³¹οταν δε ελθη ο υιος του ανθρωπου εντη δοξη αυτου και παντες οι αγιοι αγγελοι μετ αυ-του τοτε καθισει επι θρονου δοξης αυτου ³²και συ-ναχθησεται εμπροσθεν αυτου παντα τα εθνη καιαφοριει αυτους απ αλληλων ωσπερ ο ποιμην αφο-ριζει τα προβατα απο των εριφων ³³και στησει ταμεν προβατα εκ δεξιων αυτου τα δε εριφια εξ ευω-νυμων ³⁴τοτε ερει ο βασιλευς τοις εκ δεξιων αυτουδευτε οι ευλογημενοι του πατρος μου κληρονομη-σατε την ητοιμασμενην υμιν βασιλειαν απο καταβο-λης κοσμου ³⁵επεινασα γαρ και εδωκατε μοι φαγεινεδιψησα και εποτισατε με ξενος ημην και συνηγα-γετε με ³⁶γυμνος και περιεβαλετε με ησθενησα καιεπεσκεψασθε με εν φυλακη ημην και ηλθετε προςμε ³⁷τοτε αποκριθησονται αυτω οι δικαιοι λεγοντεςκυριε ποτε σε ειδομεν πεινωντα και εθρεψαμεν ηδιψωντα και εποτισαμεν ³⁸ποτε δε σε ειδομεν ξενονκαι συνηγαγομεν η γυμνον και περιεβαλομεν ³⁹ποτεδε σε ειδομεν ασθενη η εν φυλακη και ηλθομενπρος σε ⁴⁰και αποκριθεις ο βασιλευς ερει αυτοιςαμην λεγω υμιν εφ οσον εποιησατε ενι τουτων τωναδελφων μου των ελαχιστων εμοι εποιησατε ⁴¹τοτεερει και τοις εξ ευωνυμων πορευεσθε απ εμου οικατηραμενοι εις το πυρ το αιωνιον το ητοιμασμε-νον τω διαβολω και τοις αγγελοις αυτου ⁴²επεινασαγαρ και ουκ εδωκατε μοι φαγειν εδιψησα και ουκεποτισατε με ⁴³ξενος ημην και ου συνηγαγετε μεγυμνος και ου περιεβαλετε με ασθενης και εν φυ-λακη και ουκ επεσκεψασθε με ⁴⁴τοτε αποκριθησο-νται αυτω και αυτοι λεγοντες κυριε ποτε σε ειδο-μεν πεινωντα η διψωντα η ξενον η γυμνον η ασθενηη εν φυλακη και ου διηκονησαμεν σοι ⁴⁵τοτε απο-κριθησεται αυτοις λεγων αμην λεγω υμιν εφ οσονουκ εποιησατε ενι τουτων των ελαχιστων ουδε εμοι

εποιησατε ⁴⁶και απελευσονται ουτοι εις κολασιν αιω-νιον οι δε δικαιοι εις ζωην αιωνιον

26και εγενετο οτε ετελεσεν ο ιησους παντας τουςλογους τουτους ειπεν τοις μαθηταις αυτου ²οιδατεοτι μετα δυο ημερας το πασχα γινεται και ο υιοςτου ανθρωπου παραδιδοται εις το σταυρωθηναι³τοτε συνηχθησαν οι αρχιερεις και οι γραμματειςκαι οι πρεσβυτεροι του λαου εις την αυλην τουαρχιερεως του λεγομενου καιαφα ⁴και συνεβουλευ-σαντο ινα τον ιησουν κρατησωσιν δολω και απο-κτεινωσιν ⁵ελεγον δε μη εν τη εορτη ινα μη θορυ-βος γενηται εν τω λαω ⁶του δε ιησου γενομενου ενβηθανια εν οικια σιμωνος του λεπρου ⁷προσηλθεναυτω γυνη αλαβαστρον μυρου εχουσα βαρυτιμουκαι κατεχεεν επι την κεφαλην αυτου ανακειμενου⁸ιδοντες δε οι μαθηται αυτου ηγανακτησαν λεγο-ντες εις τι η απωλεια αυτη ⁹ηδυνατο γαρ τουτοτο μυρον πραθηναι πολλου και δοθηναι πτωχοις¹⁰γνους δε ο ιησους ειπεν αυτοις τι κοπους παρε-χετε τη γυναικι εργον γαρ καλον ειργασατο εις εμε¹¹παντοτε γαρ τους πτωχους εχετε μεθ εαυτων εμεδε ου παντοτε εχετε ¹²βαλουσα γαρ αυτη το μυροντουτο επι του σωματος μου προς το ενταφιασαι μεεποιησεν ¹³αμην λεγω υμιν οπου εαν κηρυχθη τοευαγγελιον τουτο εν ολω τω κοσμω λαληθησεταικαι ο εποιησεν αυτη εις μνημοσυνον αυτης ¹⁴τοτεπορευθεις εις των δωδεκα ο λεγομενος ιουδας ισκα-ριωτης προς τους αρχιερεις ¹⁵ειπεν τι θελετε μοιδουναι καγω υμιν παραδωσω αυτον οι δε εστησαναυτω τριακοντα αργυρια ¹⁶και απο τοτε εζητει ευ-καιριαν ινα αυτον παραδω ¹⁷τη δε πρωτη των αζυ-μων προσηλθον οι μαθηται τω ιησου λεγοντες αυτωπου θελεις ετοιμασωμεν σοι φαγειν το πασχα ¹⁸ο δεειπεν υπαγετε εις την πολιν προς τον δεινα και ει-πατε αυτω ο διδασκαλος λεγει ο καιρος μου εγγυςεστιν προς σε ποιω το πασχα μετα των μαθητωνμου ¹⁹και εποιησαν οι μαθηται ως συνεταξεν αυτοιςο ιησους και ητοιμασαν το πασχα ²⁰οψιας δε γενο-μενης ανεκειτο μετα των δωδεκα ²¹και εσθιοντωναυτων ειπεν αμην λεγω υμιν οτι εις εξ υμων πα-ραδωσει με ²²και λυπουμενοι σφοδρα ηρξαντο λε-γειν αυτω εκαστος αυτων μητι εγω ειμι κυριε ²³ο δεαποκριθεις ειπεν ο εμβαψας μετ εμου εν τω τρυ-βλιω την χειρα ουτος με παραδωσει ²⁴ο μεν υιοςτου ανθρωπου υπαγει καθως γεγραπται περι αυ-του ουαι δε τω ανθρωπω εκεινω δι ου ο υιος τουανθρωπου παραδιδοται καλον ην αυτω ει ουκ εγεν-νηθη ο ανθρωπος εκεινος ²⁵αποκριθεις δε ιουδαςο παραδιδους αυτον ειπεν μητι εγω ειμι ραββι λε-γει αυτω συ ειπας ²⁶εσθιοντων δε αυτων λαβων οιησους τον αρτον και ευλογησας εκλασεν και εδι-δου τοις μαθηταις και ειπεν λαβετε φαγετε τουτοεστιν το σωμα μου ²⁷και λαβων το ποτηριον και ευ-

25

χαριστησας εδωκεν αυτοις λεγων πιετε εξ αυτουπαντες ²⁸τουτο γαρ εστιν το αιμα μου το της και-νης διαθηκης το περι πολλων εκχυνομενον εις αφε-σιν αμαρτιων ²⁹λεγω δε υμιν οτι ου μη πιω απ αρτιεκ τουτου του γεννηματος της αμπελου εως τηςημερας εκεινης οταν αυτο πινω μεθ υμων καινονεν τη βασιλεια του πατρος μου ³⁰και υμνησαντεςεξηλθον εις το ορος των ελαιων ³¹τοτε λεγει αυ-τοις ο ιησους παντες υμεις σκανδαλισθησεσθε ενεμοι εν τη νυκτι ταυτη γεγραπται γαρ παταξω τονποιμενα και διασκορπισθησεται τα προβατα τηςποιμνης ³²μετα δε το εγερθηναι με προαξω υμαςεις την γαλιλαιαν ³³αποκριθεις δε ο πετρος ειπεναυτω ει και παντες σκανδαλισθησονται εν σοι εγωουδεποτε σκανδαλισθησομαι ³⁴εφη αυτω ο ιησουςαμην λεγω σοι οτι εν ταυτη τη νυκτι πριν αλεκτοραφωνησαι τρις απαρνηση με ³⁵λεγει αυτω ο πετροςκαν δεη με συν σοι αποθανειν ου μη σε απαρνη-σομαι ομοιως και παντες οι μαθηται ειπον ³⁶τοτεερχεται μετ αυτων ο ιησους εις χωριον λεγομενονγεθσημανη και λεγει τοις μαθηταις καθισατε αυτουεως ου απελθων προσευξωμαι εκει ³⁷και παραλα-βων τον πετρον και τους δυο υιους ζεβεδαιου ηρ-ξατο λυπεισθαι και αδημονειν ³⁸τοτε λεγει αυτοιςπεριλυπος εστιν η ψυχη μου εως θανατου μεινατεωδε και γρηγορειτε μετ εμου ³⁹και προελθων μικρονεπεσεν επι προσωπον αυτου προσευχομενος καιλεγων πατερ μου ει δυνατον εστιν παρελθετω απεμου το ποτηριον τουτο πλην ουχ ως εγω θελω αλλως συ ⁴⁰και ερχεται προς τους μαθητας και ευρι-σκει αυτους καθευδοντας και λεγει τω πετρω ου-τως ουκ ισχυσατε μιαν ωραν γρηγορησαι μετ εμου⁴¹γρηγορειτε και προσευχεσθε ινα μη εισελθητε ειςπειρασμον το μεν πνευμα προθυμον η δε σαρξ ασθε-νης ⁴²παλιν εκ δευτερου απελθων προσηυξατο λε-γων πατερ μου ει ου δυναται τουτο το ποτηριονπαρελθειν απ εμου εαν μη αυτο πιω γενηθητω τοθελημα σου ⁴³και ελθων ευρισκει αυτους παλιν κα-θευδοντας ησαν γαρ αυτων οι οφθαλμοι βεβαρη-μενοι ⁴⁴και αφεις αυτους απελθων παλιν προσηυ-ξατο εκ τριτου τον αυτον λογον ειπων ⁴⁵τοτε ερ-χεται προς τους μαθητας αυτου και λεγει αυτοιςκαθευδετε το λοιπον και αναπαυεσθε ιδου ηγγι-κεν η ωρα και ο υιος του ανθρωπου παραδιδοταιεις χειρας αμαρτωλων ⁴⁶εγειρεσθε αγωμεν ιδου ηγ-γικεν ο παραδιδους με ⁴⁷και ετι αυτου λαλουντοςιδου ιουδας εις των δωδεκα ηλθεν και μετ αυτουοχλος πολυς μετα μαχαιρων και ξυλων απο τωναρχιερεων και πρεσβυτερων του λαου ⁴⁸ο δε παρα-διδους αυτον εδωκεν αυτοις σημειον λεγων ον ανφιλησω αυτος εστιν κρατησατε αυτον ⁴⁹και ευθεωςπροσελθων τω ιησου ειπεν χαιρε ραββι και κατε-φιλησεν αυτον ⁵⁰ο δε ιησους ειπεν αυτω εταιρε εφω παρει τοτε προσελθοντες επεβαλον τας χειρας

επι τον ιησουν και εκρατησαν αυτον ⁵¹και ιδου ειςτων μετα ιησου εκτεινας την χειρα απεσπασεν τηνμαχαιραν αυτου και παταξας τον δουλον του αρ-χιερεως αφειλεν αυτου το ωτιον ⁵²τοτε λεγει αυτωο ιησους αποστρεψον σου την μαχαιραν εις τον το-πον αυτης παντες γαρ οι λαβοντες μαχαιραν εν μα-χαιρα απολουνται ⁵³η δοκεις οτι ου δυναμαι αρτιπαρακαλεσαι τον πατερα μου και παραστησει μοιπλειους η δωδεκα λεγεωνας αγγελων ⁵⁴πως ουν πλη-ρωθωσιν αι γραφαι οτι ουτως δει γενεσθαι ⁵⁵εν εκεινητη ωρα ειπεν ο ιησους τοις οχλοις ως επι ληστηνεξηλθετε μετα μαχαιρων και ξυλων συλλαβειν μεκαθ ημεραν προς υμας εκαθεζομην διδασκων εν τωιερω και ουκ εκρατησατε με ⁵⁶τουτο δε ολον γεγο-νεν ινα πληρωθωσιν αι γραφαι των προφητων τοτεοι μαθηται παντες αφεντες αυτον εφυγον ⁵⁷οι δεκρατησαντες τον ιησουν απηγαγον προς καιαφαντον αρχιερεα οπου οι γραμματεις και οι πρεσβυτε-ροι συνηχθησαν ⁵⁸ο δε πετρος ηκολουθει αυτω απομακροθεν εως της αυλης του αρχιερεως και εισελ-θων εσω εκαθητο μετα των υπηρετων ιδειν το τε-λος ⁵⁹οι δε αρχιερεις και οι πρεσβυτεροι και το συ-νεδριον ολον εζητουν ψευδομαρτυριαν κατα του ιη-σου οπως αυτον θανατωσωσιν ⁶⁰και ουχ ευρον καιπολλων ψευδομαρτυρων προσελθοντων ουχ ευρον⁶¹υστερον δε προσελθοντες δυο ψευδομαρτυρες ει-πον ουτος εφη δυναμαι καταλυσαι τον ναον τουθεου και δια τριων ημερων οικοδομησαι αυτον ⁶²καιαναστας ο αρχιερευς ειπεν αυτω ουδεν αποκρινητι ουτοι σου καταμαρτυρουσιν ⁶³ο δε ιησους εσιωπακαι αποκριθεις ο αρχιερευς ειπεν αυτω εξορκιζωσε κατα του θεου του ζωντος ινα ημιν ειπης ει συει ο χριστος ο υιος του θεου ⁶⁴λεγει αυτω ο ιησουςσυ ειπας πλην λεγω υμιν απ αρτι οψεσθε τον υιοντου ανθρωπου καθημενον εκ δεξιων της δυναμεωςκαι ερχομενον επι των νεφελων του ουρανου ⁶⁵τοτεο αρχιερευς διερρηξεν τα ιματια αυτου λεγων οτιεβλασφημησεν τι ετι χρειαν εχομεν μαρτυρων ιδενυν ηκουσατε την βλασφημιαν αυτου ⁶⁶τι υμιν δο-κει οι δε αποκριθεντες ειπον ενοχος θανατου εστιν⁶⁷τοτε ενεπτυσαν εις το προσωπον αυτου και εκο-λαφισαν αυτον οι δε ερραπισαν ⁶⁸λεγοντες προφη-τευσον ημιν χριστε τις εστιν ο παισας σε ⁶⁹ο δε πε-τρος εξω εκαθητο εν τη αυλη και προσηλθεν αυτωμια παιδισκη λεγουσα και συ ησθα μετα ιησου τουγαλιλαιου ⁷⁰ο δε ηρνησατο εμπροσθεν παντων λε-γων ουκ οιδα τι λεγεις ⁷¹εξελθοντα δε αυτον εις τονπυλωνα ειδεν αυτον αλλη και λεγει τοις εκει και ου-τος ην μετα ιησου του ναζωραιου ⁷²και παλιν ηρνη-σατο μεθ ορκου οτι ουκ οιδα τον ανθρωπον ⁷³μεταμικρον δε προσελθοντες οι εστωτες ειπον τω πε-τρω αληθως και συ εξ αυτων ει και γαρ η λαλιασου δηλον σε ποιει ⁷⁴τοτε ηρξατο καταναθεματιζεινκαι ομνυειν οτι ουκ οιδα τον ανθρωπον και ευθεως

26 1. ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ

αλεκτωρ εφωνησεν ⁷⁵και εμνησθη ο πετρος του ρη-ματος του ιησου ειρηκοτος αυτω οτι πριν αλεκτοραφωνησαι τρις απαρνηση με και εξελθων εξω εκλαυ-σεν πικρως

27πρωιας δε γενομενης συμβουλιον ελαβον πα-ντες οι αρχιερεις και οι πρεσβυτεροι του λαου κατατου ιησου ωστε θανατωσαι αυτον ²και δησαντεςαυτον απηγαγον και παρεδωκαν αυτον ποντιω πι-λατω τω ηγεμονι ³τοτε ιδων ιουδας ο παραδιδουςαυτον οτι κατεκριθη μεταμεληθεις απεστρεψεν τατριακοντα αργυρια τοις αρχιερευσιν και τοις πρε-σβυτεροις ⁴λεγων ημαρτον παραδους αιμα αθωονοι δε ειπον τι προς ημας συ οψει ⁵και ριψας τα αρ-γυρια εν τω ναω ανεχωρησεν και απελθων απηγ-ξατο ⁶οι δε αρχιερεις λαβοντες τα αργυρια ειπονουκ εξεστιν βαλειν αυτα εις τον κορβαναν επει τιμηαιματος εστιν ⁷συμβουλιον δε λαβοντες ηγορασανεξ αυτων τον αγρον του κεραμεως εις ταφην τοιςξενοις ⁸διο εκληθη ο αγρος εκεινος αγρος αιματοςεως της σημερον ⁹τοτε επληρωθη το ρηθεν δια ιε-ρεμιου του προφητου λεγοντος και ελαβον τα τρια-κοντα αργυρια την τιμην του τετιμημενου ον ετιμη-σαντο απο υιων ισραηλ ¹⁰και εδωκαν αυτα εις τοναγρον του κεραμεως καθα συνεταξεν μοι κυριος ¹¹οδε ιησους εστη εμπροσθεν του ηγεμονος και επη-ρωτησεν αυτον ο ηγεμων λεγων συ ει ο βασιλευςτων ιουδαιων ο δε ιησους εφη αυτω συ λεγεις ¹²καιεν τω κατηγορεισθαι αυτον υπο των αρχιερεων καιτων πρεσβυτερων ουδεν απεκρινατο ¹³τοτε λεγειαυτω ο πιλατος ουκ ακουεις ποσα σου καταμαρτυ-ρουσιν ¹⁴και ουκ απεκριθη αυτω προς ουδε εν ρημαωστε θαυμαζειν τον ηγεμονα λιαν ¹⁵κατα δε εορτηνειωθει ο ηγεμων απολυειν ενα τω οχλω δεσμιον ονηθελον ¹⁶ειχον δε τοτε δεσμιον επισημον λεγομενονβαραββαν ¹⁷συνηγμενων ουν αυτων ειπεν αυτοις οπιλατος τινα θελετε απολυσω υμιν βαραββαν η ιη-σουν τον λεγομενον χριστον ¹⁸ηδει γαρ οτι δια φθο-νον παρεδωκαν αυτον ¹⁹καθημενου δε αυτου επιτου βηματος απεστειλεν προς αυτον η γυνη αυτουλεγουσα μηδεν σοι και τω δικαιω εκεινω πολλα γαρεπαθον σημερον κατ οναρ δι αυτον ²⁰οι δε αρχιερειςκαι οι πρεσβυτεροι επεισαν τους οχλους ινα αιτη-σωνται τον βαραββαν τον δε ιησουν απολεσωσιν²¹αποκριθεις δε ο ηγεμων ειπεν αυτοις τινα θελετεαπο των δυο απολυσω υμιν οι δε ειπον βαραββαν²²λεγει αυτοις ο πιλατος τι ουν ποιησω ιησουν τονλεγομενον χριστον λεγουσιν αυτω παντες σταυρω-θητω ²³ο δε ηγεμων εφη τι γαρ κακον εποιησεν οι δεπερισσως εκραζον λεγοντες σταυρωθητω ²⁴ιδων δεο πιλατος οτι ουδεν ωφελει αλλα μαλλον θορυβοςγινεται λαβων υδωρ απενιψατο τας χειρας απενα-ντι του οχλου λεγων αθωος ειμι απο του αιματοςτου δικαιου τουτου υμεις οψεσθε ²⁵και αποκριθεις

πας ο λαος ειπεν το αιμα αυτου εφ ημας και επι τατεκνα ημων ²⁶τοτε απελυσεν αυτοις τον βαραββαντον δε ιησουν φραγελλωσας παρεδωκεν ινα σταυ-ρωθη ²⁷τοτε οι στρατιωται του ηγεμονος παραλα-βοντες τον ιησουν εις το πραιτωριον συνηγαγον επαυτον ολην την σπειραν ²⁸και εκδυσαντες αυτον πε-ριεθηκαν αυτω χλαμυδα κοκκινην ²⁹και πλεξαντεςστεφανον εξ ακανθων επεθηκαν επι την κεφαληναυτου και καλαμον επι την δεξιαν αυτου και γο-νυπετησαντες εμπροσθεν αυτου ενεπαιζον αυτωλεγοντες χαιρε ο βασιλευς των ιουδαιων ³⁰και εμ-πτυσαντες εις αυτον ελαβον τον καλαμον και ετυ-πτον εις την κεφαλην αυτου ³¹και οτε ενεπαιξαναυτω εξεδυσαν αυτον την χλαμυδα και ενεδυσαναυτον τα ιματια αυτου και απηγαγον αυτον εις τοσταυρωσαι ³²εξερχομενοι δε ευρον ανθρωπον κυρη-ναιον ονοματι σιμωνα τουτον ηγγαρευσαν ινα αρητον σταυρον αυτου ³³και ελθοντες εις τοπον λεγο-μενον γολγοθα ος εστιν λεγομενος κρανιου τοπος³⁴εδωκαν αυτω πιειν οξος μετα χολης μεμιγμενονκαι γευσαμενος ουκ ηθελεν πιειν ³⁵σταυρωσαντεςδε αυτον διεμερισαντο τα ιματια αυτου βαλλοντεςκληρον ινα πληρωθη το ρηθεν υπο του προφητουδιεμερισαντο τα ιματια μου εαυτοις και επι τον ιμα-τισμον μου εβαλον κληρον ³⁶και καθημενοι ετηρουναυτον εκει ³⁷και επεθηκαν επανω της κεφαλης αυ-του την αιτιαν αυτου γεγραμμενην ουτος εστιν ιη-σους ο βασιλευς των ιουδαιων ³⁸τοτε σταυρουνταισυν αυτω δυο λησται εις εκ δεξιων και εις εξ ευω-νυμων ³⁹οι δε παραπορευομενοι εβλασφημουν αυ-τον κινουντες τας κεφαλας αυτων ⁴⁰και λεγοντεςο καταλυων τον ναον και εν τρισιν ημεραις οικο-δομων σωσον σεαυτον ει υιος ει του θεου κατα-βηθι απο του σταυρου ⁴¹ομοιως δε και οι αρχιερειςεμπαιζοντες μετα των γραμματεων και πρεσβυτε-ρων ελεγον ⁴²αλλους εσωσεν εαυτον ου δυναται σω-σαι ει βασιλευς ισραηλ εστιν καταβατω νυν αποτου σταυρου και πιστευσομεν αυτω ⁴³πεποιθεν επιτον θεον ρυσασθω νυν αυτον ει θελει αυτον ειπενγαρ οτι θεου ειμι υιος ⁴⁴το δ αυτο και οι λησται οι συ-σταυρωθεντες αυτω ωνειδιζον αυτω ⁴⁵απο δε εκτηςωρας σκοτος εγενετο επι πασαν την γην εως ωραςεννατης ⁴⁶περι δε την εννατην ωραν ανεβοησεν ο ιη-σους φωνη μεγαλη λεγων ηλι ηλι λαμα σαβαχθανιτουτ εστιν θεε μου θεε μου ινατι με εγκατελιπες⁴⁷τινες δε των εκει εστωτων ακουσαντες ελεγον οτιηλιαν φωνει ουτος ⁴⁸και ευθεως δραμων εις εξ αυ-των και λαβων σπογγον πλησας τε οξους και πε-ριθεις καλαμω εποτιζεν αυτον ⁴⁹οι δε λοιποι ελε-γον αφες ιδωμεν ει ερχεται ηλιας σωσων αυτον ⁵⁰οδε ιησους παλιν κραξας φωνη μεγαλη αφηκεν τοπνευμα ⁵¹και ιδου το καταπετασμα του ναου εσχι-σθη εις δυο απο ανωθεν εως κατω και η γη εσεισθηκαι αι πετραι εσχισθησαν ⁵²και τα μνημεια ανεωχθη-

27

σαν και πολλα σωματα των κεκοιμημενων αγιωνηγερθη ⁵³και εξελθοντες εκ των μνημειων μετα τηνεγερσιν αυτου εισηλθον εις την αγιαν πολιν καιενεφανισθησαν πολλοις ⁵⁴ο δε εκατονταρχος και οιμετ αυτου τηρουντες τον ιησουν ιδοντες τον σει-σμον και τα γενομενα εφοβηθησαν σφοδρα λεγο-ντες αληθως θεου υιος ην ουτος ⁵⁵ησαν δε εκει γυ-ναικες πολλαι απο μακροθεν θεωρουσαι αιτινεςηκολουθησαν τω ιησου απο της γαλιλαιας διακο-νουσαι αυτω ⁵⁶εν αις ην μαρια η μαγδαληνη και μα-ρια η του ιακωβου και ιωση μητηρ και η μητηρ τωνυιων ζεβεδαιου ⁵⁷οψιας δε γενομενης ηλθεν ανθρω-πος πλουσιος απο αριμαθαιας τουνομα ιωσηφ οςκαι αυτος εμαθητευσεν τω ιησου ⁵⁸ουτος προσελ-θων τω πιλατω ητησατο το σωμα του ιησου τοτε οπιλατος εκελευσεν αποδοθηναι το σωμα ⁵⁹και λα-βων το σωμα ο ιωσηφ ενετυλιξεν αυτο σινδονι κα-θαρα ⁶⁰και εθηκεν αυτο εν τω καινω αυτου μνημειωο ελατομησεν εν τη πετρα και προσκυλισας λιθονμεγαν τη θυρα του μνημειου απηλθεν ⁶¹ην δε εκειμαρια η μαγδαληνη και η αλλη μαρια καθημεναιαπεναντι του ταφου ⁶²τη δε επαυριον ητις εστινμετα την παρασκευην συνηχθησαν οι αρχιερεις καιοι φαρισαιοι προς πιλατον ⁶³λεγοντες κυριε εμνη-σθημεν οτι εκεινος ο πλανος ειπεν ετι ζων μετατρεις ημερας εγειρομαι ⁶⁴κελευσον ουν ασφαλισθη-ναι τον ταφον εως της τριτης ημερας μηποτε ελθο-ντες οι μαθηται αυτου νυκτος κλεψωσιν αυτον καιειπωσιν τω λαω ηγερθη απο των νεκρων και εσταιη εσχατη πλανη χειρων της πρωτης ⁶⁵εφη δε αυ-τοις ο πιλατος εχετε κουστωδιαν υπαγετε ασφαλι-σασθε ως οιδατε ⁶⁶οι δε πορευθεντες ησφαλισαντοτον ταφον σφραγισαντες τον λιθον μετα της κου-στωδιας

28οψε δε σαββατων τη επιφωσκουση εις μιανσαββατων ηλθεν μαρια η μαγδαληνη και η αλλημαρια θεωρησαι τον ταφον ²και ιδου σεισμος εγε-νετο μεγας αγγελος γαρ κυριου καταβας εξ ουρα-νου προσελθων απεκυλισεν τον λιθον απο της θυ-ρας και εκαθητο επανω αυτου ³ην δε η ιδεα αυ-του ως αστραπη και το ενδυμα αυτου λευκον ωσειχιων ⁴απο δε του φοβου αυτου εσεισθησαν οι τη-ρουντες και εγενοντο ωσει νεκροι ⁵αποκριθεις δεο αγγελος ειπεν ταις γυναιξιν μη φοβεισθε υμειςοιδα γαρ οτι ιησουν τον εσταυρωμενον ζητειτε ⁶ουκεστιν ωδε ηγερθη γαρ καθως ειπεν δευτε ιδετε τοντοπον οπου εκειτο ο κυριος ⁷και ταχυ πορευθεισαιειπατε τοις μαθηταις αυτου οτι ηγερθη απο τωννεκρων και ιδου προαγει υμας εις την γαλιλαιανεκει αυτον οψεσθε ιδου ειπον υμιν ⁸και εξελθου-σαι ταχυ απο του μνημειου μετα φοβου και χαραςμεγαλης εδραμον απαγγειλαι τοις μαθηταις αυτου⁹ως δε επορευοντο απαγγειλαι τοις μαθηταις αυ-

του και ιδου ο ιησους απηντησεν αυταις λεγων χαι-ρετε αι δε προσελθουσαι εκρατησαν αυτου τουςποδας και προσεκυνησαν αυτω ¹⁰τοτε λεγει αυταιςο ιησους μη φοβεισθε υπαγετε απαγγειλατε τοιςαδελφοις μου ινα απελθωσιν εις την γαλιλαιαν κα-κει με οψονται ¹¹πορευομενων δε αυτων ιδου τινεςτης κουστωδιας ελθοντες εις την πολιν απηγγει-λαν τοις αρχιερευσιν απαντα τα γενομενα ¹²και συ-ναχθεντες μετα των πρεσβυτερων συμβουλιον τελαβοντες αργυρια ικανα εδωκαν τοις στρατιωταις¹³λεγοντες ειπατε οτι οι μαθηται αυτου νυκτος ελ-θοντες εκλεψαν αυτον ημων κοιμωμενων ¹⁴και εανακουσθη τουτο επι του ηγεμονος ημεις πεισομεναυτον και υμας αμεριμνους ποιησομεν ¹⁵οι δε λα-βοντες τα αργυρια εποιησαν ως εδιδαχθησαν καιδιεφημισθη ο λογος ουτος παρα ιουδαιοις μεχριτης σημερον ¹⁶οι δε ενδεκα μαθηται επορευθησανεις την γαλιλαιαν εις το ορος ου εταξατο αυτοιςο ιησους ¹⁷και ιδοντες αυτον προσεκυνησαν αυτωοι δε εδιστασαν ¹⁸και προσελθων ο ιησους ελαλη-σεν αυτοις λεγων εδοθη μοι πασα εξουσια εν ου-ρανω και επι γης ¹⁹πορευθεντες ουν μαθητευσατεπαντα τα εθνη βαπτιζοντες αυτους εις το ονοματου πατρος και του υιου και του αγιου πνευματος²⁰διδασκοντες αυτους τηρειν παντα οσα ενετειλα-μην υμιν και ιδου εγω μεθ υμων ειμι πασας ταςημερας εως της συντελειας του αιωνος αμην

ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ

1αρχη του ευαγγελιου ιησου χριστου υιου τουθεου ²ως γεγραπται εν τοις προφηταις ιδου εγωαποστελλω τον αγγελον μου προ προσωπου σουος κατασκευασει την οδον σου εμπροσθεν σου ³φωνηβοωντος εν τη ερημω ετοιμασατε την οδον κυριουευθειας ποιειτε τας τριβους αυτου ⁴εγενετο ιωαν-νης βαπτιζων εν τη ερημω και κηρυσσων βαπτισμαμετανοιας εις αφεσιν αμαρτιων ⁵και εξεπορευετοπρος αυτον πασα η ιουδαια χωρα και οι ιεροσο-λυμιται και εβαπτιζοντο παντες εν τω ιορδανη πο-ταμω υπ αυτου εξομολογουμενοι τας αμαρτιας αυ-των ⁶ην δε ιωαννης ενδεδυμενος τριχας καμηλουκαι ζωνην δερματινην περι την οσφυν αυτου καιεσθιων ακριδας και μελι αγριον ⁷και εκηρυσσεν λε-γων ερχεται ο ισχυροτερος μου οπισω μου ου ουκειμι ικανος κυψας λυσαι τον ιμαντα των υποδημα-των αυτου ⁸εγω μεν εβαπτισα υμας εν υδατι αυτοςδε βαπτισει υμας εν πνευματι αγιω ⁹και εγενετο ενεκειναις ταις ημεραις ηλθεν ιησους απο ναζαρεθτης γαλιλαιας και εβαπτισθη υπο ιωαννου εις τονιορδανην ¹⁰και ευθεως αναβαινων απο του υδατοςειδεν σχιζομενους τους ουρανους και το πνευμαωσει περιστεραν καταβαινον επ αυτον ¹¹και φωνηεγενετο εκ των ουρανων συ ει ο υιος μου ο αγα-πητος εν ω ευδοκησα ¹²και ευθυς το πνευμα αυτονεκβαλλει εις την ερημον ¹³και ην εκει εν τη ερημωημερας τεσσαρακοντα πειραζομενος υπο του σα-τανα και ην μετα των θηριων και οι αγγελοι διη-κονουν αυτω ¹⁴μετα δε το παραδοθηναι τον ιωαν-νην ηλθεν ο ιησους εις την γαλιλαιαν κηρυσσωντο ευαγγελιον της βασιλειας του θεου ¹⁵και λεγωνοτι πεπληρωται ο καιρος και ηγγικεν η βασιλειατου θεου μετανοειτε και πιστευετε εν τω ευαγγε-λιω ¹⁶περιπατων δε παρα την θαλασσαν της γαλι-λαιας ειδεν σιμωνα και ανδρεαν τον αδελφον αυ-του βαλλοντας αμφιβληστρον εν τη θαλασση ησανγαρ αλιεις ¹⁷και ειπεν αυτοις ο ιησους δευτε οπισωμου και ποιησω υμας γενεσθαι αλιεις ανθρωπων¹⁸και ευθεως αφεντες τα δικτυα αυτων ηκολουθη-σαν αυτω ¹⁹και προβας εκειθεν ολιγον ειδεν ιακω-βον τον του ζεβεδαιου και ιωαννην τον αδελφοναυτου και αυτους εν τω πλοιω καταρτιζοντας τα

δικτυα ²⁰και ευθεως εκαλεσεν αυτους και αφεντεςτον πατερα αυτων ζεβεδαιον εν τω πλοιω μετα τωνμισθωτων απηλθον οπισω αυτου ²¹και εισπορευο-νται εις καπερναουμ και ευθεως τοις σαββασιν ει-σελθων εις την συναγωγην εδιδασκεν ²²και εξεπλησ-σοντο επι τη διδαχη αυτου ην γαρ διδασκων αυ-τους ως εξουσιαν εχων και ουχ ως οι γραμματεις²³και ην εν τη συναγωγη αυτων ανθρωπος εν πνευ-ματι ακαθαρτω και ανεκραξεν ²⁴λεγων εα τι ημινκαι σοι ιησου ναζαρηνε ηλθες απολεσαι ημας οιδασε τις ει ο αγιος του θεου ²⁵και επετιμησεν αυτω οιησους λεγων φιμωθητι και εξελθε εξ αυτου ²⁶καισπαραξαν αυτον το πνευμα το ακαθαρτον και κρα-ξαν φωνη μεγαλη εξηλθεν εξ αυτου ²⁷και εθαμβη-θησαν παντες ωστε συζητειν προς αυτους λεγο-ντας τι εστιν τουτο τις η διδαχη η καινη αυτη οτικατ εξουσιαν και τοις πνευμασιν τοις ακαθαρτοιςεπιτασσει και υπακουουσιν αυτω ²⁸εξηλθεν δε ηακοη αυτου ευθυς εις ολην την περιχωρον της γα-λιλαιας ²⁹και ευθεως εκ της συναγωγης εξελθοντεςηλθον εις την οικιαν σιμωνος και ανδρεου μετα ια-κωβου και ιωαννου ³⁰η δε πενθερα σιμωνος κατε-κειτο πυρεσσουσα και ευθεως λεγουσιν αυτω περιαυτης ³¹και προσελθων ηγειρεν αυτην κρατησαςτης χειρος αυτης και αφηκεν αυτην ο πυρετος ευ-θεως και διηκονει αυτοις ³²οψιας δε γενομενης οτεεδυ ο ηλιος εφερον προς αυτον παντας τους κα-κως εχοντας και τους δαιμονιζομενους ³³και η πολιςολη επισυνηγμενη ην προς την θυραν ³⁴και εθερα-πευσεν πολλους κακως εχοντας ποικιλαις νοσοιςκαι δαιμονια πολλα εξεβαλεν και ουκ ηφιεν λαλειντα δαιμονια οτι ηδεισαν αυτον ³⁵και πρωι εννυχονλιαν αναστας εξηλθεν και απηλθεν εις ερημον το-πον κακει προσηυχετο ³⁶και κατεδιωξαν αυτον ο σι-μων και οι μετ αυτου ³⁷και ευροντες αυτον λεγου-σιν αυτω οτι παντες ζητουσιν σε ³⁸και λεγει αυτοιςαγωμεν εις τας εχομενας κωμοπολεις ινα κακει κη-ρυξω εις τουτο γαρ εξεληλυθα ³⁹και ην κηρυσσωνεν ταις συναγωγαις αυτων εις ολην την γαλιλαιανκαι τα δαιμονια εκβαλλων ⁴⁰και ερχεται προς αυ-τον λεπρος παρακαλων αυτον και γονυπετων αυ-τον και λεγων αυτω οτι εαν θελης δυνασαι με κα-θαρισαι ⁴¹ο δε ιησους σπλαγχνισθεις εκτεινας την

29

30 2. ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ

χειρα ηψατο αυτου και λεγει αυτω θελω καθαρι-σθητι ⁴²και ειποντος αυτου ευθεως απηλθεν απαυτου η λεπρα και εκαθαρισθη ⁴³και εμβριμησαμε-νος αυτω ευθεως εξεβαλεν αυτον ⁴⁴και λεγει αυτωορα μηδενι μηδεν ειπης αλλ υπαγε σεαυτον δειξοντω ιερει και προσενεγκε περι του καθαρισμου σουα προσεταξεν μωσης εις μαρτυριον αυτοις ⁴⁵ο δεεξελθων ηρξατο κηρυσσειν πολλα και διαφημιζειντον λογον ωστε μηκετι αυτον δυνασθαι φανερωςεις πολιν εισελθειν αλλ εξω εν ερημοις τοποις ηνκαι ηρχοντο προς αυτον πανταχοθεν

2και παλιν εισηλθεν εις καπερναουμ δι ημερωνκαι ηκουσθη οτι εις οικον εστιν ²και ευθεως συνη-χθησαν πολλοι ωστε μηκετι χωρειν μηδε τα προςτην θυραν και ελαλει αυτοις τον λογον ³και ερχο-νται προς αυτον παραλυτικον φεροντες αιρομενονυπο τεσσαρων ⁴και μη δυναμενοι προσεγγισαι αυτωδια τον οχλον απεστεγασαν την στεγην οπου ηνκαι εξορυξαντες χαλωσιν τον κραββατον εφ ω οπαραλυτικος κατεκειτο ⁵ιδων δε ο ιησους την πι-στιν αυτων λεγει τω παραλυτικω τεκνον αφεωνταισοι αι αμαρτιαι σου ⁶ησαν δε τινες των γραμματεωνεκει καθημενοι και διαλογιζομενοι εν ταις καρδιαιςαυτων ⁷τι ουτος ουτως λαλει βλασφημιας τις δυνα-ται αφιεναι αμαρτιας ει μη εις ο θεος ⁸και ευθεωςεπιγνους ο ιησους τω πνευματι αυτου οτι ουτωςδιαλογιζονται εν εαυτοις ειπεν αυτοις τι ταυτα δια-λογιζεσθε εν ταις καρδιαις υμων ⁹τι εστιν ευκοπω-τερον ειπειν τω παραλυτικω αφεωνται σοι αι αμαρ-τιαι η ειπειν εγειραι και αρον σου τον κραββατονκαι περιπατει ¹⁰ινα δε ειδητε οτι εξουσιαν εχει ουιος του ανθρωπου αφιεναι επι της γης αμαρτιαςλεγει τω παραλυτικω ¹¹σοι λεγω εγειραι και αροντον κραββατον σου και υπαγε εις τον οικον σου¹²και ηγερθη ευθεως και αρας τον κραββατον εξηλ-θεν εναντιον παντων ωστε εξιστασθαι παντας καιδοξαζειν τον θεον λεγοντας οτι ουδεποτε ουτως ει-δομεν ¹³και εξηλθεν παλιν παρα την θαλασσαν καιπας ο οχλος ηρχετο προς αυτον και εδιδασκεν αυ-τους ¹⁴και παραγων ειδεν λευιν τον του αλφαιουκαθημενον επι το τελωνιον και λεγει αυτω ακολου-θει μοι και αναστας ηκολουθησεν αυτω ¹⁵και εγε-νετο εν τω κατακεισθαι αυτον εν τη οικια αυτουκαι πολλοι τελωναι και αμαρτωλοι συνανεκειντοτω ιησου και τοις μαθηταις αυτου ησαν γαρ πολ-λοι και ηκολουθησαν αυτω ¹⁶και οι γραμματεις καιοι φαρισαιοι ιδοντες αυτον εσθιοντα μετα των τε-λωνων και αμαρτωλων ελεγον τοις μαθηταις αυ-του τι οτι μετα των τελωνων και αμαρτωλων εσθιεικαι πινει ¹⁷και ακουσας ο ιησους λεγει αυτοις ουχρειαν εχουσιν οι ισχυοντες ιατρου αλλ οι κακωςεχοντες ουκ ηλθον καλεσαι δικαιους αλλα αμαρτω-λους εις μετανοιαν ¹⁸και ησαν οι μαθηται ιωαννου

και οι των φαρισαιων νηστευοντες και ερχονται καιλεγουσιν αυτω διατι οι μαθηται ιωαννου και οι τωνφαρισαιων νηστευουσιν οι δε σοι μαθηται ου νη-στευουσιν ¹⁹και ειπεν αυτοις ο ιησους μη δυνανταιοι υιοι του νυμφωνος εν ω ο νυμφιος μετ αυτωνεστιν νηστευειν οσον χρονον μεθ εαυτων εχουσιντον νυμφιον ου δυνανται νηστευειν ²⁰ελευσονται δεημεραι οταν απαρθη απ αυτων ο νυμφιος και τοτενηστευσουσιν εν εκειναις ταις ημεραις ²¹και ουδειςεπιβλημα ρακους αγναφου επιρραπτει επι ιματιωπαλαιω ει δε μη αιρει το πληρωμα αυτου το και-νον του παλαιου και χειρον σχισμα γινεται ²²και ου-δεις βαλλει οινον νεον εις ασκους παλαιους ει δεμη ρησσει ο οινος ο νεος τους ασκους και ο οινος εκ-χειται και οι ασκοι απολουνται αλλα οινον νεον ειςασκους καινους βλητεον ²³και εγενετο παραπορευε-σθαι αυτον εν τοις σαββασιν δια των σποριμων καιηρξαντο οι μαθηται αυτου οδον ποιειν τιλλοντεςτους σταχυας ²⁴και οι φαρισαιοι ελεγον αυτω ιδε τιποιουσιν εν τοις σαββασιν ο ουκ εξεστιν ²⁵και αυ-τος ελεγεν αυτοις ουδεποτε ανεγνωτε τι εποιησενδαβιδ οτε χρειαν εσχεν και επεινασεν αυτος και οιμετ αυτου ²⁶πως εισηλθεν εις τον οικον του θεουεπι αβιαθαρ του αρχιερεως και τους αρτους τηςπροθεσεως εφαγεν ους ουκ εξεστιν φαγειν ει μητοις ιερευσιν και εδωκεν και τοις συν αυτω ουσιν²⁷και ελεγεν αυτοις το σαββατον δια τον ανθρωπονεγενετο ουχ ο ανθρωπος δια το σαββατον ²⁸ωστεκυριος εστιν ο υιος του ανθρωπου και του σαββα-του

3και εισηλθεν παλιν εις την συναγωγην και ηνεκει ανθρωπος εξηραμμενην εχων την χειρα ²καιπαρετηρουν αυτον ει τοις σαββασιν θεραπευσει αυ-τον ινα κατηγορησωσιν αυτου ³και λεγει τω ανθρωπωτω εξηραμμενην εχοντι την χειρα εγειραι εις το με-σον ⁴και λεγει αυτοις εξεστιν τοις σαββασιν αγαθο-ποιησαι η κακοποιησαι ψυχην σωσαι η αποκτειναιοι δε εσιωπων ⁵και περιβλεψαμενος αυτους μετ ορ-γης συλλυπουμενος επι τη πωρωσει της καρδιαςαυτων λεγει τω ανθρωπω εκτεινον την χειρα σουκαι εξετεινεν και αποκατεσταθη η χειρ αυτου υγιηςως η αλλη ⁶και εξελθοντες οι φαρισαιοι ευθεως μετατων ηρωδιανων συμβουλιον εποιουν κατ αυτου οπωςαυτον απολεσωσιν ⁷και ο ιησους ανεχωρησεν μετατων μαθητων αυτου προς την θαλασσαν και πολυπληθος απο της γαλιλαιας ηκολουθησαν αυτω καιαπο της ιουδαιας ⁸και απο ιεροσολυμων και αποτης ιδουμαιας και περαν του ιορδανου και οι περιτυρον και σιδωνα πληθος πολυ ακουσαντες οσαεποιει ηλθον προς αυτον ⁹και ειπεν τοις μαθηταιςαυτου ινα πλοιαριον προσκαρτερη αυτω δια τονοχλον ινα μη θλιβωσιν αυτον ¹⁰πολλους γαρ εθε-ραπευσεν ωστε επιπιπτειν αυτω ινα αυτου αψω-

31

νται οσοι ειχον μαστιγας ¹¹και τα πνευματα τα ακα-θαρτα οταν αυτον εθεωρει προσεπιπτεν αυτω καιεκραζεν λεγοντα οτι συ ει ο υιος του θεου ¹²καιπολλα επετιμα αυτοις ινα μη αυτον φανερον ποιη-σωσιν ¹³και αναβαινει εις το ορος και προσκαλειταιους ηθελεν αυτος και απηλθον προς αυτον ¹⁴καιεποιησεν δωδεκα ινα ωσιν μετ αυτου και ινα απο-στελλη αυτους κηρυσσειν ¹⁵και εχειν εξουσιαν θε-ραπευειν τας νοσους και εκβαλλειν τα δαιμονια¹⁶και επεθηκεν τω σιμωνι ονομα πετρον ¹⁷και ιακω-βον τον του ζεβεδαιου και ιωαννην τον αδελφοντου ιακωβου και επεθηκεν αυτοις ονοματα βοανερ-γες ο εστιν υιοι βροντης ¹⁸και ανδρεαν και φιλιπ-πον και βαρθολομαιον και ματθαιον και θωμαν καιιακωβον τον του αλφαιου και θαδδαιον και σιμωνατον κανανιτην ¹⁹και ιουδαν ισκαριωτην ος και πα-ρεδωκεν αυτον και ερχονται εις οικον ²⁰και συνερ-χεται παλιν οχλος ωστε μη δυνασθαι αυτους μητεαρτον φαγειν ²¹και ακουσαντες οι παρ αυτου εξηλ-θον κρατησαι αυτον ελεγον γαρ οτι εξεστη ²²και οιγραμματεις οι απο ιεροσολυμων καταβαντες ελε-γον οτι βεελζεβουλ εχει και οτι εν τω αρχοντι τωνδαιμονιων εκβαλλει τα δαιμονια ²³και προσκαλεσα-μενος αυτους εν παραβολαις ελεγεν αυτοις πωςδυναται σατανας σαταναν εκβαλλειν ²⁴και εαν βα-σιλεια εφ εαυτην μερισθη ου δυναται σταθηναι ηβασιλεια εκεινη ²⁵και εαν οικια εφ εαυτην μερισθηου δυναται σταθηναι η οικια εκεινη ²⁶και ει ο σατα-νας ανεστη εφ εαυτον και μεμερισται ου δυναταισταθηναι αλλα τελος εχει ²⁷ου δυναται ουδεις τασκευη του ισχυρου εισελθων εις την οικιαν αυτουδιαρπασαι εαν μη πρωτον τον ισχυρον δηση καιτοτε την οικιαν αυτου διαρπασει ²⁸αμην λεγω υμινοτι παντα αφεθησεται τα αμαρτηματα τοις υιοιςτων ανθρωπων και βλασφημιαι οσας αν βλασφημη-σωσιν ²⁹ος δ αν βλασφημηση εις το πνευμα το αγιονουκ εχει αφεσιν εις τον αιωνα αλλ ενοχος εστιναιωνιου κρισεως ³⁰οτι ελεγον πνευμα ακαθαρτονεχει ³¹ερχονται ουν οι αδελφοι και η μητηρ αυτουκαι εξω εστωτες απεστειλαν προς αυτον φωνου-ντες αυτον ³²και εκαθητο οχλος περι αυτον ειπονδε αυτω ιδου η μητηρ σου και οι αδελφοι σου εξωζητουσιν σε ³³και απεκριθη αυτοις λεγων τις εστινη μητηρ μου η οι αδελφοι μου ³⁴και περιβλεψαμενοςκυκλω τους περι αυτον καθημενους λεγει ιδε η μη-τηρ μου και οι αδελφοι μου ³⁵ος γαρ αν ποιηση τοθελημα του θεου ουτος αδελφος μου και αδελφημου και μητηρ εστιν

4και παλιν ηρξατο διδασκειν παρα την θαλασ-σαν και συνηχθη προς αυτον οχλος πολυς ωστε αυ-τον εμβαντα εις το πλοιον καθησθαι εν τη θαλασσηκαι πας ο οχλος προς την θαλασσαν επι της γης ην²και εδιδασκεν αυτους εν παραβολαις πολλα και

ελεγεν αυτοις εν τη διδαχη αυτου ³ακουετε ιδουεξηλθεν ο σπειρων του σπειραι ⁴και εγενετο εν τωσπειρειν ο μεν επεσεν παρα την οδον και ηλθεν ταπετεινα του ουρανου και κατεφαγεν αυτο ⁵αλλο δεεπεσεν επι το πετρωδες οπου ουκ ειχεν γην πολ-λην και ευθεως εξανετειλεν δια το μη εχειν βαθοςγης ⁶ηλιου δε ανατειλαντος εκαυματισθη και δια τομη εχειν ριζαν εξηρανθη ⁷και αλλο επεσεν εις ταςακανθας και ανεβησαν αι ακανθαι και συνεπνιξαναυτο και καρπον ουκ εδωκεν ⁸και αλλο επεσεν ειςτην γην την καλην και εδιδου καρπον αναβαινοντακαι αυξανοντα και εφερεν εν τριακοντα και εν εξη-κοντα και εν εκατον ⁹και ελεγεν αυτοις ο εχων ωταακουειν ακουετω ¹⁰οτε δε εγενετο καταμονας ηρω-τησαν αυτον οι περι αυτον συν τοις δωδεκα τηνπαραβολην ¹¹και ελεγεν αυτοις υμιν δεδοται γνω-ναι το μυστηριον της βασιλειας του θεου εκεινοιςδε τοις εξω εν παραβολαις τα παντα γινεται ¹²ιναβλεποντες βλεπωσιν και μη ιδωσιν και ακουοντεςακουωσιν και μη συνιωσιν μηποτε επιστρεψωσινκαι αφεθη αυτοις τα αμαρτηματα ¹³και λεγει αυ-τοις ουκ οιδατε την παραβολην ταυτην και πως πα-σας τας παραβολας γνωσεσθε ¹⁴ο σπειρων τον λο-γον σπειρει ¹⁵ουτοι δε εισιν οι παρα την οδον οπουσπειρεται ο λογος και οταν ακουσωσιν ευθεως ερ-χεται ο σατανας και αιρει τον λογον τον εσπαρμε-νον εν ταις καρδιαις αυτων ¹⁶και ουτοι εισιν ομοιωςοι επι τα πετρωδη σπειρομενοι οι οταν ακουσωσιντον λογον ευθεως μετα χαρας λαμβανουσιν αυτον¹⁷και ουκ εχουσιν ριζαν εν εαυτοις αλλα προσκαιροιεισιν ειτα γενομενης θλιψεως η διωγμου δια τον λο-γον ευθεως σκανδαλιζονται ¹⁸και ουτοι εισιν οι ειςτας ακανθας σπειρομενοι οι τον λογον ακουοντες¹⁹και αι μεριμναι του αιωνος τουτου και η απατητου πλουτου και αι περι τα λοιπα επιθυμιαι εισπο-ρευομεναι συμπνιγουσιν τον λογον και ακαρπος γι-νεται ²⁰και ουτοι εισιν οι επι την γην την καληνσπαρεντες οιτινες ακουουσιν τον λογον και παρα-δεχονται και καρποφορουσιν εν τριακοντα και ενεξηκοντα και εν εκατον ²¹και ελεγεν αυτοις μητι ολυχνος ερχεται ινα υπο τον μοδιον τεθη η υπο τηνκλινην ουχ ινα επι την λυχνιαν επιτεθη ²²ου γαρεστιν τι κρυπτον ο εαν μη φανερωθη ουδε εγενετοαποκρυφον αλλ ινα εις φανερον ελθη ²³ει τις εχειωτα ακουειν ακουετω ²⁴και ελεγεν αυτοις βλεπετετι ακουετε εν ω μετρω μετρειτε μετρηθησεται υμινκαι προστεθησεται υμιν τοις ακουουσιν ²⁵ος γαρ ανεχη δοθησεται αυτω και ος ουκ εχει και ο εχει αρ-θησεται απ αυτου ²⁶και ελεγεν ουτως εστιν η βα-σιλεια του θεου ως εαν ανθρωπος βαλη τον σπο-ρον επι της γης ²⁷και καθευδη και εγειρηται νυκτακαι ημεραν και ο σπορος βλαστανη και μηκυνηταιως ουκ οιδεν αυτος ²⁸αυτοματη γαρ η γη καρποφο-ρει πρωτον χορτον ειτα σταχυν ειτα πληρη σιτον

32 2. ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ

εν τω σταχυι ²⁹οταν δε παραδω ο καρπος ευθεωςαποστελλει το δρεπανον οτι παρεστηκεν ο θερι-σμος ³⁰και ελεγεν τινι ομοιωσωμεν την βασιλειαντου θεου η εν ποια παραβολη παραβαλωμεν αυ-την ³¹ως κοκκω σιναπεως ος οταν σπαρη επι τηςγης μικροτερος παντων των σπερματων εστιν τωνεπι της γης ³²και οταν σπαρη αναβαινει και γινεταιπαντων των λαχανων μειζων και ποιει κλαδους με-γαλους ωστε δυνασθαι υπο την σκιαν αυτου τα πε-τεινα του ουρανου κατασκηνουν ³³και τοιαυταις πα-ραβολαις πολλαις ελαλει αυτοις τον λογον καθωςηδυναντο ακουειν ³⁴χωρις δε παραβολης ουκ ελα-λει αυτοις κατ ιδιαν δε τοις μαθηταις αυτου επε-λυεν παντα ³⁵και λεγει αυτοις εν εκεινη τη ημεραοψιας γενομενης διελθωμεν εις το περαν ³⁶και αφε-ντες τον οχλον παραλαμβανουσιν αυτον ως ην εντω πλοιω και αλλα δε πλοιαρια ην μετ αυτου ³⁷καιγινεται λαιλαψ ανεμου μεγαλη τα δε κυματα επε-βαλλεν εις το πλοιον ωστε αυτο ηδη γεμιζεσθαι³⁸και ην αυτος επι τη πρυμνη επι το προσκεφα-λαιον καθευδων και διεγειρουσιν αυτον και λεγου-σιν αυτω διδασκαλε ου μελει σοι οτι απολλυμεθα³⁹και διεγερθεις επετιμησεν τω ανεμω και ειπεν τηθαλασση σιωπα πεφιμωσο και εκοπασεν ο ανεμοςκαι εγενετο γαληνη μεγαλη ⁴⁰και ειπεν αυτοις τι δει-λοι εστε ουτως πως ουκ εχετε πιστιν ⁴¹και εφοβη-θησαν φοβον μεγαν και ελεγον προς αλληλους τιςαρα ουτος εστιν οτι και ο ανεμος και η θαλασσαυπακουουσιν αυτω

5και ηλθον εις το περαν της θαλασσης εις τηνχωραν των γαδαρηνων ²και εξελθοντι αυτω εκ τουπλοιου ευθεως απηντησεν αυτω εκ των μνημειωνανθρωπος εν πνευματι ακαθαρτω ³ος την κατοικη-σιν ειχεν εν τοις μνημειοις και ουτε αλυσεσιν ου-δεις ηδυνατο αυτον δησαι ⁴δια το αυτον πολλακιςπεδαις και αλυσεσιν δεδεσθαι και διεσπασθαι υπαυτου τας αλυσεις και τας πεδας συντετριφθαι καιουδεις αυτον ισχυεν δαμασαι ⁵και διαπαντος νυ-κτος και ημερας εν τοις ορεσιν και εν τοις μνημασινην κραζων και κατακοπτων εαυτον λιθοις ⁶ιδων δετον ιησουν απο μακροθεν εδραμεν και προσεκυνη-σεν αυτω ⁷και κραξας φωνη μεγαλη ειπεν τι εμοικαι σοι ιησου υιε του θεου του υψιστου ορκιζω σετον θεον μη με βασανισης ⁸ελεγεν γαρ αυτω εξελθετο πνευμα το ακαθαρτον εκ του ανθρωπου ⁹καιεπηρωτα αυτον τι σοι ονομα και απεκριθη λεγωνλεγεων ονομα μοι οτι πολλοι εσμεν ¹⁰και παρεκαλειαυτον πολλα ινα μη αυτους αποστειλη εξω της χω-ρας ¹¹ην δε εκει προς τα ορη αγελη χοιρων μεγαληβοσκομενη ¹²και παρεκαλεσαν αυτον παντες οι δαι-μονες λεγοντες πεμψον ημας εις τους χοιρους ιναεις αυτους εισελθωμεν ¹³και επετρεψεν αυτοις ευ-θεως ο ιησους και εξελθοντα τα πνευματα τα ακα-

θαρτα εισηλθον εις τους χοιρους και ωρμησεν ηαγελη κατα του κρημνου εις την θαλασσαν ησανδε ως δισχιλιοι και επνιγοντο εν τη θαλασση ¹⁴οι δεβοσκοντες τους χοιρους εφυγον και ανηγγειλαν ειςτην πολιν και εις τους αγρους και εξηλθον ιδειν τιεστιν το γεγονος ¹⁵και ερχονται προς τον ιησουν καιθεωρουσιν τον δαιμονιζομενον καθημενον και ιμα-τισμενον και σωφρονουντα τον εσχηκοτα τον λεγε-ωνα και εφοβηθησαν ¹⁶και διηγησαντο αυτοις οι ιδο-ντες πως εγενετο τω δαιμονιζομενω και περι τωνχοιρων ¹⁷και ηρξαντο παρακαλειν αυτον απελθειναπο των οριων αυτων ¹⁸και εμβαντος αυτου εις τοπλοιον παρεκαλει αυτον ο δαιμονισθεις ινα η μεταυτου ¹⁹ο δε ιησους ουκ αφηκεν αυτον αλλα λε-γει αυτω υπαγε εις τον οικον σου προς τους σουςκαι αναγγειλον αυτοις οσα σοι ο κυριος εποιησενκαι ηλεησεν σε ²⁰και απηλθεν και ηρξατο κηρυσσεινεν τη δεκαπολει οσα εποιησεν αυτω ο ιησους καιπαντες εθαυμαζον ²¹και διαπερασαντος του ιησουεν τω πλοιω παλιν εις το περαν συνηχθη οχλοςπολυς επ αυτον και ην παρα την θαλασσαν ²²καιιδου ερχεται εις των αρχισυναγωγων ονοματι ιαει-ρος και ιδων αυτον πιπτει προς τους ποδας αυτου²³και παρεκαλει αυτον πολλα λεγων οτι το θυγα-τριον μου εσχατως εχει ινα ελθων επιθης αυτη ταςχειρας οπως σωθη και ζησεται ²⁴και απηλθεν μεταυτου και ηκολουθει αυτω οχλος πολυς και συνε-θλιβον αυτον ²⁵και γυνη τις ουσα εν ρυσει αιματοςετη δωδεκα ²⁶και πολλα παθουσα υπο πολλων ια-τρων και δαπανησασα τα παρ εαυτης παντα καιμηδεν ωφεληθεισα αλλα μαλλον εις το χειρον ελ-θουσα ²⁷ακουσασα περι του ιησου ελθουσα εν τωοχλω οπισθεν ηψατο του ιματιου αυτου ²⁸ελεγενγαρ οτι καν των ιματιων αυτου αψωμαι σωθησο-μαι ²⁹και ευθεως εξηρανθη η πηγη του αιματος αυ-της και εγνω τω σωματι οτι ιαται απο της μαστι-γος ³⁰και ευθεως ο ιησους επιγνους εν εαυτω τηνεξ αυτου δυναμιν εξελθουσαν επιστραφεις εν τωοχλω ελεγεν τις μου ηψατο των ιματιων ³¹και ελε-γον αυτω οι μαθηται αυτου βλεπεις τον οχλον συν-θλιβοντα σε και λεγεις τις μου ηψατο ³²και περιε-βλεπετο ιδειν την τουτο ποιησασαν ³³η δε γυνη φο-βηθεισα και τρεμουσα ειδυια ο γεγονεν επ αυτη ηλ-θεν και προσεπεσεν αυτω και ειπεν αυτω πασαντην αληθειαν ³⁴ο δε ειπεν αυτη θυγατερ η πιστιςσου σεσωκεν σε υπαγε εις ειρηνην και ισθι υγιηςαπο της μαστιγος σου ³⁵ετι αυτου λαλουντος ερ-χονται απο του αρχισυναγωγου λεγοντες οτι η θυ-γατηρ σου απεθανεν τι ετι σκυλλεις τον διδασκα-λον ³⁶ο δε ιησους ευθεως ακουσας τον λογον λαλου-μενον λεγει τω αρχισυναγωγω μη φοβου μονον πι-στευε ³⁷και ουκ αφηκεν ουδενα αυτω συνακολουθη-σαι ει μη πετρον και ιακωβον και ιωαννην τον αδελ-φον ιακωβου ³⁸και ερχεται εις τον οικον του αρχι-

33

συναγωγου και θεωρει θορυβον και κλαιοντας καιαλαλαζοντας πολλα ³⁹και εισελθων λεγει αυτοις τιθορυβεισθε και κλαιετε το παιδιον ουκ απεθανεναλλα καθευδει ⁴⁰και κατεγελων αυτου ο δε εκβα-λων απαντας παραλαμβανει τον πατερα του παι-διου και την μητερα και τους μετ αυτου και εισπο-ρευεται οπου ην το παιδιον ανακειμενον ⁴¹και κρα-τησας της χειρος του παιδιου λεγει αυτη ταλιθακουμι ο εστιν μεθερμηνευομενον το κορασιον σοιλεγω εγειραι ⁴²και ευθεως ανεστη το κορασιον καιπεριεπατει ην γαρ ετων δωδεκα και εξεστησαν εκ-στασει μεγαλη ⁴³και διεστειλατο αυτοις πολλα ιναμηδεις γνω τουτο και ειπεν δοθηναι αυτη φαγειν

6και εξηλθεν εκειθεν και ηλθεν εις την πατριδααυτου και ακολουθουσιν αυτω οι μαθηται αυτου²και γενομενου σαββατου ηρξατο εν τη συναγωγηδιδασκειν και πολλοι ακουοντες εξεπλησσοντο λε-γοντες ποθεν τουτω ταυτα και τις η σοφια η δο-θεισα αυτω οτι και δυναμεις τοιαυται δια των χει-ρων αυτου γινονται ³ουκ ουτος εστιν ο τεκτων ουιος μαριας αδελφος δε ιακωβου και ιωση και ιουδακαι σιμωνος και ουκ εισιν αι αδελφαι αυτου ωδεπρος ημας και εσκανδαλιζοντο εν αυτω ⁴ελεγεν δεαυτοις ο ιησους οτι ουκ εστιν προφητης ατιμοςει μη εν τη πατριδι αυτου και εν τοις συγγενεσινκαι εν τη οικια αυτου ⁵και ουκ ηδυνατο εκει ουδε-μιαν δυναμιν ποιησαι ει μη ολιγοις αρρωστοις επι-θεις τας χειρας εθεραπευσεν ⁶και εθαυμαζεν διατην απιστιαν αυτων και περιηγεν τας κωμας κυ-κλω διδασκων ⁷και προσκαλειται τους δωδεκα καιηρξατο αυτους αποστελλειν δυο δυο και εδιδου αυ-τοις εξουσιαν των πνευματων των ακαθαρτων ⁸καιπαρηγγειλεν αυτοις ινα μηδεν αιρωσιν εις οδον ειμη ραβδον μονον μη πηραν μη αρτον μη εις την ζω-νην χαλκον ⁹αλλ υποδεδεμενους σανδαλια και μηενδυσασθαι δυο χιτωνας ¹⁰και ελεγεν αυτοις οπουεαν εισελθητε εις οικιαν εκει μενετε εως αν εξελ-θητε εκειθεν ¹¹και οσοι αν μη δεξωνται υμας μηδεακουσωσιν υμων εκπορευομενοι εκειθεν εκτιναξατετον χουν τον υποκατω των ποδων υμων εις μαρ-τυριον αυτοις αμην λεγω υμιν ανεκτοτερον εσταισοδομοις η γομορροις εν ημερα κρισεως η τη πο-λει εκεινη ¹²και εξελθοντες εκηρυσσον ινα μετανοη-σωσιν ¹³και δαιμονια πολλα εξεβαλλον και ηλειφονελαιω πολλους αρρωστους και εθεραπευον ¹⁴καιηκουσεν ο βασιλευς ηρωδης φανερον γαρ εγενετοτο ονομα αυτου και ελεγεν οτι ιωαννης ο βαπτιζωνεκ νεκρων ηγερθη και δια τουτο ενεργουσιν αι δυ-ναμεις εν αυτω ¹⁵αλλοι ελεγον οτι ηλιας εστιν αλλοιδε ελεγον οτι προφητης εστιν η ως εις των προφη-των ¹⁶ακουσας δε ο ηρωδης ειπεν οτι ον εγω απε-κεφαλισα ιωαννην ουτος εστιν αυτος ηγερθη εκ νε-κρων ¹⁷αυτος γαρ ο ηρωδης αποστειλας εκρατησεν

τον ιωαννην και εδησεν αυτον εν τη φυλακη διαηρωδιαδα την γυναικα φιλιππου του αδελφου αυ-του οτι αυτην εγαμησεν ¹⁸ελεγεν γαρ ο ιωαννης τωηρωδη οτι ουκ εξεστιν σοι εχειν την γυναικα τουαδελφου σου ¹⁹η δε ηρωδιας ενειχεν αυτω και ηθε-λεν αυτον αποκτειναι και ουκ ηδυνατο ²⁰ο γαρ ηρω-δης εφοβειτο τον ιωαννην ειδως αυτον ανδρα δι-καιον και αγιον και συνετηρει αυτον και ακουσαςαυτου πολλα εποιει και ηδεως αυτου ηκουεν ²¹καιγενομενης ημερας ευκαιρου οτε ηρωδης τοις γενε-σιοις αυτου δειπνον εποιει τοις μεγιστασιν αυτουκαι τοις χιλιαρχοις και τοις πρωτοις της γαλιλαιας²²και εισελθουσης της θυγατρος αυτης της ηρωδια-δος και ορχησαμενης και αρεσασης τω ηρωδη καιτοις συνανακειμενοις ειπεν ο βασιλευς τω κορασιωαιτησον με ο εαν θελης και δωσω σοι ²³και ωμοσεναυτη οτι ο εαν με αιτησης δωσω σοι εως ημισουςτης βασιλειας μου ²⁴η δε εξελθουσα ειπεν τη μη-τρι αυτης τι αιτησομαι η δε ειπεν την κεφαληνιωαννου του βαπτιστου ²⁵και εισελθουσα ευθεωςμετα σπουδης προς τον βασιλεα ητησατο λεγουσαθελω ινα μοι δως εξ αυτης επι πινακι την κεφα-λην ιωαννου του βαπτιστου ²⁶και περιλυπος γενο-μενος ο βασιλευς δια τους ορκους και τους συνανα-κειμενους ουκ ηθελησεν αυτην αθετησαι ²⁷και ευ-θεως αποστειλας ο βασιλευς σπεκουλατωρα επε-ταξεν ενεχθηναι την κεφαλην αυτου ²⁸ο δε απελ-θων απεκεφαλισεν αυτον εν τη φυλακη και ηνε-γκεν την κεφαλην αυτου επι πινακι και εδωκεν αυ-την τω κορασιω και το κορασιον εδωκεν αυτην τημητρι αυτης ²⁹και ακουσαντες οι μαθηται αυτου ηλ-θον και ηραν το πτωμα αυτου και εθηκαν αυτο ενμνημειω ³⁰και συναγονται οι αποστολοι προς τονιησουν και απηγγειλαν αυτω παντα και οσα εποιη-σαν και οσα εδιδαξαν ³¹και ειπεν αυτοις δευτε υμειςαυτοι κατ ιδιαν εις ερημον τοπον και αναπαυεσθεολιγον ησαν γαρ οι ερχομενοι και οι υπαγοντες πολ-λοι και ουδε φαγειν ηυκαιρουν ³²και απηλθον ειςερημον τοπον τω πλοιω κατ ιδιαν ³³και ειδον αυ-τους υπαγοντας οι οχλοι και επεγνωσαν αυτον πολ-λοι και πεζη απο πασων των πολεων συνεδραμονεκει και προηλθον αυτους και συνηλθον προς αυ-τον ³⁴και εξελθων ειδεν ο ιησους πολυν οχλον καιεσπλαγχνισθη επ αυτοις οτι ησαν ως προβατα μηεχοντα ποιμενα και ηρξατο διδασκειν αυτους πολλα³⁵και ηδη ωρας πολλης γενομενης προσελθοντεςαυτω οι μαθηται αυτου λεγουσιν οτι ερημος εστινο τοπος και ηδη ωρα πολλη ³⁶απολυσον αυτουςινα απελθοντες εις τους κυκλω αγρους και κωμαςαγορασωσιν εαυτοις αρτους τι γαρ φαγωσιν ουκεχουσιν ³⁷ο δε αποκριθεις ειπεν αυτοις δοτε αυ-τοις υμεις φαγειν και λεγουσιν αυτω απελθοντεςαγορασωμεν διακοσιων δηναριων αρτους και δω-μεν αυτοις φαγειν ³⁸ο δε λεγει αυτοις ποσους αρ-

34 2. ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ

τους εχετε υπαγετε και ιδετε και γνοντες λεγουσινπεντε και δυο ιχθυας ³⁹και επεταξεν αυτοις ανα-κλιναι παντας συμποσια συμποσια επι τω χλωρωχορτω ⁴⁰και ανεπεσον πρασιαι πρασιαι ανα εκατονκαι ανα πεντηκοντα ⁴¹και λαβων τους πεντε αρτουςκαι τους δυο ιχθυας αναβλεψας εις τον ουρανονευλογησεν και κατεκλασεν τους αρτους και εδιδουτοις μαθηταις αυτου ινα παραθωσιν αυτοις και τουςδυο ιχθυας εμερισεν πασιν ⁴²και εφαγον παντες καιεχορτασθησαν ⁴³και ηραν κλασματων δωδεκα κο-φινους πληρεις και απο των ιχθυων ⁴⁴και ησαν οιφαγοντες τους αρτους ωσει πεντακισχιλιοι ανδρες⁴⁵και ευθεως ηναγκασεν τους μαθητας αυτου εμβη-ναι εις το πλοιον και προαγειν εις το περαν προςβηθσαιδα εως αυτος απολυση τον οχλον ⁴⁶και απο-ταξαμενος αυτοις απηλθεν εις το ορος προσευξα-σθαι ⁴⁷και οψιας γενομενης ην το πλοιον εν μεσωτης θαλασσης και αυτος μονος επι της γης ⁴⁸και ει-δεν αυτους βασανιζομενους εν τω ελαυνειν ην γαρο ανεμος εναντιος αυτοις και περι τεταρτην φυλα-κην της νυκτος ερχεται προς αυτους περιπατωνεπι της θαλασσης και ηθελεν παρελθειν αυτους⁴⁹οι δε ιδοντες αυτον περιπατουντα επι της θαλασ-σης εδοξαν φαντασμα ειναι και ανεκραξαν ⁵⁰παντεςγαρ αυτον ειδον και εταραχθησαν και ευθεως ελα-λησεν μετ αυτων και λεγει αυτοις θαρσειτε εγωειμι μη φοβεισθε ⁵¹και ανεβη προς αυτους εις τοπλοιον και εκοπασεν ο ανεμος και λιαν εκ περισ-σου εν εαυτοις εξισταντο και εθαυμαζον ⁵²ου γαρσυνηκαν επι τοις αρτοις ην γαρ η καρδια αυτωνπεπωρωμενη ⁵³και διαπερασαντες ηλθον επι τηνγην γεννησαρετ και προσωρμισθησαν ⁵⁴και εξελθο-ντων αυτων εκ του πλοιου ευθεως επιγνοντες αυ-τον ⁵⁵περιδραμοντες ολην την περιχωρον εκεινηνηρξαντο επι τοις κραββατοις τους κακως εχονταςπεριφερειν οπου ηκουον οτι εκει εστιν ⁵⁶και οπουαν εισεπορευετο εις κωμας η πολεις η αγρους ενταις αγοραις ετιθουν τους ασθενουντας και παρε-καλουν αυτον ινα καν του κρασπεδου του ιματιουαυτου αψωνται και οσοι αν ηπτοντο αυτου εσωζο-ντο

7και συναγονται προς αυτον οι φαρισαιοι και τι-νες των γραμματεων ελθοντες απο ιεροσολυμων²και ιδοντες τινας των μαθητων αυτου κοιναις χερ-σιν τουτ εστιν ανιπτοις εσθιοντας αρτους εμεμψα-ντο ³οι γαρ φαρισαιοι και παντες οι ιουδαιοι εανμη πυγμη νιψωνται τας χειρας ουκ εσθιουσιν κρα-τουντες την παραδοσιν των πρεσβυτερων ⁴και αποαγορας εαν μη βαπτισωνται ουκ εσθιουσιν και αλλαπολλα εστιν α παρελαβον κρατειν βαπτισμους πο-τηριων και ξεστων και χαλκιων και κλινων ⁵επειταεπερωτωσιν αυτον οι φαρισαιοι και οι γραμματειςδιατι οι μαθηται σου ου περιπατουσιν κατα την πα-

ραδοσιν των πρεσβυτερων αλλα ανιπτοις χερσινεσθιουσιν τον αρτον ⁶ο δε αποκριθεις ειπεν αυτοιςοτι καλως προεφητευσεν ησαιας περι υμων τωνυποκριτων ως γεγραπται ουτος ο λαος τοις χειλε-σιν με τιμα η δε καρδια αυτων πορρω απεχει απεμου ⁷ματην δε σεβονται με διδασκοντες διδασκα-λιας ενταλματα ανθρωπων ⁸αφεντες γαρ την εντο-λην του θεου κρατειτε την παραδοσιν των ανθρω-πων βαπτισμους ξεστων και ποτηριων και αλλαπαρομοια τοιαυτα πολλα ποιειτε ⁹και ελεγεν αυ-τοις καλως αθετειτε την εντολην του θεου ινα τηνπαραδοσιν υμων τηρησητε ¹⁰μωσης γαρ ειπεν τιματον πατερα σου και την μητερα σου και ο κακολο-γων πατερα η μητερα θανατω τελευτατω ¹¹υμειςδε λεγετε εαν ειπη ανθρωπος τω πατρι η τη μη-τρι κορβαν ο εστιν δωρον ο εαν εξ εμου ωφελη-θης ¹²και ουκετι αφιετε αυτον ουδεν ποιησαι τωπατρι αυτου η τη μητρι αυτου ¹³ακυρουντες τον λο-γον του θεου τη παραδοσει υμων η παρεδωκατεκαι παρομοια τοιαυτα πολλα ποιειτε ¹⁴και προσκα-λεσαμενος παντα τον οχλον ελεγεν αυτοις ακου-ετε μου παντες και συνιετε ¹⁵ουδεν εστιν εξωθεντου ανθρωπου εισπορευομενον εις αυτον ο δυνα-ται αυτον κοινωσαι αλλα τα εκπορευομενα απ αυ-του εκεινα εστιν τα κοινουντα τον ανθρωπον ¹⁶ει τιςεχει ωτα ακουειν ακουετω ¹⁷και οτε εισηλθεν εις οι-κον απο του οχλου επηρωτων αυτον οι μαθηται αυ-του περι της παραβολης ¹⁸και λεγει αυτοις ουτωςκαι υμεις ασυνετοι εστε ου νοειτε οτι παν το εξω-θεν εισπορευομενον εις τον ανθρωπον ου δυναταιαυτον κοινωσαι ¹⁹οτι ουκ εισπορευεται αυτου ειςτην καρδιαν αλλ εις την κοιλιαν και εις τον αφε-δρωνα εκπορευεται καθαριζον παντα τα βρωματα²⁰ελεγεν δε οτι το εκ του ανθρωπου εκπορευομε-νον εκεινο κοινοι τον ανθρωπον ²¹εσωθεν γαρ εκτης καρδιας των ανθρωπων οι διαλογισμοι οι κα-κοι εκπορευονται μοιχειαι πορνειαι φονοι ²²κλοπαιπλεονεξιαι πονηριαι δολος ασελγεια οφθαλμος πο-νηρος βλασφημια υπερηφανια αφροσυνη ²³πανταταυτα τα πονηρα εσωθεν εκπορευεται και κοινοιτον ανθρωπον ²⁴και εκειθεν αναστας απηλθεν ειςτα μεθορια τυρου και σιδωνος και εισελθων εις τηνοικιαν ουδενα ηθελεν γνωναι και ουκ ηδυνηθη λα-θειν ²⁵ακουσασα γαρ γυνη περι αυτου ης ειχεν τοθυγατριον αυτης πνευμα ακαθαρτον ελθουσα προ-σεπεσεν προς τους ποδας αυτου ²⁶ην δε η γυνη ελ-ληνις συροφοινισσα τω γενει και ηρωτα αυτον ινατο δαιμονιον εκβαλλη εκ της θυγατρος αυτης ²⁷οδε ιησους ειπεν αυτη αφες πρωτον χορτασθηναιτα τεκνα ου γαρ καλον εστιν λαβειν τον αρτον τωντεκνων και βαλειν τοις κυναριοις ²⁸η δε απεκριθηκαι λεγει αυτω ναι κυριε και γαρ τα κυναρια υπο-κατω της τραπεζης εσθιει απο των ψιχιων των παι-διων ²⁹και ειπεν αυτη δια τουτον τον λογον υπαγε

35

εξεληλυθεν το δαιμονιον εκ της θυγατρος σου ³⁰καιαπελθουσα εις τον οικον αυτης ευρεν το δαιμονιονεξεληλυθος και την θυγατερα βεβλημενην επι τηςκλινης ³¹και παλιν εξελθων εκ των οριων τυρου καισιδωνος ηλθεν προς την θαλασσαν της γαλιλαιαςανα μεσον των οριων δεκαπολεως ³²και φερουσιναυτω κωφον μογιλαλον και παρακαλουσιν αυτονινα επιθη αυτω την χειρα ³³και απολαβομενος αυ-τον απο του οχλου κατ ιδιαν εβαλεν τους δακτυ-λους αυτου εις τα ωτα αυτου και πτυσας ηψατοτης γλωσσης αυτου ³⁴και αναβλεψας εις τον ουρα-νον εστεναξεν και λεγει αυτω εφφαθα ο εστιν δια-νοιχθητι ³⁵και ευθεως διηνοιχθησαν αυτου αι ακοαικαι ελυθη ο δεσμος της γλωσσης αυτου και ελαλειορθως ³⁶και διεστειλατο αυτοις ινα μηδενι ειπωσινοσον δε αυτος αυτοις διεστελλετο μαλλον περισ-σοτερον εκηρυσσον ³⁷και υπερπερισσως εξεπλησ-σοντο λεγοντες καλως παντα πεποιηκεν και τουςκωφους ποιει ακουειν και τους αλαλους λαλειν

8εν εκειναις ταις ημεραις παμπολλου οχλου οντοςκαι μη εχοντων τι φαγωσιν προσκαλεσαμενος ο ιη-σους τους μαθητας αυτου λεγει αυτοις ²σπλαγχνιζομαιεπι τον οχλον οτι ηδη ημερας τρεις προσμενουσινμοι και ουκ εχουσιν τι φαγωσιν ³και εαν απολυσωαυτους νηστεις εις οικον αυτων εκλυθησονται εντη οδω τινες γαρ αυτων μακροθεν ηκασιν ⁴και απε-κριθησαν αυτω οι μαθηται αυτου ποθεν τουτουςδυνησεται τις ωδε χορτασαι αρτων επ ερημιας ⁵καιεπηρωτα αυτους ποσους εχετε αρτους οι δε ειπονεπτα ⁶και παρηγγειλεν τω οχλω αναπεσειν επι τηςγης και λαβων τους επτα αρτους ευχαριστησας εκλα-σεν και εδιδου τοις μαθηταις αυτου ινα παραθωσινκαι παρεθηκαν τω οχλω ⁷και ειχον ιχθυδια ολιγακαι ευλογησας ειπεν παραθειναι και αυτα ⁸εφαγονδε και εχορτασθησαν και ηραν περισσευματα κλα-σματων επτα σπυριδας ⁹ησαν δε οι φαγοντες ωςτετρακισχιλιοι και απελυσεν αυτους ¹⁰και ευθεωςεμβας εις το πλοιον μετα των μαθητων αυτου ηλ-θεν εις τα μερη δαλμανουθα ¹¹και εξηλθον οι φα-ρισαιοι και ηρξαντο συζητειν αυτω ζητουντες παραυτου σημειον απο του ουρανου πειραζοντες αυ-τον ¹²και αναστεναξας τω πνευματι αυτου λεγει τιη γενεα αυτη σημειον επιζητει αμην λεγω υμιν ειδοθησεται τη γενεα ταυτη σημειον ¹³και αφεις αυ-τους εμβας παλιν εις το πλοιον απηλθεν εις το πε-ραν ¹⁴και επελαθοντο οι μαθηται λαβειν αρτους καιει μη ενα αρτον ουκ ειχον μεθ εαυτων εν τω πλοιω¹⁵και διεστελλετο αυτοις λεγων ορατε βλεπετε αποτης ζυμης των φαρισαιων και της ζυμης ηρωδου¹⁶και διελογιζοντο προς αλληλους λεγοντες οτι αρ-τους ουκ εχομεν ¹⁷και γνους ο ιησους λεγει αυτοιςτι διαλογιζεσθε οτι αρτους ουκ εχετε ουπω νοειτεουδε συνιετε ετι πεπωρωμενην εχετε την καρδιαν

υμων ¹⁸οφθαλμους εχοντες ου βλεπετε και ωτα εχο-ντες ουκ ακουετε και ου μνημονευετε ¹⁹οτε τους πε-ντε αρτους εκλασα εις τους πεντακισχιλιους πο-σους κοφινους πληρεις κλασματων ηρατε λεγου-σιν αυτω δωδεκα ²⁰οτε δε τους επτα εις τους τετρα-κισχιλιους ποσων σπυριδων πληρωματα κλασμα-των ηρατε οι δε ειπον επτα ²¹και ελεγεν αυτοις πωςου συνιετε ²²και ερχεται εις βηθσαιδα και φερουσιναυτω τυφλον και παρακαλουσιν αυτον ινα αυτουαψηται ²³και επιλαβομενος της χειρος του τυφλουεξηγαγεν αυτον εξω της κωμης και πτυσας εις ταομματα αυτου επιθεις τας χειρας αυτω επηρωτααυτον ει τι βλεπει ²⁴και αναβλεψας ελεγεν βλεπωτους ανθρωπους ως δενδρα περιπατουντας ²⁵ειταπαλιν επεθηκεν τας χειρας επι τους οφθαλμουςαυτου και εποιησεν αυτον αναβλεψαι και αποκατε-σταθη και ενεβλεψεν τηλαυγως απαντας ²⁶και απε-στειλεν αυτον εις τον οικον αυτου λεγων μηδε ειςτην κωμην εισελθης μηδε ειπης τινι εν τη κωμη ²⁷καιεξηλθεν ο ιησους και οι μαθηται αυτου εις τας κω-μας καισαρειας της φιλιππου και εν τη οδω επη-ρωτα τους μαθητας αυτου λεγων αυτοις τινα μελεγουσιν οι ανθρωποι ειναι ²⁸οι δε απεκριθησαν ιω-αννην τον βαπτιστην και αλλοι ηλιαν αλλοι δε ενατων προφητων ²⁹και αυτος λεγει αυτοις υμεις δετινα με λεγετε ειναι αποκριθεις δε ο πετρος λεγειαυτω συ ει ο χριστος ³⁰και επετιμησεν αυτοις ινα μη-δενι λεγωσιν περι αυτου ³¹και ηρξατο διδασκειν αυ-τους οτι δει τον υιον του ανθρωπου πολλα παθεινκαι αποδοκιμασθηναι απο των πρεσβυτερων καιαρχιερεων και γραμματεων και αποκτανθηναι καιμετα τρεις ημερας αναστηναι ³²και παρρησια τονλογον ελαλει και προσλαβομενος αυτον ο πετροςηρξατο επιτιμαν αυτω ³³ο δε επιστραφεις και ιδωντους μαθητας αυτου επετιμησεν τω πετρω λεγωνυπαγε οπισω μου σατανα οτι ου φρονεις τα τουθεου αλλα τα των ανθρωπων ³⁴και προσκαλεσαμε-νος τον οχλον συν τοις μαθηταις αυτου ειπεν αυ-τοις οστις θελει οπισω μου ελθειν απαρνησασθωεαυτον και αρατω τον σταυρον αυτου και ακολου-θειτω μοι ³⁵ος γαρ αν θελη την ψυχην αυτου σωσαιαπολεσει αυτην ος δ αν απολεση την ψυχην αυ-του ενεκεν εμου και του ευαγγελιου ουτος σωσειαυτην ³⁶τι γαρ ωφελησει ανθρωπον εαν κερδησητον κοσμον ολον και ζημιωθη την ψυχην αυτου ³⁷ητι δωσει ανθρωπος ανταλλαγμα της ψυχης αυτου³⁸ος γαρ αν επαισχυνθη με και τους εμους λογουςεν τη γενεα ταυτη τη μοιχαλιδι και αμαρτωλω και ουιος του ανθρωπου επαισχυνθησεται αυτον οτανελθη εν τη δοξη του πατρος αυτου μετα των αγγε-λων των αγιων

9και ελεγεν αυτοις αμην λεγω υμιν οτι εισιν τι-νες των ωδε εστηκοτων οιτινες ου μη γευσωνται θα-

36 2. ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ

νατου εως αν ιδωσιν την βασιλειαν του θεου εληλυ-θυιαν εν δυναμει ²και μεθ ημερας εξ παραλαμβανειο ιησους τον πετρον και τον ιακωβον και τον ιω-αννην και αναφερει αυτους εις ορος υψηλον κατιδιαν μονους και μετεμορφωθη εμπροσθεν αυτων³και τα ιματια αυτου εγενετο στιλβοντα λευκα λιανως χιων οια γναφευς επι της γης ου δυναται λευκα-ναι ⁴και ωφθη αυτοις ηλιας συν μωσει και ησαν συλ-λαλουντες τω ιησου ⁵και αποκριθεις ο πετρος λε-γει τω ιησου ραββι καλον εστιν ημας ωδε ειναι καιποιησωμεν σκηνας τρεις σοι μιαν και μωσει μιανκαι ηλια μιαν ⁶ου γαρ ηδει τι λαληση ησαν γαρ εκ-φοβοι ⁷και εγενετο νεφελη επισκιαζουσα αυτοις καιηλθεν φωνη εκ της νεφελης λεγουσα ουτος εστινο υιος μου ο αγαπητος αυτου ακουετε ⁸και εξαπιναπεριβλεψαμενοι ουκετι ουδενα ειδον αλλα τον ιη-σουν μονον μεθ εαυτων ⁹καταβαινοντων δε αυτωναπο του ορους διεστειλατο αυτοις ινα μηδενι διη-γησωνται α ειδον ει μη οταν ο υιος του ανθρωπουεκ νεκρων αναστη ¹⁰και τον λογον εκρατησαν προςεαυτους συζητουντες τι εστιν το εκ νεκρων αναστη-ναι ¹¹και επηρωτων αυτον λεγοντες οτι λεγουσιν οιγραμματεις οτι ηλιαν δει ελθειν πρωτον ¹²ο δε απο-κριθεις ειπεν αυτοις ηλιας μεν ελθων πρωτον απο-καθιστα παντα και πως γεγραπται επι τον υιοντου ανθρωπου ινα πολλα παθη και εξουδενωθη¹³αλλα λεγω υμιν οτι και ηλιας εληλυθεν και εποι-ησαν αυτω οσα ηθελησαν καθως γεγραπται επ αυ-τον ¹⁴και ελθων προς τους μαθητας ειδεν οχλονπολυν περι αυτους και γραμματεις συζητουνταςαυτοις ¹⁵και ευθεως πας ο οχλος ιδων αυτον εξε-θαμβηθη και προστρεχοντες ησπαζοντο αυτον ¹⁶καιεπηρωτησεν τους γραμματεις τι συζητειτε προς αυ-τους ¹⁷και αποκριθεις εις εκ του οχλου ειπεν διδα-σκαλε ηνεγκα τον υιον μου προς σε εχοντα πνευμααλαλον ¹⁸και οπου αν αυτον καταλαβη ρησσει αυ-τον και αφριζει και τριζει τους οδοντας αυτου καιξηραινεται και ειπον τοις μαθηταις σου ινα αυτοεκβαλωσιν και ουκ ισχυσαν ¹⁹ο δε αποκριθεις αυτωλεγει ω γενεα απιστος εως ποτε προς υμας εσο-μαι εως ποτε ανεξομαι υμων φερετε αυτον προςμε ²⁰και ηνεγκαν αυτον προς αυτον και ιδων αυ-τον ευθεως το πνευμα εσπαραξεν αυτον και πεσωνεπι της γης εκυλιετο αφριζων ²¹και επηρωτησεν τονπατερα αυτου ποσος χρονος εστιν ως τουτο γεγο-νεν αυτω ο δε ειπεν παιδιοθεν ²²και πολλακις αυ-τον και εις πυρ εβαλεν και εις υδατα ινα απολεσηαυτον αλλ ει τι δυνασαι βοηθησον ημιν σπλαγχνι-σθεις εφ ημας ²³ο δε ιησους ειπεν αυτω το ει δυνα-σαι πιστευσαι παντα δυνατα τω πιστευοντι ²⁴καιευθεως κραξας ο πατηρ του παιδιου μετα δακρυωνελεγεν πιστευω κυριε βοηθει μου τη απιστια ²⁵ιδωνδε ο ιησους οτι επισυντρεχει οχλος επετιμησεν τωπνευματι τω ακαθαρτω λεγων αυτω το πνευμα το

αλαλον και κωφον εγω σοι επιτασσω εξελθε εξ αυ-του και μηκετι εισελθης εις αυτον ²⁶και κραξαν καιπολλα σπαραξαν αυτον εξηλθεν και εγενετο ωσεινεκρος ωστε πολλους λεγειν οτι απεθανεν ²⁷ο δειησους κρατησας αυτον της χειρος ηγειρεν αυτονκαι ανεστη ²⁸και εισελθοντα αυτον εις οικον οι μα-θηται αυτου επηρωτων αυτον κατ ιδιαν οτι ημειςουκ ηδυνηθημεν εκβαλειν αυτο ²⁹και ειπεν αυτοιςτουτο το γενος εν ουδενι δυναται εξελθειν ει μη ενπροσευχη και νηστεια ³⁰και εκειθεν εξελθοντες πα-ρεπορευοντο δια της γαλιλαιας και ουκ ηθελεν ινατις γνω ³¹εδιδασκεν γαρ τους μαθητας αυτου καιελεγεν αυτοις οτι ο υιος του ανθρωπου παραδιδο-ται εις χειρας ανθρωπων και αποκτενουσιν αυτονκαι αποκτανθεις τη τριτη ημερα αναστησεται ³²οιδε ηγνοουν το ρημα και εφοβουντο αυτον επερω-τησαι ³³και ηλθεν εις καπερναουμ και εν τη οικιαγενομενος επηρωτα αυτους τι εν τη οδω προς εαυ-τους διελογιζεσθε ³⁴οι δε εσιωπων προς αλληλουςγαρ διελεχθησαν εν τη οδω τις μειζων ³⁵και καθι-σας εφωνησεν τους δωδεκα και λεγει αυτοις ει τιςθελει πρωτος ειναι εσται παντων εσχατος και πα-ντων διακονος ³⁶και λαβων παιδιον εστησεν αυτοεν μεσω αυτων και εναγκαλισαμενος αυτο ειπεναυτοις ³⁷ος εαν εν των τοιουτων παιδιων δεξηταιεπι τω ονοματι μου εμε δεχεται και ος εαν εμε δε-ξηται ουκ εμε δεχεται αλλα τον αποστειλαντα με³⁸απεκριθη δε αυτω ο ιωαννης λεγων διδασκαλε ει-δομεν τινα εν τω ονοματι σου εκβαλλοντα δαιμονιαος ουκ ακολουθει ημιν και εκωλυσαμεν αυτον οτιουκ ακολουθει ημιν ³⁹ο δε ιησους ειπεν μη κωλυ-ετε αυτον ουδεις γαρ εστιν ος ποιησει δυναμιν επιτω ονοματι μου και δυνησεται ταχυ κακολογησαιμε ⁴⁰ος γαρ ουκ εστιν καθ ημων υπερ ημων εστιν⁴¹ος γαρ αν ποτιση υμας ποτηριον υδατος εν τωονοματι μου οτι χριστου εστε αμην λεγω υμιν ουμη απολεση τον μισθον αυτου ⁴²και ος αν σκανδα-λιση ενα των μικρων τουτων των πιστευοντων ειςεμε καλον εστιν αυτω μαλλον ει περικειται λιθοςμυλικος περι τον τραχηλον αυτου και βεβληται ειςτην θαλασσαν ⁴³και εαν σκανδαλιζη σε η χειρ σουαποκοψον αυτην καλον σοι εστιν κυλλον εις τηνζωην εισελθειν η τας δυο χειρας εχοντα απελθεινεις την γεενναν εις το πυρ το ασβεστον ⁴⁴οπου οσκωληξ αυτων ου τελευτα και το πυρ ου σβεννυ-ται ⁴⁵και εαν ο πους σου σκανδαλιζη σε αποκοψοναυτον καλον εστιν σοι εισελθειν εις την ζωην χω-λον η τους δυο ποδας εχοντα βληθηναι εις την γε-ενναν εις το πυρ το ασβεστον ⁴⁶οπου ο σκωληξ αυ-των ου τελευτα και το πυρ ου σβεννυται ⁴⁷και εανο οφθαλμος σου σκανδαλιζη σε εκβαλε αυτον κα-λον σοι εστιν μονοφθαλμον εισελθειν εις την βα-σιλειαν του θεου η δυο οφθαλμους εχοντα βληθη-ναι εις την γεενναν του πυρος ⁴⁸οπου ο σκωληξ αυ-

37

των ου τελευτα και το πυρ ου σβεννυται ⁴⁹πας γαρπυρι αλισθησεται και πασα θυσια αλι αλισθησεται⁵⁰καλον το αλας εαν δε το αλας αναλον γενηται εντινι αυτο αρτυσετε εχετε εν εαυτοις αλας και ειρη-νευετε εν αλληλοις

10κακειθεν αναστας ερχεται εις τα ορια της ιου-δαιας δια του περαν του ιορδανου και συμπορευο-νται παλιν οχλοι προς αυτον και ως ειωθει πα-λιν εδιδασκεν αυτους ²και προσελθοντες οι φαρι-σαιοι επηρωτησαν αυτον ει εξεστιν ανδρι γυναικααπολυσαι πειραζοντες αυτον ³ο δε αποκριθεις ει-πεν αυτοις τι υμιν ενετειλατο μωσης ⁴οι δε ειπονμωσης επετρεψεν βιβλιον αποστασιου γραψαι καιαπολυσαι ⁵και αποκριθεις ο ιησους ειπεν αυτοιςπρος την σκληροκαρδιαν υμων εγραψεν υμιν τηνεντολην ταυτην ⁶απο δε αρχης κτισεως αρσεν καιθηλυ εποιησεν αυτους ο θεος ⁷ενεκεν τουτου κα-ταλειψει ανθρωπος τον πατερα αυτου και την μη-τερα και προσκολληθησεται προς την γυναικα αυ-του ⁸και εσονται οι δυο εις σαρκα μιαν ωστε ουκετιεισιν δυο αλλα μια σαρξ ⁹ο ουν ο θεος συνεζευξενανθρωπος μη χωριζετω ¹⁰και εν τη οικια παλιν οιμαθηται αυτου περι του αυτου επηρωτησαν αυτον¹¹και λεγει αυτοις ος εαν απολυση την γυναικα αυ-του και γαμηση αλλην μοιχαται επ αυτην ¹²και εανγυνη απολυση τον ανδρα αυτης και γαμηθη αλλωμοιχαται ¹³και προσεφερον αυτω παιδια ινα αψηταιαυτων οι δε μαθηται επετιμων τοις προσφερουσιν¹⁴ιδων δε ο ιησους ηγανακτησεν και ειπεν αυτοιςαφετε τα παιδια ερχεσθαι προς με και μη κωλυετεαυτα των γαρ τοιουτων εστιν η βασιλεια του θεου¹⁵αμην λεγω υμιν ος εαν μη δεξηται την βασιλειαντου θεου ως παιδιον ου μη εισελθη εις αυτην ¹⁶καιεναγκαλισαμενος αυτα τιθεις τας χειρας επ αυταηυλογει αυτα ¹⁷και εκπορευομενου αυτου εις οδονπροσδραμων εις και γονυπετησας αυτον επηρωτααυτον διδασκαλε αγαθε τι ποιησω ινα ζωην αιω-νιον κληρονομησω ¹⁸ο δε ιησους ειπεν αυτω τι μελεγεις αγαθον ουδεις αγαθος ει μη εις ο θεος ¹⁹ταςεντολας οιδας μη μοιχευσης μη φονευσης μη κλε-ψης μη ψευδομαρτυρησης μη αποστερησης τιματον πατερα σου και την μητερα ²⁰ο δε αποκριθειςειπεν αυτω διδασκαλε ταυτα παντα εφυλαξαμηνεκ νεοτητος μου ²¹ο δε ιησους εμβλεψας αυτω ηγα-πησεν αυτον και ειπεν αυτω εν σοι υστερει υπαγεοσα εχεις πωλησον και δος τοις πτωχοις και εξειςθησαυρον εν ουρανω και δευρο ακολουθει μοι αραςτον σταυρον ²²ο δε στυγνασας επι τω λογω απηλ-θεν λυπουμενος ην γαρ εχων κτηματα πολλα ²³καιπεριβλεψαμενος ο ιησους λεγει τοις μαθηταις αυ-του πως δυσκολως οι τα χρηματα εχοντες εις τηνβασιλειαν του θεου εισελευσονται ²⁴οι δε μαθηταιεθαμβουντο επι τοις λογοις αυτου ο δε ιησους πα-

λιν αποκριθεις λεγει αυτοις τεκνα πως δυσκολονεστιν τους πεποιθοτας επι τοις χρημασιν εις τηνβασιλειαν του θεου εισελθειν ²⁵ευκοπωτερον εστινκαμηλον δια της τρυμαλιας της ραφιδος διελθεινη πλουσιον εις την βασιλειαν του θεου εισελθειν²⁶οι δε περισσως εξεπλησσοντο λεγοντες προς εαυ-τους και τις δυναται σωθηναι ²⁷εμβλεψας δε αυτοιςο ιησους λεγει παρα ανθρωποις αδυνατον αλλ ουπαρα τω θεω παντα γαρ δυνατα εστιν παρα τωθεω ²⁸και ηρξατο ο πετρος λεγειν αυτω ιδου ημειςαφηκαμεν παντα και ηκολουθησαμεν σοι ²⁹αποκριθειςδε ο ιησους ειπεν αμην λεγω υμιν ουδεις εστιν οςαφηκεν οικιαν η αδελφους η αδελφας η πατερα ημητερα η γυναικα η τεκνα η αγρους ενεκεν εμου καιτου ευαγγελιου ³⁰εαν μη λαβη εκατονταπλασιονανυν εν τω καιρω τουτω οικιας και αδελφους καιαδελφας και μητερας και τεκνα και αγρους μεταδιωγμων και εν τω αιωνι τω ερχομενω ζωην αιωνιον³¹πολλοι δε εσονται πρωτοι εσχατοι και οι εσχα-τοι πρωτοι ³²ησαν δε εν τη οδω αναβαινοντες ειςιεροσολυμα και ην προαγων αυτους ο ιησους καιεθαμβουντο και ακολουθουντες εφοβουντο και πα-ραλαβων παλιν τους δωδεκα ηρξατο αυτοις λεγειντα μελλοντα αυτω συμβαινειν ³³οτι ιδου αναβαινο-μεν εις ιεροσολυμα και ο υιος του ανθρωπου παρα-δοθησεται τοις αρχιερευσιν και τοις γραμματευσινκαι κατακρινουσιν αυτον θανατω και παραδωσου-σιν αυτον τοις εθνεσιν ³⁴και εμπαιξουσιν αυτω καιμαστιγωσουσιν αυτον και εμπτυσουσιν αυτω καιαποκτενουσιν αυτον και τη τριτη ημερα αναστησε-ται ³⁵και προσπορευονται αυτω ιακωβος και ιωαν-νης οι υιοι ζεβεδαιου λεγοντες διδασκαλε θελομενινα ο εαν αιτησωμεν ποιησης ημιν ³⁶ο δε ειπεν αυ-τοις τι θελετε ποιησαι με υμιν ³⁷οι δε ειπον αυτωδος ημιν ινα εις εκ δεξιων σου και εις εξ ευωνυ-μων σου καθισωμεν εν τη δοξη σου ³⁸ο δε ιησουςειπεν αυτοις ουκ οιδατε τι αιτεισθε δυνασθε πιειντο ποτηριον ο εγω πινω και το βαπτισμα ο εγωβαπτιζομαι βαπτισθηναι ³⁹οι δε ειπον αυτω δυνα-μεθα ο δε ιησους ειπεν αυτοις το μεν ποτηριον οεγω πινω πιεσθε και το βαπτισμα ο εγω βαπτιζο-μαι βαπτισθησεσθε ⁴⁰το δε καθισαι εκ δεξιων μουκαι εξ ευωνυμων μου ουκ εστιν εμον δουναι αλλοις ητοιμασται ⁴¹και ακουσαντες οι δεκα ηρξαντοαγανακτειν περι ιακωβου και ιωαννου ⁴²ο δε ιησουςπροσκαλεσαμενος αυτους λεγει αυτοις οιδατε οτιοι δοκουντες αρχειν των εθνων κατακυριευουσιναυτων και οι μεγαλοι αυτων κατεξουσιαζουσιν αυ-των ⁴³ουχ ουτως δε εσται εν υμιν αλλ ος εαν θεληγενεσθαι μεγας εν υμιν εσται διακονος υμων ⁴⁴καιος αν θελη υμων γενεσθαι πρωτος εσται παντωνδουλος ⁴⁵και γαρ ο υιος του ανθρωπου ουκ ηλθενδιακονηθηναι αλλα διακονησαι και δουναι την ψυ-χην αυτου λυτρον αντι πολλων ⁴⁶και ερχονται εις

38 2. ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ

ιεριχω και εκπορευομενου αυτου απο ιεριχω καιτων μαθητων αυτου και οχλου ικανου υιος τιμαιουβαρτιμαιος ο τυφλος εκαθητο παρα την οδον προ-σαιτων ⁴⁷και ακουσας οτι ιησους ο ναζωραιος εστινηρξατο κραζειν και λεγειν ο υιος δαβιδ ιησου ελε-ησον με ⁴⁸και επετιμων αυτω πολλοι ινα σιωπησηο δε πολλω μαλλον εκραζεν υιε δαβιδ ελεησον με⁴⁹και στας ο ιησους ειπεν αυτον φωνηθηναι και φω-νουσιν τον τυφλον λεγοντες αυτω θαρσει εγειραιφωνει σε ⁵⁰ο δε αποβαλων το ιματιον αυτου ανα-στας ηλθεν προς τον ιησουν ⁵¹και αποκριθεις λεγειαυτω ο ιησους τι θελεις ποιησω σοι ο δε τυφλοςειπεν αυτω ραββονι ινα αναβλεψω ⁵²ο δε ιησους ει-πεν αυτω υπαγε η πιστις σου σεσωκεν σε και ευ-θεως ανεβλεψεν και ηκολουθει τω ιησου εν τη οδω

11και οτε εγγιζουσιν εις ιερουσαλημ εις βηθφαγηκαι βηθανιαν προς το ορος των ελαιων αποστελλειδυο των μαθητων αυτου ²και λεγει αυτοις υπαγετεεις την κωμην την κατεναντι υμων και ευθεως ει-σπορευομενοι εις αυτην ευρησετε πωλον δεδεμε-νον εφ ον ουδεις ανθρωπων κεκαθικεν λυσαντεςαυτον αγαγετε ³και εαν τις υμιν ειπη τι ποιειτε τουτοειπατε οτι ο κυριος αυτου χρειαν εχει και ευθεωςαυτον αποστελει ωδε ⁴απηλθον δε και ευρον τονπωλον δεδεμενον προς την θυραν εξω επι του αμ-φοδου και λυουσιν αυτον ⁵και τινες των εκει εστη-κοτων ελεγον αυτοις τι ποιειτε λυοντες τον πωλον⁶οι δε ειπον αυτοις καθως ενετειλατο ο ιησους καιαφηκαν αυτους ⁷και ηγαγον τον πωλον προς τον ιη-σουν και επεβαλον αυτω τα ιματια αυτων και εκα-θισεν επ αυτω ⁸πολλοι δε τα ιματια αυτων εστρω-σαν εις την οδον αλλοι δε στοιβαδας εκοπτον εκτων δενδρων και εστρωννυον εις την οδον ⁹και οιπροαγοντες και οι ακολουθουντες εκραζον λεγο-ντες ωσαννα ευλογημενος ο ερχομενος εν ονοματικυριου ¹⁰ευλογημενη η ερχομενη βασιλεια εν ονο-ματι κυριου του πατρος ημων δαβιδ ωσαννα εν τοιςυψιστοις ¹¹και εισηλθεν εις ιεροσολυμα ο ιησουςκαι εις το ιερον και περιβλεψαμενος παντα οψιαςηδη ουσης της ωρας εξηλθεν εις βηθανιαν μετατων δωδεκα ¹²και τη επαυριον εξελθοντων αυτωναπο βηθανιας επεινασεν ¹³και ιδων συκην μακρο-θεν εχουσαν φυλλα ηλθεν ει αρα ευρησει τι εν αυτηκαι ελθων επ αυτην ουδεν ευρεν ει μη φυλλα ουγαρ ην καιρος συκων ¹⁴και αποκριθεις ο ιησους ει-πεν αυτη μηκετι εκ σου εις τον αιωνα μηδεις καρ-πον φαγοι και ηκουον οι μαθηται αυτου ¹⁵και ερχο-νται εις ιεροσολυμα και εισελθων ο ιησους εις τοιερον ηρξατο εκβαλλειν τους πωλουντας και αγο-ραζοντας εν τω ιερω και τας τραπεζας των κολλυ-βιστων και τας καθεδρας των πωλουντων τας πε-ριστερας κατεστρεψεν ¹⁶και ουκ ηφιεν ινα τις διενε-γκη σκευος δια του ιερου ¹⁷και εδιδασκεν λεγων αυ-

τοις ου γεγραπται οτι ο οικος μου οικος προσευχηςκληθησεται πασιν τοις εθνεσιν υμεις δε εποιησατεαυτον σπηλαιον ληστων ¹⁸και ηκουσαν οι γραμμα-τεις και οι αρχιερεις και εζητουν πως αυτον απολε-σουσιν εφοβουντο γαρ αυτον οτι πας ο οχλος εξε-πλησσετο επι τη διδαχη αυτου ¹⁹και οτε οψε εγε-νετο εξεπορευετο εξω της πολεως ²⁰και πρωι πα-ραπορευομενοι ειδον την συκην εξηραμμενην εκ ρι-ζων ²¹και αναμνησθεις ο πετρος λεγει αυτω ραββιιδε η συκη ην κατηρασω εξηρανται ²²και αποκριθειςιησους λεγει αυτοις εχετε πιστιν θεου ²³αμην γαρλεγω υμιν οτι ος αν ειπη τω ορει τουτω αρθητι καιβληθητι εις την θαλασσαν και μη διακριθη εν τηκαρδια αυτου αλλα πιστευση οτι α λεγει γινεταιεσται αυτω ο εαν ειπη ²⁴δια τουτο λεγω υμιν πα-ντα οσα αν προσευχομενοι αιτεισθε πιστευετε οτιλαμβανετε και εσται υμιν ²⁵και οταν στηκητε προ-σευχομενοι αφιετε ει τι εχετε κατα τινος ινα και οπατηρ υμων ο εν τοις ουρανοις αφη υμιν τα παρα-πτωματα υμων ²⁶ει δε υμεις ουκ αφιετε ουδε ο πα-τηρ υμων ο εν τοις ουρανοις αφησει τα παραπτω-ματα υμων ²⁷και ερχονται παλιν εις ιεροσολυμα καιεν τω ιερω περιπατουντος αυτου ερχονται προςαυτον οι αρχιερεις και οι γραμματεις και οι πρεσβυ-τεροι ²⁸και λεγουσιν αυτω εν ποια εξουσια ταυταποιεις και τις σοι την εξουσιαν ταυτην εδωκεν ιναταυτα ποιης ²⁹ο δε ιησους αποκριθεις ειπεν αυτοιςεπερωτησω υμας καγω ενα λογον και αποκριθητεμοι και ερω υμιν εν ποια εξουσια ταυτα ποιω ³⁰τοβαπτισμα ιωαννου εξ ουρανου ην η εξ ανθρωπωναποκριθητε μοι ³¹και ελογιζοντο προς εαυτους λε-γοντες εαν ειπωμεν εξ ουρανου ερει διατι ουν ουκεπιστευσατε αυτω ³²αλλ εαν ειπωμεν εξ ανθρωπωνεφοβουντο τον λαον απαντες γαρ ειχον τον ιωαν-νην οτι οντως προφητης ην ³³και αποκριθεντες λε-γουσιν τω ιησου ουκ οιδαμεν και ο ιησους αποκρι-θεις λεγει αυτοις ουδε εγω λεγω υμιν εν ποια εξου-σια ταυτα ποιω

12και ηρξατο αυτοις εν παραβολαις λεγειν αμπε-λωνα εφυτευσεν ανθρωπος και περιεθηκεν φραγ-μον και ωρυξεν υποληνιον και ωκοδομησεν πυρ-γον και εξεδοτο αυτον γεωργοις και απεδημησεν²και απεστειλεν προς τους γεωργους τω καιρω δου-λον ινα παρα των γεωργων λαβη απο του καρπουτου αμπελωνος ³οι δε λαβοντες αυτον εδειραν καιαπεστειλαν κενον ⁴και παλιν απεστειλεν προς αυ-τους αλλον δουλον κακεινον λιθοβολησαντες εκε-φαλαιωσαν και απεστειλαν ητιμωμενον ⁵και παλιναλλον απεστειλεν κακεινον απεκτειναν και πολ-λους αλλους τους μεν δεροντες τους δε αποκτεινο-ντες ⁶ετι ουν ενα υιον εχων αγαπητον αυτου απε-στειλεν και αυτον προς αυτους εσχατον λεγων οτιεντραπησονται τον υιον μου ⁷εκεινοι δε οι γεωρ-

39

γοι ειπον προς εαυτους οτι ουτος εστιν ο κληρο-νομος δευτε αποκτεινωμεν αυτον και ημων εσταιη κληρονομια ⁸και λαβοντες αυτον απεκτειναν καιεξεβαλον εξω του αμπελωνος ⁹τι ουν ποιησει ο κυ-ριος του αμπελωνος ελευσεται και απολεσει τουςγεωργους και δωσει τον αμπελωνα αλλοις ¹⁰ουδετην γραφην ταυτην ανεγνωτε λιθον ον απεδοκιμα-σαν οι οικοδομουντες ουτος εγενηθη εις κεφαληνγωνιας ¹¹παρα κυριου εγενετο αυτη και εστιν θαυ-μαστη εν οφθαλμοις ημων ¹²και εζητουν αυτον κρα-τησαι και εφοβηθησαν τον οχλον εγνωσαν γαρ οτιπρος αυτους την παραβολην ειπεν και αφεντες αυ-τον απηλθον ¹³και αποστελλουσιν προς αυτον τι-νας των φαρισαιων και των ηρωδιανων ινα αυτοναγρευσωσιν λογω ¹⁴οι δε ελθοντες λεγουσιν αυτωδιδασκαλε οιδαμεν οτι αληθης ει και ου μελει σοιπερι ουδενος ου γαρ βλεπεις εις προσωπον ανθρω-πων αλλ επ αληθειας την οδον του θεου διδασκειςεξεστιν κηνσον καισαρι δουναι η ου ¹⁵δωμεν η μηδωμεν ο δε ειδως αυτων την υποκρισιν ειπεν αυ-τοις τι με πειραζετε φερετε μοι δηναριον ινα ιδω¹⁶οι δε ηνεγκαν και λεγει αυτοις τινος η εικων αυτηκαι η επιγραφη οι δε ειπον αυτω καισαρος ¹⁷καιαποκριθεις ο ιησους ειπεν αυτοις αποδοτε τα και-σαρος καισαρι και τα του θεου τω θεω και εθαυμα-σαν επ αυτω ¹⁸και ερχονται σαδδουκαιοι προς αυ-τον οιτινες λεγουσιν αναστασιν μη ειναι και επηρω-τησαν αυτον λεγοντες ¹⁹διδασκαλε μωσης εγραψενημιν οτι εαν τινος αδελφος αποθανη και καταλιπηγυναικα και τεκνα μη αφη ινα λαβη ο αδελφος αυ-του την γυναικα αυτου και εξαναστηση σπερμα τωαδελφω αυτου ²⁰επτα ουν αδελφοι ησαν και ο πρω-τος ελαβεν γυναικα και αποθνησκων ουκ αφηκενσπερμα ²¹και ο δευτερος ελαβεν αυτην και απεθα-νεν και ουδε αυτος αφηκεν σπερμα και ο τριτοςωσαυτως ²²και ελαβον αυτην οι επτα και ουκ αφη-καν σπερμα εσχατη παντων απεθανεν και η γυνη²³εν τη ουν αναστασει οταν αναστωσιν τινος αυτωνεσται γυνη οι γαρ επτα εσχον αυτην γυναικα ²⁴καιαποκριθεις ο ιησους ειπεν αυτοις ου δια τουτο πλα-νασθε μη ειδοτες τας γραφας μηδε την δυναμιν τουθεου ²⁵οταν γαρ εκ νεκρων αναστωσιν ουτε γαμου-σιν ουτε γαμισκονται αλλ εισιν ως αγγελοι οι εντοις ουρανοις ²⁶περι δε των νεκρων οτι εγειρονταιουκ ανεγνωτε εν τη βιβλω μωσεως επι της βατουως ειπεν αυτω ο θεος λεγων εγω ο θεος αβρααμ καιο θεος ισαακ και ο θεος ιακωβ ²⁷ουκ εστιν ο θεοςνεκρων αλλα θεος ζωντων υμεις ουν πολυ πλανα-σθε ²⁸και προσελθων εις των γραμματεων ακουσαςαυτων συζητουντων ειδως οτι καλως αυτοις απε-κριθη επηρωτησεν αυτον ποια εστιν πρωτη πασωνεντολη ²⁹ο δε ιησους απεκριθη αυτω οτι πρωτη πα-σων των εντολων ακουε ισραηλ κυριος ο θεος ημωνκυριος εις εστιν ³⁰και αγαπησεις κυριον τον θεον

σου εξ ολης της καρδιας σου και εξ ολης της ψυ-χης σου και εξ ολης της διανοιας σου και εξ οληςτης ισχυος σου αυτη πρωτη εντολη ³¹και δευτεραομοια αυτη αγαπησεις τον πλησιον σου ως σεαυ-τον μειζων τουτων αλλη εντολη ουκ εστιν ³²και ει-πεν αυτω ο γραμματευς καλως διδασκαλε επ αλη-θειας ειπας οτι εις εστιν θεος και ουκ εστιν αλλοςπλην αυτου ³³και το αγαπαν αυτον εξ ολης της καρ-διας και εξ ολης της συνεσεως και εξ ολης της ψυ-χης και εξ ολης της ισχυος και το αγαπαν τον πλη-σιον ως εαυτον πλειον εστιν παντων των ολοκαυ-τωματων και των θυσιων ³⁴και ο ιησους ιδων αυ-τον οτι νουνεχως απεκριθη ειπεν αυτω ου μακρανει απο της βασιλειας του θεου και ουδεις ουκετιετολμα αυτον επερωτησαι ³⁵και αποκριθεις ο ιη-σους ελεγεν διδασκων εν τω ιερω πως λεγουσιν οιγραμματεις οτι ο χριστος υιος εστιν δαβιδ ³⁶αυτοςγαρ δαβιδ ειπεν εν τω πνευματι τω αγιω ειπεν οκυριος τω κυριω μου καθου εκ δεξιων μου εως ανθω τους εχθρους σου υποποδιον των ποδων σου³⁷αυτος ουν δαβιδ λεγει αυτον κυριον και ποθενυιος αυτου εστιν και ο πολυς οχλος ηκουεν αυτουηδεως ³⁸και ελεγεν αυτοις εν τη διδαχη αυτου βλε-πετε απο των γραμματεων των θελοντων εν στο-λαις περιπατειν και ασπασμους εν ταις αγοραις³⁹και πρωτοκαθεδριας εν ταις συναγωγαις και πρω-τοκλισιας εν τοις δειπνοις ⁴⁰οι κατεσθιοντες τας οι-κιας των χηρων και προφασει μακρα προσευχομε-νοι ουτοι ληψονται περισσοτερον κριμα ⁴¹και καθι-σας ο ιησους κατεναντι του γαζοφυλακιου εθεωρειπως ο οχλος βαλλει χαλκον εις το γαζοφυλακιονκαι πολλοι πλουσιοι εβαλλον πολλα ⁴²και ελθουσαμια χηρα πτωχη εβαλεν λεπτα δυο ο εστιν κοδρα-ντης ⁴³και προσκαλεσαμενος τους μαθητας αυτουλεγει αυτοις αμην λεγω υμιν οτι η χηρα αυτη ηπτωχη πλειον παντων βεβληκεν των βαλοντων ειςτο γαζοφυλακιον ⁴⁴παντες γαρ εκ του περισσευο-ντος αυτοις εβαλον αυτη δε εκ της υστερησεως αυ-της παντα οσα ειχεν εβαλεν ολον τον βιον αυτης

13και εκπορευομενου αυτου εκ του ιερου λεγειαυτω εις των μαθητων αυτου διδασκαλε ιδε ποτα-ποι λιθοι και ποταπαι οικοδομαι ²και ο ιησους απο-κριθεις ειπεν αυτω βλεπεις ταυτας τας μεγαλαςοικοδομας ου μη αφεθη λιθος επι λιθω ος ου μηκαταλυθη ³και καθημενου αυτου εις το ορος τωνελαιων κατεναντι του ιερου επηρωτων αυτον κατιδιαν πετρος και ιακωβος και ιωαννης και ανδρεας⁴ειπε ημιν ποτε ταυτα εσται και τι το σημειον οτανμελλη παντα ταυτα συντελεισθαι ⁵ο δε ιησους απο-κριθεις αυτοις ηρξατο λεγειν βλεπετε μη τις υμαςπλανηση ⁶πολλοι γαρ ελευσονται επι τω ονοματιμου λεγοντες οτι εγω ειμι και πολλους πλανησου-σιν ⁷οταν δε ακουσητε πολεμους και ακοας πολε-

40 2. ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ

μων μη θροεισθε δει γαρ γενεσθαι αλλ ουπω το τε-λος ⁸εγερθησεται γαρ εθνος επι εθνος και βασιλειαεπι βασιλειαν και εσονται σεισμοι κατα τοπους καιεσονται λιμοι και ταραχαι αρχαι ωδινων ταυτα ⁹βλεπετεδε υμεις εαυτους παραδωσουσιν γαρ υμας εις συ-νεδρια και εις συναγωγας δαρησεσθε και επι ηγεμο-νων και βασιλεων αχθησεσθε ενεκεν εμου εις μαρ-τυριον αυτοις ¹⁰και εις παντα τα εθνη δει πρωτονκηρυχθηναι το ευαγγελιον ¹¹οταν δε αγαγωσιν υμαςπαραδιδοντες μη προμεριμνατε τι λαλησητε μηδεμελετατε αλλ ο εαν δοθη υμιν εν εκεινη τη ωρατουτο λαλειτε ου γαρ εστε υμεις οι λαλουντες αλλατο πνευμα το αγιον ¹²παραδωσει δε αδελφος αδελ-φον εις θανατον και πατηρ τεκνον και επαναστη-σονται τεκνα επι γονεις και θανατωσουσιν αυτους¹³και εσεσθε μισουμενοι υπο παντων δια το ονομαμου ο δε υπομεινας εις τελος ουτος σωθησεται ¹⁴οτανδε ιδητε το βδελυγμα της ερημωσεως το ρηθεν υποδανιηλ του προφητου εστως οπου ου δει ο αναγι-νωσκων νοειτω τοτε οι εν τη ιουδαια φευγετωσανεις τα ορη ¹⁵ο δε επι του δωματος μη καταβατω ειςτην οικιαν μηδε εισελθετω αραι τι εκ της οικιαςαυτου ¹⁶και ο εις τον αγρον ων μη επιστρεψατωεις τα οπισω αραι το ιματιον αυτου ¹⁷ουαι δε ταιςεν γαστρι εχουσαις και ταις θηλαζουσαις εν εκει-ναις ταις ημεραις ¹⁸προσευχεσθε δε ινα μη γενηταιη φυγη υμων χειμωνος ¹⁹εσονται γαρ αι ημεραι εκει-ναι θλιψις οια ου γεγονεν τοιαυτη απ αρχης κτι-σεως ης εκτισεν ο θεος εως του νυν και ου μη γενη-ται ²⁰και ει μη κυριος εκολοβωσεν τας ημερας ουκαν εσωθη πασα σαρξ αλλα δια τους εκλεκτους ουςεξελεξατο εκολοβωσεν τας ημερας ²¹και τοτε εαντις υμιν ειπη ιδου ωδε ο χριστος η ιδου εκει μηπιστευσητε ²²εγερθησονται γαρ ψευδοχριστοι καιψευδοπροφηται και δωσουσιν σημεια και τεραταπρος το αποπλαναν ει δυνατον και τους εκλεκτους²³υμεις δε βλεπετε ιδου προειρηκα υμιν παντα ²⁴αλλεν εκειναις ταις ημεραις μετα την θλιψιν εκεινηνο ηλιος σκοτισθησεται και η σεληνη ου δωσει τοφεγγος αυτης ²⁵και οι αστερες του ουρανου εσο-νται εκπιπτοντες και αι δυναμεις αι εν τοις ουρα-νοις σαλευθησονται ²⁶και τοτε οψονται τον υιον τουανθρωπου ερχομενον εν νεφελαις μετα δυναμεωςπολλης και δοξης ²⁷και τοτε αποστελει τους αγγε-λους αυτου και επισυναξει τους εκλεκτους αυτουεκ των τεσσαρων ανεμων απ ακρου γης εως ακρουουρανου ²⁸απο δε της συκης μαθετε την παραβο-λην οταν αυτης ηδη ο κλαδος απαλος γενηται καιεκφυη τα φυλλα γινωσκετε οτι εγγυς το θερος εστιν²⁹ουτως και υμεις οταν ταυτα ιδητε γινομενα γινω-σκετε οτι εγγυς εστιν επι θυραις ³⁰αμην λεγω υμινοτι ου μη παρελθη η γενεα αυτη μεχρις ου πανταταυτα γενηται ³¹ο ουρανος και η γη παρελευσονταιοι δε λογοι μου ου μη παρελθωσιν ³²περι δε της

ημερας εκεινης και της ωρας ουδεις οιδεν ουδε οιαγγελοι οι εν ουρανω ουδε ο υιος ει μη ο πατηρ³³βλεπετε αγρυπνειτε και προσευχεσθε ουκ οιδατεγαρ ποτε ο καιρος εστιν ³⁴ως ανθρωπος αποδημοςαφεις την οικιαν αυτου και δους τοις δουλοις αυ-του την εξουσιαν και εκαστω το εργον αυτου και τωθυρωρω ενετειλατο ινα γρηγορη ³⁵γρηγορειτε ουνουκ οιδατε γαρ ποτε ο κυριος της οικιας ερχεταιοψε η μεσονυκτιου η αλεκτοροφωνιας η πρωι ³⁶μηελθων εξαιφνης ευρη υμας καθευδοντας ³⁷α δε υμινλεγω πασιν λεγω γρηγορειτε

14ην δε το πασχα και τα αζυμα μετα δυο ημεραςκαι εζητουν οι αρχιερεις και οι γραμματεις πως αυ-τον εν δολω κρατησαντες αποκτεινωσιν ²ελεγον δεμη εν τη εορτη μηποτε θορυβος εσται του λαου ³καιοντος αυτου εν βηθανια εν τη οικια σιμωνος του λε-πρου κατακειμενου αυτου ηλθεν γυνη εχουσα αλα-βαστρον μυρου ναρδου πιστικης πολυτελους καισυντριψασα το αλαβαστρον κατεχεεν αυτου κατατης κεφαλης ⁴ησαν δε τινες αγανακτουντες προςεαυτους και λεγοντες εις τι η απωλεια αυτη του μυ-ρου γεγονεν ⁵ηδυνατο γαρ τουτο πραθηναι επανωτριακοσιων δηναριων και δοθηναι τοις πτωχοις καιενεβριμωντο αυτη ⁶ο δε ιησους ειπεν αφετε αυτηντι αυτη κοπους παρεχετε καλον εργον ειργασατοεις εμε ⁷παντοτε γαρ τους πτωχους εχετε μεθ εαυ-των και οταν θελητε δυνασθε αυτους ευ ποιησαιεμε δε ου παντοτε εχετε ⁸ο ειχεν αυτη εποιησενπροελαβεν μυρισαι μου το σωμα εις τον ενταφια-σμον ⁹αμην λεγω υμιν οπου αν κηρυχθη το ευαγγε-λιον τουτο εις ολον τον κοσμον και ο εποιησεν αυτηλαληθησεται εις μνημοσυνον αυτης ¹⁰και ο ιουδαςο ισκαριωτης εις των δωδεκα απηλθεν προς τουςαρχιερεις ινα παραδω αυτον αυτοις ¹¹οι δε ακου-σαντες εχαρησαν και επηγγειλαντο αυτω αργυριονδουναι και εζητει πως ευκαιρως αυτον παραδω ¹²καιτη πρωτη ημερα των αζυμων οτε το πασχα εθυονλεγουσιν αυτω οι μαθηται αυτου που θελεις απελ-θοντες ετοιμασωμεν ινα φαγης το πασχα ¹³και απο-στελλει δυο των μαθητων αυτου και λεγει αυτοιςυπαγετε εις την πολιν και απαντησει υμιν ανθρω-πος κεραμιον υδατος βασταζων ακολουθησατε αυτω¹⁴και οπου εαν εισελθη ειπατε τω οικοδεσποτη οτιο διδασκαλος λεγει που εστιν το καταλυμα οπουτο πασχα μετα των μαθητων μου φαγω ¹⁵και αυ-τος υμιν δειξει ανωγεον μεγα εστρωμενον ετοιμονεκει ετοιμασατε ημιν ¹⁶και εξηλθον οι μαθηται αυ-του και ηλθον εις την πολιν και ευρον καθως ειπεναυτοις και ητοιμασαν το πασχα ¹⁷και οψιας γενομε-νης ερχεται μετα των δωδεκα ¹⁸και ανακειμενων αυ-των και εσθιοντων ειπεν ο ιησους αμην λεγω υμινοτι εις εξ υμων παραδωσει με ο εσθιων μετ εμου¹⁹οι δε ηρξαντο λυπεισθαι και λεγειν αυτω εις καθ

41

εις μητι εγω και αλλος μητι εγω ²⁰ο δε αποκριθειςειπεν αυτοις εις εκ των δωδεκα ο εμβαπτομενοςμετ εμου εις το τρυβλιον ²¹ο μεν υιος του ανθρω-που υπαγει καθως γεγραπται περι αυτου ουαι δετω ανθρωπω εκεινω δι ου ο υιος του ανθρωπουπαραδιδοται καλον ην αυτω ει ουκ εγεννηθη ο αν-θρωπος εκεινος ²²και εσθιοντων αυτων λαβων ο ιη-σους αρτον ευλογησας εκλασεν και εδωκεν αυτοιςκαι ειπεν λαβετε φαγετε τουτο εστιν το σωμα μου²³και λαβων το ποτηριον ευχαριστησας εδωκεν αυ-τοις και επιον εξ αυτου παντες ²⁴και ειπεν αυτοιςτουτο εστιν το αιμα μου το της καινης διαθηκης τοπερι πολλων εκχυνομενον ²⁵αμην λεγω υμιν οτι ου-κετι ου μη πιω εκ του γεννηματος της αμπελου εωςτης ημερας εκεινης οταν αυτο πινω καινον εν τηβασιλεια του θεου ²⁶και υμνησαντες εξηλθον εις τοορος των ελαιων ²⁷και λεγει αυτοις ο ιησους οτι πα-ντες σκανδαλισθησεσθε εν εμοι εν τη νυκτι ταυτηοτι γεγραπται παταξω τον ποιμενα και διασκορπι-σθησεται τα προβατα ²⁸αλλα μετα το εγερθηναι μεπροαξω υμας εις την γαλιλαιαν ²⁹ο δε πετρος εφηαυτω και ει παντες σκανδαλισθησονται αλλ ουκεγω ³⁰και λεγει αυτω ο ιησους αμην λεγω σοι οτισημερον εν τη νυκτι ταυτη πριν η δις αλεκτοραφωνησαι τρις απαρνηση με ³¹ο δε εκ περισσου ελε-γεν μαλλον εαν με δεη συναποθανειν σοι ου μη σεαπαρνησομαι ωσαυτως δε και παντες ελεγον ³²καιερχονται εις χωριον ου το ονομα γεθσημανη και λε-γει τοις μαθηταις αυτου καθισατε ωδε εως προσευ-ξωμαι ³³και παραλαμβανει τον πετρον και τον ιακω-βον και ιωαννην μεθ εαυτου και ηρξατο εκθαμβει-σθαι και αδημονειν ³⁴και λεγει αυτοις περιλυποςεστιν η ψυχη μου εως θανατου μεινατε ωδε καιγρηγορειτε ³⁵και προελθων μικρον επεσεν επι τηςγης και προσηυχετο ινα ει δυνατον εστιν παρελθηαπ αυτου η ωρα ³⁶και ελεγεν αββα ο πατηρ πανταδυνατα σοι παρενεγκε το ποτηριον απ εμου τουτοαλλ ου τι εγω θελω αλλα τι συ ³⁷και ερχεται καιευρισκει αυτους καθευδοντας και λεγει τω πετρωσιμων καθευδεις ουκ ισχυσας μιαν ωραν γρηγορη-σαι ³⁸γρηγορειτε και προσευχεσθε ινα μη εισελθητεεις πειρασμον το μεν πνευμα προθυμον η δε σαρξασθενης ³⁹και παλιν απελθων προσηυξατο τον αυ-τον λογον ειπων ⁴⁰και υποστρεψας ευρεν αυτουςπαλιν καθευδοντας ησαν γαρ οι οφθαλμοι αυτωνβεβαρημενοι και ουκ ηδεισαν τι αυτω αποκριθωσιν⁴¹και ερχεται το τριτον και λεγει αυτοις καθευδετετο λοιπον και αναπαυεσθε απεχει ηλθεν η ωραιδου παραδιδοται ο υιος του ανθρωπου εις ταςχειρας των αμαρτωλων ⁴²εγειρεσθε αγωμεν ιδου οπαραδιδους με ηγγικεν ⁴³και ευθεως ετι αυτου λα-λουντος παραγινεται ιουδας εις ων των δωδεκακαι μετ αυτου οχλος πολυς μετα μαχαιρων και ξυ-λων παρα των αρχιερεων και των γραμματεων και

των πρεσβυτερων ⁴⁴δεδωκει δε ο παραδιδους αυ-τον συσσημον αυτοις λεγων ον αν φιλησω αυτοςεστιν κρατησατε αυτον και απαγαγετε ασφαλως⁴⁵και ελθων ευθεως προσελθων αυτω λεγει ραββιραββι και κατεφιλησεν αυτον ⁴⁶οι δε επεβαλον επαυτον τας χειρας αυτων και εκρατησαν αυτον ⁴⁷ειςδε τις των παρεστηκοτων σπασαμενος την μαχαι-ραν επαισεν τον δουλον του αρχιερεως και αφει-λεν αυτου το ωτιον ⁴⁸και αποκριθεις ο ιησους ειπεναυτοις ως επι ληστην εξηλθετε μετα μαχαιρων καιξυλων συλλαβειν με ⁴⁹καθ ημεραν ημην προς υμαςεν τω ιερω διδασκων και ουκ εκρατησατε με αλλινα πληρωθωσιν αι γραφαι ⁵⁰και αφεντες αυτον πα-ντες εφυγον ⁵¹και εις τις νεανισκος ηκολουθει αυτωπεριβεβλημενος σινδονα επι γυμνου και κρατουσιναυτον οι νεανισκοι ⁵²ο δε καταλιπων την σινδοναγυμνος εφυγεν απ αυτων ⁵³και απηγαγον τον ιη-σουν προς τον αρχιερεα και συνερχονται αυτω πα-ντες οι αρχιερεις και οι πρεσβυτεροι και οι γραμ-ματεις ⁵⁴και ο πετρος απο μακροθεν ηκολουθησεναυτω εως εσω εις την αυλην του αρχιερεως και ηνσυγκαθημενος μετα των υπηρετων και θερμαινομε-νος προς το φως ⁵⁵οι δε αρχιερεις και ολον το συνε-δριον εζητουν κατα του ιησου μαρτυριαν εις το θα-νατωσαι αυτον και ουχ ευρισκον ⁵⁶πολλοι γαρ εψευ-δομαρτυρουν κατ αυτου και ισαι αι μαρτυριαι ουκησαν ⁵⁷και τινες ανασταντες εψευδομαρτυρουν καταυτου λεγοντες ⁵⁸οτι ημεις ηκουσαμεν αυτου λεγο-ντος οτι εγω καταλυσω τον ναον τουτον τον χειρο-ποιητον και δια τριων ημερων αλλον αχειροποιη-τον οικοδομησω ⁵⁹και ουδε ουτως ιση ην η μαρτυ-ρια αυτων ⁶⁰και αναστας ο αρχιερευς εις το μεσονεπηρωτησεν τον ιησουν λεγων ουκ αποκρινη ουδεντι ουτοι σου καταμαρτυρουσιν ⁶¹ο δε εσιωπα και ου-δεν απεκρινατο παλιν ο αρχιερευς επηρωτα αυτονκαι λεγει αυτω συ ει ο χριστος ο υιος του ευλογη-του ⁶²ο δε ιησους ειπεν εγω ειμι και οψεσθε τον υιοντου ανθρωπου καθημενον εκ δεξιων της δυναμεωςκαι ερχομενον μετα των νεφελων του ουρανου ⁶³οδε αρχιερευς διαρρηξας τους χιτωνας αυτου λεγειτι ετι χρειαν εχομεν μαρτυρων ⁶⁴ηκουσατε της βλα-σφημιας τι υμιν φαινεται οι δε παντες κατεκριναναυτον ειναι ενοχον θανατου ⁶⁵και ηρξαντο τινες εμ-πτυειν αυτω και περικαλυπτειν το προσωπον αυ-του και κολαφιζειν αυτον και λεγειν αυτω προφη-τευσον και οι υπηρεται ραπισμασιν αυτον εβαλλον⁶⁶και οντος του πετρου εν τη αυλη κατω ερχεται μιατων παιδισκων του αρχιερεως ⁶⁷και ιδουσα τον πε-τρον θερμαινομενον εμβλεψασα αυτω λεγει και συμετα του ναζαρηνου ιησου ησθα ⁶⁸ο δε ηρνησατο λε-γων ουκ οιδα ουδε επισταμαι τι συ λεγεις και εξηλ-θεν εξω εις το προαυλιον και αλεκτωρ εφωνησεν⁶⁹και η παιδισκη ιδουσα αυτον παλιν ηρξατο λεγειντοις παρεστηκοσιν οτι ουτος εξ αυτων εστιν ⁷⁰ο δε

42 2. ΚΑΤΑ ΜΑΡΚΟΝ

παλιν ηρνειτο και μετα μικρον παλιν οι παρεστω-τες ελεγον τω πετρω αληθως εξ αυτων ει και γαργαλιλαιος ει και η λαλια σου ομοιαζει ⁷¹ο δε ηρξατοαναθεματιζειν και ομνυειν οτι ουκ οιδα τον ανθρω-πον τουτον ον λεγετε ⁷²και εκ δευτερου αλεκτωρεφωνησεν και ανεμνησθη ο πετρος του ρηματος ουειπεν αυτω ο ιησους οτι πριν αλεκτορα φωνησαιδις απαρνηση με τρις και επιβαλων εκλαιεν

15και ευθεως επι το πρωι συμβουλιον ποιησα-ντες οι αρχιερεις μετα των πρεσβυτερων και γραμ-ματεων και ολον το συνεδριον δησαντες τον ιησουναπηνεγκαν και παρεδωκαν τω πιλατω ²και επηρω-τησεν αυτον ο πιλατος συ ει ο βασιλευς των ιου-δαιων ο δε αποκριθεις ειπεν αυτω συ λεγεις ³καικατηγορουν αυτου οι αρχιερεις πολλα αυτος δε ου-δεν απεκρινατο ⁴ο δε πιλατος παλιν επηρωτησεναυτον λεγων ουκ αποκρινη ουδεν ιδε ποσα σουκαταμαρτυρουσιν ⁵ο δε ιησους ουκετι ουδεν απε-κριθη ωστε θαυμαζειν τον πιλατον ⁶κατα δε εορτηναπελυεν αυτοις ενα δεσμιον ονπερ ητουντο ⁷ην δεο λεγομενος βαραββας μετα των συστασιαστων δε-δεμενος οιτινες εν τη στασει φονον πεποιηκεισαν⁸και αναβοησας ο οχλος ηρξατο αιτεισθαι καθωςαει εποιει αυτοις ⁹ο δε πιλατος απεκριθη αυτοιςλεγων θελετε απολυσω υμιν τον βασιλεα των ιου-δαιων ¹⁰εγινωσκεν γαρ οτι δια φθονον παραδεδω-κεισαν αυτον οι αρχιερεις ¹¹οι δε αρχιερεις ανεσει-σαν τον οχλον ινα μαλλον τον βαραββαν απολυσηαυτοις ¹²ο δε πιλατος αποκριθεις παλιν ειπεν αυ-τοις τι ουν θελετε ποιησω ον λεγετε βασιλεα τωνιουδαιων ¹³οι δε παλιν εκραξαν σταυρωσον αυτον¹⁴ο δε πιλατος ελεγεν αυτοις τι γαρ κακον εποιη-σεν οι δε περισσοτερως εκραξαν σταυρωσον αυ-τον ¹⁵ο δε πιλατος βουλομενος τω οχλω το ικανονποιησαι απελυσεν αυτοις τον βαραββαν και παρε-δωκεν τον ιησουν φραγελλωσας ινα σταυρωθη ¹⁶οιδε στρατιωται απηγαγον αυτον εσω της αυλης οεστιν πραιτωριον και συγκαλουσιν ολην την σπει-ραν ¹⁷και ενδυουσιν αυτον πορφυραν και περιτι-θεασιν αυτω πλεξαντες ακανθινον στεφανον ¹⁸καιηρξαντο ασπαζεσθαι αυτον χαιρε βασιλευ των ιου-δαιων ¹⁹και ετυπτον αυτου την κεφαλην καλαμωκαι ενεπτυον αυτω και τιθεντες τα γονατα προσε-κυνουν αυτω ²⁰και οτε ενεπαιξαν αυτω εξεδυσαναυτον την πορφυραν και ενεδυσαν αυτον τα ιμα-τια τα ιδια και εξαγουσιν αυτον ινα σταυρωσωσιναυτον ²¹και αγγαρευουσιν παραγοντα τινα σιμωνακυρηναιον ερχομενον απ αγρου τον πατερα αλε-ξανδρου και ρουφου ινα αρη τον σταυρον αυτου²²και φερουσιν αυτον επι γολγοθα τοπον ο εστιν με-θερμηνευομενον κρανιου τοπος ²³και εδιδουν αυτωπιειν εσμυρνισμενον οινον ο δε ουκ ελαβεν ²⁴καισταυρωσαντες αυτον διεμεριζον τα ιματια αυτου

βαλλοντες κληρον επ αυτα τις τι αρη ²⁵ην δε ωρατριτη και εσταυρωσαν αυτον ²⁶και ην η επιγραφητης αιτιας αυτου επιγεγραμμενη ο βασιλευς τωνιουδαιων ²⁷και συν αυτω σταυρουσιν δυο λησταςενα εκ δεξιων και ενα εξ ευωνυμων αυτου ²⁸και επλη-ρωθη η γραφη η λεγουσα και μετα ανομων ελογι-σθη ²⁹και οι παραπορευομενοι εβλασφημουν αυτονκινουντες τας κεφαλας αυτων και λεγοντες ουα οκαταλυων τον ναον και εν τρισιν ημεραις οικοδο-μων ³⁰σωσον σεαυτον και καταβα απο του σταυρου³¹ομοιως δε και οι αρχιερεις εμπαιζοντες προς αλ-ληλους μετα των γραμματεων ελεγον αλλους εσω-σεν εαυτον ου δυναται σωσαι ³²ο χριστος ο βασι-λευς του ισραηλ καταβατω νυν απο του σταυρουινα ιδωμεν και πιστευσωμεν και οι συνεσταυρωμε-νοι αυτω ωνειδιζον αυτον ³³γενομενης δε ωρας εκτηςσκοτος εγενετο εφ ολην την γην εως ωρας εννα-της ³⁴και τη ωρα τη εννατη εβοησεν ο ιησους φωνημεγαλη λεγων ελωι ελωι λαμμα σαβαχθανι ο εστινμεθερμηνευομενον ο θεος μου ο θεος μου εις τι μεεγκατελιπες ³⁵και τινες των παρεστηκοτων ακουσα-ντες ελεγον ιδου ηλιαν φωνει ³⁶δραμων δε εις καιγεμισας σπογγον οξους περιθεις τε καλαμω εποτι-ζεν αυτον λεγων αφετε ιδωμεν ει ερχεται ηλιας κα-θελειν αυτον ³⁷ο δε ιησους αφεις φωνην μεγαληνεξεπνευσεν ³⁸και το καταπετασμα του ναου εσχι-σθη εις δυο απο ανωθεν εως κατω ³⁹ιδων δε ο κε-ντυριων ο παρεστηκως εξ εναντιας αυτου οτι ου-τως κραξας εξεπνευσεν ειπεν αληθως ο ανθρωποςουτος υιος ην θεου ⁴⁰ησαν δε και γυναικες απο μα-κροθεν θεωρουσαι εν αις ην και μαρια η μαγδαληνηκαι μαρια η του ιακωβου του μικρου και ιωση μη-τηρ και σαλωμη ⁴¹αι και οτε ην εν τη γαλιλαια ηκο-λουθουν αυτω και διηκονουν αυτω και αλλαι πολ-λαι αι συναναβασαι αυτω εις ιεροσολυμα ⁴²και ηδηοψιας γενομενης επει ην παρασκευη ο εστιν προ-σαββατον ⁴³ηλθεν ιωσηφ ο απο αριμαθαιας ευσχη-μων βουλευτης ος και αυτος ην προσδεχομενος τηνβασιλειαν του θεου τολμησας εισηλθεν προς πιλα-τον και ητησατο το σωμα του ιησου ⁴⁴ο δε πιλατοςεθαυμασεν ει ηδη τεθνηκεν και προσκαλεσαμενοςτον κεντυριωνα επηρωτησεν αυτον ει παλαι απε-θανεν ⁴⁵και γνους απο του κεντυριωνος εδωρησατοτο σωμα τω ιωσηφ ⁴⁶και αγορασας σινδονα και καθε-λων αυτον ενειλησεν τη σινδονι και κατεθηκεν αυ-τον εν μνημειω ο ην λελατομημενον εκ πετρας καιπροσεκυλισεν λιθον επι την θυραν του μνημειου⁴⁷η δε μαρια η μαγδαληνη και μαρια ιωση εθεωρουνπου τιθεται

16και διαγενομενου του σαββατου μαρια η μα-γδαληνη και μαρια η του ιακωβου και σαλωμη ηγο-ρασαν αρωματα ινα ελθουσαι αλειψωσιν αυτον ²καιλιαν πρωι της μιας σαββατων ερχονται επι το μνη-

43

μειον ανατειλαντος του ηλιου ³και ελεγον προς εαυ-τας τις αποκυλισει ημιν τον λιθον εκ της θυρας τουμνημειου ⁴και αναβλεψασαι θεωρουσιν οτι αποκε-κυλισται ο λιθος ην γαρ μεγας σφοδρα ⁵και εισελ-θουσαι εις το μνημειον ειδον νεανισκον καθημενονεν τοις δεξιοις περιβεβλημενον στολην λευκην καιεξεθαμβηθησαν ⁶ο δε λεγει αυταις μη εκθαμβεισθειησουν ζητειτε τον ναζαρηνον τον εσταυρωμενονηγερθη ουκ εστιν ωδε ιδε ο τοπος οπου εθηκαναυτον ⁷αλλ υπαγετε ειπατε τοις μαθηταις αυτουκαι τω πετρω οτι προαγει υμας εις την γαλιλαιανεκει αυτον οψεσθε καθως ειπεν υμιν ⁸και εξελθου-σαι ταχυ εφυγον απο του μνημειου ειχεν δε αυ-τας τρομος και εκστασις και ουδενι ουδεν ειπονεφοβουντο γαρ ⁹αναστας δε πρωι πρωτη σαββατουεφανη πρωτον μαρια τη μαγδαληνη αφ ης εκβεβλη-κει επτα δαιμονια ¹⁰εκεινη πορευθεισα απηγγειλεντοις μετ αυτου γενομενοις πενθουσιν και κλαιου-σιν ¹¹κακεινοι ακουσαντες οτι ζη και εθεαθη υπ αυ-της ηπιστησαν ¹²μετα δε ταυτα δυσιν εξ αυτων πε-ριπατουσιν εφανερωθη εν ετερα μορφη πορευομε-νοις εις αγρον ¹³κακεινοι απελθοντες απηγγειλαντοις λοιποις ουδε εκεινοις επιστευσαν ¹⁴υστερονανακειμενοις αυτοις τοις ενδεκα εφανερωθη και ωνει-δισεν την απιστιαν αυτων και σκληροκαρδιαν οτιτοις θεασαμενοις αυτον εγηγερμενον ουκ επιστευ-σαν ¹⁵και ειπεν αυτοις πορευθεντες εις τον κοσμοναπαντα κηρυξατε το ευαγγελιον παση τη κτισει ¹⁶οπιστευσας και βαπτισθεις σωθησεται ο δε απιστη-σας κατακριθησεται ¹⁷σημεια δε τοις πιστευσασινταυτα παρακολουθησει εν τω ονοματι μου δαιμο-νια εκβαλουσιν γλωσσαις λαλησουσιν καιναις ¹⁸οφειςαρουσιν καν θανασιμον τι πιωσιν ου μη αυτους βλα-ψει επι αρρωστους χειρας επιθησουσιν και καλωςεξουσιν ¹⁹ο μεν ουν κυριος μετα το λαλησαι αυτοιςανεληφθη εις τον ουρανον και εκαθισεν εκ δεξιωντου θεου ²⁰εκεινοι δε εξελθοντες εκηρυξαν παντα-χου του κυριου συνεργουντος και τον λογον βεβαιου-ντος δια των επακολουθουντων σημειων αμην

ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

1επειδηπερ πολλοι επεχειρησαν αναταξασθαιδιηγησιν περι των πεπληροφορημενων εν ημιν πραγ-ματων ²καθως παρεδοσαν ημιν οι απ αρχης αυτο-πται και υπηρεται γενομενοι του λογου ³εδοξεν κα-μοι παρηκολουθηκοτι ανωθεν πασιν ακριβως καθε-ξης σοι γραψαι κρατιστε θεοφιλε ⁴ινα επιγνως περιων κατηχηθης λογων την ασφαλειαν ⁵εγενετο ενταις ημεραις ηρωδου του βασιλεως της ιουδαιας ιε-ρευς τις ονοματι ζαχαριας εξ εφημεριας αβια και ηγυνη αυτου εκ των θυγατερων ααρων και το ονομααυτης ελισαβετ ⁶ησαν δε δικαιοι αμφοτεροι ενω-πιον του θεου πορευομενοι εν πασαις ταις εντο-λαις και δικαιωμασιν του κυριου αμεμπτοι ⁷και ουκην αυτοις τεκνον καθοτι η ελισαβετ ην στειρα καιαμφοτεροι προβεβηκοτες εν ταις ημεραις αυτωνησαν ⁸εγενετο δε εν τω ιερατευειν αυτον εν τη τα-ξει της εφημεριας αυτου εναντι του θεου ⁹κατα τοεθος της ιερατειας ελαχεν του θυμιασαι εισελθωνεις τον ναον του κυριου ¹⁰και παν το πληθος τουλαου ην προσευχομενον εξω τη ωρα του θυμιαμα-τος ¹¹ωφθη δε αυτω αγγελος κυριου εστως εκ δε-ξιων του θυσιαστηριου του θυμιαματος ¹²και εταρα-χθη ζαχαριας ιδων και φοβος επεπεσεν επ αυτον¹³ειπεν δε προς αυτον ο αγγελος μη φοβου ζαχα-ρια διοτι εισηκουσθη η δεησις σου και η γυνη σουελισαβετ γεννησει υιον σοι και καλεσεις το ονομααυτου ιωαννην ¹⁴και εσται χαρα σοι και αγαλλια-σις και πολλοι επι τη γεννησει αυτου χαρησονται¹⁵εσται γαρ μεγας ενωπιον του κυριου και οινον καισικερα ου μη πιη και πνευματος αγιου πλησθησε-ται ετι εκ κοιλιας μητρος αυτου ¹⁶και πολλους τωνυιων ισραηλ επιστρεψει επι κυριον τον θεον αυ-των ¹⁷και αυτος προελευσεται ενωπιον αυτου ενπνευματι και δυναμει ηλιου επιστρεψαι καρδιαςπατερων επι τεκνα και απειθεις εν φρονησει δι-καιων ετοιμασαι κυριω λαον κατεσκευασμενον ¹⁸καιειπεν ζαχαριας προς τον αγγελον κατα τι γνωσο-μαι τουτο εγω γαρ ειμι πρεσβυτης και η γυνη μουπροβεβηκυια εν ταις ημεραις αυτης ¹⁹και αποκρι-θεις ο αγγελος ειπεν αυτω εγω ειμι γαβριηλ ο πα-ρεστηκως ενωπιον του θεου και απεσταλην λαλη-σαι προς σε και ευαγγελισασθαι σοι ταυτα ²⁰και

ιδου εση σιωπων και μη δυναμενος λαλησαι αχριης ημερας γενηται ταυτα ανθ ων ουκ επιστευσαςτοις λογοις μου οιτινες πληρωθησονται εις τον και-ρον αυτων ²¹και ην ο λαος προσδοκων τον ζαχαριανκαι εθαυμαζον εν τω χρονιζειν αυτον εν τω ναω²²εξελθων δε ουκ ηδυνατο λαλησαι αυτοις και επε-γνωσαν οτι οπτασιαν εωρακεν εν τω ναω και αυ-τος ην διανευων αυτοις και διεμενεν κωφος ²³καιεγενετο ως επλησθησαν αι ημεραι της λειτουργιαςαυτου απηλθεν εις τον οικον αυτου ²⁴μετα δε ταυ-τας τας ημερας συνελαβεν ελισαβετ η γυνη αυτουκαι περιεκρυβεν εαυτην μηνας πεντε λεγουσα ²⁵οτιουτως μοι πεποιηκεν ο κυριος εν ημεραις αις επει-δεν αφελειν το ονειδος μου εν ανθρωποις ²⁶εν δετω μηνι τω εκτω απεσταλη ο αγγελος γαβριηλ υποτου θεου εις πολιν της γαλιλαιας η ονομα ναζαρεθ²⁷προς παρθενον μεμνηστευμενην ανδρι ω ονομαιωσηφ εξ οικου δαβιδ και το ονομα της παρθενουμαριαμ ²⁸και εισελθων ο αγγελος προς αυτην ειπενχαιρε κεχαριτωμενη ο κυριος μετα σου ευλογημενησυ εν γυναιξιν ²⁹η δε ιδουσα διεταραχθη επι τωλογω αυτου και διελογιζετο ποταπος ειη ο ασπα-σμος ουτος ³⁰και ειπεν ο αγγελος αυτη μη φοβουμαριαμ ευρες γαρ χαριν παρα τω θεω ³¹και ιδου συλ-ληψη εν γαστρι και τεξη υιον και καλεσεις το ονομααυτου ιησουν ³²ουτος εσται μεγας και υιος υψιστουκληθησεται και δωσει αυτω κυριος ο θεος τον θρο-νον δαβιδ του πατρος αυτου ³³και βασιλευσει επιτον οικον ιακωβ εις τους αιωνας και της βασιλειαςαυτου ουκ εσται τελος ³⁴ειπεν δε μαριαμ προς τοναγγελον πως εσται τουτο επει ανδρα ου γινωσκω³⁵και αποκριθεις ο αγγελος ειπεν αυτη πνευμα αγιονεπελευσεται επι σε και δυναμις υψιστου επισκια-σει σοι διο και το γεννωμενον εκ σου αγιον κληθη-σεται υιος θεου ³⁶και ιδου ελισαβετ η συγγενης σουκαι αυτη συνειληφυια υιον εν γηρα αυτης και ου-τος μην εκτος εστιν αυτη τη καλουμενη στειρα ³⁷οτιουκ αδυνατησει παρα τω θεω παν ρημα ³⁸ειπεν δεμαριαμ ιδου η δουλη κυριου γενοιτο μοι κατα τορημα σου και απηλθεν απ αυτης ο αγγελος ³⁹αναστασαδε μαριαμ εν ταις ημεραις ταυταις επορευθη ειςτην ορεινην μετα σπουδης εις πολιν ιουδα ⁴⁰και ει-σηλθεν εις τον οικον ζαχαριου και ησπασατο την

45

46 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

ελισαβετ ⁴¹και εγενετο ως ηκουσεν η ελισαβετ τονασπασμον της μαριας εσκιρτησεν το βρεφος εν τηκοιλια αυτης και επλησθη πνευματος αγιου η ελι-σαβετ ⁴²και ανεφωνησεν φωνη μεγαλη και ειπεν ευ-λογημενη συ εν γυναιξιν και ευλογημενος ο καρποςτης κοιλιας σου ⁴³και ποθεν μοι τουτο ινα ελθη η μη-τηρ του κυριου μου προς με ⁴⁴ιδου γαρ ως εγενετοη φωνη του ασπασμου σου εις τα ωτα μου εσκιρτη-σεν εν αγαλλιασει το βρεφος εν τη κοιλια μου ⁴⁵καιμακαρια η πιστευσασα οτι εσται τελειωσις τοις λε-λαλημενοις αυτη παρα κυριου ⁴⁶και ειπεν μαριαμμεγαλυνει η ψυχη μου τον κυριον ⁴⁷και ηγαλλιασεντο πνευμα μου επι τω θεω τω σωτηρι μου ⁴⁸οτι επε-βλεψεν επι την ταπεινωσιν της δουλης αυτου ιδουγαρ απο του νυν μακαριουσιν με πασαι αι γενεαι⁴⁹οτι εποιησεν μοι μεγαλεια ο δυνατος και αγιοντο ονομα αυτου ⁵⁰και το ελεος αυτου εις γενεαςγενεων τοις φοβουμενοις αυτον ⁵¹εποιησεν κρατοςεν βραχιονι αυτου διεσκορπισεν υπερηφανους δια-νοια καρδιας αυτων ⁵²καθειλεν δυναστας απο θρο-νων και υψωσεν ταπεινους ⁵³πεινωντας ενεπλησεναγαθων και πλουτουντας εξαπεστειλεν κενους ⁵⁴αντελαβετοισραηλ παιδος αυτου μνησθηναι ελεους ⁵⁵καθωςελαλησεν προς τους πατερας ημων τω αβρααμ καιτω σπερματι αυτου εις τον αιωνα ⁵⁶εμεινεν δε μα-ριαμ συν αυτη ωσει μηνας τρεις και υπεστρεψενεις τον οικον αυτης ⁵⁷τη δε ελισαβετ επλησθη οχρονος του τεκειν αυτην και εγεννησεν υιον ⁵⁸καιηκουσαν οι περιοικοι και οι συγγενεις αυτης οτιεμεγαλυνεν κυριος το ελεος αυτου μετ αυτης καισυνεχαιρον αυτη ⁵⁹και εγενετο εν τη ογδοη ημεραηλθον περιτεμειν το παιδιον και εκαλουν αυτο επιτω ονοματι του πατρος αυτου ζαχαριαν ⁶⁰και απο-κριθεισα η μητηρ αυτου ειπεν ουχι αλλα κληθη-σεται ιωαννης ⁶¹και ειπον προς αυτην οτι ουδειςεστιν εν τη συγγενεια σου ος καλειται τω ονοματιτουτω ⁶²ενενευον δε τω πατρι αυτου το τι αν θε-λοι καλεισθαι αυτον ⁶³και αιτησας πινακιδιον εγρα-ψεν λεγων ιωαννης εστιν το ονομα αυτου και εθαυ-μασαν παντες ⁶⁴ανεωχθη δε το στομα αυτου πα-ραχρημα και η γλωσσα αυτου και ελαλει ευλογωντον θεον ⁶⁵και εγενετο επι παντας φοβος τους πε-ριοικουντας αυτους και εν ολη τη ορεινη της ιου-δαιας διελαλειτο παντα τα ρηματα ταυτα ⁶⁶και εθε-ντο παντες οι ακουσαντες εν τη καρδια αυτων λε-γοντες τι αρα το παιδιον τουτο εσται και χειρ κυ-ριου ην μετ αυτου ⁶⁷και ζαχαριας ο πατηρ αυτουεπλησθη πνευματος αγιου και προεφητευσεν λε-γων ⁶⁸ευλογητος κυριος ο θεος του ισραηλ οτι επε-σκεψατο και εποιησεν λυτρωσιν τω λαω αυτου ⁶⁹καιηγειρεν κερας σωτηριας ημιν εν τω οικω δαβιδ τουπαιδος αυτου ⁷⁰καθως ελαλησεν δια στοματος τωναγιων των απ αιωνος προφητων αυτου ⁷¹σωτηριανεξ εχθρων ημων και εκ χειρος παντων των μισου-

ντων ημας ⁷²ποιησαι ελεος μετα των πατερων ημωνκαι μνησθηναι διαθηκης αγιας αυτου ⁷³ορκον ον ωμο-σεν προς αβρααμ τον πατερα ημων του δουναι ημιν⁷⁴αφοβως εκ χειρος των εχθρων ημων ρυσθενταςλατρευειν αυτω ⁷⁵εν οσιοτητι και δικαιοσυνη ενω-πιον αυτου πασας τας ημερας της ζωης ημων ⁷⁶καισυ παιδιον προφητης υψιστου κληθηση προπορευσηγαρ προ προσωπου κυριου ετοιμασαι οδους αυτου⁷⁷του δουναι γνωσιν σωτηριας τω λαω αυτου εν αφε-σει αμαρτιων αυτων ⁷⁸δια σπλαγχνα ελεους θεουημων εν οις επεσκεψατο ημας ανατολη εξ υψους⁷⁹επιφαναι τοις εν σκοτει και σκια θανατου καθη-μενοις του κατευθυναι τους ποδας ημων εις οδονειρηνης ⁸⁰το δε παιδιον ηυξανεν και εκραταιουτοπνευματι και ην εν ταις ερημοις εως ημερας ανα-δειξεως αυτου προς τον ισραηλ

2εγενετο δε εν ταις ημεραις εκειναις εξηλθεν δογμαπαρα καισαρος αυγουστου απογραφεσθαι πασαντην οικουμενην ²αυτη η απογραφη πρωτη εγενετοηγεμονευοντος της συριας κυρηνιου ³και επορευο-ντο παντες απογραφεσθαι εκαστος εις την ιδιανπολιν ⁴ανεβη δε και ιωσηφ απο της γαλιλαιας εκπολεως ναζαρεθ εις την ιουδαιαν εις πολιν δαβιδητις καλειται βηθλεεμ δια το ειναι αυτον εξ οικουκαι πατριας δαβιδ ⁵απογραψασθαι συν μαριαμ τημεμνηστευμενη αυτω γυναικι ουση εγκυω ⁶εγενετοδε εν τω ειναι αυτους εκει επλησθησαν αι ημεραιτου τεκειν αυτην ⁷και ετεκεν τον υιον αυτης τονπρωτοτοκον και εσπαργανωσεν αυτον και ανεκλι-νεν αυτον εν τη φατνη διοτι ουκ ην αυτοις τοποςεν τω καταλυματι ⁸και ποιμενες ησαν εν τη χωρατη αυτη αγραυλουντες και φυλασσοντες φυλακαςτης νυκτος επι την ποιμνην αυτων ⁹και ιδου αγγε-λος κυριου επεστη αυτοις και δοξα κυριου περιε-λαμψεν αυτους και εφοβηθησαν φοβον μεγαν ¹⁰καιειπεν αυτοις ο αγγελος μη φοβεισθε ιδου γαρ ευαγ-γελιζομαι υμιν χαραν μεγαλην ητις εσται παντι τωλαω ¹¹οτι ετεχθη υμιν σημερον σωτηρ ος εστιν χρι-στος κυριος εν πολει δαβιδ ¹²και τουτο υμιν το ση-μειον ευρησετε βρεφος εσπαργανωμενον κειμενονεν τη φατνη ¹³και εξαιφνης εγενετο συν τω αγγελωπληθος στρατιας ουρανιου αινουντων τον θεον καιλεγοντων ¹⁴δοξα εν υψιστοις θεω και επι γης ειρηνηεν ανθρωποις ευδοκια ¹⁵και εγενετο ως απηλθοναπ αυτων εις τον ουρανον οι αγγελοι και οι ανθρω-ποι οι ποιμενες ειπον προς αλληλους διελθωμενδη εως βηθλεεμ και ιδωμεν το ρημα τουτο το γε-γονος ο ο κυριος εγνωρισεν ημιν ¹⁶και ηλθον σπευ-σαντες και ανευρον την τε μαριαμ και τον ιωσηφκαι το βρεφος κειμενον εν τη φατνη ¹⁷ιδοντες δεδιεγνωρισαν περι του ρηματος του λαληθεντος αυ-τοις περι του παιδιου τουτου ¹⁸και παντες οι ακου-σαντες εθαυμασαν περι των λαληθεντων υπο των

47

ποιμενων προς αυτους ¹⁹η δε μαριαμ παντα συνε-τηρει τα ρηματα ταυτα συμβαλλουσα εν τη καρδιααυτης ²⁰και επεστρεψαν οι ποιμενες δοξαζοντες καιαινουντες τον θεον επι πασιν οις ηκουσαν και ει-δον καθως ελαληθη προς αυτους ²¹και οτε επλη-σθησαν ημεραι οκτω του περιτεμειν το παιδιον καιεκληθη το ονομα αυτου ιησους το κληθεν υπο τουαγγελου προ του συλληφθηναι αυτον εν τη κοιλια²²και οτε επλησθησαν αι ημεραι του καθαρισμου αυ-της κατα τον νομον μωσεως ανηγαγον αυτον ειςιεροσολυμα παραστησαι τω κυριω ²³καθως γεγρα-πται εν νομω κυριου οτι παν αρσεν διανοιγον μη-τραν αγιον τω κυριω κληθησεται ²⁴και του δουναιθυσιαν κατα το ειρημενον εν νομω κυριου ζευγοςτρυγονων η δυο νεοσσους περιστερων ²⁵και ιδουην ανθρωπος εν ιερουσαλημ ω ονομα σιμεων καιο ανθρωπος ουτος δικαιος και ευλαβης προσδεχο-μενος παρακλησιν του ισραηλ και πνευμα αγιον ηνεπ αυτον ²⁶και ην αυτω κεχρηματισμενον υπο τουπνευματος του αγιου μη ιδειν θανατον πριν η ιδητον χριστον κυριου ²⁷και ηλθεν εν τω πνευματι ειςτο ιερον και εν τω εισαγαγειν τους γονεις το παι-διον ιησουν του ποιησαι αυτους κατα το ειθισμενοντου νομου περι αυτου ²⁸και αυτος εδεξατο αυτο ειςτας αγκαλας αυτου και ευλογησεν τον θεον και ει-πεν ²⁹νυν απολυεις τον δουλον σου δεσποτα κατατο ρημα σου εν ειρηνη ³⁰οτι ειδον οι οφθαλμοι μουτο σωτηριον σου ³¹ο ητοιμασας κατα προσωπον πα-ντων των λαων ³²φως εις αποκαλυψιν εθνων και δο-ξαν λαου σου ισραηλ ³³και ην ιωσηφ και η μητηρ αυ-του θαυμαζοντες επι τοις λαλουμενοις περι αυτου³⁴και ευλογησεν αυτους σιμεων και ειπεν προς μα-ριαμ την μητερα αυτου ιδου ουτος κειται εις πτω-σιν και αναστασιν πολλων εν τω ισραηλ και ειςσημειον αντιλεγομενον ³⁵και σου δε αυτης την ψυ-χην διελευσεται ρομφαια οπως αν αποκαλυφθω-σιν εκ πολλων καρδιων διαλογισμοι ³⁶και ην ανναπροφητις θυγατηρ φανουηλ εκ φυλης ασηρ αυτηπροβεβηκυια εν ημεραις πολλαις ζησασα ετη μεταανδρος επτα απο της παρθενιας αυτης ³⁷και αυτηχηρα ως ετων ογδοηκοντατεσσαρων η ουκ αφιστατοαπο του ιερου νηστειαις και δεησεσιν λατρευουσανυκτα και ημεραν ³⁸και αυτη αυτη τη ωρα επιστασαανθωμολογειτο τω κυριω και ελαλει περι αυτου πα-σιν τοις προσδεχομενοις λυτρωσιν εν ιερουσαλημ³⁹και ως ετελεσαν απαντα τα κατα τον νομον κυ-ριου υπεστρεψαν εις την γαλιλαιαν εις την πολιναυτων ναζαρεθ ⁴⁰το δε παιδιον ηυξανεν και εκρα-ταιουτο πνευματι πληρουμενον σοφιας και χαριςθεου ην επ αυτο ⁴¹και επορευοντο οι γονεις αυτουκατ ετος εις ιερουσαλημ τη εορτη του πασχα ⁴²καιοτε εγενετο ετων δωδεκα αναβαντων αυτων εις ιε-ροσολυμα κατα το εθος της εορτης ⁴³και τελειωσα-ντων τας ημερας εν τω υποστρεφειν αυτους υπε-

μεινεν ιησους ο παις εν ιερουσαλημ και ουκ εγνωιωσηφ και η μητηρ αυτου ⁴⁴νομισαντες δε αυτον εντη συνοδια ειναι ηλθον ημερας οδον και ανεζητουναυτον εν τοις συγγενεσιν και εν τοις γνωστοις ⁴⁵καιμη ευροντες αυτον υπεστρεψαν εις ιερουσαλημ ζη-τουντες αυτον ⁴⁶και εγενετο μεθ ημερας τρεις ευ-ρον αυτον εν τω ιερω καθεζομενον εν μεσω τωνδιδασκαλων και ακουοντα αυτων και επερωτωντααυτους ⁴⁷εξισταντο δε παντες οι ακουοντες αυτουεπι τη συνεσει και ταις αποκρισεσιν αυτου ⁴⁸και ιδο-ντες αυτον εξεπλαγησαν και προς αυτον η μητηραυτου ειπεν τεκνον τι εποιησας ημιν ουτως ιδου οπατηρ σου καγω οδυνωμενοι εζητουμεν σε ⁴⁹και ει-πεν προς αυτους τι οτι εζητειτε με ουκ ηδειτε οτιεν τοις του πατρος μου δει ειναι με ⁵⁰και αυτοι ουσυνηκαν το ρημα ο ελαλησεν αυτοις ⁵¹και κατεβημετ αυτων και ηλθεν εις ναζαρεθ και ην υποτασ-σομενος αυτοις και η μητηρ αυτου διετηρει παντατα ρηματα ταυτα εν τη καρδια αυτης ⁵²και ιησουςπροεκοπτεν σοφια και ηλικια και χαριτι παρα θεωκαι ανθρωποις

3εν ετει δε πεντεκαιδεκατω της ηγεμονιας τι-βεριου καισαρος ηγεμονευοντος ποντιου πιλατουτης ιουδαιας και τετραρχουντος της γαλιλαιας ηρω-δου φιλιππου δε του αδελφου αυτου τετραρχου-ντος της ιτουραιας και τραχωνιτιδος χωρας και λυ-σανιου της αβιληνης τετραρχουντος ²επ αρχιερεωναννα και καιαφα εγενετο ρημα θεου επι ιωαννηντον του ζαχαριου υιον εν τη ερημω ³και ηλθεν ειςπασαν την περιχωρον του ιορδανου κηρυσσων βα-πτισμα μετανοιας εις αφεσιν αμαρτιων ⁴ως γεγρα-πται εν βιβλω λογων ησαιου του προφητου λεγο-ντος φωνη βοωντος εν τη ερημω ετοιμασατε τηνοδον κυριου ευθειας ποιειτε τας τριβους αυτου ⁵πασαφαραγξ πληρωθησεται και παν ορος και βουνος τα-πεινωθησεται και εσται τα σκολια εις ευθειαν καιαι τραχειαι εις οδους λειας ⁶και οψεται πασα σαρξτο σωτηριον του θεου ⁷ελεγεν ουν τοις εκπορευομε-νοις οχλοις βαπτισθηναι υπ αυτου γεννηματα εχι-δνων τις υπεδειξεν υμιν φυγειν απο της μελλου-σης οργης ⁸ποιησατε ουν καρπους αξιους της μετα-νοιας και μη αρξησθε λεγειν εν εαυτοις πατερα εχο-μεν τον αβρααμ λεγω γαρ υμιν οτι δυναται ο θεοςεκ των λιθων τουτων εγειραι τεκνα τω αβρααμ ⁹ηδηδε και η αξινη προς την ριζαν των δενδρων κειταιπαν ουν δενδρον μη ποιουν καρπον καλον εκκο-πτεται και εις πυρ βαλλεται ¹⁰και επηρωτων αυτονοι οχλοι λεγοντες τι ουν ποιησομεν ¹¹αποκριθεις δελεγει αυτοις ο εχων δυο χιτωνας μεταδοτω τω μηεχοντι και ο εχων βρωματα ομοιως ποιειτω ¹²ηλθονδε και τελωναι βαπτισθηναι και ειπον προς αυτονδιδασκαλε τι ποιησομεν ¹³ο δε ειπεν προς αυτουςμηδεν πλεον παρα το διατεταγμενον υμιν πρασ-

48 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

σετε ¹⁴επηρωτων δε αυτον και στρατευομενοι λε-γοντες και ημεις τι ποιησομεν και ειπεν προς αυ-τους μηδενα διασεισητε μηδε συκοφαντησητε καιαρκεισθε τοις οψωνιοις υμων ¹⁵προσδοκωντος δετου λαου και διαλογιζομενων παντων εν ταις καρ-διαις αυτων περι του ιωαννου μηποτε αυτος ειη οχριστος ¹⁶απεκρινατο ο ιωαννης απασιν λεγων εγωμεν υδατι βαπτιζω υμας ερχεται δε ο ισχυροτεροςμου ου ουκ ειμι ικανος λυσαι τον ιμαντα των υπο-δηματων αυτου αυτος υμας βαπτισει εν πνευματιαγιω και πυρι ¹⁷ου το πτυον εν τη χειρι αυτου καιδιακαθαριει την αλωνα αυτου και συναξει τον σι-τον εις την αποθηκην αυτου το δε αχυρον κατα-καυσει πυρι ασβεστω ¹⁸πολλα μεν ουν και ετεραπαρακαλων ευηγγελιζετο τον λαον ¹⁹ο δε ηρωδηςο τετραρχης ελεγχομενος υπ αυτου περι ηρωδια-δος της γυναικος φιλιππου του αδελφου αυτουκαι περι παντων ων εποιησεν πονηρων ο ηρωδης²⁰προσεθηκεν και τουτο επι πασιν και κατεκλεισεντον ιωαννην εν τη φυλακη ²¹εγενετο δε εν τω βαπτι-σθηναι απαντα τον λαον και ιησου βαπτισθεντοςκαι προσευχομενου ανεωχθηναι τον ουρανον ²²καικαταβηναι το πνευμα το αγιον σωματικω ειδει ωσειπεριστεραν επ αυτον και φωνην εξ ουρανου γενε-σθαι λεγουσαν συ ει ο υιος μου ο αγαπητος εν σοιηυδοκησα ²³και αυτος ην ο ιησους ωσει ετων τριακο-ντα αρχομενος ων ως ενομιζετο υιος ιωσηφ του ηλι²⁴του ματθατ του λευι του μελχι του ιαννα του ιω-σηφ ²⁵του ματταθιου του αμως του ναουμ του εσλιτου ναγγαι ²⁶του μααθ του ματταθιου του σεμει τουιωσηφ του ιουδα ²⁷του ιωαννα του ρησα του ζορο-βαβελ του σαλαθιηλ του νηρι ²⁸του μελχι του αδδιτου κωσαμ του ελμωδαμ του ηρ ²⁹του ιωση του ελιε-ζερ του ιωρειμ του ματθατ του λευι ³⁰του σιμεωντου ιουδα του ιωσηφ του ιωναν του ελιακειμ ³¹τουμελεα του μεναμ του ματταθα του ναθαν του δα-βιδ ³²του ιεσσαι του ωβηδ του βοοζ του σαλμων τουναασσων ³³του αμιναδαβ του αραμ του εσρωμ τουφαρες του ιουδα ³⁴του ιακωβ του ισαακ του αβρααμτου θαρα του ναχωρ ³⁵του σαρουχ του ραγαυ τουφαλεκ του εβερ του σαλα ³⁶του καιναν του αρφα-ξαδ του σημ του νωε του λαμεχ ³⁷του μαθουσαλατου ενωχ του ιαρεδ του μαλελεηλ του καιναν ³⁸τουενως του σηθ του αδαμ του θεου

4ιησους δε πνευματος αγιου πληρης υπεστρε-ψεν απο του ιορδανου και ηγετο εν τω πνευματιεις την ερημον ²ημερας τεσσαρακοντα πειραζομε-νος υπο του διαβολου και ουκ εφαγεν ουδεν ενταις ημεραις εκειναις και συντελεσθεισων αυτωνυστερον επεινασεν ³και ειπεν αυτω ο διαβολος ειυιος ει του θεου ειπε τω λιθω τουτω ινα γενηται αρ-τος ⁴και απεκριθη ιησους προς αυτον λεγων γεγρα-πται οτι ουκ επ αρτω μονω ζησεται ο ανθρωπος

αλλ επι παντι ρηματι θεου ⁵και αναγαγων αυτον οδιαβολος εις ορος υψηλον εδειξεν αυτω πασας ταςβασιλειας της οικουμενης εν στιγμη χρονου ⁶και ει-πεν αυτω ο διαβολος σοι δωσω την εξουσιαν ταυ-την απασαν και την δοξαν αυτων οτι εμοι παραδε-δοται και ω εαν θελω διδωμι αυτην ⁷συ ουν εαν προ-σκυνησης ενωπιον μου εσται σου παντα ⁸και απο-κριθεις αυτω ειπεν ο ιησους υπαγε οπισω μου σα-τανα γεγραπται γαρ προσκυνησεις κυριον τον θεονσου και αυτω μονω λατρευσεις ⁹και ηγαγεν αυτονεις ιερουσαλημ και εστησεν αυτον επι το πτερυ-γιον του ιερου και ειπεν αυτω ει ο υιος ει του θεουβαλε σεαυτον εντευθεν κατω ¹⁰γεγραπται γαρ οτιτοις αγγελοις αυτου εντελειται περι σου του δια-φυλαξαι σε ¹¹και οτι επι χειρων αρουσιν σε μηποτεπροσκοψης προς λιθον τον ποδα σου ¹²και αποκρι-θεις ειπεν αυτω ο ιησους οτι ειρηται ουκ εκπει-ρασεις κυριον τον θεον σου ¹³και συντελεσας πα-ντα πειρασμον ο διαβολος απεστη απ αυτου αχρικαιρου ¹⁴και υπεστρεψεν ο ιησους εν τη δυναμειτου πνευματος εις την γαλιλαιαν και φημη εξηλ-θεν καθ ολης της περιχωρου περι αυτου ¹⁵και αυ-τος εδιδασκεν εν ταις συναγωγαις αυτων δοξαζομε-νος υπο παντων ¹⁶και ηλθεν εις την ναζαρεθ ου ηντεθραμμενος και εισηλθεν κατα το ειωθος αυτω εντη ημερα των σαββατων εις την συναγωγην και ανε-στη αναγνωναι ¹⁷και επεδοθη αυτω βιβλιον ησαιουτου προφητου και αναπτυξας το βιβλιον ευρεν τοντοπον ου ην γεγραμμενον ¹⁸πνευμα κυριου επ εμεου ενεκεν εχρισεν με ευαγγελιζεσθαι πτωχοις απε-σταλκεν με ιασασθαι τους συντετριμμενους την καρ-διαν κηρυξαι αιχμαλωτοις αφεσιν και τυφλοις ανα-βλεψιν αποστειλαι τεθραυσμενους εν αφεσει ¹⁹κηρυξαιενιαυτον κυριου δεκτον ²⁰και πτυξας το βιβλιον απο-δους τω υπηρετη εκαθισεν και παντων εν τη συνα-γωγη οι οφθαλμοι ησαν ατενιζοντες αυτω ²¹ηρξατοδε λεγειν προς αυτους οτι σημερον πεπληρωται ηγραφη αυτη εν τοις ωσιν υμων ²²και παντες εμαρ-τυρουν αυτω και εθαυμαζον επι τοις λογοις της χα-ριτος τοις εκπορευομενοις εκ του στοματος αυτουκαι ελεγον ουχ ουτος εστιν ο υιος ιωσηφ ²³και ει-πεν προς αυτους παντως ερειτε μοι την παραβο-λην ταυτην ιατρε θεραπευσον σεαυτον οσα ηκου-σαμεν γενομενα εν τη καπερναουμ ποιησον και ωδεεν τη πατριδι σου ²⁴ειπεν δε αμην λεγω υμιν οτι ου-δεις προφητης δεκτος εστιν εν τη πατριδι αυτου²⁵επ αληθειας δε λεγω υμιν πολλαι χηραι ησαν ενταις ημεραις ηλιου εν τω ισραηλ οτε εκλεισθη ο ου-ρανος επι ετη τρια και μηνας εξ ως εγενετο λιμοςμεγας επι πασαν την γην ²⁶και προς ουδεμιαν αυ-των επεμφθη ηλιας ει μη εις σαρεπτα της σιδωνοςπρος γυναικα χηραν ²⁷και πολλοι λεπροι ησαν επιελισσαιου του προφητου εν τω ισραηλ και ουδειςαυτων εκαθαρισθη ει μη νεεμαν ο συρος ²⁸και επλη-

49

σθησαν παντες θυμου εν τη συναγωγη ακουοντεςταυτα ²⁹και ανασταντες εξεβαλον αυτον εξω της πο-λεως και ηγαγον αυτον εως της οφρυος του ορουςεφ ου η πολις αυτων ωκοδομητο εις το κατακρημνι-σαι αυτον ³⁰αυτος δε διελθων δια μεσου αυτων επο-ρευετο ³¹και κατηλθεν εις καπερναουμ πολιν τηςγαλιλαιας και ην διδασκων αυτους εν τοις σαββα-σιν ³²και εξεπλησσοντο επι τη διδαχη αυτου οτι ενεξουσια ην ο λογος αυτου ³³και εν τη συναγωγη ηνανθρωπος εχων πνευμα δαιμονιου ακαθαρτου καιανεκραξεν φωνη μεγαλη ³⁴λεγων εα τι ημιν και σοιιησου ναζαρηνε ηλθες απολεσαι ημας οιδα σε τις ειο αγιος του θεου ³⁵και επετιμησεν αυτω ο ιησους λε-γων φιμωθητι και εξελθε εξ αυτου και ριψαν αυτοντο δαιμονιον εις το μεσον εξηλθεν απ αυτου μηδενβλαψαν αυτον ³⁶και εγενετο θαμβος επι παντας καισυνελαλουν προς αλληλους λεγοντες τις ο λογοςουτος οτι εν εξουσια και δυναμει επιτασσει τοιςακαθαρτοις πνευμασιν και εξερχονται ³⁷και εξεπο-ρευετο ηχος περι αυτου εις παντα τοπον της πε-ριχωρου ³⁸αναστας δε εκ της συναγωγης εισηλθενεις την οικιαν σιμωνος η πενθερα δε του σιμωνοςην συνεχομενη πυρετω μεγαλω και ηρωτησαν αυ-τον περι αυτης ³⁹και επιστας επανω αυτης επετι-μησεν τω πυρετω και αφηκεν αυτην παραχρημα δεαναστασα διηκονει αυτοις ⁴⁰δυνοντος δε του ηλιουπαντες οσοι ειχον ασθενουντας νοσοις ποικιλαιςηγαγον αυτους προς αυτον ο δε ενι εκαστω αυτωντας χειρας επιθεις εθεραπευσεν αυτους ⁴¹εξηρχετοδε και δαιμονια απο πολλων κραζοντα και λεγονταοτι συ ει ο χριστος ο υιος του θεου και επιτιμωνουκ εια αυτα λαλειν οτι ηδεισαν τον χριστον αυτονειναι ⁴²γενομενης δε ημερας εξελθων επορευθη ειςερημον τοπον και οι οχλοι εζητουν αυτον και ηλθονεως αυτου και κατειχον αυτον του μη πορευεσθαιαπ αυτων ⁴³ο δε ειπεν προς αυτους οτι και ταις ετε-ραις πολεσιν ευαγγελισασθαι με δει την βασιλειαντου θεου οτι εις τουτο απεσταλμαι ⁴⁴και ην κηρυσ-σων εν ταις συναγωγαις της γαλιλαιας

5εγενετο δε εν τω τον οχλον επικεισθαι αυτωτου ακουειν τον λογον του θεου και αυτος ην εστωςπαρα την λιμνην γεννησαρετ ²και ειδεν δυο πλοιαεστωτα παρα την λιμνην οι δε αλιεις αποβαντες απαυτων απεπλυναν τα δικτυα ³εμβας δε εις εν τωνπλοιων ο ην του σιμωνος ηρωτησεν αυτον απο τηςγης επαναγαγειν ολιγον και καθισας εδιδασκεν εκτου πλοιου τους οχλους ⁴ως δε επαυσατο λαλωνειπεν προς τον σιμωνα επαναγαγε εις το βαθοςκαι χαλασατε τα δικτυα υμων εις αγραν ⁵και απο-κριθεις ο σιμων ειπεν αυτω επιστατα δι ολης τηςνυκτος κοπιασαντες ουδεν ελαβομεν επι δε τω ρη-ματι σου χαλασω το δικτυον ⁶και τουτο ποιησαντεςσυνεκλεισαν ιχθυων πληθος πολυ διερρηγνυτο δε

το δικτυον αυτων ⁷και κατενευσαν τοις μετοχοιςτοις εν τω ετερω πλοιω του ελθοντας συλλαβεσθαιαυτοις και ηλθον και επλησαν αμφοτερα τα πλοιαωστε βυθιζεσθαι αυτα ⁸ιδων δε σιμων πετρος προ-σεπεσεν τοις γονασιν του ιησου λεγων εξελθε απεμου οτι ανηρ αμαρτωλος ειμι κυριε ⁹θαμβος γαρπεριεσχεν αυτον και παντας τους συν αυτω επι τηαγρα των ιχθυων η συνελαβον ¹⁰ομοιως δε και ιακω-βον και ιωαννην υιους ζεβεδαιου οι ησαν κοινωνοιτω σιμωνι και ειπεν προς τον σιμωνα ο ιησους μηφοβου απο του νυν ανθρωπους εση ζωγρων ¹¹καικαταγαγοντες τα πλοια επι την γην αφεντες απα-ντα ηκολουθησαν αυτω ¹²και εγενετο εν τω ειναιαυτον εν μια των πολεων και ιδου ανηρ πληρηςλεπρας και ιδων τον ιησουν πεσων επι προσωπονεδεηθη αυτου λεγων κυριε εαν θελης δυνασαι μεκαθαρισαι ¹³και εκτεινας την χειρα ηψατο αυτου ει-πων θελω καθαρισθητι και ευθεως η λεπρα απηλ-θεν απ αυτου ¹⁴και αυτος παρηγγειλεν αυτω μηδενιειπειν αλλα απελθων δειξον σεαυτον τω ιερει καιπροσενεγκε περι του καθαρισμου σου καθως προ-σεταξεν μωσης εις μαρτυριον αυτοις ¹⁵διηρχετο δεμαλλον ο λογος περι αυτου και συνηρχοντο οχλοιπολλοι ακουειν και θεραπευεσθαι υπ αυτου αποτων ασθενειων αυτων ¹⁶αυτος δε ην υποχωρων ενταις ερημοις και προσευχομενος ¹⁷και εγενετο ενμια των ημερων και αυτος ην διδασκων και ησανκαθημενοι φαρισαιοι και νομοδιδασκαλοι οι ησανεληλυθοτες εκ πασης κωμης της γαλιλαιας και ιου-δαιας και ιερουσαλημ και δυναμις κυριου ην εις τοιασθαι αυτους ¹⁸και ιδου ανδρες φεροντες επι κλι-νης ανθρωπον ος ην παραλελυμενος και εζητουναυτον εισενεγκειν και θειναι ενωπιον αυτου ¹⁹καιμη ευροντες δια ποιας εισενεγκωσιν αυτον δια τονοχλον αναβαντες επι το δωμα δια των κεραμων κα-θηκαν αυτον συν τω κλινιδιω εις το μεσον εμπρο-σθεν του ιησου ²⁰και ιδων την πιστιν αυτων ειπεναυτω ανθρωπε αφεωνται σοι αι αμαρτιαι σου ²¹καιηρξαντο διαλογιζεσθαι οι γραμματεις και οι φαρι-σαιοι λεγοντες τις εστιν ουτος ος λαλει βλασφη-μιας τις δυναται αφιεναι αμαρτιας ει μη μονος οθεος ²²επιγνους δε ο ιησους τους διαλογισμους αυ-των αποκριθεις ειπεν προς αυτους τι διαλογιζεσθεεν ταις καρδιαις υμων ²³τι εστιν ευκοπωτερον ει-πειν αφεωνται σοι αι αμαρτιαι σου η ειπειν εγει-ραι και περιπατει ²⁴ινα δε ειδητε οτι εξουσιαν εχειο υιος του ανθρωπου επι της γης αφιεναι αμαρ-τιας ειπεν τω παραλελυμενω σοι λεγω εγειραι καιαρας το κλινιδιον σου πορευου εις τον οικον σου²⁵και παραχρημα αναστας ενωπιον αυτων αρας εφω κατεκειτο απηλθεν εις τον οικον αυτου δοξαζωντον θεον ²⁶και εκστασις ελαβεν απαντας και εδοξα-ζον τον θεον και επλησθησαν φοβου λεγοντες οτιειδομεν παραδοξα σημερον ²⁷και μετα ταυτα εξηλ-

50 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

θεν και εθεασατο τελωνην ονοματι λευιν καθημε-νον επι το τελωνιον και ειπεν αυτω ακολουθει μοι²⁸και καταλιπων απαντα αναστας ηκολουθησεν αυτω²⁹και εποιησεν δοχην μεγαλην ο λευις αυτω εν τη οι-κια αυτου και ην οχλος τελωνων πολυς και αλλωνοι ησαν μετ αυτων κατακειμενοι ³⁰και εγογγυζον οιγραμματεις αυτων και οι φαρισαιοι προς τους μα-θητας αυτου λεγοντες διατι μετα τελωνων και αμαρ-τωλων εσθιετε και πινετε ³¹και αποκριθεις ο ιησουςειπεν προς αυτους ου χρειαν εχουσιν οι υγιαινο-ντες ιατρου αλλ οι κακως εχοντες ³²ουκ εληλυθακαλεσαι δικαιους αλλα αμαρτωλους εις μετανοιαν³³οι δε ειπον προς αυτον διατι οι μαθηται ιωαννουνηστευουσιν πυκνα και δεησεις ποιουνται ομοιωςκαι οι των φαρισαιων οι δε σοι εσθιουσιν και πι-νουσιν ³⁴ο δε ειπεν προς αυτους μη δυνασθε τουςυιους του νυμφωνος εν ω ο νυμφιος μετ αυτωνεστιν ποιησαι νηστευειν ³⁵ελευσονται δε ημεραι καιοταν απαρθη απ αυτων ο νυμφιος τοτε νηστευσου-σιν εν εκειναις ταις ημεραις ³⁶ελεγεν δε και παρα-βολην προς αυτους οτι ουδεις επιβλημα ιματιουκαινου επιβαλλει επι ιματιον παλαιον ει δε μηγεκαι το καινον σχιζει και τω παλαιω ου συμφωνειεπιβλημα το απο του καινου ³⁷και ουδεις βαλλει οι-νον νεον εις ασκους παλαιους ει δε μηγε ρηξει ονεος οινος τους ασκους και αυτος εκχυθησεται καιοι ασκοι απολουνται ³⁸αλλα οινον νεον εις ασκουςκαινους βλητεον και αμφοτεροι συντηρουνται ³⁹καιουδεις πιων παλαιον ευθεως θελει νεον λεγει γαρο παλαιος χρηστοτερος εστιν

6εγενετο δε εν σαββατω δευτεροπρωτω διαπο-ρευεσθαι αυτον δια των σποριμων και ετιλλον οιμαθηται αυτου τους σταχυας και ησθιον ψωχοντεςταις χερσιν ²τινες δε των φαρισαιων ειπον αυτοιςτι ποιειτε ο ουκ εξεστιν ποιειν εν τοις σαββασιν³και αποκριθεις προς αυτους ειπεν ο ιησους ουδετουτο ανεγνωτε ο εποιησεν δαβιδ οποτε επεινασεναυτος και οι μετ αυτου οντες ⁴ως εισηλθεν εις τονοικον του θεου και τους αρτους της προθεσεωςελαβεν και εφαγεν και εδωκεν και τοις μετ αυτουους ουκ εξεστιν φαγειν ει μη μονους τους ιερεις⁵και ελεγεν αυτοις οτι κυριος εστιν ο υιος του αν-θρωπου και του σαββατου ⁶εγενετο δε και εν ετερωσαββατω εισελθειν αυτον εις την συναγωγην καιδιδασκειν και ην εκει ανθρωπος και η χειρ αυτουη δεξια ην ξηρα ⁷παρετηρουν δε αυτον οι γραμμα-τεις και οι φαρισαιοι ει εν τω σαββατω θεραπευ-σει ινα ευρωσιν κατηγοριαν αυτου ⁸αυτος δε ηδειτους διαλογισμους αυτων και ειπεν τω ανθρωπωτω ξηραν εχοντι την χειρα εγειραι και στηθι εις τομεσον ο δε αναστας εστη ⁹ειπεν ουν ο ιησους προςαυτους επερωτησω υμας τι εξεστιν τοις σαββασιναγαθοποιησαι η κακοποιησαι ψυχην σωσαι η απο-

λεσαι ¹⁰και περιβλεψαμενος παντας αυτους ειπεντω ανθρωπω εκτεινον την χειρα σου ο δε εποιησενουτως και αποκατεσταθη η χειρ αυτου υγιης ως ηαλλη ¹¹αυτοι δε επλησθησαν ανοιας και διελαλουνπρος αλληλους τι αν ποιησειαν τω ιησου ¹²εγενετοδε εν ταις ημεραις ταυταις εξηλθεν εις το ορος προ-σευξασθαι και ην διανυκτερευων εν τη προσευχητου θεου ¹³και οτε εγενετο ημερα προσεφωνησεντους μαθητας αυτου και εκλεξαμενος απ αυτωνδωδεκα ους και αποστολους ωνομασεν ¹⁴σιμωνα ονκαι ωνομασεν πετρον και ανδρεαν τον αδελφον αυ-του ιακωβον και ιωαννην φιλιππον και βαρθολο-μαιον ¹⁵ματθαιον και θωμαν ιακωβον τον του αλ-φαιου και σιμωνα τον καλουμενον ζηλωτην ¹⁶ιουδανιακωβου και ιουδαν ισκαριωτην ος και εγενετο προ-δοτης ¹⁷και καταβας μετ αυτων εστη επι τοπου πε-δινου και οχλος μαθητων αυτου και πληθος πολυτου λαου απο πασης της ιουδαιας και ιερουσαλημκαι της παραλιου τυρου και σιδωνος οι ηλθον ακου-σαι αυτου και ιαθηναι απο των νοσων αυτων ¹⁸καιοι οχλουμενοι υπο πνευματων ακαθαρτων και εθε-ραπευοντο ¹⁹και πας ο οχλος εζητει απτεσθαι αυ-του οτι δυναμις παρ αυτου εξηρχετο και ιατο πα-ντας ²⁰και αυτος επαρας τους οφθαλμους αυτουεις τους μαθητας αυτου ελεγεν μακαριοι οι πτωχοιοτι υμετερα εστιν η βασιλεια του θεου ²¹μακαριοιοι πεινωντες νυν οτι χορτασθησεσθε μακαριοι οικλαιοντες νυν οτι γελασετε ²²μακαριοι εστε οτανμισησωσιν υμας οι ανθρωποι και οταν αφορισωσινυμας και ονειδισωσιν και εκβαλωσιν το ονομα υμωνως πονηρον ενεκα του υιου του ανθρωπου ²³χαιρετεεν εκεινη τη ημερα και σκιρτησατε ιδου γαρ ο μι-σθος υμων πολυς εν τω ουρανω κατα ταυτα γαρεποιουν τοις προφηταις οι πατερες αυτων ²⁴πληνουαι υμιν τοις πλουσιοις οτι απεχετε την παρα-κλησιν υμων ²⁵ουαι υμιν οι εμπεπλησμενοι οτι πει-νασετε ουαι υμιν οι γελωντες νυν οτι πενθησετεκαι κλαυσετε ²⁶ουαι υμιν οταν καλως υμας ειπω-σιν παντες οι ανθρωποι κατα ταυτα γαρ εποιουντοις ψευδοπροφηταις οι πατερες αυτων ²⁷αλλ υμινλεγω τοις ακουουσιν αγαπατε τους εχθρους υμωνκαλως ποιειτε τοις μισουσιν υμας ²⁸ευλογειτε τουςκαταρωμενους υμιν και προσευχεσθε υπερ των επη-ρεαζοντων υμας ²⁹τω τυπτοντι σε επι την σιαγοναπαρεχε και την αλλην και απο του αιροντος σουτο ιματιον και τον χιτωνα μη κωλυσης ³⁰παντι δετω αιτουντι σε διδου και απο του αιροντος τα σαμη απαιτει ³¹και καθως θελετε ινα ποιωσιν υμιν οιανθρωποι και υμεις ποιειτε αυτοις ομοιως ³²και ειαγαπατε τους αγαπωντας υμας ποια υμιν χαριςεστιν και γαρ οι αμαρτωλοι τους αγαπωντας αυ-τους αγαπωσιν ³³και εαν αγαθοποιητε τους αγα-θοποιουντας υμας ποια υμιν χαρις εστιν και γαροι αμαρτωλοι το αυτο ποιουσιν ³⁴και εαν δανειζητε

51

παρ ων ελπιζετε απολαβειν ποια υμιν χαρις εστινκαι γαρ οι αμαρτωλοι αμαρτωλοις δανειζουσιν ινααπολαβωσιν τα ισα ³⁵πλην αγαπατε τους εχθρουςυμων και αγαθοποιειτε και δανειζετε μηδεν απελ-πιζοντες και εσται ο μισθος υμων πολυς και εσεσθευιοι του υψιστου οτι αυτος χρηστος εστιν επι τουςαχαριστους και πονηρους ³⁶γινεσθε ουν οικτιρμο-νες καθως και ο πατηρ υμων οικτιρμων εστιν ³⁷μηκρινετε και ου μη κριθητε μη καταδικαζετε και ουμη καταδικασθητε απολυετε και απολυθησεσθε ³⁸διδοτεκαι δοθησεται υμιν μετρον καλον πεπιεσμενον καισεσαλευμενον και υπερεκχυνομενον δωσουσιν ειςτον κολπον υμων τω γαρ αυτω μετρω ω μετρειτεαντιμετρηθησεται υμιν ³⁹ειπεν δε παραβολην αυ-τοις μητι δυναται τυφλος τυφλον οδηγειν ουχι αμ-φοτεροι εις βοθυνον πεσουνται ⁴⁰ουκ εστιν μαθη-της υπερ τον διδασκαλον αυτου κατηρτισμενος δεπας εσται ως ο διδασκαλος αυτου ⁴¹τι δε βλεπειςτο καρφος το εν τω οφθαλμω του αδελφου σου τηνδε δοκον την εν τω ιδιω οφθαλμω ου κατανοεις ⁴²ηπως δυνασαι λεγειν τω αδελφω σου αδελφε αφεςεκβαλω το καρφος το εν τω οφθαλμω σου αυτοςτην εν τω οφθαλμω σου δοκον ου βλεπων υποκριταεκβαλε πρωτον την δοκον εκ του οφθαλμου σουκαι τοτε διαβλεψεις εκβαλειν το καρφος το εν τωοφθαλμω του αδελφου σου ⁴³ου γαρ εστιν δενδρονκαλον ποιουν καρπον σαπρον ουδε δενδρον σα-προν ποιουν καρπον καλον ⁴⁴εκαστον γαρ δενδρονεκ του ιδιου καρπου γινωσκεται ου γαρ εξ ακανθωνσυλλεγουσιν συκα ουδε εκ βατου τρυγωσιν σταφυ-λην ⁴⁵ο αγαθος ανθρωπος εκ του αγαθου θησαυ-ρου της καρδιας αυτου προφερει το αγαθον καιο πονηρος ανθρωπος εκ του πονηρου θησαυρουτης καρδιας αυτου προφερει το πονηρον εκ γαρτου περισσευματος της καρδιας λαλει το στομα αυ-του ⁴⁶τι δε με καλειτε κυριε κυριε και ου ποιειτε αλεγω ⁴⁷πας ο ερχομενος προς με και ακουων μουτων λογων και ποιων αυτους υποδειξω υμιν τινιεστιν ομοιος ⁴⁸ομοιος εστιν ανθρωπω οικοδομουντιοικιαν ος εσκαψεν και εβαθυνεν και εθηκεν θεμε-λιον επι την πετραν πλημμυρας δε γενομενης προ-σερρηξεν ο ποταμος τη οικια εκεινη και ουκ ισχυ-σεν σαλευσαι αυτην τεθεμελιωτο γαρ επι την πε-τραν ⁴⁹ο δε ακουσας και μη ποιησας ομοιος εστιν αν-θρωπω οικοδομησαντι οικιαν επι την γην χωρις θε-μελιου η προσερρηξεν ο ποταμος και ευθεως επε-σεν και εγενετο το ρηγμα της οικιας εκεινης μεγα

7επει δε επληρωσεν παντα τα ρηματα αυτου ειςτας ακοας του λαου εισηλθεν εις καπερναουμ ²εκατονταρχουδε τινος δουλος κακως εχων ημελλεν τελευταν οςην αυτω εντιμος ³ακουσας δε περι του ιησου απε-στειλεν προς αυτον πρεσβυτερους των ιουδαιωνερωτων αυτον οπως ελθων διασωση τον δουλον

αυτου ⁴οι δε παραγενομενοι προς τον ιησουν παρε-καλουν αυτον σπουδαιως λεγοντες οτι αξιος εστινω παρεξει τουτο ⁵αγαπα γαρ το εθνος ημων καιτην συναγωγην αυτος ωκοδομησεν ημιν ⁶ο δε ιη-σους επορευετο συν αυτοις ηδη δε αυτου ου μα-κραν απεχοντος απο της οικιας επεμψεν προς αυ-τον ο εκατονταρχος φιλους λεγων αυτω κυριε μησκυλλου ου γαρ ειμι ικανος ινα υπο την στεγην μουεισελθης ⁷διο ουδε εμαυτον ηξιωσα προς σε ελθειναλλα ειπε λογω και ιαθησεται ο παις μου ⁸και γαρεγω ανθρωπος ειμι υπο εξουσιαν τασσομενος εχωνυπ εμαυτον στρατιωτας και λεγω τουτω πορευθητικαι πορευεται και αλλω ερχου και ερχεται και τωδουλω μου ποιησον τουτο και ποιει ⁹ακουσας δεταυτα ο ιησους εθαυμασεν αυτον και στραφεις τωακολουθουντι αυτω οχλω ειπεν λεγω υμιν ουδε εντω ισραηλ τοσαυτην πιστιν ευρον ¹⁰και υποστρεψα-ντες οι πεμφθεντες εις τον οικον ευρον τον ασθε-νουντα δουλον υγιαινοντα ¹¹και εγενετο εν τη εξηςεπορευετο εις πολιν καλουμενην ναιν και συνεπο-ρευοντο αυτω οι μαθηται αυτου ικανοι και οχλοςπολυς ¹²ως δε ηγγισεν τη πυλη της πολεως και ιδουεξεκομιζετο τεθνηκως υιος μονογενης τη μητρι αυ-του και αυτη ην χηρα και οχλος της πολεως ικα-νος ην συν αυτη ¹³και ιδων αυτην ο κυριος εσπλαγ-χνισθη επ αυτη και ειπεν αυτη μη κλαιε ¹⁴και προ-σελθων ηψατο της σορου οι δε βασταζοντες εστη-σαν και ειπεν νεανισκε σοι λεγω εγερθητι ¹⁵και ανε-καθισεν ο νεκρος και ηρξατο λαλειν και εδωκεναυτον τη μητρι αυτου ¹⁶ελαβεν δε φοβος απανταςκαι εδοξαζον τον θεον λεγοντες οτι προφητης με-γας εγηγερται εν ημιν και οτι επεσκεψατο ο θεοςτον λαον αυτου ¹⁷και εξηλθεν ο λογος ουτος εν ολητη ιουδαια περι αυτου και εν παση τη περιχωρω¹⁸και απηγγειλαν ιωαννη οι μαθηται αυτου περι πα-ντων τουτων ¹⁹και προσκαλεσαμενος δυο τινας τωνμαθητων αυτου ο ιωαννης επεμψεν προς τον ιη-σουν λεγων συ ει ο ερχομενος η αλλον προσδοκω-μεν ²⁰παραγενομενοι δε προς αυτον οι ανδρες ει-πον ιωαννης ο βαπτιστης απεσταλκεν ημας προςσε λεγων συ ει ο ερχομενος η αλλον προσδοκωμεν²¹εν αυτη δε τη ωρα εθεραπευσεν πολλους απονοσων και μαστιγων και πνευματων πονηρων καιτυφλοις πολλοις εχαρισατο το βλεπειν ²²και απο-κριθεις ο ιησους ειπεν αυτοις πορευθεντες απαγ-γειλατε ιωαννη α ειδετε και ηκουσατε οτι τυφλοιαναβλεπουσιν χωλοι περιπατουσιν λεπροι καθα-ριζονται κωφοι ακουουσιν νεκροι εγειρονται πτω-χοι ευαγγελιζονται ²³και μακαριος εστιν ος εαν μησκανδαλισθη εν εμοι ²⁴απελθοντων δε των αγγελωνιωαννου ηρξατο λεγειν προς τους οχλους περι ιω-αννου τι εξεληλυθατε εις την ερημον θεασασθαικαλαμον υπο ανεμου σαλευομενον ²⁵αλλα τι εξελη-λυθατε ιδειν ανθρωπον εν μαλακοις ιματιοις ημ-

52 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

φιεσμενον ιδου οι εν ιματισμω ενδοξω και τρυφηυπαρχοντες εν τοις βασιλειοις εισιν ²⁶αλλα τι εξελη-λυθατε ιδειν προφητην ναι λεγω υμιν και περισσο-τερον προφητου ²⁷ουτος εστιν περι ου γεγραπταιιδου εγω αποστελλω τον αγγελον μου προ προσω-που σου ος κατασκευασει την οδον σου εμπροσθενσου ²⁸λεγω γαρ υμιν μειζων εν γεννητοις γυναικωνπροφητης ιωαννου του βαπτιστου ουδεις εστιν οδε μικροτερος εν τη βασιλεια του θεου μειζων αυ-του εστιν ²⁹και πας ο λαος ακουσας και οι τελωναιεδικαιωσαν τον θεον βαπτισθεντες το βαπτισμαιωαννου ³⁰οι δε φαρισαιοι και οι νομικοι την βου-λην του θεου ηθετησαν εις εαυτους μη βαπτισθε-ντες υπ αυτου ³¹ειπεν δε ο κυριος τινι ουν ομοιωσωτους ανθρωπους της γενεας ταυτης και τινι εισινομοιοι ³²ομοιοι εισιν παιδιοις τοις εν αγορα καθη-μενοις και προσφωνουσιν αλληλοις και λεγουσινηυλησαμεν υμιν και ουκ ωρχησασθε εθρηνησαμενυμιν και ουκ εκλαυσατε ³³εληλυθεν γαρ ιωαννης οβαπτιστης μητε αρτον εσθιων μητε οινον πινων καιλεγετε δαιμονιον εχει ³⁴εληλυθεν ο υιος του ανθρω-που εσθιων και πινων και λεγετε ιδου ανθρωποςφαγος και οινοποτης τελωνων φιλος και αμαρτω-λων ³⁵και εδικαιωθη η σοφια απο των τεκνων αυ-της παντων ³⁶ηρωτα δε τις αυτον των φαρισαιωνινα φαγη μετ αυτου και εισελθων εις την οικιαντου φαρισαιου ανεκλιθη ³⁷και ιδου γυνη εν τη πο-λει ητις ην αμαρτωλος επιγνουσα οτι ανακειται εντη οικια του φαρισαιου κομισασα αλαβαστρον μυ-ρου ³⁸και στασα παρα τους ποδας αυτου οπισωκλαιουσα ηρξατο βρεχειν τους ποδας αυτου τοιςδακρυσιν και ταις θριξιν της κεφαλης αυτης εξε-μασσεν και κατεφιλει τους ποδας αυτου και ηλει-φεν τω μυρω ³⁹ιδων δε ο φαρισαιος ο καλεσας αυ-τον ειπεν εν εαυτω λεγων ουτος ει ην προφητηςεγινωσκεν αν τις και ποταπη η γυνη ητις απτεταιαυτου οτι αμαρτωλος εστιν ⁴⁰και αποκριθεις ο ιη-σους ειπεν προς αυτον σιμων εχω σοι τι ειπειν οδε φησιν διδασκαλε ειπε ⁴¹δυο χρεωφειλεται ησανδανειστη τινι ο εις ωφειλεν δηναρια πεντακοσια οδε ετερος πεντηκοντα ⁴²μη εχοντων δε αυτων απο-δουναι αμφοτεροις εχαρισατο τις ουν αυτων ειπεπλειον αυτον αγαπησει ⁴³αποκριθεις δε ο σιμωνειπεν υπολαμβανω οτι ω το πλειον εχαρισατο οδε ειπεν αυτω ορθως εκρινας ⁴⁴και στραφεις προςτην γυναικα τω σιμωνι εφη βλεπεις ταυτην την γυ-ναικα εισηλθον σου εις την οικιαν υδωρ επι τουςποδας μου ουκ εδωκας αυτη δε τοις δακρυσιν εβρε-ξεν μου τους ποδας και ταις θριξιν της κεφαλης αυ-της εξεμαξεν ⁴⁵φιλημα μοι ουκ εδωκας αυτη δε αφης εισηλθον ου διελιπεν καταφιλουσα μου τους πο-δας ⁴⁶ελαιω την κεφαλην μου ουκ ηλειψας αυτη δεμυρω ηλειψεν μου τους ποδας ⁴⁷ου χαριν λεγω σοιαφεωνται αι αμαρτιαι αυτης αι πολλαι οτι ηγαπη-

σεν πολυ ω δε ολιγον αφιεται ολιγον αγαπα ⁴⁸ειπενδε αυτη αφεωνται σου αι αμαρτιαι ⁴⁹και ηρξαντο οισυνανακειμενοι λεγειν εν εαυτοις τις ουτος εστινος και αμαρτιας αφιησιν ⁵⁰ειπεν δε προς την γυ-ναικα η πιστις σου σεσωκεν σε πορευου εις ειρη-νην

8και εγενετο εν τω καθεξης και αυτος διωδευενκατα πολιν και κωμην κηρυσσων και ευαγγελιζομε-νος την βασιλειαν του θεου και οι δωδεκα συν αυτω²και γυναικες τινες αι ησαν τεθεραπευμεναι αποπνευματων πονηρων και ασθενειων μαρια η καλου-μενη μαγδαληνη αφ ης δαιμονια επτα εξεληλυθει³και ιωαννα γυνη χουζα επιτροπου ηρωδου και σου-σαννα και ετεραι πολλαι αιτινες διηκονουν αυτωαπο των υπαρχοντων αυταις ⁴συνιοντος δε οχλουπολλου και των κατα πολιν επιπορευομενων προςαυτον ειπεν δια παραβολης ⁵εξηλθεν ο σπειρωντου σπειραι τον σπορον αυτου και εν τω σπειρειναυτον ο μεν επεσεν παρα την οδον και κατεπατηθηκαι τα πετεινα του ουρανου κατεφαγεν αυτο ⁶καιετερον επεσεν επι την πετραν και φυεν εξηρανθηδια το μη εχειν ικμαδα ⁷και ετερον επεσεν εν μεσωτων ακανθων και συμφυεισαι αι ακανθαι απεπνι-ξαν αυτο ⁸και ετερον επεσεν επι την γην την αγα-θην και φυεν εποιησεν καρπον εκατονταπλασιοναταυτα λεγων εφωνει ο εχων ωτα ακουειν ακουετω⁹επηρωτων δε αυτον οι μαθηται αυτου λεγοντεςτις ειη η παραβολη αυτη ¹⁰ο δε ειπεν υμιν δεδοταιγνωναι τα μυστηρια της βασιλειας του θεου τοιςδε λοιποις εν παραβολαις ινα βλεποντες μη βλε-πωσιν και ακουοντες μη συνιωσιν ¹¹εστιν δε αυτηη παραβολη ο σπορος εστιν ο λογος του θεου ¹²οιδε παρα την οδον εισιν οι ακουοντες ειτα ερχεταιο διαβολος και αιρει τον λογον απο της καρδιαςαυτων ινα μη πιστευσαντες σωθωσιν ¹³οι δε επιτης πετρας οι οταν ακουσωσιν μετα χαρας δεχο-νται τον λογον και ουτοι ριζαν ουκ εχουσιν οι προςκαιρον πιστευουσιν και εν καιρω πειρασμου αφι-στανται ¹⁴το δε εις τας ακανθας πεσον ουτοι εισινοι ακουσαντες και υπο μεριμνων και πλουτου καιηδονων του βιου πορευομενοι συμπνιγονται και ουτελεσφορουσιν ¹⁵το δε εν τη καλη γη ουτοι εισιν οι-τινες εν καρδια καλη και αγαθη ακουσαντες τονλογον κατεχουσιν και καρποφορουσιν εν υπομονη¹⁶ουδεις δε λυχνον αψας καλυπτει αυτον σκευει ηυποκατω κλινης τιθησιν αλλ επι λυχνιας επιτιθη-σιν ινα οι εισπορευομενοι βλεπωσιν το φως ¹⁷ου γαρεστιν κρυπτον ο ου φανερον γενησεται ουδε απο-κρυφον ο ου γνωσθησεται και εις φανερον ελθη¹⁸βλεπετε ουν πως ακουετε ος γαρ αν εχη δοθη-σεται αυτω και ος αν μη εχη και ο δοκει εχειν αρ-θησεται απ αυτου ¹⁹παρεγενοντο δε προς αυτον ημητηρ και οι αδελφοι αυτου και ουκ ηδυναντο συ-

53

ντυχειν αυτω δια τον οχλον ²⁰και απηγγελη αυτωλεγοντων η μητηρ σου και οι αδελφοι σου εστηκα-σιν εξω ιδειν σε θελοντες ²¹ο δε αποκριθεις ειπενπρος αυτους μητηρ μου και αδελφοι μου ουτοι ει-σιν οι τον λογον του θεου ακουοντες και ποιουντεςαυτον ²²και εγενετο εν μια των ημερων και αυτοςενεβη εις πλοιον και οι μαθηται αυτου και ειπενπρος αυτους διελθωμεν εις το περαν της λιμνηςκαι ανηχθησαν ²³πλεοντων δε αυτων αφυπνωσενκαι κατεβη λαιλαψ ανεμου εις την λιμνην και συνε-πληρουντο και εκινδυνευον ²⁴προσελθοντες δε δι-ηγειραν αυτον λεγοντες επιστατα επιστατα απολ-λυμεθα ο δε εγερθεις επετιμησεν τω ανεμω και τωκλυδωνι του υδατος και επαυσαντο και εγενετο γα-ληνη ²⁵ειπεν δε αυτοις που εστιν η πιστις υμων φο-βηθεντες δε εθαυμασαν λεγοντες προς αλληλουςτις αρα ουτος εστιν οτι και τοις ανεμοις επιτασσεικαι τω υδατι και υπακουουσιν αυτω ²⁶και κατεπλευ-σαν εις την χωραν των γαδαρηνων ητις εστιν αντι-περαν της γαλιλαιας ²⁷εξελθοντι δε αυτω επι τηνγην υπηντησεν αυτω ανηρ τις εκ της πολεως ος ει-χεν δαιμονια εκ χρονων ικανων και ιματιον ουκ ενε-διδυσκετο και εν οικια ουκ εμενεν αλλ εν τοις μνη-μασιν ²⁸ιδων δε τον ιησουν και ανακραξας προσε-πεσεν αυτω και φωνη μεγαλη ειπεν τι εμοι και σοιιησου υιε του θεου του υψιστου δεομαι σου μη μεβασανισης ²⁹παρηγγειλεν γαρ τω πνευματι τω ακα-θαρτω εξελθειν απο του ανθρωπου πολλοις γαρχρονοις συνηρπακει αυτον και εδεσμειτο αλυσεσινκαι πεδαις φυλασσομενος και διαρρησσων τα δε-σμα ηλαυνετο υπο του δαιμονος εις τας ερημους³⁰επηρωτησεν δε αυτον ο ιησους λεγων τι σοι εστινονομα ο δε ειπεν λεγεων οτι δαιμονια πολλα εισηλ-θεν εις αυτον ³¹και παρεκαλουν αυτον ινα μη επι-ταξη αυτοις εις την αβυσσον απελθειν ³²ην δε εκειαγελη χοιρων ικανων βοσκομενων εν τω ορει καιπαρεκαλουν αυτον ινα επιτρεψη αυτοις εις εκει-νους εισελθειν και επετρεψεν αυτοις ³³εξελθονταδε τα δαιμονια απο του ανθρωπου εισηλθεν ειςτους χοιρους και ωρμησεν η αγελη κατα του κρη-μνου εις την λιμνην και απεπνιγη ³⁴ιδοντες δε οιβοσκοντες το γεγενημενον εφυγον και απελθοντεςαπηγγειλαν εις την πολιν και εις τους αγρους ³⁵εξηλθονδε ιδειν το γεγονος και ηλθον προς τον ιησουν καιευρον καθημενον τον ανθρωπον αφ ου τα δαιμονιαεξεληλυθει ιματισμενον και σωφρονουντα παρα τουςποδας του ιησου και εφοβηθησαν ³⁶απηγγειλαν δεαυτοις και οι ιδοντες πως εσωθη ο δαιμονισθεις³⁷και ηρωτησαν αυτον απαν το πληθος της περιχω-ρου των γαδαρηνων απελθειν απ αυτων οτι φοβωμεγαλω συνειχοντο αυτος δε εμβας εις το πλοιονυπεστρεψεν ³⁸εδεετο δε αυτου ο ανηρ αφ ου εξελη-λυθει τα δαιμονια ειναι συν αυτω απελυσεν δε αυ-τον ο ιησους λεγων ³⁹υποστρεφε εις τον οικον σου

και διηγου οσα εποιησεν σοι ο θεος και απηλθενκαθ ολην την πολιν κηρυσσων οσα εποιησεν αυτωο ιησους ⁴⁰εγενετο δε εν τω υποστρεψαι τον ιησουναπεδεξατο αυτον ο οχλος ησαν γαρ παντες προσ-δοκωντες αυτον ⁴¹και ιδου ηλθεν ανηρ ω ονομα ιαει-ρος και αυτος αρχων της συναγωγης υπηρχεν καιπεσων παρα τους ποδας του ιησου παρεκαλει αυ-τον εισελθειν εις τον οικον αυτου ⁴²οτι θυγατηρ μο-νογενης ην αυτω ως ετων δωδεκα και αυτη απεθνη-σκεν εν δε τω υπαγειν αυτον οι οχλοι συνεπνιγοναυτον ⁴³και γυνη ουσα εν ρυσει αιματος απο ετωνδωδεκα ητις εις ιατρους προσαναλωσασα ολον τονβιον ουκ ισχυσεν υπ ουδενος θεραπευθηναι ⁴⁴προσελθουσαοπισθεν ηψατο του κρασπεδου του ιματιου αυτουκαι παραχρημα εστη η ρυσις του αιματος αυτης⁴⁵και ειπεν ο ιησους τις ο αψαμενος μου αρνουμε-νων δε παντων ειπεν ο πετρος και οι μετ αυτουεπιστατα οι οχλοι συνεχουσιν σε και αποθλιβου-σιν και λεγεις τις ο αψαμενος μου ⁴⁶ο δε ιησους ει-πεν ηψατο μου τις εγω γαρ εγνων δυναμιν εξελ-θουσαν απ εμου ⁴⁷ιδουσα δε η γυνη οτι ουκ ελαθεντρεμουσα ηλθεν και προσπεσουσα αυτω δι ην αι-τιαν ηψατο αυτου απηγγειλεν αυτω ενωπιον πα-ντος του λαου και ως ιαθη παραχρημα ⁴⁸ο δε ειπεναυτη θαρσει θυγατερ η πιστις σου σεσωκεν σε πο-ρευου εις ειρηνην ⁴⁹ετι αυτου λαλουντος ερχεταιτις παρα του αρχισυναγωγου λεγων αυτω οτι τε-θνηκεν η θυγατηρ σου μη σκυλλε τον διδασκαλον⁵⁰ο δε ιησους ακουσας απεκριθη αυτω λεγων μη φο-βου μονον πιστευε και σωθησεται ⁵¹εισελθων δε ειςτην οικιαν ουκ αφηκεν εισελθειν ουδενα ει μη πε-τρον και ιακωβον και ιωαννην και τον πατερα τηςπαιδος και την μητερα ⁵²εκλαιον δε παντες και εκο-πτοντο αυτην ο δε ειπεν μη κλαιετε ουκ απεθανεναλλα καθευδει ⁵³και κατεγελων αυτου ειδοτες οτιαπεθανεν ⁵⁴αυτος δε εκβαλων εξω παντας και κρα-τησας της χειρος αυτης εφωνησεν λεγων η παιςεγειρου ⁵⁵και επεστρεψεν το πνευμα αυτης και ανε-στη παραχρημα και διεταξεν αυτη δοθηναι φαγειν⁵⁶και εξεστησαν οι γονεις αυτης ο δε παρηγγειλεναυτοις μηδενι ειπειν το γεγονος

9συγκαλεσαμενος δε τους δωδεκα μαθητας αυ-του εδωκεν αυτοις δυναμιν και εξουσιαν επι πα-ντα τα δαιμονια και νοσους θεραπευειν ²και απε-στειλεν αυτους κηρυσσειν την βασιλειαν του θεουκαι ιασθαι τους ασθενουντας ³και ειπεν προς αυ-τους μηδεν αιρετε εις την οδον μητε ραβδους μητεπηραν μητε αρτον μητε αργυριον μητε ανα δυο χι-τωνας εχειν ⁴και εις ην αν οικιαν εισελθητε εκειμενετε και εκειθεν εξερχεσθε ⁵και οσοι αν μη δε-ξωνται υμας εξερχομενοι απο της πολεως εκεινηςκαι τον κονιορτον απο των ποδων υμων αποτινα-ξατε εις μαρτυριον επ αυτους ⁶εξερχομενοι δε δι-

54 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

ηρχοντο κατα τας κωμας ευαγγελιζομενοι και θερα-πευοντες πανταχου ⁷ηκουσεν δε ηρωδης ο τετραρ-χης τα γινομενα υπ αυτου παντα και διηπορει διατο λεγεσθαι υπο τινων οτι ιωαννης εγηγερται εκνεκρων ⁸υπο τινων δε οτι ηλιας εφανη αλλων δεοτι προφητης εις των αρχαιων ανεστη ⁹και ειπεν οηρωδης ιωαννην εγω απεκεφαλισα τις δε εστιν ου-τος περι ου εγω ακουω τοιαυτα και εζητει ιδειν αυ-τον ¹⁰και υποστρεψαντες οι αποστολοι διηγησαντοαυτω οσα εποιησαν και παραλαβων αυτους υπε-χωρησεν κατ ιδιαν εις τοπον ερημον πολεως κα-λουμενης βηθσαιδα ¹¹οι δε οχλοι γνοντες ηκολου-θησαν αυτω και δεξαμενος αυτους ελαλει αυτοιςπερι της βασιλειας του θεου και τους χρειαν εχο-ντας θεραπειας ιατο ¹²η δε ημερα ηρξατο κλινεινπροσελθοντες δε οι δωδεκα ειπον αυτω απολυσοντον οχλον ινα απελθοντες εις τας κυκλω κωμαςκαι τους αγρους καταλυσωσιν και ευρωσιν επισιτι-σμον οτι ωδε εν ερημω τοπω εσμεν ¹³ειπεν δε προςαυτους δοτε αυτοις υμεις φαγειν οι δε ειπον ουκεισιν ημιν πλειον η πεντε αρτοι και δυο ιχθυες ειμητι πορευθεντες ημεις αγορασωμεν εις παντα τονλαον τουτον βρωματα ¹⁴ησαν γαρ ωσει ανδρες πε-ντακισχιλιοι ειπεν δε προς τους μαθητας αυτουκατακλινατε αυτους κλισιας ανα πεντηκοντα ¹⁵καιεποιησαν ουτως και ανεκλιναν απαντας ¹⁶λαβων δετους πεντε αρτους και τους δυο ιχθυας αναβλε-ψας εις τον ουρανον ευλογησεν αυτους και κατε-κλασεν και εδιδου τοις μαθηταις παρατιθεναι τωοχλω ¹⁷και εφαγον και εχορτασθησαν παντες καιηρθη το περισσευσαν αυτοις κλασματων κοφινοιδωδεκα ¹⁸και εγενετο εν τω ειναι αυτον προσευχο-μενον καταμονας συνησαν αυτω οι μαθηται και επη-ρωτησεν αυτους λεγων τινα με λεγουσιν οι οχλοιειναι ¹⁹οι δε αποκριθεντες ειπον ιωαννην τον βα-πτιστην αλλοι δε ηλιαν αλλοι δε οτι προφητης τιςτων αρχαιων ανεστη ²⁰ειπεν δε αυτοις υμεις δε τιναμε λεγετε ειναι αποκριθεις δε ο πετρος ειπεν τονχριστον του θεου ²¹ο δε επιτιμησας αυτοις παρηγ-γειλεν μηδενι ειπειν τουτο ²²ειπων οτι δει τον υιοντου ανθρωπου πολλα παθειν και αποδοκιμασθη-ναι απο των πρεσβυτερων και αρχιερεων και γραμ-ματεων και αποκτανθηναι και τη τριτη ημερα εγερ-θηναι ²³ελεγεν δε προς παντας ει τις θελει οπισωμου ελθειν απαρνησασθω εαυτον και αρατω τονσταυρον αυτου καθ ημεραν και ακολουθειτω μοι²⁴ος γαρ αν θελη την ψυχην αυτου σωσαι απολεσειαυτην ος δ αν απολεση την ψυχην αυτου ενεκενεμου ουτος σωσει αυτην ²⁵τι γαρ ωφελειται ανθρω-πος κερδησας τον κοσμον ολον εαυτον δε απολε-σας η ζημιωθεις ²⁶ος γαρ αν επαισχυνθη με και τουςεμους λογους τουτον ο υιος του ανθρωπου επαι-σχυνθησεται οταν ελθη εν τη δοξη αυτου και τουπατρος και των αγιων αγγελων ²⁷λεγω δε υμιν αλη-

θως εισιν τινες των ωδε εστηκοτων οι ου μη γευ-σονται θανατου εως αν ιδωσιν την βασιλειαν τουθεου ²⁸εγενετο δε μετα τους λογους τουτους ωσειημεραι οκτω και παραλαβων τον πετρον και ιωαν-νην και ιακωβον ανεβη εις το ορος προσευξασθαι²⁹και εγενετο εν τω προσευχεσθαι αυτον το ειδοςτου προσωπου αυτου ετερον και ο ιματισμος αυ-του λευκος εξαστραπτων ³⁰και ιδου ανδρες δυο συ-νελαλουν αυτω οιτινες ησαν μωσης και ηλιας ³¹οιοφθεντες εν δοξη ελεγον την εξοδον αυτου ην εμελ-λεν πληρουν εν ιερουσαλημ ³²ο δε πετρος και οισυν αυτω ησαν βεβαρημενοι υπνω διαγρηγορησα-ντες δε ειδον την δοξαν αυτου και τους δυο ανδραςτους συνεστωτας αυτω ³³και εγενετο εν τω διαχωρι-ζεσθαι αυτους απ αυτου ειπεν ο πετρος προς τονιησουν επιστατα καλον εστιν ημας ωδε ειναι καιποιησωμεν σκηνας τρεις μιαν σοι και μωσει μιανκαι μιαν ηλια μη ειδως ο λεγει ³⁴ταυτα δε αυτουλεγοντος εγενετο νεφελη και επεσκιασεν αυτουςεφοβηθησαν δε εν τω εκεινους εισελθειν εις την νε-φελην ³⁵και φωνη εγενετο εκ της νεφελης λεγουσαουτος εστιν ο υιος μου ο αγαπητος αυτου ακου-ετε ³⁶και εν τω γενεσθαι την φωνην ευρεθη ο ιη-σους μονος και αυτοι εσιγησαν και ουδενι απηγγει-λαν εν εκειναις ταις ημεραις ουδεν ων εωρακασιν³⁷εγενετο δε εν τη εξης ημερα κατελθοντων αυτωναπο του ορους συνηντησεν αυτω οχλος πολυς ³⁸καιιδου ανηρ απο του οχλου ανεβοησεν λεγων διδα-σκαλε δεομαι σου επιβλεψον επι τον υιον μου οτιμονογενης εστιν μοι ³⁹και ιδου πνευμα λαμβανει αυ-τον και εξαιφνης κραζει και σπαρασσει αυτον μετααφρου και μογις αποχωρει απ αυτου συντριβον αυ-τον ⁴⁰και εδεηθην των μαθητων σου ινα εκβαλλωσιναυτο και ουκ ηδυνηθησαν ⁴¹αποκριθεις δε ο ιησουςειπεν ω γενεα απιστος και διεστραμμενη εως ποτεεσομαι προς υμας και ανεξομαι υμων προσαγαγεωδε τον υιον σου ⁴²ετι δε προσερχομενου αυτου ερ-ρηξεν αυτον το δαιμονιον και συνεσπαραξεν επετι-μησεν δε ο ιησους τω πνευματι τω ακαθαρτω και ια-σατο τον παιδα και απεδωκεν αυτον τω πατρι αυ-του ⁴³εξεπλησσοντο δε παντες επι τη μεγαλειοτητιτου θεου παντων δε θαυμαζοντων επι πασιν οιςεποιησεν ο ιησους ειπεν προς τους μαθητας αυτου⁴⁴θεσθε υμεις εις τα ωτα υμων τους λογους τουτουςο γαρ υιος του ανθρωπου μελλει παραδιδοσθαι ειςχειρας ανθρωπων ⁴⁵οι δε ηγνοουν το ρημα τουτοκαι ην παρακεκαλυμμενον απ αυτων ινα μη αισθω-νται αυτο και εφοβουντο ερωτησαι αυτον περι τουρηματος τουτου ⁴⁶εισηλθεν δε διαλογισμος εν αυ-τοις το τις αν ειη μειζων αυτων ⁴⁷ο δε ιησους ιδωντον διαλογισμον της καρδιας αυτων επιλαβομενοςπαιδιου εστησεν αυτο παρ εαυτω ⁴⁸και ειπεν αυ-τοις ος εαν δεξηται τουτο το παιδιον επι τω ονο-ματι μου εμε δεχεται και ος εαν εμε δεξηται δεχε-

55

ται τον αποστειλαντα με ο γαρ μικροτερος εν πα-σιν υμιν υπαρχων ουτος εσται μεγας ⁴⁹αποκριθειςδε ο ιωαννης ειπεν επιστατα ειδομεν τινα επι τωονοματι σου εκβαλλοντα τα δαιμονια και εκωλυ-σαμεν αυτον οτι ουκ ακολουθει μεθ ημων ⁵⁰και ει-πεν προς αυτον ο ιησους μη κωλυετε ος γαρ ουκεστιν καθ ημων υπερ ημων εστιν ⁵¹εγενετο δε εντω συμπληρουσθαι τας ημερας της αναληψεως αυ-του και αυτος το προσωπον αυτου εστηριξεν τουπορευεσθαι εις ιερουσαλημ ⁵²και απεστειλεν αγγε-λους προ προσωπου αυτου και πορευθεντες εισηλ-θον εις κωμην σαμαρειτων ωστε ετοιμασαι αυτω⁵³και ουκ εδεξαντο αυτον οτι το προσωπον αυτουην πορευομενον εις ιερουσαλημ ⁵⁴ιδοντες δε οι μα-θηται αυτου ιακωβος και ιωαννης ειπον κυριε θε-λεις ειπωμεν πυρ καταβηναι απο του ουρανου καιαναλωσαι αυτους ως και ηλιας εποιησεν ⁵⁵στραφειςδε επετιμησεν αυτοις και ειπεν ουκ οιδατε οιουπνευματος εστε υμεις ⁵⁶ο γαρ υιος του ανθρωπουουκ ηλθεν ψυχας ανθρωπων απολεσαι αλλα σω-σαι και επορευθησαν εις ετεραν κωμην ⁵⁷εγενετοδε πορευομενων αυτων εν τη οδω ειπεν τις προςαυτον ακολουθησω σοι οπου αν απερχη κυριε ⁵⁸καιειπεν αυτω ο ιησους αι αλωπεκες φωλεους εχου-σιν και τα πετεινα του ουρανου κατασκηνωσεις οδε υιος του ανθρωπου ουκ εχει που την κεφαληνκλινη ⁵⁹ειπεν δε προς ετερον ακολουθει μοι ο δεειπεν κυριε επιτρεψον μοι απελθοντι πρωτον θα-ψαι τον πατερα μου ⁶⁰ειπεν δε αυτω ο ιησους αφεςτους νεκρους θαψαι τους εαυτων νεκρους συ δεαπελθων διαγγελλε την βασιλειαν του θεου ⁶¹ειπενδε και ετερος ακολουθησω σοι κυριε πρωτον δεεπιτρεψον μοι αποταξασθαι τοις εις τον οικον μου⁶²ειπεν δε προς αυτον ο ιησους ουδεις επιβαλωντην χειρα αυτου επ αροτρον και βλεπων εις ταοπισω ευθετος εστιν εις την βασιλειαν του θεου

10μετα δε ταυτα ανεδειξεν ο κυριος και ετερουςεβδομηκοντα και απεστειλεν αυτους ανα δυο προπροσωπου αυτου εις πασαν πολιν και τοπον ουεμελλεν αυτος ερχεσθαι ²ελεγεν ουν προς αυτουςο μεν θερισμος πολυς οι δε εργαται ολιγοι δεηθητεουν του κυριου του θερισμου οπως εκβαλλη εργα-τας εις τον θερισμον αυτου ³υπαγετε ιδου εγω απο-στελλω υμας ως αρνας εν μεσω λυκων ⁴μη βαστα-ζετε βαλαντιον μη πηραν μηδε υποδηματα και μη-δενα κατα την οδον ασπασησθε ⁵εις ην δ αν οικιανεισερχησθε πρωτον λεγετε ειρηνη τω οικω τουτω⁶και εαν μεν η εκει ο υιος ειρηνης επαναπαυσεταιεπ αυτον η ειρηνη υμων ει δε μηγε εφ υμας ανα-καμψει ⁷εν αυτη δε τη οικια μενετε εσθιοντες καιπινοντες τα παρ αυτων αξιος γαρ ο εργατης τουμισθου αυτου εστιν μη μεταβαινετε εξ οικιας εις οι-κιαν ⁸και εις ην δ αν πολιν εισερχησθε και δεχωνται

υμας εσθιετε τα παρατιθεμενα υμιν ⁹και θεραπευ-ετε τους εν αυτη ασθενεις και λεγετε αυτοις ηγγι-κεν εφ υμας η βασιλεια του θεου ¹⁰εις ην δ αν πο-λιν εισερχησθε και μη δεχωνται υμας εξελθοντεςεις τας πλατειας αυτης ειπατε ¹¹και τον κονιορτοντον κολληθεντα ημιν εκ της πολεως υμων απομασ-σομεθα υμιν πλην τουτο γινωσκετε οτι ηγγικεν εφυμας η βασιλεια του θεου ¹²λεγω δε υμιν οτι σοδο-μοις εν τη ημερα εκεινη ανεκτοτερον εσται η τηπολει εκεινη ¹³ουαι σοι χωραζιν ουαι σοι βηθσαιδαοτι ει εν τυρω και σιδωνι εγενοντο αι δυναμεις αιγενομεναι εν υμιν παλαι αν εν σακκω και σποδωκαθημεναι μετενοησαν ¹⁴πλην τυρω και σιδωνι ανε-κτοτερον εσται εν τη κρισει η υμιν ¹⁵και συ καπερ-ναουμ η εως του ουρανου υψωθεισα εως αδου κα-ταβιβασθηση ¹⁶ο ακουων υμων εμου ακουει και οαθετων υμας εμε αθετει ο δε εμε αθετων αθετειτον αποστειλαντα με ¹⁷υπεστρεψαν δε οι εβδομη-κοντα μετα χαρας λεγοντες κυριε και τα δαιμονιαυποτασσεται ημιν εν τω ονοματι σου ¹⁸ειπεν δε αυ-τοις εθεωρουν τον σαταναν ως αστραπην εκ τουουρανου πεσοντα ¹⁹ιδου διδωμι υμιν την εξουσιαντου πατειν επανω οφεων και σκορπιων και επι πα-σαν την δυναμιν του εχθρου και ουδεν υμας ου μηαδικησει ²⁰πλην εν τουτω μη χαιρετε οτι τα πνευ-ματα υμιν υποτασσεται χαιρετε δε μαλλον οτι ταονοματα υμων εγραφη εν τοις ουρανοις ²¹εν αυτη τηωρα ηγαλλιασατο τω πνευματι ο ιησους και ειπενεξομολογουμαι σοι πατερ κυριε του ουρανου καιτης γης οτι απεκρυψας ταυτα απο σοφων και συ-νετων και απεκαλυψας αυτα νηπιοις ναι ο πατηροτι ουτως εγενετο ευδοκια εμπροσθεν σου ²²πανταπαρεδοθη μοι υπο του πατρος μου και ουδεις γι-νωσκει τις εστιν ο υιος ει μη ο πατηρ και τις εστινο πατηρ ει μη ο υιος και ω εαν βουληται ο υιος απο-καλυψαι ²³και στραφεις προς τους μαθητας κατ ιδιανειπεν μακαριοι οι οφθαλμοι οι βλεποντες α βλε-πετε ²⁴λεγω γαρ υμιν οτι πολλοι προφηται και βα-σιλεις ηθελησαν ιδειν α υμεις βλεπετε και ουκ ει-δον και ακουσαι α ακουετε και ουκ ηκουσαν ²⁵καιιδου νομικος τις ανεστη εκπειραζων αυτον και λε-γων διδασκαλε τι ποιησας ζωην αιωνιον κληρονο-μησω ²⁶ο δε ειπεν προς αυτον εν τω νομω τι γε-γραπται πως αναγινωσκεις ²⁷ο δε αποκριθεις ειπεναγαπησεις κυριον τον θεον σου εξ ολης της καρ-διας σου και εξ ολης της ψυχης σου και εξ οληςτης ισχυος σου και εξ ολης της διανοιας σου καιτον πλησιον σου ως σεαυτον ²⁸ειπεν δε αυτω ορ-θως απεκριθης τουτο ποιει και ζηση ²⁹ο δε θελων δι-καιουν εαυτον ειπεν προς τον ιησουν και τις εστινμου πλησιον ³⁰υπολαβων δε ο ιησους ειπεν ανθρω-πος τις κατεβαινεν απο ιερουσαλημ εις ιεριχω καιλησταις περιεπεσεν οι και εκδυσαντες αυτον καιπληγας επιθεντες απηλθον αφεντες ημιθανη τυγ-

56 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

χανοντα ³¹κατα συγκυριαν δε ιερευς τις κατεβαι-νεν εν τη οδω εκεινη και ιδων αυτον αντιπαρηλθεν³²ομοιως δε και λευιτης γενομενος κατα τον τοπονελθων και ιδων αντιπαρηλθεν ³³σαμαρειτης δε τιςοδευων ηλθεν κατ αυτον και ιδων αυτον εσπλαγ-χνισθη ³⁴και προσελθων κατεδησεν τα τραυματααυτου επιχεων ελαιον και οινον επιβιβασας δε αυ-τον επι το ιδιον κτηνος ηγαγεν αυτον εις πανδο-χειον και επεμεληθη αυτου ³⁵και επι την αυριονεξελθων εκβαλων δυο δηναρια εδωκεν τω πανδο-χει και ειπεν αυτω επιμεληθητι αυτου και ο τι ανπροσδαπανησης εγω εν τω επανερχεσθαι με απο-δωσω σοι ³⁶τις ουν τουτων των τριων δοκει σοι πλη-σιον γεγονεναι του εμπεσοντος εις τους ληστας ³⁷οδε ειπεν ο ποιησας το ελεος μετ αυτου ειπεν ουναυτω ο ιησους πορευου και συ ποιει ομοιως ³⁸εγενετοδε εν τω πορευεσθαι αυτους και αυτος εισηλθενεις κωμην τινα γυνη δε τις ονοματι μαρθα υπεδε-ξατο αυτον εις τον οικον αυτης ³⁹και τηδε ην αδελφηκαλουμενη μαρια η και παρακαθισασα παρα τουςποδας του ιησου ηκουεν τον λογον αυτου ⁴⁰η δεμαρθα περιεσπατο περι πολλην διακονιαν επιστασαδε ειπεν κυριε ου μελει σοι οτι η αδελφη μου μονηνμε κατελιπεν διακονειν ειπε ουν αυτη ινα μοι συ-ναντιλαβηται ⁴¹αποκριθεις δε ειπεν αυτη ο ιησουςμαρθα μαρθα μεριμνας και τυρβαζη περι πολλα ⁴²ενοςδε εστιν χρεια μαρια δε την αγαθην μεριδα εξελε-ξατο ητις ουκ αφαιρεθησεται απ αυτης

11και εγενετο εν τω ειναι αυτον εν τοπω τινιπροσευχομενον ως επαυσατο ειπεν τις των μαθη-των αυτου προς αυτον κυριε διδαξον ημας προ-σευχεσθαι καθως και ιωαννης εδιδαξεν τους μα-θητας αυτου ²ειπεν δε αυτοις οταν προσευχησθελεγετε πατερ ημων ο εν τοις ουρανοις αγιασθητωτο ονομα σου ελθετω η βασιλεια σου γενηθητω τοθελημα σου ως εν ουρανω και επι της γης ³τον αρ-τον ημων τον επιουσιον διδου ημιν το καθ ημεραν⁴και αφες ημιν τας αμαρτιας ημων και γαρ αυτοιαφιεμεν παντι οφειλοντι ημιν και μη εισενεγκηςημας εις πειρασμον αλλα ρυσαι ημας απο του πο-νηρου ⁵και ειπεν προς αυτους τις εξ υμων εξει φι-λον και πορευσεται προς αυτον μεσονυκτιου καιειπη αυτω φιλε χρησον μοι τρεις αρτους ⁶επειδηφιλος μου παρεγενετο εξ οδου προς με και ουκεχω ο παραθησω αυτω ⁷κακεινος εσωθεν αποκρι-θεις ειπη μη μοι κοπους παρεχε ηδη η θυρα κεκλει-σται και τα παιδια μου μετ εμου εις την κοιτην εισινου δυναμαι αναστας δουναι σοι ⁸λεγω υμιν ει και ουδωσει αυτω αναστας δια το ειναι αυτου φιλον διαγε την αναιδειαν αυτου εγερθεις δωσει αυτω οσωνχρηζει ⁹καγω υμιν λεγω αιτειτε και δοθησεται υμινζητειτε και ευρησετε κρουετε και ανοιγησεται υμιν¹⁰πας γαρ ο αιτων λαμβανει και ο ζητων ευρισκει

και τω κρουοντι ανοιγησεται ¹¹τινα δε υμων τον πα-τερα αιτησει ο υιος αρτον μη λιθον επιδωσει αυτωει και ιχθυν μη αντι ιχθυος οφιν επιδωσει αυτω¹²η και εαν αιτηση ωον μη επιδωσει αυτω σκορπιον¹³ει ουν υμεις πονηροι υπαρχοντες οιδατε αγαθαδοματα διδοναι τοις τεκνοις υμων ποσω μαλλον οπατηρ ο εξ ουρανου δωσει πνευμα αγιον τοις αιτου-σιν αυτον ¹⁴και ην εκβαλλων δαιμονιον και αυτο ηνκωφον εγενετο δε του δαιμονιου εξελθοντος ελα-λησεν ο κωφος και εθαυμασαν οι οχλοι ¹⁵τινες δεεξ αυτων ειπον εν βεελζεβουλ αρχοντι των δαιμο-νιων εκβαλλει τα δαιμονια ¹⁶ετεροι δε πειραζοντεςσημειον παρ αυτου εζητουν εξ ουρανου ¹⁷αυτος δεειδως αυτων τα διανοηματα ειπεν αυτοις πασα βα-σιλεια εφ εαυτην διαμερισθεισα ερημουται και οι-κος επι οικον πιπτει ¹⁸ει δε και ο σατανας εφ εαυ-τον διεμερισθη πως σταθησεται η βασιλεια αυτουοτι λεγετε εν βεελζεβουλ εκβαλλειν με τα δαιμο-νια ¹⁹ει δε εγω εν βεελζεβουλ εκβαλλω τα δαιμο-νια οι υιοι υμων εν τινι εκβαλλουσιν δια τουτο κρι-ται υμων αυτοι εσονται ²⁰ει δε εν δακτυλω θεου εκ-βαλλω τα δαιμονια αρα εφθασεν εφ υμας η βασι-λεια του θεου ²¹οταν ο ισχυρος καθωπλισμενος φυ-λασση την εαυτου αυλην εν ειρηνη εστιν τα υπαρ-χοντα αυτου ²²επαν δε ο ισχυροτερος αυτου επελ-θων νικηση αυτον την πανοπλιαν αυτου αιρει εφ ηεπεποιθει και τα σκυλα αυτου διαδιδωσιν ²³ο μη ωνμετ εμου κατ εμου εστιν και ο μη συναγων μετ εμουσκορπιζει ²⁴οταν το ακαθαρτον πνευμα εξελθη αποτου ανθρωπου διερχεται δι ανυδρων τοπων ζητουναναπαυσιν και μη ευρισκον λεγει υποστρεψω ειςτον οικον μου οθεν εξηλθον ²⁵και ελθον ευρισκει σε-σαρωμενον και κεκοσμημενον ²⁶τοτε πορευεται καιπαραλαμβανει επτα ετερα πνευματα πονηροτεραεαυτου και εισελθοντα κατοικει εκει και γινεται ταεσχατα του ανθρωπου εκεινου χειρονα των πρω-των ²⁷εγενετο δε εν τω λεγειν αυτον ταυτα επαρασατις γυνη φωνην εκ του οχλου ειπεν αυτω μακαριαη κοιλια η βαστασασα σε και μαστοι ους εθηλασας²⁸αυτος δε ειπεν μενουνγε μακαριοι οι ακουοντεςτον λογον του θεου και φυλασσοντες αυτον ²⁹τωνδε οχλων επαθροιζομενων ηρξατο λεγειν η γενεααυτη πονηρα εστιν σημειον επιζητει και σημειονου δοθησεται αυτη ει μη το σημειον ιωνα του προ-φητου ³⁰καθως γαρ εγενετο ιωνας σημειον τοις νι-νευιταις ουτως εσται και ο υιος του ανθρωπου τηγενεα ταυτη ³¹βασιλισσα νοτου εγερθησεται εν τηκρισει μετα των ανδρων της γενεας ταυτης και κα-τακρινει αυτους οτι ηλθεν εκ των περατων της γηςακουσαι την σοφιαν σολομωντος και ιδου πλειονσολομωντος ωδε ³²ανδρες νινευι αναστησονται εντη κρισει μετα της γενεας ταυτης και κατακρινου-σιν αυτην οτι μετενοησαν εις το κηρυγμα ιωνα καιιδου πλειον ιωνα ωδε ³³ουδεις δε λυχνον αψας εις

57

κρυπτον τιθησιν ουδε υπο τον μοδιον αλλ επι τηνλυχνιαν ινα οι εισπορευομενοι το φεγγος βλεπωσιν³⁴ο λυχνος του σωματος εστιν ο οφθαλμος οταν ουνο οφθαλμος σου απλους η και ολον το σωμα σουφωτεινον εστιν επαν δε πονηρος η και το σωμα σουσκοτεινον ³⁵σκοπει ουν μη το φως το εν σοι σκοτοςεστιν ³⁶ει ουν το σωμα σου ολον φωτεινον μη εχοντι μερος σκοτεινον εσται φωτεινον ολον ως οταν ολυχνος τη αστραπη φωτιζη σε ³⁷εν δε τω λαλησαιηρωτα αυτον φαρισαιος τις οπως αριστηση παραυτω εισελθων δε ανεπεσεν ³⁸ο δε φαρισαιος ιδωνεθαυμασεν οτι ου πρωτον εβαπτισθη προ του αρι-στου ³⁹ειπεν δε ο κυριος προς αυτον νυν υμεις οιφαρισαιοι το εξωθεν του ποτηριου και του πινακοςκαθαριζετε το δε εσωθεν υμων γεμει αρπαγης καιπονηριας ⁴⁰αφρονες ουχ ο ποιησας το εξωθεν καιτο εσωθεν εποιησεν ⁴¹πλην τα ενοντα δοτε ελεημο-συνην και ιδου παντα καθαρα υμιν εστιν ⁴²αλλ ουαιυμιν τοις φαρισαιοις οτι αποδεκατουτε το ηδυο-σμον και το πηγανον και παν λαχανον και παρερχε-σθε την κρισιν και την αγαπην του θεου ταυτα εδειποιησαι κακεινα μη αφιεναι ⁴³ουαι υμιν τοις φαρι-σαιοις οτι αγαπατε την πρωτοκαθεδριαν εν ταιςσυναγωγαις και τους ασπασμους εν ταις αγοραις⁴⁴ουαι υμιν γραμματεις και φαρισαιοι υποκριται οτιεστε ως τα μνημεια τα αδηλα και οι ανθρωποι οιπεριπατουντες επανω ουκ οιδασιν ⁴⁵αποκριθεις δετις των νομικων λεγει αυτω διδασκαλε ταυτα λε-γων και ημας υβριζεις ⁴⁶ο δε ειπεν και υμιν τοιςνομικοις ουαι οτι φορτιζετε τους ανθρωπους φορ-τια δυσβαστακτα και αυτοι ενι των δακτυλων υμωνου προσψαυετε τοις φορτιοις ⁴⁷ουαι υμιν οτι οικο-δομειτε τα μνημεια των προφητων οι δε πατερεςυμων απεκτειναν αυτους ⁴⁸αρα μαρτυρειτε και συ-νευδοκειτε τοις εργοις των πατερων υμων οτι αυ-τοι μεν απεκτειναν αυτους υμεις δε οικοδομειτε αυ-των τα μνημεια ⁴⁹δια τουτο και η σοφια του θεουειπεν αποστελω εις αυτους προφητας και αποστο-λους και εξ αυτων αποκτενουσιν και εκδιωξουσιν⁵⁰ινα εκζητηθη το αιμα παντων των προφητων τοεκχυνομενον απο καταβολης κοσμου απο της γε-νεας ταυτης ⁵¹απο του αιματος αβελ εως του αιμα-τος ζαχαριου του απολομενου μεταξυ του θυσια-στηριου και του οικου ναι λεγω υμιν εκζητηθησε-ται απο της γενεας ταυτης ⁵²ουαι υμιν τοις νομικοιςοτι ηρατε την κλειδα της γνωσεως αυτοι ουκ εισηλ-θετε και τους εισερχομενους εκωλυσατε ⁵³λεγοντοςδε αυτου ταυτα προς αυτους ηρξαντο οι γραμμα-τεις και οι φαρισαιοι δεινως ενεχειν και αποστομα-τιζειν αυτον περι πλειονων ⁵⁴ενεδρευοντες αυτονκαι ζητουντες θηρευσαι τι εκ του στοματος αυτουινα κατηγορησωσιν αυτου

12εν οις επισυναχθεισων των μυριαδων του οχλου

ωστε καταπατειν αλληλους ηρξατο λεγειν προς τουςμαθητας αυτου πρωτον προσεχετε εαυτοις απο τηςζυμης των φαρισαιων ητις εστιν υποκρισις ²ουδενδε συγκεκαλυμμενον εστιν ο ουκ αποκαλυφθησε-ται και κρυπτον ο ου γνωσθησεται ³ανθ ων οσαεν τη σκοτια ειπατε εν τω φωτι ακουσθησεται καιο προς το ους ελαλησατε εν τοις ταμειοις κηρυ-χθησεται επι των δωματων ⁴λεγω δε υμιν τοις φι-λοις μου μη φοβηθητε απο των αποκτεινοντων τοσωμα και μετα ταυτα μη εχοντων περισσοτερον τιποιησαι ⁵υποδειξω δε υμιν τινα φοβηθητε φοβη-θητε τον μετα το αποκτειναι εξουσιαν εχοντα εμ-βαλειν εις την γεενναν ναι λεγω υμιν τουτον φοβη-θητε ⁶ουχι πεντε στρουθια πωλειται ασσαριων δυοκαι εν εξ αυτων ουκ εστιν επιλελησμενον ενωπιοντου θεου ⁷αλλα και αι τριχες της κεφαλης υμωνπασαι ηριθμηνται μη ουν φοβεισθε πολλων στρου-θιων διαφερετε ⁸λεγω δε υμιν πας ος αν ομολογησηεν εμοι εμπροσθεν των ανθρωπων και ο υιος τουανθρωπου ομολογησει εν αυτω εμπροσθεν των αγ-γελων του θεου ⁹ο δε αρνησαμενος με ενωπιον τωνανθρωπων απαρνηθησεται ενωπιον των αγγελωντου θεου ¹⁰και πας ος ερει λογον εις τον υιον τουανθρωπου αφεθησεται αυτω τω δε εις το αγιονπνευμα βλασφημησαντι ουκ αφεθησεται ¹¹οταν δεπροσφερωσιν υμας επι τας συναγωγας και τας αρ-χας και τας εξουσιας μη μεριμνατε πως η τι απο-λογησησθε η τι ειπητε ¹²το γαρ αγιον πνευμα διδα-ξει υμας εν αυτη τη ωρα α δει ειπειν ¹³ειπεν δε τιςαυτω εκ του οχλου διδασκαλε ειπε τω αδελφω μουμερισασθαι μετ εμου την κληρονομιαν ¹⁴ο δε ειπεναυτω ανθρωπε τις με κατεστησεν δικαστην η μερι-στην εφ υμας ¹⁵ειπεν δε προς αυτους ορατε και φυ-λασσεσθε απο της πλεονεξιας οτι ουκ εν τω περισ-σευειν τινι η ζωη αυτου εστιν εκ των υπαρχοντωναυτου ¹⁶ειπεν δε παραβολην προς αυτους λεγωνανθρωπου τινος πλουσιου ευφορησεν η χωρα ¹⁷καιδιελογιζετο εν εαυτω λεγων τι ποιησω οτι ουκ εχωπου συναξω τους καρπους μου ¹⁸και ειπεν τουτοποιησω καθελω μου τας αποθηκας και μειζονας οι-κοδομησω και συναξω εκει παντα τα γενηματα μουκαι τα αγαθα μου ¹⁹και ερω τη ψυχη μου ψυχη εχειςπολλα αγαθα κειμενα εις ετη πολλα αναπαυου φαγεπιε ευφραινου ²⁰ειπεν δε αυτω ο θεος αφρον ταυτητη νυκτι την ψυχην σου απαιτουσιν απο σου α δεητοιμασας τινι εσται ²¹ουτως ο θησαυριζων εαυτωκαι μη εις θεον πλουτων ²²ειπεν δε προς τους μα-θητας αυτου δια τουτο υμιν λεγω μη μεριμνατε τηψυχη υμων τι φαγητε μηδε τω σωματι τι ενδυση-σθε ²³η ψυχη πλειον εστιν της τροφης και το σωματου ενδυματος ²⁴κατανοησατε τους κορακας οτι ουσπειρουσιν ουδε θεριζουσιν οις ουκ εστιν ταμειονουδε αποθηκη και ο θεος τρεφει αυτους ποσω μαλ-λον υμεις διαφερετε των πετεινων ²⁵τις δε εξ υμων

58 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

μεριμνων δυναται προσθειναι επι την ηλικιαν αυ-του πηχυν ενα ²⁶ει ουν ουτε ελαχιστον δυνασθε τιπερι των λοιπων μεριμνατε ²⁷κατανοησατε τα κριναπως αυξανει ου κοπια ουδε νηθει λεγω δε υμινουδε σολομων εν παση τη δοξη αυτου περιεβαλετοως εν τουτων ²⁸ει δε τον χορτον εν τω αγρω σημερονοντα και αυριον εις κλιβανον βαλλομενον ο θεος ου-τως αμφιεννυσιν ποσω μαλλον υμας ολιγοπιστοι²⁹και υμεις μη ζητειτε τι φαγητε η τι πιητε και μη με-τεωριζεσθε ³⁰ταυτα γαρ παντα τα εθνη του κοσμουεπιζητει υμων δε ο πατηρ οιδεν οτι χρηζετε τουτων³¹πλην ζητειτε την βασιλειαν του θεου και ταυταπαντα προστεθησεται υμιν ³²μη φοβου το μικρονποιμνιον οτι ευδοκησεν ο πατηρ υμων δουναι υμιντην βασιλειαν ³³πωλησατε τα υπαρχοντα υμων καιδοτε ελεημοσυνην ποιησατε εαυτοις βαλαντια μηπαλαιουμενα θησαυρον ανεκλειπτον εν τοις ουρα-νοις οπου κλεπτης ουκ εγγιζει ουδε σης διαφθειρει³⁴οπου γαρ εστιν ο θησαυρος υμων εκει και η καρ-δια υμων εσται ³⁵εστωσαν υμων αι οσφυες περιεζω-σμεναι και οι λυχνοι καιομενοι ³⁶και υμεις ομοιοι αν-θρωποις προσδεχομενοις τον κυριον εαυτων ποτεαναλυσει εκ των γαμων ινα ελθοντος και κρουσα-ντος ευθεως ανοιξωσιν αυτω ³⁷μακαριοι οι δουλοιεκεινοι ους ελθων ο κυριος ευρησει γρηγορουνταςαμην λεγω υμιν οτι περιζωσεται και ανακλινει αυ-τους και παρελθων διακονησει αυτοις ³⁸και εαν ελθηεν τη δευτερα φυλακη και εν τη τριτη φυλακη ελθηκαι ευρη ουτως μακαριοι εισιν οι δουλοι εκεινοι ³⁹τουτοδε γινωσκετε οτι ει ηδει ο οικοδεσποτης ποια ωραο κλεπτης ερχεται εγρηγορησεν αν και ουκ αν αφη-κεν διορυγηναι τον οικον αυτου ⁴⁰και υμεις ουν γινε-σθε ετοιμοι οτι η ωρα ου δοκειτε ο υιος του ανθρω-που ερχεται ⁴¹ειπεν δε αυτω ο πετρος κυριε προςημας την παραβολην ταυτην λεγεις η και προς πα-ντας ⁴²ειπεν δε ο κυριος τις αρα εστιν ο πιστος οι-κονομος και φρονιμος ον καταστησει ο κυριος επιτης θεραπειας αυτου του διδοναι εν καιρω το σιτο-μετριον ⁴³μακαριος ο δουλος εκεινος ον ελθων ο κυ-ριος αυτου ευρησει ποιουντα ουτως ⁴⁴αληθως λεγωυμιν οτι επι πασιν τοις υπαρχουσιν αυτου κατα-στησει αυτον ⁴⁵εαν δε ειπη ο δουλος εκεινος εν τηκαρδια αυτου χρονιζει ο κυριος μου ερχεσθαι καιαρξηται τυπτειν τους παιδας και τας παιδισκαςεσθιειν τε και πινειν και μεθυσκεσθαι ⁴⁶ηξει ο κυ-ριος του δουλου εκεινου εν ημερα η ου προσδοκακαι εν ωρα η ου γινωσκει και διχοτομησει αυτον καιτο μερος αυτου μετα των απιστων θησει ⁴⁷εκεινοςδε ο δουλος ο γνους το θελημα του κυριου εαυτουκαι μη ετοιμασας μηδε ποιησας προς το θελημα αυ-του δαρησεται πολλας ⁴⁸ο δε μη γνους ποιησας δεαξια πληγων δαρησεται ολιγας παντι δε ω εδοθηπολυ πολυ ζητηθησεται παρ αυτου και ω παρεθε-ντο πολυ περισσοτερον αιτησουσιν αυτον ⁴⁹πυρ ηλ-

θον βαλειν εις την γην και τι θελω ει ηδη ανηφθη⁵⁰βαπτισμα δε εχω βαπτισθηναι και πως συνεχο-μαι εως ου τελεσθη ⁵¹δοκειτε οτι ειρηνην παρεγε-νομην δουναι εν τη γη ουχι λεγω υμιν αλλ η διαμε-ρισμον ⁵²εσονται γαρ απο του νυν πεντε εν οικω ενιδιαμεμερισμενοι τρεις επι δυσιν και δυο επι τρισιν⁵³διαμερισθησεται πατηρ εφ υιω και υιος επι πατριμητηρ επι θυγατρι και θυγατηρ επι μητρι πενθεραεπι την νυμφην αυτης και νυμφη επι την πενθε-ραν αυτης ⁵⁴ελεγεν δε και τοις οχλοις οταν ιδητετην νεφελην ανατελλουσαν απο δυσμων ευθεωςλεγετε ομβρος ερχεται και γινεται ουτως ⁵⁵και οταννοτον πνεοντα λεγετε οτι καυσων εσται και γινεται⁵⁶υποκριται το προσωπον του ουρανου και της γηςοιδατε δοκιμαζειν τον δε καιρον τουτον πως ου δο-κιμαζετε ⁵⁷τι δε και αφ εαυτων ου κρινετε το δικαιον⁵⁸ως γαρ υπαγεις μετα του αντιδικου σου επ αρχο-ντα εν τη οδω δος εργασιαν απηλλαχθαι απ αυτουμηποτε κατασυρη σε προς τον κριτην και ο κριτηςσε παραδω τω πρακτορι και ο πρακτωρ σε βαλληεις φυλακην ⁵⁹λεγω σοι ου μη εξελθης εκειθεν εωςου και το εσχατον λεπτον αποδως

13παρησαν δε τινες εν αυτω τω καιρω απαγγελ-λοντες αυτω περι των γαλιλαιων ων το αιμα πιλα-τος εμιξεν μετα των θυσιων αυτων ²και αποκριθειςο ιησους ειπεν αυτοις δοκειτε οτι οι γαλιλαιοι ου-τοι αμαρτωλοι παρα παντας τους γαλιλαιους εγε-νοντο οτι τοιαυτα πεπονθασιν ³ουχι λεγω υμιν αλλεαν μη μετανοητε παντες ωσαυτως απολεισθε ⁴ηεκεινοι οι δεκα και οκτω εφ ους επεσεν ο πυργος εντω σιλωαμ και απεκτεινεν αυτους δοκειτε οτι ου-τοι οφειλεται εγενοντο παρα παντας ανθρωπουςτους κατοικουντας εν ιερουσαλημ ⁵ουχι λεγω υμιναλλ εαν μη μετανοητε παντες ομοιως απολεισθε⁶ελεγεν δε ταυτην την παραβολην συκην ειχεν τιςεν τω αμπελωνι αυτου πεφυτευμενην και ηλθενκαρπον ζητων εν αυτη και ουχ ευρεν ⁷ειπεν δε προςτον αμπελουργον ιδου τρια ετη ερχομαι ζητων καρ-πον εν τη συκη ταυτη και ουχ ευρισκω εκκοψοναυτην ινατι και την γην καταργει ⁸ο δε αποκριθειςλεγει αυτω κυριε αφες αυτην και τουτο το ετοςεως οτου σκαψω περι αυτην και βαλω κοπριαν ⁹κανμεν ποιηση καρπον ει δε μηγε εις το μελλον εκκο-ψεις αυτην ¹⁰ην δε διδασκων εν μια των συναγω-γων εν τοις σαββασιν ¹¹και ιδου γυνη ην πνευμαεχουσα ασθενειας ετη δεκα και οκτω και ην συγκυ-πτουσα και μη δυναμενη ανακυψαι εις το παντελες¹²ιδων δε αυτην ο ιησους προσεφωνησεν και ειπεναυτη γυναι απολελυσαι της ασθενειας σου ¹³καιεπεθηκεν αυτη τας χειρας και παραχρημα ανωρ-θωθη και εδοξαζεν τον θεον ¹⁴αποκριθεις δε ο αρχι-συναγωγος αγανακτων οτι τω σαββατω εθεραπευ-σεν ο ιησους ελεγεν τω οχλω εξ ημεραι εισιν εν αις

59

δει εργαζεσθαι εν ταυταις ουν ερχομενοι θεραπευε-σθε και μη τη ημερα του σαββατου ¹⁵απεκριθη ουναυτω ο κυριος και ειπεν υποκριτα εκαστος υμωντω σαββατω ου λυει τον βουν αυτου η τον ονον αποτης φατνης και απαγαγων ποτιζει ¹⁶ταυτην δε θυ-γατερα αβρααμ ουσαν ην εδησεν ο σατανας ιδουδεκα και οκτω ετη ουκ εδει λυθηναι απο του δε-σμου τουτου τη ημερα του σαββατου ¹⁷και ταυταλεγοντος αυτου κατησχυνοντο παντες οι αντικει-μενοι αυτω και πας ο οχλος εχαιρεν επι πασιν τοιςενδοξοις τοις γινομενοις υπ αυτου ¹⁸ελεγεν δε τινιομοια εστιν η βασιλεια του θεου και τινι ομοιωσωαυτην ¹⁹ομοια εστιν κοκκω σιναπεως ον λαβων αν-θρωπος εβαλεν εις κηπον εαυτου και ηυξησεν καιεγενετο εις δενδρον μεγα και τα πετεινα του ου-ρανου κατεσκηνωσεν εν τοις κλαδοις αυτου ²⁰καιπαλιν ειπεν τινι ομοιωσω την βασιλειαν του θεου²¹ομοια εστιν ζυμη ην λαβουσα γυνη ενεκρυψεν ειςαλευρου σατα τρια εως ου εζυμωθη ολον ²²και διε-πορευετο κατα πολεις και κωμας διδασκων και πο-ρειαν ποιουμενος εις ιερουσαλημ ²³ειπεν δε τις αυτωκυριε ει ολιγοι οι σωζομενοι ο δε ειπεν προς αυ-τους ²⁴αγωνιζεσθε εισελθειν δια της στενης πυληςοτι πολλοι λεγω υμιν ζητησουσιν εισελθειν και ουκισχυσουσιν ²⁵αφ ου αν εγερθη ο οικοδεσποτης καιαποκλειση την θυραν και αρξησθε εξω εσταναι καικρουειν την θυραν λεγοντες κυριε κυριε ανοιξονημιν και αποκριθεις ερει υμιν ουκ οιδα υμας ποθενεστε ²⁶τοτε αρξεσθε λεγειν εφαγομεν ενωπιον σουκαι επιομεν και εν ταις πλατειαις ημων εδιδαξας²⁷και ερει λεγω υμιν ουκ οιδα υμας ποθεν εστε απο-στητε απ εμου παντες οι εργαται της αδικιας ²⁸εκειεσται ο κλαυθμος και ο βρυγμος των οδοντων οτανοψησθε αβρααμ και ισαακ και ιακωβ και πανταςτους προφητας εν τη βασιλεια του θεου υμας δε εκ-βαλλομενους εξω ²⁹και ηξουσιν απο ανατολων καιδυσμων και απο βορρα και νοτου και ανακλιθησο-νται εν τη βασιλεια του θεου ³⁰και ιδου εισιν εσχα-τοι οι εσονται πρωτοι και εισιν πρωτοι οι εσονταιεσχατοι ³¹εν αυτη τη ημερα προσηλθον τινες φα-ρισαιοι λεγοντες αυτω εξελθε και πορευου εντευ-θεν οτι ηρωδης θελει σε αποκτειναι ³²και ειπεν αυ-τοις πορευθεντες ειπατε τη αλωπεκι ταυτη ιδουεκβαλλω δαιμονια και ιασεις επιτελω σημερον καιαυριον και τη τριτη τελειουμαι ³³πλην δει με ση-μερον και αυριον και τη εχομενη πορευεσθαι οτιουκ ενδεχεται προφητην απολεσθαι εξω ιερουσα-λημ ³⁴ιερουσαλημ ιερουσαλημ η αποκτεινουσα τουςπροφητας και λιθοβολουσα τους απεσταλμενουςπρος αυτην ποσακις ηθελησα επισυναξαι τα τεκνασου ον τροπον ορνις την εαυτης νοσσιαν υπο ταςπτερυγας και ουκ ηθελησατε ³⁵ιδου αφιεται υμιν οοικος υμων ερημος αμην δε λεγω υμιν οτι ου μη μειδητε εως αν ηξη οτε ειπητε ευλογημενος ο ερχομε-

νος εν ονοματι κυριου

14και εγενετο εν τω ελθειν αυτον εις οικον τι-νος των αρχοντων των φαρισαιων σαββατω φαγειναρτον και αυτοι ησαν παρατηρουμενοι αυτον ²καιιδου ανθρωπος τις ην υδρωπικος εμπροσθεν αυ-του ³και αποκριθεις ο ιησους ειπεν προς τους νομι-κους και φαρισαιους λεγων ει εξεστιν τω σαββατωθεραπευειν ⁴οι δε ησυχασαν και επιλαβομενος ια-σατο αυτον και απελυσεν ⁵και αποκριθεις προς αυ-τους ειπεν τινος υμων ονος η βους εις φρεαρ εμπε-σειται και ουκ ευθεως ανασπασει αυτον εν τη ημερατου σαββατου ⁶και ουκ ισχυσαν ανταποκριθηναι αυτωπρος ταυτα ⁷ελεγεν δε προς τους κεκλημενους πα-ραβολην επεχων πως τας πρωτοκλισιας εξελεγο-ντο λεγων προς αυτους ⁸οταν κληθης υπο τινοςεις γαμους μη κατακλιθης εις την πρωτοκλισιανμηποτε εντιμοτερος σου η κεκλημενος υπ αυτου⁹και ελθων ο σε και αυτον καλεσας ερει σοι δοςτουτω τοπον και τοτε αρξη μετ αισχυνης τον εσχα-τον τοπον κατεχειν ¹⁰αλλ οταν κληθης πορευθειςαναπεσον εις τον εσχατον τοπον ινα οταν ελθη οκεκληκως σε ειπη σοι φιλε προσαναβηθι ανωτεροντοτε εσται σοι δοξα ενωπιον των συνανακειμενωνσοι ¹¹οτι πας ο υψων εαυτον ταπεινωθησεται καιο ταπεινων εαυτον υψωθησεται ¹²ελεγεν δε και τωκεκληκοτι αυτον οταν ποιης αριστον η δειπνον μηφωνει τους φιλους σου μηδε τους αδελφους σουμηδε τους συγγενεις σου μηδε γειτονας πλουσιουςμηποτε και αυτοι σε αντικαλεσωσιν και γενηται σοιανταποδομα ¹³αλλ οταν ποιης δοχην καλει πτωχουςαναπηρους χωλους τυφλους ¹⁴και μακαριος εση οτιουκ εχουσιν ανταποδουναι σοι ανταποδοθησεταιγαρ σοι εν τη αναστασει των δικαιων ¹⁵ακουσας δετις των συνανακειμενων ταυτα ειπεν αυτω μακα-ριος ος φαγεται αρτον εν τη βασιλεια του θεου¹⁶ο δε ειπεν αυτω ανθρωπος τις εποιησεν δειπνονμεγα και εκαλεσεν πολλους ¹⁷και απεστειλεν τονδουλον αυτου τη ωρα του δειπνου ειπειν τοις κε-κλημενοις ερχεσθε οτι ηδη ετοιμα εστιν παντα ¹⁸καιηρξαντο απο μιας παραιτεισθαι παντες ο πρωτοςειπεν αυτω αγρον ηγορασα και εχω αναγκην εξελ-θειν και ιδειν αυτον ερωτω σε εχε με παρητημενον¹⁹και ετερος ειπεν ζευγη βοων ηγορασα πεντε καιπορευομαι δοκιμασαι αυτα ερωτω σε εχε με παρη-τημενον ²⁰και ετερος ειπεν γυναικα εγημα και διατουτο ου δυναμαι ελθειν ²¹και παραγενομενος ο δου-λος εκεινος απηγγειλεν τω κυριω αυτου ταυτα τοτεοργισθεις ο οικοδεσποτης ειπεν τω δουλω αυτουεξελθε ταχεως εις τας πλατειας και ρυμας της πο-λεως και τους πτωχους και αναπηρους και χωλουςκαι τυφλους εισαγαγε ωδε ²²και ειπεν ο δουλος κυ-ριε γεγονεν ως επεταξας και ετι τοπος εστιν ²³και ει-πεν ο κυριος προς τον δουλον εξελθε εις τας οδους

60 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

και φραγμους και αναγκασον εισελθειν ινα γεμισθηο οικος μου ²⁴λεγω γαρ υμιν οτι ουδεις των ανδρωνεκεινων των κεκλημενων γευσεται μου του δειπνου²⁵συνεπορευοντο δε αυτω οχλοι πολλοι και στρα-φεις ειπεν προς αυτους ²⁶ει τις ερχεται προς μεκαι ου μισει τον πατερα εαυτου και την μητερακαι την γυναικα και τα τεκνα και τους αδελφουςκαι τας αδελφας ετι δε και την εαυτου ψυχην ουδυναται μου μαθητης ειναι ²⁷και οστις ου βασταζειτον σταυρον αυτου και ερχεται οπισω μου ου δυ-ναται μου ειναι μαθητης ²⁸τις γαρ εξ υμων θελωνπυργον οικοδομησαι ουχι πρωτον καθισας ψηφι-ζει την δαπανην ει εχει τα προς απαρτισμον ²⁹ιναμηποτε θεντος αυτου θεμελιον και μη ισχυοντοςεκτελεσαι παντες οι θεωρουντες αρξωνται εμπαι-ζειν αυτω ³⁰λεγοντες οτι ουτος ο ανθρωπος ηρξατοοικοδομειν και ουκ ισχυσεν εκτελεσαι ³¹η τις βα-σιλευς πορευομενος συμβαλειν ετερω βασιλει ειςπολεμον ουχι καθισας πρωτον βουλευεται ει δυνα-τος εστιν εν δεκα χιλιασιν απαντησαι τω μετα ει-κοσι χιλιαδων ερχομενω επ αυτον ³²ει δε μηγε ετιαυτου πορρω οντος πρεσβειαν αποστειλας ερωτατα προς ειρηνην ³³ουτως ουν πας εξ υμων ος ουκαποτασσεται πασιν τοις εαυτου υπαρχουσιν ου δυ-ναται μου ειναι μαθητης ³⁴καλον το αλας εαν δετο αλας μωρανθη εν τινι αρτυθησεται ³⁵ουτε ειςγην ουτε εις κοπριαν ευθετον εστιν εξω βαλλουσιναυτο ο εχων ωτα ακουειν ακουετω

15ησαν δε εγγιζοντες αυτω παντες οι τελωναικαι οι αμαρτωλοι ακουειν αυτου ²και διεγογγυζονοι φαρισαιοι και οι γραμματεις λεγοντες οτι ουτοςαμαρτωλους προσδεχεται και συνεσθιει αυτοις ³ειπενδε προς αυτους την παραβολην ταυτην λεγων ⁴τιςανθρωπος εξ υμων εχων εκατον προβατα και απο-λεσας εν εξ αυτων ου καταλειπει τα εννενηκοντα-εννεα εν τη ερημω και πορευεται επι το απολω-λος εως ευρη αυτο ⁵και ευρων επιτιθησιν επι τουςωμους εαυτου χαιρων ⁶και ελθων εις τον οικον συ-γκαλει τους φιλους και τους γειτονας λεγων αυ-τοις συγχαρητε μοι οτι ευρον το προβατον μου τοαπολωλος ⁷λεγω υμιν οτι ουτως χαρα εσται εν τωουρανω επι ενι αμαρτωλω μετανοουντι η επι εν-νενηκονταεννεα δικαιοις οιτινες ου χρειαν εχουσινμετανοιας ⁸η τις γυνη δραχμας εχουσα δεκα εαναπολεση δραχμην μιαν ουχι απτει λυχνον και σα-ροι την οικιαν και ζητει επιμελως εως οτου ευρη⁹και ευρουσα συγκαλειται τας φιλας και τας γειτο-νας λεγουσα συγχαρητε μοι οτι ευρον την δραχμηνην απωλεσα ¹⁰ουτως λεγω υμιν χαρα γινεται ενω-πιον των αγγελων του θεου επι ενι αμαρτωλω με-τανοουντι ¹¹ειπεν δε ανθρωπος τις ειχεν δυο υιους¹²και ειπεν ο νεωτερος αυτων τω πατρι πατερ δοςμοι το επιβαλλον μερος της ουσιας και διειλεν αυ-

τοις τον βιον ¹³και μετ ου πολλας ημερας συναγα-γων απαντα ο νεωτερος υιος απεδημησεν εις χω-ραν μακραν και εκει διεσκορπισεν την ουσιαν αυ-του ζων ασωτως ¹⁴δαπανησαντος δε αυτου πανταεγενετο λιμος ισχυρος κατα την χωραν εκεινην καιαυτος ηρξατο υστερεισθαι ¹⁵και πορευθεις εκολληθηενι των πολιτων της χωρας εκεινης και επεμψεναυτον εις τους αγρους αυτου βοσκειν χοιρους ¹⁶καιεπεθυμει γεμισαι την κοιλιαν αυτου απο των κερα-τιων ων ησθιον οι χοιροι και ουδεις εδιδου αυτω¹⁷εις εαυτον δε ελθων ειπεν ποσοι μισθιοι του πα-τρος μου περισσευουσιν αρτων εγω δε λιμω απολ-λυμαι ¹⁸αναστας πορευσομαι προς τον πατερα μουκαι ερω αυτω πατερ ημαρτον εις τον ουρανον καιενωπιον σου ¹⁹και ουκετι ειμι αξιος κληθηναι υιοςσου ποιησον με ως ενα των μισθιων σου ²⁰και ανα-στας ηλθεν προς τον πατερα εαυτου ετι δε αυτουμακραν απεχοντος ειδεν αυτον ο πατηρ αυτου καιεσπλαγχνισθη και δραμων επεπεσεν επι τον τρα-χηλον αυτου και κατεφιλησεν αυτον ²¹ειπεν δε αυτωο υιος πατερ ημαρτον εις τον ουρανον και ενωπιονσου και ουκετι ειμι αξιος κληθηναι υιος σου ²²ειπενδε ο πατηρ προς τους δουλους αυτου εξενεγκατετην στολην την πρωτην και ενδυσατε αυτον καιδοτε δακτυλιον εις την χειρα αυτου και υποδηματαεις τους ποδας ²³και ενεγκαντες τον μοσχον τον σι-τευτον θυσατε και φαγοντες ευφρανθωμεν ²⁴οτι ου-τος ο υιος μου νεκρος ην και ανεζησεν και απο-λωλως ην και ευρεθη και ηρξαντο ευφραινεσθαι²⁵ην δε ο υιος αυτου ο πρεσβυτερος εν αγρω καιως ερχομενος ηγγισεν τη οικια ηκουσεν συμφωνιαςκαι χορων ²⁶και προσκαλεσαμενος ενα των παιδωνεπυνθανετο τι ειη ταυτα ²⁷ο δε ειπεν αυτω οτι οαδελφος σου ηκει και εθυσεν ο πατηρ σου τον μο-σχον τον σιτευτον οτι υγιαινοντα αυτον απελαβεν²⁸ωργισθη δε και ουκ ηθελεν εισελθειν ο ουν πα-τηρ αυτου εξελθων παρεκαλει αυτον ²⁹ο δε απο-κριθεις ειπεν τω πατρι ιδου τοσαυτα ετη δουλευωσοι και ουδεποτε εντολην σου παρηλθον και εμοιουδεποτε εδωκας εριφον ινα μετα των φιλων μουευφρανθω ³⁰οτε δε ο υιος σου ουτος ο καταφαγωνσου τον βιον μετα πορνων ηλθεν εθυσας αυτω τονμοσχον τον σιτευτον ³¹ο δε ειπεν αυτω τεκνον συπαντοτε μετ εμου ει και παντα τα εμα σα εστιν³²ευφρανθηναι δε και χαρηναι εδει οτι ο αδελφοςσου ουτος νεκρος ην και ανεζησεν και απολωλωςην και ευρεθη

16ελεγεν δε και προς τους μαθητας αυτου αν-θρωπος τις ην πλουσιος ος ειχεν οικονομον καιουτος διεβληθη αυτω ως διασκορπιζων τα υπαρ-χοντα αυτου ²και φωνησας αυτον ειπεν αυτω τιτουτο ακουω περι σου αποδος τον λογον της οι-κονομιας σου ου γαρ δυνηση ετι οικονομειν ³ειπεν

61

δε εν εαυτω ο οικονομος τι ποιησω οτι ο κυριοςμου αφαιρειται την οικονομιαν απ εμου σκαπτεινουκ ισχυω επαιτειν αισχυνομαι ⁴εγνων τι ποιησωινα οταν μετασταθω της οικονομιας δεξωνται με ειςτους οικους αυτων ⁵και προσκαλεσαμενος ενα εκα-στον των χρεωφειλετων του κυριου εαυτου ελεγεντω πρωτω ποσον οφειλεις τω κυριω μου ⁶ο δε ειπενεκατον βατους ελαιου και ειπεν αυτω δεξαι σου τογραμμα και καθισας ταχεως γραψον πεντηκοντα⁷επειτα ετερω ειπεν συ δε ποσον οφειλεις ο δε ει-πεν εκατον κορους σιτου και λεγει αυτω δεξαι σουτο γραμμα και γραψον ογδοηκοντα ⁸και επηνεσενο κυριος τον οικονομον της αδικιας οτι φρονιμωςεποιησεν οτι οι υιοι του αιωνος τουτου φρονιμω-τεροι υπερ τους υιους του φωτος εις την γενεανεαυτων εισιν ⁹καγω υμιν λεγω ποιησατε εαυτοιςφιλους εκ του μαμωνα της αδικιας ινα οταν εκλι-πητε δεξωνται υμας εις τας αιωνιους σκηνας ¹⁰οπιστος εν ελαχιστω και εν πολλω πιστος εστιν καιο εν ελαχιστω αδικος και εν πολλω αδικος εστιν¹¹ει ουν εν τω αδικω μαμωνα πιστοι ουκ εγενεσθετο αληθινον τις υμιν πιστευσει ¹²και ει εν τω αλ-λοτριω πιστοι ουκ εγενεσθε το υμετερον τις υμινδωσει ¹³ουδεις οικετης δυναται δυσι κυριοις δου-λευειν η γαρ τον ενα μισησει και τον ετερον αγα-πησει η ενος ανθεξεται και του ετερου καταφρονη-σει ου δυνασθε θεω δουλευειν και μαμωνα ¹⁴ηκουονδε ταυτα παντα και οι φαρισαιοι φιλαργυροι υπαρ-χοντες και εξεμυκτηριζον αυτον ¹⁵και ειπεν αυτοιςυμεις εστε οι δικαιουντες εαυτους ενωπιον των αν-θρωπων ο δε θεος γινωσκει τας καρδιας υμων οτιτο εν ανθρωποις υψηλον βδελυγμα ενωπιον τουθεου εστιν ¹⁶ο νομος και οι προφηται εως ιωαννουαπο τοτε η βασιλεια του θεου ευαγγελιζεται καιπας εις αυτην βιαζεται ¹⁷ευκοπωτερον δε εστιν τονουρανον και την γην παρελθειν η του νομου μιανκεραιαν πεσειν ¹⁸πας ο απολυων την γυναικα αυ-του και γαμων ετεραν μοιχευει και πας ο απολελυ-μενην απο ανδρος γαμων μοιχευει ¹⁹ανθρωπος δετις ην πλουσιος και ενεδιδυσκετο πορφυραν καιβυσσον ευφραινομενος καθ ημεραν λαμπρως ²⁰πτωχοςδε τις ην ονοματι λαζαρος ος εβεβλητο προς τονπυλωνα αυτου ηλκωμενος ²¹και επιθυμων χορτα-σθηναι απο των ψιχιων των πιπτοντων απο τηςτραπεζης του πλουσιου αλλα και οι κυνες ερχομε-νοι απελειχον τα ελκη αυτου ²²εγενετο δε αποθα-νειν τον πτωχον και απενεχθηναι αυτον υπο τωναγγελων εις τον κολπον του αβρααμ απεθανεν δεκαι ο πλουσιος και εταφη ²³και εν τω αδη επαραςτους οφθαλμους αυτου υπαρχων εν βασανοις ορατον αβρααμ απο μακροθεν και λαζαρον εν τοις κολ-ποις αυτου ²⁴και αυτος φωνησας ειπεν πατερ αβρααμελεησον με και πεμψον λαζαρον ινα βαψη το ακροντου δακτυλου αυτου υδατος και καταψυξη την γλωσ-

σαν μου οτι οδυνωμαι εν τη φλογι ταυτη ²⁵ειπενδε αβρααμ τεκνον μνησθητι οτι απελαβες συ τααγαθα σου εν τη ζωη σου και λαζαρος ομοιως τακακα νυν δε οδε παρακαλειται συ δε οδυνασαι ²⁶καιεπι πασιν τουτοις μεταξυ ημων και υμων χασμαμεγα εστηρικται οπως οι θελοντες διαβηναι εντευ-θεν προς υμας μη δυνωνται μηδε οι εκειθεν προςημας διαπερωσιν ²⁷ειπεν δε ερωτω ουν σε πατερινα πεμψης αυτον εις τον οικον του πατρος μου²⁸εχω γαρ πεντε αδελφους οπως διαμαρτυρηται αυ-τοις ινα μη και αυτοι ελθωσιν εις τον τοπον τουτοντης βασανου ²⁹λεγει αυτω αβρααμ εχουσιν μωσεακαι τους προφητας ακουσατωσαν αυτων ³⁰ο δε ει-πεν ουχι πατερ αβρααμ αλλ εαν τις απο νεκρων πο-ρευθη προς αυτους μετανοησουσιν ³¹ειπεν δε αυτωει μωσεως και των προφητων ουκ ακουουσιν ουδεεαν τις εκ νεκρων αναστη πεισθησονται

17ειπεν δε προς τους μαθητας ανενδεκτον εστιντου μη ελθειν τα σκανδαλα ουαι δε δι ου ερχεται²λυσιτελει αυτω ει μυλος ονικος περικειται περιτον τραχηλον αυτου και ερριπται εις την θαλασ-σαν η ινα σκανδαλιση ενα των μικρων τουτων ³προσεχετεεαυτοις εαν δε αμαρτη εις σε ο αδελφος σου επι-τιμησον αυτω και εαν μετανοηση αφες αυτω ⁴καιεαν επτακις της ημερας αμαρτη εις σε και επτα-κις της ημερας επιστρεψη επι σε λεγων μετανοωαφησεις αυτω ⁵και ειπον οι αποστολοι τω κυριωπροσθες ημιν πιστιν ⁶ειπεν δε ο κυριος ει ειχετε πι-στιν ως κοκκον σιναπεως ελεγετε αν τη συκαμινωταυτη εκριζωθητι και φυτευθητι εν τη θαλασση καιυπηκουσεν αν υμιν ⁷τις δε εξ υμων δουλον εχωναροτριωντα η ποιμαινοντα ος εισελθοντι εκ τουαγρου ερει ευθεως παρελθων αναπεσαι ⁸αλλ ουχιερει αυτω ετοιμασον τι δειπνησω και περιζωσαμε-νος διακονει μοι εως φαγω και πιω και μετα ταυταφαγεσαι και πιεσαι συ ⁹μη χαριν εχει τω δουλωεκεινω οτι εποιησεν τα διαταχθεντα αυτω ου δοκω¹⁰ουτως και υμεις οταν ποιησητε παντα τα διατα-χθεντα υμιν λεγετε οτι δουλοι αχρειοι εσμεν οτι οωφειλομεν ποιησαι πεποιηκαμεν ¹¹και εγενετο εντω πορευεσθαι αυτον εις ιερουσαλημ και αυτος δι-ηρχετο δια μεσου σαμαρειας και γαλιλαιας ¹²και ει-σερχομενου αυτου εις τινα κωμην απηντησαν αυτωδεκα λεπροι ανδρες οι εστησαν πορρωθεν ¹³και αυ-τοι ηραν φωνην λεγοντες ιησου επιστατα ελεησονημας ¹⁴και ιδων ειπεν αυτοις πορευθεντες επιδει-ξατε εαυτους τοις ιερευσιν και εγενετο εν τω υπα-γειν αυτους εκαθαρισθησαν ¹⁵εις δε εξ αυτων ιδωνοτι ιαθη υπεστρεψεν μετα φωνης μεγαλης δοξα-ζων τον θεον ¹⁶και επεσεν επι προσωπον παρα τουςποδας αυτου ευχαριστων αυτω και αυτος ην σαμα-ρειτης ¹⁷αποκριθεις δε ο ιησους ειπεν ουχι οι δεκαεκαθαρισθησαν οι δε εννεα που ¹⁸ουχ ευρεθησαν

62 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

υποστρεψαντες δουναι δοξαν τω θεω ει μη ο αλλο-γενης ουτος ¹⁹και ειπεν αυτω αναστας πορευου ηπιστις σου σεσωκεν σε ²⁰επερωτηθεις δε υπο τωνφαρισαιων ποτε ερχεται η βασιλεια του θεου απε-κριθη αυτοις και ειπεν ουκ ερχεται η βασιλεια τουθεου μετα παρατηρησεως ²¹ουδε ερουσιν ιδου ωδεη ιδου εκει ιδου γαρ η βασιλεια του θεου εντοςυμων εστιν ²²ειπεν δε προς τους μαθητας ελευσο-νται ημεραι οτε επιθυμησετε μιαν των ημερων τουυιου του ανθρωπου ιδειν και ουκ οψεσθε ²³και ερου-σιν υμιν ιδου ωδε η ιδου εκει μη απελθητε μηδεδιωξητε ²⁴ωσπερ γαρ η αστραπη η αστραπτουσαεκ της υπ ουρανον εις την υπ ουρανον λαμπει ου-τως εσται και ο υιος του ανθρωπου εν τη ημερα αυ-του ²⁵πρωτον δε δει αυτον πολλα παθειν και απο-δοκιμασθηναι απο της γενεας ταυτης ²⁶και καθωςεγενετο εν ταις ημεραις του νωε ουτως εσται καιεν ταις ημεραις του υιου του ανθρωπου ²⁷ησθιονεπινον εγαμουν εξεγαμιζοντο αχρι ης ημερας εισηλ-θεν νωε εις την κιβωτον και ηλθεν ο κατακλυσμοςκαι απωλεσεν απαντας ²⁸ομοιως και ως εγενετο ενταις ημεραις λωτ ησθιον επινον ηγοραζον επωλουνεφυτευον ωκοδομουν ²⁹η δε ημερα εξηλθεν λωτ αποσοδομων εβρεξεν πυρ και θειον απ ουρανου καιαπωλεσεν απαντας ³⁰κατα ταυτα εσται η ημερα ουιος του ανθρωπου αποκαλυπτεται ³¹εν εκεινη τηημερα ος εσται επι του δωματος και τα σκευη αυ-του εν τη οικια μη καταβατω αραι αυτα και ο εν τωαγρω ομοιως μη επιστρεψατω εις τα οπισω ³²μνημονευετετης γυναικος λωτ ³³ος εαν ζητηση την ψυχην αυτουσωσαι απολεσει αυτην και ος εαν απολεση αυτηνζωογονησει αυτην ³⁴λεγω υμιν ταυτη τη νυκτι εσο-νται δυο επι κλινης μιας ο εις παραληφθησεται καιο ετερος αφεθησεται ³⁵δυο εσονται αληθουσαι επιτο αυτο η μια παραληφθησεται και η ετερα αφεθη-σεται ³⁶δυο εσονται εν τω αγρω ο εις παραληφθη-σεται και ο ετερος αφεθησεται ³⁷και αποκριθεντεςλεγουσιν αυτω που κυριε ο δε ειπεν αυτοις οπουτο σωμα εκει συναχθησονται οι αετοι

18ελεγεν δε και παραβολην αυτοις προς το δεινπαντοτε προσευχεσθαι και μη εκκακειν ²λεγων κρι-της τις ην εν τινι πολει τον θεον μη φοβουμενοςκαι ανθρωπον μη εντρεπομενος ³χηρα δε ην εν τηπολει εκεινη και ηρχετο προς αυτον λεγουσα εκ-δικησον με απο του αντιδικου μου ⁴και ουκ ηθε-λησεν επι χρονον μετα δε ταυτα ειπεν εν εαυτωει και τον θεον ου φοβουμαι και ανθρωπον ουκεντρεπομαι ⁵δια γε το παρεχειν μοι κοπον την χη-ραν ταυτην εκδικησω αυτην ινα μη εις τελος ερχο-μενη υπωπιαζη με ⁶ειπεν δε ο κυριος ακουσατε τιο κριτης της αδικιας λεγει ⁷ο δε θεος ου μη ποι-ησει την εκδικησιν των εκλεκτων αυτου των βοω-ντων προς αυτον ημερας και νυκτος και μακροθυ-

μων επ αυτοις ⁸λεγω υμιν οτι ποιησει την εκδικη-σιν αυτων εν ταχει πλην ο υιος του ανθρωπου ελ-θων αρα ευρησει την πιστιν επι της γης ⁹ειπεν δεκαι προς τινας τους πεποιθοτας εφ εαυτοις οτι ει-σιν δικαιοι και εξουθενουντας τους λοιπους τηνπαραβολην ταυτην ¹⁰ανθρωποι δυο ανεβησαν ειςτο ιερον προσευξασθαι ο εις φαρισαιος και ο ετε-ρος τελωνης ¹¹ο φαρισαιος σταθεις προς εαυτονταυτα προσηυχετο ο θεος ευχαριστω σοι οτι ουκειμι ωσπερ οι λοιποι των ανθρωπων αρπαγες αδι-κοι μοιχοι η και ως ουτος ο τελωνης ¹²νηστευω διςτου σαββατου αποδεκατω παντα οσα κτωμαι ¹³καιο τελωνης μακροθεν εστως ουκ ηθελεν ουδε τουςοφθαλμους εις τον ουρανον επαραι αλλ ετυπτενεις το στηθος αυτου λεγων ο θεος ιλασθητι μοι τωαμαρτωλω ¹⁴λεγω υμιν κατεβη ουτος δεδικαιωμενοςεις τον οικον αυτου η εκεινος οτι πας ο υψων εαυ-τον ταπεινωθησεται ο δε ταπεινων εαυτον υψω-θησεται ¹⁵προσεφερον δε αυτω και τα βρεφη ινααυτων απτηται ιδοντες δε οι μαθηται επετιμησαναυτοις ¹⁶ο δε ιησους προσκαλεσαμενος αυτα ειπεναφετε τα παιδια ερχεσθαι προς με και μη κωλυ-ετε αυτα των γαρ τοιουτων εστιν η βασιλεια τουθεου ¹⁷αμην λεγω υμιν ος εαν μη δεξηται την βασι-λειαν του θεου ως παιδιον ου μη εισελθη εις αυ-την ¹⁸και επηρωτησεν τις αυτον αρχων λεγων δι-δασκαλε αγαθε τι ποιησας ζωην αιωνιον κληρονο-μησω ¹⁹ειπεν δε αυτω ο ιησους τι με λεγεις αγαθονουδεις αγαθος ει μη εις ο θεος ²⁰τας εντολας οιδαςμη μοιχευσης μη φονευσης μη κλεψης μη ψευδο-μαρτυρησης τιμα τον πατερα σου και την μητερασου ²¹ο δε ειπεν ταυτα παντα εφυλαξαμην εκ νεοτη-τος μου ²²ακουσας δε ταυτα ο ιησους ειπεν αυτω ετιεν σοι λειπει παντα οσα εχεις πωλησον και διαδοςπτωχοις και εξεις θησαυρον εν ουρανω και δευροακολουθει μοι ²³ο δε ακουσας ταυτα περιλυπος εγε-νετο ην γαρ πλουσιος σφοδρα ²⁴ιδων δε αυτον οιησους περιλυπον γενομενον ειπεν πως δυσκολωςοι τα χρηματα εχοντες εισελευσονται εις την βα-σιλειαν του θεου ²⁵ευκοπωτερον γαρ εστιν καμη-λον δια τρυμαλιας ραφιδος εισελθειν η πλουσιονεις την βασιλειαν του θεου εισελθειν ²⁶ειπον δε οιακουσαντες και τις δυναται σωθηναι ²⁷ο δε ειπεντα αδυνατα παρα ανθρωποις δυνατα εστιν παρατω θεω ²⁸ειπεν δε ο πετρος ιδου ημεις αφηκαμενπαντα και ηκολουθησαμεν σοι ²⁹ο δε ειπεν αυτοιςαμην λεγω υμιν οτι ουδεις εστιν ος αφηκεν οικιανη γονεις η αδελφους η γυναικα η τεκνα ενεκεν τηςβασιλειας του θεου ³⁰ος ου μη απολαβη πολλαπλα-σιονα εν τω καιρω τουτω και εν τω αιωνι τω ερχο-μενω ζωην αιωνιον ³¹παραλαβων δε τους δωδεκα ει-πεν προς αυτους ιδου αναβαινομεν εις ιεροσολυμακαι τελεσθησεται παντα τα γεγραμμενα δια τωνπροφητων τω υιω του ανθρωπου ³²παραδοθησεται

63

γαρ τοις εθνεσιν και εμπαιχθησεται και υβρισθησε-ται και εμπτυσθησεται ³³και μαστιγωσαντες απο-κτενουσιν αυτον και τη ημερα τη τριτη αναστησε-ται ³⁴και αυτοι ουδεν τουτων συνηκαν και ην τορημα τουτο κεκρυμμενον απ αυτων και ουκ εγινω-σκον τα λεγομενα ³⁵εγενετο δε εν τω εγγιζειν αυτονεις ιεριχω τυφλος τις εκαθητο παρα την οδον προ-σαιτων ³⁶ακουσας δε οχλου διαπορευομενου επυν-θανετο τι ειη τουτο ³⁷απηγγειλαν δε αυτω οτι ιη-σους ο ναζωραιος παρερχεται ³⁸και εβοησεν λεγωνιησου υιε δαβιδ ελεησον με ³⁹και οι προαγοντες επε-τιμων αυτω ινα σιωπηση αυτος δε πολλω μαλλονεκραζεν υιε δαβιδ ελεησον με ⁴⁰σταθεις δε ο ιησουςεκελευσεν αυτον αχθηναι προς αυτον εγγισαντοςδε αυτου επηρωτησεν αυτον ⁴¹λεγων τι σοι θελειςποιησω ο δε ειπεν κυριε ινα αναβλεψω ⁴²και ο ιη-σους ειπεν αυτω αναβλεψον η πιστις σου σεσωκενσε ⁴³και παραχρημα ανεβλεψεν και ηκολουθει αυτωδοξαζων τον θεον και πας ο λαος ιδων εδωκεν αι-νον τω θεω

19και εισελθων διηρχετο την ιεριχω ²και ιδουανηρ ονοματι καλουμενος ζακχαιος και αυτος ηναρχιτελωνης και ουτος ην πλουσιος ³και εζητει ιδειντον ιησουν τις εστιν και ουκ ηδυνατο απο του οχλουοτι τη ηλικια μικρος ην ⁴και προδραμων εμπροσθενανεβη επι συκομωραιαν ινα ιδη αυτον οτι δι εκει-νης ημελλεν διερχεσθαι ⁵και ως ηλθεν επι τον το-πον αναβλεψας ο ιησους ειδεν αυτον και ειπεν προςαυτον ζακχαιε σπευσας καταβηθι σημερον γαρ εντω οικω σου δει με μειναι ⁶και σπευσας κατεβη καιυπεδεξατο αυτον χαιρων ⁷και ιδοντες απαντες διε-γογγυζον λεγοντες οτι παρα αμαρτωλω ανδρι ει-σηλθεν καταλυσαι ⁸σταθεις δε ζακχαιος ειπεν προςτον κυριον ιδου τα ημιση των υπαρχοντων μου κυ-ριε διδωμι τοις πτωχοις και ει τινος τι εσυκοφα-ντησα αποδιδωμι τετραπλουν ⁹ειπεν δε προς αυ-τον ο ιησους οτι σημερον σωτηρια τω οικω τουτωεγενετο καθοτι και αυτος υιος αβρααμ εστιν ¹⁰ηλθενγαρ ο υιος του ανθρωπου ζητησαι και σωσαι τοαπολωλος ¹¹ακουοντων δε αυτων ταυτα προσθειςειπεν παραβολην δια το εγγυς αυτον ειναι ιερουσα-λημ και δοκειν αυτους οτι παραχρημα μελλει η βα-σιλεια του θεου αναφαινεσθαι ¹²ειπεν ουν ανθρω-πος τις ευγενης επορευθη εις χωραν μακραν λα-βειν εαυτω βασιλειαν και υποστρεψαι ¹³καλεσας δεδεκα δουλους εαυτου εδωκεν αυτοις δεκα μνας καιειπεν προς αυτους πραγματευσασθε εως ερχομαι¹⁴οι δε πολιται αυτου εμισουν αυτον και απεστει-λαν πρεσβειαν οπισω αυτου λεγοντες ου θελομεντουτον βασιλευσαι εφ ημας ¹⁵και εγενετο εν τω επα-νελθειν αυτον λαβοντα την βασιλειαν και ειπεν φω-νηθηναι αυτω τους δουλους τουτους οις εδωκεν τοαργυριον ινα γνω τις τι διεπραγματευσατο ¹⁶παρεγενετο

δε ο πρωτος λεγων κυριε η μνα σου προσειργασατοδεκα μνας ¹⁷και ειπεν αυτω ευ αγαθε δουλε οτι ενελαχιστω πιστος εγενου ισθι εξουσιαν εχων επανωδεκα πολεων ¹⁸και ηλθεν ο δευτερος λεγων κυριε ημνα σου εποιησεν πεντε μνας ¹⁹ειπεν δε και τουτωκαι συ γινου επανω πεντε πολεων ²⁰και ετερος ηλ-θεν λεγων κυριε ιδου η μνα σου ην ειχον αποκει-μενην εν σουδαριω ²¹εφοβουμην γαρ σε οτι ανθρω-πος αυστηρος ει αιρεις ο ουκ εθηκας και θεριζειςο ουκ εσπειρας ²²λεγει δε αυτω εκ του στοματοςσου κρινω σε πονηρε δουλε ηδεις οτι εγω ανθρω-πος αυστηρος ειμι αιρων ο ουκ εθηκα και θεριζωνο ουκ εσπειρα ²³και διατι ουκ εδωκας το αργυριονμου επι την τραπεζαν και εγω ελθων συν τοκω ανεπραξα αυτο ²⁴και τοις παρεστωσιν ειπεν αρατε απαυτου την μναν και δοτε τω τας δεκα μνας εχοντι²⁵και ειπον αυτω κυριε εχει δεκα μνας ²⁶λεγω γαρυμιν οτι παντι τω εχοντι δοθησεται απο δε τουμη εχοντος και ο εχει αρθησεται απ αυτου ²⁷πληντους εχθρους μου εκεινους τους μη θελησανταςμε βασιλευσαι επ αυτους αγαγετε ωδε και κατα-σφαξατε εμπροσθεν μου ²⁸και ειπων ταυτα επορευ-ετο εμπροσθεν αναβαινων εις ιεροσολυμα ²⁹και εγε-νετο ως ηγγισεν εις βηθφαγη και βηθανιαν προςτο ορος το καλουμενον ελαιων απεστειλεν δυο τωνμαθητων αυτου ³⁰ειπων υπαγετε εις την κατεναντικωμην εν η εισπορευομενοι ευρησετε πωλον δεδε-μενον εφ ον ουδεις πωποτε ανθρωπων εκαθισενλυσαντες αυτον αγαγετε ³¹και εαν τις υμας ερωταδιατι λυετε ουτως ερειτε αυτω οτι ο κυριος αυτουχρειαν εχει ³²απελθοντες δε οι απεσταλμενοι ευ-ρον καθως ειπεν αυτοις ³³λυοντων δε αυτων τονπωλον ειπον οι κυριοι αυτου προς αυτους τι λυ-ετε τον πωλον ³⁴οι δε ειπον ο κυριος αυτου χρειανεχει ³⁵και ηγαγον αυτον προς τον ιησουν και επιρρι-ψαντες εαυτων τα ιματια επι τον πωλον επεβιβα-σαν τον ιησουν ³⁶πορευομενου δε αυτου υπεστρων-νυον τα ιματια αυτων εν τη οδω ³⁷εγγιζοντος δε αυ-του ηδη προς τη καταβασει του ορους των ελαιωνηρξαντο απαν το πληθος των μαθητων χαιροντεςαινειν τον θεον φωνη μεγαλη περι πασων ων ει-δον δυναμεων ³⁸λεγοντες ευλογημενος ο ερχομενοςβασιλευς εν ονοματι κυριου ειρηνη εν ουρανω καιδοξα εν υψιστοις ³⁹και τινες των φαρισαιων αποτου οχλου ειπον προς αυτον διδασκαλε επιτιμη-σον τοις μαθηταις σου ⁴⁰και αποκριθεις ειπεν αυ-τοις λεγω υμιν οτι εαν ουτοι σιωπησωσιν οι λιθοικεκραξονται ⁴¹και ως ηγγισεν ιδων την πολιν εκλαυ-σεν επ αυτη ⁴²λεγων οτι ει εγνως και συ και γε εντη ημερα σου ταυτη τα προς ειρηνην σου νυν δεεκρυβη απο οφθαλμων σου ⁴³οτι ηξουσιν ημεραι επισε και περιβαλουσιν οι εχθροι σου χαρακα σοι καιπερικυκλωσουσιν σε και συνεξουσιν σε παντοθεν⁴⁴και εδαφιουσιν σε και τα τεκνα σου εν σοι και ουκ

64 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

αφησουσιν εν σοι λιθον επι λιθω ανθ ων ουκ εγνωςτον καιρον της επισκοπης σου ⁴⁵και εισελθων εις τοιερον ηρξατο εκβαλλειν τους πωλουντας εν αυτωκαι αγοραζοντας ⁴⁶λεγων αυτοις γεγραπται ο οικοςμου οικος προσευχης εστιν υμεις δε αυτον εποιη-σατε σπηλαιον ληστων ⁴⁷και ην διδασκων το καθημεραν εν τω ιερω οι δε αρχιερεις και οι γραμματειςεζητουν αυτον απολεσαι και οι πρωτοι του λαου⁴⁸και ουχ ευρισκον το τι ποιησωσιν ο λαος γαρ απαςεξεκρεματο αυτου ακουων

20και εγενετο εν μια των ημερων εκεινων διδα-σκοντος αυτου τον λαον εν τω ιερω και ευαγγελι-ζομενου επεστησαν οι αρχιερεις και οι γραμματειςσυν τοις πρεσβυτεροις ²και ειπον προς αυτον λεγο-ντες ειπε ημιν εν ποια εξουσια ταυτα ποιεις η τιςεστιν ο δους σοι την εξουσιαν ταυτην ³αποκριθειςδε ειπεν προς αυτους ερωτησω υμας καγω ενα λο-γον και ειπατε μοι ⁴το βαπτισμα ιωαννου εξ ουρα-νου ην η εξ ανθρωπων ⁵οι δε συνελογισαντο προςεαυτους λεγοντες οτι εαν ειπωμεν εξ ουρανου ερειδιατι ουν ουκ επιστευσατε αυτω ⁶εαν δε ειπωμενεξ ανθρωπων πας ο λαος καταλιθασει ημας πε-πεισμενος γαρ εστιν ιωαννην προφητην ειναι ⁷καιαπεκριθησαν μη ειδεναι ποθεν ⁸και ο ιησους ειπεναυτοις ουδε εγω λεγω υμιν εν ποια εξουσια ταυταποιω ⁹ηρξατο δε προς τον λαον λεγειν την παρα-βολην ταυτην ανθρωπος τις εφυτευσεν αμπελωνακαι εξεδοτο αυτον γεωργοις και απεδημησεν χρο-νους ικανους ¹⁰και εν καιρω απεστειλεν προς τουςγεωργους δουλον ινα απο του καρπου του αμπελω-νος δωσιν αυτω οι δε γεωργοι δειραντες αυτον εξα-πεστειλαν κενον ¹¹και προσεθετο πεμψαι ετερονδουλον οι δε κακεινον δειραντες και ατιμασαντεςεξαπεστειλαν κενον ¹²και προσεθετο πεμψαι τριτονοι δε και τουτον τραυματισαντες εξεβαλον ¹³ειπενδε ο κυριος του αμπελωνος τι ποιησω πεμψω τονυιον μου τον αγαπητον ισως τουτον ιδοντες εντρα-πησονται ¹⁴ιδοντες δε αυτον οι γεωργοι διελογιζο-ντο προς εαυτους λεγοντες ουτος εστιν ο κληρονο-μος δευτε αποκτεινωμεν αυτον ινα ημων γενηται ηκληρονομια ¹⁵και εκβαλοντες αυτον εξω του αμπε-λωνος απεκτειναν τι ουν ποιησει αυτοις ο κυριοςτου αμπελωνος ¹⁶ελευσεται και απολεσει τους γε-ωργους τουτους και δωσει τον αμπελωνα αλλοιςακουσαντες δε ειπον μη γενοιτο ¹⁷ο δε εμβλεψαςαυτοις ειπεν τι ουν εστιν το γεγραμμενον τουτο λι-θον ον απεδοκιμασαν οι οικοδομουντες ουτος εγε-νηθη εις κεφαλην γωνιας ¹⁸πας ο πεσων επ εκει-νον τον λιθον συνθλασθησεται εφ ον δ αν πεσηλικμησει αυτον ¹⁹και εζητησαν οι αρχιερεις και οιγραμματεις επιβαλειν επ αυτον τας χειρας εν αυτητη ωρα και εφοβηθησαν τον λαον εγνωσαν γαρ οτιπρος αυτους την παραβολην ταυτην ειπεν ²⁰και πα-

ρατηρησαντες απεστειλαν εγκαθετους υποκρινο-μενους εαυτους δικαιους ειναι ινα επιλαβωνται αυ-του λογου εις το παραδουναι αυτον τη αρχη καιτη εξουσια του ηγεμονος ²¹και επηρωτησαν αυτονλεγοντες διδασκαλε οιδαμεν οτι ορθως λεγεις καιδιδασκεις και ου λαμβανεις προσωπον αλλ επ αλη-θειας την οδον του θεου διδασκεις ²²εξεστιν ημινκαισαρι φορον δουναι η ου ²³κατανοησας δε αυτωντην πανουργιαν ειπεν προς αυτους τι με πειραζετε²⁴επιδειξατε μοι δηναριον τινος εχει εικονα και επι-γραφην αποκριθεντες δε ειπον καισαρος ²⁵ο δε ει-πεν αυτοις αποδοτε τοινυν τα καισαρος καισαρικαι τα του θεου τω θεω ²⁶και ουκ ισχυσαν επιλαβε-σθαι αυτου ρηματος εναντιον του λαου και θαυμα-σαντες επι τη αποκρισει αυτου εσιγησαν ²⁷προσελθοντεςδε τινες των σαδδουκαιων οι αντιλεγοντες αναστα-σιν μη ειναι επηρωτησαν αυτον ²⁸λεγοντες διδασκαλεμωσης εγραψεν ημιν εαν τινος αδελφος αποθανηεχων γυναικα και ουτος ατεκνος αποθανη ινα λαβηο αδελφος αυτου την γυναικα και εξαναστηση σπερματω αδελφω αυτου ²⁹επτα ουν αδελφοι ησαν και οπρωτος λαβων γυναικα απεθανεν ατεκνος ³⁰και ελα-βεν ο δευτερος την γυναικα και ουτος απεθανενατεκνος ³¹και ο τριτος ελαβεν αυτην ωσαυτως δεκαι οι επτα και ου κατελιπον τεκνα και απεθανον³²υστερον παντων απεθανεν και η γυνη ³³εν τη ουναναστασει τινος αυτων γινεται γυνη οι γαρ επταεσχον αυτην γυναικα ³⁴και αποκριθεις ειπεν αυτοιςο ιησους οι υιοι του αιωνος τουτου γαμουσιν και εκ-γαμισκονται ³⁵οι δε καταξιωθεντες του αιωνος εκει-νου τυχειν και της αναστασεως της εκ νεκρων ουτεγαμουσιν ουτε εκγαμισκονται ³⁶ουτε γαρ αποθανεινετι δυνανται ισαγγελοι γαρ εισιν και υιοι εισιν τουθεου της αναστασεως υιοι οντες ³⁷οτι δε εγειρονταιοι νεκροι και μωσης εμηνυσεν επι της βατου ως λε-γει κυριον τον θεον αβρααμ και τον θεον ισαακ καιτον θεον ιακωβ ³⁸θεος δε ουκ εστιν νεκρων αλλαζωντων παντες γαρ αυτω ζωσιν ³⁹αποκριθεντες δετινες των γραμματεων ειπον διδασκαλε καλως ει-πας ⁴⁰ουκετι δε ετολμων επερωταν αυτον ουδεν⁴¹ειπεν δε προς αυτους πως λεγουσιν τον χριστονυιον δαβιδ ειναι ⁴²και αυτος δαβιδ λεγει εν βιβλωψαλμων ειπεν ο κυριος τω κυριω μου καθου εκ δε-ξιων μου ⁴³εως αν θω τους εχθρους σου υποποδιοντων ποδων σου ⁴⁴δαβιδ ουν κυριον αυτον καλει καιπως υιος αυτου εστιν ⁴⁵ακουοντος δε παντος τουλαου ειπεν τοις μαθηταις αυτου ⁴⁶προσεχετε αποτων γραμματεων των θελοντων περιπατειν εν στο-λαις και φιλουντων ασπασμους εν ταις αγοραις καιπρωτοκαθεδριας εν ταις συναγωγαις και πρωτο-κλισιας εν τοις δειπνοις ⁴⁷οι κατεσθιουσιν τας οι-κιας των χηρων και προφασει μακρα προσευχονται

65

ουτοι ληψονται περισσοτερον κριμα

21αναβλεψας δε ειδεν τους βαλλοντας τα δωρααυτων εις το γαζοφυλακιον πλουσιους ²ειδεν δεκαι τινα χηραν πενιχραν βαλλουσαν εκει δυο λε-πτα ³και ειπεν αληθως λεγω υμιν οτι η χηρα η πτωχηαυτη πλειον παντων εβαλεν ⁴απαντες γαρ ουτοι εκτου περισσευοντος αυτοις εβαλον εις τα δωρα τουθεου αυτη δε εκ του υστερηματος αυτης απαντατον βιον ον ειχεν εβαλεν ⁵και τινων λεγοντων περιτου ιερου οτι λιθοις καλοις και αναθημασιν κεκο-σμηται ειπεν ⁶ταυτα α θεωρειτε ελευσονται ημεραιεν αις ουκ αφεθησεται λιθος επι λιθω ος ου κατα-λυθησεται ⁷επηρωτησαν δε αυτον λεγοντες διδα-σκαλε ποτε ουν ταυτα εσται και τι το σημειον οτανμελλη ταυτα γινεσθαι ⁸ο δε ειπεν βλεπετε μη πλα-νηθητε πολλοι γαρ ελευσονται επι τω ονοματι μουλεγοντες οτι εγω ειμι και ο καιρος ηγγικεν μη ουνπορευθητε οπισω αυτων ⁹οταν δε ακουσητε πολε-μους και ακαταστασιας μη πτοηθητε δει γαρ ταυταγενεσθαι πρωτον αλλ ουκ ευθεως το τελος ¹⁰τοτεελεγεν αυτοις εγερθησεται εθνος επι εθνος και βα-σιλεια επι βασιλειαν ¹¹σεισμοι τε μεγαλοι κατα το-πους και λιμοι και λοιμοι εσονται φοβητρα τε καισημεια απ ουρανου μεγαλα εσται ¹²προ δε τουτωναπαντων επιβαλουσιν εφ υμας τας χειρας αυτωνκαι διωξουσιν παραδιδοντες εις συναγωγας και φυ-λακας αγομενους επι βασιλεις και ηγεμονας ενεκεντου ονοματος μου ¹³αποβησεται δε υμιν εις μαρτυ-ριον ¹⁴θεσθε ουν εις τας καρδιας υμων μη προμελε-ταν απολογηθηναι ¹⁵εγω γαρ δωσω υμιν στομα καισοφιαν η ου δυνησονται αντειπειν ουδε αντιστη-ναι παντες οι αντικειμενοι υμιν ¹⁶παραδοθησεσθεδε και υπο γονεων και αδελφων και συγγενων καιφιλων και θανατωσουσιν εξ υμων ¹⁷και εσεσθε μι-σουμενοι υπο παντων δια το ονομα μου ¹⁸και θριξ εκτης κεφαλης υμων ου μη αποληται ¹⁹εν τη υπομονηυμων κτησασθε τας ψυχας υμων ²⁰οταν δε ιδητε κυ-κλουμενην υπο στρατοπεδων την ιερουσαλημ τοτεγνωτε οτι ηγγικεν η ερημωσις αυτης ²¹τοτε οι εν τηιουδαια φευγετωσαν εις τα ορη και οι εν μεσω αυ-της εκχωρειτωσαν και οι εν ταις χωραις μη εισερ-χεσθωσαν εις αυτην ²²οτι ημεραι εκδικησεως αυταιεισιν του πληρωθηναι παντα τα γεγραμμενα ²³ουαιδε ταις εν γαστρι εχουσαις και ταις θηλαζουσαις ενεκειναις ταις ημεραις εσται γαρ αναγκη μεγαλη επιτης γης και οργη εν τω λαω τουτω ²⁴και πεσουνταιστοματι μαχαιρας και αιχμαλωτισθησονται εις πα-ντα τα εθνη και ιερουσαλημ εσται πατουμενη υποεθνων αχρι πληρωθωσιν καιροι εθνων ²⁵και εσταισημεια εν ηλιω και σεληνη και αστροις και επι τηςγης συνοχη εθνων εν απορια ηχουσης θαλασσηςκαι σαλου ²⁶αποψυχοντων ανθρωπων απο φοβουκαι προσδοκιας των επερχομενων τη οικουμενη αι

γαρ δυναμεις των ουρανων σαλευθησονται ²⁷και τοτεοψονται τον υιον του ανθρωπου ερχομενον εν νε-φελη μετα δυναμεως και δοξης πολλης ²⁸αρχομενωνδε τουτων γινεσθαι ανακυψατε και επαρατε ταςκεφαλας υμων διοτι εγγιζει η απολυτρωσις υμων²⁹και ειπεν παραβολην αυτοις ιδετε την συκην καιπαντα τα δενδρα ³⁰οταν προβαλωσιν ηδη βλεπο-ντες αφ εαυτων γινωσκετε οτι ηδη εγγυς το θε-ρος εστιν ³¹ουτως και υμεις οταν ιδητε ταυτα γι-νομενα γινωσκετε οτι εγγυς εστιν η βασιλεια τουθεου ³²αμην λεγω υμιν οτι ου μη παρελθη η γενεααυτη εως αν παντα γενηται ³³ο ουρανος και η γηπαρελευσονται οι δε λογοι μου ου μη παρελθωσιν³⁴προσεχετε δε εαυτοις μηποτε βαρυνθωσιν υμωναι καρδιαι εν κραιπαλη και μεθη και μεριμναις βιω-τικαις και αιφνιδιος εφ υμας επιστη η ημερα εκεινη³⁵ως παγις γαρ επελευσεται επι παντας τους καθη-μενους επι προσωπον πασης της γης ³⁶αγρυπνειτεουν εν παντι καιρω δεομενοι ινα καταξιωθητε εκ-φυγειν ταυτα παντα τα μελλοντα γινεσθαι και στα-θηναι εμπροσθεν του υιου του ανθρωπου ³⁷ην δετας ημερας εν τω ιερω διδασκων τας δε νυκταςεξερχομενος ηυλιζετο εις το ορος το καλουμενονελαιων ³⁸και πας ο λαος ωρθριζεν προς αυτον εντω ιερω ακουειν αυτου

22ηγγιζεν δε η εορτη των αζυμων η λεγομενηπασχα ²και εζητουν οι αρχιερεις και οι γραμματειςτο πως ανελωσιν αυτον εφοβουντο γαρ τον λαον³εισηλθεν δε ο σατανας εις ιουδαν τον επικαλουμε-νον ισκαριωτην οντα εκ του αριθμου των δωδεκα⁴και απελθων συνελαλησεν τοις αρχιερευσιν καιτοις στρατηγοις το πως αυτον παραδω αυτοις ⁵καιεχαρησαν και συνεθεντο αυτω αργυριον δουναι ⁶καιεξωμολογησεν και εζητει ευκαιριαν του παραδου-ναι αυτον αυτοις ατερ οχλου ⁷ηλθεν δε η ημερα τωναζυμων εν η εδει θυεσθαι το πασχα ⁸και απεστει-λεν πετρον και ιωαννην ειπων πορευθεντες ετοι-μασατε ημιν το πασχα ινα φαγωμεν ⁹οι δε ειποναυτω που θελεις ετοιμασωμεν ¹⁰ο δε ειπεν αυτοιςιδου εισελθοντων υμων εις την πολιν συναντησειυμιν ανθρωπος κεραμιον υδατος βασταζων ακολου-θησατε αυτω εις την οικιαν ου εισπορευεται ¹¹καιερειτε τω οικοδεσποτη της οικιας λεγει σοι ο δι-δασκαλος που εστιν το καταλυμα οπου το πασχαμετα των μαθητων μου φαγω ¹²κακεινος υμιν δειξειανωγεον μεγα εστρωμενον εκει ετοιμασατε ¹³απελθοντεςδε ευρον καθως ειρηκεν αυτοις και ητοιμασαν τοπασχα ¹⁴και οτε εγενετο η ωρα ανεπεσεν και οι δω-δεκα αποστολοι συν αυτω ¹⁵και ειπεν προς αυτουςεπιθυμια επεθυμησα τουτο το πασχα φαγειν μεθυμων προ του με παθειν ¹⁶λεγω γαρ υμιν οτι ουκετιου μη φαγω εξ αυτου εως οτου πληρωθη εν τη βασι-λεια του θεου ¹⁷και δεξαμενος ποτηριον ευχαριστη-

66 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

σας ειπεν λαβετε τουτο και διαμερισατε εαυτοις¹⁸λεγω γαρ υμιν οτι ου μη πιω απο του γεννηματοςτης αμπελου εως οτου η βασιλεια του θεου ελθη¹⁹και λαβων αρτον ευχαριστησας εκλασεν και εδω-κεν αυτοις λεγων τουτο εστιν το σωμα μου το υπερυμων διδομενον τουτο ποιειτε εις την εμην αναμνη-σιν ²⁰ωσαυτως και το ποτηριον μετα το δειπνησαιλεγων τουτο το ποτηριον η καινη διαθηκη εν τω αι-ματι μου το υπερ υμων εκχυνομενον ²¹πλην ιδου ηχειρ του παραδιδοντος με μετ εμου επι της τραπε-ζης ²²και ο μεν υιος του ανθρωπου πορευεται κατατο ωρισμενον πλην ουαι τω ανθρωπω εκεινω διου παραδιδοται ²³και αυτοι ηρξαντο συζητειν προςεαυτους το τις αρα ειη εξ αυτων ο τουτο μελλωνπρασσειν ²⁴εγενετο δε και φιλονεικια εν αυτοις τοτις αυτων δοκει ειναι μειζων ²⁵ο δε ειπεν αυτοιςοι βασιλεις των εθνων κυριευουσιν αυτων και οιεξουσιαζοντες αυτων ευεργεται καλουνται ²⁶υμειςδε ουχ ουτως αλλ ο μειζων εν υμιν γενεσθω ως ονεωτερος και ο ηγουμενος ως ο διακονων ²⁷τις γαρμειζων ο ανακειμενος η ο διακονων ουχι ο ανακειμε-νος εγω δε ειμι εν μεσω υμων ως ο διακονων ²⁸υμειςδε εστε οι διαμεμενηκοτες μετ εμου εν τοις πειρα-σμοις μου ²⁹καγω διατιθεμαι υμιν καθως διεθετο μοιο πατηρ μου βασιλειαν ³⁰ινα εσθιητε και πινητε επιτης τραπεζης μου εν τη βασιλεια μου και καθιση-σθε επι θρονων κρινοντες τας δωδεκα φυλας τουισραηλ ³¹ειπεν δε ο κυριος σιμων σιμων ιδου ο σα-τανας εξητησατο υμας του σινιασαι ως τον σιτον³²εγω δε εδεηθην περι σου ινα μη εκλειπη η πιστιςσου και συ ποτε επιστρεψας στηριξον τους αδελ-φους σου ³³ο δε ειπεν αυτω κυριε μετα σου ετοιμοςειμι και εις φυλακην και εις θανατον πορευεσθαι³⁴ο δε ειπεν λεγω σοι πετρε ου μη φωνησει σημε-ρον αλεκτωρ πριν η τρις απαρνηση μη ειδεναι με³⁵και ειπεν αυτοις οτε απεστειλα υμας ατερ βαλα-ντιου και πηρας και υποδηματων μη τινος υστερη-σατε οι δε ειπον ουδενος ³⁶ειπεν ουν αυτοις αλλανυν ο εχων βαλαντιον αρατω ομοιως και πηραν καιο μη εχων πωλησατω το ιματιον αυτου και αγορα-σατω μαχαιραν ³⁷λεγω γαρ υμιν οτι ετι τουτο τογεγραμμενον δει τελεσθηναι εν εμοι το και μεταανομων ελογισθη και γαρ τα περι εμου τελος εχει³⁸οι δε ειπον κυριε ιδου μαχαιραι ωδε δυο ο δε ει-πεν αυτοις ικανον εστιν ³⁹και εξελθων επορευθηκατα το εθος εις το ορος των ελαιων ηκολουθη-σαν δε αυτω και οι μαθηται αυτου ⁴⁰γενομενος δεεπι του τοπου ειπεν αυτοις προσευχεσθε μη εισελ-θειν εις πειρασμον ⁴¹και αυτος απεσπασθη απ αυ-των ωσει λιθου βολην και θεις τα γονατα προσηυ-χετο ⁴²λεγων πατερ ει βουλει παρενεγκε το ποτη-ριον τουτο απ εμου πλην μη το θελημα μου αλλα τοσον γενεσθω ⁴³ωφθη δε αυτω αγγελος απ ουρανουενισχυων αυτον ⁴⁴και γενομενος εν αγωνια εκτενε-

στερον προσηυχετο εγενετο δε ο ιδρως αυτου ωσειθρομβοι αιματος καταβαινοντες επι την γην ⁴⁵καιαναστας απο της προσευχης ελθων προς τους μα-θητας αυτου ευρεν αυτους κοιμωμενους απο τηςλυπης ⁴⁶και ειπεν αυτοις τι καθευδετε ανασταντεςπροσευχεσθε ινα μη εισελθητε εις πειρασμον ⁴⁷ετιδε αυτου λαλουντος ιδου οχλος και ο λεγομενοςιουδας εις των δωδεκα προηρχετο αυτων και ηγ-γισεν τω ιησου φιλησαι αυτον ⁴⁸ο δε ιησους ειπεναυτω ιουδα φιληματι τον υιον του ανθρωπου πα-ραδιδως ⁴⁹ιδοντες δε οι περι αυτον το εσομενον ει-πον αυτω κυριε ει παταξομεν εν μαχαιρα ⁵⁰και επα-ταξεν εις τις εξ αυτων τον δουλον του αρχιερεωςκαι αφειλεν αυτου το ους το δεξιον ⁵¹αποκριθειςδε ο ιησους ειπεν εατε εως τουτου και αψαμενοςτου ωτιου αυτου ιασατο αυτον ⁵²ειπεν δε ο ιησουςπρος τους παραγενομενους επ αυτον αρχιερεις καιστρατηγους του ιερου και πρεσβυτερους ως επι λη-στην εξεληλυθατε μετα μαχαιρων και ξυλων ⁵³καθημεραν οντος μου μεθ υμων εν τω ιερω ουκ εξε-τεινατε τας χειρας επ εμε αλλ αυτη υμων εστιν ηωρα και η εξουσια του σκοτους ⁵⁴συλλαβοντες δεαυτον ηγαγον και εισηγαγον αυτον εις τον οικοντου αρχιερεως ο δε πετρος ηκολουθει μακροθεν⁵⁵αψαντων δε πυρ εν μεσω της αυλης και συγκα-θισαντων αυτων εκαθητο ο πετρος εν μεσω αυτων⁵⁶ιδουσα δε αυτον παιδισκη τις καθημενον προς τοφως και ατενισασα αυτω ειπεν και ουτος συν αυτωην ⁵⁷ο δε ηρνησατο αυτον λεγων γυναι ουκ οιδα αυ-τον ⁵⁸και μετα βραχυ ετερος ιδων αυτον εφη και συεξ αυτων ει ο δε πετρος ειπεν ανθρωπε ουκ ειμι⁵⁹και διαστασης ωσει ωρας μιας αλλος τις διισχυρι-ζετο λεγων επ αληθειας και ουτος μετ αυτου ην καιγαρ γαλιλαιος εστιν ⁶⁰ειπεν δε ο πετρος ανθρωπεουκ οιδα ο λεγεις και παραχρημα ετι λαλουντος αυ-του εφωνησεν ο αλεκτωρ ⁶¹και στραφεις ο κυριοςενεβλεψεν τω πετρω και υπεμνησθη ο πετρος τουλογου του κυριου ως ειπεν αυτω οτι πριν αλεκτοραφωνησαι απαρνηση με τρις ⁶²και εξελθων εξω ο πε-τρος εκλαυσεν πικρως ⁶³και οι ανδρες οι συνεχο-ντες τον ιησουν ενεπαιζον αυτω δεροντες ⁶⁴και πε-ρικαλυψαντες αυτον ετυπτον αυτου το προσωπονκαι επηρωτων αυτον λεγοντες προφητευσον τιςεστιν ο παισας σε ⁶⁵και ετερα πολλα βλασφημου-ντες ελεγον εις αυτον ⁶⁶και ως εγενετο ημερα συ-νηχθη το πρεσβυτεριον του λαου αρχιερεις τε καιγραμματεις και ανηγαγον αυτον εις το συνεδριονεαυτων λεγοντες ⁶⁷ει συ ει ο χριστος ειπε ημιν ειπενδε αυτοις εαν υμιν ειπω ου μη πιστευσητε ⁶⁸εαν δεκαι ερωτησω ου μη αποκριθητε μοι η απολυσητε⁶⁹απο του νυν εσται ο υιος του ανθρωπου καθημε-νος εκ δεξιων της δυναμεως του θεου ⁷⁰ειπον δεπαντες συ ουν ει ο υιος του θεου ο δε προς αυ-τους εφη υμεις λεγετε οτι εγω ειμι ⁷¹οι δε ειπον τι

67

ετι χρειαν εχομεν μαρτυριας αυτοι γαρ ηκουσαμεναπο του στοματος αυτου

23και ανασταν απαν το πληθος αυτων ηγαγεναυτον επι τον πιλατον ²ηρξαντο δε κατηγορειν αυ-του λεγοντες τουτον ευρομεν διαστρεφοντα το εθνοςκαι κωλυοντα καισαρι φορους διδοναι λεγοντα εαυ-τον χριστον βασιλεα ειναι ³ο δε πιλατος επηρωτη-σεν αυτον λεγων συ ει ο βασιλευς των ιουδαιων οδε αποκριθεις αυτω εφη συ λεγεις ⁴ο δε πιλατοςειπεν προς τους αρχιερεις και τους οχλους ουδενευρισκω αιτιον εν τω ανθρωπω τουτω ⁵οι δε επι-σχυον λεγοντες οτι ανασειει τον λαον διδασκωνκαθ ολης της ιουδαιας αρξαμενος απο της γαλι-λαιας εως ωδε ⁶πιλατος δε ακουσας γαλιλαιαν επη-ρωτησεν ει ο ανθρωπος γαλιλαιος εστιν ⁷και επι-γνους οτι εκ της εξουσιας ηρωδου εστιν ανεπεμ-ψεν αυτον προς ηρωδην οντα και αυτον εν ιεροσο-λυμοις εν ταυταις ταις ημεραις ⁸ο δε ηρωδης ιδωντον ιησουν εχαρη λιαν ην γαρ θελων εξ ικανου ιδειναυτον δια το ακουειν πολλα περι αυτου και ηλπι-ζεν τι σημειον ιδειν υπ αυτου γινομενον ⁹επηρωταδε αυτον εν λογοις ικανοις αυτος δε ουδεν απεκρι-νατο αυτω ¹⁰ειστηκεισαν δε οι αρχιερεις και οι γραμ-ματεις ευτονως κατηγορουντες αυτου ¹¹εξουθενησαςδε αυτον ο ηρωδης συν τοις στρατευμασιν αυτουκαι εμπαιξας περιβαλων αυτον εσθητα λαμπρανανεπεμψεν αυτον τω πιλατω ¹²εγενοντο δε φιλοιο τε πιλατος και ο ηρωδης εν αυτη τη ημερα μεταλληλων προυπηρχον γαρ εν εχθρα οντες προςεαυτους ¹³πιλατος δε συγκαλεσαμενος τους αρχιε-ρεις και τους αρχοντας και τον λαον ¹⁴ειπεν προςαυτους προσηνεγκατε μοι τον ανθρωπον τουτονως αποστρεφοντα τον λαον και ιδου εγω ενωπιονυμων ανακρινας ουδεν ευρον εν τω ανθρωπω τουτωαιτιον ων κατηγορειτε κατ αυτου ¹⁵αλλ ουδε ηρω-δης ανεπεμψα γαρ υμας προς αυτον και ιδου ου-δεν αξιον θανατου εστιν πεπραγμενον αυτω ¹⁶παιδευσαςουν αυτον απολυσω ¹⁷αναγκην δε ειχεν απολυειναυτοις κατα εορτην ενα ¹⁸ανεκραξαν δε παμπληθειλεγοντες αιρε τουτον απολυσον δε ημιν τον βαραβ-βαν ¹⁹οστις ην δια στασιν τινα γενομενην εν τη πο-λει και φονον βεβλημενος εις φυλακην ²⁰παλιν ουνο πιλατος προσεφωνησεν θελων απολυσαι τον ιη-σουν ²¹οι δε επεφωνουν λεγοντες σταυρωσον σταυ-ρωσον αυτον ²²ο δε τριτον ειπεν προς αυτους τι γαρκακον εποιησεν ουτος ουδεν αιτιον θανατου ευρονεν αυτω παιδευσας ουν αυτον απολυσω ²³οι δε επε-κειντο φωναις μεγαλαις αιτουμενοι αυτον σταυρω-θηναι και κατισχυον αι φωναι αυτων και των αρχιε-ρεων ²⁴ο δε πιλατος επεκρινεν γενεσθαι το αιτημααυτων ²⁵απελυσεν δε αυτοις τον δια στασιν και φο-νον βεβλημενον εις την φυλακην ον ητουντο τονδε ιησουν παρεδωκεν τω θεληματι αυτων ²⁶και ως

απηγαγον αυτον επιλαβομενοι σιμωνος τινος κυρη-ναιου του ερχομενου απ αγρου επεθηκαν αυτω τονσταυρον φερειν οπισθεν του ιησου ²⁷ηκολουθει δεαυτω πολυ πληθος του λαου και γυναικων αι καιεκοπτοντο και εθρηνουν αυτον ²⁸στραφεις δε προςαυτας ο ιησους ειπεν θυγατερες ιερουσαλημ μηκλαιετε επ εμε πλην εφ εαυτας κλαιετε και επι τατεκνα υμων ²⁹οτι ιδου ερχονται ημεραι εν αις ερου-σιν μακαριαι αι στειραι και κοιλιαι αι ουκ εγεννη-σαν και μαστοι οι ουκ εθηλασαν ³⁰τοτε αρξονταιλεγειν τοις ορεσιν πεσετε εφ ημας και τοις βου-νοις καλυψατε ημας ³¹οτι ει εν τω υγρω ξυλω ταυταποιουσιν εν τω ξηρω τι γενηται ³²ηγοντο δε και ετε-ροι δυο κακουργοι συν αυτω αναιρεθηναι ³³και οτεαπηλθον επι τον τοπον τον καλουμενον κρανιονεκει εσταυρωσαν αυτον και τους κακουργους ονμεν εκ δεξιων ον δε εξ αριστερων ³⁴ο δε ιησους ελε-γεν πατερ αφες αυτοις ου γαρ οιδασιν τι ποιου-σιν διαμεριζομενοι δε τα ιματια αυτου εβαλον κλη-ρον ³⁵και ειστηκει ο λαος θεωρων εξεμυκτηριζον δεκαι οι αρχοντες συν αυτοις λεγοντες αλλους εσω-σεν σωσατω εαυτον ει ουτος εστιν ο χριστος ο τουθεου εκλεκτος ³⁶ενεπαιζον δε αυτω και οι στρατιω-ται προσερχομενοι και οξος προσφεροντες αυτω³⁷και λεγοντες ει συ ει ο βασιλευς των ιουδαιωνσωσον σεαυτον ³⁸ην δε και επιγραφη γεγραμμενηεπ αυτω γραμμασιν ελληνικοις και ρωμαικοις καιεβραικοις ουτος εστιν ο βασιλευς των ιουδαιων ³⁹ειςδε των κρεμασθεντων κακουργων εβλασφημει αυ-τον λεγων ει συ ει ο χριστος σωσον σεαυτον καιημας ⁴⁰αποκριθεις δε ο ετερος επετιμα αυτω λεγωνουδε φοβη συ τον θεον οτι εν τω αυτω κριματι ει⁴¹και ημεις μεν δικαιως αξια γαρ ων επραξαμεν απο-λαμβανομεν ουτος δε ουδεν ατοπον επραξεν ⁴²καιελεγεν τω ιησου μνησθητι μου κυριε οταν ελθηςεν τη βασιλεια σου ⁴³και ειπεν αυτω ο ιησους αμηνλεγω σοι σημερον μετ εμου εση εν τω παραδεισω⁴⁴ην δε ωσει ωρα εκτη και σκοτος εγενετο εφ οληντην γην εως ωρας εννατης ⁴⁵και εσκοτισθη ο ηλιοςκαι εσχισθη το καταπετασμα του ναου μεσον ⁴⁶καιφωνησας φωνη μεγαλη ο ιησους ειπεν πατερ ειςχειρας σου παραθησομαι το πνευμα μου και ταυταειπων εξεπνευσεν ⁴⁷ιδων δε ο εκατονταρχος το γε-νομενον εδοξασεν τον θεον λεγων οντως ο ανθρω-πος ουτος δικαιος ην ⁴⁸και παντες οι συμπαραγε-νομενοι οχλοι επι την θεωριαν ταυτην θεωρουντεςτα γενομενα τυπτοντες εαυτων τα στηθη υπεστρε-φον ⁴⁹ειστηκεισαν δε παντες οι γνωστοι αυτου μα-κροθεν και γυναικες αι συνακολουθησασαι αυτωαπο της γαλιλαιας ορωσαι ταυτα ⁵⁰και ιδου ανηρονοματι ιωσηφ βουλευτης υπαρχων ανηρ αγαθοςκαι δικαιος ⁵¹ουτος ουκ ην συγκατατεθειμενος τηβουλη και τη πραξει αυτων απο αριμαθαιας πο-λεως των ιουδαιων ος και προσεδεχετο και αυτος

68 3. ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ

την βασιλειαν του θεου ⁵²ουτος προσελθων τω πι-λατω ητησατο το σωμα του ιησου ⁵³και καθελωναυτο ενετυλιξεν αυτο σινδονι και εθηκεν αυτο ενμνηματι λαξευτω ου ουκ ην ουδεπω ουδεις κειμε-νος ⁵⁴και ημερα ην παρασκευη και σαββατον επε-φωσκεν ⁵⁵κατακολουθησασαι δε και γυναικες αιτι-νες ησαν συνεληλυθυιαι αυτω εκ της γαλιλαιαςεθεασαντο το μνημειον και ως ετεθη το σωμα αυ-του ⁵⁶υποστρεψασαι δε ητοιμασαν αρωματα και μυρακαι το μεν σαββατον ησυχασαν κατα την εντολην

24τη δε μια των σαββατων ορθρου βαθεος ηλ-θον επι το μνημα φερουσαι α ητοιμασαν αρωματακαι τινες συν αυταις ²ευρον δε τον λιθον αποκεκυ-λισμενον απο του μνημειου ³και εισελθουσαι ουχευρον το σωμα του κυριου ιησου ⁴και εγενετο εν τωδιαπορεισθαι αυτας περι τουτου και ιδου δυο αν-δρες επεστησαν αυταις εν εσθησεσιν αστραπτου-σαις ⁵εμφοβων δε γενομενων αυτων και κλινουσωντο προσωπον εις την γην ειπον προς αυτας τι ζη-τειτε τον ζωντα μετα των νεκρων ⁶ουκ εστιν ωδεαλλ ηγερθη μνησθητε ως ελαλησεν υμιν ετι ων εντη γαλιλαια ⁷λεγων οτι δει τον υιον του ανθρωπουπαραδοθηναι εις χειρας ανθρωπων αμαρτωλων καισταυρωθηναι και τη τριτη ημερα αναστηναι ⁸καιεμνησθησαν των ρηματων αυτου ⁹και υποστρεψα-σαι απο του μνημειου απηγγειλαν ταυτα παντατοις ενδεκα και πασιν τοις λοιποις ¹⁰ησαν δε η μα-γδαληνη μαρια και ιωαννα και μαρια ιακωβου καιαι λοιπαι συν αυταις αι ελεγον προς τους αποστο-λους ταυτα ¹¹και εφανησαν ενωπιον αυτων ωσει λη-ρος τα ρηματα αυτων και ηπιστουν αυταις ¹²ο δεπετρος αναστας εδραμεν επι το μνημειον και παρα-κυψας βλεπει τα οθονια κειμενα μονα και απηλθενπρος εαυτον θαυμαζων το γεγονος ¹³και ιδου δυοεξ αυτων ησαν πορευομενοι εν αυτη τη ημερα ειςκωμην απεχουσαν σταδιους εξηκοντα απο ιερου-σαλημ η ονομα εμμαους ¹⁴και αυτοι ωμιλουν προςαλληλους περι παντων των συμβεβηκοτων τουτων¹⁵και εγενετο εν τω ομιλειν αυτους και συζητειν καιαυτος ο ιησους εγγισας συνεπορευετο αυτοις ¹⁶οιδε οφθαλμοι αυτων εκρατουντο του μη επιγνωναιαυτον ¹⁷ειπεν δε προς αυτους τινες οι λογοι ουτοιους αντιβαλλετε προς αλληλους περιπατουντεςκαι εστε σκυθρωποι ¹⁸αποκριθεις δε ο εις ω ονομακλεοπας ειπεν προς αυτον συ μονος παροικεις ενιερουσαλημ και ουκ εγνως τα γενομενα εν αυτη ενταις ημεραις ταυταις ¹⁹και ειπεν αυτοις ποια οι δεειπον αυτω τα περι ιησου του ναζωραιου ος εγε-νετο ανηρ προφητης δυνατος εν εργω και λογωεναντιον του θεου και παντος του λαου ²⁰οπως τεπαρεδωκαν αυτον οι αρχιερεις και οι αρχοντες ημωνεις κριμα θανατου και εσταυρωσαν αυτον ²¹ημεις δεηλπιζομεν οτι αυτος εστιν ο μελλων λυτρουσθαι

τον ισραηλ αλλα γε συν πασιν τουτοις τριτην ταυ-την ημεραν αγει σημερον αφ ου ταυτα εγενετο ²²αλλακαι γυναικες τινες εξ ημων εξεστησαν ημας γενομε-ναι ορθριαι επι το μνημειον ²³και μη ευρουσαι τοσωμα αυτου ηλθον λεγουσαι και οπτασιαν αγγε-λων εωρακεναι οι λεγουσιν αυτον ζην ²⁴και απηλ-θον τινες των συν ημιν επι το μνημειον και ευρονουτως καθως και αι γυναικες ειπον αυτον δε ουκειδον ²⁵και αυτος ειπεν προς αυτους ω ανοητοι καιβραδεις τη καρδια του πιστευειν επι πασιν οις ελα-λησαν οι προφηται ²⁶ουχι ταυτα εδει παθειν τονχριστον και εισελθειν εις την δοξαν αυτου ²⁷και αρ-ξαμενος απο μωσεως και απο παντων των προφη-των διηρμηνευεν αυτοις εν πασαις ταις γραφαιςτα περι εαυτου ²⁸και ηγγισαν εις την κωμην ου επο-ρευοντο και αυτος προσεποιειτο πορρωτερω πο-ρευεσθαι ²⁹και παρεβιασαντο αυτον λεγοντες μει-νον μεθ ημων οτι προς εσπεραν εστιν και κεκλικενη ημερα και εισηλθεν του μειναι συν αυτοις ³⁰καιεγενετο εν τω κατακλιθηναι αυτον μετ αυτων λα-βων τον αρτον ευλογησεν και κλασας επεδιδου αυ-τοις ³¹αυτων δε διηνοιχθησαν οι οφθαλμοι και επε-γνωσαν αυτον και αυτος αφαντος εγενετο απ αυ-των ³²και ειπον προς αλληλους ουχι η καρδια ημωνκαιομενη ην εν ημιν ως ελαλει ημιν εν τη οδω και ωςδιηνοιγεν ημιν τας γραφας ³³και ανασταντες αυτητη ωρα υπεστρεψαν εις ιερουσαλημ και ευρον συ-νηθροισμενους τους ενδεκα και τους συν αυτοις³⁴λεγοντας οτι ηγερθη ο κυριος οντως και ωφθησιμωνι ³⁵και αυτοι εξηγουντο τα εν τη οδω και ωςεγνωσθη αυτοις εν τη κλασει του αρτου ³⁶ταυτα δεαυτων λαλουντων αυτος ο ιησους εστη εν μεσωαυτων και λεγει αυτοις ειρηνη υμιν ³⁷πτοηθεντεςδε και εμφοβοι γενομενοι εδοκουν πνευμα θεωρειν³⁸και ειπεν αυτοις τι τεταραγμενοι εστε και διατιδιαλογισμοι αναβαινουσιν εν ταις καρδιαις υμων³⁹ιδετε τας χειρας μου και τους ποδας μου οτι αυ-τος εγω ειμι ψηλαφησατε με και ιδετε οτι πνευμασαρκα και οστεα ουκ εχει καθως εμε θεωρειτε εχο-ντα ⁴⁰και τουτο ειπων επεδειξεν αυτοις τας χειραςκαι τους ποδας ⁴¹ετι δε απιστουντων αυτων αποτης χαρας και θαυμαζοντων ειπεν αυτοις εχετε τιβρωσιμον ενθαδε ⁴²οι δε επεδωκαν αυτω ιχθυος οπτουμερος και απο μελισσιου κηριου ⁴³και λαβων ενω-πιον αυτων εφαγεν ⁴⁴ειπεν δε αυτοις ουτοι οι λογοιους ελαλησα προς υμας ετι ων συν υμιν οτι δει πλη-ρωθηναι παντα τα γεγραμμενα εν τω νομω μωσεωςκαι προφηταις και ψαλμοις περι εμου ⁴⁵τοτε διηνοι-ξεν αυτων τον νουν του συνιεναι τας γραφας ⁴⁶καιειπεν αυτοις οτι ουτως γεγραπται και ουτως εδειπαθειν τον χριστον και αναστηναι εκ νεκρων τητριτη ημερα ⁴⁷και κηρυχθηναι επι τω ονοματι αυτουμετανοιαν και αφεσιν αμαρτιων εις παντα τα εθνηαρξαμενον απο ιερουσαλημ ⁴⁸υμεις δε εστε μαρτυ-

69

ρες τουτων ⁴⁹και ιδου εγω αποστελλω την επαγγε-λιαν του πατρος μου εφ υμας υμεις δε καθισατε εντη πολει ιερουσαλημ εως ου ενδυσησθε δυναμιν εξυψους ⁵⁰εξηγαγεν δε αυτους εξω εως εις βηθανιανκαι επαρας τας χειρας αυτου ευλογησεν αυτους⁵¹και εγενετο εν τω ευλογειν αυτον αυτους διεστηαπ αυτων και ανεφερετο εις τον ουρανον ⁵²και αυ-τοι προσκυνησαντες αυτον υπεστρεψαν εις ιερου-σαλημ μετα χαρας μεγαλης ⁵³και ησαν διαπαντος εντω ιερω αινουντες και ευλογουντες τον θεον αμην

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ

1εν αρχη ην ο λογος και ο λογος ην προς τονθεον και θεος ην ο λογος ²ουτος ην εν αρχη προςτον θεον ³παντα δι αυτου εγενετο και χωρις αυ-του εγενετο ουδε εν ο γεγονεν ⁴εν αυτω ζωη ηνκαι η ζωη ην το φως των ανθρωπων ⁵και το φωςεν τη σκοτια φαινει και η σκοτια αυτο ου κατελα-βεν ⁶εγενετο ανθρωπος απεσταλμενος παρα θεουονομα αυτω ιωαννης ⁷ουτος ηλθεν εις μαρτυριανινα μαρτυρηση περι του φωτος ινα παντες πιστευ-σωσιν δι αυτου ⁸ουκ ην εκεινος το φως αλλ ιναμαρτυρηση περι του φωτος ⁹ην το φως το αληθι-νον ο φωτιζει παντα ανθρωπον ερχομενον εις τονκοσμον ¹⁰εν τω κοσμω ην και ο κοσμος δι αυτου εγε-νετο και ο κοσμος αυτον ουκ εγνω ¹¹εις τα ιδια ηλ-θεν και οι ιδιοι αυτον ου παρελαβον ¹²οσοι δε ελα-βον αυτον εδωκεν αυτοις εξουσιαν τεκνα θεου γε-νεσθαι τοις πιστευουσιν εις το ονομα αυτου ¹³οιουκ εξ αιματων ουδε εκ θεληματος σαρκος ουδε εκθεληματος ανδρος αλλ εκ θεου εγεννηθησαν ¹⁴και ολογος σαρξ εγενετο και εσκηνωσεν εν ημιν και εθε-ασαμεθα την δοξαν αυτου δοξαν ως μονογενουςπαρα πατρος πληρης χαριτος και αληθειας ¹⁵ιωαννηςμαρτυρει περι αυτου και κεκραγεν λεγων ουτος ηνον ειπον ο οπισω μου ερχομενος εμπροσθεν μου γε-γονεν οτι πρωτος μου ην ¹⁶και εκ του πληρωματοςαυτου ημεις παντες ελαβομεν και χαριν αντι χαρι-τος ¹⁷οτι ο νομος δια μωσεως εδοθη η χαρις και ηαληθεια δια ιησου χριστου εγενετο ¹⁸θεον ουδειςεωρακεν πωποτε ο μονογενης υιος ο ων εις τονκολπον του πατρος εκεινος εξηγησατο ¹⁹και αυτηεστιν η μαρτυρια του ιωαννου οτε απεστειλαν οιιουδαιοι εξ ιεροσολυμων ιερεις και λευιτας ινα ερω-τησωσιν αυτον συ τις ει ²⁰και ωμολογησεν και ουκηρνησατο και ωμολογησεν οτι ουκ ειμι εγω ο χρι-στος ²¹και ηρωτησαν αυτον τι ουν ηλιας ει συ καιλεγει ουκ ειμι ο προφητης ει συ και απεκριθη ου²²ειπον ουν αυτω τις ει ινα αποκρισιν δωμεν τοιςπεμψασιν ημας τι λεγεις περι σεαυτου ²³εφη εγωφωνη βοωντος εν τη ερημω ευθυνατε την οδον κυ-ριου καθως ειπεν ησαιας ο προφητης ²⁴και οι απε-σταλμενοι ησαν εκ των φαρισαιων ²⁵και ηρωτησαναυτον και ειπον αυτω τι ουν βαπτιζεις ει συ ουκ ει

ο χριστος ουτε ηλιας ουτε ο προφητης ²⁶απεκριθηαυτοις ο ιωαννης λεγων εγω βαπτιζω εν υδατι με-σος δε υμων εστηκεν ον υμεις ουκ οιδατε ²⁷αυτοςεστιν ο οπισω μου ερχομενος ος εμπροσθεν μου γε-γονεν ου εγω ουκ ειμι αξιος ινα λυσω αυτου τον ιμα-ντα του υποδηματος ²⁸ταυτα εν βηθαβαρα εγενετοπεραν του ιορδανου οπου ην ιωαννης βαπτιζων²⁹τη επαυριον βλεπει ο ιωαννης τον ιησουν ερχομε-νον προς αυτον και λεγει ιδε ο αμνος του θεου ο αι-ρων την αμαρτιαν του κοσμου ³⁰ουτος εστιν περι ουεγω ειπον οπισω μου ερχεται ανηρ ος εμπροσθενμου γεγονεν οτι πρωτος μου ην ³¹καγω ουκ ηδειναυτον αλλ ινα φανερωθη τω ισραηλ δια τουτο ηλ-θον εγω εν τω υδατι βαπτιζων ³²και εμαρτυρησενιωαννης λεγων οτι τεθεαμαι το πνευμα καταβαι-νον ωσει περιστεραν εξ ουρανου και εμεινεν επ αυ-τον ³³καγω ουκ ηδειν αυτον αλλ ο πεμψας με βα-πτιζειν εν υδατι εκεινος μοι ειπεν εφ ον αν ιδηςτο πνευμα καταβαινον και μενον επ αυτον ουτοςεστιν ο βαπτιζων εν πνευματι αγιω ³⁴καγω εωρακακαι μεμαρτυρηκα οτι ουτος εστιν ο υιος του θεου³⁵τη επαυριον παλιν ειστηκει ο ιωαννης και εκ τωνμαθητων αυτου δυο ³⁶και εμβλεψας τω ιησου περι-πατουντι λεγει ιδε ο αμνος του θεου ³⁷και ηκουσαναυτου οι δυο μαθηται λαλουντος και ηκολουθησαντω ιησου ³⁸στραφεις δε ο ιησους και θεασαμενοςαυτους ακολουθουντας λεγει αυτοις τι ζητειτε οιδε ειπον αυτω ραββι ο λεγεται ερμηνευομενον διδα-σκαλε που μενεις ³⁹λεγει αυτοις ερχεσθε και ιδετεηλθον και ειδον που μενει και παρ αυτω εμειναντην ημεραν εκεινην ωρα δε ην ως δεκατη ⁴⁰ην αν-δρεας ο αδελφος σιμωνος πετρου εις εκ των δυοτων ακουσαντων παρα ιωαννου και ακολουθησα-ντων αυτω ⁴¹ευρισκει ουτος πρωτος τον αδελφοντον ιδιον σιμωνα και λεγει αυτω ευρηκαμεν τον μεσ-σιαν ο εστιν μεθερμηνευομενον ο χριστος ⁴²και ηγα-γεν αυτον προς τον ιησουν εμβλεψας δε αυτω ο ιη-σους ειπεν συ ει σιμων ο υιος ιωνα συ κληθηση κη-φας ο ερμηνευεται πετρος ⁴³τη επαυριον ηθελησενο ιησους εξελθειν εις την γαλιλαιαν και ευρισκειφιλιππον και λεγει αυτω ακολουθει μοι ⁴⁴ην δε ο φι-λιππος απο βηθσαιδα εκ της πολεως ανδρεου καιπετρου ⁴⁵ευρισκει φιλιππος τον ναθαναηλ και λε-

71

72 4. ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ

γει αυτω ον εγραψεν μωσης εν τω νομω και οι προ-φηται ευρηκαμεν ιησουν τον υιον του ιωσηφ τοναπο ναζαρεθ ⁴⁶και ειπεν αυτω ναθαναηλ εκ ναζα-ρεθ δυναται τι αγαθον ειναι λεγει αυτω φιλιπποςερχου και ιδε ⁴⁷ειδεν ο ιησους τον ναθαναηλ ερχομε-νον προς αυτον και λεγει περι αυτου ιδε αληθωςισραηλιτης εν ω δολος ουκ εστιν ⁴⁸λεγει αυτω να-θαναηλ ποθεν με γινωσκεις απεκριθη ο ιησους καιειπεν αυτω προ του σε φιλιππον φωνησαι ονταυπο την συκην ειδον σε ⁴⁹απεκριθη ναθαναηλ καιλεγει αυτω ραββι συ ει ο υιος του θεου συ ει ο βασι-λευς του ισραηλ ⁵⁰απεκριθη ιησους και ειπεν αυτωοτι ειπον σοι ειδον σε υποκατω της συκης πιστευ-εις μειζω τουτων οψει ⁵¹και λεγει αυτω αμην αμηνλεγω υμιν απ αρτι οψεσθε τον ουρανον ανεωγοτακαι τους αγγελους του θεου αναβαινοντας και κα-ταβαινοντας επι τον υιον του ανθρωπου

2και τη ημερα τη τριτη γαμος εγενετο εν κανατης γαλιλαιας και ην η μητηρ του ιησου εκει ²εκληθηδε και ο ιησους και οι μαθηται αυτου εις τον γα-μον ³και υστερησαντος οινου λεγει η μητηρ του ιη-σου προς αυτον οινον ουκ εχουσιν ⁴λεγει αυτη οιησους τι εμοι και σοι γυναι ουπω ηκει η ωρα μου⁵λεγει η μητηρ αυτου τοις διακονοις ο τι αν λεγηυμιν ποιησατε ⁶ησαν δε εκει υδριαι λιθιναι εξ κειμε-ναι κατα τον καθαρισμον των ιουδαιων χωρουσαιανα μετρητας δυο η τρεις ⁷λεγει αυτοις ο ιησους γε-μισατε τας υδριας υδατος και εγεμισαν αυτας εωςανω ⁸και λεγει αυτοις αντλησατε νυν και φερετε τωαρχιτρικλινω και ηνεγκαν ⁹ως δε εγευσατο ο αρχι-τρικλινος το υδωρ οινον γεγενημενον και ουκ ηδειποθεν εστιν οι δε διακονοι ηδεισαν οι ηντληκοτεςτο υδωρ φωνει τον νυμφιον ο αρχιτρικλινος ¹⁰καιλεγει αυτω πας ανθρωπος πρωτον τον καλον οι-νον τιθησιν και οταν μεθυσθωσιν τοτε τον ελασσωσυ τετηρηκας τον καλον οινον εως αρτι ¹¹ταυτηνεποιησεν την αρχην των σημειων ο ιησους εν κανατης γαλιλαιας και εφανερωσεν την δοξαν αυτουκαι επιστευσαν εις αυτον οι μαθηται αυτου ¹²μετατουτο κατεβη εις καπερναουμ αυτος και η μητηραυτου και οι αδελφοι αυτου και οι μαθηται αυτουκαι εκει εμειναν ου πολλας ημερας ¹³και εγγυς ην τοπασχα των ιουδαιων και ανεβη εις ιεροσολυμα ο ιη-σους ¹⁴και ευρεν εν τω ιερω τους πωλουντας βοαςκαι προβατα και περιστερας και τους κερματισταςκαθημενους ¹⁵και ποιησας φραγελλιον εκ σχοινιωνπαντας εξεβαλεν εκ του ιερου τα τε προβατα καιτους βοας και των κολλυβιστων εξεχεεν το κερμακαι τας τραπεζας ανεστρεψεν ¹⁶και τοις τας περι-στερας πωλουσιν ειπεν αρατε ταυτα εντευθεν μηποιειτε τον οικον του πατρος μου οικον εμποριου¹⁷εμνησθησαν δε οι μαθηται αυτου οτι γεγραμμενονεστιν ο ζηλος του οικου σου κατεφαγεν με ¹⁸απεκριθησαν

ουν οι ιουδαιοι και ειπον αυτω τι σημειον δεικνυ-εις ημιν οτι ταυτα ποιεις ¹⁹απεκριθη ο ιησους καιειπεν αυτοις λυσατε τον ναον τουτον και εν τρισινημεραις εγερω αυτον ²⁰ειπον ουν οι ιουδαιοι τεσ-σαρακοντα και εξ ετεσιν ωκοδομηθη ο ναος ουτοςκαι συ εν τρισιν ημεραις εγερεις αυτον ²¹εκεινος δεελεγεν περι του ναου του σωματος αυτου ²²οτε ουνηγερθη εκ νεκρων εμνησθησαν οι μαθηται αυτουοτι τουτο ελεγεν αυτοις και επιστευσαν τη γραφηκαι τω λογω ω ειπεν ο ιησους ²³ως δε ην εν ιεροσο-λυμοις εν τω πασχα εν τη εορτη πολλοι επιστευ-σαν εις το ονομα αυτου θεωρουντες αυτου τα ση-μεια α εποιει ²⁴αυτος δε ο ιησους ουκ επιστευενεαυτον αυτοις δια το αυτον γινωσκειν παντας ²⁵καιοτι ου χρειαν ειχεν ινα τις μαρτυρηση περι του αν-θρωπου αυτος γαρ εγινωσκεν τι ην εν τω ανθρωπω

3ην δε ανθρωπος εκ των φαρισαιων νικοδημοςονομα αυτω αρχων των ιουδαιων ²ουτος ηλθεν προςτον ιησουν νυκτος και ειπεν αυτω ραββι οιδαμενοτι απο θεου εληλυθας διδασκαλος ουδεις γαρ ταυτατα σημεια δυναται ποιειν α συ ποιεις εαν μη η οθεος μετ αυτου ³απεκριθη ο ιησους και ειπεν αυτωαμην αμην λεγω σοι εαν μη τις γεννηθη ανωθεν ουδυναται ιδειν την βασιλειαν του θεου ⁴λεγει προςαυτον ο νικοδημος πως δυναται ανθρωπος γεννη-θηναι γερων ων μη δυναται εις την κοιλιαν της μη-τρος αυτου δευτερον εισελθειν και γεννηθηναι ⁵απεκριθηο ιησους αμην αμην λεγω σοι εαν μη τις γεννηθηεξ υδατος και πνευματος ου δυναται εισελθειν ειςτην βασιλειαν του θεου ⁶το γεγεννημενον εκ τηςσαρκος σαρξ εστιν και το γεγεννημενον εκ του πνευ-ματος πνευμα εστιν ⁷μη θαυμασης οτι ειπον σοι δειυμας γεννηθηναι ανωθεν ⁸το πνευμα οπου θελειπνει και την φωνην αυτου ακουεις αλλ ουκ οιδαςποθεν ερχεται και που υπαγει ουτως εστιν πας ογεγεννημενος εκ του πνευματος ⁹απεκριθη νικοδη-μος και ειπεν αυτω πως δυναται ταυτα γενεσθαι¹⁰απεκριθη ο ιησους και ειπεν αυτω συ ει ο διδα-σκαλος του ισραηλ και ταυτα ου γινωσκεις ¹¹αμηναμην λεγω σοι οτι ο οιδαμεν λαλουμεν και ο εω-ρακαμεν μαρτυρουμεν και την μαρτυριαν ημων ουλαμβανετε ¹²ει τα επιγεια ειπον υμιν και ου πιστευ-ετε πως εαν ειπω υμιν τα επουρανια πιστευσετε¹³και ουδεις αναβεβηκεν εις τον ουρανον ει μη οεκ του ουρανου καταβας ο υιος του ανθρωπου οων εν τω ουρανω ¹⁴και καθως μωσης υψωσεν τονοφιν εν τη ερημω ουτως υψωθηναι δει τον υιοντου ανθρωπου ¹⁵ινα πας ο πιστευων εις αυτον μηαποληται αλλ εχη ζωην αιωνιον ¹⁶ουτως γαρ ηγα-πησεν ο θεος τον κοσμον ωστε τον υιον αυτου τονμονογενη εδωκεν ινα πας ο πιστευων εις αυτον μηαποληται αλλ εχη ζωην αιωνιον ¹⁷ου γαρ απεστει-λεν ο θεος τον υιον αυτου εις τον κοσμον ινα κρινη

73

τον κοσμον αλλ ινα σωθη ο κοσμος δι αυτου ¹⁸ο πι-στευων εις αυτον ου κρινεται ο δε μη πιστευων ηδηκεκριται οτι μη πεπιστευκεν εις το ονομα του μο-νογενους υιου του θεου ¹⁹αυτη δε εστιν η κρισις οτιτο φως εληλυθεν εις τον κοσμον και ηγαπησαν οιανθρωποι μαλλον το σκοτος η το φως ην γαρ πο-νηρα αυτων τα εργα ²⁰πας γαρ ο φαυλα πρασσωνμισει το φως και ουκ ερχεται προς το φως ινα μηελεγχθη τα εργα αυτου ²¹ο δε ποιων την αληθειανερχεται προς το φως ινα φανερωθη αυτου τα εργαοτι εν θεω εστιν ειργασμενα ²²μετα ταυτα ηλθεν οιησους και οι μαθηται αυτου εις την ιουδαιαν γηνκαι εκει διετριβεν μετ αυτων και εβαπτιζεν ²³ην δεκαι ιωαννης βαπτιζων εν αινων εγγυς του σαλειμοτι υδατα πολλα ην εκει και παρεγινοντο και εβα-πτιζοντο ²⁴ουπω γαρ ην βεβλημενος εις την φυλα-κην ο ιωαννης ²⁵εγενετο ουν ζητησις εκ των μαθη-των ιωαννου μετα ιουδαιων περι καθαρισμου ²⁶καιηλθον προς τον ιωαννην και ειπον αυτω ραββι οςην μετα σου περαν του ιορδανου ω συ μεμαρτυρη-κας ιδε ουτος βαπτιζει και παντες ερχονται προςαυτον ²⁷απεκριθη ιωαννης και ειπεν ου δυναται αν-θρωπος λαμβανειν ουδεν εαν μη η δεδομενον αυτωεκ του ουρανου ²⁸αυτοι υμεις μοι μαρτυρειτε οτι ει-πον ουκ ειμι εγω ο χριστος αλλ οτι απεσταλμενοςειμι εμπροσθεν εκεινου ²⁹ο εχων την νυμφην νυμ-φιος εστιν ο δε φιλος του νυμφιου ο εστηκως καιακουων αυτου χαρα χαιρει δια την φωνην του νυμ-φιου αυτη ουν η χαρα η εμη πεπληρωται ³⁰εκεινονδει αυξανειν εμε δε ελαττουσθαι ³¹ο ανωθεν ερχο-μενος επανω παντων εστιν ο ων εκ της γης εκ τηςγης εστιν και εκ της γης λαλει ο εκ του ουρανουερχομενος επανω παντων εστιν ³²και ο εωρακεν καιηκουσεν τουτο μαρτυρει και την μαρτυριαν αυτουουδεις λαμβανει ³³ο λαβων αυτου την μαρτυριανεσφραγισεν οτι ο θεος αληθης εστιν ³⁴ον γαρ απε-στειλεν ο θεος τα ρηματα του θεου λαλει ου γαρ εκμετρου διδωσιν ο θεος το πνευμα ³⁵ο πατηρ αγαπατον υιον και παντα δεδωκεν εν τη χειρι αυτου ³⁶οπιστευων εις τον υιον εχει ζωην αιωνιον ο δε απει-θων τω υιω ουκ οψεται ζωην αλλ η οργη του θεουμενει επ αυτον

4ως ουν εγνω ο κυριος οτι ηκουσαν οι φαρισαιοιοτι ιησους πλειονας μαθητας ποιει και βαπτιζει ηιωαννης ²καιτοιγε ιησους αυτος ουκ εβαπτιζεν αλλοι μαθηται αυτου ³αφηκεν την ιουδαιαν και απηλ-θεν παλιν εις την γαλιλαιαν ⁴εδει δε αυτον διερχε-σθαι δια της σαμαρειας ⁵ερχεται ουν εις πολιν τηςσαμαρειας λεγομενην συχαρ πλησιον του χωριουο εδωκεν ιακωβ ιωσηφ τω υιω αυτου ⁶ην δε εκειπηγη του ιακωβ ο ουν ιησους κεκοπιακως εκ τηςοδοιποριας εκαθεζετο ουτως επι τη πηγη ωρα ηνωσει εκτη ⁷ερχεται γυνη εκ της σαμαρειας αντλη-

σαι υδωρ λεγει αυτη ο ιησους δος μοι πιειν ⁸οι γαρμαθηται αυτου απεληλυθεισαν εις την πολιν ινατροφας αγορασωσιν ⁹λεγει ουν αυτω η γυνη η σα-μαρειτις πως συ ιουδαιος ων παρ εμου πιειν αιτειςουσης γυναικος σαμαρειτιδος ου γαρ συγχρωνταιιουδαιοι σαμαρειταις ¹⁰απεκριθη ιησους και ειπεναυτη ει ηδεις την δωρεαν του θεου και τις εστινο λεγων σοι δος μοι πιειν συ αν ητησας αυτον καιεδωκεν αν σοι υδωρ ζων ¹¹λεγει αυτω η γυνη κυριεουτε αντλημα εχεις και το φρεαρ εστιν βαθυ πο-θεν ουν εχεις το υδωρ το ζων ¹²μη συ μειζων ει τουπατρος ημων ιακωβ ος εδωκεν ημιν το φρεαρ καιαυτος εξ αυτου επιεν και οι υιοι αυτου και τα θρεμ-ματα αυτου ¹³απεκριθη ο ιησους και ειπεν αυτηπας ο πινων εκ του υδατος τουτου διψησει πα-λιν ¹⁴ος δ αν πιη εκ του υδατος ου εγω δωσω αυτωου μη διψηση εις τον αιωνα αλλα το υδωρ ο δωσωαυτω γενησεται εν αυτω πηγη υδατος αλλομενουεις ζωην αιωνιον ¹⁵λεγει προς αυτον η γυνη κυριεδος μοι τουτο το υδωρ ινα μη διψω μηδε ερχωμαιενθαδε αντλειν ¹⁶λεγει αυτη ο ιησους υπαγε φω-νησον τον ανδρα σου και ελθε ενθαδε ¹⁷απεκριθηη γυνη και ειπεν ουκ εχω ανδρα λεγει αυτη ο ιη-σους καλως ειπας οτι ανδρα ουκ εχω ¹⁸πεντε γαρανδρας εσχες και νυν ον εχεις ουκ εστιν σου ανηρτουτο αληθες ειρηκας ¹⁹λεγει αυτω η γυνη κυριεθεωρω οτι προφητης ει συ ²⁰οι πατερες ημων εντουτω τω ορει προσεκυνησαν και υμεις λεγετε οτιεν ιεροσολυμοις εστιν ο τοπος οπου δει προσκυ-νειν ²¹λεγει αυτη ο ιησους γυναι πιστευσον μοι οτιερχεται ωρα οτε ουτε εν τω ορει τουτω ουτε εν ιερο-σολυμοις προσκυνησετε τω πατρι ²²υμεις προσκυ-νειτε ο ουκ οιδατε ημεις προσκυνουμεν ο οιδαμενοτι η σωτηρια εκ των ιουδαιων εστιν ²³αλλ ερχε-ται ωρα και νυν εστιν οτε οι αληθινοι προσκυνη-ται προσκυνησουσιν τω πατρι εν πνευματι και αλη-θεια και γαρ ο πατηρ τοιουτους ζητει τους προσκυ-νουντας αυτον ²⁴πνευμα ο θεος και τους προσκυ-νουντας αυτον εν πνευματι και αληθεια δει προ-σκυνειν ²⁵λεγει αυτω η γυνη οιδα οτι μεσσιας ερχε-ται ο λεγομενος χριστος οταν ελθη εκεινος αναγ-γελει ημιν παντα ²⁶λεγει αυτη ο ιησους εγω ειμι ολαλων σοι ²⁷και επι τουτω ηλθον οι μαθηται αυτουκαι εθαυμασαν οτι μετα γυναικος ελαλει ουδεις με-ντοι ειπεν τι ζητεις η τι λαλεις μετ αυτης ²⁸αφηκενουν την υδριαν αυτης η γυνη και απηλθεν εις τηνπολιν και λεγει τοις ανθρωποις ²⁹δευτε ιδετε αν-θρωπον ος ειπεν μοι παντα οσα εποιησα μητι ου-τος εστιν ο χριστος ³⁰εξηλθον ουν εκ της πολεωςκαι ηρχοντο προς αυτον ³¹εν δε τω μεταξυ ηρωτωναυτον οι μαθηται λεγοντες ραββι φαγε ³²ο δε ει-πεν αυτοις εγω βρωσιν εχω φαγειν ην υμεις ουκοιδατε ³³ελεγον ουν οι μαθηται προς αλληλους μητις ηνεγκεν αυτω φαγειν ³⁴λεγει αυτοις ο ιησους

74 4. ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ

εμον βρωμα εστιν ινα ποιω το θελημα του πεμψα-ντος με και τελειωσω αυτου το εργον ³⁵ουχ υμεις λε-γετε οτι ετι τετραμηνον εστιν και ο θερισμος ερχε-ται ιδου λεγω υμιν επαρατε τους οφθαλμους υμωνκαι θεασασθε τας χωρας οτι λευκαι εισιν προς θε-ρισμον ηδη ³⁶και ο θεριζων μισθον λαμβανει και συ-ναγει καρπον εις ζωην αιωνιον ινα και ο σπειρωνομου χαιρη και ο θεριζων ³⁷εν γαρ τουτω ο λογοςεστιν αληθινος οτι αλλος εστιν ο σπειρων και αλ-λος ο θεριζων ³⁸εγω απεστειλα υμας θεριζειν ο ουχυμεις κεκοπιακατε αλλοι κεκοπιακασιν και υμειςεις τον κοπον αυτων εισεληλυθατε ³⁹εκ δε της πο-λεως εκεινης πολλοι επιστευσαν εις αυτον των σα-μαρειτων δια τον λογον της γυναικος μαρτυρου-σης οτι ειπεν μοι παντα οσα εποιησα ⁴⁰ως ουν ηλ-θον προς αυτον οι σαμαρειται ηρωτων αυτον μει-ναι παρ αυτοις και εμεινεν εκει δυο ημερας ⁴¹καιπολλω πλειους επιστευσαν δια τον λογον αυτου⁴²τη τε γυναικι ελεγον οτι ουκετι δια την σην λα-λιαν πιστευομεν αυτοι γαρ ακηκοαμεν και οιδαμενοτι ουτος εστιν αληθως ο σωτηρ του κοσμου ο χρι-στος ⁴³μετα δε τας δυο ημερας εξηλθεν εκειθεν καιαπηλθεν εις την γαλιλαιαν ⁴⁴αυτος γαρ ο ιησουςεμαρτυρησεν οτι προφητης εν τη ιδια πατριδι τι-μην ουκ εχει ⁴⁵οτε ουν ηλθεν εις την γαλιλαιαν εδε-ξαντο αυτον οι γαλιλαιοι παντα εωρακοτες α εποι-ησεν εν ιεροσολυμοις εν τη εορτη και αυτοι γαρ ηλ-θον εις την εορτην ⁴⁶ηλθεν ουν ο ιησους παλιν ειςτην κανα της γαλιλαιας οπου εποιησεν το υδωροινον και ην τις βασιλικος ου ο υιος ησθενει εν κα-περναουμ ⁴⁷ουτος ακουσας οτι ιησους ηκει εκ τηςιουδαιας εις την γαλιλαιαν απηλθεν προς αυτονκαι ηρωτα αυτον ινα καταβη και ιασηται αυτου τονυιον ημελλεν γαρ αποθνησκειν ⁴⁸ειπεν ουν ο ιησουςπρος αυτον εαν μη σημεια και τερατα ιδητε ου μηπιστευσητε ⁴⁹λεγει προς αυτον ο βασιλικος κυριεκαταβηθι πριν αποθανειν το παιδιον μου ⁵⁰λεγειαυτω ο ιησους πορευου ο υιος σου ζη και επιστευ-σεν ο ανθρωπος τω λογω ω ειπεν αυτω ιησους καιεπορευετο ⁵¹ηδη δε αυτου καταβαινοντος οι δουλοιαυτου απηντησαν αυτω και απηγγειλαν λεγοντεςοτι ο παις σου ζη ⁵²επυθετο ουν παρ αυτων τηνωραν εν η κομψοτερον εσχεν και ειπον αυτω οτιχθες ωραν εβδομην αφηκεν αυτον ο πυρετος ⁵³εγνωουν ο πατηρ οτι εν εκεινη τη ωρα εν η ειπεν αυτω οιησους οτι ο υιος σου ζη και επιστευσεν αυτος καιη οικια αυτου ολη ⁵⁴τουτο παλιν δευτερον σημειονεποιησεν ο ιησους ελθων εκ της ιουδαιας εις τηνγαλιλαιαν

5μετα ταυτα ην εορτη των ιουδαιων και ανεβη οιησους εις ιεροσολυμα ²εστιν δε εν τοις ιεροσολυ-μοις επι τη προβατικη κολυμβηθρα η επιλεγομενηεβραιστι βηθεσδα πεντε στοας εχουσα ³εν ταυταις

κατεκειτο πληθος πολυ των ασθενουντων τυφλωνχωλων ξηρων εκδεχομενων την του υδατος κινησιν⁴αγγελος γαρ κατα καιρον κατεβαινεν εν τη κολυμ-βηθρα και εταρασσεν το υδωρ ο ουν πρωτος εμ-βας μετα την ταραχην του υδατος υγιης εγινετο ωδηποτε κατειχετο νοσηματι ⁵ην δε τις ανθρωποςεκει τριακοντα και οκτω ετη εχων εν τη ασθενεια⁶τουτον ιδων ο ιησους κατακειμενον και γνους οτιπολυν ηδη χρονον εχει λεγει αυτω θελεις υγιης γε-νεσθαι ⁷απεκριθη αυτω ο ασθενων κυριε ανθρω-πον ουκ εχω ινα οταν ταραχθη το υδωρ βαλλη μεεις την κολυμβηθραν εν ω δε ερχομαι εγω αλλοςπρο εμου καταβαινει ⁸λεγει αυτω ο ιησους εγειραιαρον τον κραββατον σου και περιπατει ⁹και ευθεωςεγενετο υγιης ο ανθρωπος και ηρεν τον κραββατοναυτου και περιεπατει ην δε σαββατον εν εκεινη τηημερα ¹⁰ελεγον ουν οι ιουδαιοι τω τεθεραπευμενωσαββατον εστιν ουκ εξεστιν σοι αραι τον κραββα-τον ¹¹απεκριθη αυτοις ο ποιησας με υγιη εκεινοςμοι ειπεν αρον τον κραββατον σου και περιπατει¹²ηρωτησαν ουν αυτον τις εστιν ο ανθρωπος ο ει-πων σοι αρον τον κραββατον σου και περιπατει¹³ο δε ιαθεις ουκ ηδει τις εστιν ο γαρ ιησους εξε-νευσεν οχλου οντος εν τω τοπω ¹⁴μετα ταυτα ευ-ρισκει αυτον ο ιησους εν τω ιερω και ειπεν αυτωιδε υγιης γεγονας μηκετι αμαρτανε ινα μη χειρον τισοι γενηται ¹⁵απηλθεν ο ανθρωπος και ανηγγειλεντοις ιουδαιοις οτι ιησους εστιν ο ποιησας αυτονυγιη ¹⁶και δια τουτο εδιωκον τον ιησουν οι ιουδαιοικαι εζητουν αυτον αποκτειναι οτι ταυτα εποιει ενσαββατω ¹⁷ο δε ιησους απεκρινατο αυτοις ο πατηρμου εως αρτι εργαζεται καγω εργαζομαι ¹⁸δια τουτοουν μαλλον εζητουν αυτον οι ιουδαιοι αποκτειναιοτι ου μονον ελυεν το σαββατον αλλα και πατεραιδιον ελεγεν τον θεον ισον εαυτον ποιων τω θεω¹⁹απεκρινατο ουν ο ιησους και ειπεν αυτοις αμηναμην λεγω υμιν ου δυναται ο υιος ποιειν αφ εαυ-του ουδεν εαν μη τι βλεπη τον πατερα ποιουντα αγαρ αν εκεινος ποιη ταυτα και ο υιος ομοιως ποιει²⁰ο γαρ πατηρ φιλει τον υιον και παντα δεικνυσιναυτω α αυτος ποιει και μειζονα τουτων δειξει αυτωεργα ινα υμεις θαυμαζητε ²¹ωσπερ γαρ ο πατηρ εγει-ρει τους νεκρους και ζωοποιει ουτως και ο υιοςους θελει ζωοποιει ²²ουδε γαρ ο πατηρ κρινει ου-δενα αλλα την κρισιν πασαν δεδωκεν τω υιω ²³ιναπαντες τιμωσιν τον υιον καθως τιμωσιν τον πα-τερα ο μη τιμων τον υιον ου τιμα τον πατερα τονπεμψαντα αυτον ²⁴αμην αμην λεγω υμιν οτι ο τονλογον μου ακουων και πιστευων τω πεμψαντι μεεχει ζωην αιωνιον και εις κρισιν ουκ ερχεται αλλαμεταβεβηκεν εκ του θανατου εις την ζωην ²⁵αμηναμην λεγω υμιν οτι ερχεται ωρα και νυν εστιν οτεοι νεκροι ακουσονται της φωνης του υιου του θεουκαι οι ακουσαντες ζησονται ²⁶ωσπερ γαρ ο πατηρ

75

εχει ζωην εν εαυτω ουτως εδωκεν και τω υιω ζωηνεχειν εν εαυτω ²⁷και εξουσιαν εδωκεν αυτω και κρι-σιν ποιειν οτι υιος ανθρωπου εστιν ²⁸μη θαυμαζετετουτο οτι ερχεται ωρα εν η παντες οι εν τοις μνη-μειοις ακουσονται της φωνης αυτου ²⁹και εκπορευ-σονται οι τα αγαθα ποιησαντες εις αναστασιν ζωηςοι δε τα φαυλα πραξαντες εις αναστασιν κρισεως³⁰ου δυναμαι εγω ποιειν απ εμαυτου ουδεν καθωςακουω κρινω και η κρισις η εμη δικαια εστιν οτι ουζητω το θελημα το εμον αλλα το θελημα του πεμ-ψαντος με πατρος ³¹εαν εγω μαρτυρω περι εμαυτουη μαρτυρια μου ουκ εστιν αληθης ³²αλλος εστιν ομαρτυρων περι εμου και οιδα οτι αληθης εστιν ημαρτυρια ην μαρτυρει περι εμου ³³υμεις απεσταλ-κατε προς ιωαννην και μεμαρτυρηκεν τη αληθεια³⁴εγω δε ου παρα ανθρωπου την μαρτυριαν λαμ-βανω αλλα ταυτα λεγω ινα υμεις σωθητε ³⁵εκεινοςην ο λυχνος ο καιομενος και φαινων υμεις δε ηθε-λησατε αγαλλιασθηναι προς ωραν εν τω φωτι αυ-του ³⁶εγω δε εχω την μαρτυριαν μειζω του ιωαννουτα γαρ εργα α εδωκεν μοι ο πατηρ ινα τελειωσωαυτα αυτα τα εργα α εγω ποιω μαρτυρει περι εμουοτι ο πατηρ με απεσταλκεν ³⁷και ο πεμψας με πα-τηρ αυτος μεμαρτυρηκεν περι εμου ουτε φωνην αυ-του ακηκοατε πωποτε ουτε ειδος αυτου εωρακατε³⁸και τον λογον αυτου ουκ εχετε μενοντα εν υμιν οτιον απεστειλεν εκεινος τουτω υμεις ου πιστευετε³⁹ερευνατε τας γραφας οτι υμεις δοκειτε εν αυταιςζωην αιωνιον εχειν και εκειναι εισιν αι μαρτυρου-σαι περι εμου ⁴⁰και ου θελετε ελθειν προς με ιναζωην εχητε ⁴¹δοξαν παρα ανθρωπων ου λαμβανω⁴²αλλ εγνωκα υμας οτι την αγαπην του θεου ουκεχετε εν εαυτοις ⁴³εγω εληλυθα εν τω ονοματι τουπατρος μου και ου λαμβανετε με εαν αλλος ελθηεν τω ονοματι τω ιδιω εκεινον ληψεσθε ⁴⁴πως δυ-νασθε υμεις πιστευσαι δοξαν παρα αλληλων λαμ-βανοντες και την δοξαν την παρα του μονου θεουου ζητειτε ⁴⁵μη δοκειτε οτι εγω κατηγορησω υμωνπρος τον πατερα εστιν ο κατηγορων υμων μωσηςεις ον υμεις ηλπικατε ⁴⁶ει γαρ επιστευετε μωση επι-στευετε αν εμοι περι γαρ εμου εκεινος εγραψεν ⁴⁷ειδε τοις εκεινου γραμμασιν ου πιστευετε πως τοιςεμοις ρημασιν πιστευσετε

6μετα ταυτα απηλθεν ο ιησους περαν της θα-λασσης της γαλιλαιας της τιβεριαδος ²και ηκολου-θει αυτω οχλος πολυς οτι εωρων αυτου τα σημειαα εποιει επι των ασθενουντων ³ανηλθεν δε εις τοορος ο ιησους και εκει εκαθητο μετα των μαθητωναυτου ⁴ην δε εγγυς το πασχα η εορτη των ιουδαιων⁵επαρας ουν ο ιησους τους οφθαλμους και θεασα-μενος οτι πολυς οχλος ερχεται προς αυτον λεγειπρος τον φιλιππον ποθεν αγορασομεν αρτους ιναφαγωσιν ουτοι ⁶τουτο δε ελεγεν πειραζων αυτον

αυτος γαρ ηδει τι εμελλεν ποιειν ⁷απεκριθη αυτωφιλιππος διακοσιων δηναριων αρτοι ουκ αρκουσιναυτοις ινα εκαστος αυτων βραχυ τι λαβη ⁸λεγει αυτωεις εκ των μαθητων αυτου ανδρεας ο αδελφος σι-μωνος πετρου ⁹εστιν παιδαριον εν ωδε ο εχει πεντεαρτους κριθινους και δυο οψαρια αλλα ταυτα τιεστιν εις τοσουτους ¹⁰ειπεν δε ο ιησους ποιησατετους ανθρωπους αναπεσειν ην δε χορτος πολυςεν τω τοπω ανεπεσον ουν οι ανδρες τον αριθμονωσει πεντακισχιλιοι ¹¹ελαβεν δε τους αρτους ο ιη-σους και ευχαριστησας διεδωκεν τοις μαθηταις οιδε μαθηται τοις ανακειμενοις ομοιως και εκ τωνοψαριων οσον ηθελον ¹²ως δε ενεπλησθησαν λεγειτοις μαθηταις αυτου συναγαγετε τα περισσευσα-ντα κλασματα ινα μη τι αποληται ¹³συνηγαγον ουνκαι εγεμισαν δωδεκα κοφινους κλασματων εκ τωνπεντε αρτων των κριθινων α επερισσευσεν τοις βε-βρωκοσιν ¹⁴οι ουν ανθρωποι ιδοντες ο εποιησεν ση-μειον ο ιησους ελεγον οτι ουτος εστιν αληθως οπροφητης ο ερχομενος εις τον κοσμον ¹⁵ιησους ουνγνους οτι μελλουσιν ερχεσθαι και αρπαζειν αυτονινα ποιησωσιν αυτον βασιλεα ανεχωρησεν παλινεις το ορος αυτος μονος ¹⁶ως δε οψια εγενετο κατε-βησαν οι μαθηται αυτου επι την θαλασσαν ¹⁷και εμ-βαντες εις το πλοιον ηρχοντο περαν της θαλασσηςεις καπερναουμ και σκοτια ηδη εγεγονει και ουκεληλυθει προς αυτους ο ιησους ¹⁸η τε θαλασσα ανε-μου μεγαλου πνεοντος διηγειρετο ¹⁹εληλακοτες ουνως σταδιους εικοσιπεντε η τριακοντα θεωρουσιντον ιησουν περιπατουντα επι της θαλασσης και εγ-γυς του πλοιου γινομενον και εφοβηθησαν ²⁰ο δε λε-γει αυτοις εγω ειμι μη φοβεισθε ²¹ηθελον ουν λαβειναυτον εις το πλοιον και ευθεως το πλοιον εγενετοεπι της γης εις ην υπηγον ²²τη επαυριον ο οχλος οεστηκως περαν της θαλασσης ιδων οτι πλοιαριοναλλο ουκ ην εκει ει μη εν εκεινο εις ο ενεβησαν οιμαθηται αυτου και οτι ου συνεισηλθεν τοις μαθη-ταις αυτου ο ιησους εις το πλοιαριον αλλα μονοι οιμαθηται αυτου απηλθον ²³αλλα δε ηλθεν πλοιαριαεκ τιβεριαδος εγγυς του τοπου οπου εφαγον τοναρτον ευχαριστησαντος του κυριου ²⁴οτε ουν ειδενο οχλος οτι ιησους ουκ εστιν εκει ουδε οι μαθηταιαυτου ενεβησαν και αυτοι εις τα πλοια και ηλθονεις καπερναουμ ζητουντες τον ιησουν ²⁵και ευρο-ντες αυτον περαν της θαλασσης ειπον αυτω ραββιποτε ωδε γεγονας ²⁶απεκριθη αυτοις ο ιησους καιειπεν αμην αμην λεγω υμιν ζητειτε με ουχ οτι ει-δετε σημεια αλλ οτι εφαγετε εκ των αρτων και εχορ-τασθητε ²⁷εργαζεσθε μη την βρωσιν την απολλυμε-νην αλλα την βρωσιν την μενουσαν εις ζωην αιω-νιον ην ο υιος του ανθρωπου υμιν δωσει τουτονγαρ ο πατηρ εσφραγισεν ο θεος ²⁸ειπον ουν προςαυτον τι ποιωμεν ινα εργαζωμεθα τα εργα του θεου²⁹απεκριθη ο ιησους και ειπεν αυτοις τουτο εστιν

76 4. ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ

το εργον του θεου ινα πιστευσητε εις ον απεστει-λεν εκεινος ³⁰ειπον ουν αυτω τι ουν ποιεις συ ση-μειον ινα ιδωμεν και πιστευσωμεν σοι τι εργαζη³¹οι πατερες ημων το μαννα εφαγον εν τη ερημωκαθως εστιν γεγραμμενον αρτον εκ του ουρανουεδωκεν αυτοις φαγειν ³²ειπεν ουν αυτοις ο ιησουςαμην αμην λεγω υμιν ου μωσης δεδωκεν υμιν τοναρτον εκ του ουρανου αλλ ο πατηρ μου διδωσινυμιν τον αρτον εκ του ουρανου τον αληθινον ³³ογαρ αρτος του θεου εστιν ο καταβαινων εκ του ου-ρανου και ζωην διδους τω κοσμω ³⁴ειπον ουν προςαυτον κυριε παντοτε δος ημιν τον αρτον τουτον³⁵ειπεν δε αυτοις ο ιησους εγω ειμι ο αρτος τηςζωης ο ερχομενος προς με ου μη πειναση και ο πι-στευων εις εμε ου μη διψηση πωποτε ³⁶αλλ ειπονυμιν οτι και εωρακατε με και ου πιστευετε ³⁷παν οδιδωσιν μοι ο πατηρ προς εμε ηξει και τον ερχομε-νον προς με ου μη εκβαλω εξω ³⁸οτι καταβεβηκα εκτου ουρανου ουχ ινα ποιω το θελημα το εμον αλλατο θελημα του πεμψαντος με ³⁹τουτο δε εστιν τοθελημα του πεμψαντος με πατρος ινα παν ο δε-δωκεν μοι μη απολεσω εξ αυτου αλλα αναστησωαυτο εν τη εσχατη ημερα ⁴⁰τουτο δε εστιν το θε-λημα του πεμψαντος με ινα πας ο θεωρων τον υιονκαι πιστευων εις αυτον εχη ζωην αιωνιον και ανα-στησω αυτον εγω τη εσχατη ημερα ⁴¹εγογγυζον ουνοι ιουδαιοι περι αυτου οτι ειπεν εγω ειμι ο αρτοςο καταβας εκ του ουρανου ⁴²και ελεγον ουχ ουτοςεστιν ιησους ο υιος ιωσηφ ου ημεις οιδαμεν τονπατερα και την μητερα πως ουν λεγει ουτος οτιεκ του ουρανου καταβεβηκα ⁴³απεκριθη ουν ο ιη-σους και ειπεν αυτοις μη γογγυζετε μετ αλληλων⁴⁴ουδεις δυναται ελθειν προς με εαν μη ο πατηρ οπεμψας με ελκυση αυτον και εγω αναστησω αυτοντη εσχατη ημερα ⁴⁵εστιν γεγραμμενον εν τοις προ-φηταις και εσονται παντες διδακτοι του θεου παςουν ο ακουσας παρα του πατρος και μαθων ερχε-ται προς με ⁴⁶ουχ οτι τον πατερα τις εωρακεν ειμη ο ων παρα του θεου ουτος εωρακεν τον πατερα⁴⁷αμην αμην λεγω υμιν ο πιστευων εις εμε εχει ζωηναιωνιον ⁴⁸εγω ειμι ο αρτος της ζωης ⁴⁹οι πατερεςυμων εφαγον το μαννα εν τη ερημω και απεθανον⁵⁰ουτος εστιν ο αρτος ο εκ του ουρανου καταβαινωνινα τις εξ αυτου φαγη και μη αποθανη ⁵¹εγω ειμιο αρτος ο ζων ο εκ του ουρανου καταβας εαν τιςφαγη εκ τουτου του αρτου ζησεται εις τον αιωνακαι ο αρτος δε ον εγω δωσω η σαρξ μου εστιν ηνεγω δωσω υπερ της του κοσμου ζωης ⁵²εμαχοντοουν προς αλληλους οι ιουδαιοι λεγοντες πως δυ-ναται ουτος ημιν δουναι την σαρκα φαγειν ⁵³ειπενουν αυτοις ο ιησους αμην αμην λεγω υμιν εαν μηφαγητε την σαρκα του υιου του ανθρωπου και πι-ητε αυτου το αιμα ουκ εχετε ζωην εν εαυτοις ⁵⁴οτρωγων μου την σαρκα και πινων μου το αιμα εχει

ζωην αιωνιον και εγω αναστησω αυτον τη εσχατηημερα ⁵⁵η γαρ σαρξ μου αληθως εστιν βρωσις και τοαιμα μου αληθως εστιν ποσις ⁵⁶ο τρωγων μου τηνσαρκα και πινων μου το αιμα εν εμοι μενει καγωεν αυτω ⁵⁷καθως απεστειλεν με ο ζων πατηρ καγωζω δια τον πατερα και ο τρωγων με κακεινος ζη-σεται δι εμε ⁵⁸ουτος εστιν ο αρτος ο εκ του ουρα-νου καταβας ου καθως εφαγον οι πατερες υμων τομαννα και απεθανον ο τρωγων τουτον τον αρτονζησεται εις τον αιωνα ⁵⁹ταυτα ειπεν εν συναγωγηδιδασκων εν καπερναουμ ⁶⁰πολλοι ουν ακουσαντεςεκ των μαθητων αυτου ειπον σκληρος εστιν ουτοςο λογος τις δυναται αυτου ακουειν ⁶¹ειδως δε ο ιη-σους εν εαυτω οτι γογγυζουσιν περι τουτου οι μα-θηται αυτου ειπεν αυτοις τουτο υμας σκανδαλιζει⁶²εαν ουν θεωρητε τον υιον του ανθρωπου αναβαι-νοντα οπου ην το προτερον ⁶³το πνευμα εστιν τοζωοποιουν η σαρξ ουκ ωφελει ουδεν τα ρηματα αεγω λαλω υμιν πνευμα εστιν και ζωη εστιν ⁶⁴αλλ ει-σιν εξ υμων τινες οι ου πιστευουσιν ηδει γαρ εξ αρ-χης ο ιησους τινες εισιν οι μη πιστευοντες και τιςεστιν ο παραδωσων αυτον ⁶⁵και ελεγεν δια τουτο ει-ρηκα υμιν οτι ουδεις δυναται ελθειν προς με εαν μηη δεδομενον αυτω εκ του πατρος μου ⁶⁶εκ τουτουπολλοι απηλθον των μαθητων αυτου εις τα οπισωκαι ουκετι μετ αυτου περιεπατουν ⁶⁷ειπεν ουν οιησους τοις δωδεκα μη και υμεις θελετε υπαγειν⁶⁸απεκριθη ουν αυτω σιμων πετρος κυριε προς τινααπελευσομεθα ρηματα ζωης αιωνιου εχεις ⁶⁹και ημειςπεπιστευκαμεν και εγνωκαμεν οτι συ ει ο χριστοςο υιος του θεου του ζωντος ⁷⁰απεκριθη αυτοις οιησους ουκ εγω υμας τους δωδεκα εξελεξαμην καιεξ υμων εις διαβολος εστιν ⁷¹ελεγεν δε τον ιουδανσιμωνος ισκαριωτην ουτος γαρ ημελλεν αυτον πα-ραδιδοναι εις ων εκ των δωδεκα

7και περιεπατει ο ιησους μετα ταυτα εν τη γα-λιλαια ου γαρ ηθελεν εν τη ιουδαια περιπατεινοτι εζητουν αυτον οι ιουδαιοι αποκτειναι ²ην δεεγγυς η εορτη των ιουδαιων η σκηνοπηγια ³ειπονουν προς αυτον οι αδελφοι αυτου μεταβηθι εντευ-θεν και υπαγε εις την ιουδαιαν ινα και οι μαθη-ται σου θεωρησωσιν τα εργα σου α ποιεις ⁴ουδειςγαρ εν κρυπτω τι ποιει και ζητει αυτος εν παρ-ρησια ειναι ει ταυτα ποιεις φανερωσον σεαυτοντω κοσμω ⁵ουδε γαρ οι αδελφοι αυτου επιστευονεις αυτον ⁶λεγει ουν αυτοις ο ιησους ο καιρος οεμος ουπω παρεστιν ο δε καιρος ο υμετερος πα-ντοτε εστιν ετοιμος ⁷ου δυναται ο κοσμος μισεινυμας εμε δε μισει οτι εγω μαρτυρω περι αυτου οτιτα εργα αυτου πονηρα εστιν ⁸υμεις αναβητε εις τηνεορτην ταυτην εγω ουπω αναβαινω εις την εορ-την ταυτην οτι ο καιρος ο εμος ουπω πεπληρω-ται ⁹ταυτα δε ειπων αυτοις εμεινεν εν τη γαλιλαια

77

¹⁰ως δε ανεβησαν οι αδελφοι αυτου τοτε και αυτοςανεβη εις την εορτην ου φανερως αλλ ως εν κρυ-πτω ¹¹οι ουν ιουδαιοι εζητουν αυτον εν τη εορτηκαι ελεγον που εστιν εκεινος ¹²και γογγυσμος πο-λυς περι αυτου ην εν τοις οχλοις οι μεν ελεγον οτιαγαθος εστιν αλλοι δε ελεγον ου αλλα πλανα τονοχλον ¹³ουδεις μεντοι παρρησια ελαλει περι αυτουδια τον φοβον των ιουδαιων ¹⁴ηδη δε της εορτηςμεσουσης ανεβη ο ιησους εις το ιερον και εδιδα-σκεν ¹⁵και εθαυμαζον οι ιουδαιοι λεγοντες πως ου-τος γραμματα οιδεν μη μεμαθηκως ¹⁶απεκριθη αυ-τοις ο ιησους και ειπεν η εμη διδαχη ουκ εστιν εμηαλλα του πεμψαντος με ¹⁷εαν τις θελη το θελημααυτου ποιειν γνωσεται περι της διδαχης ποτερονεκ του θεου εστιν η εγω απ εμαυτου λαλω ¹⁸ο αφεαυτου λαλων την δοξαν την ιδιαν ζητει ο δε ζη-των την δοξαν του πεμψαντος αυτον ουτος αληθηςεστιν και αδικια εν αυτω ουκ εστιν ¹⁹ου μωσης δε-δωκεν υμιν τον νομον και ουδεις εξ υμων ποιει τοννομον τι με ζητειτε αποκτειναι ²⁰απεκριθη ο οχλοςκαι ειπεν δαιμονιον εχεις τις σε ζητει αποκτειναι²¹απεκριθη ο ιησους και ειπεν αυτοις εν εργον εποι-ησα και παντες θαυμαζετε ²²δια τουτο μωσης δε-δωκεν υμιν την περιτομην ουχ οτι εκ του μωσεωςεστιν αλλ εκ των πατερων και εν σαββατω περι-τεμνετε ανθρωπον ²³ει περιτομην λαμβανει ανθρω-πος εν σαββατω ινα μη λυθη ο νομος μωσεως εμοιχολατε οτι ολον ανθρωπον υγιη εποιησα εν σαβ-βατω ²⁴μη κρινετε κατ οψιν αλλα την δικαιαν κρισινκρινατε ²⁵ελεγον ουν τινες εκ των ιεροσολυμιτωνουχ ουτος εστιν ον ζητουσιν αποκτειναι ²⁶και ιδεπαρρησια λαλει και ουδεν αυτω λεγουσιν μηποτεαληθως εγνωσαν οι αρχοντες οτι ουτος εστιν αλη-θως ο χριστος ²⁷αλλα τουτον οιδαμεν ποθεν εστινο δε χριστος οταν ερχηται ουδεις γινωσκει ποθενεστιν ²⁸εκραξεν ουν εν τω ιερω διδασκων ο ιησουςκαι λεγων καμε οιδατε και οιδατε ποθεν ειμι και απεμαυτου ουκ εληλυθα αλλ εστιν αληθινος ο πεμ-ψας με ον υμεις ουκ οιδατε ²⁹εγω δε οιδα αυτον οτιπαρ αυτου ειμι κακεινος με απεστειλεν ³⁰εζητουνουν αυτον πιασαι και ουδεις επεβαλεν επ αυτοντην χειρα οτι ουπω εληλυθει η ωρα αυτου ³¹πολλοιδε εκ του οχλου επιστευσαν εις αυτον και ελεγονοτι ο χριστος οταν ελθη μητι πλειονα σημεια του-των ποιησει ων ουτος εποιησεν ³²ηκουσαν οι φα-ρισαιοι του οχλου γογγυζοντος περι αυτου ταυτακαι απεστειλαν οι φαρισαιοι και οι αρχιερεις υπη-ρετας ινα πιασωσιν αυτον ³³ειπεν ουν αυτοις ο ιη-σους ετι μικρον χρονον μεθ υμων ειμι και υπαγωπρος τον πεμψαντα με ³⁴ζητησετε με και ουχ ευρη-σετε και οπου ειμι εγω υμεις ου δυνασθε ελθειν³⁵ειπον ουν οι ιουδαιοι προς εαυτους που ουτοςμελλει πορευεσθαι οτι ημεις ουχ ευρησομεν αυτονμη εις την διασποραν των ελληνων μελλει πορευ-

εσθαι και διδασκειν τους ελληνας ³⁶τις εστιν ου-τος ο λογος ον ειπεν ζητησετε με και ουχ ευρη-σετε και οπου ειμι εγω υμεις ου δυνασθε ελθειν³⁷εν δε τη εσχατη ημερα τη μεγαλη της εορτης ει-στηκει ο ιησους και εκραξεν λεγων εαν τις διψαερχεσθω προς με και πινετω ³⁸ο πιστευων εις εμεκαθως ειπεν η γραφη ποταμοι εκ της κοιλιας αυ-του ρευσουσιν υδατος ζωντος ³⁹τουτο δε ειπεν περιτου πνευματος ου εμελλον λαμβανειν οι πιστευο-ντες εις αυτον ουπω γαρ ην πνευμα αγιον οτι ο ιη-σους ουδεπω εδοξασθη ⁴⁰πολλοι ουν εκ του οχλουακουσαντες τον λογον ελεγον ουτος εστιν αληθωςο προφητης ⁴¹αλλοι ελεγον ουτος εστιν ο χριστοςαλλοι δε ελεγον μη γαρ εκ της γαλιλαιας ο χριστοςερχεται ⁴²ουχι η γραφη ειπεν οτι εκ του σπερμα-τος δαβιδ και απο βηθλεεμ της κωμης οπου ην δα-βιδ ο χριστος ερχεται ⁴³σχισμα ουν εν τω οχλω εγε-νετο δι αυτον ⁴⁴τινες δε ηθελον εξ αυτων πιασαιαυτον αλλ ουδεις επεβαλεν επ αυτον τας χειρας⁴⁵ηλθον ουν οι υπηρεται προς τους αρχιερεις καιφαρισαιους και ειπον αυτοις εκεινοι διατι ουκ ηγα-γετε αυτον ⁴⁶απεκριθησαν οι υπηρεται ουδεποτεουτως ελαλησεν ανθρωπος ως ουτος ο ανθρωπος⁴⁷απεκριθησαν ουν αυτοις οι φαρισαιοι μη και υμειςπεπλανησθε ⁴⁸μη τις εκ των αρχοντων επιστευσενεις αυτον η εκ των φαρισαιων ⁴⁹αλλ ο οχλος ουτοςο μη γινωσκων τον νομον επικαταρατοι εισιν ⁵⁰λεγεινικοδημος προς αυτους ο ελθων νυκτος προς αυ-τον εις ων εξ αυτων ⁵¹μη ο νομος ημων κρινει τονανθρωπον εαν μη ακουση παρ αυτου προτερον καιγνω τι ποιει ⁵²απεκριθησαν και ειπον αυτω μη καισυ εκ της γαλιλαιας ει ερευνησον και ιδε οτι προ-φητης εκ της γαλιλαιας ουκ εγηγερται ⁵³και επο-ρευθη εκαστος εις τον οικον αυτου

8ιησους δε επορευθη εις το ορος των ελαιων²ορθρου δε παλιν παρεγενετο εις το ιερον και παςο λαος ηρχετο προς αυτον και καθισας εδιδασκεναυτους ³αγουσιν δε οι γραμματεις και οι φαρισαιοιπρος αυτον γυναικα εν μοιχεια κατειλημμενην καιστησαντες αυτην εν μεσω ⁴λεγουσιν αυτω διδασκαλεαυτη η γυνη κατειληφθη επαυτοφωρω μοιχευομενη⁵εν δε τω νομω μωσης ημιν ενετειλατο τας τοιαυταςλιθοβολεισθαι συ ουν τι λεγεις ⁶τουτο δε ελεγονπειραζοντες αυτον ινα εχωσιν κατηγορειν αυτουο δε ιησους κατω κυψας τω δακτυλω εγραφεν ειςτην γην μη προσποιουμενος ⁷ως δε επεμενον ερω-τωντες αυτον ανακυψας ειπεν προς αυτους ο ανα-μαρτητος υμων πρωτος τον λιθον επ αυτη βαλετω⁸και παλιν κατω κυψας εγραφεν εις την γην ⁹οι δεακουσαντες και υπο της συνειδησεως ελεγχομενοιεξηρχοντο εις καθ εις αρξαμενοι απο των πρεσβυ-τερων εως των εσχατων και κατελειφθη μονος οιησους και η γυνη εν μεσω εστωσα ¹⁰ανακυψας δε

78 4. ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ

ο ιησους και μηδενα θεασαμενος πλην της γυναι-κος ειπεν αυτη η γυνη που εισιν εκεινοι οι κατη-γοροι σου ουδεις σε κατεκρινεν ¹¹η δε ειπεν ουδειςκυριε ειπεν δε αυτη ο ιησους ουδε εγω σε κατα-κρινω πορευου και μηκετι αμαρτανε ¹²παλιν ουν οιησους αυτοις ελαλησεν λεγων εγω ειμι το φως τουκοσμου ο ακολουθων εμοι ου μη περιπατησει εν τησκοτια αλλ εξει το φως της ζωης ¹³ειπον ουν αυτωοι φαρισαιοι συ περι σεαυτου μαρτυρεις η μαρτυ-ρια σου ουκ εστιν αληθης ¹⁴απεκριθη ιησους καιειπεν αυτοις καν εγω μαρτυρω περι εμαυτου αλη-θης εστιν η μαρτυρια μου οτι οιδα ποθεν ηλθονκαι που υπαγω υμεις δε ουκ οιδατε ποθεν ερχομαικαι που υπαγω ¹⁵υμεις κατα την σαρκα κρινετε εγωου κρινω ουδενα ¹⁶και εαν κρινω δε εγω η κρισις ηεμη αληθης εστιν οτι μονος ουκ ειμι αλλ εγω και οπεμψας με πατηρ ¹⁷και εν τω νομω δε τω υμετερωγεγραπται οτι δυο ανθρωπων η μαρτυρια αληθηςεστιν ¹⁸εγω ειμι ο μαρτυρων περι εμαυτου και μαρ-τυρει περι εμου ο πεμψας με πατηρ ¹⁹ελεγον ουναυτω που εστιν ο πατηρ σου απεκριθη ο ιησουςουτε εμε οιδατε ουτε τον πατερα μου ει εμε ηδειτεκαι τον πατερα μου ηδειτε αν ²⁰ταυτα τα ρηματαελαλησεν ο ιησους εν τω γαζοφυλακιω διδασκωνεν τω ιερω και ουδεις επιασεν αυτον οτι ουπω ελη-λυθει η ωρα αυτου ²¹ειπεν ουν παλιν αυτοις ο ιη-σους εγω υπαγω και ζητησετε με και εν τη αμαρτιαυμων αποθανεισθε οπου εγω υπαγω υμεις ου δυνα-σθε ελθειν ²²ελεγον ουν οι ιουδαιοι μητι αποκτενειεαυτον οτι λεγει οπου εγω υπαγω υμεις ου δυνα-σθε ελθειν ²³και ειπεν αυτοις υμεις εκ των κατωεστε εγω εκ των ανω ειμι υμεις εκ του κοσμου του-του εστε εγω ουκ ειμι εκ του κοσμου τουτου ²⁴ειπονουν υμιν οτι αποθανεισθε εν ταις αμαρτιαις υμωνεαν γαρ μη πιστευσητε οτι εγω ειμι αποθανεισθεεν ταις αμαρτιαις υμων ²⁵ελεγον ουν αυτω συ τις εικαι ειπεν αυτοις ο ιησους την αρχην ο τι και λαλωυμιν ²⁶πολλα εχω περι υμων λαλειν και κρινειν αλλο πεμψας με αληθης εστιν καγω α ηκουσα παρ αυ-του ταυτα λεγω εις τον κοσμον ²⁷ουκ εγνωσαν οτιτον πατερα αυτοις ελεγεν ²⁸ειπεν ουν αυτοις ο ιη-σους οταν υψωσητε τον υιον του ανθρωπου τοτεγνωσεσθε οτι εγω ειμι και απ εμαυτου ποιω ου-δεν αλλα καθως εδιδαξεν με ο πατηρ μου ταυταλαλω ²⁹και ο πεμψας με μετ εμου εστιν ουκ αφηκενμε μονον ο πατηρ οτι εγω τα αρεστα αυτω ποιωπαντοτε ³⁰ταυτα αυτου λαλουντος πολλοι επιστευ-σαν εις αυτον ³¹ελεγεν ουν ο ιησους προς τους πε-πιστευκοτας αυτω ιουδαιους εαν υμεις μεινητε εντω λογω τω εμω αληθως μαθηται μου εστε ³²καιγνωσεσθε την αληθειαν και η αληθεια ελευθερωσειυμας ³³απεκριθησαν αυτω σπερμα αβρααμ εσμενκαι ουδενι δεδουλευκαμεν πωποτε πως συ λεγειςοτι ελευθεροι γενησεσθε ³⁴απεκριθη αυτοις ο ιη-

σους αμην αμην λεγω υμιν οτι πας ο ποιων τηναμαρτιαν δουλος εστιν της αμαρτιας ³⁵ο δε δου-λος ου μενει εν τη οικια εις τον αιωνα ο υιος μενειεις τον αιωνα ³⁶εαν ουν ο υιος υμας ελευθερωσηοντως ελευθεροι εσεσθε ³⁷οιδα οτι σπερμα αβρααμεστε αλλα ζητειτε με αποκτειναι οτι ο λογος ο εμοςου χωρει εν υμιν ³⁸εγω ο εωρακα παρα τω πατριμου λαλω και υμεις ουν ο εωρακατε παρα τω πα-τρι υμων ποιειτε ³⁹απεκριθησαν και ειπον αυτω οπατηρ ημων αβρααμ εστιν λεγει αυτοις ο ιησους ειτεκνα του αβρααμ ητε τα εργα του αβρααμ εποιειτεαν ⁴⁰νυν δε ζητειτε με αποκτειναι ανθρωπον ος τηναληθειαν υμιν λελαληκα ην ηκουσα παρα του θεουτουτο αβρααμ ουκ εποιησεν ⁴¹υμεις ποιειτε τα εργατου πατρος υμων ειπον ουν αυτω ημεις εκ πορ-νειας ου γεγεννημεθα ενα πατερα εχομεν τον θεον⁴²ειπεν αυτοις ο ιησους ει ο θεος πατηρ υμων ηνηγαπατε αν εμε εγω γαρ εκ του θεου εξηλθον καιηκω ουδε γαρ απ εμαυτου εληλυθα αλλ εκεινος μεαπεστειλεν ⁴³διατι την λαλιαν την εμην ου γινω-σκετε οτι ου δυνασθε ακουειν τον λογον τον εμον⁴⁴υμεις εκ πατρος του διαβολου εστε και τας επι-θυμιας του πατρος υμων θελετε ποιειν εκεινος αν-θρωποκτονος ην απ αρχης και εν τη αληθεια ουχεστηκεν οτι ουκ εστιν αληθεια εν αυτω οταν λαλητο ψευδος εκ των ιδιων λαλει οτι ψευστης εστινκαι ο πατηρ αυτου ⁴⁵εγω δε οτι την αληθειαν λεγωου πιστευετε μοι ⁴⁶τις εξ υμων ελεγχει με περι αμαρ-τιας ει δε αληθειαν λεγω διατι υμεις ου πιστευετεμοι ⁴⁷ο ων εκ του θεου τα ρηματα του θεου ακουειδια τουτο υμεις ουκ ακουετε οτι εκ του θεου ουκεστε ⁴⁸απεκριθησαν ουν οι ιουδαιοι και ειπον αυτωου καλως λεγομεν ημεις οτι σαμαρειτης ει συ καιδαιμονιον εχεις ⁴⁹απεκριθη ιησους εγω δαιμονιονουκ εχω αλλα τιμω τον πατερα μου και υμεις ατι-μαζετε με ⁵⁰εγω δε ου ζητω την δοξαν μου εστιν οζητων και κρινων ⁵¹αμην αμην λεγω υμιν εαν τις τονλογον τον εμον τηρηση θανατον ου μη θεωρηση ειςτον αιωνα ⁵²ειπον ουν αυτω οι ιουδαιοι νυν εγνω-καμεν οτι δαιμονιον εχεις αβρααμ απεθανεν και οιπροφηται και συ λεγεις εαν τις τον λογον μου τη-ρηση ου μη γευσεται θανατου εις τον αιωνα ⁵³μη συμειζων ει του πατρος ημων αβρααμ οστις απεθανενκαι οι προφηται απεθανον τινα σεαυτον συ ποιεις⁵⁴απεκριθη ιησους εαν εγω δοξαζω εμαυτον η δοξαμου ουδεν εστιν εστιν ο πατηρ μου ο δοξαζων μεον υμεις λεγετε οτι θεος υμων εστιν ⁵⁵και ουκ εγνω-κατε αυτον εγω δε οιδα αυτον και εαν ειπω οτι ουκοιδα αυτον εσομαι ομοιος υμων ψευστης αλλ οιδααυτον και τον λογον αυτου τηρω ⁵⁶αβρααμ ο πατηρυμων ηγαλλιασατο ινα ιδη την ημεραν την εμην καιειδεν και εχαρη ⁵⁷ειπον ουν οι ιουδαιοι προς αυτονπεντηκοντα ετη ουπω εχεις και αβρααμ εωρακας⁵⁸ειπεν αυτοις ο ιησους αμην αμην λεγω υμιν πριν

79

αβρααμ γενεσθαι εγω ειμι ⁵⁹ηραν ουν λιθους ινα βα-λωσιν επ αυτον ιησους δε εκρυβη και εξηλθεν εκτου ιερου διελθων δια μεσου αυτων και παρηγενουτως

9και παραγων ειδεν ανθρωπον τυφλον εκ γενε-της ²και ηρωτησαν αυτον οι μαθηται αυτου λεγο-ντες ραββι τις ημαρτεν ουτος η οι γονεις αυτου ινατυφλος γεννηθη ³απεκριθη ο ιησους ουτε ουτοςημαρτεν ουτε οι γονεις αυτου αλλ ινα φανερωθητα εργα του θεου εν αυτω ⁴εμε δει εργαζεσθαι ταεργα του πεμψαντος με εως ημερα εστιν ερχεταινυξ οτε ουδεις δυναται εργαζεσθαι ⁵οταν εν τω κο-σμω ω φως ειμι του κοσμου ⁶ταυτα ειπων επτυσενχαμαι και εποιησεν πηλον εκ του πτυσματος καιεπεχρισεν τον πηλον επι τους οφθαλμους του τυ-φλου ⁷και ειπεν αυτω υπαγε νιψαι εις την κολυμ-βηθραν του σιλωαμ ο ερμηνευεται απεσταλμενοςαπηλθεν ουν και ενιψατο και ηλθεν βλεπων ⁸οι ουνγειτονες και οι θεωρουντες αυτον το προτερον οτιτυφλος ην ελεγον ουχ ουτος εστιν ο καθημενος καιπροσαιτων ⁹αλλοι ελεγον οτι ουτος εστιν αλλοι δεοτι ομοιος αυτω εστιν εκεινος ελεγεν οτι εγω ειμι¹⁰ελεγον ουν αυτω πως ανεωχθησαν σου οι οφθαλ-μοι ¹¹απεκριθη εκεινος και ειπεν ανθρωπος λεγομε-νος ιησους πηλον εποιησεν και επεχρισεν μου τουςοφθαλμους και ειπεν μοι υπαγε εις την κολυμβη-θραν του σιλωαμ και νιψαι απελθων δε και νιψα-μενος ανεβλεψα ¹²ειπον ουν αυτω που εστιν εκει-νος λεγει ουκ οιδα ¹³αγουσιν αυτον προς τους φα-ρισαιους τον ποτε τυφλον ¹⁴ην δε σαββατον οτε τονπηλον εποιησεν ο ιησους και ανεωξεν αυτου τουςοφθαλμους ¹⁵παλιν ουν ηρωτων αυτον και οι φαρι-σαιοι πως ανεβλεψεν ο δε ειπεν αυτοις πηλον επε-θηκεν επι τους οφθαλμους μου και ενιψαμην καιβλεπω ¹⁶ελεγον ουν εκ των φαρισαιων τινες ουτοςο ανθρωπος ουκ εστιν παρα του θεου οτι το σαββα-τον ου τηρει αλλοι ελεγον πως δυναται ανθρωποςαμαρτωλος τοιαυτα σημεια ποιειν και σχισμα ην εναυτοις ¹⁷λεγουσιν τω τυφλω παλιν συ τι λεγεις περιαυτου οτι ηνοιξεν σου τους οφθαλμους ο δε ειπενοτι προφητης εστιν ¹⁸ουκ επιστευσαν ουν οι ιου-δαιοι περι αυτου οτι τυφλος ην και ανεβλεψεν εωςοτου εφωνησαν τους γονεις αυτου του αναβλεψα-ντος ¹⁹και ηρωτησαν αυτους λεγοντες ουτος εστινο υιος υμων ον υμεις λεγετε οτι τυφλος εγεννηθηπως ουν αρτι βλεπει ²⁰απεκριθησαν αυτοις οι γο-νεις αυτου και ειπον οιδαμεν οτι ουτος εστιν ο υιοςημων και οτι τυφλος εγεννηθη ²¹πως δε νυν βλεπειουκ οιδαμεν η τις ηνοιξεν αυτου τους οφθαλμουςημεις ουκ οιδαμεν αυτος ηλικιαν εχει αυτον ερωτη-σατε αυτος περι αυτου λαλησει ²²ταυτα ειπον οι γο-νεις αυτου οτι εφοβουντο τους ιουδαιους ηδη γαρσυνετεθειντο οι ιουδαιοι ινα εαν τις αυτον ομολο-

γηση χριστον αποσυναγωγος γενηται ²³δια τουτο οιγονεις αυτου ειπον οτι ηλικιαν εχει αυτον ερωτη-σατε ²⁴εφωνησαν ουν εκ δευτερου τον ανθρωπονος ην τυφλος και ειπον αυτω δος δοξαν τω θεωημεις οιδαμεν οτι ο ανθρωπος ουτος αμαρτωλοςεστιν ²⁵απεκριθη ουν εκεινος και ειπεν ει αμαρτω-λος εστιν ουκ οιδα εν οιδα οτι τυφλος ων αρτι βλεπω²⁶ειπον δε αυτω παλιν τι εποιησεν σοι πως ηνοι-ξεν σου τους οφθαλμους ²⁷απεκριθη αυτοις ειπονυμιν ηδη και ουκ ηκουσατε τι παλιν θελετε ακου-ειν μη και υμεις θελετε αυτου μαθηται γενεσθαι²⁸ελοιδορησαν ουν αυτον και ειπον συ ει μαθητηςεκεινου ημεις δε του μωσεως εσμεν μαθηται ²⁹ημειςοιδαμεν οτι μωση λελαληκεν ο θεος τουτον δε ουκοιδαμεν ποθεν εστιν ³⁰απεκριθη ο ανθρωπος καιειπεν αυτοις εν γαρ τουτω θαυμαστον εστιν οτιυμεις ουκ οιδατε ποθεν εστιν και ανεωξεν μου τουςοφθαλμους ³¹οιδαμεν δε οτι αμαρτωλων ο θεος ουκακουει αλλ εαν τις θεοσεβης η και το θελημα αυ-του ποιη τουτου ακουει ³²εκ του αιωνος ουκ ηκου-σθη οτι ηνοιξεν τις οφθαλμους τυφλου γεγεννημε-νου ³³ει μη ην ουτος παρα θεου ουκ ηδυνατο ποιεινουδεν ³⁴απεκριθησαν και ειπον αυτω εν αμαρτιαιςσυ εγεννηθης ολος και συ διδασκεις ημας και εξε-βαλον αυτον εξω ³⁵ηκουσεν ο ιησους οτι εξεβαλοναυτον εξω και ευρων αυτον ειπεν αυτω συ πιστευ-εις εις τον υιον του θεου ³⁶απεκριθη εκεινος και ει-πεν τις εστιν κυριε ινα πιστευσω εις αυτον ³⁷ειπενδε αυτω ο ιησους και εωρακας αυτον και ο λαλωνμετα σου εκεινος εστιν ³⁸ο δε εφη πιστευω κυριε καιπροσεκυνησεν αυτω ³⁹και ειπεν ο ιησους εις κριμαεγω εις τον κοσμον τουτον ηλθον ινα οι μη βλεπο-ντες βλεπωσιν και οι βλεποντες τυφλοι γενωνται⁴⁰και ηκουσαν εκ των φαρισαιων ταυτα οι οντες μεταυτου και ειπον αυτω μη και ημεις τυφλοι εσμεν⁴¹ειπεν αυτοις ο ιησους ει τυφλοι ητε ουκ αν ειχετεαμαρτιαν νυν δε λεγετε οτι βλεπομεν η ουν αμαρ-τια υμων μενει

10αμην αμην λεγω υμιν ο μη εισερχομενος διατης θυρας εις την αυλην των προβατων αλλα ανα-βαινων αλλαχοθεν εκεινος κλεπτης εστιν και λη-στης ²ο δε εισερχομενος δια της θυρας ποιμην εστιντων προβατων ³τουτω ο θυρωρος ανοιγει και ταπροβατα της φωνης αυτου ακουει και τα ιδια προ-βατα καλει κατ ονομα και εξαγει αυτα ⁴και οταν ταιδια προβατα εκβαλη εμπροσθεν αυτων πορευεταικαι τα προβατα αυτω ακολουθει οτι οιδασιν τηνφωνην αυτου ⁵αλλοτριω δε ου μη ακολουθησωσιναλλα φευξονται απ αυτου οτι ουκ οιδασιν των αλ-λοτριων την φωνην ⁶ταυτην την παροιμιαν ειπεναυτοις ο ιησους εκεινοι δε ουκ εγνωσαν τινα ηνα ελαλει αυτοις ⁷ειπεν ουν παλιν αυτοις ο ιησουςαμην αμην λεγω υμιν οτι εγω ειμι η θυρα των προ-

80 4. ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ

βατων ⁸παντες οσοι προ εμου ηλθον κλεπται εισινκαι λησται αλλ ουκ ηκουσαν αυτων τα προβατα⁹εγω ειμι η θυρα δι εμου εαν τις εισελθη σωθησεταικαι εισελευσεται και εξελευσεται και νομην ευρησει¹⁰ο κλεπτης ουκ ερχεται ει μη ινα κλεψη και θυσηκαι απολεση εγω ηλθον ινα ζωην εχωσιν και περισ-σον εχωσιν ¹¹εγω ειμι ο ποιμην ο καλος ο ποιμην οκαλος την ψυχην αυτου τιθησιν υπερ των προβα-των ¹²ο μισθωτος δε και ουκ ων ποιμην ου ουκ εισιντα προβατα ιδια θεωρει τον λυκον ερχομενον καιαφιησιν τα προβατα και φευγει και ο λυκος αρπα-ζει αυτα και σκορπιζει τα προβατα ¹³ο δε μισθωτοςφευγει οτι μισθωτος εστιν και ου μελει αυτω περιτων προβατων ¹⁴εγω ειμι ο ποιμην ο καλος και γινω-σκω τα εμα και γινωσκομαι υπο των εμων ¹⁵καθωςγινωσκει με ο πατηρ καγω γινωσκω τον πατερα καιτην ψυχην μου τιθημι υπερ των προβατων ¹⁶καιαλλα προβατα εχω α ουκ εστιν εκ της αυλης ταυ-της κακεινα με δει αγαγειν και της φωνης μου ακου-σουσιν και γενησεται μια ποιμνη εις ποιμην ¹⁷διατουτο ο πατηρ με αγαπα οτι εγω τιθημι την ψυχηνμου ινα παλιν λαβω αυτην ¹⁸ουδεις αιρει αυτην απεμου αλλ εγω τιθημι αυτην απ εμαυτου εξουσιανεχω θειναι αυτην και εξουσιαν εχω παλιν λαβειναυτην ταυτην την εντολην ελαβον παρα του πα-τρος μου ¹⁹σχισμα ουν παλιν εγενετο εν τοις ιου-δαιοις δια τους λογους τουτους ²⁰ελεγον δε πολλοιεξ αυτων δαιμονιον εχει και μαινεται τι αυτου ακου-ετε ²¹αλλοι ελεγον ταυτα τα ρηματα ουκ εστιν δαι-μονιζομενου μη δαιμονιον δυναται τυφλων οφθαλ-μους ανοιγειν ²²εγενετο δε τα εγκαινια εν τοις ιερο-σολυμοις και χειμων ην ²³και περιεπατει ο ιησουςεν τω ιερω εν τη στοα του σολομωντος ²⁴εκυκλωσανουν αυτον οι ιουδαιοι και ελεγον αυτω εως ποτετην ψυχην ημων αιρεις ει συ ει ο χριστος ειπε ημινπαρρησια ²⁵απεκριθη αυτοις ο ιησους ειπον υμινκαι ου πιστευετε τα εργα α εγω ποιω εν τω ονοματιτου πατρος μου ταυτα μαρτυρει περι εμου ²⁶αλλυμεις ου πιστευετε ου γαρ εστε εκ των προβατωντων εμων καθως ειπον υμιν ²⁷τα προβατα τα εματης φωνης μου ακουει καγω γινωσκω αυτα και ακο-λουθουσιν μοι ²⁸καγω ζωην αιωνιον διδωμι αυτοιςκαι ου μη απολωνται εις τον αιωνα και ουχ αρπα-σει τις αυτα εκ της χειρος μου ²⁹ο πατηρ μου οςδεδωκεν μοι μειζων παντων εστιν και ουδεις δυνα-ται αρπαζειν εκ της χειρος του πατρος μου ³⁰εγωκαι ο πατηρ εν εσμεν ³¹εβαστασαν ουν παλιν λι-θους οι ιουδαιοι ινα λιθασωσιν αυτον ³²απεκριθηαυτοις ο ιησους πολλα καλα εργα εδειξα υμιν εκτου πατρος μου δια ποιον αυτων εργον λιθαζετεμε ³³απεκριθησαν αυτω οι ιουδαιοι λεγοντες περικαλου εργου ου λιθαζομεν σε αλλα περι βλασφη-μιας και οτι συ ανθρωπος ων ποιεις σεαυτον θεον³⁴απεκριθη αυτοις ο ιησους ουκ εστιν γεγραμμενον

εν τω νομω υμων εγω ειπα θεοι εστε ³⁵ει εκεινους ει-πεν θεους προς ους ο λογος του θεου εγενετο καιου δυναται λυθηναι η γραφη ³⁶ον ο πατηρ ηγιασενκαι απεστειλεν εις τον κοσμον υμεις λεγετε οτι βλα-σφημεις οτι ειπον υιος του θεου ειμι ³⁷ει ου ποιω ταεργα του πατρος μου μη πιστευετε μοι ³⁸ει δε ποιωκαν εμοι μη πιστευητε τοις εργοις πιστευσατε ιναγνωτε και πιστευσητε οτι εν εμοι ο πατηρ καγω εναυτω ³⁹εζητουν ουν παλιν αυτον πιασαι και εξηλ-θεν εκ της χειρος αυτων ⁴⁰και απηλθεν παλιν πε-ραν του ιορδανου εις τον τοπον οπου ην ιωαννηςτο πρωτον βαπτιζων και εμεινεν εκει ⁴¹και πολλοιηλθον προς αυτον και ελεγον οτι ιωαννης μεν ση-μειον εποιησεν ουδεν παντα δε οσα ειπεν ιωαννηςπερι τουτου αληθη ην ⁴²και επιστευσαν πολλοι εκειεις αυτον

11ην δε τις ασθενων λαζαρος απο βηθανιας εκτης κωμης μαριας και μαρθας της αδελφης αυτης²ην δε μαρια η αλειψασα τον κυριον μυρω και εκ-μαξασα τους ποδας αυτου ταις θριξιν αυτης ης οαδελφος λαζαρος ησθενει ³απεστειλαν ουν αι αδελ-φαι προς αυτον λεγουσαι κυριε ιδε ον φιλεις ασθε-νει ⁴ακουσας δε ο ιησους ειπεν αυτη η ασθενειαουκ εστιν προς θανατον αλλ υπερ της δοξης τουθεου ινα δοξασθη ο υιος του θεου δι αυτης ⁵ηγαπαδε ο ιησους την μαρθαν και την αδελφην αυτηςκαι τον λαζαρον ⁶ως ουν ηκουσεν οτι ασθενει τοτεμεν εμεινεν εν ω ην τοπω δυο ημερας ⁷επειτα μετατουτο λεγει τοις μαθηταις αγωμεν εις την ιουδαιανπαλιν ⁸λεγουσιν αυτω οι μαθηται ραββι νυν εζη-τουν σε λιθασαι οι ιουδαιοι και παλιν υπαγεις εκει⁹απεκριθη ο ιησους ουχι δωδεκα εισιν ωραι της ημε-ρας εαν τις περιπατη εν τη ημερα ου προσκοπτειοτι το φως του κοσμου τουτου βλεπει ¹⁰εαν δε τιςπεριπατη εν τη νυκτι προσκοπτει οτι το φως ουκεστιν εν αυτω ¹¹ταυτα ειπεν και μετα τουτο λεγειαυτοις λαζαρος ο φιλος ημων κεκοιμηται αλλα πο-ρευομαι ινα εξυπνισω αυτον ¹²ειπον ουν οι μαθηταιαυτου κυριε ει κεκοιμηται σωθησεται ¹³ειρηκει δεο ιησους περι του θανατου αυτου εκεινοι δε εδο-ξαν οτι περι της κοιμησεως του υπνου λεγει ¹⁴τοτεουν ειπεν αυτοις ο ιησους παρρησια λαζαρος απε-θανεν ¹⁵και χαιρω δι υμας ινα πιστευσητε οτι ουκημην εκει αλλ αγωμεν προς αυτον ¹⁶ειπεν ουν θω-μας ο λεγομενος διδυμος τοις συμμαθηταις αγωμενκαι ημεις ινα αποθανωμεν μετ αυτου ¹⁷ελθων ουν οιησους ευρεν αυτον τεσσαρας ημερας ηδη εχονταεν τω μνημειω ¹⁸ην δε η βηθανια εγγυς των ιερο-σολυμων ως απο σταδιων δεκαπεντε ¹⁹και πολλοιεκ των ιουδαιων εληλυθεισαν προς τας περι μαρ-θαν και μαριαν ινα παραμυθησωνται αυτας περιτου αδελφου αυτων ²⁰η ουν μαρθα ως ηκουσεν οτιο ιησους ερχεται υπηντησεν αυτω μαρια δε εν τω

81

οικω εκαθεζετο ²¹ειπεν ουν η μαρθα προς τον ιη-σουν κυριε ει ης ωδε ο αδελφος μου ουκ αν ετεθνη-κει ²²αλλα και νυν οιδα οτι οσα αν αιτηση τον θεονδωσει σοι ο θεος ²³λεγει αυτη ο ιησους αναστησεταιο αδελφος σου ²⁴λεγει αυτω μαρθα οιδα οτι αναστη-σεται εν τη αναστασει εν τη εσχατη ημερα ²⁵ειπεναυτη ο ιησους εγω ειμι η αναστασις και η ζωη οπιστευων εις εμε καν αποθανη ζησεται ²⁶και πας οζων και πιστευων εις εμε ου μη αποθανη εις τοναιωνα πιστευεις τουτο ²⁷λεγει αυτω ναι κυριε εγωπεπιστευκα οτι συ ει ο χριστος ο υιος του θεουο εις τον κοσμον ερχομενος ²⁸και ταυτα ειπουσααπηλθεν και εφωνησεν μαριαν την αδελφην αυτηςλαθρα ειπουσα ο διδασκαλος παρεστιν και φωνεισε ²⁹εκεινη ως ηκουσεν εγειρεται ταχυ και ερχεταιπρος αυτον ³⁰ουπω δε εληλυθει ο ιησους εις τηνκωμην αλλ ην εν τω τοπω οπου υπηντησεν αυτωη μαρθα ³¹οι ουν ιουδαιοι οι οντες μετ αυτης εντη οικια και παραμυθουμενοι αυτην ιδοντες τηνμαριαν οτι ταχεως ανεστη και εξηλθεν ηκολουθη-σαν αυτη λεγοντες οτι υπαγει εις το μνημειον ινακλαυση εκει ³²η ουν μαρια ως ηλθεν οπου ην ο ιη-σους ιδουσα αυτον επεσεν εις τους ποδας αυτουλεγουσα αυτω κυριε ει ης ωδε ουκ αν απεθανενμου ο αδελφος ³³ιησους ουν ως ειδεν αυτην κλαιου-σαν και τους συνελθοντας αυτη ιουδαιους κλαιο-ντας ενεβριμησατο τω πνευματι και εταραξεν εαυ-τον ³⁴και ειπεν που τεθεικατε αυτον λεγουσιν αυτωκυριε ερχου και ιδε ³⁵εδακρυσεν ο ιησους ³⁶ελεγονουν οι ιουδαιοι ιδε πως εφιλει αυτον ³⁷τινες δε εξαυτων ειπον ουκ ηδυνατο ουτος ο ανοιξας τουςοφθαλμους του τυφλου ποιησαι ινα και ουτος μηαποθανη ³⁸ιησους ουν παλιν εμβριμωμενος εν εαυτωερχεται εις το μνημειον ην δε σπηλαιον και λιθοςεπεκειτο επ αυτω ³⁹λεγει ο ιησους αρατε τον λιθονλεγει αυτω η αδελφη του τεθνηκοτος μαρθα κυριεηδη οζει τεταρταιος γαρ εστιν ⁴⁰λεγει αυτη ο ιησουςουκ ειπον σοι οτι εαν πιστευσης οψει την δοξαντου θεου ⁴¹ηραν ουν τον λιθον ου ην ο τεθνηκως κει-μενος ο δε ιησους ηρεν τους οφθαλμους ανω και ει-πεν πατερ ευχαριστω σοι οτι ηκουσας μου ⁴²εγω δεηδειν οτι παντοτε μου ακουεις αλλα δια τον οχλοντον περιεστωτα ειπον ινα πιστευσωσιν οτι συ μεαπεστειλας ⁴³και ταυτα ειπων φωνη μεγαλη εκραυ-γασεν λαζαρε δευρο εξω ⁴⁴και εξηλθεν ο τεθνηκωςδεδεμενος τους ποδας και τας χειρας κειριαις καιη οψις αυτου σουδαριω περιεδεδετο λεγει αυτοιςο ιησους λυσατε αυτον και αφετε υπαγειν ⁴⁵πολλοιουν εκ των ιουδαιων οι ελθοντες προς την μαριανκαι θεασαμενοι α εποιησεν ο ιησους επιστευσανεις αυτον ⁴⁶τινες δε εξ αυτων απηλθον προς τουςφαρισαιους και ειπον αυτοις α εποιησεν ο ιησους⁴⁷συνηγαγον ουν οι αρχιερεις και οι φαρισαιοι συνε-δριον και ελεγον τι ποιουμεν οτι ουτος ο ανθρωπος

πολλα σημεια ποιει ⁴⁸εαν αφωμεν αυτον ουτως πα-ντες πιστευσουσιν εις αυτον και ελευσονται οι ρω-μαιοι και αρουσιν ημων και τον τοπον και το εθνος⁴⁹εις δε τις εξ αυτων καιαφας αρχιερευς ων τουενιαυτου εκεινου ειπεν αυτοις υμεις ουκ οιδατε ου-δεν ⁵⁰ουδε διαλογιζεσθε οτι συμφερει ημιν ινα ειςανθρωπος αποθανη υπερ του λαου και μη ολον τοεθνος αποληται ⁵¹τουτο δε αφ εαυτου ουκ ειπεναλλα αρχιερευς ων του ενιαυτου εκεινου προεφη-τευσεν οτι εμελλεν ο ιησους αποθνησκειν υπερ τουεθνους ⁵²και ουχ υπερ του εθνους μονον αλλ ινα καιτα τεκνα του θεου τα διεσκορπισμενα συναγαγη ειςεν ⁵³απ εκεινης ουν της ημερας συνεβουλευσαντοινα αποκτεινωσιν αυτον ⁵⁴ιησους ουν ουκ ετι παρ-ρησια περιεπατει εν τοις ιουδαιοις αλλα απηλθενεκειθεν εις την χωραν εγγυς της ερημου εις εφραιμλεγομενην πολιν κακει διετριβεν μετα των μαθη-των αυτου ⁵⁵ην δε εγγυς το πασχα των ιουδαιωνκαι ανεβησαν πολλοι εις ιεροσολυμα εκ της χωραςπρο του πασχα ινα αγνισωσιν εαυτους ⁵⁶εζητουνουν τον ιησουν και ελεγον μετ αλληλων εν τω ιερωεστηκοτες τι δοκει υμιν οτι ου μη ελθη εις την εορ-την ⁵⁷δεδωκεισαν δε και οι αρχιερεις και οι φαρι-σαιοι εντολην ινα εαν τις γνω που εστιν μηνυσηοπως πιασωσιν αυτον

12ο ουν ιησους προ εξ ημερων του πασχα ηλθενεις βηθανιαν οπου ην λαζαρος ο τεθνηκως ον ηγει-ρεν εκ νεκρων ²εποιησαν ουν αυτω δειπνον εκει καιη μαρθα διηκονει ο δε λαζαρος εις ην των συνανα-κειμενων αυτω ³η ουν μαρια λαβουσα λιτραν μυρουναρδου πιστικης πολυτιμου ηλειψεν τους ποδαςτου ιησου και εξεμαξεν ταις θριξιν αυτης τους πο-δας αυτου η δε οικια επληρωθη εκ της οσμης τουμυρου ⁴λεγει ουν εις εκ των μαθητων αυτου ιουδαςσιμωνος ισκαριωτης ο μελλων αυτον παραδιδοναι⁵διατι τουτο το μυρον ουκ επραθη τριακοσιων δη-ναριων και εδοθη πτωχοις ⁶ειπεν δε τουτο ουχ οτιπερι των πτωχων εμελεν αυτω αλλα οτι κλεπτηςην και το γλωσσοκομον ειχεν και τα βαλλομενα εβα-σταζεν ⁷ειπεν ουν ο ιησους αφες αυτην εις την ημε-ραν του ενταφιασμου μου τετηρηκεν αυτο ⁸τουςπτωχους γαρ παντοτε εχετε μεθ εαυτων εμε δε ουπαντοτε εχετε ⁹εγνω ουν οχλος πολυς εκ των ιου-δαιων οτι εκει εστιν και ηλθον ου δια τον ιησουνμονον αλλ ινα και τον λαζαρον ιδωσιν ον ηγειρενεκ νεκρων ¹⁰εβουλευσαντο δε οι αρχιερεις ινα καιτον λαζαρον αποκτεινωσιν ¹¹οτι πολλοι δι αυτονυπηγον των ιουδαιων και επιστευον εις τον ιησουν¹²τη επαυριον οχλος πολυς ο ελθων εις την εορ-την ακουσαντες οτι ερχεται ο ιησους εις ιεροσο-λυμα ¹³ελαβον τα βαια των φοινικων και εξηλθονεις υπαντησιν αυτω και εκραζον ωσαννα ευλογη-μενος ο ερχομενος εν ονοματι κυριου ο βασιλευς

82 4. ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ

του ισραηλ ¹⁴ευρων δε ο ιησους οναριον εκαθισενεπ αυτο καθως εστιν γεγραμμενον ¹⁵μη φοβου θυ-γατερ σιων ιδου ο βασιλευς σου ερχεται καθημενοςεπι πωλον ονου ¹⁶ταυτα δε ουκ εγνωσαν οι μαθηταιαυτου το πρωτον αλλ οτε εδοξασθη ο ιησους τοτεεμνησθησαν οτι ταυτα ην επ αυτω γεγραμμενα καιταυτα εποιησαν αυτω ¹⁷εμαρτυρει ουν ο οχλος οων μετ αυτου οτε τον λαζαρον εφωνησεν εκ τουμνημειου και ηγειρεν αυτον εκ νεκρων ¹⁸δια τουτοκαι υπηντησεν αυτω ο οχλος οτι ηκουσεν τουτο αυ-τον πεποιηκεναι το σημειον ¹⁹οι ουν φαρισαιοι ει-πον προς εαυτους θεωρειτε οτι ουκ ωφελειτε ου-δεν ιδε ο κοσμος οπισω αυτου απηλθεν ²⁰ησαν δετινες ελληνες εκ των αναβαινοντων ινα προσκυνη-σωσιν εν τη εορτη ²¹ουτοι ουν προσηλθον φιλιππωτω απο βηθσαιδα της γαλιλαιας και ηρωτων αυτονλεγοντες κυριε θελομεν τον ιησουν ιδειν ²²ερχεταιφιλιππος και λεγει τω ανδρεα και παλιν ανδρεαςκαι φιλιππος λεγουσιν τω ιησου ²³ο δε ιησους απε-κρινατο αυτοις λεγων εληλυθεν η ωρα ινα δοξα-σθη ο υιος του ανθρωπου ²⁴αμην αμην λεγω υμινεαν μη ο κοκκος του σιτου πεσων εις την γην απο-θανη αυτος μονος μενει εαν δε αποθανη πολυνκαρπον φερει ²⁵ο φιλων την ψυχην αυτου απολε-σει αυτην και ο μισων την ψυχην αυτου εν τω κο-σμω τουτω εις ζωην αιωνιον φυλαξει αυτην ²⁶εανεμοι διακονη τις εμοι ακολουθειτω και οπου ειμιεγω εκει και ο διακονος ο εμος εσται και εαν τιςεμοι διακονη τιμησει αυτον ο πατηρ ²⁷νυν η ψυχημου τεταρακται και τι ειπω πατερ σωσον με εκ τηςωρας ταυτης αλλα δια τουτο ηλθον εις την ωρανταυτην ²⁸πατερ δοξασον σου το ονομα ηλθεν ουνφωνη εκ του ουρανου και εδοξασα και παλιν δο-ξασω ²⁹ο ουν οχλος ο εστως και ακουσας ελεγενβροντην γεγονεναι αλλοι ελεγον αγγελος αυτω λε-λαληκεν ³⁰απεκριθη ο ιησους και ειπεν ου δι εμεαυτη η φωνη γεγονεν αλλα δι υμας ³¹νυν κρισιςεστιν του κοσμου τουτου νυν ο αρχων του κοσμουτουτου εκβληθησεται εξω ³²καγω εαν υψωθω εκ τηςγης παντας ελκυσω προς εμαυτον ³³τουτο δε ελε-γεν σημαινων ποιω θανατω ημελλεν αποθνησκειν³⁴απεκριθη αυτω ο οχλος ημεις ηκουσαμεν εκ τουνομου οτι ο χριστος μενει εις τον αιωνα και πως συλεγεις οτι δει υψωθηναι τον υιον του ανθρωπουτις εστιν ουτος ο υιος του ανθρωπου ³⁵ειπεν ουναυτοις ο ιησους ετι μικρον χρονον το φως μεθ υμωνεστιν περιπατειτε εως το φως εχετε ινα μη σκοτιαυμας καταλαβη και ο περιπατων εν τη σκοτια ουκοιδεν που υπαγει ³⁶εως το φως εχετε πιστευετε ειςτο φως ινα υιοι φωτος γενησθε ταυτα ελαλησεν οιησους και απελθων εκρυβη απ αυτων ³⁷τοσαυταδε αυτου σημεια πεποιηκοτος εμπροσθεν αυτωνουκ επιστευον εις αυτον ³⁸ινα ο λογος ησαιου τουπροφητου πληρωθη ον ειπεν κυριε τις επιστευσεν

τη ακοη ημων και ο βραχιων κυριου τινι απεκαλυ-φθη ³⁹δια τουτο ουκ ηδυναντο πιστευειν οτι πα-λιν ειπεν ησαιας ⁴⁰τετυφλωκεν αυτων τους οφθαλ-μους και πεπωρωκεν αυτων την καρδιαν ινα μηιδωσιν τοις οφθαλμοις και νοησωσιν τη καρδια καιεπιστραφωσιν και ιασωμαι αυτους ⁴¹ταυτα ειπενησαιας οτε ειδεν την δοξαν αυτου και ελαλησενπερι αυτου ⁴²ομως μεντοι και εκ των αρχοντων πολ-λοι επιστευσαν εις αυτον αλλα δια τους φαρισαιουςουχ ωμολογουν ινα μη αποσυναγωγοι γενωνται ⁴³ηγαπησανγαρ την δοξαν των ανθρωπων μαλλον ηπερ τηνδοξαν του θεου ⁴⁴ιησους δε εκραξεν και ειπεν οπιστευων εις εμε ου πιστευει εις εμε αλλ εις τονπεμψαντα με ⁴⁵και ο θεωρων εμε θεωρει τον πεμ-ψαντα με ⁴⁶εγω φως εις τον κοσμον εληλυθα ιναπας ο πιστευων εις εμε εν τη σκοτια μη μεινη ⁴⁷καιεαν τις μου ακουση των ρηματων και μη πιστευσηεγω ου κρινω αυτον ου γαρ ηλθον ινα κρινω τονκοσμον αλλ ινα σωσω τον κοσμον ⁴⁸ο αθετων εμεκαι μη λαμβανων τα ρηματα μου εχει τον κρινοντααυτον ο λογος ον ελαλησα εκεινος κρινει αυτον εντη εσχατη ημερα ⁴⁹οτι εγω εξ εμαυτου ουκ ελαλησααλλ ο πεμψας με πατηρ αυτος μοι εντολην εδωκεντι ειπω και τι λαλησω ⁵⁰και οιδα οτι η εντολη αυτουζωη αιωνιος εστιν α ουν λαλω εγω καθως ειρηκενμοι ο πατηρ ουτως λαλω

13προ δε της εορτης του πασχα ειδως ο ιησουςοτι εληλυθεν αυτου η ωρα ινα μεταβη εκ του κο-σμου τουτου προς τον πατερα αγαπησας τους ιδιουςτους εν τω κοσμω εις τελος ηγαπησεν αυτους ²καιδειπνου γενομενου του διαβολου ηδη βεβληκοτοςεις την καρδιαν ιουδα σιμωνος ισκαριωτου ινα αυ-τον παραδω ³ειδως ο ιησους οτι παντα δεδωκεναυτω ο πατηρ εις τας χειρας και οτι απο θεου εξηλ-θεν και προς τον θεον υπαγει ⁴εγειρεται εκ του δει-πνου και τιθησιν τα ιματια και λαβων λεντιον διε-ζωσεν εαυτον ⁵ειτα βαλλει υδωρ εις τον νιπτηρακαι ηρξατο νιπτειν τους ποδας των μαθητων και εκ-μασσειν τω λεντιω ω ην διεζωσμενος ⁶ερχεται ουνπρος σιμωνα πετρον και λεγει αυτω εκεινος κυριεσυ μου νιπτεις τους ποδας ⁷απεκριθη ιησους και ει-πεν αυτω ο εγω ποιω συ ουκ οιδας αρτι γνωση δεμετα ταυτα ⁸λεγει αυτω πετρος ου μη νιψης τουςποδας μου εις τον αιωνα απεκριθη αυτω ο ιησουςεαν μη νιψω σε ουκ εχεις μερος μετ εμου ⁹λεγειαυτω σιμων πετρος κυριε μη τους ποδας μου μο-νον αλλα και τας χειρας και την κεφαλην ¹⁰λεγειαυτω ο ιησους ο λελουμενος ου χρειαν εχει η τουςποδας νιψασθαι αλλ εστιν καθαρος ολος και υμειςκαθαροι εστε αλλ ουχι παντες ¹¹ηδει γαρ τον πα-ραδιδοντα αυτον δια τουτο ειπεν ουχι παντες κα-θαροι εστε ¹²οτε ουν ενιψεν τους ποδας αυτων καιελαβεν τα ιματια αυτου αναπεσων παλιν ειπεν αυ-

83

τοις γινωσκετε τι πεποιηκα υμιν ¹³υμεις φωνειτε μεο διδασκαλος και ο κυριος και καλως λεγετε ειμιγαρ ¹⁴ει ουν εγω ενιψα υμων τους ποδας ο κυριοςκαι ο διδασκαλος και υμεις οφειλετε αλληλων νι-πτειν τους ποδας ¹⁵υποδειγμα γαρ εδωκα υμιν ινακαθως εγω εποιησα υμιν και υμεις ποιητε ¹⁶αμηναμην λεγω υμιν ουκ εστιν δουλος μειζων του κυ-ριου αυτου ουδε αποστολος μειζων του πεμψαντοςαυτον ¹⁷ει ταυτα οιδατε μακαριοι εστε εαν ποιητεαυτα ¹⁸ου περι παντων υμων λεγω εγω οιδα ουςεξελεξαμην αλλ ινα η γραφη πληρωθη ο τρωγωνμετ εμου τον αρτον επηρεν επ εμε την πτερναναυτου ¹⁹απ αρτι λεγω υμιν προ του γενεσθαι ιναοταν γενηται πιστευσητε οτι εγω ειμι ²⁰αμην αμηνλεγω υμιν ο λαμβανων εαν τινα πεμψω εμε λαμ-βανει ο δε εμε λαμβανων λαμβανει τον πεμψανταμε ²¹ταυτα ειπων ο ιησους εταραχθη τω πνευματικαι εμαρτυρησεν και ειπεν αμην αμην λεγω υμινοτι εις εξ υμων παραδωσει με ²²εβλεπον ουν ειςαλληλους οι μαθηται απορουμενοι περι τινος λε-γει ²³ην δε ανακειμενος εις των μαθητων αυτου εντω κολπω του ιησου ον ηγαπα ο ιησους ²⁴νευει ουντουτω σιμων πετρος πυθεσθαι τις αν ειη περι ουλεγει ²⁵επιπεσων δε εκεινος επι το στηθος του ιη-σου λεγει αυτω κυριε τις εστιν ²⁶αποκρινεται ο ιη-σους εκεινος εστιν ω εγω βαψας το ψωμιον επι-δωσω και εμβαψας το ψωμιον διδωσιν ιουδα σιμω-νος ισκαριωτη ²⁷και μετα το ψωμιον τοτε εισηλθενεις εκεινον ο σατανας λεγει ουν αυτω ο ιησους οποιεις ποιησον ταχιον ²⁸τουτο δε ουδεις εγνω τωνανακειμενων προς τι ειπεν αυτω ²⁹τινες γαρ εδο-κουν επει το γλωσσοκομον ειχεν ο ιουδας οτι λε-γει αυτω ο ιησους αγορασον ων χρειαν εχομεν ειςτην εορτην η τοις πτωχοις ινα τι δω ³⁰λαβων ουντο ψωμιον εκεινος ευθεως εξηλθεν ην δε νυξ ³¹οτεουν εξηλθεν λεγει ο ιησους νυν εδοξασθη ο υιοςτου ανθρωπου και ο θεος εδοξασθη εν αυτω ³²ει οθεος εδοξασθη εν αυτω και ο θεος δοξασει αυτονεν εαυτω και ευθυς δοξασει αυτον ³³τεκνια ετι μι-κρον μεθ υμων ειμι ζητησετε με και καθως ειποντοις ιουδαιοις οτι οπου υπαγω εγω υμεις ου δυνα-σθε ελθειν και υμιν λεγω αρτι ³⁴εντολην καινην δι-δωμι υμιν ινα αγαπατε αλληλους καθως ηγαπησαυμας ινα και υμεις αγαπατε αλληλους ³⁵εν τουτωγνωσονται παντες οτι εμοι μαθηται εστε εαν αγα-πην εχητε εν αλληλοις ³⁶λεγει αυτω σιμων πετροςκυριε που υπαγεις απεκριθη αυτω ο ιησους οπουυπαγω ου δυνασαι μοι νυν ακολουθησαι υστερονδε ακολουθησεις μοι ³⁷λεγει αυτω ο πετρος κυριεδιατι ου δυναμαι σοι ακολουθησαι αρτι την ψυχηνμου υπερ σου θησω ³⁸απεκριθη αυτω ο ιησους τηνψυχην σου υπερ εμου θησεις αμην αμην λεγω σοι

ου μη αλεκτωρ φωνησει εως ου απαρνηση με τρις

14μη ταρασσεσθω υμων η καρδια πιστευετε ειςτον θεον και εις εμε πιστευετε ²εν τη οικια του πα-τρος μου μοναι πολλαι εισιν ει δε μη ειπον αν υμινπορευομαι ετοιμασαι τοπον υμιν ³και εαν πορευθωκαι ετοιμασω υμιν τοπον παλιν ερχομαι και παρα-ληψομαι υμας προς εμαυτον ινα οπου ειμι εγω καιυμεις ητε ⁴και οπου εγω υπαγω οιδατε και την οδονοιδατε ⁵λεγει αυτω θωμας κυριε ουκ οιδαμεν πουυπαγεις και πως δυναμεθα την οδον ειδεναι ⁶λεγειαυτω ο ιησους εγω ειμι η οδος και η αληθεια και ηζωη ουδεις ερχεται προς τον πατερα ει μη δι εμου⁷ει εγνωκειτε με και τον πατερα μου εγνωκειτε ανκαι απ αρτι γινωσκετε αυτον και εωρακατε αυτον⁸λεγει αυτω φιλιππος κυριε δειξον ημιν τον πατερακαι αρκει ημιν ⁹λεγει αυτω ο ιησους τοσουτον χρο-νον μεθ υμων ειμι και ουκ εγνωκας με φιλιππε οεωρακως εμε εωρακεν τον πατερα και πως συ λε-γεις δειξον ημιν τον πατερα ¹⁰ου πιστευεις οτι εγωεν τω πατρι και ο πατηρ εν εμοι εστιν τα ρηματα αεγω λαλω υμιν απ εμαυτου ου λαλω ο δε πατηρ οεν εμοι μενων αυτος ποιει τα εργα ¹¹πιστευετε μοιοτι εγω εν τω πατρι και ο πατηρ εν εμοι ει δε μηδια τα εργα αυτα πιστευετε μοι ¹²αμην αμην λεγωυμιν ο πιστευων εις εμε τα εργα α εγω ποιω κα-κεινος ποιησει και μειζονα τουτων ποιησει οτι εγωπρος τον πατερα μου πορευομαι ¹³και ο τι αν αιτη-σητε εν τω ονοματι μου τουτο ποιησω ινα δοξασθηο πατηρ εν τω υιω ¹⁴εαν τι αιτησητε εν τω ονοματιμου εγω ποιησω ¹⁵εαν αγαπατε με τας εντολας ταςεμας τηρησατε ¹⁶και εγω ερωτησω τον πατερα καιαλλον παρακλητον δωσει υμιν ινα μενη μεθ υμωνεις τον αιωνα ¹⁷το πνευμα της αληθειας ο ο κοσμοςου δυναται λαβειν οτι ου θεωρει αυτο ουδε γινω-σκει αυτο υμεις δε γινωσκετε αυτο οτι παρ υμιν με-νει και εν υμιν εσται ¹⁸ουκ αφησω υμας ορφανουςερχομαι προς υμας ¹⁹ετι μικρον και ο κοσμος με ουκετι θεωρει υμεις δε θεωρειτε με οτι εγω ζω και υμειςζησεσθε ²⁰εν εκεινη τη ημερα γνωσεσθε υμεις οτιεγω εν τω πατρι μου και υμεις εν εμοι καγω εν υμιν²¹ο εχων τας εντολας μου και τηρων αυτας εκεινοςεστιν ο αγαπων με ο δε αγαπων με αγαπηθησεταιυπο του πατρος μου και εγω αγαπησω αυτον καιεμφανισω αυτω εμαυτον ²²λεγει αυτω ιουδας ουχο ισκαριωτης κυριε τι γεγονεν οτι ημιν μελλεις εμ-φανιζειν σεαυτον και ουχι τω κοσμω ²³απεκριθη οιησους και ειπεν αυτω εαν τις αγαπα με τον λο-γον μου τηρησει και ο πατηρ μου αγαπησει αυτονκαι προς αυτον ελευσομεθα και μονην παρ αυτωποιησομεν ²⁴ο μη αγαπων με τους λογους μου ουτηρει και ο λογος ον ακουετε ουκ εστιν εμος αλλατου πεμψαντος με πατρος ²⁵ταυτα λελαληκα υμινπαρ υμιν μενων ²⁶ο δε παρακλητος το πνευμα το

84 4. ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ

αγιον ο πεμψει ο πατηρ εν τω ονοματι μου εκεινοςυμας διδαξει παντα και υπομνησει υμας παντα αειπον υμιν ²⁷ειρηνην αφιημι υμιν ειρηνην την εμηνδιδωμι υμιν ου καθως ο κοσμος διδωσιν εγω διδωμιυμιν μη ταρασσεσθω υμων η καρδια μηδε δειλιατω²⁸ηκουσατε οτι εγω ειπον υμιν υπαγω και ερχομαιπρος υμας ει ηγαπατε με εχαρητε αν οτι ειπον πο-ρευομαι προς τον πατερα οτι ο πατηρ μου μειζωνμου εστιν ²⁹και νυν ειρηκα υμιν πριν γενεσθαι ιναοταν γενηται πιστευσητε ³⁰ουκ ετι πολλα λαλησωμεθ υμων ερχεται γαρ ο του κοσμου τουτου αρχωνκαι εν εμοι ουκ εχει ουδεν ³¹αλλ ινα γνω ο κοσμοςοτι αγαπω τον πατερα και καθως ενετειλατο μοι οπατηρ ουτως ποιω εγειρεσθε αγωμεν εντευθεν

15εγω ειμι η αμπελος η αληθινη και ο πατηρμου ο γεωργος εστιν ²παν κλημα εν εμοι μη φερονκαρπον αιρει αυτο και παν το καρπον φερον καθαι-ρει αυτο ινα πλειονα καρπον φερη ³ηδη υμεις καθα-ροι εστε δια τον λογον ον λελαληκα υμιν ⁴μεινατε ενεμοι καγω εν υμιν καθως το κλημα ου δυναται καρ-πον φερειν αφ εαυτου εαν μη μεινη εν τη αμπελωουτως ουδε υμεις εαν μη εν εμοι μεινητε ⁵εγω ειμιη αμπελος υμεις τα κληματα ο μενων εν εμοι καγωεν αυτω ουτος φερει καρπον πολυν οτι χωρις εμουου δυνασθε ποιειν ουδεν ⁶εαν μη τις μεινη εν εμοιεβληθη εξω ως το κλημα και εξηρανθη και συνα-γουσιν αυτα και εις πυρ βαλλουσιν και καιεται ⁷εανμεινητε εν εμοι και τα ρηματα μου εν υμιν μεινη οεαν θελητε αιτησεσθε και γενησεται υμιν ⁸εν τουτωεδοξασθη ο πατηρ μου ινα καρπον πολυν φερητεκαι γενησεσθε εμοι μαθηται ⁹καθως ηγαπησεν με οπατηρ καγω ηγαπησα υμας μεινατε εν τη αγαπητη εμη ¹⁰εαν τας εντολας μου τηρησητε μενειτε εντη αγαπη μου καθως εγω τας εντολας του πατροςμου τετηρηκα και μενω αυτου εν τη αγαπη ¹¹ταυταλελαληκα υμιν ινα η χαρα η εμη εν υμιν μεινη καιη χαρα υμων πληρωθη ¹²αυτη εστιν η εντολη η εμηινα αγαπατε αλληλους καθως ηγαπησα υμας ¹³μειζοναταυτης αγαπην ουδεις εχει ινα τις την ψυχην αυ-του θη υπερ των φιλων αυτου ¹⁴υμεις φιλοι μουεστε εαν ποιητε οσα εγω εντελλομαι υμιν ¹⁵ουκετιυμας λεγω δουλους οτι ο δουλος ουκ οιδεν τι ποιειαυτου ο κυριος υμας δε ειρηκα φιλους οτι παντα αηκουσα παρα του πατρος μου εγνωρισα υμιν ¹⁶ουχυμεις με εξελεξασθε αλλ εγω εξελεξαμην υμας καιεθηκα υμας ινα υμεις υπαγητε και καρπον φερητεκαι ο καρπος υμων μενη ινα ο τι αν αιτησητε τονπατερα εν τω ονοματι μου δω υμιν ¹⁷ταυτα εντελλο-μαι υμιν ινα αγαπατε αλληλους ¹⁸ει ο κοσμος υμαςμισει γινωσκετε οτι εμε πρωτον υμων μεμισηκεν ¹⁹ειεκ του κοσμου ητε ο κοσμος αν το ιδιον εφιλει οτιδε εκ του κοσμου ουκ εστε αλλ εγω εξελεξαμηνυμας εκ του κοσμου δια τουτο μισει υμας ο κοσμος

²⁰μνημονευετε του λογου ου εγω ειπον υμιν ουκ εστινδουλος μειζων του κυριου αυτου ει εμε εδιωξαν καιυμας διωξουσιν ει τον λογον μου ετηρησαν και τονυμετερον τηρησουσιν ²¹αλλα ταυτα παντα ποιησου-σιν υμιν δια το ονομα μου οτι ουκ οιδασιν τον πεμ-ψαντα με ²²ει μη ηλθον και ελαλησα αυτοις αμαρ-τιαν ουκ ειχον νυν δε προφασιν ουκ εχουσιν περιτης αμαρτιας αυτων ²³ο εμε μισων και τον πατεραμου μισει ²⁴ει τα εργα μη εποιησα εν αυτοις α ου-δεις αλλος πεποιηκεν αμαρτιαν ουκ ειχον νυν δεκαι εωρακασιν και μεμισηκασιν και εμε και τον πα-τερα μου ²⁵αλλ ινα πληρωθη ο λογος ο γεγραμμενοςεν τω νομω αυτων οτι εμισησαν με δωρεαν ²⁶οτανδε ελθη ο παρακλητος ον εγω πεμψω υμιν παρατου πατρος το πνευμα της αληθειας ο παρα τουπατρος εκπορευεται εκεινος μαρτυρησει περι εμου²⁷και υμεις δε μαρτυρειτε οτι απ αρχης μετ εμουεστε

16ταυτα λελαληκα υμιν ινα μη σκανδαλισθητε²αποσυναγωγους ποιησουσιν υμας αλλ ερχεται ωραινα πας ο αποκτεινας υμας δοξη λατρειαν προσφε-ρειν τω θεω ³και ταυτα ποιησουσιν υμιν οτι ουκεγνωσαν τον πατερα ουδε εμε ⁴αλλα ταυτα λελα-ληκα υμιν ινα οταν ελθη η ωρα μνημονευητε αυ-των οτι εγω ειπον υμιν ταυτα δε υμιν εξ αρχης ουκειπον οτι μεθ υμων ημην ⁵νυν δε υπαγω προς τονπεμψαντα με και ουδεις εξ υμων ερωτα με που υπα-γεις ⁶αλλ οτι ταυτα λελαληκα υμιν η λυπη πεπλη-ρωκεν υμων την καρδιαν ⁷αλλ εγω την αληθειανλεγω υμιν συμφερει υμιν ινα εγω απελθω εαν γαρμη απελθω ο παρακλητος ουκ ελευσεται προς υμαςεαν δε πορευθω πεμψω αυτον προς υμας ⁸και ελ-θων εκεινος ελεγξει τον κοσμον περι αμαρτιας καιπερι δικαιοσυνης και περι κρισεως ⁹περι αμαρτιαςμεν οτι ου πιστευουσιν εις εμε ¹⁰περι δικαιοσυνηςδε οτι προς τον πατερα μου υπαγω και ουκ ετιθεωρειτε με ¹¹περι δε κρισεως οτι ο αρχων του κο-σμου τουτου κεκριται ¹²ετι πολλα εχω λεγειν υμιναλλ ου δυνασθε βασταζειν αρτι ¹³οταν δε ελθη εκει-νος το πνευμα της αληθειας οδηγησει υμας εις πα-σαν την αληθειαν ου γαρ λαλησει αφ εαυτου αλλοσα αν ακουση λαλησει και τα ερχομενα αναγγε-λει υμιν ¹⁴εκεινος εμε δοξασει οτι εκ του εμου λη-ψεται και αναγγελει υμιν ¹⁵παντα οσα εχει ο πα-τηρ εμα εστιν δια τουτο ειπον οτι εκ του εμου λη-ψεται και αναγγελει υμιν ¹⁶μικρον και ου θεωρειτεμε και παλιν μικρον και οψεσθε με οτι εγω υπαγωπρος τον πατερα ¹⁷ειπον ουν εκ των μαθητων αυ-του προς αλληλους τι εστιν τουτο ο λεγει ημιν μι-κρον και ου θεωρειτε με και παλιν μικρον και οψε-σθε με και οτι εγω υπαγω προς τον πατερα ¹⁸ελεγονουν τουτο τι εστιν ο λεγει το μικρον ουκ οιδαμεν τιλαλει ¹⁹εγνω ουν ο ιησους οτι ηθελον αυτον ερω-

85

ταν και ειπεν αυτοις περι τουτου ζητειτε μετ αλ-ληλων οτι ειπον μικρον και ου θεωρειτε με και πα-λιν μικρον και οψεσθε με ²⁰αμην αμην λεγω υμιν οτικλαυσετε και θρηνησετε υμεις ο δε κοσμος χαρησε-ται υμεις δε λυπηθησεσθε αλλ η λυπη υμων ειςχαραν γενησεται ²¹η γυνη οταν τικτη λυπην εχειοτι ηλθεν η ωρα αυτης οταν δε γεννηση το παι-διον ουκ ετι μνημονευει της θλιψεως δια την χαρανοτι εγεννηθη ανθρωπος εις τον κοσμον ²²και υμειςουν λυπην μεν νυν εχετε παλιν δε οψομαι υμαςκαι χαρησεται υμων η καρδια και την χαραν υμωνουδεις αιρει αφ υμων ²³και εν εκεινη τη ημερα εμεουκ ερωτησετε ουδεν αμην αμην λεγω υμιν οτι οσααν αιτησητε τον πατερα εν τω ονοματι μου δωσειυμιν ²⁴εως αρτι ουκ ητησατε ουδεν εν τω ονοματιμου αιτειτε και ληψεσθε ινα η χαρα υμων η πεπλη-ρωμενη ²⁵ταυτα εν παροιμιαις λελαληκα υμιν ερχε-ται ωρα οτε ουκ ετι εν παροιμιαις λαλησω υμιναλλα παρρησια περι του πατρος αναγγελω υμιν²⁶εν εκεινη τη ημερα εν τω ονοματι μου αιτησεσθεκαι ου λεγω υμιν οτι εγω ερωτησω τον πατερα περιυμων ²⁷αυτος γαρ ο πατηρ φιλει υμας οτι υμεις εμεπεφιληκατε και πεπιστευκατε οτι εγω παρα τουθεου εξηλθον ²⁸εξηλθον παρα του πατρος και ελη-λυθα εις τον κοσμον παλιν αφιημι τον κοσμον καιπορευομαι προς τον πατερα ²⁹λεγουσιν αυτω οι μα-θηται αυτου ιδε νυν παρρησια λαλεις και παροι-μιαν ουδεμιαν λεγεις ³⁰νυν οιδαμεν οτι οιδας παντακαι ου χρειαν εχεις ινα τις σε ερωτα εν τουτω πι-στευομεν οτι απο θεου εξηλθες ³¹απεκριθη αυτοιςο ιησους αρτι πιστευετε ³²ιδου ερχεται ωρα και νυνεληλυθεν ινα σκορπισθητε εκαστος εις τα ιδια καιεμε μονον αφητε και ουκ ειμι μονος οτι ο πατηρ μετεμου εστιν ³³ταυτα λελαληκα υμιν ινα εν εμοι ειρη-νην εχητε εν τω κοσμω θλιψιν εξετε αλλα θαρσειτεεγω νενικηκα τον κοσμον

17ταυτα ελαλησεν ο ιησους και επηρεν τουςοφθαλμους αυτου εις τον ουρανον και ειπεν πα-τερ εληλυθεν η ωρα δοξασον σου τον υιον ινα καιο υιος σου δοξαση σε ²καθως εδωκας αυτω εξου-σιαν πασης σαρκος ινα παν ο δεδωκας αυτω δωσηαυτοις ζωην αιωνιον ³αυτη δε εστιν η αιωνιος ζωηινα γινωσκωσιν σε τον μονον αληθινον θεον και οναπεστειλας ιησουν χριστον ⁴εγω σε εδοξασα επιτης γης το εργον ετελειωσα ο δεδωκας μοι ινα ποι-ησω ⁵και νυν δοξασον με συ πατερ παρα σεαυτωτη δοξη η ειχον προ του τον κοσμον ειναι παρα σοι⁶εφανερωσα σου το ονομα τοις ανθρωποις ους δε-δωκας μοι εκ του κοσμου σοι ησαν και εμοι αυτουςδεδωκας και τον λογον σου τετηρηκασιν ⁷νυν εγνω-καν οτι παντα οσα δεδωκας μοι παρα σου εστιν⁸οτι τα ρηματα α δεδωκας μοι δεδωκα αυτοις καιαυτοι ελαβον και εγνωσαν αληθως οτι παρα σου

εξηλθον και επιστευσαν οτι συ με απεστειλας ⁹εγωπερι αυτων ερωτω ου περι του κοσμου ερωτω αλλαπερι ων δεδωκας μοι οτι σοι εισιν ¹⁰και τα εμα πα-ντα σα εστιν και τα σα εμα και δεδοξασμαι εν αυ-τοις ¹¹και ουκ ετι ειμι εν τω κοσμω και ουτοι εν τωκοσμω εισιν και εγω προς σε ερχομαι πατερ αγιετηρησον αυτους εν τω ονοματι σου ους δεδωκαςμοι ινα ωσιν εν καθως ημεις ¹²οτε ημην μετ αυτωνεν τω κοσμω εγω ετηρουν αυτους εν τω ονοματισου ους δεδωκας μοι εφυλαξα και ουδεις εξ αυτωναπωλετο ει μη ο υιος της απωλειας ινα η γραφηπληρωθη ¹³νυν δε προς σε ερχομαι και ταυτα λαλωεν τω κοσμω ινα εχωσιν την χαραν την εμην πεπλη-ρωμενην εν αυτοις ¹⁴εγω δεδωκα αυτοις τον λογονσου και ο κοσμος εμισησεν αυτους οτι ουκ εισιν εκτου κοσμου καθως εγω ουκ ειμι εκ του κοσμου ¹⁵ουκερωτω ινα αρης αυτους εκ του κοσμου αλλ ινα τη-ρησης αυτους εκ του πονηρου ¹⁶εκ του κοσμου ουκεισιν καθως εγω εκ του κοσμου ουκ ειμι ¹⁷αγιασοναυτους εν τη αληθεια σου ο λογος ο σος αληθειαεστιν ¹⁸καθως εμε απεστειλας εις τον κοσμον καγωαπεστειλα αυτους εις τον κοσμον ¹⁹και υπερ αυτωνεγω αγιαζω εμαυτον ινα και αυτοι ωσιν ηγιασμε-νοι εν αληθεια ²⁰ου περι τουτων δε ερωτω μονοναλλα και περι των πιστευσοντων δια του λογου αυ-των εις εμε ²¹ινα παντες εν ωσιν καθως συ πατερεν εμοι καγω εν σοι ινα και αυτοι εν ημιν εν ωσινινα ο κοσμος πιστευση οτι συ με απεστειλας ²²καιεγω την δοξαν ην δεδωκας μοι δεδωκα αυτοις ιναωσιν εν καθως ημεις εν εσμεν ²³εγω εν αυτοις και συεν εμοι ινα ωσιν τετελειωμενοι εις εν και ινα γινω-σκη ο κοσμος οτι συ με απεστειλας και ηγαπησαςαυτους καθως εμε ηγαπησας ²⁴πατερ ους δεδωκαςμοι θελω ινα οπου ειμι εγω κακεινοι ωσιν μετ εμουινα θεωρωσιν την δοξαν την εμην ην εδωκας μοιοτι ηγαπησας με προ καταβολης κοσμου ²⁵πατερδικαιε και ο κοσμος σε ουκ εγνω εγω δε σε εγνωνκαι ουτοι εγνωσαν οτι συ με απεστειλας ²⁶και εγνω-ρισα αυτοις το ονομα σου και γνωρισω ινα η αγαπηην ηγαπησας με εν αυτοις η καγω εν αυτοις

18ταυτα ειπων ο ιησους εξηλθεν συν τοις μαθη-ταις αυτου περαν του χειμαρρου των κεδρων οπουην κηπος εις ον εισηλθεν αυτος και οι μαθηται αυ-του ²ηδει δε και ιουδας ο παραδιδους αυτον τον το-πον οτι πολλακις συνηχθη ο ιησους εκει μετα τωνμαθητων αυτου ³ο ουν ιουδας λαβων την σπειρανκαι εκ των αρχιερεων και φαρισαιων υπηρετας ερ-χεται εκει μετα φανων και λαμπαδων και οπλων⁴ιησους ουν ειδως παντα τα ερχομενα επ αυτονεξελθων ειπεν αυτοις τινα ζητειτε ⁵απεκριθησαναυτω ιησουν τον ναζωραιον λεγει αυτοις ο ιησουςεγω ειμι ειστηκει δε και ιουδας ο παραδιδους αυ-τον μετ αυτων ⁶ως ουν ειπεν αυτοις οτι εγω ειμι

86 4. ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ

απηλθον εις τα οπισω και επεσον χαμαι ⁷παλιν ουναυτους επηρωτησεν τινα ζητειτε οι δε ειπον ιησουντον ναζωραιον ⁸απεκριθη ο ιησους ειπον υμιν οτιεγω ειμι ει ουν εμε ζητειτε αφετε τουτους υπαγειν⁹ινα πληρωθη ο λογος ον ειπεν οτι ους δεδωκας μοιουκ απωλεσα εξ αυτων ουδενα ¹⁰σιμων ουν πετροςεχων μαχαιραν ειλκυσεν αυτην και επαισεν τον τουαρχιερεως δουλον και απεκοψεν αυτου το ωτιον τοδεξιον ην δε ονομα τω δουλω μαλχος ¹¹ειπεν ουν οιησους τω πετρω βαλε την μαχαιραν σου εις την θη-κην το ποτηριον ο δεδωκεν μοι ο πατηρ ου μη πιωαυτο ¹²η ουν σπειρα και ο χιλιαρχος και οι υπηρε-ται των ιουδαιων συνελαβον τον ιησουν και εδησαναυτον ¹³και απηγαγον αυτον προς ανναν πρωτονην γαρ πενθερος του καιαφα ος ην αρχιερευς τουενιαυτου εκεινου ¹⁴ην δε καιαφας ο συμβουλευσαςτοις ιουδαιοις οτι συμφερει ενα ανθρωπον απολε-σθαι υπερ του λαου ¹⁵ηκολουθει δε τω ιησου σιμωνπετρος και αλλος μαθητης ο δε μαθητης εκεινοςην γνωστος τω αρχιερει και συνεισηλθεν τω ιησουεις την αυλην του αρχιερεως ¹⁶ο δε πετρος ειστη-κει προς τη θυρα εξω εξηλθεν ουν ο μαθητης οαλλος ος ην γνωστος τω αρχιερει και ειπεν τη θυ-ρωρω και εισηγαγεν τον πετρον ¹⁷λεγει ουν η παι-δισκη η θυρωρος τω πετρω μη και συ εκ των μαθη-των ει του ανθρωπου τουτου λεγει εκεινος ουκ ειμι¹⁸ειστηκεισαν δε οι δουλοι και οι υπηρεται ανθρα-κιαν πεποιηκοτες οτι ψυχος ην και εθερμαινοντοην δε μετ αυτων ο πετρος εστως και θερμαινομε-νος ¹⁹ο ουν αρχιερευς ηρωτησεν τον ιησουν περιτων μαθητων αυτου και περι της διδαχης αυτου²⁰απεκριθη αυτω ο ιησους εγω παρρησια ελαλησατω κοσμω εγω παντοτε εδιδαξα εν τη συναγωγη καιεν τω ιερω οπου παντοτε οι ιουδαιοι συνερχονταικαι εν κρυπτω ελαλησα ουδεν ²¹τι με επερωτας επε-ρωτησον τους ακηκοοτας τι ελαλησα αυτοις ιδεουτοι οιδασιν α ειπον εγω ²²ταυτα δε αυτου ειπο-ντος εις των υπηρετων παρεστηκως εδωκεν ραπι-σμα τω ιησου ειπων ουτως αποκρινη τω αρχιερει²³απεκριθη αυτω ο ιησους ει κακως ελαλησα μαρ-τυρησον περι του κακου ει δε καλως τι με δερεις²⁴απεστειλεν ουν αυτον ο αννας δεδεμενον προςκαιαφαν τον αρχιερεα ²⁵ην δε σιμων πετρος εστωςκαι θερμαινομενος ειπον ουν αυτω μη και συ εκ τωνμαθητων αυτου ει ηρνησατο εκεινος και ειπεν ουκειμι ²⁶λεγει εις εκ των δουλων του αρχιερεως συγγε-νης ων ου απεκοψεν πετρος το ωτιον ουκ εγω σεειδον εν τω κηπω μετ αυτου ²⁷παλιν ουν ηρνησατοο πετρος και ευθεως αλεκτωρ εφωνησεν ²⁸αγουσινουν τον ιησουν απο του καιαφα εις το πραιτωριονην δε πρωια και αυτοι ουκ εισηλθον εις το πραι-τωριον ινα μη μιανθωσιν αλλ ινα φαγωσιν το πα-σχα ²⁹εξηλθεν ουν ο πιλατος προς αυτους και ειπεντινα κατηγοριαν φερετε κατα του ανθρωπου του-

του ³⁰απεκριθησαν και ειπον αυτω ει μη ην ουτοςκακοποιος ουκ αν σοι παρεδωκαμεν αυτον ³¹ειπενουν αυτοις ο πιλατος λαβετε αυτον υμεις και κατατον νομον υμων κρινατε αυτον ειπον ουν αυτω οιιουδαιοι ημιν ουκ εξεστιν αποκτειναι ουδενα ³²ινα ολογος του ιησου πληρωθη ον ειπεν σημαινων ποιωθανατω ημελλεν αποθνησκειν ³³εισηλθεν ουν εις τοπραιτωριον παλιν ο πιλατος και εφωνησεν τον ιη-σουν και ειπεν αυτω συ ει ο βασιλευς των ιουδαιων³⁴απεκριθη αυτω ο ιησους αφ εαυτου συ τουτο λε-γεις η αλλοι σοι ειπον περι εμου ³⁵απεκριθη ο πιλα-τος μητι εγω ιουδαιος ειμι το εθνος το σον και οι αρ-χιερεις παρεδωκαν σε εμοι τι εποιησας ³⁶απεκριθηο ιησους η βασιλεια η εμη ουκ εστιν εκ του κοσμουτουτου ει εκ του κοσμου τουτου ην η βασιλεια ηεμη οι υπηρεται αν οι εμοι ηγωνιζοντο ινα μη πα-ραδοθω τοις ιουδαιοις νυν δε η βασιλεια η εμη ουκεστιν εντευθεν ³⁷ειπεν ουν αυτω ο πιλατος ουκουνβασιλευς ει συ απεκριθη ο ιησους συ λεγεις οτι βα-σιλευς ειμι εγω εγω εις τουτο γεγεννημαι και ειςτουτο εληλυθα εις τον κοσμον ινα μαρτυρησω τηαληθεια πας ο ων εκ της αληθειας ακουει μου τηςφωνης ³⁸λεγει αυτω ο πιλατος τι εστιν αληθεια καιτουτο ειπων παλιν εξηλθεν προς τους ιουδαιουςκαι λεγει αυτοις εγω ουδεμιαν αιτιαν ευρισκω εναυτω ³⁹εστιν δε συνηθεια υμιν ινα ενα υμιν απο-λυσω εν τω πασχα βουλεσθε ουν υμιν απολυσωτον βασιλεα των ιουδαιων ⁴⁰εκραυγασαν ουν παλινπαντες λεγοντες μη τουτον αλλα τον βαραββαν ηνδε ο βαραββας ληστης

19τοτε ουν ελαβεν ο πιλατος τον ιησουν καιεμαστιγωσεν ²και οι στρατιωται πλεξαντες στεφα-νον εξ ακανθων επεθηκαν αυτου τη κεφαλη καιιματιον πορφυρουν περιεβαλον αυτον ³και ελεγονχαιρε ο βασιλευς των ιουδαιων και εδιδουν αυτωραπισματα ⁴εξηλθεν ουν παλιν εξω ο πιλατος καιλεγει αυτοις ιδε αγω υμιν αυτον εξω ινα γνωτε οτιεν αυτω ουδεμιαν αιτιαν ευρισκω ⁵εξηλθεν ουν οιησους εξω φορων τον ακανθινον στεφανον και τοπορφυρουν ιματιον και λεγει αυτοις ιδε ο ανθρω-πος ⁶οτε ουν ειδον αυτον οι αρχιερεις και οι υπηρε-ται εκραυγασαν λεγοντες σταυρωσον σταυρωσονλεγει αυτοις ο πιλατος λαβετε αυτον υμεις και σταυ-ρωσατε εγω γαρ ουχ ευρισκω εν αυτω αιτιαν ⁷απεκριθησαναυτω οι ιουδαιοι ημεις νομον εχομεν και κατα τοννομον ημων οφειλει αποθανειν οτι εαυτον υιον τουθεου εποιησεν ⁸οτε ουν ηκουσεν ο πιλατος τουτοντον λογον μαλλον εφοβηθη ⁹και εισηλθεν εις το πραι-τωριον παλιν και λεγει τω ιησου ποθεν ει συ ο δε ιη-σους αποκρισιν ουκ εδωκεν αυτω ¹⁰λεγει ουν αυτωο πιλατος εμοι ου λαλεις ουκ οιδας οτι εξουσιανεχω σταυρωσαι σε και εξουσιαν εχω απολυσαι σε¹¹απεκριθη ο ιησους ουκ ειχες εξουσιαν ουδεμιαν

87

κατ εμου ει μη ην σοι δεδομενον ανωθεν δια τουτοο παραδιδους με σοι μειζονα αμαρτιαν εχει ¹²εκ του-του εζητει ο πιλατος απολυσαι αυτον οι δε ιου-δαιοι εκραζον λεγοντες εαν τουτον απολυσης ουκει φιλος του καισαρος πας ο βασιλεα αυτον ποιωναντιλεγει τω καισαρι ¹³ο ουν πιλατος ακουσας του-τον τον λογον ηγαγεν εξω τον ιησουν και εκαθισενεπι του βηματος εις τοπον λεγομενον λιθοστρωτονεβραιστι δε γαββαθα ¹⁴ην δε παρασκευη του πασχαωρα δε ωσει εκτη και λεγει τοις ιουδαιοις ιδε ο βα-σιλευς υμων ¹⁵οι δε εκραυγασαν αρον αρον σταυ-ρωσον αυτον λεγει αυτοις ο πιλατος τον βασιλεαυμων σταυρωσω απεκριθησαν οι αρχιερεις ουκ εχο-μεν βασιλεα ει μη καισαρα ¹⁶τοτε ουν παρεδωκεναυτον αυτοις ινα σταυρωθη παρελαβον δε τον ιη-σουν και απηγαγον ¹⁷και βασταζων τον σταυρον αυ-του εξηλθεν εις τον λεγομενον κρανιου τοπον οςλεγεται εβραιστι γολγοθα ¹⁸οπου αυτον εσταυρω-σαν και μετ αυτου αλλους δυο εντευθεν και εντευ-θεν μεσον δε τον ιησουν ¹⁹εγραψεν δε και τιτλονο πιλατος και εθηκεν επι του σταυρου ην δε γε-γραμμενον ιησους ο ναζωραιος ο βασιλευς των ιου-δαιων ²⁰τουτον ουν τον τιτλον πολλοι ανεγνωσαντων ιουδαιων οτι εγγυς ην της πολεως ο τοποςοπου εσταυρωθη ο ιησους και ην γεγραμμενον εβραι-στι ελληνιστι ρωμαιστι ²¹ελεγον ουν τω πιλατω οιαρχιερεις των ιουδαιων μη γραφε ο βασιλευς τωνιουδαιων αλλ οτι εκεινος ειπεν βασιλευς ειμι τωνιουδαιων ²²απεκριθη ο πιλατος ο γεγραφα γεγραφα²³οι ουν στρατιωται οτε εσταυρωσαν τον ιησουν ελα-βον τα ιματια αυτου και εποιησαν τεσσαρα μερηεκαστω στρατιωτη μερος και τον χιτωνα ην δε οχιτων αρραφος εκ των ανωθεν υφαντος δι ολου²⁴ειπον ουν προς αλληλους μη σχισωμεν αυτον αλλαλαχωμεν περι αυτου τινος εσται ινα η γραφη πλη-ρωθη η λεγουσα διεμερισαντο τα ιματια μου εαυ-τοις και επι τον ιματισμον μου εβαλον κληρον οιμεν ουν στρατιωται ταυτα εποιησαν ²⁵ειστηκεισανδε παρα τω σταυρω του ιησου η μητηρ αυτου καιη αδελφη της μητρος αυτου μαρια η του κλωπακαι μαρια η μαγδαληνη ²⁶ιησους ουν ιδων την μη-τερα και τον μαθητην παρεστωτα ον ηγαπα λεγειτη μητρι αυτου γυναι ιδου ο υιος σου ²⁷ειτα λεγειτω μαθητη ιδου η μητηρ σου και απ εκεινης τηςωρας ελαβεν αυτην ο μαθητης εις τα ιδια ²⁸μετατουτο ειδως ο ιησους οτι παντα ηδη τετελεσται ινατελειωθη η γραφη λεγει διψω ²⁹σκευος ουν εκειτοοξους μεστον οι δε πλησαντες σπογγον οξους καιυσσωπω περιθεντες προσηνεγκαν αυτου τω στο-ματι ³⁰οτε ουν ελαβεν το οξος ο ιησους ειπεν τε-τελεσται και κλινας την κεφαλην παρεδωκεν τοπνευμα ³¹οι ουν ιουδαιοι επει παρασκευη ην ινα μημεινη επι του σταυρου τα σωματα εν τω σαββατωην γαρ μεγαλη η ημερα εκεινου του σαββατου ηρω-

τησαν τον πιλατον ινα κατεαγωσιν αυτων τα σκεληκαι αρθωσιν ³²ηλθον ουν οι στρατιωται και του μενπρωτου κατεαξαν τα σκελη και του αλλου του συ-σταυρωθεντος αυτω ³³επι δε τον ιησουν ελθοντεςως ειδον αυτον ηδη τεθνηκοτα ου κατεαξαν αυτουτα σκελη ³⁴αλλ εις των στρατιωτων λογχη αυτουτην πλευραν ενυξεν και ευθυς εξηλθεν αιμα καιυδωρ ³⁵και ο εωρακως μεμαρτυρηκεν και αληθινηαυτου εστιν η μαρτυρια κακεινος οιδεν οτι αληθηλεγει ινα υμεις πιστευσητε ³⁶εγενετο γαρ ταυτα ιναη γραφη πληρωθη οστουν ου συντριβησεται αυτου³⁷και παλιν ετερα γραφη λεγει οψονται εις ον εξε-κεντησαν ³⁸μετα δε ταυτα ηρωτησεν τον πιλατονο ιωσηφ ο απο αριμαθαιας ων μαθητης του ιησουκεκρυμμενος δε δια τον φοβον των ιουδαιων ινααρη το σωμα του ιησου και επετρεψεν ο πιλατοςηλθεν ουν και ηρεν το σωμα του ιησου ³⁹ηλθεν δεκαι νικοδημος ο ελθων προς τον ιησουν νυκτος τοπρωτον φερων μιγμα σμυρνης και αλοης ωσει λι-τρας εκατον ⁴⁰ελαβον ουν το σωμα του ιησου καιεδησαν αυτο οθονιοις μετα των αρωματων καθωςεθος εστιν τοις ιουδαιοις ενταφιαζειν ⁴¹ην δε εν τωτοπω οπου εσταυρωθη κηπος και εν τω κηπω μνη-μειον καινον εν ω ουδεπω ουδεις ετεθη ⁴²εκει ουνδια την παρασκευην των ιουδαιων οτι εγγυς ην τομνημειον εθηκαν τον ιησουν

20τη δε μια των σαββατων μαρια η μαγδαληνηερχεται πρωι σκοτιας ετι ουσης εις το μνημειον καιβλεπει τον λιθον ηρμενον εκ του μνημειου ²τρεχειουν και ερχεται προς σιμωνα πετρον και προς τοναλλον μαθητην ον εφιλει ο ιησους και λεγει αυ-τοις ηραν τον κυριον εκ του μνημειου και ουκ οι-δαμεν που εθηκαν αυτον ³εξηλθεν ουν ο πετροςκαι ο αλλος μαθητης και ηρχοντο εις το μνημειον⁴ετρεχον δε οι δυο ομου και ο αλλος μαθητης προε-δραμεν ταχιον του πετρου και ηλθεν πρωτος εις τομνημειον ⁵και παρακυψας βλεπει κειμενα τα οθο-νια ου μεντοι εισηλθεν ⁶ερχεται ουν σιμων πετροςακολουθων αυτω και εισηλθεν εις το μνημειον καιθεωρει τα οθονια κειμενα ⁷και το σουδαριον ο ηνεπι της κεφαλης αυτου ου μετα των οθονιων κει-μενον αλλα χωρις εντετυλιγμενον εις ενα τοπον⁸τοτε ουν εισηλθεν και ο αλλος μαθητης ο ελθωνπρωτος εις το μνημειον και ειδεν και επιστευσεν⁹ουδεπω γαρ ηδεισαν την γραφην οτι δει αυτον εκνεκρων αναστηναι ¹⁰απηλθον ουν παλιν προς εαυ-τους οι μαθηται ¹¹μαρια δε ειστηκει προς το μνη-μειον κλαιουσα εξω ως ουν εκλαιεν παρεκυψεν ειςτο μνημειον ¹²και θεωρει δυο αγγελους εν λευκοιςκαθεζομενους ενα προς τη κεφαλη και ενα προςτοις ποσιν οπου εκειτο το σωμα του ιησου ¹³και λε-γουσιν αυτη εκεινοι γυναι τι κλαιεις λεγει αυτοιςοτι ηραν τον κυριον μου και ουκ οιδα που εθηκαν

88 4. ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ

αυτον ¹⁴και ταυτα ειπουσα εστραφη εις τα οπισωκαι θεωρει τον ιησουν εστωτα και ουκ ηδει οτι οιησους εστιν ¹⁵λεγει αυτη ο ιησους γυναι τι κλαιειςτινα ζητεις εκεινη δοκουσα οτι ο κηπουρος εστινλεγει αυτω κυριε ει συ εβαστασας αυτον ειπε μοιπου αυτον εθηκας καγω αυτον αρω ¹⁶λεγει αυτηο ιησους μαρια στραφεισα εκεινη λεγει αυτω ραβ-βουνι ο λεγεται διδασκαλε ¹⁷λεγει αυτη ο ιησουςμη μου απτου ουπω γαρ αναβεβηκα προς τον πα-τερα μου πορευου δε προς τους αδελφους μου καιειπε αυτοις αναβαινω προς τον πατερα μου και πα-τερα υμων και θεον μου και θεον υμων ¹⁸ερχεται μα-ρια η μαγδαληνη απαγγελλουσα τοις μαθηταις οτιεωρακεν τον κυριον και ταυτα ειπεν αυτη ¹⁹ουσηςουν οψιας τη ημερα εκεινη τη μια των σαββατωνκαι των θυρων κεκλεισμενων οπου ησαν οι μαθη-ται συνηγμενοι δια τον φοβον των ιουδαιων ηλθενο ιησους και εστη εις το μεσον και λεγει αυτοις ει-ρηνη υμιν ²⁰και τουτο ειπων εδειξεν αυτοις τας χει-ρας και την πλευραν αυτου εχαρησαν ουν οι μαθη-ται ιδοντες τον κυριον ²¹ειπεν ουν αυτοις ο ιησουςπαλιν ειρηνη υμιν καθως απεσταλκεν με ο πατηρκαγω πεμπω υμας ²²και τουτο ειπων ενεφυσησενκαι λεγει αυτοις λαβετε πνευμα αγιον ²³αν τινωναφητε τας αμαρτιας αφιενται αυτοις αν τινων κρα-τητε κεκρατηνται ²⁴θωμας δε εις εκ των δωδεκα ολεγομενος διδυμος ουκ ην μετ αυτων οτε ηλθεν οιησους ²⁵ελεγον ουν αυτω οι αλλοι μαθηται εωρακα-μεν τον κυριον ο δε ειπεν αυτοις εαν μη ιδω εν ταιςχερσιν αυτου τον τυπον των ηλων και βαλω τον δα-κτυλον μου εις τον τυπον των ηλων και βαλω τηνχειρα μου εις την πλευραν αυτου ου μη πιστευσω²⁶και μεθ ημερας οκτω παλιν ησαν εσω οι μαθηταιαυτου και θωμας μετ αυτων ερχεται ο ιησους τωνθυρων κεκλεισμενων και εστη εις το μεσον και ει-πεν ειρηνη υμιν ²⁷ειτα λεγει τω θωμα φερε τον δα-κτυλον σου ωδε και ιδε τας χειρας μου και φερετην χειρα σου και βαλε εις την πλευραν μου και μηγινου απιστος αλλα πιστος ²⁸και απεκριθη ο θωμαςκαι ειπεν αυτω ο κυριος μου και ο θεος μου ²⁹λεγειαυτω ο ιησους οτι εωρακας με θωμα πεπιστευκαςμακαριοι οι μη ιδοντες και πιστευσαντες ³⁰πολλαμεν ουν και αλλα σημεια εποιησεν ο ιησους ενω-πιον των μαθητων αυτου α ουκ εστιν γεγραμμεναεν τω βιβλιω τουτω ³¹ταυτα δε γεγραπται ινα πι-στευσητε οτι ο ιησους εστιν ο χριστος ο υιος τουθεου και ινα πιστευοντες ζωην εχητε εν τω ονοματιαυτου

21μετα ταυτα εφανερωσεν εαυτον παλιν ο ιη-σους τοις μαθηταις επι της θαλασσης της τιβερια-δος εφανερωσεν δε ουτως ²ησαν ομου σιμων πε-τρος και θωμας ο λεγομενος διδυμος και ναθαναηλο απο κανα της γαλιλαιας και οι του ζεβεδαιου και

αλλοι εκ των μαθητων αυτου δυο ³λεγει αυτοις σι-μων πετρος υπαγω αλιευειν λεγουσιν αυτω ερχο-μεθα και ημεις συν σοι εξηλθον και ανεβησαν ειςτο πλοιον ευθυς και εν εκεινη τη νυκτι επιασαν ου-δεν ⁴πρωιας δε ηδη γενομενης εστη ο ιησους εις τοναιγιαλον ου μεντοι ηδεισαν οι μαθηται οτι ιησουςεστιν ⁵λεγει ουν αυτοις ο ιησους παιδια μη τι προ-σφαγιον εχετε απεκριθησαν αυτω ου ⁶ο δε ειπεναυτοις βαλετε εις τα δεξια μερη του πλοιου το δι-κτυον και ευρησετε εβαλον ουν και ουκ ετι αυτο ελ-κυσαι ισχυσαν απο του πληθους των ιχθυων ⁷λεγειουν ο μαθητης εκεινος ον ηγαπα ο ιησους τω πε-τρω ο κυριος εστιν σιμων ουν πετρος ακουσας οτιο κυριος εστιν τον επενδυτην διεζωσατο ην γαρ γυ-μνος και εβαλεν εαυτον εις την θαλασσαν ⁸οι δεαλλοι μαθηται τω πλοιαριω ηλθον ου γαρ ησαν μα-κραν απο της γης αλλ ως απο πηχων διακοσιωνσυροντες το δικτυον των ιχθυων ⁹ως ουν απεβη-σαν εις την γην βλεπουσιν ανθρακιαν κειμενην καιοψαριον επικειμενον και αρτον ¹⁰λεγει αυτοις ο ιη-σους ενεγκατε απο των οψαριων ων επιασατε νυν¹¹ανεβη σιμων πετρος και ειλκυσεν το δικτυον επιτης γης μεστον ιχθυων μεγαλων εκατον πεντηκο-ντατριων και τοσουτων οντων ουκ εσχισθη το δι-κτυον ¹²λεγει αυτοις ο ιησους δευτε αριστησατε ου-δεις δε ετολμα των μαθητων εξετασαι αυτον συ τιςει ειδοτες οτι ο κυριος εστιν ¹³ερχεται ουν ο ιησουςκαι λαμβανει τον αρτον και διδωσιν αυτοις και τοοψαριον ομοιως ¹⁴τουτο ηδη τριτον εφανερωθη οιησους τοις μαθηταις αυτου εγερθεις εκ νεκρων¹⁵οτε ουν ηριστησαν λεγει τω σιμωνι πετρω ο ιη-σους σιμων ιωνα αγαπας με πλειον τουτων λεγειαυτω ναι κυριε συ οιδας οτι φιλω σε λεγει αυτωβοσκε τα αρνια μου ¹⁶λεγει αυτω παλιν δευτερον σι-μων ιωνα αγαπας με λεγει αυτω ναι κυριε συ οιδαςοτι φιλω σε λεγει αυτω ποιμαινε τα προβατα μου¹⁷λεγει αυτω το τριτον σιμων ιωνα φιλεις με ελυ-πηθη ο πετρος οτι ειπεν αυτω το τριτον φιλεις μεκαι ειπεν αυτω κυριε συ παντα οιδας συ γινωσκειςοτι φιλω σε λεγει αυτω ο ιησους βοσκε τα προβαταμου ¹⁸αμην αμην λεγω σοι οτε ης νεωτερος εζωννυεςσεαυτον και περιεπατεις οπου ηθελες οταν δε γη-ρασης εκτενεις τας χειρας σου και αλλος σε ζωσεικαι οισει οπου ου θελεις ¹⁹τουτο δε ειπεν σημαινωνποιω θανατω δοξασει τον θεον και τουτο ειπων λε-γει αυτω ακολουθει μοι ²⁰επιστραφεις δε ο πετροςβλεπει τον μαθητην ον ηγαπα ο ιησους ακολουθου-ντα ος και ανεπεσεν εν τω δειπνω επι το στηθοςαυτου και ειπεν κυριε τις εστιν ο παραδιδους σε²¹τουτον ιδων ο πετρος λεγει τω ιησου κυριε ουτοςδε τι ²²λεγει αυτω ο ιησους εαν αυτον θελω μενεινεως ερχομαι τι προς σε συ ακολουθει μοι ²³εξηλθενουν ο λογος ουτος εις τους αδελφους οτι ο μαθη-της εκεινος ουκ αποθνησκει και ουκ ειπεν αυτω

89

ο ιησους οτι ουκ αποθνησκει αλλ εαν αυτον θελωμενειν εως ερχομαι τι προς σε ²⁴ουτος εστιν ο μαθη-της ο μαρτυρων περι τουτων και γραψας ταυτα καιοιδαμεν οτι αληθης εστιν η μαρτυρια αυτου ²⁵εστινδε και αλλα πολλα οσα εποιησεν ο ιησους ατιναεαν γραφηται καθ εν ουδε αυτον οιμαι τον κοσμονχωρησαι τα γραφομενα βιβλια αμην

ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

1τον μεν πρωτον λογον εποιησαμην περι παντωνω θεοφιλε ων ηρξατο ο ιησους ποιειν τε και διδα-σκειν ²αχρι ης ημερας εντειλαμενος τοις αποστο-λοις δια πνευματος αγιου ους εξελεξατο ανεληφθη³οις και παρεστησεν εαυτον ζωντα μετα το παθειναυτον εν πολλοις τεκμηριοις δι ημερων τεσσαρα-κοντα οπτανομενος αυτοις και λεγων τα περι τηςβασιλειας του θεου ⁴και συναλιζομενος μετ αυτωνπαρηγγειλεν αυτοις απο ιεροσολυμων μη χωριζε-σθαι αλλα περιμενειν την επαγγελιαν του πατροςην ηκουσατε μου ⁵οτι ιωαννης μεν εβαπτισεν υδατιυμεις δε βαπτισθησεσθε εν πνευματι αγιω ου μεταπολλας ταυτας ημερας ⁶οι μεν ουν συνελθοντεςεπηρωτων αυτον λεγοντες κυριε ει εν τω χρονωτουτω αποκαθιστανεις την βασιλειαν τω ισραηλ⁷ειπεν δε προς αυτους ουχ υμων εστιν γνωναι χρο-νους η καιρους ους ο πατηρ εθετο εν τη ιδια εξου-σια ⁸αλλα ληψεσθε δυναμιν επελθοντος του αγιουπνευματος εφ υμας και εσεσθε μοι μαρτυρες εντε ιερουσαλημ και εν παση τη ιουδαια και σαμα-ρεια και εως εσχατου της γης ⁹και ταυτα ειπων βλε-ποντων αυτων επηρθη και νεφελη υπελαβεν αυ-τον απο των οφθαλμων αυτων ¹⁰και ως ατενιζοντεςησαν εις τον ουρανον πορευομενου αυτου και ιδουανδρες δυο παρειστηκεισαν αυτοις εν εσθητι λευκη¹¹οι και ειπον ανδρες γαλιλαιοι τι εστηκατε εμβλε-ποντες εις τον ουρανον ουτος ο ιησους ο αναλη-φθεις αφ υμων εις τον ουρανον ουτως ελευσεται οντροπον εθεασασθε αυτον πορευομενον εις τον ου-ρανον ¹²τοτε υπεστρεψαν εις ιερουσαλημ απο ορουςτου καλουμενου ελαιωνος ο εστιν εγγυς ιερουσα-λημ σαββατου εχον οδον ¹³και οτε εισηλθον ανεβη-σαν εις το υπερωον ου ησαν καταμενοντες ο τε πε-τρος και ιακωβος και ιωαννης και ανδρεας φιλιπ-πος και θωμας βαρθολομαιος και ματθαιος ιακω-βος αλφαιου και σιμων ο ζηλωτης και ιουδας ιακω-βου ¹⁴ουτοι παντες ησαν προσκαρτερουντες ομοθυ-μαδον τη προσευχη και τη δεησει συν γυναιξιν καιμαρια τη μητρι του ιησου και συν τοις αδελφοιςαυτου ¹⁵και εν ταις ημεραις ταυταις αναστας πε-τρος εν μεσω των μαθητων ειπεν ην τε οχλος ονο-ματων επι το αυτο ως εκατον εικοσιν ¹⁶ανδρες αδελ-

φοι εδει πληρωθηναι την γραφην ταυτην ην προει-πεν το πνευμα το αγιον δια στοματος δαβιδ περιιουδα του γενομενου οδηγου τοις συλλαβουσιν τονιησουν ¹⁷οτι κατηριθμημενος ην συν ημιν και ελα-χεν τον κληρον της διακονιας ταυτης ¹⁸ουτος μενουν εκτησατο χωριον εκ του μισθου της αδικιας καιπρηνης γενομενος ελακησεν μεσος και εξεχυθη πα-ντα τα σπλαγχνα αυτου ¹⁹και γνωστον εγενετο πα-σιν τοις κατοικουσιν ιερουσαλημ ωστε κληθηναι τοχωριον εκεινο τη ιδια διαλεκτω αυτων ακελδαματουτεστιν χωριον αιματος ²⁰γεγραπται γαρ εν βι-βλω ψαλμων γενηθητω η επαυλις αυτου ερημοςκαι μη εστω ο κατοικων εν αυτη και την επισκοπηναυτου λαβοι ετερος ²¹δει ουν των συνελθοντων ημινανδρων εν παντι χρονω εν ω εισηλθεν και εξηλ-θεν εφ ημας ο κυριος ιησους ²²αρξαμενος απο τουβαπτισματος ιωαννου εως της ημερας ης ανελη-φθη αφ ημων μαρτυρα της αναστασεως αυτου γε-νεσθαι συν ημιν ενα τουτων ²³και εστησαν δυο ιω-σηφ τον καλουμενον βαρσαβαν ος επεκληθη ιου-στος και ματθιαν ²⁴και προσευξαμενοι ειπον συ κυ-ριε καρδιογνωστα παντων αναδειξον εκ τουτων τωνδυο ον ενα εξελεξω ²⁵λαβειν τον κληρον της διακο-νιας ταυτης και αποστολης εξ ης παρεβη ιουδαςπορευθηναι εις τον τοπον τον ιδιον ²⁶και εδωκανκληρους αυτων και επεσεν ο κληρος επι ματθιανκαι συγκατεψηφισθη μετα των ενδεκα αποστολων

2και εν τω συμπληρουσθαι την ημεραν της πε-ντηκοστης ησαν απαντες ομοθυμαδον επι το αυτο²και εγενετο αφνω εκ του ουρανου ηχος ωσπερ φε-ρομενης πνοης βιαιας και επληρωσεν ολον τον οι-κον ου ησαν καθημενοι ³και ωφθησαν αυτοις διαμε-ριζομεναι γλωσσαι ωσει πυρος εκαθισεν τε εφ εναεκαστον αυτων ⁴και επλησθησαν απαντες πνευμα-τος αγιου και ηρξαντο λαλειν ετεραις γλωσσαις κα-θως το πνευμα εδιδου αυτοις αποφθεγγεσθαι ⁵ησανδε εν ιερουσαλημ κατοικουντες ιουδαιοι ανδρες ευ-λαβεις απο παντος εθνους των υπο τον ουρανον⁶γενομενης δε της φωνης ταυτης συνηλθεν το πλη-θος και συνεχυθη οτι ηκουον εις εκαστος τη ιδιαδιαλεκτω λαλουντων αυτων ⁷εξισταντο δε παντεςκαι εθαυμαζον λεγοντες προς αλληλους ουκ ιδου

91

92 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

παντες ουτοι εισιν οι λαλουντες γαλιλαιοι ⁸και πωςημεις ακουομεν εκαστος τη ιδια διαλεκτω ημων ενη εγεννηθημεν ⁹παρθοι και μηδοι και ελαμιται καιοι κατοικουντες την μεσοποταμιαν ιουδαιαν τε καικαππαδοκιαν ποντον και την ασιαν ¹⁰φρυγιαν τεκαι παμφυλιαν αιγυπτον και τα μερη της λιβυηςτης κατα κυρηνην και οι επιδημουντες ρωμαιοι ιου-δαιοι τε και προσηλυτοι ¹¹κρητες και αραβες ακουο-μεν λαλουντων αυτων ταις ημετεραις γλωσσαις ταμεγαλεια του θεου ¹²εξισταντο δε παντες και διη-πορουν αλλος προς αλλον λεγοντες τι αν θελοιτουτο ειναι ¹³ετεροι δε χλευαζοντες ελεγον οτι γλευ-κους μεμεστωμενοι εισιν ¹⁴σταθεις δε πετρος συντοις ενδεκα επηρεν την φωνην αυτου και απεφθεγ-ξατο αυτοις ανδρες ιουδαιοι και οι κατοικουντεςιερουσαλημ απαντες τουτο υμιν γνωστον εστω καιενωτισασθε τα ρηματα μου ¹⁵ου γαρ ως υμεις υπο-λαμβανετε ουτοι μεθυουσιν εστιν γαρ ωρα τριτητης ημερας ¹⁶αλλα τουτο εστιν το ειρημενον δια τουπροφητου ιωηλ ¹⁷και εσται εν ταις εσχαταις ημε-ραις λεγει ο θεος εκχεω απο του πνευματος μουεπι πασαν σαρκα και προφητευσουσιν οι υιοι υμωνκαι αι θυγατερες υμων και οι νεανισκοι υμων ορα-σεις οψονται και οι πρεσβυτεροι υμων ενυπνια ενυ-πνιασθησονται ¹⁸και γε επι τους δουλους μου καιεπι τας δουλας μου εν ταις ημεραις εκειναις εκ-χεω απο του πνευματος μου και προφητευσουσιν¹⁹και δωσω τερατα εν τω ουρανω ανω και σημειαεπι της γης κατω αιμα και πυρ και ατμιδα καπνου²⁰ο ηλιος μεταστραφησεται εις σκοτος και η σεληνηεις αιμα πριν η ελθειν την ημεραν κυριου την μεγα-λην και επιφανη ²¹και εσται πας ος αν επικαλεση-ται το ονομα κυριου σωθησεται ²²ανδρες ισραηλι-ται ακουσατε τους λογους τουτους ιησουν τον να-ζωραιον ανδρα απο του θεου αποδεδειγμενον ειςυμας δυναμεσιν και τερασιν και σημειοις οις εποι-ησεν δι αυτου ο θεος εν μεσω υμων καθως και αυ-τοι οιδατε ²³τουτον τη ωρισμενη βουλη και προγνω-σει του θεου εκδοτον λαβοντες δια χειρων ανομωνπροσπηξαντες ανειλετε ²⁴ον ο θεος ανεστησεν λυ-σας τας ωδινας του θανατου καθοτι ουκ ην δυνα-τον κρατεισθαι αυτον υπ αυτου ²⁵δαβιδ γαρ λεγειεις αυτον προωρωμην τον κυριον ενωπιον μου διαπαντος οτι εκ δεξιων μου εστιν ινα μη σαλευθω²⁶δια τουτο ευφρανθη η καρδια μου και ηγαλλια-σατο η γλωσσα μου ετι δε και η σαρξ μου κατα-σκηνωσει επ ελπιδι ²⁷οτι ουκ εγκαταλειψεις την ψυ-χην μου εις αδου ουδε δωσεις τον οσιον σου ιδεινδιαφθοραν ²⁸εγνωρισας μοι οδους ζωης πληρωσειςμε ευφροσυνης μετα του προσωπου σου ²⁹ανδρεςαδελφοι εξον ειπειν μετα παρρησιας προς υμαςπερι του πατριαρχου δαβιδ οτι και ετελευτησενκαι εταφη και το μνημα αυτου εστιν εν ημιν αχριτης ημερας ταυτης ³⁰προφητης ουν υπαρχων και

ειδως οτι ορκω ωμοσεν αυτω ο θεος εκ καρπου τηςοσφυος αυτου το κατα σαρκα αναστησειν τον χρι-στον καθισαι επι του θρονου αυτου ³¹προιδων ελα-λησεν περι της αναστασεως του χριστου οτι ου κα-τελειφθη η ψυχη αυτου εις αδου ουδε η σαρξ αυ-του ειδεν διαφθοραν ³²τουτον τον ιησουν ανεστη-σεν ο θεος ου παντες ημεις εσμεν μαρτυρες ³³τηδεξια ουν του θεου υψωθεις την τε επαγγελιαντου αγιου πνευματος λαβων παρα του πατρος εξε-χεεν τουτο ο νυν υμεις βλεπετε και ακουετε ³⁴ουγαρ δαβιδ ανεβη εις τους ουρανους λεγει δε αυ-τος ειπεν ο κυριος τω κυριω μου καθου εκ δεξιωνμου ³⁵εως αν θω τους εχθρους σου υποποδιον τωνποδων σου ³⁶ασφαλως ουν γινωσκετω πας οικοςισραηλ οτι και κυριον και χριστον αυτον ο θεοςεποιησεν τουτον τον ιησουν ον υμεις εσταυρωσατε³⁷ακουσαντες δε κατενυγησαν τη καρδια ειπον τεπρος τον πετρον και τους λοιπους αποστολους τιποιησομεν ανδρες αδελφοι ³⁸πετρος δε εφη προςαυτους μετανοησατε και βαπτισθητω εκαστος υμωνεπι τω ονοματι ιησου χριστου εις αφεσιν αμαρτιωνκαι ληψεσθε την δωρεαν του αγιου πνευματος ³⁹υμινγαρ εστιν η επαγγελια και τοις τεκνοις υμων καιπασιν τοις εις μακραν οσους αν προσκαλεσηται κυ-ριος ο θεος ημων ⁴⁰ετεροις τε λογοις πλειοσιν διε-μαρτυρετο και παρεκαλει λεγων σωθητε απο τηςγενεας της σκολιας ταυτης ⁴¹οι μεν ουν ασμενωςαποδεξαμενοι τον λογον αυτου εβαπτισθησαν καιπροσετεθησαν τη ημερα εκεινη ψυχαι ωσει τρισχι-λιαι ⁴²ησαν δε προσκαρτερουντες τη διδαχη τωναποστολων και τη κοινωνια και τη κλασει του αρ-του και ταις προσευχαις ⁴³εγενετο δε παση ψυχηφοβος πολλα τε τερατα και σημεια δια των απο-στολων εγινετο ⁴⁴παντες δε οι πιστευοντες ησανεπι το αυτο και ειχον απαντα κοινα ⁴⁵και τα κτη-ματα και τας υπαρξεις επιπρασκον και διεμεριζοναυτα πασιν καθοτι αν τις χρειαν ειχεν ⁴⁶καθ ημε-ραν τε προσκαρτερουντες ομοθυμαδον εν τω ιερωκλωντες τε κατ οικον αρτον μετελαμβανον τροφηςεν αγαλλιασει και αφελοτητι καρδιας ⁴⁷αινουντεςτον θεον και εχοντες χαριν προς ολον τον λαον οδε κυριος προσετιθει τους σωζομενους καθ ημεραντη εκκλησια

3επι το αυτο δε πετρος και ιωαννης ανεβαινονεις το ιερον επι την ωραν της προσευχης την εννα-την ²και τις ανηρ χωλος εκ κοιλιας μητρος αυτουυπαρχων εβασταζετο ον ετιθουν καθ ημεραν προςτην θυραν του ιερου την λεγομενην ωραιαν του αι-τειν ελεημοσυνην παρα των εισπορευομενων εις τοιερον ³ος ιδων πετρον και ιωαννην μελλοντας ει-σιεναι εις το ιερον ηρωτα ελεημοσυνην ⁴ατενισαςδε πετρος εις αυτον συν τω ιωαννη ειπεν βλεψονεις ημας ⁵ο δε επειχεν αυτοις προσδοκων τι παρ

93

αυτων λαβειν ⁶ειπεν δε πετρος αργυριον και χρυ-σιον ουχ υπαρχει μοι ο δε εχω τουτο σοι διδωμι εντω ονοματι ιησου χριστου του ναζωραιου εγειραικαι περιπατει ⁷και πιασας αυτον της δεξιας χει-ρος ηγειρεν παραχρημα δε εστερεωθησαν αυτουαι βασεις και τα σφυρα ⁸και εξαλλομενος εστη καιπεριεπατει και εισηλθεν συν αυτοις εις το ιερονπεριπατων και αλλομενος και αινων τον θεον ⁹καιειδεν αυτον πας ο λαος περιπατουντα και αινου-ντα τον θεον ¹⁰επεγινωσκον τε αυτον οτι ουτος ηνο προς την ελεημοσυνην καθημενος επι τη ωραιαπυλη του ιερου και επλησθησαν θαμβους και εκ-στασεως επι τω συμβεβηκοτι αυτω ¹¹κρατουντος δετου ιαθεντος χωλου τον πετρον και ιωαννην συνε-δραμεν προς αυτους πας ο λαος επι τη στοα τηκαλουμενη σολομωντος εκθαμβοι ¹²ιδων δε πετροςαπεκρινατο προς τον λαον ανδρες ισραηλιται τιθαυμαζετε επι τουτω η ημιν τι ατενιζετε ως ιδιαδυναμει η ευσεβεια πεποιηκοσιν του περιπατειναυτον ¹³ο θεος αβρααμ και ισαακ και ιακωβ ο θεοςτων πατερων ημων εδοξασεν τον παιδα αυτου ιη-σουν ον υμεις παρεδωκατε και ηρνησασθε αυτονκατα προσωπον πιλατου κριναντος εκεινου απο-λυειν ¹⁴υμεις δε τον αγιον και δικαιον ηρνησασθεκαι ητησασθε ανδρα φονεα χαρισθηναι υμιν ¹⁵τονδε αρχηγον της ζωης απεκτεινατε ον ο θεος ηγει-ρεν εκ νεκρων ου ημεις μαρτυρες εσμεν ¹⁶και επιτη πιστει του ονοματος αυτου τουτον ον θεωρειτεκαι οιδατε εστερεωσεν το ονομα αυτου και η πι-στις η δι αυτου εδωκεν αυτω την ολοκληριαν ταυ-την απεναντι παντων υμων ¹⁷και νυν αδελφοι οιδαοτι κατα αγνοιαν επραξατε ωσπερ και οι αρχοντεςυμων ¹⁸ο δε θεος α προκατηγγειλεν δια στοματοςπαντων των προφητων αυτου παθειν τον χριστονεπληρωσεν ουτως ¹⁹μετανοησατε ουν και επιστρε-ψατε εις το εξαλειφθηναι υμων τας αμαρτιας οπωςαν ελθωσιν καιροι αναψυξεως απο προσωπου τουκυριου ²⁰και αποστειλη τον προκεκηρυγμενον υμινιησουν χριστον ²¹ον δει ουρανον μεν δεξασθαι αχριχρονων αποκαταστασεως παντων ων ελαλησεν οθεος δια στοματος παντων αγιων αυτου προφη-των απ αιωνος ²²μωσης μεν γαρ προς τους πατε-ρας ειπεν οτι προφητην υμιν αναστησει κυριος οθεος υμων εκ των αδελφων υμων ως εμε αυτουακουσεσθε κατα παντα οσα αν λαληση προς υμας²³εσται δε πασα ψυχη ητις αν μη ακουση του προ-φητου εκεινου εξολοθρευθησεται εκ του λαου ²⁴καιπαντες δε οι προφηται απο σαμουηλ και των καθε-ξης οσοι ελαλησαν και προκατηγγειλαν τας ημεραςταυτας ²⁵υμεις εστε υιοι των προφητων και της δια-θηκης ης διεθετο ο θεος προς τους πατερας ημωνλεγων προς αβρααμ και τω σπερματι σου ενευλογη-θησονται πασαι αι πατριαι της γης ²⁶υμιν πρωτον οθεος αναστησας τον παιδα αυτου ιησουν απεστει-

λεν αυτον ευλογουντα υμας εν τω αποστρεφεινεκαστον απο των πονηριων υμων

4λαλουντων δε αυτων προς τον λαον επεστη-σαν αυτοις οι ιερεις και ο στρατηγος του ιερου καιοι σαδδουκαιοι ²διαπονουμενοι δια το διδασκειν αυ-τους τον λαον και καταγγελλειν εν τω ιησου τηναναστασιν την εκ νεκρων ³και επεβαλον αυτοις ταςχειρας και εθεντο εις τηρησιν εις την αυριον ην γαρεσπερα ηδη ⁴πολλοι δε των ακουσαντων τον λο-γον επιστευσαν και εγενηθη ο αριθμος των ανδρωνωσει χιλιαδες πεντε ⁵εγενετο δε επι την αυριον συ-ναχθηναι αυτων τους αρχοντας και πρεσβυτερουςκαι γραμματεις εις ιερουσαλημ ⁶και ανναν τον αρ-χιερεα και καιαφαν και ιωαννην και αλεξανδρονκαι οσοι ησαν εκ γενους αρχιερατικου ⁷και στησα-ντες αυτους εν τω μεσω επυνθανοντο εν ποια δυ-ναμει η εν ποιω ονοματι εποιησατε τουτο υμεις ⁸τοτεπετρος πλησθεις πνευματος αγιου ειπεν προς αυ-τους αρχοντες του λαου και πρεσβυτεροι του ισ-ραηλ ⁹ει ημεις σημερον ανακρινομεθα επι ευεργε-σια ανθρωπου ασθενους εν τινι ουτος σεσωσται¹⁰γνωστον εστω πασιν υμιν και παντι τω λαω ισ-ραηλ οτι εν τω ονοματι ιησου χριστου του ναζω-ραιου ον υμεις εσταυρωσατε ον ο θεος ηγειρεν εκνεκρων εν τουτω ουτος παρεστηκεν ενωπιον υμωνυγιης ¹¹ουτος εστιν ο λιθος ο εξουθενηθεις υφ υμωντων οικοδομουντων ο γενομενος εις κεφαλην γω-νιας ¹²και ουκ εστιν εν αλλω ουδενι η σωτηρια ουτεγαρ ονομα εστιν ετερον υπο τον ουρανον το δεδομε-νον εν ανθρωποις εν ω δει σωθηναι ημας ¹³θεωρουντεςδε την του πετρου παρρησιαν και ιωαννου και κα-ταλαβομενοι οτι ανθρωποι αγραμματοι εισιν και ιδιω-ται εθαυμαζον επεγινωσκον τε αυτους οτι συν τωιησου ησαν ¹⁴τον δε ανθρωπον βλεποντες συν αυ-τοις εστωτα τον τεθεραπευμενον ουδεν ειχον αντει-πειν ¹⁵κελευσαντες δε αυτους εξω του συνεδριουαπελθειν συνεβαλον προς αλληλους ¹⁶λεγοντες τιποιησομεν τοις ανθρωποις τουτοις οτι μεν γαρ γνω-στον σημειον γεγονεν δι αυτων πασιν τοις κατοι-κουσιν ιερουσαλημ φανερον και ου δυναμεθα αρνη-σασθαι ¹⁷αλλ ινα μη επι πλειον διανεμηθη εις τονλαον απειλη απειλησωμεθα αυτοις μηκετι λαλεινεπι τω ονοματι τουτω μηδενι ανθρωπων ¹⁸και καλε-σαντες αυτους παρηγγειλαν αυτοις το καθολου μηφθεγγεσθαι μηδε διδασκειν επι τω ονοματι του ιη-σου ¹⁹ο δε πετρος και ιωαννης αποκριθεντες προςαυτους ειπον ει δικαιον εστιν ενωπιον του θεουυμων ακουειν μαλλον η του θεου κρινατε ²⁰ου δυ-ναμεθα γαρ ημεις α ειδομεν και ηκουσαμεν μη λα-λειν ²¹οι δε προσαπειλησαμενοι απελυσαν αυτουςμηδεν ευρισκοντες το πως κολασωνται αυτους διατον λαον οτι παντες εδοξαζον τον θεον επι τω γε-γονοτι ²²ετων γαρ ην πλειονων τεσσαρακοντα ο αν-

94 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

θρωπος εφ ον εγεγονει το σημειον τουτο της ια-σεως ²³απολυθεντες δε ηλθον προς τους ιδιους καιαπηγγειλαν οσα προς αυτους οι αρχιερεις και οιπρεσβυτεροι ειπον ²⁴οι δε ακουσαντες ομοθυμαδονηραν φωνην προς τον θεον και ειπον δεσποτα συο θεος ο ποιησας τον ουρανον και την γην και τηνθαλασσαν και παντα τα εν αυτοις ²⁵ο δια στομα-τος δαβιδ του παιδος σου ειπων ινατι εφρυαξανεθνη και λαοι εμελετησαν κενα ²⁶παρεστησαν οι βα-σιλεις της γης και οι αρχοντες συνηχθησαν επι τοαυτο κατα του κυριου και κατα του χριστου αυτου²⁷συνηχθησαν γαρ επ αληθειας επι τον αγιον παιδασου ιησουν ον εχρισας ηρωδης τε και ποντιος πι-λατος συν εθνεσιν και λαοις ισραηλ ²⁸ποιησαι οσαη χειρ σου και η βουλη σου προωρισεν γενεσθαι²⁹και τα νυν κυριε επιδε επι τας απειλας αυτων καιδος τοις δουλοις σου μετα παρρησιας πασης λα-λειν τον λογον σου ³⁰εν τω την χειρα σου εκτεινεινσε εις ιασιν και σημεια και τερατα γινεσθαι δια τουονοματος του αγιου παιδος σου ιησου ³¹και δεηθε-ντων αυτων εσαλευθη ο τοπος εν ω ησαν συνηγμε-νοι και επλησθησαν απαντες πνευματος αγιου καιελαλουν τον λογον του θεου μετα παρρησιας ³²τουδε πληθους των πιστευσαντων ην η καρδια και ηψυχη μια και ουδ εις τι των υπαρχοντων αυτω ελε-γεν ιδιον ειναι αλλ ην αυτοις απαντα κοινα ³³και με-γαλη δυναμει απεδιδουν το μαρτυριον οι αποστο-λοι της αναστασεως του κυριου ιησου χαρις τε με-γαλη ην επι παντας αυτους ³⁴ουδε γαρ ενδεης τιςυπηρχεν εν αυτοις οσοι γαρ κτητορες χωριων η οι-κιων υπηρχον πωλουντες εφερον τας τιμας των πι-πρασκομενων ³⁵και ετιθουν παρα τους ποδας τωναποστολων διεδιδοτο δε εκαστω καθοτι αν τις χρειανειχεν ³⁶ιωσης δε ο επικληθεις βαρναβας υπο τωναποστολων ο εστιν μεθερμηνευομενον υιος παρα-κλησεως λευιτης κυπριος τω γενει ³⁷υπαρχοντοςαυτω αγρου πωλησας ηνεγκεν το χρημα και εθη-κεν παρα τους ποδας των αποστολων

5ανηρ δε τις ανανιας ονοματι συν σαπφειρη τηγυναικι αυτου επωλησεν κτημα ²και ενοσφισατο αποτης τιμης συνειδυιας και της γυναικος αυτου καιενεγκας μερος τι παρα τους ποδας των αποστο-λων εθηκεν ³ειπεν δε πετρος ανανια διατι επλη-ρωσεν ο σατανας την καρδιαν σου ψευσασθαι σετο πνευμα το αγιον και νοσφισασθαι απο της τι-μης του χωριου ⁴ουχι μενον σοι εμενεν και πραθενεν τη ση εξουσια υπηρχεν τι οτι εθου εν τη καρδιασου το πραγμα τουτο ουκ εψευσω ανθρωποις αλλατω θεω ⁵ακουων δε ανανιας τους λογους τουτουςπεσων εξεψυξεν και εγενετο φοβος μεγας επι πα-ντας τους ακουοντας ταυτα ⁶ανασταντες δε οι νεω-τεροι συνεστειλαν αυτον και εξενεγκαντες εθαψαν⁷εγενετο δε ως ωρων τριων διαστημα και η γυνη

αυτου μη ειδυια το γεγονος εισηλθεν ⁸απεκριθη δεαυτη ο πετρος ειπε μοι ει τοσουτου το χωριον απε-δοσθε η δε ειπεν ναι τοσουτου ⁹ο δε πετρος ειπενπρος αυτην τι οτι συνεφωνηθη υμιν πειρασαι τοπνευμα κυριου ιδου οι ποδες των θαψαντων τονανδρα σου επι τη θυρα και εξοισουσιν σε ¹⁰επεσενδε παραχρημα παρα τους ποδας αυτου και εξεψυ-ξεν εισελθοντες δε οι νεανισκοι ευρον αυτην νε-κραν και εξενεγκαντες εθαψαν προς τον ανδρα αυ-της ¹¹και εγενετο φοβος μεγας εφ ολην την εκκλη-σιαν και επι παντας τους ακουοντας ταυτα ¹²δια δετων χειρων των αποστολων εγινετο σημεια και τε-ρατα εν τω λαω πολλα και ησαν ομοθυμαδον απα-ντες εν τη στοα σολομωντος ¹³των δε λοιπων ου-δεις ετολμα κολλασθαι αυτοις αλλ εμεγαλυνεν αυ-τους ο λαος ¹⁴μαλλον δε προσετιθεντο πιστευοντεςτω κυριω πληθη ανδρων τε και γυναικων ¹⁵ωστεκατα τας πλατειας εκφερειν τους ασθενεις και τι-θεναι επι κλινων και κραββατων ινα ερχομενου πε-τρου καν η σκια επισκιαση τινι αυτων ¹⁶συνηρχετοδε και το πληθος των περιξ πολεων εις ιερουσα-λημ φεροντες ασθενεις και οχλουμενους υπο πνευ-ματων ακαθαρτων οιτινες εθεραπευοντο απαντες¹⁷αναστας δε ο αρχιερευς και παντες οι συν αυτω ηουσα αιρεσις των σαδδουκαιων επλησθησαν ζηλου¹⁸και επεβαλον τας χειρας αυτων επι τους αποστο-λους και εθεντο αυτους εν τηρησει δημοσια ¹⁹αγγελοςδε κυριου δια της νυκτος ηνοιξεν τας θυρας τηςφυλακης εξαγαγων τε αυτους ειπεν ²⁰πορευεσθεκαι σταθεντες λαλειτε εν τω ιερω τω λαω παντατα ρηματα της ζωης ταυτης ²¹ακουσαντες δε εισηλ-θον υπο τον ορθρον εις το ιερον και εδιδασκον πα-ραγενομενος δε ο αρχιερευς και οι συν αυτω συ-νεκαλεσαν το συνεδριον και πασαν την γερουσιαντων υιων ισραηλ και απεστειλαν εις το δεσμωτη-ριον αχθηναι αυτους ²²οι δε υπηρεται παραγενομε-νοι ουχ ευρον αυτους εν τη φυλακη αναστρεψα-ντες δε απηγγειλαν ²³λεγοντες οτι το μεν δεσμωτη-ριον ευρομεν κεκλεισμενον εν παση ασφαλεια καιτους φυλακας εξω εστωτας προ των θυρων ανοιξα-ντες δε εσω ουδενα ευρομεν ²⁴ως δε ηκουσαν τουςλογους τουτους ο τε ιερευς και ο στρατηγος του ιε-ρου και οι αρχιερεις διηπορουν περι αυτων τι αν γε-νοιτο τουτο ²⁵παραγενομενος δε τις απηγγειλεν αυ-τοις λεγων οτι ιδου οι ανδρες ους εθεσθε εν τη φυ-λακη εισιν εν τω ιερω εστωτες και διδασκοντες τονλαον ²⁶τοτε απελθων ο στρατηγος συν τοις υπηρε-ταις ηγαγεν αυτους ου μετα βιας εφοβουντο γαρτον λαον ινα μη λιθασθωσιν ²⁷αγαγοντες δε αυτουςεστησαν εν τω συνεδριω και επηρωτησεν αυτους οαρχιερευς ²⁸λεγων ου παραγγελια παρηγγειλαμενυμιν μη διδασκειν επι τω ονοματι τουτω και ιδουπεπληρωκατε την ιερουσαλημ της διδαχης υμωνκαι βουλεσθε επαγαγειν εφ ημας το αιμα του αν-

95

θρωπου τουτου ²⁹αποκριθεις δε ο πετρος και οιαποστολοι ειπον πειθαρχειν δει θεω μαλλον η αν-θρωποις ³⁰ο θεος των πατερων ημων ηγειρεν ιη-σουν ον υμεις διεχειρισασθε κρεμασαντες επι ξυ-λου ³¹τουτον ο θεος αρχηγον και σωτηρα υψωσεντη δεξια αυτου δουναι μετανοιαν τω ισραηλ καιαφεσιν αμαρτιων ³²και ημεις εσμεν αυτου μαρτυρεςτων ρηματων τουτων και το πνευμα δε το αγιονο εδωκεν ο θεος τοις πειθαρχουσιν αυτω ³³οι δεακουσαντες διεπριοντο και εβουλευοντο ανελειναυτους ³⁴αναστας δε τις εν τω συνεδριω φαρισαιοςονοματι γαμαλιηλ νομοδιδασκαλος τιμιος παντι τωλαω εκελευσεν εξω βραχυ τι τους αποστολους ποι-ησαι ³⁵ειπεν τε προς αυτους ανδρες ισραηλιται προ-σεχετε εαυτοις επι τοις ανθρωποις τουτοις τι μελ-λετε πρασσειν ³⁶προ γαρ τουτων των ημερων ανε-στη θευδας λεγων ειναι τινα εαυτον ω προσεκολ-ληθη αριθμος ανδρων ωσει τετρακοσιων ος ανη-ρεθη και παντες οσοι επειθοντο αυτω διελυθησανκαι εγενοντο εις ουδεν ³⁷μετα τουτον ανεστη ιου-δας ο γαλιλαιος εν ταις ημεραις της απογραφηςκαι απεστησεν λαον ικανον οπισω αυτου κακεινοςαπωλετο και παντες οσοι επειθοντο αυτω διεσκορ-πισθησαν ³⁸και τα νυν λεγω υμιν αποστητε αποτων ανθρωπων τουτων και εασατε αυτους οτι εανη εξ ανθρωπων η βουλη αυτη η το εργον τουτο κα-ταλυθησεται ³⁹ει δε εκ θεου εστιν ου δυνασθε κατα-λυσαι αυτο μηποτε και θεομαχοι ευρεθητε ⁴⁰επεισθησανδε αυτω και προσκαλεσαμενοι τους αποστολουςδειραντες παρηγγειλαν μη λαλειν επι τω ονοματιτου ιησου και απελυσαν αυτους ⁴¹οι μεν ουν επο-ρευοντο χαιροντες απο προσωπου του συνεδριουοτι υπερ του ονοματος αυτου κατηξιωθησαν ατιμα-σθηναι ⁴²πασαν τε ημεραν εν τω ιερω και κατ οικονουκ επαυοντο διδασκοντες και ευαγγελιζομενοι ιη-σουν τον χριστον

6εν δε ταις ημεραις ταυταις πληθυνοντων τωνμαθητων εγενετο γογγυσμος των ελληνιστων προςτους εβραιους οτι παρεθεωρουντο εν τη διακονιατη καθημερινη αι χηραι αυτων ²προσκαλεσαμενοιδε οι δωδεκα το πληθος των μαθητων ειπον ουκαρεστον εστιν ημας καταλειψαντας τον λογον τουθεου διακονειν τραπεζαις ³επισκεψασθε ουν αδελ-φοι ανδρας εξ υμων μαρτυρουμενους επτα πλη-ρεις πνευματος αγιου και σοφιας ους καταστησο-μεν επι της χρειας ταυτης ⁴ημεις δε τη προσευχηκαι τη διακονια του λογου προσκαρτερησομεν ⁵καιηρεσεν ο λογος ενωπιον παντος του πληθους καιεξελεξαντο στεφανον ανδρα πληρη πιστεως και πνευ-ματος αγιου και φιλιππον και προχορον και νικα-νορα και τιμωνα και παρμεναν και νικολαον προ-σηλυτον αντιοχεα ⁶ους εστησαν ενωπιον των απο-στολων και προσευξαμενοι επεθηκαν αυτοις τας

χειρας ⁷και ο λογος του θεου ηυξανεν και επληθυ-νετο ο αριθμος των μαθητων εν ιερουσαλημ σφο-δρα πολυς τε οχλος των ιερεων υπηκουον τη πι-στει ⁸στεφανος δε πληρης πιστεως και δυναμεωςεποιει τερατα και σημεια μεγαλα εν τω λαω ⁹ανεστησανδε τινες των εκ της συναγωγης της λεγομενης λι-βερτινων και κυρηναιων και αλεξανδρεων και τωναπο κιλικιας και ασιας συζητουντες τω στεφανω¹⁰και ουκ ισχυον αντιστηναι τη σοφια και τω πνευ-ματι ω ελαλει ¹¹τοτε υπεβαλον ανδρας λεγοντας οτιακηκοαμεν αυτου λαλουντος ρηματα βλασφημα ειςμωσην και τον θεον ¹²συνεκινησαν τε τον λαον καιτους πρεσβυτερους και τους γραμματεις και επι-σταντες συνηρπασαν αυτον και ηγαγον εις το συ-νεδριον ¹³εστησαν τε μαρτυρας ψευδεις λεγονταςο ανθρωπος ουτος ου παυεται ρηματα βλασφημαλαλων κατα του τοπου του αγιου τουτου και τουνομου ¹⁴ακηκοαμεν γαρ αυτου λεγοντος οτι ιησουςο ναζωραιος ουτος καταλυσει τον τοπον τουτον καιαλλαξει τα εθη α παρεδωκεν ημιν μωυσης ¹⁵και ατε-νισαντες εις αυτον απαντες οι καθεζομενοι εν τωσυνεδριω ειδον το προσωπον αυτου ωσει προσω-πον αγγελου

7ειπεν δε ο αρχιερευς ει αρα ταυτα ουτως εχει²ο δε εφη ανδρες αδελφοι και πατερες ακουσατε οθεος της δοξης ωφθη τω πατρι ημων αβρααμ οντιεν τη μεσοποταμια πριν η κατοικησαι αυτον εν χαρ-ραν ³και ειπεν προς αυτον εξελθε εκ της γης σουκαι εκ της συγγενειας σου και δευρο εις γην ην ανσοι δειξω ⁴τοτε εξελθων εκ γης χαλδαιων κατωκη-σεν εν χαρραν κακειθεν μετα το αποθανειν τον πα-τερα αυτου μετωκισεν αυτον εις την γην ταυτηνεις ην υμεις νυν κατοικειτε ⁵και ουκ εδωκεν αυτωκληρονομιαν εν αυτη ουδε βημα ποδος και επηγ-γειλατο αυτω δουναι εις κατασχεσιν αυτην και τωσπερματι αυτου μετ αυτον ουκ οντος αυτω τεκνου⁶ελαλησεν δε ουτως ο θεος οτι εσται το σπερμααυτου παροικον εν γη αλλοτρια και δουλωσουσιναυτο και κακωσουσιν ετη τετρακοσια ⁷και το εθνοςω εαν δουλευσωσιν κρινω εγω ειπεν ο θεος καιμετα ταυτα εξελευσονται και λατρευσουσιν μοι εντω τοπω τουτω ⁸και εδωκεν αυτω διαθηκην περιτο-μης και ουτως εγεννησεν τον ισαακ και περιετεμεναυτον τη ημερα τη ογδοη και ο ισαακ τον ιακωβ καιο ιακωβ τους δωδεκα πατριαρχας ⁹και οι πατριαρ-χαι ζηλωσαντες τον ιωσηφ απεδοντο εις αιγυπτονκαι ην ο θεος μετ αυτου ¹⁰και εξειλετο αυτον εκ πα-σων των θλιψεων αυτου και εδωκεν αυτω χαριν καισοφιαν εναντιον φαραω βασιλεως αιγυπτου και κα-τεστησεν αυτον ηγουμενον επ αιγυπτον και ολοντον οικον αυτου ¹¹ηλθεν δε λιμος εφ ολην την γηναιγυπτου και χανααν και θλιψις μεγαλη και ουχ ευ-ρισκον χορτασματα οι πατερες ημων ¹²ακουσας δε

96 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

ιακωβ οντα σιτα εν αιγυπτω εξαπεστειλεν τους πα-τερας ημων πρωτον ¹³και εν τω δευτερω ανεγνωρι-σθη ιωσηφ τοις αδελφοις αυτου και φανερον εγε-νετο τω φαραω το γενος του ιωσηφ ¹⁴αποστειλας δειωσηφ μετεκαλεσατο τον πατερα αυτου ιακωβ καιπασαν την συγγενειαν αυτου εν ψυχαις εβδομηκο-ντα πεντε ¹⁵κατεβη δε ιακωβ εις αιγυπτον και ετε-λευτησεν αυτος και οι πατερες ημων ¹⁶και μετετε-θησαν εις σιχεμ και ετεθησαν εν τω μνηματι ο ωνη-σατο αβρααμ τιμης αργυριου παρα των υιων εμορτου σιχεμ ¹⁷καθως δε ηγγιζεν ο χρονος της επαγγε-λιας ης ωμοσεν ο θεος τω αβρααμ ηυξησεν ο λαοςκαι επληθυνθη εν αιγυπτω ¹⁸αχρις ου ανεστη βα-σιλευς ετερος ος ουκ ηδει τον ιωσηφ ¹⁹ουτος κατα-σοφισαμενος το γενος ημων εκακωσεν τους πατε-ρας ημων του ποιειν εκθετα τα βρεφη αυτων ειςτο μη ζωογονεισθαι ²⁰εν ω καιρω εγεννηθη μωσηςκαι ην αστειος τω θεω ος ανετραφη μηνας τρειςεν τω οικω του πατρος αυτου ²¹εκτεθεντα δε αυ-τον ανειλετο αυτον η θυγατηρ φαραω και ανεθρε-ψατο αυτον εαυτη εις υιον ²²και επαιδευθη μωσηςπαση σοφια αιγυπτιων ην δε δυνατος εν λογοις καιεν εργοις ²³ως δε επληρουτο αυτω τεσσαρακονταε-της χρονος ανεβη επι την καρδιαν αυτου επισκεψα-σθαι τους αδελφους αυτου τους υιους ισραηλ ²⁴καιιδων τινα αδικουμενον ημυνατο και εποιησεν εκδι-κησιν τω καταπονουμενω παταξας τον αιγυπτιον²⁵ενομιζεν δε συνιεναι τους αδελφους αυτου οτι οθεος δια χειρος αυτου διδωσιν αυτοις σωτηριαν οιδε ου συνηκαν ²⁶τη δε επιουση ημερα ωφθη αυτοιςμαχομενοις και συνηλασεν αυτους εις ειρηνην ει-πων ανδρες αδελφοι εστε υμεις ινατι αδικειτε αλ-ληλους ²⁷ο δε αδικων τον πλησιον απωσατο αυτονειπων τις σε κατεστησεν αρχοντα και δικαστην εφημας ²⁸μη ανελειν με συ θελεις ον τροπον ανειλεςχθες τον αιγυπτιον ²⁹εφυγεν δε μωσης εν τω λογωτουτω και εγενετο παροικος εν γη μαδιαμ ου εγεν-νησεν υιους δυο ³⁰και πληρωθεντων ετων τεσσα-ρακοντα ωφθη αυτω εν τη ερημω του ορους σινααγγελος κυριου εν φλογι πυρος βατου ³¹ο δε μω-σης ιδων εθαυμασεν το οραμα προσερχομενου δεαυτου κατανοησαι εγενετο φωνη κυριου προς αυ-τον ³²εγω ο θεος των πατερων σου ο θεος αβρααμκαι ο θεος ισαακ και ο θεος ιακωβ εντρομος δε γε-νομενος μωσης ουκ ετολμα κατανοησαι ³³ειπεν δεαυτω ο κυριος λυσον το υποδημα των ποδων σουο γαρ τοπος εν ω εστηκας γη αγια εστιν ³⁴ιδων ει-δον την κακωσιν του λαου μου του εν αιγυπτω καιτου στεναγμου αυτων ηκουσα και κατεβην εξελε-σθαι αυτους και νυν δευρο αποστελω σε εις αιγυ-πτον ³⁵τουτον τον μωυσην ον ηρνησαντο ειποντεςτις σε κατεστησεν αρχοντα και δικαστην τουτον οθεος αρχοντα και λυτρωτην απεστειλεν εν χειρι αγ-γελου του οφθεντος αυτω εν τη βατω ³⁶ουτος εξη-

γαγεν αυτους ποιησας τερατα και σημεια εν γη αι-γυπτου και εν ερυθρα θαλασση και εν τη ερημωετη τεσσαρακοντα ³⁷ουτος εστιν ο μωυσης ο ειπωντοις υιοις ισραηλ προφητην υμιν αναστησει κυριοςο θεος υμων εκ των αδελφων υμων ως εμε αυτουακουσεσθε ³⁸ουτος εστιν ο γενομενος εν τη εκκλη-σια εν τη ερημω μετα του αγγελου του λαλουντοςαυτω εν τω ορει σινα και των πατερων ημων οςεδεξατο λογια ζωντα δουναι ημιν ³⁹ω ουκ ηθελησανυπηκοοι γενεσθαι οι πατερες ημων αλλ απωσαντοκαι εστραφησαν ταις καρδιαις αυτων εις αιγυπτον⁴⁰ειποντες τω ααρων ποιησον ημιν θεους οι προ-πορευσονται ημων ο γαρ μωσης ουτος ος εξηγα-γεν ημας εκ γης αιγυπτου ουκ οιδαμεν τι γεγονεναυτω ⁴¹και εμοσχοποιησαν εν ταις ημεραις εκειναιςκαι ανηγαγον θυσιαν τω ειδωλω και ευφραινοντοεν τοις εργοις των χειρων αυτων ⁴²εστρεψεν δε οθεος και παρεδωκεν αυτους λατρευειν τη στρατιατου ουρανου καθως γεγραπται εν βιβλω των προ-φητων μη σφαγια και θυσιας προσηνεγκατε μοι ετητεσσαρακοντα εν τη ερημω οικος ισραηλ ⁴³και ανε-λαβετε την σκηνην του μολοχ και το αστρον τουθεου υμων ρεμφαν τους τυπους ους εποιησατε προ-σκυνειν αυτοις και μετοικιω υμας επεκεινα βαβυ-λωνος ⁴⁴η σκηνη του μαρτυριου ην τοις πατρασινημων εν τη ερημω καθως διεταξατο ο λαλων τωμωση ποιησαι αυτην κατα τον τυπον ον εωρακει⁴⁵ην και εισηγαγον διαδεξαμενοι οι πατερες ημωνμετα ιησου εν τη κατασχεσει των εθνων ων εξω-σεν ο θεος απο προσωπου των πατερων ημων εωςτων ημερων δαβιδ ⁴⁶ος ευρεν χαριν ενωπιον τουθεου και ητησατο ευρειν σκηνωμα τω θεω ιακωβ⁴⁷σολομων δε ωκοδομησεν αυτω οικον ⁴⁸αλλ ουχ ουψιστος εν χειροποιητοις ναοις κατοικει καθως οπροφητης λεγει ⁴⁹ο ουρανος μοι θρονος η δε γηυποποδιον των ποδων μου ποιον οικον οικοδομη-σετε μοι λεγει κυριος η τις τοπος της καταπαυ-σεως μου ⁵⁰ουχι η χειρ μου εποιησεν ταυτα παντα⁵¹σκληροτραχηλοι και απεριτμητοι τη καρδια καιτοις ωσιν υμεις αει τω πνευματι τω αγιω αντιπι-πτετε ως οι πατερες υμων και υμεις ⁵²τινα των προ-φητων ουκ εδιωξαν οι πατερες υμων και απεκτει-ναν τους προκαταγγειλαντας περι της ελευσεωςτου δικαιου ου νυν υμεις προδοται και φονεις γε-γενησθε ⁵³οιτινες ελαβετε τον νομον εις διαταγαςαγγελων και ουκ εφυλαξατε ⁵⁴ακουοντες δε ταυταδιεπριοντο ταις καρδιαις αυτων και εβρυχον τουςοδοντας επ αυτον ⁵⁵υπαρχων δε πληρης πνευμα-τος αγιου ατενισας εις τον ουρανον ειδεν δοξανθεου και ιησουν εστωτα εκ δεξιων του θεου ⁵⁶καιειπεν ιδου θεωρω τους ουρανους ανεωγμενους καιτον υιον του ανθρωπου εκ δεξιων εστωτα του θεου⁵⁷κραξαντες δε φωνη μεγαλη συνεσχον τα ωτα αυ-των και ωρμησαν ομοθυμαδον επ αυτον ⁵⁸και εκβα-

97

λοντες εξω της πολεως ελιθοβολουν και οι μαρτυ-ρες απεθεντο τα ιματια αυτων παρα τους ποδαςνεανιου καλουμενου σαυλου ⁵⁹και ελιθοβολουν τονστεφανον επικαλουμενον και λεγοντα κυριε ιησουδεξαι το πνευμα μου ⁶⁰θεις δε τα γονατα εκραξενφωνη μεγαλη κυριε μη στησης αυτοις την αμαρτιανταυτην και τουτο ειπων εκοιμηθη

8σαυλος δε ην συνευδοκων τη αναιρεσει αυτουεγενετο δε εν εκεινη τη ημερα διωγμος μεγας επιτην εκκλησιαν την εν ιεροσολυμοις παντες τε διε-σπαρησαν κατα τας χωρας της ιουδαιας και σαμα-ρειας πλην των αποστολων ²συνεκομισαν δε τονστεφανον ανδρες ευλαβεις και εποιησαντο κοπε-τον μεγαν επ αυτω ³σαυλος δε ελυμαινετο την εκ-κλησιαν κατα τους οικους εισπορευομενος συρωντε ανδρας και γυναικας παρεδιδου εις φυλακην⁴οι μεν ουν διασπαρεντες διηλθον ευαγγελιζομενοιτον λογον ⁵φιλιππος δε κατελθων εις πολιν της σα-μαρειας εκηρυσσεν αυτοις τον χριστον ⁶προσειχοντε οι οχλοι τοις λεγομενοις υπο του φιλιππου ομο-θυμαδον εν τω ακουειν αυτους και βλεπειν τα ση-μεια α εποιει ⁷πολλων γαρ των εχοντων πνευματαακαθαρτα βοωντα μεγαλη φωνη εξηρχετο πολλοιδε παραλελυμενοι και χωλοι εθεραπευθησαν ⁸καιεγενετο χαρα μεγαλη εν τη πολει εκεινη ⁹ανηρ δετις ονοματι σιμων προυπηρχεν εν τη πολει μαγευωνκαι εξιστων το εθνος της σαμαρειας λεγων ειναιτινα εαυτον μεγαν ¹⁰ω προσειχον παντες απο μι-κρου εως μεγαλου λεγοντες ουτος εστιν η δυνα-μις του θεου η μεγαλη ¹¹προσειχον δε αυτω δια τοικανω χρονω ταις μαγειαις εξεστακεναι αυτους ¹²οτεδε επιστευσαν τω φιλιππω ευαγγελιζομενω τα περιτης βασιλειας του θεου και του ονοματος του ιη-σου χριστου εβαπτιζοντο ανδρες τε και γυναικες¹³ο δε σιμων και αυτος επιστευσεν και βαπτισθειςην προσκαρτερων τω φιλιππω θεωρων τε δυνα-μεις και σημεια γινομενα εξιστατο ¹⁴ακουσαντες δεοι εν ιεροσολυμοις αποστολοι οτι δεδεκται η σαμα-ρεια τον λογον του θεου απεστειλαν προς αυτουςτον πετρον και ιωαννην ¹⁵οιτινες καταβαντες προ-σηυξαντο περι αυτων οπως λαβωσιν πνευμα αγιον¹⁶ουπω γαρ ην επ ουδενι αυτων επιπεπτωκος μο-νον δε βεβαπτισμενοι υπηρχον εις το ονομα του κυ-ριου ιησου ¹⁷τοτε επετιθουν τας χειρας επ αυτουςκαι ελαμβανον πνευμα αγιον ¹⁸θεασαμενος δε ο σι-μων οτι δια της επιθεσεως των χειρων των αποστο-λων διδοται το πνευμα το αγιον προσηνεγκεν αυ-τοις χρηματα ¹⁹λεγων δοτε καμοι την εξουσιαν ταυ-την ινα ω εαν επιθω τας χειρας λαμβανη πνευμααγιον ²⁰πετρος δε ειπεν προς αυτον το αργυριονσου συν σοι ειη εις απωλειαν οτι την δωρεαν τουθεου ενομισας δια χρηματων κτασθαι ²¹ουκ εστινσοι μερις ουδε κληρος εν τω λογω τουτω η γαρ καρ-

δια σου ουκ εστιν ευθεια ενωπιον του θεου ²²μετανοησονουν απο της κακιας σου ταυτης και δεηθητι τουθεου ει αρα αφεθησεται σοι η επινοια της καρδιαςσου ²³εις γαρ χολην πικριας και συνδεσμον αδικιαςορω σε οντα ²⁴αποκριθεις δε ο σιμων ειπεν δεηθητευμεις υπερ εμου προς τον κυριον οπως μηδεν επελθηεπ εμε ων ειρηκατε ²⁵οι μεν ουν διαμαρτυραμενοικαι λαλησαντες τον λογον του κυριου υπεστρεψανεις ιερουσαλημ πολλας τε κωμας των σαμαρειτωνευηγγελισαντο ²⁶αγγελος δε κυριου ελαλησεν προςφιλιππον λεγων αναστηθι και πορευου κατα με-σημβριαν επι την οδον την καταβαινουσαν απο ιε-ρουσαλημ εις γαζαν αυτη εστιν ερημος ²⁷και ανα-στας επορευθη και ιδου ανηρ αιθιοψ ευνουχος δυ-ναστης κανδακης της βασιλισσης αιθιοπων ος ηνεπι πασης της γαζης αυτης ος εληλυθει προσκυνη-σων εις ιερουσαλημ ²⁸ην τε υποστρεφων και καθη-μενος επι του αρματος αυτου ανεγινωσκεν τον προ-φητην ησαιαν ²⁹ειπεν δε το πνευμα τω φιλιππωπροσελθε και κολληθητι τω αρματι τουτω ³⁰προσδραμωνδε ο φιλιππος ηκουσεν αυτου αναγινωσκοντος τονπροφητην ησαιαν και ειπεν αρα γε γινωσκεις α ανα-γινωσκεις ³¹ο δε ειπεν πως γαρ αν δυναιμην εαν μητις οδηγηση με παρεκαλεσεν τε τον φιλιππον ανα-βαντα καθισαι συν αυτω ³²η δε περιοχη της γρα-φης ην ανεγινωσκεν ην αυτη ως προβατον επι σφα-γην ηχθη και ως αμνος εναντιον του κειροντος αυ-τον αφωνος ουτως ουκ ανοιγει το στομα αυτου ³³εντη ταπεινωσει αυτου η κρισις αυτου ηρθη την δεγενεαν αυτου τις διηγησεται οτι αιρεται απο τηςγης η ζωη αυτου ³⁴αποκριθεις δε ο ευνουχος τω φι-λιππω ειπεν δεομαι σου περι τινος ο προφητης λε-γει τουτο περι εαυτου η περι ετερου τινος ³⁵ανοιξαςδε ο φιλιππος το στομα αυτου και αρξαμενος αποτης γραφης ταυτης ευηγγελισατο αυτω τον ιησουν³⁶ως δε επορευοντο κατα την οδον ηλθον επι τιυδωρ και φησιν ο ευνουχος ιδου υδωρ τι κωλυει μεβαπτισθηναι ³⁷ειπεν δε ο φιλιππος ει πιστευεις εξολης της καρδιας εξεστιν αποκριθεις δε ειπεν πι-στευω τον υιον του θεου ειναι τον ιησουν χριστον³⁸και εκελευσεν στηναι το αρμα και κατεβησαν αμ-φοτεροι εις το υδωρ ο τε φιλιππος και ο ευνουχοςκαι εβαπτισεν αυτον ³⁹οτε δε ανεβησαν εκ του υδα-τος πνευμα κυριου ηρπασεν τον φιλιππον και ουκειδεν αυτον ουκετι ο ευνουχος επορευετο γαρ τηνοδον αυτου χαιρων ⁴⁰φιλιππος δε ευρεθη εις αζω-τον και διερχομενος ευηγγελιζετο τας πολεις πα-σας εως του ελθειν αυτον εις καισαρειαν

9ο δε σαυλος ετι εμπνεων απειλης και φονου ειςτους μαθητας του κυριου προσελθων τω αρχιερει²ητησατο παρ αυτου επιστολας εις δαμασκον προςτας συναγωγας οπως εαν τινας ευρη της οδου ονταςανδρας τε και γυναικας δεδεμενους αγαγη εις ιε-

98 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

ρουσαλημ ³εν δε τω πορευεσθαι εγενετο αυτον εγ-γιζειν τη δαμασκω και εξαιφνης περιηστραψεν αυ-τον φως απο του ουρανου ⁴και πεσων επι την γηνηκουσεν φωνην λεγουσαν αυτω σαουλ σαουλ τι μεδιωκεις ⁵ειπεν δε τις ει κυριε ο δε κυριος ειπενεγω ειμι ιησους ον συ διωκεις σκληρον σοι προςκεντρα λακτιζειν ⁶τρεμων τε και θαμβων ειπεν κυ-ριε τι με θελεις ποιησαι και ο κυριος προς αυτοναναστηθι και εισελθε εις την πολιν και λαληθησε-ται σοι τι σε δει ποιειν ⁷οι δε ανδρες οι συνοδευο-ντες αυτω ειστηκεισαν εννεοι ακουοντες μεν τηςφωνης μηδενα δε θεωρουντες ⁸ηγερθη δε ο σαυλοςαπο της γης ανεωγμενων δε των οφθαλμων αυτουουδενα εβλεπεν χειραγωγουντες δε αυτον εισηγα-γον εις δαμασκον ⁹και ην ημερας τρεις μη βλεπωνκαι ουκ εφαγεν ουδε επιεν ¹⁰ην δε τις μαθητης ενδαμασκω ονοματι ανανιας και ειπεν προς αυτον οκυριος εν οραματι ανανια ο δε ειπεν ιδου εγω κυ-ριε ¹¹ο δε κυριος προς αυτον αναστας πορευθητιεπι την ρυμην την καλουμενην ευθειαν και ζητη-σον εν οικια ιουδα σαυλον ονοματι ταρσεα ιδουγαρ προσευχεται ¹²και ειδεν εν οραματι ανδρα ονο-ματι ανανιαν εισελθοντα και επιθεντα αυτω χειραοπως αναβλεψη ¹³απεκριθη δε ο ανανιας κυριε ακη-κοα απο πολλων περι του ανδρος τουτου οσα κακαεποιησεν τοις αγιοις σου εν ιερουσαλημ ¹⁴και ωδεεχει εξουσιαν παρα των αρχιερεων δησαι πανταςτους επικαλουμενους το ονομα σου ¹⁵ειπεν δε προςαυτον ο κυριος πορευου οτι σκευος εκλογης μοιεστιν ουτος του βαστασαι το ονομα μου ενωπιονεθνων και βασιλεων υιων τε ισραηλ ¹⁶εγω γαρ υπο-δειξω αυτω οσα δει αυτον υπερ του ονοματος μουπαθειν ¹⁷απηλθεν δε ανανιας και εισηλθεν εις τηνοικιαν και επιθεις επ αυτον τας χειρας ειπεν σα-ουλ αδελφε ο κυριος απεσταλκεν με ιησους ο οφθειςσοι εν τη οδω η ηρχου οπως αναβλεψης και πλη-σθης πνευματος αγιου ¹⁸και ευθεως απεπεσον αποτων οφθαλμων αυτου ωσει λεπιδες ανεβλεψεν τεπαραχρημα και αναστας εβαπτισθη ¹⁹και λαβων τρο-φην ενισχυσεν εγενετο δε ο σαυλος μετα των εν δα-μασκω μαθητων ημερας τινας ²⁰και ευθεως εν ταιςσυναγωγαις εκηρυσσεν τον χριστον οτι ουτος εστινο υιος του θεου ²¹εξισταντο δε παντες οι ακουο-ντες και ελεγον ουχ ουτος εστιν ο πορθησας ενιερουσαλημ τους επικαλουμενους το ονομα τουτοκαι ωδε εις τουτο εληλυθει ινα δεδεμενους αυτουςαγαγη επι τους αρχιερεις ²²σαυλος δε μαλλον ενε-δυναμουτο και συνεχυνεν τους ιουδαιους τους κα-τοικουντας εν δαμασκω συμβιβαζων οτι ουτος εστινο χριστος ²³ως δε επληρουντο ημεραι ικαναι συνε-βουλευσαντο οι ιουδαιοι ανελειν αυτον ²⁴εγνωσθηδε τω σαυλω η επιβουλη αυτων παρετηρουν τε ταςπυλας ημερας τε και νυκτος οπως αυτον ανελω-σιν ²⁵λαβοντες δε αυτον οι μαθηται νυκτος καθηκαν

δια του τειχους χαλασαντες εν σπυριδι ²⁶παραγενομενοςδε ο σαυλος εις ιερουσαλημ επειρατο κολλασθαιτοις μαθηταις και παντες εφοβουντο αυτον μη πι-στευοντες οτι εστιν μαθητης ²⁷βαρναβας δε επιλα-βομενος αυτον ηγαγεν προς τους αποστολους καιδιηγησατο αυτοις πως εν τη οδω ειδεν τον κυριονκαι οτι ελαλησεν αυτω και πως εν δαμασκω επαρ-ρησιασατο εν τω ονοματι του ιησου ²⁸και ην μετ αυ-των εισπορευομενος και εκπορευομενος εν ιερου-σαλημ και παρρησιαζομενος εν τω ονοματι του κυ-ριου ιησου ²⁹ελαλει τε και συνεζητει προς τους ελ-ληνιστας οι δε επεχειρουν αυτον ανελειν ³⁰επιγνοντεςδε οι αδελφοι κατηγαγον αυτον εις καισαρειαν καιεξαπεστειλαν αυτον εις ταρσον ³¹αι μεν ουν εκκλη-σιαι καθ ολης της ιουδαιας και γαλιλαιας και σα-μαρειας ειχον ειρηνην οικοδομουμεναι και πορευο-μεναι τω φοβω του κυριου και τη παρακλησει τουαγιου πνευματος επληθυνοντο ³²εγενετο δε πετρονδιερχομενον δια παντων κατελθειν και προς τουςαγιους τους κατοικουντας λυδδαν ³³ευρεν δε εκειανθρωπον τινα αινεαν ονοματι εξ ετων οκτω κατα-κειμενον επι κραββατω ος ην παραλελυμενος ³⁴καιειπεν αυτω ο πετρος αινεα ιαται σε ιησους ο χρι-στος αναστηθι και στρωσον σεαυτω και ευθεως ανε-στη ³⁵και ειδον αυτον παντες οι κατοικουντες λυδ-δαν και τον σαρωνα οιτινες επεστρεψαν επι τον κυ-ριον ³⁶εν ιοππη δε τις ην μαθητρια ονοματι ταβιθαη διερμηνευομενη λεγεται δορκας αυτη ην πληρηςαγαθων εργων και ελεημοσυνων ων εποιει ³⁷εγενετοδε εν ταις ημεραις εκειναις ασθενησασαν αυτηναποθανειν λουσαντες δε αυτην εθηκαν εν υπερωω³⁸εγγυς δε ουσης λυδδης τη ιοππη οι μαθηται ακου-σαντες οτι πετρος εστιν εν αυτη απεστειλαν δυοανδρας προς αυτον παρακαλουντες μη οκνησαι διελ-θειν εως αυτων ³⁹αναστας δε πετρος συνηλθεν αυ-τοις ον παραγενομενον ανηγαγον εις το υπερωονκαι παρεστησαν αυτω πασαι αι χηραι κλαιουσαικαι επιδεικνυμεναι χιτωνας και ιματια οσα εποιειμετ αυτων ουσα η δορκας ⁴⁰εκβαλων δε εξω πανταςο πετρος θεις τα γονατα προσηυξατο και επιστρε-ψας προς το σωμα ειπεν ταβιθα αναστηθι η δεηνοιξεν τους οφθαλμους αυτης και ιδουσα τον πε-τρον ανεκαθισεν ⁴¹δους δε αυτη χειρα ανεστησεναυτην φωνησας δε τους αγιους και τας χηρας πα-ρεστησεν αυτην ζωσαν ⁴²γνωστον δε εγενετο καθολης της ιοππης και πολλοι επιστευσαν επι τονκυριον ⁴³εγενετο δε ημερας ικανας μειναι αυτον ενιοππη παρα τινι σιμωνι βυρσει

10ανηρ δε τις ην εν καισαρεια ονοματι κορνη-λιος εκατονταρχης εκ σπειρης της καλουμενης ιτα-λικης ²ευσεβης και φοβουμενος τον θεον συν πα-ντι τω οικω αυτου ποιων τε ελεημοσυνας πολλαςτω λαω και δεομενος του θεου διαπαντος ³ειδεν εν

99

οραματι φανερως ωσει ωραν εννατην της ημεραςαγγελον του θεου εισελθοντα προς αυτον και ειπο-ντα αυτω κορνηλιε ⁴ο δε ατενισας αυτω και εμφο-βος γενομενος ειπεν τι εστιν κυριε ειπεν δε αυτωαι προσευχαι σου και αι ελεημοσυναι σου ανεβη-σαν εις μνημοσυνον ενωπιον του θεου ⁵και νυν πεμ-ψον εις ιοππην ανδρας και μεταπεμψαι σιμωνα οςεπικαλειται πετρος ⁶ουτος ξενιζεται παρα τινι σι-μωνι βυρσει ω εστιν οικια παρα θαλασσαν ουτοςλαλησει σοι τι σε δει ποιειν ⁷ως δε απηλθεν ο αγ-γελος ο λαλων τω κορνηλιω φωνησας δυο των οι-κετων αυτου και στρατιωτην ευσεβη των προσκαρ-τερουντων αυτω ⁸και εξηγησαμενος αυτοις απαντααπεστειλεν αυτους εις την ιοππην ⁹τη δε επαυριονοδοιπορουντων εκεινων και τη πολει εγγιζοντωνανεβη πετρος επι το δωμα προσευξασθαι περι ωρανεκτην ¹⁰εγενετο δε προσπεινος και ηθελεν γευσα-σθαι παρασκευαζοντων δε εκεινων επεπεσεν επαυτον εκστασις ¹¹και θεωρει τον ουρανον ανεωγμε-νον και καταβαινον επ αυτον σκευος τι ως οθονηνμεγαλην τεσσαρσιν αρχαις δεδεμενον και καθιεμε-νον επι της γης ¹²εν ω υπηρχεν παντα τα τετρα-ποδα της γης και τα θηρια και τα ερπετα και τα πε-τεινα του ουρανου ¹³και εγενετο φωνη προς αυτοναναστας πετρε θυσον και φαγε ¹⁴ο δε πετρος ειπενμηδαμως κυριε οτι ουδεποτε εφαγον παν κοινον ηακαθαρτον ¹⁵και φωνη παλιν εκ δευτερου προς αυ-τον α ο θεος εκαθαρισεν συ μη κοινου ¹⁶τουτο δεεγενετο επι τρις και παλιν ανεληφθη το σκευος ειςτον ουρανον ¹⁷ως δε εν εαυτω διηπορει ο πετρος τιαν ειη το οραμα ο ειδεν και ιδου οι ανδρες οι απε-σταλμενοι απο του κορνηλιου διερωτησαντες τηνοικιαν σιμωνος επεστησαν επι τον πυλωνα ¹⁸καιφωνησαντες επυνθανοντο ει σιμων ο επικαλουμε-νος πετρος ενθαδε ξενιζεται ¹⁹του δε πετρου ενθυ-μουμενου περι του οραματος ειπεν αυτω το πνευμαιδου ανδρες τρεις ζητουσιν σε ²⁰αλλα αναστας κα-ταβηθι και πορευου συν αυτοις μηδεν διακρινομε-νος διοτι εγω απεσταλκα αυτους ²¹καταβας δε πε-τρος προς τους ανδρας τους απεσταλμενους αποτου κορνηλιου προς αυτον ειπεν ιδου εγω ειμι ονζητειτε τις η αιτια δι ην παρεστε ²²οι δε ειπον κορ-νηλιος εκατονταρχης ανηρ δικαιος και φοβουμενοςτον θεον μαρτυρουμενος τε υπο ολου του εθνουςτων ιουδαιων εχρηματισθη υπο αγγελου αγιου με-ταπεμψασθαι σε εις τον οικον αυτου και ακουσαιρηματα παρα σου ²³εισκαλεσαμενος ουν αυτους εξε-νισεν τη δε επαυριον ο πετρος εξηλθεν συν αυτοιςκαι τινες των αδελφων των απο της ιοππης συνηλ-θον αυτω ²⁴και τη επαυριον εισηλθον εις την και-σαρειαν ο δε κορνηλιος ην προσδοκων αυτους συ-γκαλεσαμενος τους συγγενεις αυτου και τους ανα-γκαιους φιλους ²⁵ως δε εγενετο εισελθειν τον πε-τρον συναντησας αυτω ο κορνηλιος πεσων επι τους

ποδας προσεκυνησεν ²⁶ο δε πετρος αυτον ηγειρενλεγων αναστηθι καγω αυτος ανθρωπος ειμι ²⁷καισυνομιλων αυτω εισηλθεν και ευρισκει συνεληλυ-θοτας πολλους ²⁸εφη τε προς αυτους υμεις επιστα-σθε ως αθεμιτον εστιν ανδρι ιουδαιω κολλασθαι ηπροσερχεσθαι αλλοφυλω και εμοι ο θεος εδειξενμηδενα κοινον η ακαθαρτον λεγειν ανθρωπον ²⁹διοκαι αναντιρρητως ηλθον μεταπεμφθεις πυνθανο-μαι ουν τινι λογω μετεπεμψασθε με ³⁰και ο κορνη-λιος εφη απο τεταρτης ημερας μεχρι ταυτης τηςωρας ημην νηστευων και την εννατην ωραν προ-σευχομενος εν τω οικω μου και ιδου ανηρ εστη ενω-πιον μου εν εσθητι λαμπρα ³¹και φησιν κορνηλιεεισηκουσθη σου η προσευχη και αι ελεημοσυναισου εμνησθησαν ενωπιον του θεου ³²πεμψον ουνεις ιοππην και μετακαλεσαι σιμωνα ος επικαλει-ται πετρος ουτος ξενιζεται εν οικια σιμωνος βυρ-σεως παρα θαλασσαν ος παραγενομενος λαλησεισοι ³³εξαυτης ουν επεμψα προς σε συ τε καλωςεποιησας παραγενομενος νυν ουν παντες ημεις ενω-πιον του θεου παρεσμεν ακουσαι παντα τα προ-στεταγμενα σοι υπο του θεου ³⁴ανοιξας δε πετροςτο στομα ειπεν επ αληθειας καταλαμβανομαι οτιουκ εστιν προσωποληπτης ο θεος ³⁵αλλ εν παντιεθνει ο φοβουμενος αυτον και εργαζομενος δικαιο-συνην δεκτος αυτω εστιν ³⁶τον λογον ον απεστει-λεν τοις υιοις ισραηλ ευαγγελιζομενος ειρηνην διαιησου χριστου ουτος εστιν παντων κυριος ³⁷υμειςοιδατε το γενομενον ρημα καθ ολης της ιουδαιαςαρξαμενον απο της γαλιλαιας μετα το βαπτισμαο εκηρυξεν ιωαννης ³⁸ιησουν τον απο ναζαρεθ ωςεχρισεν αυτον ο θεος πνευματι αγιω και δυναμει οςδιηλθεν ευεργετων και ιωμενος παντας τους κατα-δυναστευομενους υπο του διαβολου οτι ο θεος ηνμετ αυτου ³⁹και ημεις εσμεν μαρτυρες παντων ωνεποιησεν εν τε τη χωρα των ιουδαιων και εν ιερου-σαλημ ον ανειλον κρεμασαντες επι ξυλου ⁴⁰τουτονο θεος ηγειρεν τη τριτη ημερα και εδωκεν αυτονεμφανη γενεσθαι ⁴¹ου παντι τω λαω αλλα μαρτυ-σιν τοις προκεχειροτονημενοις υπο του θεου ημινοιτινες συνεφαγομεν και συνεπιομεν αυτω μετα τοαναστηναι αυτον εκ νεκρων ⁴²και παρηγγειλεν ημινκηρυξαι τω λαω και διαμαρτυρασθαι οτι αυτος εστινο ωρισμενος υπο του θεου κριτης ζωντων και νε-κρων ⁴³τουτω παντες οι προφηται μαρτυρουσιν αφε-σιν αμαρτιων λαβειν δια του ονοματος αυτου πα-ντα τον πιστευοντα εις αυτον ⁴⁴ετι λαλουντος τουπετρου τα ρηματα ταυτα επεπεσεν το πνευμα τοαγιον επι παντας τους ακουοντας τον λογον ⁴⁵καιεξεστησαν οι εκ περιτομης πιστοι οσοι συνηλθοντω πετρω οτι και επι τα εθνη η δωρεα του αγιουπνευματος εκκεχυται ⁴⁶ηκουον γαρ αυτων λαλου-ντων γλωσσαις και μεγαλυνοντων τον θεον τοτεαπεκριθη ο πετρος ⁴⁷μητι το υδωρ κωλυσαι δυναται

100 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

τις του μη βαπτισθηναι τουτους οιτινες το πνευματο αγιον ελαβον καθως και ημεις ⁴⁸προσεταξεν τεαυτους βαπτισθηναι εν τω ονοματι του κυριου τοτεηρωτησαν αυτον επιμειναι ημερας τινας

11ηκουσαν δε οι αποστολοι και οι αδελφοι οιοντες κατα την ιουδαιαν οτι και τα εθνη εδεξαντοτον λογον του θεου ²και οτε ανεβη πετρος εις ιε-ροσολυμα διεκρινοντο προς αυτον οι εκ περιτομης³λεγοντες οτι προς ανδρας ακροβυστιαν εχονταςεισηλθες και συνεφαγες αυτοις ⁴αρξαμενος δε ο πε-τρος εξετιθετο αυτοις καθεξης λεγων ⁵εγω ημην ενπολει ιοππη προσευχομενος και ειδον εν εκστασειοραμα καταβαινον σκευος τι ως οθονην μεγαληντεσσαρσιν αρχαις καθιεμενην εκ του ουρανου καιηλθεν αχρις εμου ⁶εις ην ατενισας κατενοουν καιειδον τα τετραποδα της γης και τα θηρια και ταερπετα και τα πετεινα του ουρανου ⁷ηκουσα δε φω-νης λεγουσης μοι αναστας πετρε θυσον και φαγε⁸ειπον δε μηδαμως κυριε οτι παν κοινον η ακαθαρ-τον ουδεποτε εισηλθεν εις το στομα μου ⁹απεκριθηδε μοι φωνη εκ δευτερου εκ του ουρανου α ο θεοςεκαθαρισεν συ μη κοινου ¹⁰τουτο δε εγενετο επι τριςκαι παλιν ανεσπασθη απαντα εις τον ουρανον ¹¹καιιδου εξαυτης τρεις ανδρες επεστησαν επι την οι-κιαν εν η ημην απεσταλμενοι απο καισαρειας προςμε ¹²ειπεν δε μοι το πνευμα συνελθειν αυτοις μη-δεν διακρινομενον ηλθον δε συν εμοι και οι εξ αδελ-φοι ουτοι και εισηλθομεν εις τον οικον του ανδρος¹³απηγγειλεν τε ημιν πως ειδεν τον αγγελον εν τωοικω αυτου σταθεντα και ειποντα αυτω αποστει-λον εις ιοππην ανδρας και μεταπεμψαι σιμωνα τονεπικαλουμενον πετρον ¹⁴ος λαλησει ρηματα προςσε εν οις σωθηση συ και πας ο οικος σου ¹⁵εν δε τωαρξασθαι με λαλειν επεπεσεν το πνευμα το αγιονεπ αυτους ωσπερ και εφ ημας εν αρχη ¹⁶εμνησθηνδε του ρηματος κυριου ως ελεγεν ιωαννης μεν εβα-πτισεν υδατι υμεις δε βαπτισθησεσθε εν πνευματιαγιω ¹⁷ει ουν την ισην δωρεαν εδωκεν αυτοις ο θεοςως και ημιν πιστευσασιν επι τον κυριον ιησουν χρι-στον εγω δε τις ημην δυνατος κωλυσαι τον θεον¹⁸ακουσαντες δε ταυτα ησυχασαν και εδοξαζον τονθεον λεγοντες αραγε και τοις εθνεσιν ο θεος τηνμετανοιαν εδωκεν εις ζωην ¹⁹οι μεν ουν διασπαρε-ντες απο της θλιψεως της γενομενης επι στεφανωδιηλθον εως φοινικης και κυπρου και αντιοχειαςμηδενι λαλουντες τον λογον ει μη μονον ιουδαιοις²⁰ησαν δε τινες εξ αυτων ανδρες κυπριοι και κυρη-ναιοι οιτινες εισελθοντες εις αντιοχειαν ελαλουνπρος τους ελληνιστας ευαγγελιζομενοι τον κυριονιησουν ²¹και ην χειρ κυριου μετ αυτων πολυς τεαριθμος πιστευσας επεστρεψεν επι τον κυριον ²²ηκουσθηδε ο λογος εις τα ωτα της εκκλησιας της εν ιερο-σολυμοις περι αυτων και εξαπεστειλαν βαρναβαν

διελθειν εως αντιοχειας ²³ος παραγενομενος και ιδωντην χαριν του θεου εχαρη και παρεκαλει παντας τηπροθεσει της καρδιας προσμενειν τω κυριω ²⁴οτι ηνανηρ αγαθος και πληρης πνευματος αγιου και πι-στεως και προσετεθη οχλος ικανος τω κυριω ²⁵εξηλθενδε εις ταρσον ο βαρναβας αναζητησαι σαυλον ²⁶καιευρων αυτον ηγαγεν αυτον εις αντιοχειαν εγενετοδε αυτους ενιαυτον ολον συναχθηναι εν τη εκκλη-σια και διδαξαι οχλον ικανον χρηματισαι τε πρωτονεν αντιοχεια τους μαθητας χριστιανους ²⁷εν ταυ-ταις δε ταις ημεραις κατηλθον απο ιεροσολυμωνπροφηται εις αντιοχειαν ²⁸αναστας δε εις εξ αυτωνονοματι αγαβος εσημανεν δια του πνευματος λι-μον μεγαν μελλειν εσεσθαι εφ ολην την οικουμενηνοστις και εγενετο επι κλαυδιου καισαρος ²⁹των δεμαθητων καθως ηυπορειτο τις ωρισαν εκαστος αυ-των εις διακονιαν πεμψαι τοις κατοικουσιν εν τηιουδαια αδελφοις ³⁰ο και εποιησαν αποστειλαντεςπρος τους πρεσβυτερους δια χειρος βαρναβα καισαυλου

12κατ εκεινον δε τον καιρον επεβαλεν ηρωδης οβασιλευς τας χειρας κακωσαι τινας των απο της εκ-κλησιας ²ανειλεν δε ιακωβον τον αδελφον ιωαννουμαχαιρα ³και ιδων οτι αρεστον εστιν τοις ιουδαιοιςπροσεθετο συλλαβειν και πετρον ησαν δε ημεραιτων αζυμων ⁴ον και πιασας εθετο εις φυλακην πα-ραδους τεσσαρσιν τετραδιοις στρατιωτων φυλασ-σειν αυτον βουλομενος μετα το πασχα αναγαγειναυτον τω λαω ⁵ο μεν ουν πετρος ετηρειτο εν τη φυ-λακη προσευχη δε ην εκτενης γινομενη υπο της εκ-κλησιας προς τον θεον υπερ αυτου ⁶οτε δε εμελλεναυτον προαγειν ο ηρωδης τη νυκτι εκεινη ην ο πε-τρος κοιμωμενος μεταξυ δυο στρατιωτων δεδεμε-νος αλυσεσιν δυσιν φυλακες τε προ της θυρας ετη-ρουν την φυλακην ⁷και ιδου αγγελος κυριου επε-στη και φως ελαμψεν εν τω οικηματι παταξας δετην πλευραν του πετρου ηγειρεν αυτον λεγων ανα-στα εν ταχει και εξεπεσον αυτου αι αλυσεις εκ τωνχειρων ⁸ειπεν τε ο αγγελος προς αυτον περιζωσαικαι υποδησαι τα σανδαλια σου εποιησεν δε ουτωςκαι λεγει αυτω περιβαλου το ιματιον σου και ακο-λουθει μοι ⁹και εξελθων ηκολουθει αυτω και ουκηδει οτι αληθες εστιν το γινομενον δια του αγγε-λου εδοκει δε οραμα βλεπειν ¹⁰διελθοντες δε πρω-την φυλακην και δευτεραν ηλθον επι την πυληντην σιδηραν την φερουσαν εις την πολιν ητις αυ-τοματη ηνοιχθη αυτοις και εξελθοντες προηλθονρυμην μιαν και ευθεως απεστη ο αγγελος απ αυ-του ¹¹και ο πετρος γενομενος εν εαυτω ειπεν νυνοιδα αληθως οτι εξαπεστειλεν κυριος τον αγγελοναυτου και εξειλετο με εκ χειρος ηρωδου και πασηςτης προσδοκιας του λαου των ιουδαιων ¹²συνιδωντε ηλθεν επι την οικιαν μαριας της μητρος ιωαν-

101

νου του επικαλουμενου μαρκου ου ησαν ικανοι συ-νηθροισμενοι και προσευχομενοι ¹³κρουσαντος δετου πετρου την θυραν του πυλωνος προσηλθενπαιδισκη υπακουσαι ονοματι ροδη ¹⁴και επιγνουσατην φωνην του πετρου απο της χαρας ουκ ηνοι-ξεν τον πυλωνα εισδραμουσα δε απηγγειλεν εστα-ναι τον πετρον προ του πυλωνος ¹⁵οι δε προς αυ-την ειπον μαινη η δε διισχυριζετο ουτως εχειν οιδ ελεγον ο αγγελος αυτου εστιν ¹⁶ο δε πετρος επε-μενεν κρουων ανοιξαντες δε ειδον αυτον και εξε-στησαν ¹⁷κατασεισας δε αυτοις τη χειρι σιγαν διη-γησατο αυτοις πως ο κυριος αυτον εξηγαγεν εκ τηςφυλακης ειπεν δε απαγγειλατε ιακωβω και τοιςαδελφοις ταυτα και εξελθων επορευθη εις ετεροντοπον ¹⁸γενομενης δε ημερας ην ταραχος ουκ ολι-γος εν τοις στρατιωταις τι αρα ο πετρος εγενετο¹⁹ηρωδης δε επιζητησας αυτον και μη ευρων ανα-κρινας τους φυλακας εκελευσεν απαχθηναι και κα-τελθων απο της ιουδαιας εις την καισαρειαν διε-τριβεν ²⁰ην δε ο ηρωδης θυμομαχων τυριοις και σι-δωνιοις ομοθυμαδον δε παρησαν προς αυτον καιπεισαντες βλαστον τον επι του κοιτωνος του βα-σιλεως ητουντο ειρηνην δια το τρεφεσθαι αυτωντην χωραν απο της βασιλικης ²¹τακτη δε ημερα οηρωδης ενδυσαμενος εσθητα βασιλικην και καθι-σας επι του βηματος εδημηγορει προς αυτους ²²οδε δημος επεφωνει θεου φωνη και ουκ ανθρωπου²³παραχρημα δε επαταξεν αυτον αγγελος κυριουανθ ων ουκ εδωκεν την δοξαν τω θεω και γενο-μενος σκωληκοβρωτος εξεψυξεν ²⁴ο δε λογος τουθεου ηυξανεν και επληθυνετο ²⁵βαρναβας δε καισαυλος υπεστρεψαν εξ ιερουσαλημ πληρωσαντεςτην διακονιαν συμπαραλαβοντες και ιωαννην τονεπικληθεντα μαρκον

13ησαν δε τινες εν αντιοχεια κατα την ουσανεκκλησιαν προφηται και διδασκαλοι ο τε βαρνα-βας και συμεων ο καλουμενος νιγερ και λουκιοςο κυρηναιος μαναην τε ηρωδου του τετραρχου συ-ντροφος και σαυλος ²λειτουργουντων δε αυτων τωκυριω και νηστευοντων ειπεν το πνευμα το αγιοναφορισατε δη μοι τον τε βαρναβαν και τον σαυλονεις το εργον ο προσκεκλημαι αυτους ³τοτε νηστευ-σαντες και προσευξαμενοι και επιθεντες τας χει-ρας αυτοις απελυσαν ⁴ουτοι μεν ουν εκπεμφθεντεςυπο του πνευματος του αγιου κατηλθον εις την σε-λευκειαν εκειθεν τε απεπλευσαν εις την κυπρον⁵και γενομενοι εν σαλαμινι κατηγγελλον τον λογοντου θεου εν ταις συναγωγαις των ιουδαιων ειχονδε και ιωαννην υπηρετην ⁶διελθοντες δε την νησοναχρι παφου ευρον τινα μαγον ψευδοπροφητην ιου-δαιον ω ονομα βαριησους ⁷ος ην συν τω ανθυπατωσεργιω παυλω ανδρι συνετω ουτος προσκαλεσα-μενος βαρναβαν και σαυλον επεζητησεν ακουσαι

τον λογον του θεου ⁸ανθιστατο δε αυτοις ελυμαςο μαγος ουτως γαρ μεθερμηνευεται το ονομα αυ-του ζητων διαστρεψαι τον ανθυπατον απο της πι-στεως ⁹σαυλος δε ο και παυλος πλησθεις πνευμα-τος αγιου και ατενισας εις αυτον ¹⁰ειπεν ω πληρηςπαντος δολου και πασης ραδιουργιας υιε διαβο-λου εχθρε πασης δικαιοσυνης ου παυση διαστρε-φων τας οδους κυριου τας ευθειας ¹¹και νυν ιδουχειρ του κυριου επι σε και εση τυφλος μη βλεπωντον ηλιον αχρι καιρου παραχρημα δε επεπεσεν επαυτον αχλυς και σκοτος και περιαγων εζητει χει-ραγωγους ¹²τοτε ιδων ο ανθυπατος το γεγονος επι-στευσεν εκπλησσομενος επι τη διδαχη του κυριου¹³αναχθεντες δε απο της παφου οι περι τον παυ-λον ηλθον εις περγην της παμφυλιας ιωαννης δεαποχωρησας απ αυτων υπεστρεψεν εις ιεροσολυμα¹⁴αυτοι δε διελθοντες απο της περγης παρεγενο-ντο εις αντιοχειαν της πισιδιας και εισελθοντες ειςτην συναγωγην τη ημερα των σαββατων εκαθισαν¹⁵μετα δε την αναγνωσιν του νομου και των προ-φητων απεστειλαν οι αρχισυναγωγοι προς αυτουςλεγοντες ανδρες αδελφοι ει εστιν λογος εν υμινπαρακλησεως προς τον λαον λεγετε ¹⁶αναστας δεπαυλος και κατασεισας τη χειρι ειπεν ανδρες ισ-ραηλιται και οι φοβουμενοι τον θεον ακουσατε ¹⁷οθεος του λαου τουτου ισραηλ εξελεξατο τους πα-τερας ημων και τον λαον υψωσεν εν τη παροικιαεν γη αιγυπτω και μετα βραχιονος υψηλου εξηγα-γεν αυτους εξ αυτης ¹⁸και ως τεσσαρακονταετη χρο-νον ετροποφορησεν αυτους εν τη ερημω ¹⁹και κα-θελων εθνη επτα εν γη χανααν κατεκληροδοτησεναυτοις την γην αυτων ²⁰και μετα ταυτα ως ετεσιν τε-τρακοσιοις και πεντηκοντα εδωκεν κριτας εως σα-μουηλ του προφητου ²¹κακειθεν ητησαντο βασιλεακαι εδωκεν αυτοις ο θεος τον σαουλ υιον κις ανδραεκ φυλης βενιαμιν ετη τεσσαρακοντα ²²και μεταστη-σας αυτον ηγειρεν αυτοις τον δαβιδ εις βασιλεα ωκαι ειπεν μαρτυρησας ευρον δαβιδ τον του ιεσσαιανδρα κατα την καρδιαν μου ος ποιησει παντα ταθεληματα μου ²³τουτου ο θεος απο του σπερματοςκατ επαγγελιαν ηγειρεν τω ισραηλ σωτηρα ιησουν²⁴προκηρυξαντος ιωαννου προ προσωπου της εισο-δου αυτου βαπτισμα μετανοιας παντι τω λαω ισ-ραηλ ²⁵ως δε επληρου ο ιωαννης τον δρομον ελε-γεν τινα με υπονοειτε ειναι ουκ ειμι εγω αλλ ιδουερχεται μετ εμε ου ουκ ειμι αξιος το υποδημα τωνποδων λυσαι ²⁶ανδρες αδελφοι υιοι γενους αβρααμκαι οι εν υμιν φοβουμενοι τον θεον υμιν ο λογοςτης σωτηριας ταυτης απεσταλη ²⁷οι γαρ κατοικου-ντες εν ιερουσαλημ και οι αρχοντες αυτων τουτοναγνοησαντες και τας φωνας των προφητων ταςκατα παν σαββατον αναγινωσκομενας κριναντες επλη-ρωσαν ²⁸και μηδεμιαν αιτιαν θανατου ευροντες ητη-σαντο πιλατον αναιρεθηναι αυτον ²⁹ως δε ετελεσαν

102 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

απαντα τα περι αυτου γεγραμμενα καθελοντες αποτου ξυλου εθηκαν εις μνημειον ³⁰ο δε θεος ηγειρεναυτον εκ νεκρων ³¹ος ωφθη επι ημερας πλειουςτοις συναναβασιν αυτω απο της γαλιλαιας εις ιε-ρουσαλημ οιτινες εισιν μαρτυρες αυτου προς τονλαον ³²και ημεις υμας ευαγγελιζομεθα την προς τουςπατερας επαγγελιαν γενομενην οτι ταυτην ο θεοςεκπεπληρωκεν τοις τεκνοις αυτων ημιν αναστησαςιησουν ³³ως και εν τω ψαλμω τω δευτερω γεγρα-πται υιος μου ει συ εγω σημερον γεγεννηκα σε ³⁴οτιδε ανεστησεν αυτον εκ νεκρων μηκετι μελλοντα υπο-στρεφειν εις διαφθοραν ουτως ειρηκεν οτι δωσωυμιν τα οσια δαβιδ τα πιστα ³⁵διο και εν ετερω λεγειου δωσεις τον οσιον σου ιδειν διαφθοραν ³⁶δαβιδμεν γαρ ιδια γενεα υπηρετησας τη του θεου βουληεκοιμηθη και προσετεθη προς τους πατερας αυ-του και ειδεν διαφθοραν ³⁷ον δε ο θεος ηγειρεν ουκειδεν διαφθοραν ³⁸γνωστον ουν εστω υμιν ανδρεςαδελφοι οτι δια τουτου υμιν αφεσις αμαρτιων κα-ταγγελλεται ³⁹και απο παντων ων ουκ ηδυνηθητεεν τω νομω μωσεως δικαιωθηναι εν τουτω πας οπιστευων δικαιουται ⁴⁰βλεπετε ουν μη επελθη εφυμας το ειρημενον εν τοις προφηταις ⁴¹ιδετε οι κα-ταφρονηται και θαυμασατε και αφανισθητε οτι ερ-γον εγω εργαζομαι εν ταις ημεραις υμων εργον ω ουμη πιστευσητε εαν τις εκδιηγηται υμιν ⁴²εξιοντωνδε εκ της συναγωγης των ιουδαιων παρεκαλουντα εθνη εις το μεταξυ σαββατον λαληθηναι αυτοιςτα ρηματα ταυτα ⁴³λυθεισης δε της συναγωγης ηκο-λουθησαν πολλοι των ιουδαιων και των σεβομενωνπροσηλυτων τω παυλω και τω βαρναβα οιτινες προ-σλαλουντες αυτοις επειθον αυτους επιμενειν τηχαριτι του θεου ⁴⁴τω δε ερχομενω σαββατω σχεδονπασα η πολις συνηχθη ακουσαι τον λογον του θεου⁴⁵ιδοντες δε οι ιουδαιοι τους οχλους επλησθησανζηλου και αντελεγον τοις υπο του παυλου λεγομε-νοις αντιλεγοντες και βλασφημουντες ⁴⁶παρρησιασαμενοιδε ο παυλος και ο βαρναβας ειπον υμιν ην ανα-γκαιον πρωτον λαληθηναι τον λογον του θεου επειδηδε απωθεισθε αυτον και ουκ αξιους κρινετε εαυ-τους της αιωνιου ζωης ιδου στρεφομεθα εις τα εθνη⁴⁷ουτως γαρ εντεταλται ημιν ο κυριος τεθεικα σε ειςφως εθνων του ειναι σε εις σωτηριαν εως εσχατουτης γης ⁴⁸ακουοντα δε τα εθνη εχαιρον και εδοξα-ζον τον λογον του κυριου και επιστευσαν οσοι ησαντεταγμενοι εις ζωην αιωνιον ⁴⁹διεφερετο δε ο λογοςτου κυριου δι ολης της χωρας ⁵⁰οι δε ιουδαιοι πα-ρωτρυναν τας σεβομενας γυναικας και τας ευσχη-μονας και τους πρωτους της πολεως και επηγει-ραν διωγμον επι τον παυλον και τον βαρναβαν καιεξεβαλον αυτους απο των οριων αυτων ⁵¹οι δε εκτι-ναξαμενοι τον κονιορτον των ποδων αυτων επ αυ-τους ηλθον εις ικονιον ⁵²οι δε μαθηται επληρουντο

χαρας και πνευματος αγιου

14εγενετο δε εν ικονιω κατα το αυτο εισελθειναυτους εις την συναγωγην των ιουδαιων και λαλη-σαι ουτως ωστε πιστευσαι ιουδαιων τε και ελλη-νων πολυ πληθος ²οι δε απειθουντες ιουδαιοι επη-γειραν και εκακωσαν τας ψυχας των εθνων κατατων αδελφων ³ικανον μεν ουν χρονον διετριψαν παρ-ρησιαζομενοι επι τω κυριω τω μαρτυρουντι τω λογωτης χαριτος αυτου και διδοντι σημεια και τερατα γι-νεσθαι δια των χειρων αυτων ⁴εσχισθη δε το πλη-θος της πολεως και οι μεν ησαν συν τοις ιουδαιοιςοι δε συν τοις αποστολοις ⁵ως δε εγενετο ορμη τωνεθνων τε και ιουδαιων συν τοις αρχουσιν αυτωνυβρισαι και λιθοβολησαι αυτους ⁶συνιδοντες κατε-φυγον εις τας πολεις της λυκαονιας λυστραν καιδερβην και την περιχωρον ⁷κακει ησαν ευαγγελιζο-μενοι ⁸και τις ανηρ εν λυστροις αδυνατος τοις πο-σιν εκαθητο χωλος εκ κοιλιας μητρος αυτου υπαρ-χων ος ουδεποτε περιεπεπατηκει ⁹ουτος ηκουεντου παυλου λαλουντος ος ατενισας αυτω και ιδωνοτι πιστιν εχει του σωθηναι ¹⁰ειπεν μεγαλη τη φωνηαναστηθι επι τους ποδας σου ορθος και ηλλετο καιπεριεπατει ¹¹οι δε οχλοι ιδοντες ο εποιησεν ο παυ-λος επηραν την φωνην αυτων λυκαονιστι λεγοντεςοι θεοι ομοιωθεντες ανθρωποις κατεβησαν προςημας ¹²εκαλουν τε τον μεν βαρναβαν δια τον δε παυ-λον ερμην επειδη αυτος ην ο ηγουμενος του λογου¹³ο δε ιερευς του διος του οντος προ της πολεως αυ-των ταυρους και στεμματα επι τους πυλωνας ενε-γκας συν τοις οχλοις ηθελεν θυειν ¹⁴ακουσαντες δεοι αποστολοι βαρναβας και παυλος διαρρηξαντεςτα ιματια αυτων εισεπηδησαν εις τον οχλον κρα-ζοντες ¹⁵και λεγοντες ανδρες τι ταυτα ποιειτε καιημεις ομοιοπαθεις εσμεν υμιν ανθρωποι ευαγγελι-ζομενοι υμας απο τουτων των ματαιων επιστρεφεινεπι τον θεον τον ζωντα ος εποιησεν τον ουρανονκαι την γην και την θαλασσαν και παντα τα εν αυ-τοις ¹⁶ος εν ταις παρωχημεναις γενεαις ειασεν πα-ντα τα εθνη πορευεσθαι ταις οδοις αυτων ¹⁷και τοιγε ουκ αμαρτυρον εαυτον αφηκεν αγαθοποιων ου-ρανοθεν ημιν υετους διδους και καιρους καρποφο-ρους εμπιπλων τροφης και ευφροσυνης τας καρ-διας ημων ¹⁸και ταυτα λεγοντες μολις κατεπαυσαντους οχλους του μη θυειν αυτοις ¹⁹επηλθον δε αποαντιοχειας και ικονιου ιουδαιοι και πεισαντες τουςοχλους και λιθασαντες τον παυλον εσυρον εξω τηςπολεως νομισαντες αυτον τεθναναι ²⁰κυκλωσαντωνδε αυτον των μαθητων αναστας εισηλθεν εις τηνπολιν και τη επαυριον εξηλθεν συν τω βαρναβαεις δερβην ²¹ευαγγελισαμενοι τε την πολιν εκεινηνκαι μαθητευσαντες ικανους υπεστρεψαν εις τηνλυστραν και ικονιον και αντιοχειαν ²²επιστηριζοντεςτας ψυχας των μαθητων παρακαλουντες εμμενειν

103

τη πιστει και οτι δια πολλων θλιψεων δει ημας ει-σελθειν εις την βασιλειαν του θεου ²³χειροτονησαντεςδε αυτοις πρεσβυτερους κατ εκκλησιαν προσευξα-μενοι μετα νηστειων παρεθεντο αυτους τω κυριωεις ον πεπιστευκεισαν ²⁴και διελθοντες την πισι-διαν ηλθον εις παμφυλιαν ²⁵και λαλησαντες εν περγητον λογον κατεβησαν εις ατταλειαν ²⁶κακειθεν απε-πλευσαν εις αντιοχειαν οθεν ησαν παραδεδομενοιτη χαριτι του θεου εις το εργον ο επληρωσαν ²⁷παραγενομενοιδε και συναγαγοντες την εκκλησιαν ανηγγειλαν οσαεποιησεν ο θεος μετ αυτων και οτι ηνοιξεν τοιςεθνεσιν θυραν πιστεως ²⁸διετριβον δε εκει χρονονουκ ολιγον συν τοις μαθηταις

15και τινες κατελθοντες απο της ιουδαιας εδι-δασκον τους αδελφους οτι εαν μη περιτεμνησθε τωεθει μωυσεως ου δυνασθε σωθηναι ²γενομενης ουνστασεως και συζητησεως ουκ ολιγης τω παυλω καιτω βαρναβα προς αυτους εταξαν αναβαινειν παυ-λον και βαρναβαν και τινας αλλους εξ αυτων προςτους αποστολους και πρεσβυτερους εις ιερουσα-λημ περι του ζητηματος τουτου ³οι μεν ουν προπεμ-φθεντες υπο της εκκλησιας διηρχοντο την φοινι-κην και σαμαρειαν εκδιηγουμενοι την επιστροφηντων εθνων και εποιουν χαραν μεγαλην πασιν τοιςαδελφοις ⁴παραγενομενοι δε εις ιερουσαλημ απε-δεχθησαν υπο της εκκλησιας και των αποστολωνκαι των πρεσβυτερων ανηγγειλαν τε οσα ο θεοςεποιησεν μετ αυτων ⁵εξανεστησαν δε τινες των αποτης αιρεσεως των φαρισαιων πεπιστευκοτες λεγο-ντες οτι δει περιτεμνειν αυτους παραγγελλειν τετηρειν τον νομον μωυσεως ⁶συνηχθησαν δε οι απο-στολοι και οι πρεσβυτεροι ιδειν περι του λογουτουτου ⁷πολλης δε συζητησεως γενομενης ανασταςπετρος ειπεν προς αυτους ανδρες αδελφοι υμειςεπιστασθε οτι αφ ημερων αρχαιων ο θεος εν ημινεξελεξατο δια του στοματος μου ακουσαι τα εθνητον λογον του ευαγγελιου και πιστευσαι ⁸και ο καρ-διογνωστης θεος εμαρτυρησεν αυτοις δους αυτοιςτο πνευμα το αγιον καθως και ημιν ⁹και ουδεν διε-κρινεν μεταξυ ημων τε και αυτων τη πιστει καθαρι-σας τας καρδιας αυτων ¹⁰νυν ουν τι πειραζετε τονθεον επιθειναι ζυγον επι τον τραχηλον των μαθη-των ον ουτε οι πατερες ημων ουτε ημεις ισχυσαμενβαστασαι ¹¹αλλα δια της χαριτος κυριου ιησου χρι-στου πιστευομεν σωθηναι καθ ον τροπον κακεινοι¹²εσιγησεν δε παν το πληθος και ηκουον βαρναβακαι παυλου εξηγουμενων οσα εποιησεν ο θεος ση-μεια και τερατα εν τοις εθνεσιν δι αυτων ¹³μεταδε το σιγησαι αυτους απεκριθη ιακωβος λεγων αν-δρες αδελφοι ακουσατε μου ¹⁴συμεων εξηγησατοκαθως πρωτον ο θεος επεσκεψατο λαβειν εξ εθνωνλαον επι τω ονοματι αυτου ¹⁵και τουτω συμφωνου-σιν οι λογοι των προφητων καθως γεγραπται ¹⁶μετα

ταυτα αναστρεψω και ανοικοδομησω την σκηνηνδαβιδ την πεπτωκυιαν και τα κατεσκαμμενα αυτηςανοικοδομησω και ανορθωσω αυτην ¹⁷οπως αν εκζη-τησωσιν οι καταλοιποι των ανθρωπων τον κυριονκαι παντα τα εθνη εφ ους επικεκληται το ονομαμου επ αυτους λεγει κυριος ο ποιων ταυτα παντα¹⁸γνωστα απ αιωνος εστιν τω θεω παντα τα εργααυτου ¹⁹διο εγω κρινω μη παρενοχλειν τοις απο τωνεθνων επιστρεφουσιν επι τον θεον ²⁰αλλα επιστει-λαι αυτοις του απεχεσθαι απο των αλισγηματωντων ειδωλων και της πορνειας και του πνικτου καιτου αιματος ²¹μωσης γαρ εκ γενεων αρχαιων καταπολιν τους κηρυσσοντας αυτον εχει εν ταις συνα-γωγαις κατα παν σαββατον αναγινωσκομενος ²²τοτεεδοξεν τοις αποστολοις και τοις πρεσβυτεροις συνολη τη εκκλησια εκλεξαμενους ανδρας εξ αυτωνπεμψαι εις αντιοχειαν συν τω παυλω και βαρναβαιουδαν τον επικαλουμενον βαρσαβαν και σιλαν αν-δρας ηγουμενους εν τοις αδελφοις ²³γραψαντες διαχειρος αυτων ταδε οι αποστολοι και οι πρεσβυτε-ροι και οι αδελφοι τοις κατα την αντιοχειαν και συ-ριαν και κιλικιαν αδελφοις τοις εξ εθνων χαιρειν²⁴επειδη ηκουσαμεν οτι τινες εξ ημων εξελθοντεςεταραξαν υμας λογοις ανασκευαζοντες τας ψυχαςυμων λεγοντες περιτεμνεσθαι και τηρειν τον νομονοις ου διεστειλαμεθα ²⁵εδοξεν ημιν γενομενοις ομο-θυμαδον εκλεξαμενους ανδρας πεμψαι προς υμαςσυν τοις αγαπητοις ημων βαρναβα και παυλω ²⁶ανθρωποιςπαραδεδωκοσιν τας ψυχας αυτων υπερ του ονομα-τος του κυριου ημων ιησου χριστου ²⁷απεσταλκαμενουν ιουδαν και σιλαν και αυτους δια λογου απαγ-γελλοντας τα αυτα ²⁸εδοξεν γαρ τω αγιω πνευματικαι ημιν μηδεν πλεον επιτιθεσθαι υμιν βαρος πληντων επαναγκες τουτων ²⁹απεχεσθαι ειδωλοθυτωνκαι αιματος και πνικτου και πορνειας εξ ων διατη-ρουντες εαυτους ευ πραξετε ερρωσθε ³⁰οι μεν ουναπολυθεντες ηλθον εις αντιοχειαν και συναγαγο-ντες το πληθος επεδωκαν την επιστολην ³¹αναγνοντεςδε εχαρησαν επι τη παρακλησει ³²ιουδας δε και σι-λας και αυτοι προφηται οντες δια λογου πολλουπαρεκαλεσαν τους αδελφους και επεστηριξαν ³³ποιησαντεςδε χρονον απελυθησαν μετ ειρηνης απο των αδελ-φων προς τους αποστολους ³⁴εδοξεν δε τω σιλαεπιμειναι αυτου ³⁵παυλος δε και βαρναβας διετρι-βον εν αντιοχεια διδασκοντες και ευαγγελιζομενοιμετα και ετερων πολλων τον λογον του κυριου ³⁶μεταδε τινας ημερας ειπεν παυλος προς βαρναβαν επι-στρεψαντες δη επισκεψωμεθα τους αδελφους ημωνκατα πασαν πολιν εν αις κατηγγειλαμεν τον λο-γον του κυριου πως εχουσιν ³⁷βαρναβας δε εβουλευ-σατο συμπαραλαβειν τον ιωαννην τον καλουμενονμαρκον ³⁸παυλος δε ηξιου τον αποσταντα απ αυ-των απο παμφυλιας και μη συνελθοντα αυτοις ειςτο εργον μη συμπαραλαβειν τουτον ³⁹εγενετο ουν

104 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

παροξυσμος ωστε αποχωρισθηναι αυτους απ αλ-ληλων τον τε βαρναβαν παραλαβοντα τον μαρκονεκπλευσαι εις κυπρον ⁴⁰παυλος δε επιλεξαμενοςσιλαν εξηλθεν παραδοθεις τη χαριτι του θεου υποτων αδελφων ⁴¹διηρχετο δε την συριαν και κιλικιανεπιστηριζων τας εκκλησιας

16κατηντησεν δε εις δερβην και λυστραν καιιδου μαθητης τις ην εκει ονοματι τιμοθεος υιος γυ-ναικος τινος ιουδαιας πιστης πατρος δε ελληνος²ος εμαρτυρειτο υπο των εν λυστροις και ικονιωαδελφων ³τουτον ηθελησεν ο παυλος συν αυτω εξελ-θειν και λαβων περιετεμεν αυτον δια τους ιουδαιουςτους οντας εν τοις τοποις εκεινοις ηδεισαν γαρ απα-ντες τον πατερα αυτου οτι ελλην υπηρχεν ⁴ως δεδιεπορευοντο τας πολεις παρεδιδουν αυτοις φυ-λασσειν τα δογματα τα κεκριμενα υπο των απο-στολων και των πρεσβυτερων των εν ιερουσαλημ⁵αι μεν ουν εκκλησιαι εστερεουντο τη πιστει καιεπερισσευον τω αριθμω καθ ημεραν ⁶διελθοντες δετην φρυγιαν και την γαλατικην χωραν κωλυθεντεςυπο του αγιου πνευματος λαλησαι τον λογον εντη ασια ⁷ελθοντες κατα την μυσιαν επειραζον κατατην βιθυνιαν πορευεσθαι και ουκ ειασεν αυτους τοπνευμα ⁸παρελθοντες δε την μυσιαν κατεβησαν ειςτρωαδα ⁹και οραμα δια της νυκτος ωφθη τω παυλωανηρ τις ην μακεδων εστως παρακαλων αυτον καιλεγων διαβας εις μακεδονιαν βοηθησον ημιν ¹⁰ως δετο οραμα ειδεν ευθεως εζητησαμεν εξελθειν εις τηνμακεδονιαν συμβιβαζοντες οτι προσκεκληται ημαςο κυριος ευαγγελισασθαι αυτους ¹¹αναχθεντες ουναπο της τρωαδος ευθυδρομησαμεν εις σαμοθρα-κην τη τε επιουση εις νεαπολιν ¹²εκειθεν τε εις φι-λιππους ητις εστιν πρωτη της μεριδος της μακε-δονιας πολις κολωνια ημεν δε εν ταυτη τη πολειδιατριβοντες ημερας τινας ¹³τη τε ημερα των σαβ-βατων εξηλθομεν εξω της πολεως παρα ποταμονου ενομιζετο προσευχη ειναι και καθισαντες ελα-λουμεν ταις συνελθουσαις γυναιξιν ¹⁴και τις γυνηονοματι λυδια πορφυροπωλις πολεως θυατειρωνσεβομενη τον θεον ηκουεν ης ο κυριος διηνοιξεντην καρδιαν προσεχειν τοις λαλουμενοις υπο τουπαυλου ¹⁵ως δε εβαπτισθη και ο οικος αυτης παρε-καλεσεν λεγουσα ει κεκρικατε με πιστην τω κυριωειναι εισελθοντες εις τον οικον μου μεινατε και πα-ρεβιασατο ημας ¹⁶εγενετο δε πορευομενων ημων ειςπροσευχην παιδισκην τινα εχουσαν πνευμα πυθω-νος απαντησαι ημιν ητις εργασιαν πολλην παρει-χεν τοις κυριοις αυτης μαντευομενη ¹⁷αυτη κατα-κολουθησασα τω παυλω και ημιν εκραζεν λεγουσαουτοι οι ανθρωποι δουλοι του θεου του υψιστουεισιν οιτινες καταγγελλουσιν ημιν οδον σωτηριας¹⁸τουτο δε εποιει επι πολλας ημερας διαπονηθειςδε ο παυλος και επιστρεψας τω πνευματι ειπεν

παραγγελλω σοι εν τω ονοματι ιησου χριστου εξελ-θειν απ αυτης και εξηλθεν αυτη τη ωρα ¹⁹ιδοντεςδε οι κυριοι αυτης οτι εξηλθεν η ελπις της εργα-σιας αυτων επιλαβομενοι τον παυλον και τον σι-λαν ειλκυσαν εις την αγοραν επι τους αρχοντας²⁰και προσαγαγοντες αυτους τοις στρατηγοις ειπονουτοι οι ανθρωποι εκταρασσουσιν ημων την πο-λιν ιουδαιοι υπαρχοντες ²¹και καταγγελλουσιν εθηα ουκ εξεστιν ημιν παραδεχεσθαι ουδε ποιειν ρω-μαιοις ουσιν ²²και συνεπεστη ο οχλος κατ αυτωνκαι οι στρατηγοι περιρρηξαντες αυτων τα ιματιαεκελευον ραβδιζειν ²³πολλας τε επιθεντες αυτοιςπληγας εβαλον εις φυλακην παραγγειλαντες τωδεσμοφυλακι ασφαλως τηρειν αυτους ²⁴ος παραγ-γελιαν τοιαυτην ειληφως εβαλεν αυτους εις τηνεσωτεραν φυλακην και τους ποδας αυτων ησφαλι-σατο εις το ξυλον ²⁵κατα δε το μεσονυκτιον παυλοςκαι σιλας προσευχομενοι υμνουν τον θεον επηκρο-ωντο δε αυτων οι δεσμιοι ²⁶αφνω δε σεισμος εγε-νετο μεγας ωστε σαλευθηναι τα θεμελια του δεσμω-τηριου ανεωχθησαν τε παραχρημα αι θυραι πασαικαι παντων τα δεσμα ανεθη ²⁷εξυπνος δε γενομε-νος ο δεσμοφυλαξ και ιδων ανεωγμενας τας θυραςτης φυλακης σπασαμενος μαχαιραν εμελλεν εαυ-τον αναιρειν νομιζων εκπεφευγεναι τους δεσμιους²⁸εφωνησεν δε φωνη μεγαλη ο παυλος λεγων μη-δεν πραξης σεαυτω κακον απαντες γαρ εσμεν εν-θαδε ²⁹αιτησας δε φωτα εισεπηδησεν και εντρομοςγενομενος προσεπεσεν τω παυλω και τω σιλα ³⁰καιπροαγαγων αυτους εξω εφη κυριοι τι με δει ποιεινινα σωθω ³¹οι δε ειπον πιστευσον επι τον κυριονιησουν χριστον και σωθηση συ και ο οικος σου ³²καιελαλησαν αυτω τον λογον του κυριου και πασιντοις εν τη οικια αυτου ³³και παραλαβων αυτους ενεκεινη τη ωρα της νυκτος ελουσεν απο των πλη-γων και εβαπτισθη αυτος και οι αυτου παντες πα-ραχρημα ³⁴αναγαγων τε αυτους εις τον οικον αυ-του παρεθηκεν τραπεζαν και ηγαλλιασατο πανοικιπεπιστευκως τω θεω ³⁵ημερας δε γενομενης απε-στειλαν οι στρατηγοι τους ραβδουχους λεγοντεςαπολυσον τους ανθρωπους εκεινους ³⁶απηγγειλενδε ο δεσμοφυλαξ τους λογους τουτους προς τονπαυλον οτι απεσταλκασιν οι στρατηγοι ινα απολυ-θητε νυν ουν εξελθοντες πορευεσθε εν ειρηνη ³⁷οδε παυλος εφη προς αυτους δειραντες ημας δη-μοσια ακατακριτους ανθρωπους ρωμαιους υπαρ-χοντας εβαλον εις φυλακην και νυν λαθρα ημαςεκβαλλουσιν ου γαρ αλλα ελθοντες αυτοι ημας εξα-γαγετωσαν ³⁸ανηγγειλαν δε τοις στρατηγοις οι ρα-βδουχοι τα ρηματα ταυτα και εφοβηθησαν ακουσα-ντες οτι ρωμαιοι εισιν ³⁹και ελθοντες παρεκαλεσαναυτους και εξαγαγοντες ηρωτων εξελθειν της πο-λεως ⁴⁰εξελθοντες δε εκ της φυλακης εισηλθον ειςτην λυδιαν και ιδοντες τους αδελφους παρεκαλε-

105

σαν αυτους και εξηλθον

17διοδευσαντες δε την αμφιπολιν και απολλω-νιαν ηλθον εις θεσσαλονικην οπου ην η συναγωγητων ιουδαιων ²κατα δε το ειωθος τω παυλω εισηλ-θεν προς αυτους και επι σαββατα τρια διελεγετοαυτοις απο των γραφων ³διανοιγων και παρατιθε-μενος οτι τον χριστον εδει παθειν και αναστηναι εκνεκρων και οτι ουτος εστιν ο χριστος ιησους ον εγωκαταγγελλω υμιν ⁴και τινες εξ αυτων επεισθησανκαι προσεκληρωθησαν τω παυλω και τω σιλα τωντε σεβομενων ελληνων πολυ πληθος γυναικων τετων πρωτων ουκ ολιγαι ⁵ζηλωσαντες δε οι απειθου-ντες ιουδαιοι και προσλαβομενοι των αγοραιων τι-νας ανδρας πονηρους και οχλοποιησαντες εθορυ-βουν την πολιν επισταντες τε τη οικια ιασονος εζη-τουν αυτους αγαγειν εις τον δημον ⁶μη ευροντες δεαυτους εσυρον τον ιασονα και τινας αδελφους επιτους πολιταρχας βοωντες οτι οι την οικουμενηναναστατωσαντες ουτοι και ενθαδε παρεισιν ⁷ουςυποδεδεκται ιασων και ουτοι παντες απεναντι τωνδογματων καισαρος πραττουσιν βασιλεα λεγοντεςετερον ειναι ιησουν ⁸εταραξαν δε τον οχλον και τουςπολιταρχας ακουοντας ταυτα ⁹και λαβοντες το ικα-νον παρα του ιασονος και των λοιπων απελυσαναυτους ¹⁰οι δε αδελφοι ευθεως δια της νυκτος εξε-πεμψαν τον τε παυλον και τον σιλαν εις βεροιανοιτινες παραγενομενοι εις την συναγωγην των ιου-δαιων απηεσαν ¹¹ουτοι δε ησαν ευγενεστεροι τωνεν θεσσαλονικη οιτινες εδεξαντο τον λογον μεταπασης προθυμιας το καθ ημεραν ανακρινοντες ταςγραφας ει εχοι ταυτα ουτως ¹²πολλοι μεν ουν εξ αυ-των επιστευσαν και των ελληνιδων γυναικων τωνευσχημονων και ανδρων ουκ ολιγοι ¹³ως δε εγνωσανοι απο της θεσσαλονικης ιουδαιοι οτι και εν τη βε-ροια κατηγγελη υπο του παυλου ο λογος του θεουηλθον κακει σαλευοντες τους οχλους ¹⁴ευθεως δετοτε τον παυλον εξαπεστειλαν οι αδελφοι πορευε-σθαι ως επι την θαλασσαν υπεμενον δε ο τε σιλαςκαι ο τιμοθεος εκει ¹⁵οι δε καθιστωντες τον παυ-λον ηγαγον αυτον εως αθηνων και λαβοντες εντο-λην προς τον σιλαν και τιμοθεον ινα ως ταχισταελθωσιν προς αυτον εξηεσαν ¹⁶εν δε ταις αθηναιςεκδεχομενου αυτους του παυλου παρωξυνετο τοπνευμα αυτου εν αυτω θεωρουντι κατειδωλον ου-σαν την πολιν ¹⁷διελεγετο μεν ουν εν τη συναγωγητοις ιουδαιοις και τοις σεβομενοις και εν τη αγορακατα πασαν ημεραν προς τους παρατυγχανοντας¹⁸τινες δε των επικουρειων και των στωικων φιλο-σοφων συνεβαλλον αυτω και τινες ελεγον τι αν θε-λοι ο σπερμολογος ουτος λεγειν οι δε ξενων δαι-μονιων δοκει καταγγελευς ειναι οτι τον ιησουν καιτην αναστασιν αυτοις ευηγγελιζετο ¹⁹επιλαβομενοιτε αυτου επι τον αρειον παγον ηγαγον λεγοντες

δυναμεθα γνωναι τις η καινη αυτη η υπο σου λα-λουμενη διδαχη ²⁰ξενιζοντα γαρ τινα εισφερεις ειςτας ακοας ημων βουλομεθα ουν γνωναι τι αν θε-λοι ταυτα ειναι ²¹αθηναιοι δε παντες και οι επιδη-μουντες ξενοι εις ουδεν ετερον ευκαιρουν η λεγειντι και ακουειν καινοτερον ²²σταθεις δε ο παυλοςεν μεσω του αρειου παγου εφη ανδρες αθηναιοικατα παντα ως δεισιδαιμονεστερους υμας θεωρω²³διερχομενος γαρ και αναθεωρων τα σεβασματα υμωνευρον και βωμον εν ω επεγεγραπτο αγνωστω θεωον ουν αγνοουντες ευσεβειτε τουτον εγω καταγγελλωυμιν ²⁴ο θεος ο ποιησας τον κοσμον και παντα ταεν αυτω ουτος ουρανου και γης κυριος υπαρχωνουκ εν χειροποιητοις ναοις κατοικει ²⁵ουδε υπο χει-ρων ανθρωπων θεραπευεται προσδεομενος τινοςαυτος διδους πασιν ζωην και πνοην και τα παντα²⁶εποιησεν τε εξ ενος αιματος παν εθνος ανθρωπωνκατοικειν επι παν το προσωπον της γης ορισαςπροτεταγμενους καιρους και τας οροθεσιας της κα-τοικιας αυτων ²⁷ζητειν τον κυριον ει αρα γε ψηλα-φησειαν αυτον και ευροιεν καιτοιγε ου μακραν αποενος εκαστου ημων υπαρχοντα ²⁸εν αυτω γαρ ζωμενκαι κινουμεθα και εσμεν ως και τινες των καθ υμαςποιητων ειρηκασιν του γαρ και γενος εσμεν ²⁹γενοςουν υπαρχοντες του θεου ουκ οφειλομεν νομιζεινχρυσω η αργυρω η λιθω χαραγματι τεχνης και εν-θυμησεως ανθρωπου το θειον ειναι ομοιον ³⁰τουςμεν ουν χρονους της αγνοιας υπεριδων ο θεος τανυν παραγγελλει τοις ανθρωποις πασιν πανταχουμετανοειν ³¹διοτι εστησεν ημεραν εν η μελλει κρι-νειν την οικουμενην εν δικαιοσυνη εν ανδρι ω ωρι-σεν πιστιν παρασχων πασιν αναστησας αυτον εκνεκρων ³²ακουσαντες δε αναστασιν νεκρων οι μενεχλευαζον οι δε ειπον ακουσομεθα σου παλιν περιτουτου ³³και ουτως ο παυλος εξηλθεν εκ μεσου αυ-των ³⁴τινες δε ανδρες κολληθεντες αυτω επιστευ-σαν εν οις και διονυσιος ο αρεοπαγιτης και γυνηονοματι δαμαρις και ετεροι συν αυτοις

18μετα δε ταυτα χωρισθεις ο παυλος εκ τωναθηνων ηλθεν εις κορινθον ²και ευρων τινα ιουδαιονονοματι ακυλαν ποντικον τω γενει προσφατως ελη-λυθοτα απο της ιταλιας και πρισκιλλαν γυναικααυτου δια το διατεταχεναι κλαυδιον χωριζεσθαι πα-ντας τους ιουδαιους εκ της ρωμης προσηλθεν αυ-τοις ³και δια το ομοτεχνον ειναι εμενεν παρ αυτοιςκαι ειργαζετο ησαν γαρ σκηνοποιοι την τεχνην ⁴διελεγετοδε εν τη συναγωγη κατα παν σαββατον επειθεν τειουδαιους και ελληνας ⁵ως δε κατηλθον απο τηςμακεδονιας ο τε σιλας και ο τιμοθεος συνειχετοτω πνευματι ο παυλος διαμαρτυρομενος τοις ιου-δαιοις τον χριστον ιησουν ⁶αντιτασσομενων δε αυ-των και βλασφημουντων εκτιναξαμενος τα ιματιαειπεν προς αυτους το αιμα υμων επι την κεφαλην

106 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

υμων καθαρος εγω απο του νυν εις τα εθνη πο-ρευσομαι ⁷και μεταβας εκειθεν ηλθεν εις οικιαν τι-νος ονοματι ιουστου σεβομενου τον θεον ου η οι-κια ην συνομορουσα τη συναγωγη ⁸κρισπος δε οαρχισυναγωγος επιστευσεν τω κυριω συν ολω τωοικω αυτου και πολλοι των κορινθιων ακουοντεςεπιστευον και εβαπτιζοντο ⁹ειπεν δε ο κυριος διοραματος εν νυκτι τω παυλω μη φοβου αλλα λα-λει και μη σιωπησης ¹⁰διοτι εγω ειμι μετα σου καιουδεις επιθησεται σοι του κακωσαι σε διοτι λαοςεστιν μοι πολυς εν τη πολει ταυτη ¹¹εκαθισεν τεενιαυτον και μηνας εξ διδασκων εν αυτοις τον λο-γον του θεου ¹²γαλλιωνος δε ανθυπατευοντος τηςαχαιας κατεπεστησαν ομοθυμαδον οι ιουδαιοι τωπαυλω και ηγαγον αυτον επι το βημα ¹³λεγοντες οτιπαρα τον νομον ουτος αναπειθει τους ανθρωπουςσεβεσθαι τον θεον ¹⁴μελλοντος δε του παυλου ανοι-γειν το στομα ειπεν ο γαλλιων προς τους ιουδαιουςει μεν ουν ην αδικημα τι η ραδιουργημα πονηρονω ιουδαιοι κατα λογον αν ηνεσχομην υμων ¹⁵ει δεζητημα εστιν περι λογου και ονοματων και νομουτου καθ υμας οψεσθε αυτοι κριτης γαρ εγω του-των ου βουλομαι ειναι ¹⁶και απηλασεν αυτους αποτου βηματος ¹⁷επιλαβομενοι δε παντες οι ελληνεςσωσθενην τον αρχισυναγωγον ετυπτον εμπροσθεντου βηματος και ουδεν τουτων τω γαλλιωνι εμελεν¹⁸ο δε παυλος ετι προσμεινας ημερας ικανας τοιςαδελφοις αποταξαμενος εξεπλει εις την συριαν καισυν αυτω πρισκιλλα και ακυλας κειραμενος την κε-φαλην εν κεγχρεαις ειχεν γαρ ευχην ¹⁹κατηντησενδε εις εφεσον κακεινους κατελιπεν αυτου αυτοςδε εισελθων εις την συναγωγην διελεχθη τοις ιου-δαιοις ²⁰ερωτωντων δε αυτων επι πλειονα χρονονμειναι παρ αυτοις ουκ επενευσεν ²¹αλλ απεταξατοαυτοις ειπων δει με παντως την εορτην την ερχο-μενην ποιησαι εις ιεροσολυμα παλιν δε ανακαμψωπρος υμας του θεου θελοντος και ανηχθη απο τηςεφεσου ²²και κατελθων εις καισαρειαν αναβας καιασπασαμενος την εκκλησιαν κατεβη εις αντιοχειαν²³και ποιησας χρονον τινα εξηλθεν διερχομενος κα-θεξης την γαλατικην χωραν και φρυγιαν επιστηρι-ζων παντας τους μαθητας ²⁴ιουδαιος δε τις απολ-λως ονοματι αλεξανδρευς τω γενει ανηρ λογιος κα-τηντησεν εις εφεσον δυνατος ων εν ταις γραφαις²⁵ουτος ην κατηχημενος την οδον του κυριου καιζεων τω πνευματι ελαλει και εδιδασκεν ακριβωςτα περι του κυριου επισταμενος μονον το βαπτι-σμα ιωαννου ²⁶ουτος τε ηρξατο παρρησιαζεσθαι εντη συναγωγη ακουσαντες δε αυτου ακυλας και πρι-σκιλλα προσελαβοντο αυτον και ακριβεστερον αυτωεξεθεντο την του θεου οδον ²⁷βουλομενου δε αυτουδιελθειν εις την αχαιαν προτρεψαμενοι οι αδελφοιεγραψαν τοις μαθηταις αποδεξασθαι αυτον ος πα-ραγενομενος συνεβαλετο πολυ τοις πεπιστευκοσιν

δια της χαριτος ²⁸ευτονως γαρ τοις ιουδαιοις δια-κατηλεγχετο δημοσια επιδεικνυς δια των γραφωνειναι τον χριστον ιησουν

19εγενετο δε εν τω τον απολλω ειναι εν κορινθωπαυλον διελθοντα τα ανωτερικα μερη ελθειν ειςεφεσον και ευρων τινας μαθητας ²ειπεν προς αυ-τους ει πνευμα αγιον ελαβετε πιστευσαντες οι δεειπον προς αυτον αλλ ουδε ει πνευμα αγιον εστινηκουσαμεν ³ειπεν τε προς αυτους εις τι ουν εβαπτι-σθητε οι δε ειπον εις το ιωαννου βαπτισμα ⁴ειπενδε παυλος ιωαννης μεν εβαπτισεν βαπτισμα μετα-νοιας τω λαω λεγων εις τον ερχομενον μετ αυτονινα πιστευσωσιν τουτεστιν εις τον χριστον ιησουν⁵ακουσαντες δε εβαπτισθησαν εις το ονομα του κυ-ριου ιησου ⁶και επιθεντος αυτοις του παυλου ταςχειρας ηλθεν το πνευμα το αγιον επ αυτους ελα-λουν τε γλωσσαις και προεφητευον ⁷ησαν δε οι πα-ντες ανδρες ωσει δεκαδυο ⁸εισελθων δε εις την συ-ναγωγην επαρρησιαζετο επι μηνας τρεις διαλεγο-μενος και πειθων τα περι της βασιλειας του θεου⁹ως δε τινες εσκληρυνοντο και ηπειθουν κακολο-γουντες την οδον ενωπιον του πληθους αποσταςαπ αυτων αφωρισεν τους μαθητας καθ ημεραν δια-λεγομενος εν τη σχολη τυραννου τινος ¹⁰τουτο δεεγενετο επι ετη δυο ωστε παντας τους κατοικου-ντας την ασιαν ακουσαι τον λογον του κυριου ιη-σου ιουδαιους τε και ελληνας ¹¹δυναμεις τε ου ταςτυχουσας εποιει ο θεος δια των χειρων παυλου¹²ωστε και επι τους ασθενουντας επιφερεσθαι αποτου χρωτος αυτου σουδαρια η σιμικινθια και απαλ-λασσεσθαι απ αυτων τας νοσους τα τε πνευματατα πονηρα εξερχεσθαι απ αυτων ¹³επεχειρησαν δετινες απο των περιερχομενων ιουδαιων εξορκιστωνονομαζειν επι τους εχοντας τα πνευματα τα πο-νηρα το ονομα του κυριου ιησου λεγοντες ορκιζο-μεν υμας τον ιησουν ον ο παυλος κηρυσσει ¹⁴ησανδε τινες υιοι σκευα ιουδαιου αρχιερεως επτα οιτουτο ποιουντες ¹⁵αποκριθεν δε το πνευμα το πο-νηρον ειπεν τον ιησουν γινωσκω και τον παυλονεπισταμαι υμεις δε τινες εστε ¹⁶και εφαλλομενοςεπ αυτους ο ανθρωπος εν ω ην το πνευμα το πονη-ρον και κατακυριευσας αυτων ισχυσεν κατ αυτωνωστε γυμνους και τετραυματισμενους εκφυγειν εκτου οικου εκεινου ¹⁷τουτο δε εγενετο γνωστον πα-σιν ιουδαιοις τε και ελλησιν τοις κατοικουσιν τηνεφεσον και επεπεσεν φοβος επι παντας αυτουςκαι εμεγαλυνετο το ονομα του κυριου ιησου ¹⁸πολλοιτε των πεπιστευκοτων ηρχοντο εξομολογουμενοικαι αναγγελλοντες τας πραξεις αυτων ¹⁹ικανοι δετων τα περιεργα πραξαντων συνενεγκαντες τας βι-βλους κατεκαιον ενωπιον παντων και συνεψηφι-σαν τας τιμας αυτων και ευρον αργυριου μυριαδαςπεντε ²⁰ουτως κατα κρατος ο λογος του κυριου ηυ-

107

ξανεν και ισχυεν ²¹ως δε επληρωθη ταυτα εθετο οπαυλος εν τω πνευματι διελθων την μακεδονιανκαι αχαιαν πορευεσθαι εις ιερουσαλημ ειπων οτιμετα το γενεσθαι με εκει δει με και ρωμην ιδειν²²αποστειλας δε εις την μακεδονιαν δυο των δια-κονουντων αυτω τιμοθεον και εραστον αυτος επε-σχεν χρονον εις την ασιαν ²³εγενετο δε κατα τονκαιρον εκεινον ταραχος ουκ ολιγος περι της οδου²⁴δημητριος γαρ τις ονοματι αργυροκοπος ποιωνναους αργυρους αρτεμιδος παρειχετο τοις τεχνι-ταις εργασιαν ουκ ολιγην ²⁵ους συναθροισας καιτους περι τα τοιαυτα εργατας ειπεν ανδρες επι-στασθε οτι εκ ταυτης της εργασιας η ευπορια ημωνεστιν ²⁶και θεωρειτε και ακουετε οτι ου μονον εφε-σου αλλα σχεδον πασης της ασιας ο παυλος ουτοςπεισας μετεστησεν ικανον οχλον λεγων οτι ουκ ει-σιν θεοι οι δια χειρων γινομενοι ²⁷ου μονον δε τουτοκινδυνευει ημιν το μερος εις απελεγμον ελθειν αλλακαι το της μεγαλης θεας αρτεμιδος ιερον εις ουδενλογισθηναι μελλειν τε και καθαιρεισθαι την μεγα-λειοτητα αυτης ην ολη η ασια και η οικουμενη σεβε-ται ²⁸ακουσαντες δε και γενομενοι πληρεις θυμουεκραζον λεγοντες μεγαλη η αρτεμις εφεσιων ²⁹καιεπλησθη η πολις ολη συγχυσεως ωρμησαν τε ομο-θυμαδον εις το θεατρον συναρπασαντες γαιον καιαρισταρχον μακεδονας συνεκδημους του παυλου³⁰του δε παυλου βουλομενου εισελθειν εις τον δη-μον ουκ ειων αυτον οι μαθηται ³¹τινες δε και τωνασιαρχων οντες αυτω φιλοι πεμψαντες προς αυ-τον παρεκαλουν μη δουναι εαυτον εις το θεατρον³²αλλοι μεν ουν αλλο τι εκραζον ην γαρ η εκκλη-σια συγκεχυμενη και οι πλειους ουκ ηδεισαν τινοςενεκεν συνεληλυθεισαν ³³εκ δε του οχλου προεβι-βασαν αλεξανδρον προβαλλοντων αυτον των ιου-δαιων ο δε αλεξανδρος κατασεισας την χειρα ηθε-λεν απολογεισθαι τω δημω ³⁴επιγνοντων δε οτι ιου-δαιος εστιν φωνη εγενετο μια εκ παντων ως επιωρας δυο κραζοντων μεγαλη η αρτεμις εφεσιων ³⁵καταστειλαςδε ο γραμματευς τον οχλον φησιν ανδρες εφεσιοιτις γαρ εστιν ανθρωπος ος ου γινωσκει την εφε-σιων πολιν νεωκορον ουσαν της μεγαλης θεας αρ-τεμιδος και του διοπετους ³⁶αναντιρρητων ουν οντωντουτων δεον εστιν υμας κατεσταλμενους υπαρχεινκαι μηδεν προπετες πραττειν ³⁷ηγαγετε γαρ τουςανδρας τουτους ουτε ιεροσυλους ουτε βλασφημου-ντας την θεαν υμων ³⁸ει μεν ουν δημητριος και οισυν αυτω τεχνιται προς τινα λογον εχουσιν αγο-ραιοι αγονται και ανθυπατοι εισιν εγκαλειτωσαναλληλοις ³⁹ει δε τι περι ετερων επιζητειτε εν τη εν-νομω εκκλησια επιλυθησεται ⁴⁰και γαρ κινδυνευο-μεν εγκαλεισθαι στασεως περι της σημερον μηδε-νος αιτιου υπαρχοντος περι ου δυνησομεθα απο-δουναι λογον της συστροφης ταυτης ⁴¹και ταυτα

ειπων απελυσεν την εκκλησιαν

20μετα δε το παυσασθαι τον θορυβον προσκα-λεσαμενος ο παυλος τους μαθητας και ασπασαμε-νος εξηλθεν πορευθηναι εις την μακεδονιαν ²διελθωνδε τα μερη εκεινα και παρακαλεσας αυτους λογωπολλω ηλθεν εις την ελλαδα ³ποιησας τε μηναςτρεις γενομενης αυτω επιβουλης υπο των ιουδαιωνμελλοντι αναγεσθαι εις την συριαν εγενετο γνωμητου υποστρεφειν δια μακεδονιας ⁴συνειπετο δε αυτωαχρι της ασιας σωπατρος βεροιαιος θεσσαλονικεωνδε αρισταρχος και σεκουνδος και γαιος δερβαιοςκαι τιμοθεος ασιανοι δε τυχικος και τροφιμος ⁵ουτοιπροελθοντες εμενον ημας εν τρωαδι ⁶ημεις δε εξε-πλευσαμεν μετα τας ημερας των αζυμων απο φι-λιππων και ηλθομεν προς αυτους εις την τρωαδααχρις ημερων πεντε ου διετριψαμεν ημερας επτα⁷εν δε τη μια των σαββατων συνηγμενων των μαθη-των του κλασαι αρτον ο παυλος διελεγετο αυτοιςμελλων εξιεναι τη επαυριον παρετεινεν τε τον λο-γον μεχρι μεσονυκτιου ⁸ησαν δε λαμπαδες ικαναιεν τω υπερωω ου ησαν συνηγμενοι ⁹καθημενος δετις νεανιας ονοματι ευτυχος επι της θυριδος κα-ταφερομενος υπνω βαθει διαλεγομενου του παυ-λου επι πλειον κατενεχθεις απο του υπνου επεσεναπο του τριστεγου κατω και ηρθη νεκρος ¹⁰καταβαςδε ο παυλος επεπεσεν αυτω και συμπεριλαβων ει-πεν μη θορυβεισθε η γαρ ψυχη αυτου εν αυτω εστιν¹¹αναβας δε και κλασας αρτον και γευσαμενος εφικανον τε ομιλησας αχρις αυγης ουτως εξηλθεν ¹²ηγαγονδε τον παιδα ζωντα και παρεκληθησαν ου μετριως¹³ημεις δε προελθοντες επι το πλοιον ανηχθημενεις την ασσον εκειθεν μελλοντες αναλαμβανειν τονπαυλον ουτως γαρ ην διατεταγμενος μελλων αυ-τος πεζευειν ¹⁴ως δε συνεβαλεν ημιν εις την ασσοναναλαβοντες αυτον ηλθομεν εις μιτυληνην ¹⁵κακειθεναποπλευσαντες τη επιουση κατηντησαμεν αντικρυχιου τη δε ετερα παρεβαλομεν εις σαμον και μεινα-ντες εν τρωγυλλιω τη εχομενη ηλθομεν εις μιλητον¹⁶εκρινεν γαρ ο παυλος παραπλευσαι την εφεσονοπως μη γενηται αυτω χρονοτριβησαι εν τη ασιαεσπευδεν γαρ ει δυνατον ην αυτω την ημεραν τηςπεντηκοστης γενεσθαι εις ιεροσολυμα ¹⁷απο δε τηςμιλητου πεμψας εις εφεσον μετεκαλεσατο τους πρε-σβυτερους της εκκλησιας ¹⁸ως δε παρεγενοντο προςαυτον ειπεν αυτοις υμεις επιστασθε απο πρωτηςημερας αφ ης επεβην εις την ασιαν πως μεθ υμωντον παντα χρονον εγενομην ¹⁹δουλευων τω κυριωμετα πασης ταπεινοφροσυνης και πολλων δακρυωνκαι πειρασμων των συμβαντων μοι εν ταις επιβου-λαις των ιουδαιων ²⁰ως ουδεν υπεστειλαμην τωνσυμφεροντων του μη αναγγειλαι υμιν και διδαξαιυμας δημοσια και κατ οικους ²¹διαμαρτυρομενος ιου-δαιοις τε και ελλησιν την εις τον θεον μετανοιαν

108 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

και πιστιν την εις τον κυριον ημων ιησουν χριστον²²και νυν ιδου εγω δεδεμενος τω πνευματι πορευο-μαι εις ιερουσαλημ τα εν αυτη συναντησοντα μοιμη ειδως ²³πλην οτι το πνευμα το αγιον κατα πολινδιαμαρτυρεται λεγον οτι δεσμα με και θλιψεις με-νουσιν ²⁴αλλ ουδενος λογον ποιουμαι ουδε εχω τηνψυχην μου τιμιαν εμαυτω ως τελειωσαι τον δρο-μον μου μετα χαρας και την διακονιαν ην ελαβονπαρα του κυριου ιησου διαμαρτυρασθαι το ευαγγε-λιον της χαριτος του θεου ²⁵και νυν ιδου εγω οιδαοτι ουκετι οψεσθε το προσωπον μου υμεις παντεςεν οις διηλθον κηρυσσων την βασιλειαν του θεου²⁶διο μαρτυρομαι υμιν εν τη σημερον ημερα οτι κα-θαρος εγω απο του αιματος παντων ²⁷ου γαρ υπε-στειλαμην του μη αναγγειλαι υμιν πασαν την βου-λην του θεου ²⁸προσεχετε ουν εαυτοις και παντι τωποιμνιω εν ω υμας το πνευμα το αγιον εθετο επι-σκοπους ποιμαινειν την εκκλησιαν του θεου ην πε-ριεποιησατο δια του ιδιου αιματος ²⁹εγω γαρ οιδατουτο οτι εισελευσονται μετα την αφιξιν μου λυκοιβαρεις εις υμας μη φειδομενοι του ποιμνιου ³⁰καιεξ υμων αυτων αναστησονται ανδρες λαλουντεςδιεστραμμενα του αποσπαν τους μαθητας οπισωαυτων ³¹διο γρηγορειτε μνημονευοντες οτι τριετιαννυκτα και ημεραν ουκ επαυσαμην μετα δακρυωννουθετων ενα εκαστον ³²και τα νυν παρατιθεμαιυμας αδελφοι τω θεω και τω λογω της χαριτος αυ-του τω δυναμενω εποικοδομησαι και δουναι υμινκληρονομιαν εν τοις ηγιασμενοις πασιν ³³αργυριουη χρυσιου η ιματισμου ουδενος επεθυμησα ³⁴αυτοιδε γινωσκετε οτι ταις χρειαις μου και τοις ουσινμετ εμου υπηρετησαν αι χειρες αυται ³⁵παντα υπε-δειξα υμιν οτι ουτως κοπιωντας δει αντιλαμβανε-σθαι των ασθενουντων μνημονευειν τε των λογωντου κυριου ιησου οτι αυτος ειπεν μακαριον εστινδιδοναι μαλλον η λαμβανειν ³⁶και ταυτα ειπων θειςτα γονατα αυτου συν πασιν αυτοις προσηυξατο³⁷ικανος δε εγενετο κλαυθμος παντων και επιπε-σοντες επι τον τραχηλον του παυλου κατεφιλουναυτον ³⁸οδυνωμενοι μαλιστα επι τω λογω ω ειρηκειοτι ουκετι μελλουσιν το προσωπον αυτου θεωρεινπροεπεμπον δε αυτον εις το πλοιον

21ως δε εγενετο αναχθηναι ημας αποσπασθε-ντας απ αυτων ευθυδρομησαντες ηλθομεν εις τηνκων τη δε εξης εις την ροδον κακειθεν εις παταρα²και ευροντες πλοιον διαπερων εις φοινικην επιβα-ντες ανηχθημεν ³αναφαναντες δε την κυπρον καικαταλιποντες αυτην ευωνυμον επλεομεν εις συριανκαι κατηχθημεν εις τυρον εκεισε γαρ ην το πλοιοναποφορτιζομενον τον γομον ⁴και ανευροντες μαθη-τας επεμειναμεν αυτου ημερας επτα οιτινες τω παυλωελεγον δια του πνευματος μη αναβαινειν εις ιερου-σαλημ ⁵οτε δε εγενετο ημας εξαρτισαι τας ημερας

εξελθοντες επορευομεθα προπεμποντων ημας πα-ντων συν γυναιξιν και τεκνοις εως εξω της πολεωςκαι θεντες τα γονατα επι τον αιγιαλον προσηυξα-μεθα ⁶και ασπασαμενοι αλληλους επεβημεν εις τοπλοιον εκεινοι δε υπεστρεψαν εις τα ιδια ⁷ημεις δετον πλουν διανυσαντες απο τυρου κατηντησαμενεις πτολεμαιδα και ασπασαμενοι τους αδελφουςεμειναμεν ημεραν μιαν παρ αυτοις ⁸τη δε επαυριονεξελθοντες οι περι τον παυλον ηλθομεν εις και-σαρειαν και εισελθοντες εις τον οικον φιλιππουτου ευαγγελιστου του οντος εκ των επτα εμειναμενπαρ αυτω ⁹τουτω δε ησαν θυγατερες παρθενοι τεσ-σαρες προφητευουσαι ¹⁰επιμενοντων δε ημων ημε-ρας πλειους κατηλθεν τις απο της ιουδαιας προ-φητης ονοματι αγαβος ¹¹και ελθων προς ημας καιαρας την ζωνην του παυλου δησας τε αυτου ταςχειρας και τους ποδας ειπεν ταδε λεγει το πνευματο αγιον τον ανδρα ου εστιν η ζωνη αυτη ουτωςδησουσιν εν ιερουσαλημ οι ιουδαιοι και παραδω-σουσιν εις χειρας εθνων ¹²ως δε ηκουσαμεν ταυταπαρεκαλουμεν ημεις τε και οι εντοπιοι του μη ανα-βαινειν αυτον εις ιερουσαλημ ¹³απεκριθη δε ο παυ-λος τι ποιειτε κλαιοντες και συνθρυπτοντες μουτην καρδιαν εγω γαρ ου μονον δεθηναι αλλα καιαποθανειν εις ιερουσαλημ ετοιμως εχω υπερ τουονοματος του κυριου ιησου ¹⁴μη πειθομενου δε αυ-του ησυχασαμεν ειποντες το θελημα του κυριουγενεσθω ¹⁵μετα δε τας ημερας ταυτας αποσκευα-σαμενοι ανεβαινομεν εις ιερουσαλημ ¹⁶συνηλθον δεκαι των μαθητων απο καισαρειας συν ημιν αγοντεςπαρ ω ξενισθωμεν μνασωνι τινι κυπριω αρχαιω μα-θητη ¹⁷γενομενων δε ημων εις ιεροσολυμα ασμενωςεδεξαντο ημας οι αδελφοι ¹⁸τη δε επιουση εισηειο παυλος συν ημιν προς ιακωβον παντες τε παρε-γενοντο οι πρεσβυτεροι ¹⁹και ασπασαμενος αυτουςεξηγειτο καθ εν εκαστον ων εποιησεν ο θεος εν τοιςεθνεσιν δια της διακονιας αυτου ²⁰οι δε ακουσα-ντες εδοξαζον τον κυριον ειπον τε αυτω θεωρειςαδελφε ποσαι μυριαδες εισιν ιουδαιων των πεπι-στευκοτων και παντες ζηλωται του νομου υπαρ-χουσιν ²¹κατηχηθησαν δε περι σου οτι αποστασιανδιδασκεις απο μωσεως τους κατα τα εθνη πανταςιουδαιους λεγων μη περιτεμνειν αυτους τα τεκναμηδε τοις εθεσιν περιπατειν ²²τι ουν εστιν παντωςδει πληθος συνελθειν ακουσονται γαρ οτι εληλυ-θας ²³τουτο ουν ποιησον ο σοι λεγομεν εισιν ημινανδρες τεσσαρες ευχην εχοντες εφ εαυτων ²⁴τουτουςπαραλαβων αγνισθητι συν αυτοις και δαπανησονεπ αυτοις ινα ξυρησωνται την κεφαλην και γνωσινπαντες οτι ων κατηχηνται περι σου ουδεν εστιναλλα στοιχεις και αυτος τον νομον φυλασσων ²⁵περιδε των πεπιστευκοτων εθνων ημεις επεστειλαμενκριναντες μηδεν τοιουτον τηρειν αυτους ει μη φυ-λασσεσθαι αυτους το τε ειδωλοθυτον και το αιμα

109

και πνικτον και πορνειαν ²⁶τοτε ο παυλος παρα-λαβων τους ανδρας τη εχομενη ημερα συν αυτοιςαγνισθεις εισηει εις το ιερον διαγγελλων την εκ-πληρωσιν των ημερων του αγνισμου εως ου προση-νεχθη υπερ ενος εκαστου αυτων η προσφορα ²⁷ωςδε εμελλον αι επτα ημεραι συντελεισθαι οι απο τηςασιας ιουδαιοι θεασαμενοι αυτον εν τω ιερω συνε-χεον παντα τον οχλον και επεβαλον τας χειρας επαυτον ²⁸κραζοντες ανδρες ισραηλιται βοηθειτε ου-τος εστιν ο ανθρωπος ο κατα του λαου και του νο-μου και του τοπου τουτου παντας πανταχου διδα-σκων ετι τε και ελληνας εισηγαγεν εις το ιερον καικεκοινωκεν τον αγιον τοπον τουτον ²⁹ησαν γαρ προ-εωρακοτες τροφιμον τον εφεσιον εν τη πολει συναυτω ον ενομιζον οτι εις το ιερον εισηγαγεν ο παυ-λος ³⁰εκινηθη τε η πολις ολη και εγενετο συνδρομητου λαου και επιλαβομενοι του παυλου ειλκον αυ-τον εξω του ιερου και ευθεως εκλεισθησαν αι θυραι³¹ζητουντων δε αυτον αποκτειναι ανεβη φασις τωχιλιαρχω της σπειρης οτι ολη συγκεχυται ιερουσα-λημ ³²ος εξαυτης παραλαβων στρατιωτας και εκα-τονταρχους κατεδραμεν επ αυτους οι δε ιδοντεςτον χιλιαρχον και τους στρατιωτας επαυσαντο τυ-πτοντες τον παυλον ³³τοτε εγγισας ο χιλιαρχος επε-λαβετο αυτου και εκελευσεν δεθηναι αλυσεσιν δυ-σιν και επυνθανετο τις αν ειη και τι εστιν πεποιη-κως ³⁴αλλοι δε αλλο τι εβοων εν τω οχλω μη δυνα-μενος δε γνωναι το ασφαλες δια τον θορυβον εκε-λευσεν αγεσθαι αυτον εις την παρεμβολην ³⁵οτε δεεγενετο επι τους αναβαθμους συνεβη βασταζεσθαιαυτον υπο των στρατιωτων δια την βιαν του οχλου³⁶ηκολουθει γαρ το πληθος του λαου κραζον αιρεαυτον ³⁷μελλων τε εισαγεσθαι εις την παρεμβοληνο παυλος λεγει τω χιλιαρχω ει εξεστιν μοι ειπειν τιπρος σε ο δε εφη ελληνιστι γινωσκεις ³⁸ουκ αρα συει ο αιγυπτιος ο προ τουτων των ημερων αναστα-τωσας και εξαγαγων εις την ερημον τους τετρακι-σχιλιους ανδρας των σικαριων ³⁹ειπεν δε ο παυλοςεγω ανθρωπος μεν ειμι ιουδαιος ταρσευς της κι-λικιας ουκ ασημου πολεως πολιτης δεομαι δε σουεπιτρεψον μοι λαλησαι προς τον λαον ⁴⁰επιτρεψαντοςδε αυτου ο παυλος εστως επι των αναβαθμων κατε-σεισεν τη χειρι τω λαω πολλης δε σιγης γενομενηςπροσεφωνησεν τη εβραιδι διαλεκτω λεγων

22ανδρες αδελφοι και πατερες ακουσατε μουτης προς υμας νυν απολογιας ²ακουσαντες δε οτιτη εβραιδι διαλεκτω προσεφωνει αυτοις μαλλονπαρεσχον ησυχιαν και φησιν ³εγω μεν ειμι ανηρ ιου-δαιος γεγεννημενος εν ταρσω της κιλικιας ανατε-θραμμενος δε εν τη πολει ταυτη παρα τους ποδαςγαμαλιηλ πεπαιδευμενος κατα ακριβειαν του πα-τρωου νομου ζηλωτης υπαρχων του θεου καθωςπαντες υμεις εστε σημερον ⁴ος ταυτην την οδον

εδιωξα αχρι θανατου δεσμευων και παραδιδους ειςφυλακας ανδρας τε και γυναικας ⁵ως και ο αρχιε-ρευς μαρτυρει μοι και παν το πρεσβυτεριον παρ ωνκαι επιστολας δεξαμενος προς τους αδελφους ειςδαμασκον επορευομην αξων και τους εκεισε ονταςδεδεμενους εις ιερουσαλημ ινα τιμωρηθωσιν ⁶εγενετοδε μοι πορευομενω και εγγιζοντι τη δαμασκω περιμεσημβριαν εξαιφνης εκ του ουρανου περιαστρα-ψαι φως ικανον περι εμε ⁷επεσον τε εις το εδαφοςκαι ηκουσα φωνης λεγουσης μοι σαουλ σαουλ τιμε διωκεις ⁸εγω δε απεκριθην τις ει κυριε ειπεν τεπρος με εγω ειμι ιησους ο ναζωραιος ον συ διω-κεις ⁹οι δε συν εμοι οντες το μεν φως εθεασαντοκαι εμφοβοι εγενοντο την δε φωνην ουκ ηκουσαντου λαλουντος μοι ¹⁰ειπον δε τι ποιησω κυριε ο δεκυριος ειπεν προς με αναστας πορευου εις δαμα-σκον κακει σοι λαληθησεται περι παντων ων τετα-κται σοι ποιησαι ¹¹ως δε ουκ ενεβλεπον απο της δο-ξης του φωτος εκεινου χειραγωγουμενος υπο τωνσυνοντων μοι ηλθον εις δαμασκον ¹²ανανιας δε τιςανηρ ευσεβης κατα τον νομον μαρτυρουμενος υποπαντων των κατοικουντων ιουδαιων ¹³ελθων προςμε και επιστας ειπεν μοι σαουλ αδελφε αναβλεψονκαγω αυτη τη ωρα ανεβλεψα εις αυτον ¹⁴ο δε ει-πεν ο θεος των πατερων ημων προεχειρισατο σεγνωναι το θελημα αυτου και ιδειν τον δικαιον καιακουσαι φωνην εκ του στοματος αυτου ¹⁵οτι εσημαρτυς αυτω προς παντας ανθρωπους ων εωρα-κας και ηκουσας ¹⁶και νυν τι μελλεις αναστας βα-πτισαι και απολουσαι τας αμαρτιας σου επικαλε-σαμενος το ονομα του κυριου ¹⁷εγενετο δε μοι υπο-στρεψαντι εις ιερουσαλημ και προσευχομενου μουεν τω ιερω γενεσθαι με εν εκστασει ¹⁸και ιδειν αυ-τον λεγοντα μοι σπευσον και εξελθε εν ταχει εξ ιε-ρουσαλημ διοτι ου παραδεξονται σου την μαρτυ-ριαν περι εμου ¹⁹καγω ειπον κυριε αυτοι επιστα-νται οτι εγω ημην φυλακιζων και δερων κατα ταςσυναγωγας τους πιστευοντας επι σε ²⁰και οτε εξε-χειτο το αιμα στεφανου του μαρτυρος σου και αυ-τος ημην εφεστως και συνευδοκων τη αναιρεσει αυ-του και φυλασσων τα ιματια των αναιρουντων αυ-τον ²¹και ειπεν προς με πορευου οτι εγω εις εθνημακραν εξαποστελω σε ²²ηκουον δε αυτου αχρι του-του του λογου και επηραν την φωνην αυτων λε-γοντες αιρε απο της γης τον τοιουτον ου γαρ κα-θηκον αυτον ζην ²³κραυγαζοντων δε αυτων και ρι-πτουντων τα ιματια και κονιορτον βαλλοντων ειςτον αερα ²⁴εκελευσεν αυτον ο χιλιαρχος αγεσθαιεις την παρεμβολην ειπων μαστιξιν ανεταζεσθαιαυτον ινα επιγνω δι ην αιτιαν ουτως επεφωνουναυτω ²⁵ως δε προετειναν αυτον τοις ιμασιν ειπενπρος τον εστωτα εκατονταρχον ο παυλος ει αν-θρωπον ρωμαιον και ακατακριτον εξεστιν υμιν μα-στιζειν ²⁶ακουσας δε ο εκατονταρχος προσελθων

110 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

απηγγειλεν τω χιλιαρχω λεγων ορα τι μελλεις ποιεινο γαρ ανθρωπος ουτος ρωμαιος εστιν ²⁷προσελθωνδε ο χιλιαρχος ειπεν αυτω λεγε μοι ει συ ρωμαιοςει ο δε εφη ναι ²⁸απεκριθη τε ο χιλιαρχος εγω πολ-λου κεφαλαιου την πολιτειαν ταυτην εκτησαμηνο δε παυλος εφη εγω δε και γεγεννημαι ²⁹ευθεωςουν απεστησαν απ αυτου οι μελλοντες αυτον ανε-ταζειν και ο χιλιαρχος δε εφοβηθη επιγνους οτι ρω-μαιος εστιν και οτι ην αυτον δεδεκως ³⁰τη δε επαυ-ριον βουλομενος γνωναι το ασφαλες το τι κατηγο-ρειται παρα των ιουδαιων ελυσεν αυτον απο τωνδεσμων και εκελευσεν ελθειν τους αρχιερεις καιολον το συνεδριον αυτων και καταγαγων τον παυ-λον εστησεν εις αυτους

23ατενισας δε ο παυλος τω συνεδριω ειπεν αν-δρες αδελφοι εγω παση συνειδησει αγαθη πεπολι-τευμαι τω θεω αχρι ταυτης της ημερας ²ο δε αρχιε-ρευς ανανιας επεταξεν τοις παρεστωσιν αυτω τυ-πτειν αυτου το στομα ³τοτε ο παυλος προς αυτονειπεν τυπτειν σε μελλει ο θεος τοιχε κεκονιαμενεκαι συ καθη κρινων με κατα τον νομον και παρα-νομων κελευεις με τυπτεσθαι ⁴οι δε παρεστωτεςειπον τον αρχιερεα του θεου λοιδορεις ⁵εφη τε οπαυλος ουκ ηδειν αδελφοι οτι εστιν αρχιερευς γε-γραπται γαρ αρχοντα του λαου σου ουκ ερεις κα-κως ⁶γνους δε ο παυλος οτι το εν μερος εστιν σαδ-δουκαιων το δε ετερον φαρισαιων εκραξεν εν τωσυνεδριω ανδρες αδελφοι εγω φαρισαιος ειμι υιοςφαρισαιου περι ελπιδος και αναστασεως νεκρωνεγω κρινομαι ⁷τουτο δε αυτου λαλησαντος εγενετοστασις των φαρισαιων και των σαδδουκαιων καιεσχισθη το πληθος ⁸σαδδουκαιοι μεν γαρ λεγου-σιν μη ειναι αναστασιν μηδε αγγελον μητε πνευμαφαρισαιοι δε ομολογουσιν τα αμφοτερα ⁹εγενετοδε κραυγη μεγαλη και ανασταντες οι γραμματειςτου μερους των φαρισαιων διεμαχοντο λεγοντεςουδεν κακον ευρισκομεν εν τω ανθρωπω τουτω ειδε πνευμα ελαλησεν αυτω η αγγελος μη θεομαχω-μεν ¹⁰πολλης δε γενομενης στασεως ευλαβηθεις οχιλιαρχος μη διασπασθη ο παυλος υπ αυτων εκε-λευσεν το στρατευμα καταβαν αρπασαι αυτον εκμεσου αυτων αγειν τε εις την παρεμβολην ¹¹τη δεεπιουση νυκτι επιστας αυτω ο κυριος ειπεν θαρ-σει παυλε ως γαρ διεμαρτυρω τα περι εμου εις ιε-ρουσαλημ ουτως σε δει και εις ρωμην μαρτυρησαι¹²γενομενης δε ημερας ποιησαντες τινες των ιου-δαιων συστροφην ανεθεματισαν εαυτους λεγοντεςμητε φαγειν μητε πιειν εως ου αποκτεινωσιν τονπαυλον ¹³ησαν δε πλειους τεσσαρακοντα οι ταυ-την την συνωμοσιαν πεποιηκοτες ¹⁴οιτινες προσελ-θοντες τοις αρχιερευσιν και τοις πρεσβυτεροις ει-πον αναθεματι ανεθεματισαμεν εαυτους μηδενοςγευσασθαι εως ου αποκτεινωμεν τον παυλον ¹⁵νυν

ουν υμεις εμφανισατε τω χιλιαρχω συν τω συνε-δριω οπως αυριον αυτον καταγαγη προς υμας ωςμελλοντας διαγινωσκειν ακριβεστερον τα περι αυ-του ημεις δε προ του εγγισαι αυτον ετοιμοι εσμεντου ανελειν αυτον ¹⁶ακουσας δε ο υιος της αδελφηςπαυλου την ενεδραν παραγενομενος και εισελθωνεις την παρεμβολην απηγγειλεν τω παυλω ¹⁷προσκαλεσαμενοςδε ο παυλος ενα των εκατονταρχων εφη τον νεα-νιαν τουτον απαγαγε προς τον χιλιαρχον εχει γαρτι απαγγειλαι αυτω ¹⁸ο μεν ουν παραλαβων αυτονηγαγεν προς τον χιλιαρχον και φησιν ο δεσμιοςπαυλος προσκαλεσαμενος με ηρωτησεν τουτον τοννεανιαν αγαγειν προς σε εχοντα τι λαλησαι σοι ¹⁹επιλαβομενοςδε της χειρος αυτου ο χιλιαρχος και αναχωρησαςκατ ιδιαν επυνθανετο τι εστιν ο εχεις απαγγειλαιμοι ²⁰ειπεν δε οτι οι ιουδαιοι συνεθεντο του ερω-τησαι σε οπως αυριον εις το συνεδριον καταγαγηςτον παυλον ως μελλοντες τι ακριβεστερον πυνθα-νεσθαι περι αυτου ²¹συ ουν μη πεισθης αυτοις ενε-δρευουσιν γαρ αυτον εξ αυτων ανδρες πλειους τεσ-σαρακοντα οιτινες ανεθεματισαν εαυτους μητε φα-γειν μητε πιειν εως ου ανελωσιν αυτον και νυν ετοι-μοι εισιν προσδεχομενοι την απο σου επαγγελιαν²²ο μεν ουν χιλιαρχος απελυσεν τον νεανιαν πα-ραγγειλας μηδενι εκλαλησαι οτι ταυτα ενεφανισαςπρος με ²³και προσκαλεσαμενος δυο τινας των εκα-τονταρχων ειπεν ετοιμασατε στρατιωτας διακοσιουςοπως πορευθωσιν εως καισαρειας και ιππεις εβδο-μηκοντα και δεξιολαβους διακοσιους απο τριτηςωρας της νυκτος ²⁴κτηνη τε παραστησαι ινα επι-βιβασαντες τον παυλον διασωσωσιν προς φηλικατον ηγεμονα ²⁵γραψας επιστολην περιεχουσαν τοντυπον τουτον ²⁶κλαυδιος λυσιας τω κρατιστω ηγε-μονι φηλικι χαιρειν ²⁷τον ανδρα τουτον συλληφθε-ντα υπο των ιουδαιων και μελλοντα αναιρεισθαιυπ αυτων επιστας συν τω στρατευματι εξειλομηναυτον μαθων οτι ρωμαιος εστιν ²⁸βουλομενος δε γνω-ναι την αιτιαν δι ην ενεκαλουν αυτω κατηγαγοναυτον εις το συνεδριον αυτων ²⁹ον ευρον εγκαλου-μενον περι ζητηματων του νομου αυτων μηδεν δεαξιον θανατου η δεσμων εγκλημα εχοντα ³⁰μηνυθεισηςδε μοι επιβουλης εις τον ανδρα μελλειν εσεσθαιυπο των ιουδαιων εξαυτης επεμψα προς σε πα-ραγγειλας και τοις κατηγοροις λεγειν τα προς αυ-τον επι σου ερρωσο ³¹οι μεν ουν στρατιωται κατατο διατεταγμενον αυτοις αναλαβοντες τον παυλονηγαγον δια της νυκτος εις την αντιπατριδα ³²τη δεεπαυριον εασαντες τους ιππεις πορευεσθαι συναυτω υπεστρεψαν εις την παρεμβολην ³³οιτινες ει-σελθοντες εις την καισαρειαν και αναδοντες τηνεπιστολην τω ηγεμονι παρεστησαν και τον παυλοναυτω ³⁴αναγνους δε ο ηγεμων και επερωτησας εκποιας επαρχιας εστιν και πυθομενος οτι απο κιλι-κιας ³⁵διακουσομαι σου εφη οταν και οι κατηγοροι

111

σου παραγενωνται εκελευσεν τε αυτον εν τω πραι-τωριω του ηρωδου φυλασσεσθαι

24μετα δε πεντε ημερας κατεβη ο αρχιερευς ανα-νιας μετα των πρεσβυτερων και ρητορος τερτυλ-λου τινος οιτινες ενεφανισαν τω ηγεμονι κατα τουπαυλου ²κληθεντος δε αυτου ηρξατο κατηγορεινο τερτυλλος λεγων ³πολλης ειρηνης τυγχανοντεςδια σου και κατορθωματων γινομενων τω εθνει τουτωδια της σης προνοιας παντη τε και πανταχου απο-δεχομεθα κρατιστε φηλιξ μετα πασης ευχαριστιας⁴ινα δε μη επι πλειον σε εγκοπτω παρακαλω ακου-σαι σε ημων συντομως τη ση επιεικεια ⁵ευροντεςγαρ τον ανδρα τουτον λοιμον και κινουντα στασινπασιν τοις ιουδαιοις τοις κατα την οικουμενην πρω-τοστατην τε της των ναζωραιων αιρεσεως ⁶ος καιτο ιερον επειρασεν βεβηλωσαι ον και εκρατησαμενκαι κατα τον ημετερον νομον ηθελησαμεν κρινειν⁷παρελθων δε λυσιας ο χιλιαρχος μετα πολλης βιαςεκ των χειρων ημων απηγαγεν ⁸κελευσας τους κα-τηγορους αυτου ερχεσθαι επι σε παρ ου δυνησηαυτος ανακρινας περι παντων τουτων επιγνωναιων ημεις κατηγορουμεν αυτου ⁹συνεθεντο δε και οιιουδαιοι φασκοντες ταυτα ουτως εχειν ¹⁰απεκριθηδε ο παυλος νευσαντος αυτω του ηγεμονος λεγεινεκ πολλων ετων οντα σε κριτην τω εθνει τουτωεπισταμενος ευθυμοτερον τα περι εμαυτου απο-λογουμαι ¹¹δυναμενου σου γνωναι οτι ου πλειουςεισιν μοι ημεραι η δεκαδυο αφ ης ανεβην προσκυ-νησων εν ιερουσαλημ ¹²και ουτε εν τω ιερω ευρονμε προς τινα διαλεγομενον η επισυστασιν ποιου-ντα οχλου ουτε εν ταις συναγωγαις ουτε κατα τηνπολιν ¹³ουτε παραστησαι δυνανται περι ων νυν κα-τηγορουσιν μου ¹⁴ομολογω δε τουτο σοι οτι κατατην οδον ην λεγουσιν αιρεσιν ουτως λατρευω τωπατρωω θεω πιστευων πασιν τοις κατα τον νομονκαι τοις προφηταις γεγραμμενοις ¹⁵ελπιδα εχων ειςτον θεον ην και αυτοι ουτοι προσδεχονται αναστα-σιν μελλειν εσεσθαι νεκρων δικαιων τε και αδικων¹⁶εν τουτω δε αυτος ασκω απροσκοπον συνειδησινεχειν προς τον θεον και τους ανθρωπους διαπα-ντος ¹⁷δι ετων δε πλειονων παρεγενομην ελεημο-συνας ποιησων εις το εθνος μου και προσφορας¹⁸εν οις ευρον με ηγνισμενον εν τω ιερω ου μεταοχλου ουδε μετα θορυβου τινες απο της ασιας ιου-δαιοι ¹⁹ους εδει επι σου παρειναι και κατηγορειν ειτι εχοιεν προς με ²⁰η αυτοι ουτοι ειπατωσαν ει τι ευ-ρον εν εμοι αδικημα σταντος μου επι του συνεδριου²¹η περι μιας ταυτης φωνης ης εκραξα εστως εν αυ-τοις οτι περι αναστασεως νεκρων εγω κρινομαι ση-μερον υφ υμων ²²ακουσας δε ταυτα ο φηλιξ ανεβα-λετο αυτους ακριβεστερον ειδως τα περι της οδουειπων οταν λυσιας ο χιλιαρχος καταβη διαγνωσο-μαι τα καθ υμας ²³διαταξαμενος τε τω εκατονταρχη

τηρεισθαι τον παυλον εχειν τε ανεσιν και μηδενακωλυειν των ιδιων αυτου υπηρετειν η προσερχε-σθαι αυτω ²⁴μετα δε ημερας τινας παραγενομενοςο φηλιξ συν δρουσιλλη τη γυναικι αυτου ουση ιου-δαια μετεπεμψατο τον παυλον και ηκουσεν αυτουπερι της εις χριστον πιστεως ²⁵διαλεγομενου δε αυ-του περι δικαιοσυνης και εγκρατειας και του κρι-ματος του μελλοντος εσεσθαι εμφοβος γενομενοςο φηλιξ απεκριθη το νυν εχον πορευου καιρον δεμεταλαβων μετακαλεσομαι σε ²⁶αμα δε και ελπιζωνοτι χρηματα δοθησεται αυτω υπο του παυλου οπωςλυση αυτον διο και πυκνοτερον αυτον μεταπεμπο-μενος ωμιλει αυτω ²⁷διετιας δε πληρωθεισης ελα-βεν διαδοχον ο φηλιξ πορκιον φηστον θελων τε χα-ριτας καταθεσθαι τοις ιουδαιοις ο φηλιξ κατελιπεντον παυλον δεδεμενον

25φηστος ουν επιβας τη επαρχια μετα τρεις ημε-ρας ανεβη εις ιεροσολυμα απο καισαρειας ²ενεφανισανδε αυτω ο αρχιερευς και οι πρωτοι των ιουδαιωνκατα του παυλου και παρεκαλουν αυτον ³αιτουμενοιχαριν κατ αυτου οπως μεταπεμψηται αυτον εις ιε-ρουσαλημ ενεδραν ποιουντες ανελειν αυτον κατατην οδον ⁴ο μεν ουν φηστος απεκριθη τηρεισθαιτον παυλον εν καισαρεια εαυτον δε μελλειν εν τα-χει εκπορευεσθαι ⁵οι ουν δυνατοι εν υμιν φησιν συ-γκαταβαντες ει τι εστιν ατοπον εν τω ανδρι τουτωκατηγορειτωσαν αυτου ⁶διατριψας δε εν αυτοις ημε-ρας πλειους η δεκα καταβας εις καισαρειαν τη επαυ-ριον καθισας επι του βηματος εκελευσεν τον παυ-λον αχθηναι ⁷παραγενομενου δε αυτου περιεστη-σαν οι απο ιεροσολυμων καταβεβηκοτες ιουδαιοιπολλα και βαρεα αιτιαματα φεροντες κατα του παυ-λου α ουκ ισχυον αποδειξαι ⁸απολογουμενου αυ-του οτι ουτε εις τον νομον των ιουδαιων ουτε ειςτο ιερον ουτε εις καισαρα τι ημαρτον ⁹ο φηστος δετοις ιουδαιοις θελων χαριν καταθεσθαι αποκριθειςτω παυλω ειπεν θελεις εις ιεροσολυμα αναβας εκειπερι τουτων κρινεσθαι επ εμου ¹⁰ειπεν δε ο παυ-λος επι του βηματος καισαρος εστως ειμι ου με δεικρινεσθαι ιουδαιους ουδεν ηδικησα ως και συ καλ-λιον επιγινωσκεις ¹¹ει μεν γαρ αδικω και αξιον θα-νατου πεπραχα τι ου παραιτουμαι το αποθανειν ειδε ουδεν εστιν ων ουτοι κατηγορουσιν μου ουδειςμε δυναται αυτοις χαρισασθαι καισαρα επικαλου-μαι ¹²τοτε ο φηστος συλλαλησας μετα του συμβου-λιου απεκριθη καισαρα επικεκλησαι επι καισαραπορευση ¹³ημερων δε διαγενομενων τινων αγριπ-πας ο βασιλευς και βερνικη κατηντησαν εις και-σαρειαν ασπασομενοι τον φηστον ¹⁴ως δε πλειουςημερας διετριβον εκει ο φηστος τω βασιλει ανεθετοτα κατα τον παυλον λεγων ανηρ τις εστιν καταλε-λειμμενος υπο φηλικος δεσμιος ¹⁵περι ου γενομε-νου μου εις ιεροσολυμα ενεφανισαν οι αρχιερεις

112 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

και οι πρεσβυτεροι των ιουδαιων αιτουμενοι καταυτου δικην ¹⁶προς ους απεκριθην οτι ουκ εστινεθος ρωμαιοις χαριζεσθαι τινα ανθρωπον εις απω-λειαν πριν η ο κατηγορουμενος κατα προσωπονεχοι τους κατηγορους τοπον τε απολογιας λαβοιπερι του εγκληματος ¹⁷συνελθοντων ουν αυτων εν-θαδε αναβολην μηδεμιαν ποιησαμενος τη εξης κα-θισας επι του βηματος εκελευσα αχθηναι τον αν-δρα ¹⁸περι ου σταθεντες οι κατηγοροι ουδεμιαν αι-τιαν επεφερον ων υπενοουν εγω ¹⁹ζητηματα δε τιναπερι της ιδιας δεισιδαιμονιας ειχον προς αυτον καιπερι τινος ιησου τεθνηκοτος ον εφασκεν ο παυλοςζην ²⁰απορουμενος δε εγω εις την περι τουτου ζη-τησιν ελεγον ει βουλοιτο πορευεσθαι εις ιερουσα-λημ κακει κρινεσθαι περι τουτων ²¹του δε παυλουεπικαλεσαμενου τηρηθηναι αυτον εις την του σεβα-στου διαγνωσιν εκελευσα τηρεισθαι αυτον εως ουπεμψω αυτον προς καισαρα ²²αγριππας δε προςτον φηστον εφη εβουλομην και αυτος του ανθρω-που ακουσαι ο δε αυριον φησιν ακουση αυτου ²³τηουν επαυριον ελθοντος του αγριππα και της βερ-νικης μετα πολλης φαντασιας και εισελθοντων ειςτο ακροατηριον συν τε τοις χιλιαρχοις και ανδρα-σιν τοις κατ εξοχην ουσιν της πολεως και κελευ-σαντος του φηστου ηχθη ο παυλος ²⁴και φησιν οφηστος αγριππα βασιλευ και παντες οι συμπαρο-ντες ημιν ανδρες θεωρειτε τουτον περι ου παν τοπληθος των ιουδαιων ενετυχον μοι εν τε ιεροσολυ-μοις και ενθαδε επιβοωντες μη δειν ζην αυτον μη-κετι ²⁵εγω δε καταλαβομενος μηδεν αξιον θανατουαυτον πεπραχεναι και αυτου δε τουτου επικαλεσα-μενου τον σεβαστον εκρινα πεμπειν αυτον ²⁶περι ουασφαλες τι γραψαι τω κυριω ουκ εχω διο προηγα-γον αυτον εφ υμων και μαλιστα επι σου βασιλευαγριππα οπως της ανακρισεως γενομενης σχω τιγραψαι ²⁷αλογον γαρ μοι δοκει πεμποντα δεσμιονμη και τας κατ αυτου αιτιας σημαναι

26αγριππας δε προς τον παυλον εφη επιτρεπε-ται σοι υπερ σεαυτου λεγειν τοτε ο παυλος απελο-γειτο εκτεινας την χειρα ²περι παντων ων εγκαλου-μαι υπο ιουδαιων βασιλευ αγριππα ηγημαι εμαυ-τον μακαριον μελλων απολογεισθαι επι σου σημε-ρον ³μαλιστα γνωστην οντα σε ειδως παντων τωνκατα ιουδαιους εθων τε και ζητηματων διο δεομαισου μακροθυμως ακουσαι μου ⁴την μεν ουν βιωσινμου την εκ νεοτητος την απ αρχης γενομενην εντω εθνει μου εν ιεροσολυμοις ισασιν παντες οι ιου-δαιοι ⁵προγινωσκοντες με ανωθεν εαν θελωσιν μαρ-τυρειν οτι κατα την ακριβεστατην αιρεσιν της ημε-τερας θρησκειας εζησα φαρισαιος ⁶και νυν επ ελ-πιδι της προς τους πατερας επαγγελιας γενομε-νης υπο του θεου εστηκα κρινομενος ⁷εις ην το δω-δεκαφυλον ημων εν εκτενεια νυκτα και ημεραν λα-

τρευον ελπιζει καταντησαι περι ης ελπιδος εγκα-λουμαι βασιλευ αγριππα υπο των ιουδαιων ⁸τι απι-στον κρινεται παρ υμιν ει ο θεος νεκρους εγειρει⁹εγω μεν ουν εδοξα εμαυτω προς το ονομα ιησουτου ναζωραιου δειν πολλα εναντια πραξαι ¹⁰ο καιεποιησα εν ιεροσολυμοις και πολλους των αγιωνεγω φυλακαις κατεκλεισα την παρα των αρχιερεωνεξουσιαν λαβων αναιρουμενων τε αυτων κατηνε-γκα ψηφον ¹¹και κατα πασας τας συναγωγας πολ-λακις τιμωρων αυτους ηναγκαζον βλασφημειν πε-ρισσως τε εμμαινομενος αυτοις εδιωκον εως και ειςτας εξω πολεις ¹²εν οις και πορευομενος εις την δα-μασκον μετ εξουσιας και επιτροπης της παρα τωναρχιερεων ¹³ημερας μεσης κατα την οδον ειδον βα-σιλευ ουρανοθεν υπερ την λαμπροτητα του ηλιουπεριλαμψαν με φως και τους συν εμοι πορευομε-νους ¹⁴παντων δε καταπεσοντων ημων εις την γηνηκουσα φωνην λαλουσαν προς με και λεγουσαν τηεβραιδι διαλεκτω σαουλ σαουλ τι με διωκεις σκλη-ρον σοι προς κεντρα λακτιζειν ¹⁵εγω δε ειπον τιςει κυριε ο δε ειπεν εγω ειμι ιησους ον συ διωκεις¹⁶αλλα αναστηθι και στηθι επι τους ποδας σου ειςτουτο γαρ ωφθην σοι προχειρισασθαι σε υπηρε-την και μαρτυρα ων τε ειδες ων τε οφθησομαι σοι¹⁷εξαιρουμενος σε εκ του λαου και των εθνων ειςους νυν σε αποστελλω ¹⁸ανοιξαι οφθαλμους αυτωνκαι επιστρεψαι απο σκοτους εις φως και της εξου-σιας του σατανα επι τον θεον του λαβειν αυτουςαφεσιν αμαρτιων και κληρον εν τοις ηγιασμενοιςπιστει τη εις εμε ¹⁹οθεν βασιλευ αγριππα ουκ εγενο-μην απειθης τη ουρανιω οπτασια ²⁰αλλα τοις εν δα-μασκω πρωτον και ιεροσολυμοις εις πασαν τε τηνχωραν της ιουδαιας και τοις εθνεσιν απηγγελλονμετανοειν και επιστρεφειν επι τον θεον αξια της με-τανοιας εργα πρασσοντας ²¹ενεκα τουτων με οι ιου-δαιοι συλλαβομενοι εν τω ιερω επειρωντο διαχειρι-σασθαι ²²επικουριας ουν τυχων της παρα του θεουαχρι της ημερας ταυτης εστηκα μαρτυρουμενος μι-κρω τε και μεγαλω ουδεν εκτος λεγων ων τε οι προ-φηται ελαλησαν μελλοντων γινεσθαι και μωσης ²³ειπαθητος ο χριστος ει πρωτος εξ αναστασεως νε-κρων φως μελλει καταγγελλειν τω λαω και τοιςεθνεσιν ²⁴ταυτα δε αυτου απολογουμενου ο φηστοςμεγαλη τη φωνη εφη μαινη παυλε τα πολλα σεγραμματα εις μανιαν περιτρεπει ²⁵ο δε ου μαινομαιφησιν κρατιστε φηστε αλλ αληθειας και σωφρο-συνης ρηματα αποφθεγγομαι ²⁶επισταται γαρ περιτουτων ο βασιλευς προς ον και παρρησιαζομενοςλαλω λανθανειν γαρ αυτον τι τουτων ου πειθομαιουδεν ου γαρ εστιν εν γωνια πεπραγμενον τουτο²⁷πιστευεις βασιλευ αγριππα τοις προφηταις οιδαοτι πιστευεις ²⁸ο δε αγριππας προς τον παυλονεφη εν ολιγω με πειθεις χριστιανον γενεσθαι ²⁹ο δεπαυλος ειπεν ευξαιμην αν τω θεω και εν ολιγω και

113

εν πολλω ου μονον σε αλλα και παντας τους ακουο-ντας μου σημερον γενεσθαι τοιουτους οποιος καγωειμι παρεκτος των δεσμων τουτων ³⁰και ταυτα ειπο-ντος αυτου ανεστη ο βασιλευς και ο ηγεμων η τεβερνικη και οι συγκαθημενοι αυτοις ³¹και αναχωρη-σαντες ελαλουν προς αλληλους λεγοντες οτι ου-δεν θανατου αξιον η δεσμων πρασσει ο ανθρωποςουτος ³²αγριππας δε τω φηστω εφη απολελυσθαιεδυνατο ο ανθρωπος ουτος ει μη επεκεκλητο και-σαρα

27ως δε εκριθη του αποπλειν ημας εις την ιτα-λιαν παρεδιδουν τον τε παυλον και τινας ετερουςδεσμωτας εκατονταρχη ονοματι ιουλιω σπειρης σε-βαστης ²επιβαντες δε πλοιω αδραμυττηνω μελλο-ντες πλειν τους κατα την ασιαν τοπους ανηχθη-μεν οντος συν ημιν αρισταρχου μακεδονος θεσσα-λονικεως ³τη τε ετερα κατηχθημεν εις σιδωνα φι-λανθρωπως τε ο ιουλιος τω παυλω χρησαμενοςεπετρεψεν προς τους φιλους πορευθεντα επιμε-λειας τυχειν ⁴κακειθεν αναχθεντες υπεπλευσαμεντην κυπρον δια το τους ανεμους ειναι εναντιους⁵το τε πελαγος το κατα την κιλικιαν και παμφυλιανδιαπλευσαντες κατηλθομεν εις μυρα της λυκιας⁶κακει ευρων ο εκατονταρχος πλοιον αλεξανδρινονπλεον εις την ιταλιαν ενεβιβασεν ημας εις αυτο ⁷ενικαναις δε ημεραις βραδυπλοουντες και μολις γε-νομενοι κατα την κνιδον μη προσεωντος ημας τουανεμου υπεπλευσαμεν την κρητην κατα σαλμωνην⁸μολις τε παραλεγομενοι αυτην ηλθομεν εις τοποντινα καλουμενον καλους λιμενας ω εγγυς ην πολιςλασαια ⁹ικανου δε χρονου διαγενομενου και οντοςηδη επισφαλους του πλοος δια το και την νηστειανηδη παρεληλυθεναι παρηνει ο παυλος ¹⁰λεγων αυ-τοις ανδρες θεωρω οτι μετα υβρεως και πολλης ζη-μιας ου μονον του φορτου και του πλοιου αλλα καιτων ψυχων ημων μελλειν εσεσθαι τον πλουν ¹¹ο δεεκατονταρχος τω κυβερνητη και τω ναυκληρω επει-θετο μαλλον η τοις υπο του παυλου λεγομενοις¹²ανευθετου δε του λιμενος υπαρχοντος προς πα-ραχειμασιαν οι πλειους εθεντο βουλην αναχθηναικακειθεν ειπως δυναιντο καταντησαντες εις φοι-νικα παραχειμασαι λιμενα της κρητης βλεποντακατα λιβα και κατα χωρον ¹³υποπνευσαντος δε νο-του δοξαντες της προθεσεως κεκρατηκεναι αρα-ντες ασσον παρελεγοντο την κρητην ¹⁴μετ ου πολυδε εβαλεν κατ αυτης ανεμος τυφωνικος ο καλουμε-νος ευροκλυδων ¹⁵συναρπασθεντος δε του πλοιουκαι μη δυναμενου αντοφθαλμειν τω ανεμω επιδο-ντες εφερομεθα ¹⁶νησιον δε τι υποδραμοντες κα-λουμενον κλαυδην μολις ισχυσαμεν περικρατεις γε-νεσθαι της σκαφης ¹⁷ην αραντες βοηθειαις εχρω-ντο υποζωννυντες το πλοιον φοβουμενοι τε μη ειςτην συρτιν εκπεσωσιν χαλασαντες το σκευος ου-

τως εφεροντο ¹⁸σφοδρως δε χειμαζομενων ημων τηεξης εκβολην εποιουντο ¹⁹και τη τριτη αυτοχειρεςτην σκευην του πλοιου ερριψαμεν ²⁰μητε δε ηλιουμητε αστρων επιφαινοντων επι πλειονας ημεραςχειμωνος τε ουκ ολιγου επικειμενου λοιπον περιη-ρειτο πασα ελπις του σωζεσθαι ημας ²¹πολλης δεασιτιας υπαρχουσης τοτε σταθεις ο παυλος εν μεσωαυτων ειπεν εδει μεν ω ανδρες πειθαρχησανταςμοι μη αναγεσθαι απο της κρητης κερδησαι τε τηνυβριν ταυτην και την ζημιαν ²²και τα νυν παραινωυμας ευθυμειν αποβολη γαρ ψυχης ουδεμια εσταιεξ υμων πλην του πλοιου ²³παρεστη γαρ μοι τη νυ-κτι ταυτη αγγελος του θεου ου ειμι ω και λατρευω²⁴λεγων μη φοβου παυλε καισαρι σε δει παραστη-ναι και ιδου κεχαρισται σοι ο θεος παντας τουςπλεοντας μετα σου ²⁵διο ευθυμειτε ανδρες πιστευωγαρ τω θεω οτι ουτως εσται καθ ον τροπον λελα-ληται μοι ²⁶εις νησον δε τινα δει ημας εκπεσειν ²⁷ωςδε τεσσαρεσκαιδεκατη νυξ εγενετο διαφερομενωνημων εν τω αδρια κατα μεσον της νυκτος υπενο-ουν οι ναυται προσαγειν τινα αυτοις χωραν ²⁸καιβολισαντες ευρον οργυιας εικοσι βραχυ δε διαστη-σαντες και παλιν βολισαντες ευρον οργυιας δεκα-πεντε ²⁹φοβουμενοι τε μηπως εις τραχεις τοπουςεκπεσωμεν εκ πρυμνης ριψαντες αγκυρας τεσσα-ρας ηυχοντο ημεραν γενεσθαι ³⁰των δε ναυτων ζη-τουντων φυγειν εκ του πλοιου και χαλασαντων τηνσκαφην εις την θαλασσαν προφασει ως εκ πρω-ρας μελλοντων αγκυρας εκτεινειν ³¹ειπεν ο παυλοςτω εκατονταρχη και τοις στρατιωταις εαν μη ουτοιμεινωσιν εν τω πλοιω υμεις σωθηναι ου δυνασθε³²τοτε οι στρατιωται απεκοψαν τα σχοινια της σκα-φης και ειασαν αυτην εκπεσειν ³³αχρι δε ου εμελ-λεν ημερα γινεσθαι παρεκαλει ο παυλος απανταςμεταλαβειν τροφης λεγων τεσσαρεσκαιδεκατην ση-μερον ημεραν προσδοκωντες ασιτοι διατελειτε μη-δεν προσλαβομενοι ³⁴διο παρακαλω υμας προσλα-βειν τροφης τουτο γαρ προς της υμετερας σωτη-ριας υπαρχει ουδενος γαρ υμων θριξ εκ της κεφα-λης πεσειται ³⁵ειπων δε ταυτα και λαβων αρτον ευ-χαριστησεν τω θεω ενωπιον παντων και κλασαςηρξατο εσθιειν ³⁶ευθυμοι δε γενομενοι παντες καιαυτοι προσελαβοντο τροφης ³⁷ημεν δε εν τω πλοιωαι πασαι ψυχαι διακοσιαι εβδομηκονταεξ ³⁸κορεσθεντεςδε τροφης εκουφιζον το πλοιον εκβαλλομενοι τονσιτον εις την θαλασσαν ³⁹οτε δε ημερα εγενετο τηνγην ουκ επεγινωσκον κολπον δε τινα κατενοουνεχοντα αιγιαλον εις ον εβουλευσαντο ει δυναιντοεξωσαι το πλοιον ⁴⁰και τας αγκυρας περιελοντεςειων εις την θαλασσαν αμα ανεντες τας ζευκτηριαςτων πηδαλιων και επαραντες τον αρτεμονα τη πνε-ουση κατειχον εις τον αιγιαλον ⁴¹περιπεσοντες δεεις τοπον διθαλασσον επωκειλαν την ναυν και ημεν πρωρα ερεισασα εμεινεν ασαλευτος η δε πρυ-

114 5. ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

μνα ελυετο υπο της βιας των κυματων ⁴²των δε στρα-τιωτων βουλη εγενετο ινα τους δεσμωτας αποκτει-νωσιν μητις εκκολυμβησας διαφυγοι ⁴³ο δε εκατο-νταρχος βουλομενος διασωσαι τον παυλον εκωλυ-σεν αυτους του βουληματος εκελευσεν τε τους δυ-ναμενους κολυμβαν απορριψαντας πρωτους επι τηνγην εξιεναι ⁴⁴και τους λοιπους ους μεν επι σανισινους δε επι τινων των απο του πλοιου και ουτωςεγενετο παντας διασωθηναι επι την γην

28και διασωθεντες τοτε επεγνωσαν οτι μελιτηη νησος καλειται ²οι δε βαρβαροι παρειχον ου τηντυχουσαν φιλανθρωπιαν ημιν αναψαντες γαρ πυ-ραν προσελαβοντο παντας ημας δια τον υετον τονεφεστωτα και δια το ψυχος ³συστρεψαντος δε τουπαυλου φρυγανων πληθος και επιθεντος επι τηνπυραν εχιδνα εκ της θερμης εξελθουσα καθηψεντης χειρος αυτου ⁴ως δε ειδον οι βαρβαροι κρεμα-μενον το θηριον εκ της χειρος αυτου ελεγον προςαλληλους παντως φονευς εστιν ο ανθρωπος ου-τος ον διασωθεντα εκ της θαλασσης η δικη ζην ουκειασεν ⁵ο μεν ουν αποτιναξας το θηριον εις το πυρεπαθεν ουδεν κακον ⁶οι δε προσεδοκων αυτον μελ-λειν πιμπρασθαι η καταπιπτειν αφνω νεκρον επιπολυ δε αυτων προσδοκωντων και θεωρουντων μη-δεν ατοπον εις αυτον γινομενον μεταβαλλομενοιελεγον θεον αυτον ειναι ⁷εν δε τοις περι τον τοπονεκεινον υπηρχεν χωρια τω πρωτω της νησου ονο-ματι ποπλιω ος αναδεξαμενος ημας τρεις ημεραςφιλοφρονως εξενισεν ⁸εγενετο δε τον πατερα τουποπλιου πυρετοις και δυσεντερια συνεχομενον κα-τακεισθαι προς ον ο παυλος εισελθων και προσευ-ξαμενος επιθεις τας χειρας αυτω ιασατο αυτον ⁹τουτουουν γενομενου και οι λοιποι οι εχοντες ασθενειαςεν τη νησω προσηρχοντο και εθεραπευοντο ¹⁰οι καιπολλαις τιμαις ετιμησαν ημας και αναγομενοις επε-θεντο τα προς την χρειαν ¹¹μετα δε τρεις μηναςανηχθημεν εν πλοιω παρακεχειμακοτι εν τη νησωαλεξανδρινω παρασημω διοσκουροις ¹²και καταχθε-ντες εις συρακουσας επεμειναμεν ημερας τρεις ¹³οθενπεριελθοντες κατηντησαμεν εις ρηγιον και μετα μιανημεραν επιγενομενου νοτου δευτεραιοι ηλθομεν ειςποτιολους ¹⁴ου ευροντες αδελφους παρεκληθημενεπ αυτοις επιμειναι ημερας επτα και ουτως εις τηνρωμην ηλθομεν ¹⁵κακειθεν οι αδελφοι ακουσαντεςτα περι ημων εξηλθον εις απαντησιν ημιν αχρις απ-πιου φορου και τριων ταβερνων ους ιδων ο παυλοςευχαριστησας τω θεω ελαβεν θαρσος ¹⁶οτε δε ηλθο-μεν εις ρωμην ο εκατονταρχος παρεδωκεν τους δε-σμιους τω στρατοπεδαρχη τω δε παυλω επετραπημενειν καθ εαυτον συν τω φυλασσοντι αυτον στρα-τιωτη ¹⁷εγενετο δε μετα ημερας τρεις συγκαλεσα-σθαι τον παυλον τους οντας των ιουδαιων πρω-τους συνελθοντων δε αυτων ελεγεν προς αυτους

ανδρες αδελφοι εγω ουδεν εναντιον ποιησας τωλαω η τοις εθεσιν τοις πατρωοις δεσμιος εξ ιερο-σολυμων παρεδοθην εις τας χειρας των ρωμαιων¹⁸οιτινες ανακριναντες με εβουλοντο απολυσαι διατο μηδεμιαν αιτιαν θανατου υπαρχειν εν εμοι ¹⁹αντιλεγοντωνδε των ιουδαιων ηναγκασθην επικαλεσασθαι και-σαρα ουχ ως του εθνους μου εχων τι κατηγορησαι²⁰δια ταυτην ουν την αιτιαν παρεκαλεσα υμας ιδεινκαι προσλαλησαι ενεκεν γαρ της ελπιδος του ισ-ραηλ την αλυσιν ταυτην περικειμαι ²¹οι δε προςαυτον ειπον ημεις ουτε γραμματα περι σου εδε-ξαμεθα απο της ιουδαιας ουτε παραγενομενος τιςτων αδελφων απηγγειλεν η ελαλησεν τι περι σουπονηρον ²²αξιουμεν δε παρα σου ακουσαι α φρο-νεις περι μεν γαρ της αιρεσεως ταυτης γνωστονεστιν ημιν οτι πανταχου αντιλεγεται ²³ταξαμενοι δεαυτω ημεραν ηκον προς αυτον εις την ξενιαν πλειο-νες οις εξετιθετο διαμαρτυρομενος την βασιλειαντου θεου πειθων τε αυτους τα περι του ιησου αποτε του νομου μωσεως και των προφητων απο πρωιεως εσπερας ²⁴και οι μεν επειθοντο τοις λεγομενοιςοι δε ηπιστουν ²⁵ασυμφωνοι δε οντες προς αλλη-λους απελυοντο ειποντος του παυλου ρημα εν οτικαλως το πνευμα το αγιον ελαλησεν δια ησαιουτου προφητου προς τους πατερας ημων ²⁶λεγον πο-ρευθητι προς τον λαον τουτον και ειπε ακοη ακου-σετε και ου μη συνητε και βλεποντες βλεψετε καιου μη ιδητε ²⁷επαχυνθη γαρ η καρδια του λαου του-του και τοις ωσιν βαρεως ηκουσαν και τους οφθαλ-μους αυτων εκαμμυσαν μηποτε ιδωσιν τοις οφθαλ-μοις και τοις ωσιν ακουσωσιν και τη καρδια συνω-σιν και επιστρεψωσιν και ιασωμαι αυτους ²⁸γνωστονουν εστω υμιν οτι τοις εθνεσιν απεσταλη το σω-τηριον του θεου αυτοι και ακουσονται ²⁹και ταυτααυτου ειποντος απηλθον οι ιουδαιοι πολλην εχο-ντες εν εαυτοις συζητησιν ³⁰εμεινεν δε ο παυλοςδιετιαν ολην εν ιδιω μισθωματι και απεδεχετο πα-ντας τους εισπορευομενους προς αυτον ³¹κηρυσσωντην βασιλειαν του θεου και διδασκων τα περι τουκυριου ιησου χριστου μετα πασης παρρησιας ακω-λυτως

ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ

1παυλος δουλος ιησου χριστου κλητος αποστο-λος αφωρισμενος εις ευαγγελιον θεου ²ο προεπηγ-γειλατο δια των προφητων αυτου εν γραφαις αγιαις³περι του υιου αυτου του γενομενου εκ σπερματοςδαβιδ κατα σαρκα ⁴του ορισθεντος υιου θεου εν δυ-ναμει κατα πνευμα αγιωσυνης εξ αναστασεως νε-κρων ιησου χριστου του κυριου ημων ⁵δι ου ελαβο-μεν χαριν και αποστολην εις υπακοην πιστεως ενπασιν τοις εθνεσιν υπερ του ονοματος αυτου ⁶ενοις εστε και υμεις κλητοι ιησου χριστου ⁷πασιν τοιςουσιν εν ρωμη αγαπητοις θεου κλητοις αγιοις χα-ρις υμιν και ειρηνη απο θεου πατρος ημων και κυ-ριου ιησου χριστου ⁸πρωτον μεν ευχαριστω τω θεωμου δια ιησου χριστου υπερ παντων υμων οτι η πι-στις υμων καταγγελλεται εν ολω τω κοσμω ⁹μαρτυςγαρ μου εστιν ο θεος ω λατρευω εν τω πνευματιμου εν τω ευαγγελιω του υιου αυτου ως αδιαλει-πτως μνειαν υμων ποιουμαι ¹⁰παντοτε επι των προ-σευχων μου δεομενος ειπως ηδη ποτε ευοδωθησο-μαι εν τω θεληματι του θεου ελθειν προς υμας ¹¹επιποθωγαρ ιδειν υμας ινα τι μεταδω χαρισμα υμιν πνευ-ματικον εις το στηριχθηναι υμας ¹²τουτο δε εστινσυμπαρακληθηναι εν υμιν δια της εν αλληλοις πι-στεως υμων τε και εμου ¹³ου θελω δε υμας αγνοειναδελφοι οτι πολλακις προεθεμην ελθειν προς υμαςκαι εκωλυθην αχρι του δευρο ινα καρπον τινα σχωκαι εν υμιν καθως και εν τοις λοιποις εθνεσιν ¹⁴ελλησιντε και βαρβαροις σοφοις τε και ανοητοις οφειλε-της ειμι ¹⁵ουτως το κατ εμε προθυμον και υμιν τοιςεν ρωμη ευαγγελισασθαι ¹⁶ου γαρ επαισχυνομαι τοευαγγελιον του χριστου δυναμις γαρ θεου εστιν ειςσωτηριαν παντι τω πιστευοντι ιουδαιω τε πρωτονκαι ελληνι ¹⁷δικαιοσυνη γαρ θεου εν αυτω αποκα-λυπτεται εκ πιστεως εις πιστιν καθως γεγραπταιο δε δικαιος εκ πιστεως ζησεται ¹⁸αποκαλυπτεταιγαρ οργη θεου απ ουρανου επι πασαν ασεβειανκαι αδικιαν ανθρωπων των την αληθειαν εν αδι-κια κατεχοντων ¹⁹διοτι το γνωστον του θεου φανε-ρον εστιν εν αυτοις ο γαρ θεος αυτοις εφανερω-σεν ²⁰τα γαρ αορατα αυτου απο κτισεως κοσμουτοις ποιημασιν νοουμενα καθοραται η τε αιδιος αυ-του δυναμις και θειοτης εις το ειναι αυτους ανα-

πολογητους ²¹διοτι γνοντες τον θεον ουχ ως θεονεδοξασαν η ευχαριστησαν αλλ εματαιωθησαν εντοις διαλογισμοις αυτων και εσκοτισθη η ασυνετοςαυτων καρδια ²²φασκοντες ειναι σοφοι εμωρανθη-σαν ²³και ηλλαξαν την δοξαν του αφθαρτου θεουεν ομοιωματι εικονος φθαρτου ανθρωπου και πε-τεινων και τετραποδων και ερπετων ²⁴διο και παρε-δωκεν αυτους ο θεος εν ταις επιθυμιαις των καρ-διων αυτων εις ακαθαρσιαν του ατιμαζεσθαι τα σω-ματα αυτων εν εαυτοις ²⁵οιτινες μετηλλαξαν τηναληθειαν του θεου εν τω ψευδει και εσεβασθησανκαι ελατρευσαν τη κτισει παρα τον κτισαντα οςεστιν ευλογητος εις τους αιωνας αμην ²⁶δια τουτοπαρεδωκεν αυτους ο θεος εις παθη ατιμιας αι τεγαρ θηλειαι αυτων μετηλλαξαν την φυσικην χρη-σιν εις την παρα φυσιν ²⁷ομοιως τε και οι αρσενεςαφεντες την φυσικην χρησιν της θηλειας εξεκαυ-θησαν εν τη ορεξει αυτων εις αλληλους αρσενεςεν αρσεσιν την ασχημοσυνην κατεργαζομενοι καιτην αντιμισθιαν ην εδει της πλανης αυτων εν εαυ-τοις απολαμβανοντες ²⁸και καθως ουκ εδοκιμασαντον θεον εχειν εν επιγνωσει παρεδωκεν αυτους οθεος εις αδοκιμον νουν ποιειν τα μη καθηκοντα²⁹πεπληρωμενους παση αδικια πορνεια πονηρια πλε-ονεξια κακια μεστους φθονου φονου εριδος δολουκακοηθειας ψιθυριστας ³⁰καταλαλους θεοστυγειςυβριστας υπερηφανους αλαζονας εφευρετας κακωνγονευσιν απειθεις ³¹ασυνετους ασυνθετους αστορ-γους ασπονδους ανελεημονας ³²οιτινες το δικαιωματου θεου επιγνοντες οτι οι τα τοιαυτα πρασσοντεςαξιοι θανατου εισιν ου μονον αυτα ποιουσιν αλλακαι συνευδοκουσιν τοις πρασσουσιν

2διο αναπολογητος ει ω ανθρωπε πας ο κρινωνεν ω γαρ κρινεις τον ετερον σεαυτον κατακρινειςτα γαρ αυτα πρασσεις ο κρινων ²οιδαμεν δε οτι τοκριμα του θεου εστιν κατα αληθειαν επι τους τατοιαυτα πρασσοντας ³λογιζη δε τουτο ω ανθρωπεο κρινων τους τα τοιαυτα πρασσοντας και ποιωναυτα οτι συ εκφευξη το κριμα του θεου ⁴η του πλου-του της χρηστοτητος αυτου και της ανοχης και τηςμακροθυμιας καταφρονεις αγνοων οτι το χρηστοντου θεου εις μετανοιαν σε αγει ⁵κατα δε την σκλη-

115

116 6. ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ

ροτητα σου και αμετανοητον καρδιαν θησαυριζειςσεαυτω οργην εν ημερα οργης και αποκαλυψεωςδικαιοκρισιας του θεου ⁶ος αποδωσει εκαστω κατατα εργα αυτου ⁷τοις μεν καθ υπομονην εργου αγα-θου δοξαν και τιμην και αφθαρσιαν ζητουσιν ζωηναιωνιον ⁸τοις δε εξ εριθειας και απειθουσιν μεν τηαληθεια πειθομενοις δε τη αδικια θυμος και οργη⁹θλιψις και στενοχωρια επι πασαν ψυχην ανθρω-που του κατεργαζομενου το κακον ιουδαιου τε πρω-τον και ελληνος ¹⁰δοξα δε και τιμη και ειρηνη πα-ντι τω εργαζομενω το αγαθον ιουδαιω τε πρωτονκαι ελληνι ¹¹ου γαρ εστιν προσωποληψια παρα τωθεω ¹²οσοι γαρ ανομως ημαρτον ανομως και απο-λουνται και οσοι εν νομω ημαρτον δια νομου κρι-θησονται ¹³ου γαρ οι ακροαται του νομου δικαιοιπαρα τω θεω αλλ οι ποιηται του νομου δικαιωθη-σονται ¹⁴οταν γαρ εθνη τα μη νομον εχοντα φυσειτα του νομου ποιη ουτοι νομον μη εχοντες εαυτοιςεισιν νομος ¹⁵οιτινες ενδεικνυνται το εργον του νο-μου γραπτον εν ταις καρδιαις αυτων συμμαρτυρου-σης αυτων της συνειδησεως και μεταξυ αλληλωντων λογισμων κατηγορουντων η και απολογουμε-νων ¹⁶εν ημερα οτε κρινει ο θεος τα κρυπτα τωνανθρωπων κατα το ευαγγελιον μου δια ιησου χρι-στου ¹⁷ιδε συ ιουδαιος επονομαζη και επαναπαυητω νομω και καυχασαι εν θεω ¹⁸και γινωσκεις το θε-λημα και δοκιμαζεις τα διαφεροντα κατηχουμενοςεκ του νομου ¹⁹πεποιθας τε σεαυτον οδηγον ειναιτυφλων φως των εν σκοτει ²⁰παιδευτην αφρονωνδιδασκαλον νηπιων εχοντα την μορφωσιν της γνω-σεως και της αληθειας εν τω νομω ²¹ο ουν διδασκωνετερον σεαυτον ου διδασκεις ο κηρυσσων μη κλε-πτειν κλεπτεις ²²ο λεγων μη μοιχευειν μοιχευεις οβδελυσσομενος τα ειδωλα ιεροσυλεις ²³ος εν νομωκαυχασαι δια της παραβασεως του νομου τον θεονατιμαζεις ²⁴το γαρ ονομα του θεου δι υμας βλασφη-μειται εν τοις εθνεσιν καθως γεγραπται ²⁵περιτομημεν γαρ ωφελει εαν νομον πρασσης εαν δε παραβα-της νομου ης η περιτομη σου ακροβυστια γεγονεν²⁶εαν ουν η ακροβυστια τα δικαιωματα του νομουφυλασση ουχι η ακροβυστια αυτου εις περιτομηνλογισθησεται ²⁷και κρινει η εκ φυσεως ακροβυστιατον νομον τελουσα σε τον δια γραμματος και περι-τομης παραβατην νομου ²⁸ου γαρ ο εν τω φανερωιουδαιος εστιν ουδε η εν τω φανερω εν σαρκι περι-τομη ²⁹αλλ ο εν τω κρυπτω ιουδαιος και περιτομηκαρδιας εν πνευματι ου γραμματι ου ο επαινος ουκεξ ανθρωπων αλλ εκ του θεου

3τι ουν το περισσον του ιουδαιου η τις η ωφε-λεια της περιτομης ²πολυ κατα παντα τροπον πρω-τον μεν γαρ οτι επιστευθησαν τα λογια του θεου³τι γαρ ει ηπιστησαν τινες μη η απιστια αυτων τηνπιστιν του θεου καταργησει ⁴μη γενοιτο γινεσθω

δε ο θεος αληθης πας δε ανθρωπος ψευστης κα-θως γεγραπται οπως αν δικαιωθης εν τοις λογοιςσου και νικησης εν τω κρινεσθαι σε ⁵ει δε η αδι-κια ημων θεου δικαιοσυνην συνιστησιν τι ερουμενμη αδικος ο θεος ο επιφερων την οργην κατα αν-θρωπον λεγω ⁶μη γενοιτο επει πως κρινει ο θεοςτον κοσμον ⁷ει γαρ η αληθεια του θεου εν τω εμωψευσματι επερισσευσεν εις την δοξαν αυτου τι ετικαγω ως αμαρτωλος κρινομαι ⁸και μη καθως βλα-σφημουμεθα και καθως φασιν τινες ημας λεγεινοτι ποιησωμεν τα κακα ινα ελθη τα αγαθα ων τοκριμα ενδικον εστιν ⁹τι ουν προεχομεθα ου παντωςπροητιασαμεθα γαρ ιουδαιους τε και ελληνας πα-ντας υφ αμαρτιαν ειναι ¹⁰καθως γεγραπται οτι ουκεστιν δικαιος ουδε εις ¹¹ουκ εστιν ο συνιων ουκ εστινο εκζητων τον θεον ¹²παντες εξεκλιναν αμα ηχρειω-θησαν ουκ εστιν ποιων χρηστοτητα ουκ εστιν εωςενος ¹³ταφος ανεωγμενος ο λαρυγξ αυτων ταις γλωσ-σαις αυτων εδολιουσαν ιος ασπιδων υπο τα χειληαυτων ¹⁴ων το στομα αρας και πικριας γεμει ¹⁵οξειςοι ποδες αυτων εκχεαι αιμα ¹⁶συντριμμα και ταλαι-πωρια εν ταις οδοις αυτων ¹⁷και οδον ειρηνης ουκεγνωσαν ¹⁸ουκ εστιν φοβος θεου απεναντι των οφθαλ-μων αυτων ¹⁹οιδαμεν δε οτι οσα ο νομος λεγει τοιςεν τω νομω λαλει ινα παν στομα φραγη και υπο-δικος γενηται πας ο κοσμος τω θεω ²⁰διοτι εξ ερ-γων νομου ου δικαιωθησεται πασα σαρξ ενωπιοναυτου δια γαρ νομου επιγνωσις αμαρτιας ²¹νυνι δεχωρις νομου δικαιοσυνη θεου πεφανερωται μαρτυ-ρουμενη υπο του νομου και των προφητων ²²δικαιοσυνηδε θεου δια πιστεως ιησου χριστου εις παντας καιεπι παντας τους πιστευοντας ου γαρ εστιν δια-στολη ²³παντες γαρ ημαρτον και υστερουνται τηςδοξης του θεου ²⁴δικαιουμενοι δωρεαν τη αυτου χα-ριτι δια της απολυτρωσεως της εν χριστω ιησου²⁵ον προεθετο ο θεος ιλαστηριον δια της πιστεωςεν τω αυτου αιματι εις ενδειξιν της δικαιοσυνηςαυτου δια την παρεσιν των προγεγονοτων αμαρ-τηματων ²⁶εν τη ανοχη του θεου προς ενδειξιν τηςδικαιοσυνης αυτου εν τω νυν καιρω εις το ειναι αυ-τον δικαιον και δικαιουντα τον εκ πιστεως ιησου²⁷που ουν η καυχησις εξεκλεισθη δια ποιου νομουτων εργων ουχι αλλα δια νομου πιστεως ²⁸λογιζομεθαουν πιστει δικαιουσθαι ανθρωπον χωρις εργων νο-μου ²⁹η ιουδαιων ο θεος μονον ουχι δε και εθνωνναι και εθνων ³⁰επειπερ εις ο θεος ος δικαιωσειπεριτομην εκ πιστεως και ακροβυστιαν δια της πι-στεως ³¹νομον ουν καταργουμεν δια της πιστεως μηγενοιτο αλλα νομον ιστωμεν

4τι ουν ερουμεν αβρααμ τον πατερα ημων ευ-ρηκεναι κατα σαρκα ²ει γαρ αβρααμ εξ εργων εδι-καιωθη εχει καυχημα αλλ ου προς τον θεον ³τι γαρη γραφη λεγει επιστευσεν δε αβρααμ τω θεω και

117

ελογισθη αυτω εις δικαιοσυνην ⁴τω δε εργαζομενωο μισθος ου λογιζεται κατα χαριν αλλα κατα τοοφειλημα ⁵τω δε μη εργαζομενω πιστευοντι δε επιτον δικαιουντα τον ασεβη λογιζεται η πιστις αυτουεις δικαιοσυνην ⁶καθαπερ και δαβιδ λεγει τον μα-καρισμον του ανθρωπου ω ο θεος λογιζεται δικαιο-συνην χωρις εργων ⁷μακαριοι ων αφεθησαν αι ανο-μιαι και ων επεκαλυφθησαν αι αμαρτιαι ⁸μακαριοςανηρ ω ου μη λογισηται κυριος αμαρτιαν ⁹ο μακα-ρισμος ουν ουτος επι την περιτομην η και επι τηνακροβυστιαν λεγομεν γαρ οτι ελογισθη τω αβρααμη πιστις εις δικαιοσυνην ¹⁰πως ουν ελογισθη εν πε-ριτομη οντι η εν ακροβυστια ουκ εν περιτομη αλλεν ακροβυστια ¹¹και σημειον ελαβεν περιτομης σφρα-γιδα της δικαιοσυνης της πιστεως της εν τη ακρο-βυστια εις το ειναι αυτον πατερα παντων των πι-στευοντων δι ακροβυστιας εις το λογισθηναι καιαυτοις την δικαιοσυνην ¹²και πατερα περιτομης τοιςουκ εκ περιτομης μονον αλλα και τοις στοιχουσιντοις ιχνεσιν της εν τη ακροβυστια πιστεως του πα-τρος ημων αβρααμ ¹³ου γαρ δια νομου η επαγγελιατω αβρααμ η τω σπερματι αυτου το κληρονομοναυτον ειναι του κοσμου αλλα δια δικαιοσυνης πι-στεως ¹⁴ει γαρ οι εκ νομου κληρονομοι κεκενωταιη πιστις και κατηργηται η επαγγελια ¹⁵ο γαρ νο-μος οργην κατεργαζεται ου γαρ ουκ εστιν νομοςουδε παραβασις ¹⁶δια τουτο εκ πιστεως ινα καταχαριν εις το ειναι βεβαιαν την επαγγελιαν παντιτω σπερματι ου τω εκ του νομου μονον αλλα και τωεκ πιστεως αβρααμ ος εστιν πατηρ παντων ημων¹⁷καθως γεγραπται οτι πατερα πολλων εθνων τε-θεικα σε κατεναντι ου επιστευσεν θεου του ζωο-ποιουντος τους νεκρους και καλουντος τα μη ονταως οντα ¹⁸ος παρ ελπιδα επ ελπιδι επιστευσεν ειςτο γενεσθαι αυτον πατερα πολλων εθνων κατα τοειρημενον ουτως εσται το σπερμα σου ¹⁹και μη ασθε-νησας τη πιστει ου κατενοησεν το εαυτου σωμαηδη νενεκρωμενον εκατονταετης που υπαρχων καιτην νεκρωσιν της μητρας σαρρας ²⁰εις δε την επαγ-γελιαν του θεου ου διεκριθη τη απιστια αλλ ενεδυ-ναμωθη τη πιστει δους δοξαν τω θεω ²¹και πληρο-φορηθεις οτι ο επηγγελται δυνατος εστιν και ποι-ησαι ²²διο και ελογισθη αυτω εις δικαιοσυνην ²³ουκεγραφη δε δι αυτον μονον οτι ελογισθη αυτω ²⁴αλλακαι δι ημας οις μελλει λογιζεσθαι τοις πιστευουσινεπι τον εγειραντα ιησουν τον κυριον ημων εκ νε-κρων ²⁵ος παρεδοθη δια τα παραπτωματα ημων καιηγερθη δια την δικαιωσιν ημων

5δικαιωθεντες ουν εκ πιστεως ειρηνην εχομενπρος τον θεον δια του κυριου ημων ιησου χριστου²δι ου και την προσαγωγην εσχηκαμεν τη πιστει ειςτην χαριν ταυτην εν η εστηκαμεν και καυχωμεθαεπ ελπιδι της δοξης του θεου ³ου μονον δε αλλα

και καυχωμεθα εν ταις θλιψεσιν ειδοτες οτι η θλι-ψις υπομονην κατεργαζεται ⁴η δε υπομονη δοκιμηνη δε δοκιμη ελπιδα ⁵η δε ελπις ου καταισχυνει οτι ηαγαπη του θεου εκκεχυται εν ταις καρδιαις ημωνδια πνευματος αγιου του δοθεντος ημιν ⁶ετι γαρχριστος οντων ημων ασθενων κατα καιρον υπερασεβων απεθανεν ⁷μολις γαρ υπερ δικαιου τις απο-θανειται υπερ γαρ του αγαθου ταχα τις και τολμααποθανειν ⁸συνιστησιν δε την εαυτου αγαπην ειςημας ο θεος οτι ετι αμαρτωλων οντων ημων χρι-στος υπερ ημων απεθανεν ⁹πολλω ουν μαλλον δι-καιωθεντες νυν εν τω αιματι αυτου σωθησομεθα διαυτου απο της οργης ¹⁰ει γαρ εχθροι οντες κατηλ-λαγημεν τω θεω δια του θανατου του υιου αυτουπολλω μαλλον καταλλαγεντες σωθησομεθα εν τηζωη αυτου ¹¹ου μονον δε αλλα και καυχωμενοι εντω θεω δια του κυριου ημων ιησου χριστου δι ουνυν την καταλλαγην ελαβομεν ¹²δια τουτο ωσπερδι ενος ανθρωπου η αμαρτια εις τον κοσμον εισηλ-θεν και δια της αμαρτιας ο θανατος και ουτως ειςπαντας ανθρωπους ο θανατος διηλθεν εφ ω πα-ντες ημαρτον ¹³αχρι γαρ νομου αμαρτια ην εν κοσμωαμαρτια δε ουκ ελλογειται μη οντος νομου ¹⁴αλλεβασιλευσεν ο θανατος απο αδαμ μεχρι μωσεωςκαι επι τους μη αμαρτησαντας επι τω ομοιωματιτης παραβασεως αδαμ ος εστιν τυπος του μελλο-ντος ¹⁵αλλ ουχ ως το παραπτωμα ουτως και το χα-ρισμα ει γαρ τω του ενος παραπτωματι οι πολλοιαπεθανον πολλω μαλλον η χαρις του θεου και ηδωρεα εν χαριτι τη του ενος ανθρωπου ιησου χρι-στου εις τους πολλους επερισσευσεν ¹⁶και ουχ ωςδι ενος αμαρτησαντος το δωρημα το μεν γαρ κριμαεξ ενος εις κατακριμα το δε χαρισμα εκ πολλωνπαραπτωματων εις δικαιωμα ¹⁷ει γαρ τω του ενοςπαραπτωματι ο θανατος εβασιλευσεν δια του ενοςπολλω μαλλον οι την περισσειαν της χαριτος καιτης δωρεας της δικαιοσυνης λαμβανοντες εν ζωηβασιλευσουσιν δια του ενος ιησου χριστου ¹⁸αραουν ως δι ενος παραπτωματος εις παντας ανθρω-πους εις κατακριμα ουτως και δι ενος δικαιωματοςεις παντας ανθρωπους εις δικαιωσιν ζωης ¹⁹ωσπεργαρ δια της παρακοης του ενος ανθρωπου αμαρ-τωλοι κατεσταθησαν οι πολλοι ουτως και δια τηςυπακοης του ενος δικαιοι κατασταθησονται οι πολ-λοι ²⁰νομος δε παρεισηλθεν ινα πλεοναση το παρα-πτωμα ου δε επλεονασεν η αμαρτια υπερεπερισ-σευσεν η χαρις ²¹ινα ωσπερ εβασιλευσεν η αμαρτιαεν τω θανατω ουτως και η χαρις βασιλευση δια δι-καιοσυνης εις ζωην αιωνιον δια ιησου χριστου τουκυριου ημων

6τι ουν ερουμεν επιμενουμεν τη αμαρτια ινα ηχαρις πλεοναση ²μη γενοιτο οιτινες απεθανομεν τηαμαρτια πως ετι ζησομεν εν αυτη ³η αγνοειτε οτι

118 6. ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ

οσοι εβαπτισθημεν εις χριστον ιησουν εις τον θανα-τον αυτου εβαπτισθημεν ⁴συνεταφημεν ουν αυτωδια του βαπτισματος εις τον θανατον ινα ωσπερηγερθη χριστος εκ νεκρων δια της δοξης του πα-τρος ουτως και ημεις εν καινοτητι ζωης περιπατη-σωμεν ⁵ει γαρ συμφυτοι γεγοναμεν τω ομοιωματιτου θανατου αυτου αλλα και της αναστασεως εσο-μεθα ⁶τουτο γινωσκοντες οτι ο παλαιος ημων αν-θρωπος συνεσταυρωθη ινα καταργηθη το σωμα τηςαμαρτιας του μηκετι δουλευειν ημας τη αμαρτια⁷ο γαρ αποθανων δεδικαιωται απο της αμαρτιας⁸ει δε απεθανομεν συν χριστω πιστευομεν οτι καισυζησομεν αυτω ⁹ειδοτες οτι χριστος εγερθεις εκνεκρων ουκετι αποθνησκει θανατος αυτου ουκετικυριευει ¹⁰ο γαρ απεθανεν τη αμαρτια απεθανενεφαπαξ ο δε ζη ζη τω θεω ¹¹ουτως και υμεις λο-γιζεσθε εαυτους νεκρους μεν ειναι τη αμαρτια ζω-ντας δε τω θεω εν χριστω ιησου τω κυριω ημων¹²μη ουν βασιλευετω η αμαρτια εν τω θνητω υμωνσωματι εις το υπακουειν αυτη εν ταις επιθυμιαιςαυτου ¹³μηδε παριστανετε τα μελη υμων οπλα αδι-κιας τη αμαρτια αλλα παραστησατε εαυτους τωθεω ως εκ νεκρων ζωντας και τα μελη υμων οπλαδικαιοσυνης τω θεω ¹⁴αμαρτια γαρ υμων ου κυριευ-σει ου γαρ εστε υπο νομον αλλ υπο χαριν ¹⁵τι ουναμαρτησομεν οτι ουκ εσμεν υπο νομον αλλ υποχαριν μη γενοιτο ¹⁶ουκ οιδατε οτι ω παριστανετεεαυτους δουλους εις υπακοην δουλοι εστε ω υπα-κουετε ητοι αμαρτιας εις θανατον η υπακοης ειςδικαιοσυνην ¹⁷χαρις δε τω θεω οτι ητε δουλοι τηςαμαρτιας υπηκουσατε δε εκ καρδιας εις ον παρεδο-θητε τυπον διδαχης ¹⁸ελευθερωθεντες δε απο τηςαμαρτιας εδουλωθητε τη δικαιοσυνη ¹⁹ανθρωπινονλεγω δια την ασθενειαν της σαρκος υμων ωσπεργαρ παρεστησατε τα μελη υμων δουλα τη ακαθαρ-σια και τη ανομια εις την ανομιαν ουτως νυν πα-ραστησατε τα μελη υμων δουλα τη δικαιοσυνη ειςαγιασμον ²⁰οτε γαρ δουλοι ητε της αμαρτιας ελευ-θεροι ητε τη δικαιοσυνη ²¹τινα ουν καρπον ειχετετοτε εφ οις νυν επαισχυνεσθε το γαρ τελος εκεινωνθανατος ²²νυνι δε ελευθερωθεντες απο της αμαρ-τιας δουλωθεντες δε τω θεω εχετε τον καρπον υμωνεις αγιασμον το δε τελος ζωην αιωνιον ²³τα γαρ οψω-νια της αμαρτιας θανατος το δε χαρισμα του θεουζωη αιωνιος εν χριστω ιησου τω κυριω ημων

7η αγνοειτε αδελφοι γινωσκουσιν γαρ νομον λαλωοτι ο νομος κυριευει του ανθρωπου εφ οσον χρο-νον ζη ²η γαρ υπανδρος γυνη τω ζωντι ανδρι δεδε-ται νομω εαν δε αποθανη ο ανηρ κατηργηται αποτου νομου του ανδρος ³αρα ουν ζωντος του ανδροςμοιχαλις χρηματισει εαν γενηται ανδρι ετερω εανδε αποθανη ο ανηρ ελευθερα εστιν απο του νο-μου του μη ειναι αυτην μοιχαλιδα γενομενην αν-

δρι ετερω ⁴ωστε αδελφοι μου και υμεις εθανατω-θητε τω νομω δια του σωματος του χριστου ειςτο γενεσθαι υμας ετερω τω εκ νεκρων εγερθεντιινα καρποφορησωμεν τω θεω ⁵οτε γαρ ημεν εν τησαρκι τα παθηματα των αμαρτιων τα δια του νο-μου ενηργειτο εν τοις μελεσιν ημων εις το καρπο-φορησαι τω θανατω ⁶νυνι δε κατηργηθημεν αποτου νομου αποθανοντος εν ω κατειχομεθα ωστεδουλευειν ημας εν καινοτητι πνευματος και ου πα-λαιοτητι γραμματος ⁷τι ουν ερουμεν ο νομος αμαρ-τια μη γενοιτο αλλα την αμαρτιαν ουκ εγνων ει μηδια νομου την τε γαρ επιθυμιαν ουκ ηδειν ει μηο νομος ελεγεν ουκ επιθυμησεις ⁸αφορμην δε λα-βουσα η αμαρτια δια της εντολης κατειργασατο ενεμοι πασαν επιθυμιαν χωρις γαρ νομου αμαρτια νε-κρα ⁹εγω δε εζων χωρις νομου ποτε ελθουσης δετης εντολης η αμαρτια ανεζησεν εγω δε απεθανον¹⁰και ευρεθη μοι η εντολη η εις ζωην αυτη εις θα-νατον ¹¹η γαρ αμαρτια αφορμην λαβουσα δια τηςεντολης εξηπατησεν με και δι αυτης απεκτεινεν¹²ωστε ο μεν νομος αγιος και η εντολη αγια και δι-καια και αγαθη ¹³το ουν αγαθον εμοι γεγονεν θα-νατος μη γενοιτο αλλα η αμαρτια ινα φανη αμαρ-τια δια του αγαθου μοι κατεργαζομενη θανατον ιναγενηται καθ υπερβολην αμαρτωλος η αμαρτια διατης εντολης ¹⁴οιδαμεν γαρ οτι ο νομος πνευματικοςεστιν εγω δε σαρκικος ειμι πεπραμενος υπο τηναμαρτιαν ¹⁵ο γαρ κατεργαζομαι ου γινωσκω ου γαρο θελω τουτο πρασσω αλλ ο μισω τουτο ποιω ¹⁶ειδε ο ου θελω τουτο ποιω συμφημι τω νομω οτι κα-λος ¹⁷νυνι δε ουκετι εγω κατεργαζομαι αυτο αλλ ηοικουσα εν εμοι αμαρτια ¹⁸οιδα γαρ οτι ουκ οικει ενεμοι τουτεστιν εν τη σαρκι μου αγαθον το γαρ θε-λειν παρακειται μοι το δε κατεργαζεσθαι το καλονουχ ευρισκω ¹⁹ου γαρ ο θελω ποιω αγαθον αλλ οου θελω κακον τουτο πρασσω ²⁰ει δε ο ου θελω εγωτουτο ποιω ουκετι εγω κατεργαζομαι αυτο αλλ η οι-κουσα εν εμοι αμαρτια ²¹ευρισκω αρα τον νομον τωθελοντι εμοι ποιειν το καλον οτι εμοι το κακον πα-ρακειται ²²συνηδομαι γαρ τω νομω του θεου κατατον εσω ανθρωπον ²³βλεπω δε ετερον νομον εν τοιςμελεσιν μου αντιστρατευομενον τω νομω του νοοςμου και αιχμαλωτιζοντα με τω νομω της αμαρτιαςτω οντι εν τοις μελεσιν μου ²⁴ταλαιπωρος εγω αν-θρωπος τις με ρυσεται εκ του σωματος του θανα-του τουτου ²⁵ευχαριστω τω θεω δια ιησου χριστουτου κυριου ημων αρα ουν αυτος εγω τω μεν νοι δου-λευω νομω θεου τη δε σαρκι νομω αμαρτιας

8ουδεν αρα νυν κατακριμα τοις εν χριστω ιησουμη κατα σαρκα περιπατουσιν αλλα κατα πνευμα²ο γαρ νομος του πνευματος της ζωης εν χριστω ιη-σου ηλευθερωσεν με απο του νομου της αμαρτιαςκαι του θανατου ³το γαρ αδυνατον του νομου εν

119

ω ησθενει δια της σαρκος ο θεος τον εαυτου υιονπεμψας εν ομοιωματι σαρκος αμαρτιας και περιαμαρτιας κατεκρινεν την αμαρτιαν εν τη σαρκι ⁴ινατο δικαιωμα του νομου πληρωθη εν ημιν τοις μηκατα σαρκα περιπατουσιν αλλα κατα πνευμα ⁵οιγαρ κατα σαρκα οντες τα της σαρκος φρονουσινοι δε κατα πνευμα τα του πνευματος ⁶το γαρ φρο-νημα της σαρκος θανατος το δε φρονημα του πνευ-ματος ζωη και ειρηνη ⁷διοτι το φρονημα της σαρκοςεχθρα εις θεον τω γαρ νομω του θεου ουχ υποτασ-σεται ουδε γαρ δυναται ⁸οι δε εν σαρκι οντες θεωαρεσαι ου δυνανται ⁹υμεις δε ουκ εστε εν σαρκι αλλεν πνευματι ειπερ πνευμα θεου οικει εν υμιν ει δετις πνευμα χριστου ουκ εχει ουτος ουκ εστιν αυ-του ¹⁰ει δε χριστος εν υμιν το μεν σωμα νεκρον διαμαρτιαν το δε πνευμα ζωη δια δικαιοσυνην ¹¹ει δετο πνευμα του εγειραντος ιησουν εκ νεκρων οικειεν υμιν ο εγειρας τον χριστον εκ νεκρων ζωοποι-ησει και τα θνητα σωματα υμων δια του ενοικου-ντος αυτου πνευματος εν υμιν ¹²αρα ουν αδελφοιοφειλεται εσμεν ου τη σαρκι του κατα σαρκα ζην¹³ει γαρ κατα σαρκα ζητε μελλετε αποθνησκειν ειδε πνευματι τας πραξεις του σωματος θανατουτεζησεσθε ¹⁴οσοι γαρ πνευματι θεου αγονται ουτοιεισιν υιοι θεου ¹⁵ου γαρ ελαβετε πνευμα δουλειαςπαλιν εις φοβον αλλ ελαβετε πνευμα υιοθεσιας ενω κραζομεν αββα ο πατηρ ¹⁶αυτο το πνευμα συμ-μαρτυρει τω πνευματι ημων οτι εσμεν τεκνα θεου¹⁷ει δε τεκνα και κληρονομοι κληρονομοι μεν θεουσυγκληρονομοι δε χριστου ειπερ συμπασχομεν ινακαι συνδοξασθωμεν ¹⁸λογιζομαι γαρ οτι ουκ αξιατα παθηματα του νυν καιρου προς την μελλουσανδοξαν αποκαλυφθηναι εις ημας ¹⁹η γαρ αποκαρα-δοκια της κτισεως την αποκαλυψιν των υιων τουθεου απεκδεχεται ²⁰τη γαρ ματαιοτητι η κτισις υπε-ταγη ουχ εκουσα αλλα δια τον υποταξαντα επ ελ-πιδι ²¹οτι και αυτη η κτισις ελευθερωθησεται αποτης δουλειας της φθορας εις την ελευθεριαν τηςδοξης των τεκνων του θεου ²²οιδαμεν γαρ οτι πασαη κτισις συστεναζει και συνωδινει αχρι του νυν ²³ουμονον δε αλλα και αυτοι την απαρχην του πνευ-ματος εχοντες και ημεις αυτοι εν εαυτοις στενα-ζομεν υιοθεσιαν απεκδεχομενοι την απολυτρωσιντου σωματος ημων ²⁴τη γαρ ελπιδι εσωθημεν ελπιςδε βλεπομενη ουκ εστιν ελπις ο γαρ βλεπει τις τικαι ελπιζει ²⁵ει δε ο ου βλεπομεν ελπιζομεν δι υπο-μονης απεκδεχομεθα ²⁶ωσαυτως δε και το πνευμασυναντιλαμβανεται ταις ασθενειαις ημων το γαρτι προσευξωμεθα καθο δει ουκ οιδαμεν αλλ αυτοτο πνευμα υπερεντυγχανει υπερ ημων στεναγμοιςαλαλητοις ²⁷ο δε ερευνων τας καρδιας οιδεν τι τοφρονημα του πνευματος οτι κατα θεον εντυγχα-νει υπερ αγιων ²⁸οιδαμεν δε οτι τοις αγαπωσιν τονθεον παντα συνεργει εις αγαθον τοις κατα προθε-

σιν κλητοις ουσιν ²⁹οτι ους προεγνω και προωρισενσυμμορφους της εικονος του υιου αυτου εις το ει-ναι αυτον πρωτοτοκον εν πολλοις αδελφοις ³⁰ουςδε προωρισεν τουτους και εκαλεσεν και ους εκα-λεσεν τουτους και εδικαιωσεν ους δε εδικαιωσεντουτους και εδοξασεν ³¹τι ουν ερουμεν προς ταυταει ο θεος υπερ ημων τις καθ ημων ³²ος γε του ιδιουυιου ουκ εφεισατο αλλ υπερ ημων παντων παρε-δωκεν αυτον πως ουχι και συν αυτω τα παντα ημινχαρισεται ³³τις εγκαλεσει κατα εκλεκτων θεου θεοςο δικαιων ³⁴τις ο κατακρινων χριστος ο αποθανωνμαλλον δε και εγερθεις ος και εστιν εν δεξια τουθεου ος και εντυγχανει υπερ ημων ³⁵τις ημας χω-ρισει απο της αγαπης του χριστου θλιψις η στενο-χωρια η διωγμος η λιμος η γυμνοτης η κινδυνος ημαχαιρα ³⁶καθως γεγραπται οτι ενεκα σου θανατου-μεθα ολην την ημεραν ελογισθημεν ως προβατασφαγης ³⁷αλλ εν τουτοις πασιν υπερνικωμεν διατου αγαπησαντος ημας ³⁸πεπεισμαι γαρ οτι ουτεθανατος ουτε ζωη ουτε αγγελοι ουτε αρχαι ουτε δυ-ναμεις ουτε ενεστωτα ουτε μελλοντα ³⁹ουτε υψωμαουτε βαθος ουτε τις κτισις ετερα δυνησεται ημαςχωρισαι απο της αγαπης του θεου της εν χριστωιησου τω κυριω ημων

9αληθειαν λεγω εν χριστω ου ψευδομαι συμμαρ-τυρουσης μοι της συνειδησεως μου εν πνευματιαγιω ²οτι λυπη μοι εστιν μεγαλη και αδιαλειπτοςοδυνη τη καρδια μου ³ηυχομην γαρ αυτος εγω ανα-θεμα ειναι απο του χριστου υπερ των αδελφων μουτων συγγενων μου κατα σαρκα ⁴οιτινες εισιν ισραη-λιται ων η υιοθεσια και η δοξα και αι διαθηκαι καιη νομοθεσια και η λατρεια και αι επαγγελιαι ⁵ωνοι πατερες και εξ ων ο χριστος το κατα σαρκα οων επι παντων θεος ευλογητος εις τους αιωναςαμην ⁶ουχ οιον δε οτι εκπεπτωκεν ο λογος του θεουου γαρ παντες οι εξ ισραηλ ουτοι ισραηλ ⁷ουδ οτιεισιν σπερμα αβρααμ παντες τεκνα αλλ εν ισαακκληθησεται σοι σπερμα ⁸τουτεστιν ου τα τεκνα τηςσαρκος ταυτα τεκνα του θεου αλλα τα τεκνα τηςεπαγγελιας λογιζεται εις σπερμα ⁹επαγγελιας γαρο λογος ουτος κατα τον καιρον τουτον ελευσομαικαι εσται τη σαρρα υιος ¹⁰ου μονον δε αλλα καιρεβεκκα εξ ενος κοιτην εχουσα ισαακ του πατροςημων ¹¹μηπω γαρ γεννηθεντων μηδε πραξαντων τιαγαθον η κακον ινα η κατ εκλογην του θεου προθε-σις μενη ουκ εξ εργων αλλ εκ του καλουντος ¹²ερρηθηαυτη οτι ο μειζων δουλευσει τω ελασσονι ¹³καθωςγεγραπται τον ιακωβ ηγαπησα τον δε ησαυ εμισησα¹⁴τι ουν ερουμεν μη αδικια παρα τω θεω μη γενοιτο¹⁵τω γαρ μωση λεγει ελεησω ον αν ελεω και οικτει-ρησω ον αν οικτειρω ¹⁶αρα ουν ου του θελοντοςουδε του τρεχοντος αλλα του ελεουντος θεου ¹⁷λεγειγαρ η γραφη τω φαραω οτι εις αυτο τουτο εξηγειρα

120 6. ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ

σε οπως ενδειξωμαι εν σοι την δυναμιν μου καιοπως διαγγελη το ονομα μου εν παση τη γη ¹⁸αραουν ον θελει ελεει ον δε θελει σκληρυνει ¹⁹ερεις ουνμοι τι ετι μεμφεται τω γαρ βουληματι αυτου τις αν-θεστηκεν ²⁰μενουνγε ω ανθρωπε συ τις ει ο ανταπο-κρινομενος τω θεω μη ερει το πλασμα τω πλασαντιτι με εποιησας ουτως ²¹η ουκ εχει εξουσιαν ο κερα-μευς του πηλου εκ του αυτου φυραματος ποιησαιο μεν εις τιμην σκευος ο δε εις ατιμιαν ²²ει δε θελωνο θεος ενδειξασθαι την οργην και γνωρισαι το δυνα-τον αυτου ηνεγκεν εν πολλη μακροθυμια σκευη ορ-γης κατηρτισμενα εις απωλειαν ²³και ινα γνωρισητον πλουτον της δοξης αυτου επι σκευη ελεους απροητοιμασεν εις δοξαν ²⁴ους και εκαλεσεν ημαςου μονον εξ ιουδαιων αλλα και εξ εθνων ²⁵ως και εντω ωσηε λεγει καλεσω τον ου λαον μου λαον μουκαι την ουκ ηγαπημενην ηγαπημενην ²⁶και εσται εντω τοπω ου ερρηθη αυτοις ου λαος μου υμεις εκεικληθησονται υιοι θεου ζωντος ²⁷ησαιας δε κραζειυπερ του ισραηλ εαν η ο αριθμος των υιων ισραηλως η αμμος της θαλασσης το καταλειμμα σωθησε-ται ²⁸λογον γαρ συντελων και συντεμνων εν δικαιο-συνη οτι λογον συντετμημενον ποιησει κυριος επιτης γης ²⁹και καθως προειρηκεν ησαιας ει μη κυριοςσαβαωθ εγκατελιπεν ημιν σπερμα ως σοδομα ανεγενηθημεν και ως γομορρα αν ωμοιωθημεν ³⁰τι ουνερουμεν οτι εθνη τα μη διωκοντα δικαιοσυνην κατε-λαβεν δικαιοσυνην δικαιοσυνην δε την εκ πιστεως³¹ισραηλ δε διωκων νομον δικαιοσυνης εις νομον δι-καιοσυνης ουκ εφθασεν ³²διατι οτι ουκ εκ πιστεωςαλλ ως εξ εργων νομου προσεκοψαν γαρ τω λιθωτου προσκομματος ³³καθως γεγραπται ιδου τιθημιεν σιων λιθον προσκομματος και πετραν σκανδα-λου και πας ο πιστευων επ αυτω ου καταισχυνθη-σεται

10αδελφοι η μεν ευδοκια της εμης καρδιας καιη δεησις η προς τον θεον υπερ του ισραηλ εστινεις σωτηριαν ²μαρτυρω γαρ αυτοις οτι ζηλον θεουεχουσιν αλλ ου κατ επιγνωσιν ³αγνοουντες γαρ τηντου θεου δικαιοσυνην και την ιδιαν δικαιοσυνην ζη-τουντες στησαι τη δικαιοσυνη του θεου ουχ υπε-ταγησαν ⁴τελος γαρ νομου χριστος εις δικαιοσυνηνπαντι τω πιστευοντι ⁵μωσης γαρ γραφει την δικαιο-συνην την εκ του νομου οτι ο ποιησας αυτα ανθρω-πος ζησεται εν αυτοις ⁶η δε εκ πιστεως δικαιοσυνηουτως λεγει μη ειπης εν τη καρδια σου τις αναβησε-ται εις τον ουρανον τουτ εστιν χριστον καταγαγειν⁷η τις καταβησεται εις την αβυσσον τουτ εστιν χρι-στον εκ νεκρων αναγαγειν ⁸αλλα τι λεγει εγγυς σουτο ρημα εστιν εν τω στοματι σου και εν τη καρδιασου τουτ εστιν το ρημα της πιστεως ο κηρυσσομεν⁹οτι εαν ομολογησης εν τω στοματι σου κυριον ιη-σουν και πιστευσης εν τη καρδια σου οτι ο θεος

αυτον ηγειρεν εκ νεκρων σωθηση ¹⁰καρδια γαρ πι-στευεται εις δικαιοσυνην στοματι δε ομολογειταιεις σωτηριαν ¹¹λεγει γαρ η γραφη πας ο πιστευωνεπ αυτω ου καταισχυνθησεται ¹²ου γαρ εστιν δια-στολη ιουδαιου τε και ελληνος ο γαρ αυτος κυριοςπαντων πλουτων εις παντας τους επικαλουμενουςαυτον ¹³πας γαρ ος αν επικαλεσηται το ονομα κυ-ριου σωθησεται ¹⁴πως ουν επικαλεσονται εις ον ουκεπιστευσαν πως δε πιστευσουσιν ου ουκ ηκουσανπως δε ακουσουσιν χωρις κηρυσσοντος ¹⁵πως δεκηρυξουσιν εαν μη αποσταλωσιν καθως γεγραπταιως ωραιοι οι ποδες των ευαγγελιζομενων ειρηνηντων ευαγγελιζομενων τα αγαθα ¹⁶αλλ ου παντεςυπηκουσαν τω ευαγγελιω ησαιας γαρ λεγει κυριετις επιστευσεν τη ακοη ημων ¹⁷αρα η πιστις εξ ακοηςη δε ακοη δια ρηματος θεου ¹⁸αλλα λεγω μη ουκηκουσαν μενουνγε εις πασαν την γην εξηλθεν οφθογγος αυτων και εις τα περατα της οικουμενηςτα ρηματα αυτων ¹⁹αλλα λεγω μη ουκ εγνω ισραηλπρωτος μωσης λεγει εγω παραζηλωσω υμας επ ουκεθνει επι εθνει ασυνετω παροργιω υμας ²⁰ησαιαςδε αποτολμα και λεγει ευρεθην τοις εμε μη ζητου-σιν εμφανης εγενομην τοις εμε μη επερωτωσιν ²¹προςδε τον ισραηλ λεγει ολην την ημεραν εξεπετασατας χειρας μου προς λαον απειθουντα και αντιλε-γοντα

11λεγω ουν μη απωσατο ο θεος τον λαον αυτουμη γενοιτο και γαρ εγω ισραηλιτης ειμι εκ σπερμα-τος αβρααμ φυλης βενιαμιν ²ουκ απωσατο ο θεοςτον λαον αυτου ον προεγνω η ουκ οιδατε εν ηλια τιλεγει η γραφη ως εντυγχανει τω θεω κατα του ισ-ραηλ λεγων ³κυριε τους προφητας σου απεκτεινανκαι τα θυσιαστηρια σου κατεσκαψαν καγω υπελει-φθην μονος και ζητουσιν την ψυχην μου ⁴αλλα τιλεγει αυτω ο χρηματισμος κατελιπον εμαυτω επτα-κισχιλιους ανδρας οιτινες ουκ εκαμψαν γονυ τηβααλ ⁵ουτως ουν και εν τω νυν καιρω λειμμα κατεκλογην χαριτος γεγονεν ⁶ει δε χαριτι ουκετι εξ ερ-γων επει η χαρις ουκετι γινεται χαρις ει δε εξ εργωνουκετι εστιν χαρις επει το εργον ουκετι εστιν ερ-γον ⁷τι ουν ο επιζητει ισραηλ τουτου ουκ επετυχενη δε εκλογη επετυχεν οι δε λοιποι επωρωθησαν⁸καθως γεγραπται εδωκεν αυτοις ο θεος πνευμακατανυξεως οφθαλμους του μη βλεπειν και ωτατου μη ακουειν εως της σημερον ημερας ⁹και δα-βιδ λεγει γενηθητω η τραπεζα αυτων εις παγιδακαι εις θηραν και εις σκανδαλον και εις ανταπο-δομα αυτοις ¹⁰σκοτισθητωσαν οι οφθαλμοι αυτωντου μη βλεπειν και τον νωτον αυτων διαπαντοςσυγκαμψον ¹¹λεγω ουν μη επταισαν ινα πεσωσινμη γενοιτο αλλα τω αυτων παραπτωματι η σωτη-ρια τοις εθνεσιν εις το παραζηλωσαι αυτους ¹²ει δετο παραπτωμα αυτων πλουτος κοσμου και το ητ-

121

τημα αυτων πλουτος εθνων ποσω μαλλον το πλη-ρωμα αυτων ¹³υμιν γαρ λεγω τοις εθνεσιν εφ οσονμεν ειμι εγω εθνων αποστολος την διακονιαν μουδοξαζω ¹⁴ει πως παραζηλωσω μου την σαρκα καισωσω τινας εξ αυτων ¹⁵ει γαρ η αποβολη αυτων κα-ταλλαγη κοσμου τις η προσληψις ει μη ζωη εκ νε-κρων ¹⁶ει δε η απαρχη αγια και το φυραμα και ειη ριζα αγια και οι κλαδοι ¹⁷ει δε τινες των κλαδωνεξεκλασθησαν συ δε αγριελαιος ων ενεκεντρισθηςεν αυτοις και συγκοινωνος της ριζης και της πιο-τητος της ελαιας εγενου ¹⁸μη κατακαυχω των κλα-δων ει δε κατακαυχασαι ου συ την ριζαν βασταζειςαλλ η ριζα σε ¹⁹ερεις ουν εξεκλασθησαν οι κλαδοιινα εγω εγκεντρισθω ²⁰καλως τη απιστια εξεκλα-σθησαν συ δε τη πιστει εστηκας μη υψηλοφρονειαλλα φοβου ²¹ει γαρ ο θεος των κατα φυσιν κλα-δων ουκ εφεισατο μηπως ουδε σου φεισηται ²²ιδεουν χρηστοτητα και αποτομιαν θεου επι μεν τουςπεσοντας αποτομιαν επι δε σε χρηστοτητα εαν επι-μεινης τη χρηστοτητι επει και συ εκκοπηση ²³καιεκεινοι δε εαν μη επιμεινωσιν τη απιστια εγκεντρι-σθησονται δυνατος γαρ εστιν ο θεος παλιν εγκε-ντρισαι αυτους ²⁴ει γαρ συ εκ της κατα φυσιν εξε-κοπης αγριελαιου και παρα φυσιν ενεκεντρισθηςεις καλλιελαιον ποσω μαλλον ουτοι οι κατα φυ-σιν εγκεντρισθησονται τη ιδια ελαια ²⁵ου γαρ θελωυμας αγνοειν αδελφοι το μυστηριον τουτο ινα μηητε παρ εαυτοις φρονιμοι οτι πωρωσις απο μερουςτω ισραηλ γεγονεν αχρις ου το πληρωμα των εθνωνεισελθη ²⁶και ουτως πας ισραηλ σωθησεται καθωςγεγραπται ηξει εκ σιων ο ρυομενος και αποστρε-ψει ασεβειας απο ιακωβ ²⁷και αυτη αυτοις η παρεμου διαθηκη οταν αφελωμαι τας αμαρτιας αυτων²⁸κατα μεν το ευαγγελιον εχθροι δι υμας κατα δετην εκλογην αγαπητοι δια τους πατερας ²⁹αμεταμεληταγαρ τα χαρισματα και η κλησις του θεου ³⁰ωσπεργαρ και υμεις ποτε ηπειθησατε τω θεω νυν δε ηλε-ηθητε τη τουτων απειθεια ³¹ουτως και ουτοι νυνηπειθησαν τω υμετερω ελεει ινα και αυτοι ελεηθω-σιν ³²συνεκλεισεν γαρ ο θεος τους παντας εις απει-θειαν ινα τους παντας ελεηση ³³ω βαθος πλουτουκαι σοφιας και γνωσεως θεου ως ανεξερευνητα τακριματα αυτου και ανεξιχνιαστοι αι οδοι αυτου ³⁴τιςγαρ εγνω νουν κυριου η τις συμβουλος αυτου εγε-νετο ³⁵η τις προεδωκεν αυτω και ανταποδοθησεταιαυτω ³⁶οτι εξ αυτου και δι αυτου και εις αυτον ταπαντα αυτω η δοξα εις τους αιωνας αμην

12παρακαλω ουν υμας αδελφοι δια των οικτιρ-μων του θεου παραστησαι τα σωματα υμων θυσιανζωσαν αγιαν ευαρεστον τω θεω την λογικην λα-τρειαν υμων ²και μη συσχηματιζεσθε τω αιωνι τουτωαλλα μεταμορφουσθε τη ανακαινωσει του νοος υμωνεις το δοκιμαζειν υμας τι το θελημα του θεου το

αγαθον και ευαρεστον και τελειον ³λεγω γαρ διατης χαριτος της δοθεισης μοι παντι τω οντι εν υμινμη υπερφρονειν παρ ο δει φρονειν αλλα φρονεινεις το σωφρονειν εκαστω ως ο θεος εμερισεν με-τρον πιστεως ⁴καθαπερ γαρ εν ενι σωματι μελη πολλαεχομεν τα δε μελη παντα ου την αυτην εχει πραξιν⁵ουτως οι πολλοι εν σωμα εσμεν εν χριστω ο δε καθεις αλληλων μελη ⁶εχοντες δε χαρισματα κατα τηνχαριν την δοθεισαν ημιν διαφορα ειτε προφητειανκατα την αναλογιαν της πιστεως ⁷ειτε διακονιαν εντη διακονια ειτε ο διδασκων εν τη διδασκαλια ⁸ειτεο παρακαλων εν τη παρακλησει ο μεταδιδους εναπλοτητι ο προισταμενος εν σπουδη ο ελεων ενιλαροτητι ⁹η αγαπη ανυποκριτος αποστυγουντεςτο πονηρον κολλωμενοι τω αγαθω ¹⁰τη φιλαδελφιαεις αλληλους φιλοστοργοι τη τιμη αλληλους προη-γουμενοι ¹¹τη σπουδη μη οκνηροι τω πνευματι ζεο-ντες τω κυριω δουλευοντες ¹²τη ελπιδι χαιροντεςτη θλιψει υπομενοντες τη προσευχη προσκαρτε-ρουντες ¹³ταις χρειαις των αγιων κοινωνουντες τηνφιλοξενιαν διωκοντες ¹⁴ευλογειτε τους διωκονταςυμας ευλογειτε και μη καταρασθε ¹⁵χαιρειν μετα χαι-ροντων και κλαιειν μετα κλαιοντων ¹⁶το αυτο ειςαλληλους φρονουντες μη τα υψηλα φρονουντεςαλλα τοις ταπεινοις συναπαγομενοι μη γινεσθε φρο-νιμοι παρ εαυτοις ¹⁷μηδενι κακον αντι κακου απο-διδοντες προνοουμενοι καλα ενωπιον παντων αν-θρωπων ¹⁸ει δυνατον το εξ υμων μετα παντων αν-θρωπων ειρηνευοντες ¹⁹μη εαυτους εκδικουντες αγα-πητοι αλλα δοτε τοπον τη οργη γεγραπται γαρ εμοιεκδικησις εγω ανταποδωσω λεγει κυριος ²⁰εαν ουνπεινα ο εχθρος σου ψωμιζε αυτον εαν διψα ποτιζεαυτον τουτο γαρ ποιων ανθρακας πυρος σωρευ-σεις επι την κεφαλην αυτου ²¹μη νικω υπο του κα-κου αλλα νικα εν τω αγαθω το κακον

13πασα ψυχη εξουσιαις υπερεχουσαις υποτασ-σεσθω ου γαρ εστιν εξουσια ει μη απο θεου αι δε ου-σαι εξουσιαι υπο του θεου τεταγμεναι εισιν ²ωστεο αντιτασσομενος τη εξουσια τη του θεου διαταγηανθεστηκεν οι δε ανθεστηκοτες εαυτοις κριμα λη-ψονται ³οι γαρ αρχοντες ουκ εισιν φοβος των αγα-θων εργων αλλα των κακων θελεις δε μη φοβεισθαιτην εξουσιαν το αγαθον ποιει και εξεις επαινον εξαυτης ⁴θεου γαρ διακονος εστιν σοι εις το αγαθονεαν δε το κακον ποιης φοβου ου γαρ εικη την μα-χαιραν φορει θεου γαρ διακονος εστιν εκδικος ειςοργην τω το κακον πρασσοντι ⁵διο αναγκη υποτασ-σεσθαι ου μονον δια την οργην αλλα και δια τηνσυνειδησιν ⁶δια τουτο γαρ και φορους τελειτε λει-τουργοι γαρ θεου εισιν εις αυτο τουτο προσκαρτε-ρουντες ⁷αποδοτε ουν πασιν τας οφειλας τω τονφορον τον φορον τω το τελος το τελος τω τον φο-βον τον φοβον τω την τιμην την τιμην ⁸μηδενι μη-

122 6. ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ

δεν οφειλετε ει μη το αγαπαν αλληλους ο γαρ αγα-πων τον ετερον νομον πεπληρωκεν ⁹το γαρ ου μοι-χευσεις ου φονευσεις ου κλεψεις ου ψευδομαρτυ-ρησεις ουκ επιθυμησεις και ει τις ετερα εντολη εντουτω τω λογω ανακεφαλαιουται εν τω αγαπησειςτον πλησιον σου ως εαυτον ¹⁰η αγαπη τω πλησιονκακον ουκ εργαζεται πληρωμα ουν νομου η αγαπη¹¹και τουτο ειδοτες τον καιρον οτι ωρα ημας ηδηεξ υπνου εγερθηναι νυν γαρ εγγυτερον ημων η σω-τηρια η οτε επιστευσαμεν ¹²η νυξ προεκοψεν η δεημερα ηγγικεν αποθωμεθα ουν τα εργα του σκο-τους και ενδυσωμεθα τα οπλα του φωτος ¹³ως ενημερα ευσχημονως περιπατησωμεν μη κωμοις καιμεθαις μη κοιταις και ασελγειαις μη εριδι και ζηλω¹⁴αλλ ενδυσασθε τον κυριον ιησουν χριστον και τηςσαρκος προνοιαν μη ποιεισθε εις επιθυμιας

14τον δε ασθενουντα τη πιστει προσλαμβανε-σθε μη εις διακρισεις διαλογισμων ²ος μεν πιστευειφαγειν παντα ο δε ασθενων λαχανα εσθιει ³ο εσθιωντον μη εσθιοντα μη εξουθενειτω και ο μη εσθιωντον εσθιοντα μη κρινετω ο θεος γαρ αυτον προσε-λαβετο ⁴συ τις ει ο κρινων αλλοτριον οικετην τωιδιω κυριω στηκει η πιπτει σταθησεται δε δυνατοςγαρ εστιν ο θεος στησαι αυτον ⁵ος μεν κρινει ημε-ραν παρ ημεραν ος δε κρινει πασαν ημεραν εκα-στος εν τω ιδιω νοι πληροφορεισθω ⁶ο φρονων τηνημεραν κυριω φρονει και ο μη φρονων την ημερανκυριω ου φρονει ο εσθιων κυριω εσθιει ευχαριστειγαρ τω θεω και ο μη εσθιων κυριω ουκ εσθιει καιευχαριστει τω θεω ⁷ουδεις γαρ ημων εαυτω ζη καιουδεις εαυτω αποθνησκει ⁸εαν τε γαρ ζωμεν τωκυριω ζωμεν εαν τε αποθνησκωμεν τω κυριω απο-θνησκομεν εαν τε ουν ζωμεν εαν τε αποθνησκωμεντου κυριου εσμεν ⁹εις τουτο γαρ χριστος και απε-θανεν και ανεστη και ανεζησεν ινα και νεκρων καιζωντων κυριευση ¹⁰συ δε τι κρινεις τον αδελφονσου η και συ τι εξουθενεις τον αδελφον σου πα-ντες γαρ παραστησομεθα τω βηματι του χριστου¹¹γεγραπται γαρ ζω εγω λεγει κυριος οτι εμοι καμ-ψει παν γονυ και πασα γλωσσα εξομολογησεται τωθεω ¹²αρα ουν εκαστος ημων περι εαυτου λογον δω-σει τω θεω ¹³μηκετι ουν αλληλους κρινωμεν αλλατουτο κρινατε μαλλον το μη τιθεναι προσκομμα τωαδελφω η σκανδαλον ¹⁴οιδα και πεπεισμαι εν κυ-ριω ιησου οτι ουδεν κοινον δι εαυτου ει μη τω λο-γιζομενω τι κοινον ειναι εκεινω κοινον ¹⁵ει δε διαβρωμα ο αδελφος σου λυπειται ουκετι κατα αγα-πην περιπατεις μη τω βρωματι σου εκεινον απολ-λυε υπερ ου χριστος απεθανεν ¹⁶μη βλασφημεισθωουν υμων το αγαθον ¹⁷ου γαρ εστιν η βασιλεια τουθεου βρωσις και ποσις αλλα δικαιοσυνη και ειρηνηκαι χαρα εν πνευματι αγιω ¹⁸ο γαρ εν τουτοις δου-λευων τω χριστω ευαρεστος τω θεω και δοκιμος

τοις ανθρωποις ¹⁹αρα ουν τα της ειρηνης διωκω-μεν και τα της οικοδομης της εις αλληλους ²⁰μηενεκεν βρωματος καταλυε το εργον του θεου πα-ντα μεν καθαρα αλλα κακον τω ανθρωπω τω διαπροσκομματος εσθιοντι ²¹καλον το μη φαγειν κρεαμηδε πιειν οινον μηδε εν ω ο αδελφος σου προσκο-πτει η σκανδαλιζεται η ασθενει ²²συ πιστιν εχειςκατα σαυτον εχε ενωπιον του θεου μακαριος ο μηκρινων εαυτον εν ω δοκιμαζει ²³ο δε διακρινομενοςεαν φαγη κατακεκριται οτι ουκ εκ πιστεως παν δεο ουκ εκ πιστεως αμαρτια εστιν

15οφειλομεν δε ημεις οι δυνατοι τα ασθενηματατων αδυνατων βασταζειν και μη εαυτοις αρεσκειν²εκαστος γαρ ημων τω πλησιον αρεσκετω εις τοαγαθον προς οικοδομην ³και γαρ ο χριστος ουχ εαυτωηρεσεν αλλα καθως γεγραπται οι ονειδισμοι τωνονειδιζοντων σε επεπεσον επ εμε ⁴οσα γαρ προε-γραφη εις την ημετεραν διδασκαλιαν προεγραφηινα δια της υπομονης και της παρακλησεως τωνγραφων την ελπιδα εχωμεν ⁵ο δε θεος της υπομο-νης και της παρακλησεως δωη υμιν το αυτο φρο-νειν εν αλληλοις κατα χριστον ιησουν ⁶ινα ομοθυ-μαδον εν ενι στοματι δοξαζητε τον θεον και πατερατου κυριου ημων ιησου χριστου ⁷διο προσλαμβανε-σθε αλληλους καθως και ο χριστος προσελαβετοημας εις δοξαν θεου ⁸λεγω δε ιησουν χριστον δια-κονον γεγενησθαι περιτομης υπερ αληθειας θεουεις το βεβαιωσαι τας επαγγελιας των πατερων ⁹ταδε εθνη υπερ ελεους δοξασαι τον θεον καθως γε-γραπται δια τουτο εξομολογησομαι σοι εν εθνεσινκαι τω ονοματι σου ψαλω ¹⁰και παλιν λεγει ευφραν-θητε εθνη μετα του λαου αυτου ¹¹και παλιν αινειτετον κυριον παντα τα εθνη και επαινεσατε αυτονπαντες οι λαοι ¹²και παλιν ησαιας λεγει εσται ηριζα του ιεσσαι και ο ανισταμενος αρχειν εθνωνεπ αυτω εθνη ελπιουσιν ¹³ο δε θεος της ελπιδοςπληρωσαι υμας πασης χαρας και ειρηνης εν τω πι-στευειν εις το περισσευειν υμας εν τη ελπιδι ενδυναμει πνευματος αγιου ¹⁴πεπεισμαι δε αδελφοιμου και αυτος εγω περι υμων οτι και αυτοι μεστοιεστε αγαθωσυνης πεπληρωμενοι πασης γνωσεωςδυναμενοι και αλληλους νουθετειν ¹⁵τολμηροτερονδε εγραψα υμιν αδελφοι απο μερους ως επαναμι-μνησκων υμας δια την χαριν την δοθεισαν μοι υποτου θεου ¹⁶εις το ειναι με λειτουργον ιησου χριστουεις τα εθνη ιερουργουντα το ευαγγελιον του θεουινα γενηται η προσφορα των εθνων ευπροσδεκτοςηγιασμενη εν πνευματι αγιω ¹⁷εχω ουν καυχησιν ενχριστω ιησου τα προς θεον ¹⁸ου γαρ τολμησω λα-λειν τι ων ου κατειργασατο χριστος δι εμου εις υπα-κοην εθνων λογω και εργω ¹⁹εν δυναμει σημειωνκαι τερατων εν δυναμει πνευματος θεου ωστε μεαπο ιερουσαλημ και κυκλω μεχρι του ιλλυρικου πε-

123

πληρωκεναι το ευαγγελιον του χριστου ²⁰ουτως δεφιλοτιμουμενον ευαγγελιζεσθαι ουχ οπου ωνομα-σθη χριστος ινα μη επ αλλοτριον θεμελιον οικο-δομω ²¹αλλα καθως γεγραπται οις ουκ ανηγγεληπερι αυτου οψονται και οι ουκ ακηκοασιν συνη-σουσιν ²²διο και ενεκοπτομην τα πολλα του ελθεινπρος υμας ²³νυνι δε μηκετι τοπον εχων εν τοις κλι-μασιν τουτοις επιποθιαν δε εχων του ελθειν προςυμας απο πολλων ετων ²⁴ως εαν πορευωμαι εις τηνσπανιαν ελευσομαι προς υμας ελπιζω γαρ διαπο-ρευομενος θεασασθαι υμας και υφ υμων προπεμ-φθηναι εκει εαν υμων πρωτον απο μερους εμπλη-σθω ²⁵νυνι δε πορευομαι εις ιερουσαλημ διακονωντοις αγιοις ²⁶ευδοκησαν γαρ μακεδονια και αχαιακοινωνιαν τινα ποιησασθαι εις τους πτωχους τωναγιων των εν ιερουσαλημ ²⁷ευδοκησαν γαρ και οφει-λεται αυτων εισιν ει γαρ τοις πνευματικοις αυτωνεκοινωνησαν τα εθνη οφειλουσιν και εν τοις σαρ-κικοις λειτουργησαι αυτοις ²⁸τουτο ουν επιτελεσαςκαι σφραγισαμενος αυτοις τον καρπον τουτον απε-λευσομαι δι υμων εις την σπανιαν ²⁹οιδα δε οτι ερ-χομενος προς υμας εν πληρωματι ευλογιας του ευαγ-γελιου του χριστου ελευσομαι ³⁰παρακαλω δε υμαςαδελφοι δια του κυριου ημων ιησου χριστου και διατης αγαπης του πνευματος συναγωνισασθαι μοι ενταις προσευχαις υπερ εμου προς τον θεον ³¹ινα ρυ-σθω απο των απειθουντων εν τη ιουδαια και ιναη διακονια μου η εις ιερουσαλημ ευπροσδεκτος γε-νηται τοις αγιοις ³²ινα εν χαρα ελθω προς υμας διαθεληματος θεου και συναναπαυσωμαι υμιν ³³ο δεθεος της ειρηνης μετα παντων υμων αμην

16συνιστημι δε υμιν φοιβην την αδελφην ημωνουσαν διακονον της εκκλησιας της εν κεγχρεαις²ινα αυτην προσδεξησθε εν κυριω αξιως των αγιωνκαι παραστητε αυτη εν ω αν υμων χρηζη πραγ-ματι και γαρ αυτη προστατις πολλων εγενηθη καιαυτου εμου ³ασπασασθε πρισκιλλαν και ακυλαντους συνεργους μου εν χριστω ιησου ⁴οιτινες υπερτης ψυχης μου τον εαυτων τραχηλον υπεθηκαν οιςουκ εγω μονος ευχαριστω αλλα και πασαι αι εκκλη-σιαι των εθνων ⁵και την κατ οικον αυτων εκκλη-σιαν ασπασασθε επαινετον τον αγαπητον μου οςεστιν απαρχη της αχαιας εις χριστον ⁶ασπασασθεμαριαμ ητις πολλα εκοπιασεν εις ημας ⁷ασπασασθεανδρονικον και ιουνιαν τους συγγενεις μου και συ-ναιχμαλωτους μου οιτινες εισιν επισημοι εν τοιςαποστολοις οι και προ εμου γεγονασιν εν χριστω⁸ασπασασθε αμπλιαν τον αγαπητον μου εν κυριω⁹ασπασασθε ουρβανον τον συνεργον ημων εν χρι-στω και σταχυν τον αγαπητον μου ¹⁰ασπασασθε απελ-λην τον δοκιμον εν χριστω ασπασασθε τους εκ τωναριστοβουλου ¹¹ασπασασθε ηροδιωνα τον συγγενημου ασπασασθε τους εκ των ναρκισσου τους οντας

εν κυριω ¹²ασπασασθε τρυφαιναν και τρυφωσαν ταςκοπιωσας εν κυριω ασπασασθε περσιδα την αγα-πητην ητις πολλα εκοπιασεν εν κυριω ¹³ασπασασθερουφον τον εκλεκτον εν κυριω και την μητερα αυ-του και εμου ¹⁴ασπασασθε ασυγκριτον φλεγονταερμαν πατροβαν ερμην και τους συν αυτοις αδελ-φους ¹⁵ασπασασθε φιλολογον και ιουλιαν νηρεα καιτην αδελφην αυτου και ολυμπαν και τους συν αυ-τοις παντας αγιους ¹⁶ασπασασθε αλληλους εν φι-ληματι αγιω ασπαζονται υμας αι εκκλησιαι του χρι-στου ¹⁷παρακαλω δε υμας αδελφοι σκοπειν τουςτας διχοστασιας και τα σκανδαλα παρα την διδα-χην ην υμεις εμαθετε ποιουντας και εκκλινατε απαυτων ¹⁸οι γαρ τοιουτοι τω κυριω ημων ιησου χρι-στω ου δουλευουσιν αλλα τη εαυτων κοιλια και διατης χρηστολογιας και ευλογιας εξαπατωσιν τας καρ-διας των ακακων ¹⁹η γαρ υμων υπακοη εις πανταςαφικετο χαιρω ουν το εφ υμιν θελω δε υμας σο-φους μεν ειναι εις το αγαθον ακεραιους δε εις τοκακον ²⁰ο δε θεος της ειρηνης συντριψει τον σατα-ναν υπο τους ποδας υμων εν ταχει η χαρις του κυ-ριου ημων ιησου χριστου μεθ υμων αμην ²¹ασπαζονταιυμας τιμοθεος ο συνεργος μου και λουκιος και ια-σων και σωσιπατρος οι συγγενεις μου ²²ασπαζομαιυμας εγω τερτιος ο γραψας την επιστολην εν κυ-ριω ²³ασπαζεται υμας γαιος ο ξενος μου και τηςεκκλησιας ολης ασπαζεται υμας εραστος ο οικο-νομος της πολεως και κουαρτος ο αδελφος ²⁴η χα-ρις του κυριου ημων ιησου χριστου μετα παντωνυμων αμην ²⁵τω δε δυναμενω υμας στηριξαι κατα τοευαγγελιον μου και το κηρυγμα ιησου χριστου κατααποκαλυψιν μυστηριου χρονοις αιωνιοις σεσιγημε-νου ²⁶φανερωθεντος δε νυν δια τε γραφων προφη-τικων κατ επιταγην του αιωνιου θεου εις υπακοηνπιστεως εις παντα τα εθνη γνωρισθεντος ²⁷μονωσοφω θεω δια ιησου χριστου η δοξα εις τους αιω-νας αμην

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Α΄

1παυλος κλητος αποστολος ιησου χριστου διαθεληματος θεου και σωσθενης ο αδελφος ²τη εκ-κλησια του θεου τη ουση εν κορινθω ηγιασμενοιςεν χριστω ιησου κλητοις αγιοις συν πασιν τοις επι-καλουμενοις το ονομα του κυριου ημων ιησου χρι-στου εν παντι τοπω αυτων τε και ημων ³χαρις υμινκαι ειρηνη απο θεου πατρος ημων και κυριου ιη-σου χριστου ⁴ευχαριστω τω θεω μου παντοτε περιυμων επι τη χαριτι του θεου τη δοθειση υμιν ενχριστω ιησου ⁵οτι εν παντι επλουτισθητε εν αυτωεν παντι λογω και παση γνωσει ⁶καθως το μαρτυ-ριον του χριστου εβεβαιωθη εν υμιν ⁷ωστε υμας μηυστερεισθαι εν μηδενι χαρισματι απεκδεχομενουςτην αποκαλυψιν του κυριου ημων ιησου χριστου⁸ος και βεβαιωσει υμας εως τελους ανεγκλητους εντη ημερα του κυριου ημων ιησου χριστου ⁹πιστοςο θεος δι ου εκληθητε εις κοινωνιαν του υιου αυ-του ιησου χριστου του κυριου ημων ¹⁰παρακαλω δευμας αδελφοι δια του ονοματος του κυριου ημωνιησου χριστου ινα το αυτο λεγητε παντες και μη ηεν υμιν σχισματα ητε δε κατηρτισμενοι εν τω αυτωνοι και εν τη αυτη γνωμη ¹¹εδηλωθη γαρ μοι περιυμων αδελφοι μου υπο των χλοης οτι εριδες ενυμιν εισιν ¹²λεγω δε τουτο οτι εκαστος υμων λεγειεγω μεν ειμι παυλου εγω δε απολλω εγω δε κηφαεγω δε χριστου ¹³μεμερισται ο χριστος μη παυλοςεσταυρωθη υπερ υμων η εις το ονομα παυλου εβα-πτισθητε ¹⁴ευχαριστω τω θεω οτι ουδενα υμων εβα-πτισα ει μη κρισπον και γαιον ¹⁵ινα μη τις ειπη οτιεις το εμον ονομα εβαπτισα ¹⁶εβαπτισα δε και τονστεφανα οικον λοιπον ουκ οιδα ει τινα αλλον εβα-πτισα ¹⁷ου γαρ απεστειλεν με χριστος βαπτιζειν αλλευαγγελιζεσθαι ουκ εν σοφια λογου ινα μη κενωθηο σταυρος του χριστου ¹⁸ο λογος γαρ ο του σταυ-ρου τοις μεν απολλυμενοις μωρια εστιν τοις δε σω-ζομενοις ημιν δυναμις θεου εστιν ¹⁹γεγραπται γαραπολω την σοφιαν των σοφων και την συνεσιν τωνσυνετων αθετησω ²⁰που σοφος που γραμματευς πουσυζητητης του αιωνος τουτου ουχι εμωρανεν ο θεοςτην σοφιαν του κοσμου τουτου ²¹επειδη γαρ εν τησοφια του θεου ουκ εγνω ο κοσμος δια της σοφιαςτον θεον ευδοκησεν ο θεος δια της μωριας του κη-

ρυγματος σωσαι τους πιστευοντας ²²επειδη και ιου-δαιοι σημειον αιτουσιν και ελληνες σοφιαν ζητου-σιν ²³ημεις δε κηρυσσομεν χριστον εσταυρωμενονιουδαιοις μεν σκανδαλον ελλησιν δε μωριαν ²⁴αυτοιςδε τοις κλητοις ιουδαιοις τε και ελλησιν χριστονθεου δυναμιν και θεου σοφιαν ²⁵οτι το μωρον τουθεου σοφωτερον των ανθρωπων εστιν και το ασθε-νες του θεου ισχυροτερον των ανθρωπων εστιν ²⁶βλεπετεγαρ την κλησιν υμων αδελφοι οτι ου πολλοι σο-φοι κατα σαρκα ου πολλοι δυνατοι ου πολλοι ευγε-νεις ²⁷αλλα τα μωρα του κοσμου εξελεξατο ο θεοςινα τους σοφους καταισχυνη και τα ασθενη του κο-σμου εξελεξατο ο θεος ινα καταισχυνη τα ισχυρα²⁸και τα αγενη του κοσμου και τα εξουθενημενα εξε-λεξατο ο θεος και τα μη οντα ινα τα οντα καταρ-γηση ²⁹οπως μη καυχησηται πασα σαρξ ενωπιον αυ-του ³⁰εξ αυτου δε υμεις εστε εν χριστω ιησου οςεγενηθη ημιν σοφια απο θεου δικαιοσυνη τε καιαγιασμος και απολυτρωσις ³¹ινα καθως γεγραπταιο καυχωμενος εν κυριω καυχασθω

2καγω ελθων προς υμας αδελφοι ηλθον ου καθυπεροχην λογου η σοφιας καταγγελλων υμιν τομαρτυριον του θεου ²ου γαρ εκρινα του ειδεναι τιεν υμιν ει μη ιησουν χριστον και τουτον εσταυρωμε-νον ³και εγω εν ασθενεια και εν φοβω και εν τρομωπολλω εγενομην προς υμας ⁴και ο λογος μου και τοκηρυγμα μου ουκ εν πειθοις ανθρωπινης σοφιαςλογοις αλλ εν αποδειξει πνευματος και δυναμεως⁵ινα η πιστις υμων μη η εν σοφια ανθρωπων αλλεν δυναμει θεου ⁶σοφιαν δε λαλουμεν εν τοις τε-λειοις σοφιαν δε ου του αιωνος τουτου ουδε τωναρχοντων του αιωνος τουτου των καταργουμενων⁷αλλα λαλουμεν σοφιαν θεου εν μυστηριω την απο-κεκρυμμενην ην προωρισεν ο θεος προ των αιω-νων εις δοξαν ημων ⁸ην ουδεις των αρχοντων τουαιωνος τουτου εγνωκεν ει γαρ εγνωσαν ουκ αν τονκυριον της δοξης εσταυρωσαν ⁹αλλα καθως γεγρα-πται α οφθαλμος ουκ ειδεν και ους ουκ ηκουσενκαι επι καρδιαν ανθρωπου ουκ ανεβη α ητοιμασενο θεος τοις αγαπωσιν αυτον ¹⁰ημιν δε ο θεος απε-καλυψεν δια του πνευματος αυτου το γαρ πνευμαπαντα ερευνα και τα βαθη του θεου ¹¹τις γαρ οιδεν

125

126 7. ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Α΄

ανθρωπων τα του ανθρωπου ει μη το πνευμα τουανθρωπου το εν αυτω ουτως και τα του θεου ου-δεις οιδεν ει μη το πνευμα του θεου ¹²ημεις δε ουτο πνευμα του κοσμου ελαβομεν αλλα το πνευματο εκ του θεου ινα ειδωμεν τα υπο του θεου χαρι-σθεντα ημιν ¹³α και λαλουμεν ουκ εν διδακτοις αν-θρωπινης σοφιας λογοις αλλ εν διδακτοις πνευμα-τος αγιου πνευματικοις πνευματικα συγκρινοντες¹⁴ψυχικος δε ανθρωπος ου δεχεται τα του πνευμα-τος του θεου μωρια γαρ αυτω εστιν και ου δυναταιγνωναι οτι πνευματικως ανακρινεται ¹⁵ο δε πνευ-ματικος ανακρινει μεν παντα αυτος δε υπ ουδενοςανακρινεται ¹⁶τις γαρ εγνω νουν κυριου ος συμβιβα-σει αυτον ημεις δε νουν χριστου εχομεν

3και εγω αδελφοι ουκ ηδυνηθην λαλησαι υμινως πνευματικοις αλλ ως σαρκικοις ως νηπιοις ενχριστω ²γαλα υμας εποτισα και ου βρωμα ουπω γαρηδυνασθε αλλ ουτε ετι νυν δυνασθε ³ετι γαρ σαρκι-κοι εστε οπου γαρ εν υμιν ζηλος και ερις και διχο-στασιαι ουχι σαρκικοι εστε και κατα ανθρωπον πε-ριπατειτε ⁴οταν γαρ λεγη τις εγω μεν ειμι παυλουετερος δε εγω απολλω ουχι σαρκικοι εστε ⁵τις ουνεστιν παυλος τις δε απολλως αλλ η διακονοι δι ωνεπιστευσατε και εκαστω ως ο κυριος εδωκεν ⁶εγωεφυτευσα απολλως εποτισεν αλλ ο θεος ηυξανεν⁷ωστε ουτε ο φυτευων εστιν τι ουτε ο ποτιζων αλλο αυξανων θεος ⁸ο φυτευων δε και ο ποτιζων εν ει-σιν εκαστος δε τον ιδιον μισθον ληψεται κατα τονιδιον κοπον ⁹θεου γαρ εσμεν συνεργοι θεου γεωρ-γιον θεου οικοδομη εστε ¹⁰κατα την χαριν του θεουτην δοθεισαν μοι ως σοφος αρχιτεκτων θεμελιοντεθεικα αλλος δε εποικοδομει εκαστος δε βλεπετωπως εποικοδομει ¹¹θεμελιον γαρ αλλον ουδεις δυνα-ται θειναι παρα τον κειμενον ος εστιν ιησους ο χρι-στος ¹²ει δε τις εποικοδομει επι τον θεμελιον τουτονχρυσον αργυρον λιθους τιμιους ξυλα χορτον καλα-μην ¹³εκαστου το εργον φανερον γενησεται η γαρημερα δηλωσει οτι εν πυρι αποκαλυπτεται και εκα-στου το εργον οποιον εστιν το πυρ δοκιμασει ¹⁴ει τι-νος το εργον μενει ο επωκοδομησεν μισθον ληψεται¹⁵ει τινος το εργον κατακαησεται ζημιωθησεται αυ-τος δε σωθησεται ουτως δε ως δια πυρος ¹⁶ουκ οι-δατε οτι ναος θεου εστε και το πνευμα του θεου οι-κει εν υμιν ¹⁷ει τις τον ναον του θεου φθειρει φθερειτουτον ο θεος ο γαρ ναος του θεου αγιος εστιν οιτι-νες εστε υμεις ¹⁸μηδεις εαυτον εξαπατατω ει τις δο-κει σοφος ειναι εν υμιν εν τω αιωνι τουτω μωρος γε-νεσθω ινα γενηται σοφος ¹⁹η γαρ σοφια του κοσμουτουτου μωρια παρα τω θεω εστιν γεγραπται γαρ οδρασσομενος τους σοφους εν τη πανουργια αυτων²⁰και παλιν κυριος γινωσκει τους διαλογισμους τωνσοφων οτι εισιν ματαιοι ²¹ωστε μηδεις καυχασθωεν ανθρωποις παντα γαρ υμων εστιν ²²ειτε παυλος

ειτε απολλως ειτε κηφας ειτε κοσμος ειτε ζωη ειτεθανατος ειτε ενεστωτα ειτε μελλοντα παντα υμωνεστιν ²³υμεις δε χριστου χριστος δε θεου

4ουτως ημας λογιζεσθω ανθρωπος ως υπηρεταςχριστου και οικονομους μυστηριων θεου ²ο δε λοι-πον ζητειται εν τοις οικονομοις ινα πιστος τις ευ-ρεθη ³εμοι δε εις ελαχιστον εστιν ινα υφ υμων ανα-κριθω η υπο ανθρωπινης ημερας αλλ ουδε εμαυ-τον ανακρινω ⁴ουδεν γαρ εμαυτω συνοιδα αλλ ουκεν τουτω δεδικαιωμαι ο δε ανακρινων με κυριοςεστιν ⁵ωστε μη προ καιρου τι κρινετε εως αν ελθηο κυριος ος και φωτισει τα κρυπτα του σκοτουςκαι φανερωσει τας βουλας των καρδιων και τοτεο επαινος γενησεται εκαστω απο του θεου ⁶ταυταδε αδελφοι μετεσχηματισα εις εμαυτον και απολλωδι υμας ινα εν ημιν μαθητε το μη υπερ ο γεγρα-πται φρονειν ινα μη εις υπερ του ενος φυσιουσθεκατα του ετερου ⁷τις γαρ σε διακρινει τι δε εχειςο ουκ ελαβες ει δε και ελαβες τι καυχασαι ως μηλαβων ⁸ηδη κεκορεσμενοι εστε ηδη επλουτησατεχωρις ημων εβασιλευσατε και οφελον γε εβασιλευ-σατε ινα και ημεις υμιν συμβασιλευσωμεν ⁹δοκω γαροτι ο θεος ημας τους αποστολους εσχατους απε-δειξεν ως επιθανατιους οτι θεατρον εγενηθημεντω κοσμω και αγγελοις και ανθρωποις ¹⁰ημεις μω-ροι δια χριστον υμεις δε φρονιμοι εν χριστω ημειςασθενεις υμεις δε ισχυροι υμεις ενδοξοι ημεις δεατιμοι ¹¹αχρι της αρτι ωρας και πεινωμεν και διψω-μεν και γυμνητευομεν και κολαφιζομεθα και αστα-τουμεν ¹²και κοπιωμεν εργαζομενοι ταις ιδιαις χερ-σιν λοιδορουμενοι ευλογουμεν διωκομενοι ανεχο-μεθα ¹³βλασφημουμενοι παρακαλουμεν ως περικα-θαρματα του κοσμου εγενηθημεν παντων περιψημαεως αρτι ¹⁴ουκ εντρεπων υμας γραφω ταυτα αλλως τεκνα μου αγαπητα νουθετω ¹⁵εαν γαρ μυριουςπαιδαγωγους εχητε εν χριστω αλλ ου πολλους πα-τερας εν γαρ χριστω ιησου δια του ευαγγελιου εγωυμας εγεννησα ¹⁶παρακαλω ουν υμας μιμηται μουγινεσθε ¹⁷δια τουτο επεμψα υμιν τιμοθεον ος εστιντεκνον μου αγαπητον και πιστον εν κυριω ος υμαςαναμνησει τας οδους μου τας εν χριστω καθως πα-νταχου εν παση εκκλησια διδασκω ¹⁸ως μη ερχομε-νου δε μου προς υμας εφυσιωθησαν τινες ¹⁹ελευσομαιδε ταχεως προς υμας εαν ο κυριος θεληση και γνω-σομαι ου τον λογον των πεφυσιωμενων αλλα τηνδυναμιν ²⁰ου γαρ εν λογω η βασιλεια του θεου αλλεν δυναμει ²¹τι θελετε εν ραβδω ελθω προς υμας ηεν αγαπη πνευματι τε πραοτητος

5ολως ακουεται εν υμιν πορνεια και τοιαυτη πορ-νεια ητις ουδε εν τοις εθνεσιν ονομαζεται ωστε γυ-ναικα τινα του πατρος εχειν ²και υμεις πεφυσιωμε-νοι εστε και ουχι μαλλον επενθησατε ινα εξαρθη εκ

127

μεσου υμων ο το εργον τουτο ποιησας ³εγω μεν γαρως απων τω σωματι παρων δε τω πνευματι ηδη κε-κρικα ως παρων τον ουτως τουτο κατεργασαμενον⁴εν τω ονοματι του κυριου ημων ιησου χριστου συ-ναχθεντων υμων και του εμου πνευματος συν τηδυναμει του κυριου ημων ιησου χριστου ⁵παραδουναιτον τοιουτον τω σατανα εις ολεθρον της σαρκοςινα το πνευμα σωθη εν τη ημερα του κυριου ιησου⁶ου καλον το καυχημα υμων ουκ οιδατε οτι μικραζυμη ολον το φυραμα ζυμοι ⁷εκκαθαρατε ουν τηνπαλαιαν ζυμην ινα ητε νεον φυραμα καθως εστεαζυμοι και γαρ το πασχα ημων υπερ ημων εθυθηχριστος ⁸ωστε εορταζωμεν μη εν ζυμη παλαια μηδεεν ζυμη κακιας και πονηριας αλλ εν αζυμοις ειλι-κρινειας και αληθειας ⁹εγραψα υμιν εν τη επιστολημη συναναμιγνυσθαι πορνοις ¹⁰και ου παντως τοιςπορνοις του κοσμου τουτου η τοις πλεονεκταις ηαρπαξιν η ειδωλολατραις επει οφειλετε αρα εκ τουκοσμου εξελθειν ¹¹νυνι δε εγραψα υμιν μη συνανα-μιγνυσθαι εαν τις αδελφος ονομαζομενος η πορνοςη πλεονεκτης η ειδωλολατρης η λοιδορος η μεθυ-σος η αρπαξ τω τοιουτω μηδε συνεσθιειν ¹²τι γαρμοι και τους εξω κρινειν ουχι τους εσω υμεις κρι-νετε ¹³τους δε εξω ο θεος κρινει και εξαρειτε τονπονηρον εξ υμων αυτων

6τολμα τις υμων πραγμα εχων προς τον ετερονκρινεσθαι επι των αδικων και ουχι επι των αγιων²ουκ οιδατε οτι οι αγιοι τον κοσμον κρινουσιν καιει εν υμιν κρινεται ο κοσμος αναξιοι εστε κριτη-ριων ελαχιστων ³ουκ οιδατε οτι αγγελους κρινου-μεν μητι γε βιωτικα ⁴βιωτικα μεν ουν κριτηρια εανεχητε τους εξουθενημενους εν τη εκκλησια τουτουςκαθιζετε ⁵προς εντροπην υμιν λεγω ουτως ουκ εστινεν υμιν σοφος ουδε εις ος δυνησεται διακριναι αναμεσον του αδελφου αυτου ⁶αλλα αδελφος μετα αδελ-φου κρινεται και τουτο επι απιστων ⁷ηδη μεν ουνολως ηττημα εν υμιν εστιν οτι κριματα εχετε μεθεαυτων διατι ουχι μαλλον αδικεισθε διατι ουχι μαλ-λον αποστερεισθε ⁸αλλα υμεις αδικειτε και αποστε-ρειτε και ταυτα αδελφους ⁹η ουκ οιδατε οτι αδικοιβασιλειαν θεου ου κληρονομησουσιν μη πλανασθεουτε πορνοι ουτε ειδωλολατραι ουτε μοιχοι ουτεμαλακοι ουτε αρσενοκοιται ¹⁰ουτε κλεπται ουτε πλε-ονεκται ουτε μεθυσοι ου λοιδοροι ουχ αρπαγες βα-σιλειαν θεου ου κληρονομησουσιν ¹¹και ταυτα τινεςητε αλλα απελουσασθε αλλα ηγιασθητε αλλ εδι-καιωθητε εν τω ονοματι του κυριου ιησου και εν τωπνευματι του θεου ημων ¹²παντα μοι εξεστιν αλλου παντα συμφερει παντα μοι εξεστιν αλλ ουκ εγωεξουσιασθησομαι υπο τινος ¹³τα βρωματα τη κοιλιακαι η κοιλια τοις βρωμασιν ο δε θεος και ταυτην καιταυτα καταργησει το δε σωμα ου τη πορνεια αλλατω κυριω και ο κυριος τω σωματι ¹⁴ο δε θεος και τον

κυριον ηγειρεν και ημας εξεγερει δια της δυναμεωςαυτου ¹⁵ουκ οιδατε οτι τα σωματα υμων μελη χρι-στου εστιν αρας ουν τα μελη του χριστου ποιησωπορνης μελη μη γενοιτο ¹⁶η ουκ οιδατε οτι ο κολλω-μενος τη πορνη εν σωμα εστιν εσονται γαρ φησινοι δυο εις σαρκα μιαν ¹⁷ο δε κολλωμενος τω κυριωεν πνευμα εστιν ¹⁸φευγετε την πορνειαν παν αμαρ-τημα ο εαν ποιηση ανθρωπος εκτος του σωματοςεστιν ο δε πορνευων εις το ιδιον σωμα αμαρτανει¹⁹η ουκ οιδατε οτι το σωμα υμων ναος του εν υμιναγιου πνευματος εστιν ου εχετε απο θεου και ουκεστε εαυτων ²⁰ηγορασθητε γαρ τιμης δοξασατε δητον θεον εν τω σωματι υμων και εν τω πνευματιυμων ατινα εστιν του θεου

7περι δε ων εγραψατε μοι καλον ανθρωπω γυ-ναικος μη απτεσθαι ²δια δε τας πορνειας εκαστοςτην εαυτου γυναικα εχετω και εκαστη τον ιδιον αν-δρα εχετω ³τη γυναικι ο ανηρ την οφειλομενην ευ-νοιαν αποδιδοτω ομοιως δε και η γυνη τω ανδρι⁴η γυνη του ιδιου σωματος ουκ εξουσιαζει αλλ οανηρ ομοιως δε και ο ανηρ του ιδιου σωματος ουκεξουσιαζει αλλ η γυνη ⁵μη αποστερειτε αλληλουςει μη τι αν εκ συμφωνου προς καιρον ινα σχολα-ζητε τη νηστεια και τη προσευχη και παλιν επι τοαυτο συνερχησθε ινα μη πειραζη υμας ο σαταναςδια την ακρασιαν υμων ⁶τουτο δε λεγω κατα συγ-γνωμην ου κατ επιταγην ⁷θελω γαρ παντας ανθρω-πους ειναι ως και εμαυτον αλλ εκαστος ιδιον χαρι-σμα εχει εκ θεου ος μεν ουτως ος δε ουτως ⁸λεγωδε τοις αγαμοις και ταις χηραις καλον αυτοις εστινεαν μεινωσιν ως καγω ⁹ει δε ουκ εγκρατευονται γα-μησατωσαν κρεισσον γαρ εστιν γαμησαι η πυρου-σθαι ¹⁰τοις δε γεγαμηκοσιν παραγγελλω ουκ εγωαλλ ο κυριος γυναικα απο ανδρος μη χωρισθηναι¹¹εαν δε και χωρισθη μενετω αγαμος η τω ανδρι κα-ταλλαγητω και ανδρα γυναικα μη αφιεναι ¹²τοις δελοιποις εγω λεγω ουχ ο κυριος ει τις αδελφος γυ-ναικα εχει απιστον και αυτη συνευδοκει οικειν μεταυτου μη αφιετω αυτην ¹³και γυνη ητις εχει ανδρααπιστον και αυτος συνευδοκει οικειν μετ αυτης μηαφιετω αυτον ¹⁴ηγιασται γαρ ο ανηρ ο απιστος εντη γυναικι και ηγιασται η γυνη η απιστος εν τω αν-δρι επει αρα τα τεκνα υμων ακαθαρτα εστιν νυν δεαγια εστιν ¹⁵ει δε ο απιστος χωριζεται χωριζεσθω ουδεδουλωται ο αδελφος η η αδελφη εν τοις τοιου-τοις εν δε ειρηνη κεκληκεν ημας ο θεος ¹⁶τι γαροιδας γυναι ει τον ανδρα σωσεις η τι οιδας ανερει την γυναικα σωσεις ¹⁷ει μη εκαστω ως εμερισενο θεος εκαστον ως κεκληκεν ο κυριος ουτως περι-πατειτω και ουτως εν ταις εκκλησιαις πασαις δια-τασσομαι ¹⁸περιτετμημενος τις εκληθη μη επισπα-σθω εν ακροβυστια τις εκληθη μη περιτεμνεσθω¹⁹η περιτομη ουδεν εστιν και η ακροβυστια ουδεν

128 7. ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Α΄

εστιν αλλα τηρησις εντολων θεου ²⁰εκαστος εν τηκλησει η εκληθη εν ταυτη μενετω ²¹δουλος εκληθηςμη σοι μελετω αλλ ει και δυνασαι ελευθερος γενε-σθαι μαλλον χρησαι ²²ο γαρ εν κυριω κληθεις δου-λος απελευθερος κυριου εστιν ομοιως και ο ελευ-θερος κληθεις δουλος εστιν χριστου ²³τιμης ηγορα-σθητε μη γινεσθε δουλοι ανθρωπων ²⁴εκαστος ενω εκληθη αδελφοι εν τουτω μενετω παρα τω θεω²⁵περι δε των παρθενων επιταγην κυριου ουκ εχωγνωμην δε διδωμι ως ηλεημενος υπο κυριου πιστοςειναι ²⁶νομιζω ουν τουτο καλον υπαρχειν δια τηνενεστωσαν αναγκην οτι καλον ανθρωπω το ουτωςειναι ²⁷δεδεσαι γυναικι μη ζητει λυσιν λελυσαι απογυναικος μη ζητει γυναικα ²⁸εαν δε και γημης ουχημαρτες και εαν γημη η παρθενος ουχ ημαρτεν θλι-ψιν δε τη σαρκι εξουσιν οι τοιουτοι εγω δε υμωνφειδομαι ²⁹τουτο δε φημι αδελφοι οτι ο καιρος συ-νεσταλμενος το λοιπον εστιν ινα και οι εχοντες γυ-ναικας ως μη εχοντες ωσιν ³⁰και οι κλαιοντες ωςμη κλαιοντες και οι χαιροντες ως μη χαιροντες καιοι αγοραζοντες ως μη κατεχοντες ³¹και οι χρωμενοιτω κοσμω τουτω ως μη καταχρωμενοι παραγει γαρτο σχημα του κοσμου τουτου ³²θελω δε υμας αμερι-μνους ειναι ο αγαμος μεριμνα τα του κυριου πωςαρεσει τω κυριω ³³ο δε γαμησας μεριμνα τα του κο-σμου πως αρεσει τη γυναικι ³⁴μεμερισται η γυνη καιη παρθενος η αγαμος μεριμνα τα του κυριου ινα ηαγια και σωματι και πνευματι η δε γαμησασα με-ριμνα τα του κοσμου πως αρεσει τω ανδρι ³⁵τουτοδε προς το υμων αυτων συμφερον λεγω ουχ ιναβροχον υμιν επιβαλω αλλα προς το ευσχημον καιευπροσεδρον τω κυριω απερισπαστως ³⁶ει δε τιςασχημονειν επι την παρθενον αυτου νομιζει εανη υπερακμος και ουτως οφειλει γινεσθαι ο θελειποιειτω ουχ αμαρτανει γαμειτωσαν ³⁷ος δε εστηκενεδραιος εν τη καρδια μη εχων αναγκην εξουσιαν δεεχει περι του ιδιου θεληματος και τουτο κεκρικενεν τη καρδια αυτου του τηρειν την εαυτου παρ-θενον καλως ποιει ³⁸ωστε και ο εκγαμιζων καλωςποιει ο δε μη εκγαμιζων κρεισσον ποιει ³⁹γυνη δεδε-ται νομω εφ οσον χρονον ζη ο ανηρ αυτης εαν δεκοιμηθη ο ανηρ αυτης ελευθερα εστιν ω θελει γα-μηθηναι μονον εν κυριω ⁴⁰μακαριωτερα δε εστιν εανουτως μεινη κατα την εμην γνωμην δοκω δε καγωπνευμα θεου εχειν

8περι δε των ειδωλοθυτων οιδαμεν οτι παντεςγνωσιν εχομεν η γνωσις φυσιοι η δε αγαπη οικοδο-μει ²ει δε τις δοκει ειδεναι τι ουδεπω ουδεν εγνω-κεν καθως δει γνωναι ³ει δε τις αγαπα τον θεονουτος εγνωσται υπ αυτου ⁴περι της βρωσεως ουντων ειδωλοθυτων οιδαμεν οτι ουδεν ειδωλον εν κο-σμω και οτι ουδεις θεος ετερος ει μη εις ⁵και γαρειπερ εισιν λεγομενοι θεοι ειτε εν ουρανω ειτε επι

της γης ωσπερ εισιν θεοι πολλοι και κυριοι πολλοι⁶αλλ ημιν εις θεος ο πατηρ εξ ου τα παντα και ημειςεις αυτον και εις κυριος ιησους χριστος δι ου ταπαντα και ημεις δι αυτου ⁷αλλ ουκ εν πασιν η γνω-σις τινες δε τη συνειδησει του ειδωλου εως αρτιως ειδωλοθυτον εσθιουσιν και η συνειδησις αυτωνασθενης ουσα μολυνεται ⁸βρωμα δε ημας ου παρι-στησιν τω θεω ουτε γαρ εαν φαγωμεν περισσευο-μεν ουτε εαν μη φαγωμεν υστερουμεθα ⁹βλεπετεδε μηπως η εξουσια υμων αυτη προσκομμα γενη-ται τοις ασθενουσιν ¹⁰εαν γαρ τις ιδη σε τον εχονταγνωσιν εν ειδωλειω κατακειμενον ουχι η συνειδη-σις αυτου ασθενους οντος οικοδομηθησεται εις τοτα ειδωλοθυτα εσθιειν ¹¹και απολειται ο ασθενωναδελφος επι τη ση γνωσει δι ον χριστος απεθανεν¹²ουτως δε αμαρτανοντες εις τους αδελφους καιτυπτοντες αυτων την συνειδησιν ασθενουσαν ειςχριστον αμαρτανετε ¹³διοπερ ει βρωμα σκανδαλιζειτον αδελφον μου ου μη φαγω κρεα εις τον αιωναινα μη τον αδελφον μου σκανδαλισω

9ουκ ειμι αποστολος ουκ ειμι ελευθερος ουχι ιη-σουν χριστον τον κυριον ημων εωρακα ου το εργονμου υμεις εστε εν κυριω ²ει αλλοις ουκ ειμι απο-στολος αλλα γε υμιν ειμι η γαρ σφραγις της εμηςαποστολης υμεις εστε εν κυριω ³η εμη απολογιατοις εμε ανακρινουσιν αυτη εστιν ⁴μη ουκ εχομενεξουσιαν φαγειν και πιειν ⁵μη ουκ εχομεν εξουσιαναδελφην γυναικα περιαγειν ως και οι λοιποι απο-στολοι και οι αδελφοι του κυριου και κηφας ⁶η μο-νος εγω και βαρναβας ουκ εχομεν εξουσιαν του μηεργαζεσθαι ⁷τις στρατευεται ιδιοις οψωνιοις ποτετις φυτευει αμπελωνα και εκ του καρπου αυτουουκ εσθιει η τις ποιμαινει ποιμνην και εκ του γα-λακτος της ποιμνης ουκ εσθιει ⁸μη κατα ανθρωπονταυτα λαλω η ουχι και ο νομος ταυτα λεγει ⁹εν γαρτω μωσεως νομω γεγραπται ου φιμωσεις βουν αλο-ωντα μη των βοων μελει τω θεω ¹⁰η δι ημας παντωςλεγει δι ημας γαρ εγραφη οτι επ ελπιδι οφειλει οαροτριων αροτριαν και ο αλοων της ελπιδος αυ-του μετεχειν επ ελπιδι ¹¹ει ημεις υμιν τα πνευμα-τικα εσπειραμεν μεγα ει ημεις υμων τα σαρκικα θε-ρισομεν ¹²ει αλλοι της εξουσιας υμων μετεχουσινου μαλλον ημεις αλλ ουκ εχρησαμεθα τη εξουσιαταυτη αλλα παντα στεγομεν ινα μη εγκοπην τιναδωμεν τω ευαγγελιω του χριστου ¹³ουκ οιδατε οτιοι τα ιερα εργαζομενοι εκ του ιερου εσθιουσιν οιτω θυσιαστηριω προσεδρευοντες τω θυσιαστηριωσυμμεριζονται ¹⁴ουτως και ο κυριος διεταξεν τοιςτο ευαγγελιον καταγγελλουσιν εκ του ευαγγελιουζην ¹⁵εγω δε ουδενι εχρησαμην τουτων ουκ εγραψαδε ταυτα ινα ουτως γενηται εν εμοι καλον γαρ μοιμαλλον αποθανειν η το καυχημα μου ινα τις κε-νωση ¹⁶εαν γαρ ευαγγελιζωμαι ουκ εστιν μοι καυ-

129

χημα αναγκη γαρ μοι επικειται ουαι δε μοι εστινεαν μη ευαγγελιζωμαι ¹⁷ει γαρ εκων τουτο πρασσωμισθον εχω ει δε ακων οικονομιαν πεπιστευμαι ¹⁸τιςουν μοι εστιν ο μισθος ινα ευαγγελιζομενος αδα-πανον θησω το ευαγγελιον του χριστου εις το μηκαταχρησασθαι τη εξουσια μου εν τω ευαγγελιω¹⁹ελευθερος γαρ ων εκ παντων πασιν εμαυτον εδου-λωσα ινα τους πλειονας κερδησω ²⁰και εγενομηντοις ιουδαιοις ως ιουδαιος ινα ιουδαιους κερδησωτοις υπο νομον ως υπο νομον ινα τους υπο νομονκερδησω ²¹τοις ανομοις ως ανομος μη ων ανομοςθεω αλλ εννομος χριστω ινα κερδησω ανομους ²²εγενομηντοις ασθενεσιν ως ασθενης ινα τους ασθενεις κερ-δησω τοις πασιν γεγονα τα παντα ινα παντως τι-νας σωσω ²³τουτο δε ποιω δια το ευαγγελιον ινασυγκοινωνος αυτου γενωμαι ²⁴ουκ οιδατε οτι οι ενσταδιω τρεχοντες παντες μεν τρεχουσιν εις δε λαμ-βανει το βραβειον ουτως τρεχετε ινα καταλαβητε²⁵πας δε ο αγωνιζομενος παντα εγκρατευεται εκει-νοι μεν ουν ινα φθαρτον στεφανον λαβωσιν ημειςδε αφθαρτον ²⁶εγω τοινυν ουτως τρεχω ως ουκ αδη-λως ουτως πυκτευω ως ουκ αερα δερων ²⁷αλλ υπω-πιαζω μου το σωμα και δουλαγωγω μηπως αλλοιςκηρυξας αυτος αδοκιμος γενωμαι

10ου θελω δε υμας αγνοειν αδελφοι οτι οι πα-τερες ημων παντες υπο την νεφελην ησαν και πα-ντες δια της θαλασσης διηλθον ²και παντες εις τονμωσην εβαπτισαντο εν τη νεφελη και εν τη θαλασση³και παντες το αυτο βρωμα πνευματικον εφαγον⁴και παντες το αυτο πομα πνευματικον επιον επι-νον γαρ εκ πνευματικης ακολουθουσης πετρας ηδε πετρα ην ο χριστος ⁵αλλ ουκ εν τοις πλειοσιναυτων ευδοκησεν ο θεος κατεστρωθησαν γαρ εντη ερημω ⁶ταυτα δε τυποι ημων εγενηθησαν εις τομη ειναι ημας επιθυμητας κακων καθως κακεινοιεπεθυμησαν ⁷μηδε ειδωλολατραι γινεσθε καθως τι-νες αυτων ως γεγραπται εκαθισεν ο λαος φαγεινκαι πιειν και ανεστησαν παιζειν ⁸μηδε πορνευωμενκαθως τινες αυτων επορνευσαν και επεσον εν μιαημερα εικοσιτρεις χιλιαδες ⁹μηδε εκπειραζωμεν τονχριστον καθως και τινες αυτων επειρασαν και υποτων οφεων απωλοντο ¹⁰μηδε γογγυζετε καθως καιτινες αυτων εγογγυσαν και απωλοντο υπο του ολο-θρευτου ¹¹ταυτα δε παντα τυποι συνεβαινον εκει-νοις εγραφη δε προς νουθεσιαν ημων εις ους τατελη των αιωνων κατηντησεν ¹²ωστε ο δοκων εστα-ναι βλεπετω μη πεση ¹³πειρασμος υμας ουκ ειλη-φεν ει μη ανθρωπινος πιστος δε ο θεος ος ουκ εα-σει υμας πειρασθηναι υπερ ο δυνασθε αλλα ποι-ησει συν τω πειρασμω και την εκβασιν του δυνα-σθαι υμας υπενεγκειν ¹⁴διοπερ αγαπητοι μου φευ-γετε απο της ειδωλολατρειας ¹⁵ως φρονιμοις λεγωκρινατε υμεις ο φημι ¹⁶το ποτηριον της ευλογιας ο

ευλογουμεν ουχι κοινωνια του αιματος του χριστουεστιν τον αρτον ον κλωμεν ουχι κοινωνια του σω-ματος του χριστου εστιν ¹⁷οτι εις αρτος εν σωμα οιπολλοι εσμεν οι γαρ παντες εκ του ενος αρτου με-τεχομεν ¹⁸βλεπετε τον ισραηλ κατα σαρκα ουχι οιεσθιοντες τας θυσιας κοινωνοι του θυσιαστηριουεισιν ¹⁹τι ουν φημι οτι ειδωλον τι εστιν η οτι ει-δωλοθυτον τι εστιν ²⁰αλλ οτι α θυει τα εθνη δαι-μονιοις θυει και ου θεω ου θελω δε υμας κοινω-νους των δαιμονιων γινεσθαι ²¹ου δυνασθε ποτη-ριον κυριου πινειν και ποτηριον δαιμονιων ου δυ-νασθε τραπεζης κυριου μετεχειν και τραπεζης δαι-μονιων ²²η παραζηλουμεν τον κυριον μη ισχυροτε-ροι αυτου εσμεν ²³παντα μοι εξεστιν αλλ ου παντασυμφερει παντα μοι εξεστιν αλλ ου παντα οικοδο-μει ²⁴μηδεις το εαυτου ζητειτω αλλα το του ετερουεκαστος ²⁵παν το εν μακελλω πωλουμενον εσθιετεμηδεν ανακρινοντες δια την συνειδησιν ²⁶του γαρκυριου η γη και το πληρωμα αυτης ²⁷ει δε τις καλειυμας των απιστων και θελετε πορευεσθαι παν τοπαρατιθεμενον υμιν εσθιετε μηδεν ανακρινοντεςδια την συνειδησιν ²⁸εαν δε τις υμιν ειπη τουτο ει-δωλοθυτον εστιν μη εσθιετε δι εκεινον τον μηνυσα-ντα και την συνειδησιν του γαρ κυριου η γη και τοπληρωμα αυτης ²⁹συνειδησιν δε λεγω ουχι την εαυ-του αλλα την του ετερου ινα τι γαρ η ελευθεριαμου κρινεται υπο αλλης συνειδησεως ³⁰ει δε εγωχαριτι μετεχω τι βλασφημουμαι υπερ ου εγω ευχα-ριστω ³¹ειτε ουν εσθιετε ειτε πινετε ειτε τι ποιειτεπαντα εις δοξαν θεου ποιειτε ³²απροσκοποι γινε-σθε και ιουδαιοις και ελλησιν και τη εκκλησια τουθεου ³³καθως καγω παντα πασιν αρεσκω μη ζητωντο εμαυτου συμφερον αλλα το των πολλων ινα σω-θωσιν

11μιμηται μου γινεσθε καθως καγω χριστου ²επαινωδε υμας αδελφοι οτι παντα μου μεμνησθε και κα-θως παρεδωκα υμιν τας παραδοσεις κατεχετε ³θελωδε υμας ειδεναι οτι παντος ανδρος η κεφαλη ο χρι-στος εστιν κεφαλη δε γυναικος ο ανηρ κεφαλη δεχριστου ο θεος ⁴πας ανηρ προσευχομενος η προ-φητευων κατα κεφαλης εχων καταισχυνει την κε-φαλην αυτου ⁵πασα δε γυνη προσευχομενη η προ-φητευουσα ακατακαλυπτω τη κεφαλη καταισχυ-νει την κεφαλην εαυτης εν γαρ εστιν και το αυτοτη εξυρημενη ⁶ει γαρ ου κατακαλυπτεται γυνη καικειρασθω ει δε αισχρον γυναικι το κειρασθαι η ξυ-ρασθαι κατακαλυπτεσθω ⁷ανηρ μεν γαρ ουκ οφει-λει κατακαλυπτεσθαι την κεφαλην εικων και δοξαθεου υπαρχων γυνη δε δοξα ανδρος εστιν ⁸ου γαρεστιν ανηρ εκ γυναικος αλλα γυνη εξ ανδρος ⁹καιγαρ ουκ εκτισθη ανηρ δια την γυναικα αλλα γυνηδια τον ανδρα ¹⁰δια τουτο οφειλει η γυνη εξουσιανεχειν επι της κεφαλης δια τους αγγελους ¹¹πλην

130 7. ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Α΄

ουτε ανηρ χωρις γυναικος ουτε γυνη χωρις ανδροςεν κυριω ¹²ωσπερ γαρ η γυνη εκ του ανδρος ου-τως και ο ανηρ δια της γυναικος τα δε παντα εκτου θεου ¹³εν υμιν αυτοις κρινατε πρεπον εστιν γυ-ναικα ακατακαλυπτον τω θεω προσευχεσθαι ¹⁴η ουδεαυτη η φυσις διδασκει υμας οτι ανηρ μεν εαν κομαατιμια αυτω εστιν ¹⁵γυνη δε εαν κομα δοξα αυτηεστιν οτι η κομη αντι περιβολαιου δεδοται αυτη¹⁶ει δε τις δοκει φιλονεικος ειναι ημεις τοιαυτηνσυνηθειαν ουκ εχομεν ουδε αι εκκλησιαι του θεου¹⁷τουτο δε παραγγελλων ουκ επαινω οτι ουκ εις τοκρειττον αλλ εις το ηττον συνερχεσθε ¹⁸πρωτον μενγαρ συνερχομενων υμων εν τη εκκλησια ακουω σχι-σματα εν υμιν υπαρχειν και μερος τι πιστευω ¹⁹δειγαρ και αιρεσεις εν υμιν ειναι ινα οι δοκιμοι φα-νεροι γενωνται εν υμιν ²⁰συνερχομενων ουν υμωνεπι το αυτο ουκ εστιν κυριακον δειπνον φαγειν²¹εκαστος γαρ το ιδιον δειπνον προλαμβανει εν τωφαγειν και ος μεν πεινα ος δε μεθυει ²²μη γαρ οι-κιας ουκ εχετε εις το εσθιειν και πινειν η της εκ-κλησιας του θεου καταφρονειτε και καταισχυνετετους μη εχοντας τι υμιν ειπω επαινεσω υμας εντουτω ουκ επαινω ²³εγω γαρ παρελαβον απο τουκυριου ο και παρεδωκα υμιν οτι ο κυριος ιησουςεν τη νυκτι η παρεδιδοτο ελαβεν αρτον ²⁴και ευχα-ριστησας εκλασεν και ειπεν λαβετε φαγετε τουτομου εστιν το σωμα το υπερ υμων κλωμενον τουτοποιειτε εις την εμην αναμνησιν ²⁵ωσαυτως και τοποτηριον μετα το δειπνησαι λεγων τουτο το ποτη-ριον η καινη διαθηκη εστιν εν τω εμω αιματι τουτοποιειτε οσακις αν πινητε εις την εμην αναμνησιν²⁶οσακις γαρ αν εσθιητε τον αρτον τουτον και τοποτηριον τουτο πινητε τον θανατον του κυριου κα-ταγγελλετε αχρις ου αν ελθη ²⁷ωστε ος αν εσθιητον αρτον τουτον η πινη το ποτηριον του κυριουαναξιως ενοχος εσται του σωματος και αιματος τουκυριου ²⁸δοκιμαζετω δε ανθρωπος εαυτον και ου-τως εκ του αρτου εσθιετω και εκ του ποτηριου πι-νετω ²⁹ο γαρ εσθιων και πινων αναξιως κριμα εαυτωεσθιει και πινει μη διακρινων το σωμα του κυριου³⁰δια τουτο εν υμιν πολλοι ασθενεις και αρρωστοικαι κοιμωνται ικανοι ³¹ει γαρ εαυτους διεκρινομενουκ αν εκρινομεθα ³²κρινομενοι δε υπο κυριου παι-δευομεθα ινα μη συν τω κοσμω κατακριθωμεν ³³ωστεαδελφοι μου συνερχομενοι εις το φαγειν αλληλουςεκδεχεσθε ³⁴ει δε τις πεινα εν οικω εσθιετω ινα μηεις κριμα συνερχησθε τα δε λοιπα ως αν ελθω δια-ταξομαι

12περι δε των πνευματικων αδελφοι ου θελωυμας αγνοειν ²οιδατε οτι εθνη ητε προς τα ειδωλατα αφωνα ως αν ηγεσθε απαγομενοι ³διο γνωριζωυμιν οτι ουδεις εν πνευματι θεου λαλων λεγει ανα-θεμα ιησουν και ουδεις δυναται ειπειν κυριον ιη-

σουν ει μη εν πνευματι αγιω ⁴διαιρεσεις δε χαρισμα-των εισιν το δε αυτο πνευμα ⁵και διαιρεσεις διακο-νιων εισιν και ο αυτος κυριος ⁶και διαιρεσεις ενερ-γηματων εισιν ο δε αυτος εστιν θεος ο ενεργων ταπαντα εν πασιν ⁷εκαστω δε διδοται η φανερωσιςτου πνευματος προς το συμφερον ⁸ω μεν γαρ διατου πνευματος διδοται λογος σοφιας αλλω δε λο-γος γνωσεως κατα το αυτο πνευμα ⁹ετερω δε πι-στις εν τω αυτω πνευματι αλλω δε χαρισματα ια-ματων εν τω αυτω πνευματι ¹⁰αλλω δε ενεργηματαδυναμεων αλλω δε προφητεια αλλω δε διακρισειςπνευματων ετερω δε γενη γλωσσων αλλω δε ερμη-νεια γλωσσων ¹¹παντα δε ταυτα ενεργει το εν καιτο αυτο πνευμα διαιρουν ιδια εκαστω καθως βου-λεται ¹²καθαπερ γαρ το σωμα εν εστιν και μελη εχειπολλα παντα δε τα μελη του σωματος του ενοςπολλα οντα εν εστιν σωμα ουτως και ο χριστος¹³και γαρ εν ενι πνευματι ημεις παντες εις εν σωμαεβαπτισθημεν ειτε ιουδαιοι ειτε ελληνες ειτε δου-λοι ειτε ελευθεροι και παντες εις εν πνευμα εποτι-σθημεν ¹⁴και γαρ το σωμα ουκ εστιν εν μελος αλλαπολλα ¹⁵εαν ειπη ο πους οτι ουκ ειμι χειρ ουκ ειμιεκ του σωματος ου παρα τουτο ουκ εστιν εκ του σω-ματος ¹⁶και εαν ειπη το ους οτι ουκ ειμι οφθαλμοςουκ ειμι εκ του σωματος ου παρα τουτο ουκ εστινεκ του σωματος ¹⁷ει ολον το σωμα οφθαλμος που ηακοη ει ολον ακοη που η οσφρησις ¹⁸νυνι δε ο θεοςεθετο τα μελη εν εκαστον αυτων εν τω σωματι κα-θως ηθελησεν ¹⁹ει δε ην τα παντα εν μελος που τοσωμα ²⁰νυν δε πολλα μεν μελη εν δε σωμα ²¹ου δυνα-ται δε οφθαλμος ειπειν τη χειρι χρειαν σου ουκ εχωη παλιν η κεφαλη τοις ποσιν χρειαν υμων ουκ εχω²²αλλα πολλω μαλλον τα δοκουντα μελη του σω-ματος ασθενεστερα υπαρχειν αναγκαια εστιν ²³καια δοκουμεν ατιμοτερα ειναι του σωματος τουτοιςτιμην περισσοτεραν περιτιθεμεν και τα ασχημοναημων ευσχημοσυνην περισσοτεραν εχει ²⁴τα δε ευ-σχημονα ημων ου χρειαν εχει αλλ ο θεος συνεκε-ρασεν το σωμα τω υστερουντι περισσοτεραν δουςτιμην ²⁵ινα μη η σχισμα εν τω σωματι αλλα το αυτουπερ αλληλων μεριμνωσιν τα μελη ²⁶και ειτε πα-σχει εν μελος συμπασχει παντα τα μελη ειτε δοξα-ζεται εν μελος συγχαιρει παντα τα μελη ²⁷υμεις δεεστε σωμα χριστου και μελη εκ μερους ²⁸και ους μενεθετο ο θεος εν τη εκκλησια πρωτον αποστολουςδευτερον προφητας τριτον διδασκαλους επειτα δυ-ναμεις ειτα χαρισματα ιαματων αντιληψεις κυβερ-νησεις γενη γλωσσων ²⁹μη παντες αποστολοι μη πα-ντες προφηται μη παντες διδασκαλοι μη παντεςδυναμεις ³⁰μη παντες χαρισματα εχουσιν ιαματωνμη παντες γλωσσαις λαλουσιν μη παντες διερμη-νευουσιν ³¹ζηλουτε δε τα χαρισματα τα κρειττονα

131

και ετι καθ υπερβολην οδον υμιν δεικνυμι

13εαν ταις γλωσσαις των ανθρωπων λαλω καιτων αγγελων αγαπην δε μη εχω γεγονα χαλκος ηχωνη κυμβαλον αλαλαζον ²και εαν εχω προφητειαν καιειδω τα μυστηρια παντα και πασαν την γνωσιν καιεαν εχω πασαν την πιστιν ωστε ορη μεθιστανειναγαπην δε μη εχω ουδεν ειμι ³και εαν ψωμισω πα-ντα τα υπαρχοντα μου και εαν παραδω το σωμαμου ινα καυθησωμαι αγαπην δε μη εχω ουδεν ωφε-λουμαι ⁴η αγαπη μακροθυμει χρηστευεται η αγαπηου ζηλοι η αγαπη ου περπερευεται ου φυσιουται⁵ουκ ασχημονει ου ζητει τα εαυτης ου παροξυνεταιου λογιζεται το κακον ⁶ου χαιρει επι τη αδικια συγ-χαιρει δε τη αληθεια ⁷παντα στεγει παντα πιστευειπαντα ελπιζει παντα υπομενει ⁸η αγαπη ουδεποτεεκπιπτει ειτε δε προφητειαι καταργηθησονται ειτεγλωσσαι παυσονται ειτε γνωσις καταργηθησεται⁹εκ μερους γαρ γινωσκομεν και εκ μερους προφη-τευομεν ¹⁰οταν δε ελθη το τελειον τοτε το εκ με-ρους καταργηθησεται ¹¹οτε ημην νηπιος ως νηπιοςελαλουν ως νηπιος εφρονουν ως νηπιος ελογιζο-μην οτε δε γεγονα ανηρ κατηργηκα τα του νηπιου¹²βλεπομεν γαρ αρτι δι εσοπτρου εν αινιγματι τοτεδε προσωπον προς προσωπον αρτι γινωσκω εκ με-ρους τοτε δε επιγνωσομαι καθως και επεγνωσθην¹³νυνι δε μενει πιστις ελπις αγαπη τα τρια ταυταμειζων δε τουτων η αγαπη

14διωκετε την αγαπην ζηλουτε δε τα πνευμα-τικα μαλλον δε ινα προφητευητε ²ο γαρ λαλων γλωσσηουκ ανθρωποις λαλει αλλα τω θεω ουδεις γαρ ακουειπνευματι δε λαλει μυστηρια ³ο δε προφητευων αν-θρωποις λαλει οικοδομην και παρακλησιν και πα-ραμυθιαν ⁴ο λαλων γλωσση εαυτον οικοδομει ο δεπροφητευων εκκλησιαν οικοδομει ⁵θελω δε πανταςυμας λαλειν γλωσσαις μαλλον δε ινα προφητευ-ητε μειζων γαρ ο προφητευων η ο λαλων γλωσσαιςεκτος ει μη διερμηνευη ινα η εκκλησια οικοδομηνλαβη ⁶νυνι δε αδελφοι εαν ελθω προς υμας γλωσ-σαις λαλων τι υμας ωφελησω εαν μη υμιν λαλησωη εν αποκαλυψει η εν γνωσει η εν προφητεια ηεν διδαχη ⁷ομως τα αψυχα φωνην διδοντα ειτε αυ-λος ειτε κιθαρα εαν διαστολην τοις φθογγοις μηδω πως γνωσθησεται το αυλουμενον η το κιθαρι-ζομενον ⁸και γαρ εαν αδηλον φωνην σαλπιγξ δωτις παρασκευασεται εις πολεμον ⁹ουτως και υμειςδια της γλωσσης εαν μη ευσημον λογον δωτε πωςγνωσθησεται το λαλουμενον εσεσθε γαρ εις αεραλαλουντες ¹⁰τοσαυτα ει τυχοι γενη φωνων εστιν ενκοσμω και ουδεν αφωνον ¹¹εαν ουν μη ειδω την δυ-ναμιν της φωνης εσομαι τω λαλουντι βαρβαρος καιο λαλων εν εμοι βαρβαρος ¹²ουτως και υμεις επει ζη-λωται εστε πνευματων προς την οικοδομην της εκ-

κλησιας ζητειτε ινα περισσευητε ¹³διοπερ ο λαλωνγλωσση προσευχεσθω ινα διερμηνευη ¹⁴εαν γαρ προ-σευχωμαι γλωσση το πνευμα μου προσευχεται ο δενους μου ακαρπος εστιν ¹⁵τι ουν εστιν προσευξομαιτω πνευματι προσευξομαι δε και τω νοι ψαλω τωπνευματι ψαλω δε και τω νοι ¹⁶επει εαν ευλογησηςτω πνευματι ο αναπληρων τον τοπον του ιδιωτουπως ερει το αμην επι τη ση ευχαριστια επειδη τιλεγεις ουκ οιδεν ¹⁷συ μεν γαρ καλως ευχαριστειςαλλ ο ετερος ουκ οικοδομειται ¹⁸ευχαριστω τω θεωμου παντων υμων μαλλον γλωσσαις λαλων ¹⁹αλλεν εκκλησια θελω πεντε λογους δια του νοος μουλαλησαι ινα και αλλους κατηχησω η μυριους λο-γους εν γλωσση ²⁰αδελφοι μη παιδια γινεσθε ταιςφρεσιν αλλα τη κακια νηπιαζετε ταις δε φρεσιν τε-λειοι γινεσθε ²¹εν τω νομω γεγραπται οτι εν ετερο-γλωσσοις και εν χειλεσιν ετεροις λαλησω τω λαωτουτω και ουδ ουτως εισακουσονται μου λεγει κυ-ριος ²²ωστε αι γλωσσαι εις σημειον εισιν ου τοιςπιστευουσιν αλλα τοις απιστοις η δε προφητειαου τοις απιστοις αλλα τοις πιστευουσιν ²³εαν ουνσυνελθη η εκκλησια ολη επι το αυτο και παντεςγλωσσαις λαλωσιν εισελθωσιν δε ιδιωται η απιστοιουκ ερουσιν οτι μαινεσθε ²⁴εαν δε παντες προφη-τευωσιν εισελθη δε τις απιστος η ιδιωτης ελεγχε-ται υπο παντων ανακρινεται υπο παντων ²⁵και ου-τως τα κρυπτα της καρδιας αυτου φανερα γινεταικαι ουτως πεσων επι προσωπον προσκυνησει τωθεω απαγγελλων οτι ο θεος οντως εν υμιν εστιν²⁶τι ουν εστιν αδελφοι οταν συνερχησθε εκαστοςυμων ψαλμον εχει διδαχην εχει γλωσσαν εχει απο-καλυψιν εχει ερμηνειαν εχει παντα προς οικοδο-μην γενεσθω ²⁷ειτε γλωσση τις λαλει κατα δυο ητο πλειστον τρεις και ανα μερος και εις διερμηνευ-ετω ²⁸εαν δε μη η διερμηνευτης σιγατω εν εκκλη-σια εαυτω δε λαλειτω και τω θεω ²⁹προφηται δεδυο η τρεις λαλειτωσαν και οι αλλοι διακρινετω-σαν ³⁰εαν δε αλλω αποκαλυφθη καθημενω ο πρω-τος σιγατω ³¹δυνασθε γαρ καθ ενα παντες προφη-τευειν ινα παντες μανθανωσιν και παντες παρακα-λωνται ³²και πνευματα προφητων προφηταις υπο-τασσεται ³³ου γαρ εστιν ακαταστασιας ο θεος αλλειρηνης ως εν πασαις ταις εκκλησιαις των αγιων³⁴αι γυναικες υμων εν ταις εκκλησιαις σιγατωσανου γαρ επιτετραπται αυταις λαλειν αλλ υποτασ-σεσθαι καθως και ο νομος λεγει ³⁵ει δε τι μαθεινθελουσιν εν οικω τους ιδιους ανδρας επερωτατω-σαν αισχρον γαρ εστιν γυναιξιν εν εκκλησια λαλειν³⁶η αφ υμων ο λογος του θεου εξηλθεν η εις υμαςμονους κατηντησεν ³⁷ει τις δοκει προφητης ειναι ηπνευματικος επιγινωσκετω α γραφω υμιν οτι τουκυριου εισιν εντολαι ³⁸ει δε τις αγνοει αγνοειτω ³⁹ωστεαδελφοι ζηλουτε το προφητευειν και το λαλειν γλωσ-σαις μη κωλυετε ⁴⁰παντα ευσχημονως και κατα τα-

132 7. ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Α΄

ξιν γινεσθω

15γνωριζω δε υμιν αδελφοι το ευαγγελιον ο ευ-ηγγελισαμην υμιν ο και παρελαβετε εν ω και εστη-κατε ²δι ου και σωζεσθε τινι λογω ευηγγελισαμηνυμιν ει κατεχετε εκτος ει μη εικη επιστευσατε ³παρεδωκαγαρ υμιν εν πρωτοις ο και παρελαβον οτι χριστοςαπεθανεν υπερ των αμαρτιων ημων κατα τας γρα-φας ⁴και οτι εταφη και οτι εγηγερται τη τριτη ημερακατα τας γραφας ⁵και οτι ωφθη κηφα ειτα τοις δω-δεκα ⁶επειτα ωφθη επανω πεντακοσιοις αδελφοιςεφαπαξ εξ ων οι πλειους μενουσιν εως αρτι τινεςδε και εκοιμηθησαν ⁷επειτα ωφθη ιακωβω ειτα τοιςαποστολοις πασιν ⁸εσχατον δε παντων ωσπερει τωεκτρωματι ωφθη καμοι ⁹εγω γαρ ειμι ο ελαχιστοςτων αποστολων ος ουκ ειμι ικανος καλεισθαι απο-στολος διοτι εδιωξα την εκκλησιαν του θεου ¹⁰χαριτιδε θεου ειμι ο ειμι και η χαρις αυτου η εις εμε ουκενη εγενηθη αλλα περισσοτερον αυτων παντωνεκοπιασα ουκ εγω δε αλλ η χαρις του θεου η συνεμοι ¹¹ειτε ουν εγω ειτε εκεινοι ουτως κηρυσσομενκαι ουτως επιστευσατε ¹²ει δε χριστος κηρυσσεταιοτι εκ νεκρων εγηγερται πως λεγουσιν τινες εν υμινοτι αναστασις νεκρων ουκ εστιν ¹³ει δε αναστασιςνεκρων ουκ εστιν ουδε χριστος εγηγερται ¹⁴ει δε χρι-στος ουκ εγηγερται κενον αρα το κηρυγμα ημωνκενη δε και η πιστις υμων ¹⁵ευρισκομεθα δε και ψευ-δομαρτυρες του θεου οτι εμαρτυρησαμεν κατα τουθεου οτι ηγειρεν τον χριστον ον ουκ ηγειρεν ειπεραρα νεκροι ουκ εγειρονται ¹⁶ει γαρ νεκροι ουκ εγει-ρονται ουδε χριστος εγηγερται ¹⁷ει δε χριστος ουκεγηγερται ματαια η πιστις υμων ετι εστε εν ταιςαμαρτιαις υμων ¹⁸αρα και οι κοιμηθεντες εν χριστωαπωλοντο ¹⁹ει εν τη ζωη ταυτη ηλπικοτες εσμενεν χριστω μονον ελεεινοτεροι παντων ανθρωπωνεσμεν ²⁰νυνι δε χριστος εγηγερται εκ νεκρων απαρχητων κεκοιμημενων εγενετο ²¹επειδη γαρ δι ανθρω-που ο θανατος και δι ανθρωπου αναστασις νεκρων²²ωσπερ γαρ εν τω αδαμ παντες αποθνησκουσινουτως και εν τω χριστω παντες ζωοποιηθησονται²³εκαστος δε εν τω ιδιω ταγματι απαρχη χριστοςεπειτα οι χριστου εν τη παρουσια αυτου ²⁴ειτα τοτελος οταν παραδω την βασιλειαν τω θεω και πα-τρι οταν καταργηση πασαν αρχην και πασαν εξου-σιαν και δυναμιν ²⁵δει γαρ αυτον βασιλευειν αχριςου αν θη παντας τους εχθρους υπο τους ποδας αυ-του ²⁶εσχατος εχθρος καταργειται ο θανατος ²⁷πανταγαρ υπεταξεν υπο τους ποδας αυτου οταν δε ειπηοτι παντα υποτετακται δηλον οτι εκτος του υπο-ταξαντος αυτω τα παντα ²⁸οταν δε υποταγη αυτωτα παντα τοτε και αυτος ο υιος υποταγησεται τωυποταξαντι αυτω τα παντα ινα η ο θεος τα πα-ντα εν πασιν ²⁹επει τι ποιησουσιν οι βαπτιζομενοιυπερ των νεκρων ει ολως νεκροι ουκ εγειρονται

τι και βαπτιζονται υπερ των νεκρων ³⁰τι και ημειςκινδυνευομεν πασαν ωραν ³¹καθ ημεραν αποθνη-σκω νη την υμετεραν καυχησιν ην εχω εν χριστωιησου τω κυριω ημων ³²ει κατα ανθρωπον εθηριο-μαχησα εν εφεσω τι μοι το οφελος ει νεκροι ουκεγειρονται φαγωμεν και πιωμεν αυριον γαρ απο-θνησκομεν ³³μη πλανασθε φθειρουσιν ηθη χρησθομιλιαι κακαι ³⁴εκνηψατε δικαιως και μη αμαρτα-νετε αγνωσιαν γαρ θεου τινες εχουσιν προς εντρο-πην υμιν λεγω ³⁵αλλ ερει τις πως εγειρονται οι νε-κροι ποιω δε σωματι ερχονται ³⁶αφρον συ ο σπει-ρεις ου ζωοποιειται εαν μη αποθανη ³⁷και ο σπει-ρεις ου το σωμα το γενησομενον σπειρεις αλλα γυ-μνον κοκκον ει τυχοι σιτου η τινος των λοιπων ³⁸οδε θεος αυτω διδωσιν σωμα καθως ηθελησεν καιεκαστω των σπερματων το ιδιον σωμα ³⁹ου πασασαρξ η αυτη σαρξ αλλα αλλη μεν σαρξ ανθρωπωναλλη δε σαρξ κτηνων αλλη δε ιχθυων αλλη δε πτη-νων ⁴⁰και σωματα επουρανια και σωματα επιγειααλλ ετερα μεν η των επουρανιων δοξα ετερα δεη των επιγειων ⁴¹αλλη δοξα ηλιου και αλλη δοξασεληνης και αλλη δοξα αστερων αστηρ γαρ αστε-ρος διαφερει εν δοξη ⁴²ουτως και η αναστασις τωννεκρων σπειρεται εν φθορα εγειρεται εν αφθαρ-σια ⁴³σπειρεται εν ατιμια εγειρεται εν δοξη σπει-ρεται εν ασθενεια εγειρεται εν δυναμει ⁴⁴σπειρεταισωμα ψυχικον εγειρεται σωμα πνευματικον εστινσωμα ψυχικον και εστιν σωμα πνευματικον ⁴⁵ουτωςκαι γεγραπται εγενετο ο πρωτος ανθρωπος αδαμεις ψυχην ζωσαν ο εσχατος αδαμ εις πνευμα ζωο-ποιουν ⁴⁶αλλ ου πρωτον το πνευματικον αλλα τοψυχικον επειτα το πνευματικον ⁴⁷ο πρωτος ανθρω-πος εκ γης χοικος ο δευτερος ανθρωπος ο κυριοςεξ ουρανου ⁴⁸οιος ο χοικος τοιουτοι και οι χοικοι καιοιος ο επουρανιος τοιουτοι και οι επουρανιοι ⁴⁹καικαθως εφορεσαμεν την εικονα του χοικου φορεσο-μεν και την εικονα του επουρανιου ⁵⁰τουτο δε φημιαδελφοι οτι σαρξ και αιμα βασιλειαν θεου κληρο-νομησαι ου δυνανται ουδε η φθορα την αφθαρσιανκληρονομει ⁵¹ιδου μυστηριον υμιν λεγω παντες μενου κοιμηθησομεθα παντες δε αλλαγησομεθα ⁵²ενατομω εν ριπη οφθαλμου εν τη εσχατη σαλπιγγισαλπισει γαρ και οι νεκροι εγερθησονται αφθαρ-τοι και ημεις αλλαγησομεθα ⁵³δει γαρ το φθαρτοντουτο ενδυσασθαι αφθαρσιαν και το θνητον τουτοενδυσασθαι αθανασιαν ⁵⁴οταν δε το φθαρτον τουτοενδυσηται αφθαρσιαν και το θνητον τουτο ενδυση-ται αθανασιαν τοτε γενησεται ο λογος ο γεγραμμε-νος κατεποθη ο θανατος εις νικος ⁵⁵που σου θα-νατε το κεντρον που σου αδη το νικος ⁵⁶το δε κε-ντρον του θανατου η αμαρτια η δε δυναμις τηςαμαρτιας ο νομος ⁵⁷τω δε θεω χαρις τω διδοντι ημιντο νικος δια του κυριου ημων ιησου χριστου ⁵⁸ωστεαδελφοι μου αγαπητοι εδραιοι γινεσθε αμετακινη-

133

τοι περισσευοντες εν τω εργω του κυριου παντοτεειδοτες οτι ο κοπος υμων ουκ εστιν κενος εν κυριω

16περι δε της λογιας της εις τους αγιους ωσπερδιεταξα ταις εκκλησιαις της γαλατιας ουτως καιυμεις ποιησατε ²κατα μιαν σαββατων εκαστος υμωνπαρ εαυτω τιθετω θησαυριζων ο τι αν ευοδωταιινα μη οταν ελθω τοτε λογιαι γινωνται ³οταν δε πα-ραγενωμαι ους εαν δοκιμασητε δι επιστολων του-τους πεμψω απενεγκειν την χαριν υμων εις ιερου-σαλημ ⁴εαν δε η αξιον του καμε πορευεσθαι συνεμοι πορευσονται ⁵ελευσομαι δε προς υμας οτανμακεδονιαν διελθω μακεδονιαν γαρ διερχομαι ⁶προςυμας δε τυχον παραμενω η και παραχειμασω ιναυμεις με προπεμψητε ου εαν πορευωμαι ⁷ου θελωγαρ υμας αρτι εν παροδω ιδειν ελπιζω δε χρονοντινα επιμειναι προς υμας εαν ο κυριος επιτρεπη⁸επιμενω δε εν εφεσω εως της πεντηκοστης ⁹θυραγαρ μοι ανεωγεν μεγαλη και ενεργης και αντικει-μενοι πολλοι ¹⁰εαν δε ελθη τιμοθεος βλεπετε ινααφοβως γενηται προς υμας το γαρ εργον κυριου ερ-γαζεται ως και εγω ¹¹μη τις ουν αυτον εξουθενησηπροπεμψατε δε αυτον εν ειρηνη ινα ελθη προς μεεκδεχομαι γαρ αυτον μετα των αδελφων ¹²περι δεαπολλω του αδελφου πολλα παρεκαλεσα αυτονινα ελθη προς υμας μετα των αδελφων και παντωςουκ ην θελημα ινα νυν ελθη ελευσεται δε οταν ευ-καιρηση ¹³γρηγορειτε στηκετε εν τη πιστει ανδριζε-σθε κραταιουσθε ¹⁴παντα υμων εν αγαπη γινεσθω¹⁵παρακαλω δε υμας αδελφοι οιδατε την οικιαν στε-φανα οτι εστιν απαρχη της αχαιας και εις διακο-νιαν τοις αγιοις εταξαν εαυτους ¹⁶ινα και υμεις υπο-τασσησθε τοις τοιουτοις και παντι τω συνεργουντικαι κοπιωντι ¹⁷χαιρω δε επι τη παρουσια στεφανακαι φουρτουνατου και αχαικου οτι το υμων υστε-ρημα ουτοι ανεπληρωσαν ¹⁸ανεπαυσαν γαρ το εμονπνευμα και το υμων επιγινωσκετε ουν τους τοιου-τους ¹⁹ασπαζονται υμας αι εκκλησιαι της ασιας ασπα-ζονται υμας εν κυριω πολλα ακυλας και πρισκιλλασυν τη κατ οικον αυτων εκκλησια ²⁰ασπαζονται υμαςοι αδελφοι παντες ασπασασθε αλληλους εν φιλη-ματι αγιω ²¹ο ασπασμος τη εμη χειρι παυλου ²²ει τιςου φιλει τον κυριον ιησουν χριστον ητω αναθεμαμαραν αθα ²³η χαρις του κυριου ιησου χριστου μεθυμων ²⁴η αγαπη μου μετα παντων υμων εν χριστωιησου αμην

ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β΄

1παυλος αποστολος ιησου χριστου δια θελημα-τος θεου και τιμοθεος ο αδελφος τη εκκλησια τουθεου τη ουση εν κορινθω συν τοις αγιοις πασιντοις ουσιν εν ολη τη αχαια ²χαρις υμιν και ειρηνηαπο θεου πατρος ημων και κυριου ιησου χριστου³ευλογητος ο θεος και πατηρ του κυριου ημων ιη-σου χριστου ο πατηρ των οικτιρμων και θεος πα-σης παρακλησεως ⁴ο παρακαλων ημας επι πασητη θλιψει ημων εις το δυνασθαι ημας παρακαλειντους εν παση θλιψει δια της παρακλησεως ης πα-ρακαλουμεθα αυτοι υπο του θεου ⁵οτι καθως πε-ρισσευει τα παθηματα του χριστου εις ημας ουτωςδια χριστου περισσευει και η παρακλησις ημων ⁶ειτεδε θλιβομεθα υπερ της υμων παρακλησεως και σω-τηριας της ενεργουμενης εν υπομονη των αυτωνπαθηματων ων και ημεις πασχομεν ειτε παρακα-λουμεθα υπερ της υμων παρακλησεως και σωτη-ριας και η ελπις ημων βεβαια υπερ υμων ⁷ειδοτεςοτι ωσπερ κοινωνοι εστε των παθηματων ουτωςκαι της παρακλησεως ⁸ου γαρ θελομεν υμας αγνοειναδελφοι υπερ της θλιψεως ημων της γενομενηςημιν εν τη ασια οτι καθ υπερβολην εβαρηθημενυπερ δυναμιν ωστε εξαπορηθηναι ημας και του ζην⁹αλλα αυτοι εν εαυτοις το αποκριμα του θανατουεσχηκαμεν ινα μη πεποιθοτες ωμεν εφ εαυτοις αλλεπι τω θεω τω εγειροντι τους νεκρους ¹⁰ος εκ τηλι-κουτου θανατου ερρυσατο ημας και ρυεται εις ονηλπικαμεν οτι και ετι ρυσεται ¹¹συνυπουργουντωνκαι υμων υπερ ημων τη δεησει ινα εκ πολλων προ-σωπων το εις ημας χαρισμα δια πολλων ευχαρι-στηθη υπερ ημων ¹²η γαρ καυχησις ημων αυτη εστιντο μαρτυριον της συνειδησεως ημων οτι εν απλο-τητι και ειλικρινεια θεου ουκ εν σοφια σαρκικη αλλεν χαριτι θεου ανεστραφημεν εν τω κοσμω περισ-σοτερως δε προς υμας ¹³ου γαρ αλλα γραφομεν υμιναλλ η α αναγινωσκετε η και επιγινωσκετε ελπιζωδε οτι και εως τελους επιγνωσεσθε ¹⁴καθως και επε-γνωτε ημας απο μερους οτι καυχημα υμων εσμενκαθαπερ και υμεις ημων εν τη ημερα του κυριουιησου ¹⁵και ταυτη τη πεποιθησει εβουλομην προςυμας ελθειν προτερον ινα δευτεραν χαριν εχητε¹⁶και δι υμων διελθειν εις μακεδονιαν και παλιν απο

μακεδονιας ελθειν προς υμας και υφ υμων προπεμ-φθηναι εις την ιουδαιαν ¹⁷τουτο ουν βουλευομενοςμη τι αρα τη ελαφρια εχρησαμην η α βουλευομαικατα σαρκα βουλευομαι ινα η παρ εμοι το ναι ναικαι το ου ου ¹⁸πιστος δε ο θεος οτι ο λογος ημων οπρος υμας ουκ εγενετο ναι και ου ¹⁹ο γαρ του θεουυιος ιησους χριστος ο εν υμιν δι ημων κηρυχθεις διεμου και σιλουανου και τιμοθεου ουκ εγενετο ναικαι ου αλλα ναι εν αυτω γεγονεν ²⁰οσαι γαρ επαγ-γελιαι θεου εν αυτω το ναι και εν αυτω το αμην τωθεω προς δοξαν δι ημων ²¹ο δε βεβαιων ημας συνυμιν εις χριστον και χρισας ημας θεος ²²ο και σφρα-γισαμενος ημας και δους τον αρραβωνα του πνευ-ματος εν ταις καρδιαις ημων ²³εγω δε μαρτυρα τονθεον επικαλουμαι επι την εμην ψυχην οτι φειδο-μενος υμων ουκετι ηλθον εις κορινθον ²⁴ουχ οτι κυ-ριευομεν υμων της πιστεως αλλα συνεργοι εσμεντης χαρας υμων τη γαρ πιστει εστηκατε

2εκρινα δε εμαυτω τουτο το μη παλιν ελθειν ενλυπη προς υμας ²ει γαρ εγω λυπω υμας και τιςεστιν ο ευφραινων με ει μη ο λυπουμενος εξ εμου³και εγραψα υμιν τουτο αυτο ινα μη ελθων λυπηνεχω αφ ων εδει με χαιρειν πεποιθως επι πανταςυμας οτι η εμη χαρα παντων υμων εστιν ⁴εκ γαρπολλης θλιψεως και συνοχης καρδιας εγραψα υμινδια πολλων δακρυων ουχ ινα λυπηθητε αλλα τηναγαπην ινα γνωτε ην εχω περισσοτερως εις υμας⁵ει δε τις λελυπηκεν ουκ εμε λελυπηκεν αλλ απομερους ινα μη επιβαρω παντας υμας ⁶ικανον τωτοιουτω η επιτιμια αυτη η υπο των πλειονων ⁷ωστετουναντιον μαλλον υμας χαρισασθαι και παρακα-λεσαι μηπως τη περισσοτερα λυπη καταποθη οτοιουτος ⁸διο παρακαλω υμας κυρωσαι εις αυτοναγαπην ⁹εις τουτο γαρ και εγραψα ινα γνω την δο-κιμην υμων ει εις παντα υπηκοοι εστε ¹⁰ω δε τι χαρι-ζεσθε και εγω και γαρ εγω ει τι κεχαρισμαι ω κεχα-ρισμαι δι υμας εν προσωπω χριστου ¹¹ινα μη πλεο-νεκτηθωμεν υπο του σατανα ου γαρ αυτου τα νοη-ματα αγνοουμεν ¹²ελθων δε εις την τρωαδα εις τοευαγγελιον του χριστου και θυρας μοι ανεωγμενηςεν κυριω ¹³ουκ εσχηκα ανεσιν τω πνευματι μου τωμη ευρειν με τιτον τον αδελφον μου αλλα αποταξα-

135

136 8. ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β΄

μενος αυτοις εξηλθον εις μακεδονιαν ¹⁴τω δε θεωχαρις τω παντοτε θριαμβευοντι ημας εν τω χριστωκαι την οσμην της γνωσεως αυτου φανερουντι διημων εν παντι τοπω ¹⁵οτι χριστου ευωδια εσμεν τωθεω εν τοις σωζομενοις και εν τοις απολλυμενοις¹⁶οις μεν οσμη θανατου εις θανατον οις δε οσμηζωης εις ζωην και προς ταυτα τις ικανος ¹⁷ου γαρεσμεν ως οι πολλοι καπηλευοντες τον λογον τουθεου αλλ ως εξ ειλικρινειας αλλ ως εκ θεου κατε-νωπιον του θεου εν χριστω λαλουμεν

3αρχομεθα παλιν εαυτους συνιστανειν η μη χρη-ζομεν ως τινες συστατικων επιστολων προς υμαςη εξ υμων συστατικων ²η επιστολη ημων υμεις εστεεγγεγραμμενη εν ταις καρδιαις ημων γινωσκομενηκαι αναγινωσκομενη υπο παντων ανθρωπων ³φανερουμενοιοτι εστε επιστολη χριστου διακονηθεισα υφ ημωνεγγεγραμμενη ου μελανι αλλα πνευματι θεου ζω-ντος ουκ εν πλαξιν λιθιναις αλλ εν πλαξιν καρδιαςσαρκιναις ⁴πεποιθησιν δε τοιαυτην εχομεν δια τουχριστου προς τον θεον ⁵ουχ οτι ικανοι εσμεν αφεαυτων λογισασθαι τι ως εξ εαυτων αλλ η ικανο-της ημων εκ του θεου ⁶ος και ικανωσεν ημας δια-κονους καινης διαθηκης ου γραμματος αλλα πνευ-ματος το γαρ γραμμα αποκτεινει το δε πνευμα ζω-οποιει ⁷ει δε η διακονια του θανατου εν γραμμασινεντετυπωμενη εν λιθοις εγενηθη εν δοξη ωστε μηδυνασθαι ατενισαι τους υιους ισραηλ εις το προ-σωπον μωσεως δια την δοξαν του προσωπου αυ-του την καταργουμενην ⁸πως ουχι μαλλον η δια-κονια του πνευματος εσται εν δοξη ⁹ει γαρ η δια-κονια της κατακρισεως δοξα πολλω μαλλον περισ-σευει η διακονια της δικαιοσυνης εν δοξη ¹⁰και γαρουδε δεδοξασται το δεδοξασμενον εν τουτω τω με-ρει ενεκεν της υπερβαλλουσης δοξης ¹¹ει γαρ τοκαταργουμενον δια δοξης πολλω μαλλον το μενονεν δοξη ¹²εχοντες ουν τοιαυτην ελπιδα πολλη παρ-ρησια χρωμεθα ¹³και ου καθαπερ μωσης ετιθει κα-λυμμα επι το προσωπον εαυτου προς το μη ατενι-σαι τους υιους ισραηλ εις το τελος του καταργου-μενου ¹⁴αλλ επωρωθη τα νοηματα αυτων αχρι γαρτης σημερον το αυτο καλυμμα επι τη αναγνωσειτης παλαιας διαθηκης μενει μη ανακαλυπτομενονο τι εν χριστω καταργειται ¹⁵αλλ εως σημερον ηνικααναγινωσκεται μωσης καλυμμα επι την καρδιαν αυ-των κειται ¹⁶ηνικα δ αν επιστρεψη προς κυριον πε-ριαιρειται το καλυμμα ¹⁷ο δε κυριος το πνευμα εστινου δε το πνευμα κυριου εκει ελευθερια ¹⁸ημεις δεπαντες ανακεκαλυμμενω προσωπω την δοξαν κυ-ριου κατοπτριζομενοι την αυτην εικονα μεταμορ-φουμεθα απο δοξης εις δοξαν καθαπερ απο κυριουπνευματος

4δια τουτο εχοντες την διακονιαν ταυτην καθως

ηλεηθημεν ουκ εκκακουμεν ²αλλ απειπαμεθα τα κρυ-πτα της αισχυνης μη περιπατουντες εν πανουργιαμηδε δολουντες τον λογον του θεου αλλα τη φα-νερωσει της αληθειας συνιστωντες εαυτους προςπασαν συνειδησιν ανθρωπων ενωπιον του θεου ³ειδε και εστιν κεκαλυμμενον το ευαγγελιον ημων εντοις απολλυμενοις εστιν κεκαλυμμενον ⁴εν οις οθεος του αιωνος τουτου ετυφλωσεν τα νοηματατων απιστων εις το μη αυγασαι αυτοις τον φωτι-σμον του ευαγγελιου της δοξης του χριστου ος εστινεικων του θεου ⁵ου γαρ εαυτους κηρυσσομεν αλλαχριστον ιησουν κυριον εαυτους δε δουλους υμωνδια ιησουν ⁶οτι ο θεος ο ειπων εκ σκοτους φωςλαμψαι ος ελαμψεν εν ταις καρδιαις ημων προςφωτισμον της γνωσεως της δοξης του θεου εν προ-σωπω ιησου χριστου ⁷εχομεν δε τον θησαυρον του-τον εν οστρακινοις σκευεσιν ινα η υπερβολη τηςδυναμεως η του θεου και μη εξ ημων ⁸εν παντι θλι-βομενοι αλλ ου στενοχωρουμενοι απορουμενοι αλλουκ εξαπορουμενοι ⁹διωκομενοι αλλ ουκ εγκαταλει-πομενοι καταβαλλομενοι αλλ ουκ απολλυμενοι ¹⁰παντοτετην νεκρωσιν του κυριου ιησου εν τω σωματι πε-ριφεροντες ινα και η ζωη του ιησου εν τω σωματιημων φανερωθη ¹¹αει γαρ ημεις οι ζωντες εις θα-νατον παραδιδομεθα δια ιησουν ινα και η ζωη τουιησου φανερωθη εν τη θνητη σαρκι ημων ¹²ωστε ομεν θανατος εν ημιν ενεργειται η δε ζωη εν υμιν¹³εχοντες δε το αυτο πνευμα της πιστεως κατα τογεγραμμενον επιστευσα διο ελαλησα και ημεις πι-στευομεν διο και λαλουμεν ¹⁴ειδοτες οτι ο εγειραςτον κυριον ιησουν και ημας δια ιησου εγερει καιπαραστησει συν υμιν ¹⁵τα γαρ παντα δι υμας ινα ηχαρις πλεονασασα δια των πλειονων την ευχαρι-στιαν περισσευση εις την δοξαν του θεου ¹⁶διο ουκεκκακουμεν αλλ ει και ο εξω ημων ανθρωπος δια-φθειρεται αλλ ο εσωθεν ανακαινουται ημερα καιημερα ¹⁷το γαρ παραυτικα ελαφρον της θλιψεωςημων καθ υπερβολην εις υπερβολην αιωνιον βαροςδοξης κατεργαζεται ημιν ¹⁸μη σκοπουντων ημων ταβλεπομενα αλλα τα μη βλεπομενα τα γαρ βλεπο-μενα προσκαιρα τα δε μη βλεπομενα αιωνια

5οιδαμεν γαρ οτι εαν η επιγειος ημων οικια τουσκηνους καταλυθη οικοδομην εκ θεου εχομεν οι-κιαν αχειροποιητον αιωνιον εν τοις ουρανοις ²καιγαρ εν τουτω στεναζομεν το οικητηριον ημων τοεξ ουρανου επενδυσασθαι επιποθουντες ³ειγε καιενδυσαμενοι ου γυμνοι ευρεθησομεθα ⁴και γαρ οιοντες εν τω σκηνει στεναζομεν βαρουμενοι εφ ωου θελομεν εκδυσασθαι αλλ επενδυσασθαι ινα κα-ταποθη το θνητον υπο της ζωης ⁵ο δε κατεργασα-μενος ημας εις αυτο τουτο θεος ο και δους ημιντον αρραβωνα του πνευματος ⁶θαρρουντες ουν πα-ντοτε και ειδοτες οτι ενδημουντες εν τω σωματι

137

εκδημουμεν απο του κυριου ⁷δια πιστεως γαρ πε-ριπατουμεν ου δια ειδους ⁸θαρρουμεν δε και ευδο-κουμεν μαλλον εκδημησαι εκ του σωματος και ενδη-μησαι προς τον κυριον ⁹διο και φιλοτιμουμεθα ειτεενδημουντες ειτε εκδημουντες ευαρεστοι αυτω ει-ναι ¹⁰τους γαρ παντας ημας φανερωθηναι δει εμπρο-σθεν του βηματος του χριστου ινα κομισηται εκα-στος τα δια του σωματος προς α επραξεν ειτε αγα-θον ειτε κακον ¹¹ειδοτες ουν τον φοβον του κυριουανθρωπους πειθομεν θεω δε πεφανερωμεθα ελ-πιζω δε και εν ταις συνειδησεσιν υμων πεφανερω-σθαι ¹²ου γαρ παλιν εαυτους συνιστανομεν υμιν αλλααφορμην διδοντες υμιν καυχηματος υπερ ημων ιναεχητε προς τους εν προσωπω καυχωμενους και ουκαρδια ¹³ειτε γαρ εξεστημεν θεω ειτε σωφρονουμενυμιν ¹⁴η γαρ αγαπη του χριστου συνεχει ημας κρινα-ντας τουτο οτι ει εις υπερ παντων απεθανεν αρα οιπαντες απεθανον ¹⁵και υπερ παντων απεθανεν ιναοι ζωντες μηκετι εαυτοις ζωσιν αλλα τω υπερ αυ-των αποθανοντι και εγερθεντι ¹⁶ωστε ημεις απο τουνυν ουδενα οιδαμεν κατα σαρκα ει δε και εγνωκα-μεν κατα σαρκα χριστον αλλα νυν ουκετι γινωσκο-μεν ¹⁷ωστε ει τις εν χριστω καινη κτισις τα αρχαιαπαρηλθεν ιδου γεγονεν καινα τα παντα ¹⁸τα δε πα-ντα εκ του θεου του καταλλαξαντος ημας εαυτωδια ιησου χριστου και δοντος ημιν την διακονιαντης καταλλαγης ¹⁹ως οτι θεος ην εν χριστω κοσμονκαταλλασσων εαυτω μη λογιζομενος αυτοις τα πα-ραπτωματα αυτων και θεμενος εν ημιν τον λογοντης καταλλαγης ²⁰υπερ χριστου ουν πρεσβευομενως του θεου παρακαλουντος δι ημων δεομεθα υπερχριστου καταλλαγητε τω θεω ²¹τον γαρ μη γνοντααμαρτιαν υπερ ημων αμαρτιαν εποιησεν ινα ημειςγινωμεθα δικαιοσυνη θεου εν αυτω

6συνεργουντες δε και παρακαλουμεν μη εις κε-νον την χαριν του θεου δεξασθαι υμας ²λεγει γαρκαιρω δεκτω επηκουσα σου και εν ημερα σωτηριαςεβοηθησα σοι ιδου νυν καιρος ευπροσδεκτος ιδουνυν ημερα σωτηριας ³μηδεμιαν εν μηδενι διδοντεςπροσκοπην ινα μη μωμηθη η διακονια ⁴αλλ εν πα-ντι συνιστωντες εαυτους ως θεου διακονοι εν υπο-μονη πολλη εν θλιψεσιν εν αναγκαις εν στενοχω-ριαις ⁵εν πληγαις εν φυλακαις εν ακαταστασιαιςεν κοποις εν αγρυπνιαις εν νηστειαις ⁶εν αγνοτητιεν γνωσει εν μακροθυμια εν χρηστοτητι εν πνευ-ματι αγιω εν αγαπη ανυποκριτω ⁷εν λογω αληθειαςεν δυναμει θεου δια των οπλων της δικαιοσυνηςτων δεξιων και αριστερων ⁸δια δοξης και ατιμιαςδια δυσφημιας και ευφημιας ως πλανοι και αλη-θεις ⁹ως αγνοουμενοι και επιγινωσκομενοι ως απο-θνησκοντες και ιδου ζωμεν ως παιδευομενοι καιμη θανατουμενοι ¹⁰ως λυπουμενοι αει δε χαιροντεςως πτωχοι πολλους δε πλουτιζοντες ως μηδεν εχο-

ντες και παντα κατεχοντες ¹¹το στομα ημων ανε-ωγεν προς υμας κορινθιοι η καρδια ημων πεπλα-τυνται ¹²ου στενοχωρεισθε εν ημιν στενοχωρεισθεδε εν τοις σπλαγχνοις υμων ¹³την δε αυτην αντιμι-σθιαν ως τεκνοις λεγω πλατυνθητε και υμεις ¹⁴μηγινεσθε ετεροζυγουντες απιστοις τις γαρ μετοχηδικαιοσυνη και ανομια τις δε κοινωνια φωτι προςσκοτος ¹⁵τις δε συμφωνησις χριστω προς βελιαλ ητις μερις πιστω μετα απιστου ¹⁶τις δε συγκαταθε-σις ναω θεου μετα ειδωλων υμεις γαρ ναος θεουεστε ζωντος καθως ειπεν ο θεος οτι ενοικησω εναυτοις και εμπεριπατησω και εσομαι αυτων θεοςκαι αυτοι εσονται μοι λαος ¹⁷διο εξελθετε εκ μεσουαυτων και αφορισθητε λεγει κυριος και ακαθαρτουμη απτεσθε καγω εισδεξομαι υμας ¹⁸και εσομαι υμινεις πατερα και υμεις εσεσθε μοι εις υιους και θυ-γατερας λεγει κυριος παντοκρατωρ

7ταυτας ουν εχοντες τας επαγγελιας αγαπητοικαθαρισωμεν εαυτους απο παντος μολυσμου σαρ-κος και πνευματος επιτελουντες αγιωσυνην εν φοβωθεου ²χωρησατε ημας ουδενα ηδικησαμεν ουδεναεφθειραμεν ουδενα επλεονεκτησαμεν ³ου προς κα-τακρισιν λεγω προειρηκα γαρ οτι εν ταις καρδιαιςημων εστε εις το συναποθανειν και συζην ⁴πολλημοι παρρησια προς υμας πολλη μοι καυχησις υπερυμων πεπληρωμαι τη παρακλησει υπερπερισσευο-μαι τη χαρα επι παση τη θλιψει ημων ⁵και γαρ ελθο-ντων ημων εις μακεδονιαν ουδεμιαν εσχηκεν ανε-σιν η σαρξ ημων αλλ εν παντι θλιβομενοι εξωθενμαχαι εσωθεν φοβοι ⁶αλλ ο παρακαλων τους τα-πεινους παρεκαλεσεν ημας ο θεος εν τη παρουσιατιτου ⁷ου μονον δε εν τη παρουσια αυτου αλλα καιεν τη παρακλησει η παρεκληθη εφ υμιν αναγγελ-λων ημιν την υμων επιποθησιν τον υμων οδυρμοντον υμων ζηλον υπερ εμου ωστε με μαλλον χαρη-ναι ⁸οτι ει και ελυπησα υμας εν τη επιστολη ουμεταμελομαι ει και μετεμελομην βλεπω γαρ οτι ηεπιστολη εκεινη ει και προς ωραν ελυπησεν υμας⁹νυν χαιρω ουχ οτι ελυπηθητε αλλ οτι ελυπηθητεεις μετανοιαν ελυπηθητε γαρ κατα θεον ινα εν μη-δενι ζημιωθητε εξ ημων ¹⁰η γαρ κατα θεον λυπη με-τανοιαν εις σωτηριαν αμεταμελητον κατεργαζεταιη δε του κοσμου λυπη θανατον κατεργαζεται ¹¹ιδουγαρ αυτο τουτο το κατα θεον λυπηθηναι υμας πο-σην κατειργασατο υμιν σπουδην αλλα απολογιαναλλα αγανακτησιν αλλα φοβον αλλα επιποθησιναλλα ζηλον αλλ εκδικησιν εν παντι συνεστησατεεαυτους αγνους ειναι εν τω πραγματι ¹²αρα ει καιεγραψα υμιν ουχ εινεκεν του αδικησαντος ουδε ει-νεκεν του αδικηθεντος αλλ εινεκεν του φανερωθη-ναι την σπουδην ημων την υπερ υμων προς υμαςενωπιον του θεου ¹³δια τουτο παρακεκλημεθα επιτη παρακλησει υμων περισσοτερως δε μαλλον εχα-

138 8. ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β΄

ρημεν επι τη χαρα τιτου οτι αναπεπαυται το πνευμααυτου απο παντων υμων ¹⁴οτι ει τι αυτω υπερ υμωνκεκαυχημαι ου κατησχυνθην αλλ ως παντα εν αλη-θεια ελαλησαμεν υμιν ουτως και η καυχησις ημωνη επι τιτου αληθεια εγενηθη ¹⁵και τα σπλαγχνα αυ-του περισσοτερως εις υμας εστιν αναμιμνησκομε-νου την παντων υμων υπακοην ως μετα φοβου καιτρομου εδεξασθε αυτον ¹⁶χαιρω ουν οτι εν παντιθαρρω εν υμιν

8γνωριζομεν δε υμιν αδελφοι την χαριν του θεουτην δεδομενην εν ταις εκκλησιαις της μακεδονιας²οτι εν πολλη δοκιμη θλιψεως η περισσεια της χα-ρας αυτων και η κατα βαθους πτωχεια αυτων επε-ρισσευσεν εις τον πλουτον της απλοτητος αυτων³οτι κατα δυναμιν μαρτυρω και υπερ δυναμιν αυ-θαιρετοι ⁴μετα πολλης παρακλησεως δεομενοι ημωντην χαριν και την κοινωνιαν της διακονιας της ειςτους αγιους δεξασθαι ημας ⁵και ου καθως ηλπισα-μεν αλλ εαυτους εδωκαν πρωτον τω κυριω και ημινδια θεληματος θεου ⁶εις το παρακαλεσαι ημας τι-τον ινα καθως προενηρξατο ουτως και επιτελεσηεις υμας και την χαριν ταυτην ⁷αλλ ωσπερ εν παντιπερισσευετε πιστει και λογω και γνωσει και πασησπουδη και τη εξ υμων εν ημιν αγαπη ινα και ενταυτη τη χαριτι περισσευητε ⁸ου κατ επιταγην λεγωαλλα δια της ετερων σπουδης και το της υμετε-ρας αγαπης γνησιον δοκιμαζων ⁹γινωσκετε γαρ τηνχαριν του κυριου ημων ιησου χριστου οτι δι υμαςεπτωχευσεν πλουσιος ων ινα υμεις τη εκεινου πτω-χεια πλουτησητε ¹⁰και γνωμην εν τουτω διδωμι τουτογαρ υμιν συμφερει οιτινες ου μονον το ποιησαι αλλακαι το θελειν προενηρξασθε απο περυσι ¹¹νυνι δεκαι το ποιησαι επιτελεσατε οπως καθαπερ η προ-θυμια του θελειν ουτως και το επιτελεσαι εκ τουεχειν ¹²ει γαρ η προθυμια προκειται καθο εαν εχητις ευπροσδεκτος ου καθο ουκ εχει ¹³ου γαρ ινααλλοις ανεσις υμιν δε θλιψις αλλ εξ ισοτητος εντω νυν καιρω το υμων περισσευμα εις το εκεινωνυστερημα ¹⁴ινα και το εκεινων περισσευμα γενηταιεις το υμων υστερημα οπως γενηται ισοτης ¹⁵καθωςγεγραπται ο το πολυ ουκ επλεονασεν και ο το ολι-γον ουκ ηλαττονησεν ¹⁶χαρις δε τω θεω τω διδο-ντι την αυτην σπουδην υπερ υμων εν τη καρδιατιτου ¹⁷οτι την μεν παρακλησιν εδεξατο σπουδαιο-τερος δε υπαρχων αυθαιρετος εξηλθεν προς υμας¹⁸συνεπεμψαμεν δε μετ αυτου τον αδελφον ου οεπαινος εν τω ευαγγελιω δια πασων των εκκλη-σιων ¹⁹ου μονον δε αλλα και χειροτονηθεις υπο τωνεκκλησιων συνεκδημος ημων συν τη χαριτι ταυτητη διακονουμενη υφ ημων προς την αυτου του κυ-ριου δοξαν και προθυμιαν υμων ²⁰στελλομενοι τουτομη τις ημας μωμησηται εν τη αδροτητι ταυτη τηδιακονουμενη υφ ημων ²¹προνοουμενοι καλα ου μο-

νον ενωπιον κυριου αλλα και ενωπιον ανθρωπων²²συνεπεμψαμεν δε αυτοις τον αδελφον ημων ονεδοκιμασαμεν εν πολλοις πολλακις σπουδαιον οντανυνι δε πολυ σπουδαιοτερον πεποιθησει πολλη τηεις υμας ²³ειτε υπερ τιτου κοινωνος εμος και ειςυμας συνεργος ειτε αδελφοι ημων αποστολοι εκ-κλησιων δοξα χριστου ²⁴την ουν ενδειξιν της αγα-πης υμων και ημων καυχησεως υπερ υμων εις αυ-τους ενδειξασθε και εις προσωπον των εκκλησιων

9περι μεν γαρ της διακονιας της εις τους αγιουςπερισσον μοι εστιν το γραφειν υμιν ²οιδα γαρ τηνπροθυμιαν υμων ην υπερ υμων καυχωμαι μακεδο-σιν οτι αχαια παρεσκευασται απο περυσι και ο εξυμων ζηλος ηρεθισεν τους πλειονας ³επεμψα δετους αδελφους ινα μη το καυχημα ημων το υπερυμων κενωθη εν τω μερει τουτω ινα καθως ελεγονπαρεσκευασμενοι ητε ⁴μηπως εαν ελθωσιν συν εμοιμακεδονες και ευρωσιν υμας απαρασκευαστους κα-ταισχυνθωμεν ημεις ινα μη λεγωμεν υμεις εν τηυποστασει ταυτη της καυχησεως ⁵αναγκαιον ουνηγησαμην παρακαλεσαι τους αδελφους ινα προ-ελθωσιν εις υμας και προκαταρτισωσιν την προ-κατηγγελμενην ευλογιαν υμων ταυτην ετοιμην ει-ναι ουτως ως ευλογιαν και μη ωσπερ πλεονεξιαν⁶τουτο δε ο σπειρων φειδομενως φειδομενως καιθερισει και ο σπειρων επ ευλογιαις επ ευλογιαιςκαι θερισει ⁷εκαστος καθως προαιρειται τη καρδιαμη εκ λυπης η εξ αναγκης ιλαρον γαρ δοτην αγαπαο θεος ⁸δυνατος δε ο θεος πασαν χαριν περισσευ-σαι εις υμας ινα εν παντι παντοτε πασαν αυταρ-κειαν εχοντες περισσευητε εις παν εργον αγαθον⁹καθως γεγραπται εσκορπισεν εδωκεν τοις πενη-σιν η δικαιοσυνη αυτου μενει εις τον αιωνα ¹⁰ο δεεπιχορηγων σπερμα τω σπειροντι και αρτον εις βρω-σιν χορηγησαι και πληθυναι τον σπορον υμων καιαυξησαι τα γεννηματα της δικαιοσυνης υμων ¹¹ενπαντι πλουτιζομενοι εις πασαν απλοτητα ητις κα-τεργαζεται δι ημων ευχαριστιαν τω θεω ¹²οτι η δια-κονια της λειτουργιας ταυτης ου μονον εστιν προ-σαναπληρουσα τα υστερηματα των αγιων αλλα καιπερισσευουσα δια πολλων ευχαριστιων τω θεω ¹³διατης δοκιμης της διακονιας ταυτης δοξαζοντες τονθεον επι τη υποταγη της ομολογιας υμων εις τοευαγγελιον του χριστου και απλοτητι της κοινω-νιας εις αυτους και εις παντας ¹⁴και αυτων δεησειυπερ υμων επιποθουντων υμας δια την υπερβαλ-λουσαν χαριν του θεου εφ υμιν ¹⁵χαρις δε τω θεωεπι τη ανεκδιηγητω αυτου δωρεα

10αυτος δε εγω παυλος παρακαλω υμας διατης πραοτητος και επιεικειας του χριστου ος καταπροσωπον μεν ταπεινος εν υμιν απων δε θαρρωεις υμας ²δεομαι δε το μη παρων θαρρησαι τη πε-

139

ποιθησει η λογιζομαι τολμησαι επι τινας τους λογι-ζομενους ημας ως κατα σαρκα περιπατουντας ³ενσαρκι γαρ περιπατουντες ου κατα σαρκα στρατευο-μεθα ⁴τα γαρ οπλα της στρατειας ημων ου σαρκικααλλα δυνατα τω θεω προς καθαιρεσιν οχυρωμα-των ⁵λογισμους καθαιρουντες και παν υψωμα επαι-ρομενον κατα της γνωσεως του θεου και αιχμαλω-τιζοντες παν νοημα εις την υπακοην του χριστου⁶και εν ετοιμω εχοντες εκδικησαι πασαν παρακοηνοταν πληρωθη υμων η υπακοη ⁷τα κατα προσωπονβλεπετε ει τις πεποιθεν εαυτω χριστου ειναι τουτολογιζεσθω παλιν αφ εαυτου οτι καθως αυτος χρι-στου ουτως και ημεις χριστου ⁸εαν τε γαρ και περισ-σοτερον τι καυχησωμαι περι της εξουσιας ημων ηςεδωκεν ο κυριος ημιν εις οικοδομην και ουκ εις κα-θαιρεσιν υμων ουκ αισχυνθησομαι ⁹ινα μη δοξω ωςαν εκφοβειν υμας δια των επιστολων ¹⁰οτι αι μενεπιστολαι φησιν βαρειαι και ισχυραι η δε παρου-σια του σωματος ασθενης και ο λογος εξουθενη-μενος ¹¹τουτο λογιζεσθω ο τοιουτος οτι οιοι εσμεντω λογω δι επιστολων αποντες τοιουτοι και πα-ροντες τω εργω ¹²ου γαρ τολμωμεν εγκριναι η συ-γκριναι εαυτους τισιν των εαυτους συνιστανοντωναλλα αυτοι εν εαυτοις εαυτους μετρουντες και συ-γκρινοντες εαυτους εαυτοις ου συνιουσιν ¹³ημεις δεουχι εις τα αμετρα καυχησομεθα αλλα κατα το με-τρον του κανονος ου εμερισεν ημιν ο θεος μετρουεφικεσθαι αχρι και υμων ¹⁴ου γαρ ως μη εφικνου-μενοι εις υμας υπερεκτεινομεν εαυτους αχρι γαρκαι υμων εφθασαμεν εν τω ευαγγελιω του χριστου¹⁵ουκ εις τα αμετρα καυχωμενοι εν αλλοτριοις κο-ποις ελπιδα δε εχοντες αυξανομενης της πιστεωςυμων εν υμιν μεγαλυνθηναι κατα τον κανονα ημωνεις περισσειαν ¹⁶εις τα υπερεκεινα υμων ευαγγελι-σασθαι ουκ εν αλλοτριω κανονι εις τα ετοιμα καυ-χησασθαι ¹⁷ο δε καυχωμενος εν κυριω καυχασθω¹⁸ου γαρ ο εαυτον συνιστων εκεινος εστιν δοκιμοςαλλ ον ο κυριος συνιστησιν

11οφελον ανειχεσθε μου μικρον τη αφροσυνηαλλα και ανεχεσθε μου ²ζηλω γαρ υμας θεου ζηλωηρμοσαμην γαρ υμας ενι ανδρι παρθενον αγνην πα-ραστησαι τω χριστω ³φοβουμαι δε μηπως ως ο οφιςευαν εξηπατησεν εν τη πανουργια αυτου ουτωςφθαρη τα νοηματα υμων απο της απλοτητος τηςεις τον χριστον ⁴ει μεν γαρ ο ερχομενος αλλον ιη-σουν κηρυσσει ον ουκ εκηρυξαμεν η πνευμα ετε-ρον λαμβανετε ο ουκ ελαβετε η ευαγγελιον ετερονο ουκ εδεξασθε καλως ηνειχεσθε ⁵λογιζομαι γαρ μη-δεν υστερηκεναι των υπερ λιαν αποστολων ⁶ει δεκαι ιδιωτης τω λογω αλλ ου τη γνωσει αλλ εν παντιφανερωθεντες εν πασιν εις υμας ⁷η αμαρτιαν εποι-ησα εμαυτον ταπεινων ινα υμεις υψωθητε οτι δω-ρεαν το του θεου ευαγγελιον ευηγγελισαμην υμιν

⁸αλλας εκκλησιας εσυλησα λαβων οψωνιον προςτην υμων διακονιαν ⁹και παρων προς υμας και υστε-ρηθεις ου κατεναρκησα ουδενος το γαρ υστερημαμου προσανεπληρωσαν οι αδελφοι ελθοντες απομακεδονιας και εν παντι αβαρη υμιν εμαυτον ετη-ρησα και τηρησω ¹⁰εστιν αληθεια χριστου εν εμοιοτι η καυχησις αυτη ου φραγησεται εις εμε εν τοιςκλιμασιν της αχαιας ¹¹διατι οτι ουκ αγαπω υμαςο θεος οιδεν ¹²ο δε ποιω και ποιησω ινα εκκοψωτην αφορμην των θελοντων αφορμην ινα εν ω καυ-χωνται ευρεθωσιν καθως και ημεις ¹³οι γαρ τοιου-τοι ψευδαποστολοι εργαται δολιοι μετασχηματιζο-μενοι εις αποστολους χριστου ¹⁴και ου θαυμαστοναυτος γαρ ο σατανας μετασχηματιζεται εις αγγε-λον φωτος ¹⁵ου μεγα ουν ει και οι διακονοι αυτουμετασχηματιζονται ως διακονοι δικαιοσυνης ων τοτελος εσται κατα τα εργα αυτων ¹⁶παλιν λεγω μητις με δοξη αφρονα ειναι ει δε μηγε καν ως αφροναδεξασθε με ινα μικρον τι καγω καυχησωμαι ¹⁷ο λαλωου λαλω κατα κυριον αλλ ως εν αφροσυνη εν ταυτητη υποστασει της καυχησεως ¹⁸επει πολλοι καυχω-νται κατα την σαρκα καγω καυχησομαι ¹⁹ηδεως γαρανεχεσθε των αφρονων φρονιμοι οντες ²⁰ανεχεσθεγαρ ει τις υμας καταδουλοι ει τις κατεσθιει ει τιςλαμβανει ει τις επαιρεται ει τις υμας εις προσω-πον δερει ²¹κατα ατιμιαν λεγω ως οτι ημεις ησθε-νησαμεν εν ω δ αν τις τολμα εν αφροσυνη λεγωτολμω καγω ²²εβραιοι εισιν καγω ισραηλιται εισινκαγω σπερμα αβρααμ εισιν καγω ²³διακονοι χριστουεισιν παραφρονων λαλω υπερ εγω εν κοποις πε-ρισσοτερως εν πληγαις υπερβαλλοντως εν φυλα-καις περισσοτερως εν θανατοις πολλακις ²⁴υπο ιου-δαιων πεντακις τεσσαρακοντα παρα μιαν ελαβον²⁵τρις ερραβδισθην απαξ ελιθασθην τρις εναυαγησανυχθημερον εν τω βυθω πεποιηκα ²⁶οδοιποριαις πολ-λακις κινδυνοις ποταμων κινδυνοις ληστων κινδυ-νοις εκ γενους κινδυνοις εξ εθνων κινδυνοις εν πο-λει κινδυνοις εν ερημια κινδυνοις εν θαλασση κιν-δυνοις εν ψευδαδελφοις ²⁷εν κοπω και μοχθω εναγρυπνιαις πολλακις εν λιμω και διψει εν νηστειαιςπολλακις εν ψυχει και γυμνοτητι ²⁸χωρις των πα-ρεκτος η επισυστασις μου η καθ ημεραν η μεριμναπασων των εκκλησιων ²⁹τις ασθενει και ουκ ασθενωτις σκανδαλιζεται και ουκ εγω πυρουμαι ³⁰ει καυχα-σθαι δει τα της ασθενειας μου καυχησομαι ³¹ο θεοςκαι πατηρ του κυριου ημων ιησου χριστου οιδεν οων ευλογητος εις τους αιωνας οτι ου ψευδομαι ³²ενδαμασκω ο εθναρχης αρετα του βασιλεως εφρου-ρει την δαμασκηνων πολιν πιασαι με θελων ³³καιδια θυριδος εν σαργανη εχαλασθην δια του τειχουςκαι εξεφυγον τας χειρας αυτου

12καυχασθαι δη ου συμφερει μοι ελευσομαι γαρεις οπτασιας και αποκαλυψεις κυριου ²οιδα ανθρω-

140 8. ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ Β΄

πον εν χριστω προ ετων δεκατεσσαρων ειτε εν σω-ματι ουκ οιδα ειτε εκτος του σωματος ουκ οιδα οθεος οιδεν αρπαγεντα τον τοιουτον εως τριτου ου-ρανου ³και οιδα τον τοιουτον ανθρωπον ειτε εν σω-ματι ειτε εκτος του σωματος ουκ οιδα ο θεος οιδεν⁴οτι ηρπαγη εις τον παραδεισον και ηκουσεν αρ-ρητα ρηματα α ουκ εξον ανθρωπω λαλησαι ⁵υπερτου τοιουτου καυχησομαι υπερ δε εμαυτου ου καυ-χησομαι ει μη εν ταις ασθενειαις μου ⁶εαν γαρ θε-λησω καυχησασθαι ουκ εσομαι αφρων αληθειαν γαρερω φειδομαι δε μη τις εις εμε λογισηται υπερ οβλεπει με η ακουει τι εξ εμου ⁷και τη υπερβολητων αποκαλυψεων ινα μη υπεραιρωμαι εδοθη μοισκολοψ τη σαρκι αγγελος σαταν ινα με κολαφιζηινα μη υπεραιρωμαι ⁸υπερ τουτου τρις τον κυριονπαρεκαλεσα ινα αποστη απ εμου ⁹και ειρηκεν μοιαρκει σοι η χαρις μου η γαρ δυναμις μου εν ασθε-νεια τελειουται ηδιστα ουν μαλλον καυχησομαι ενταις ασθενειαις μου ινα επισκηνωση επ εμε η δυ-ναμις του χριστου ¹⁰διο ευδοκω εν ασθενειαις ενυβρεσιν εν αναγκαις εν διωγμοις εν στενοχωριαιςυπερ χριστου οταν γαρ ασθενω τοτε δυνατος ειμι¹¹γεγονα αφρων καυχωμενος υμεις με ηναγκασατεεγω γαρ ωφειλον υφ υμων συνιστασθαι ουδεν γαρυστερησα των υπερ λιαν αποστολων ει και ουδενειμι ¹²τα μεν σημεια του αποστολου κατειργασθηεν υμιν εν παση υπομονη εν σημειοις και τερασινκαι δυναμεσιν ¹³τι γαρ εστιν ο ηττηθητε υπερ ταςλοιπας εκκλησιας ει μη οτι αυτος εγω ου κατεναρ-κησα υμων χαρισασθε μοι την αδικιαν ταυτην ¹⁴ιδουτριτον ετοιμως εχω ελθειν προς υμας και ου κα-ταναρκησω υμων ου γαρ ζητω τα υμων αλλ υμαςου γαρ οφειλει τα τεκνα τοις γονευσιν θησαυριζειναλλ οι γονεις τοις τεκνοις ¹⁵εγω δε ηδιστα δαπα-νησω και εκδαπανηθησομαι υπερ των ψυχων υμωνει και περισσοτερως υμας αγαπων ηττον αγαπω-μαι ¹⁶εστω δε εγω ου κατεβαρησα υμας αλλ υπαρ-χων πανουργος δολω υμας ελαβον ¹⁷μη τινα ων απε-σταλκα προς υμας δι αυτου επλεονεκτησα υμας¹⁸παρεκαλεσα τιτον και συναπεστειλα τον αδελφονμη τι επλεονεκτησεν υμας τιτος ου τω αυτω πνευ-ματι περιεπατησαμεν ου τοις αυτοις ιχνεσιν ¹⁹παλινδοκειτε οτι υμιν απολογουμεθα κατενωπιον του θεουεν χριστω λαλουμεν τα δε παντα αγαπητοι υπερτης υμων οικοδομης ²⁰φοβουμαι γαρ μηπως ελθωνουχ οιους θελω ευρω υμας καγω ευρεθω υμιν οιονου θελετε μηπως ερεις ζηλοι θυμοι εριθειαι κατα-λαλιαι ψιθυρισμοι φυσιωσεις ακαταστασιαι ²¹μη πα-λιν ελθοντα με ταπεινωση ο θεος μου προς υμαςκαι πενθησω πολλους των προημαρτηκοτων καιμη μετανοησαντων επι τη ακαθαρσια και πορνειακαι ασελγεια η επραξαν

13τριτον τουτο ερχομαι προς υμας επι στομα-

τος δυο μαρτυρων και τριων σταθησεται παν ρημα²προειρηκα και προλεγω ως παρων το δευτερον καιαπων νυν γραφω τοις προημαρτηκοσιν και τοις λοι-ποις πασιν οτι εαν ελθω εις το παλιν ου φεισομαι³επει δοκιμην ζητειτε του εν εμοι λαλουντος χρι-στου ος εις υμας ουκ ασθενει αλλα δυνατει εν υμιν⁴και γαρ ει εσταυρωθη εξ ασθενειας αλλα ζη εκ δυ-ναμεως θεου και γαρ και ημεις ασθενουμεν εν αυτωαλλα ζησομεθα συν αυτω εκ δυναμεως θεου ειςυμας ⁵εαυτους πειραζετε ει εστε εν τη πιστει εαυ-τους δοκιμαζετε η ουκ επιγινωσκετε εαυτους οτιιησους χριστος εν υμιν εστιν ει μη τι αδοκιμοι εστε⁶ελπιζω δε οτι γνωσεσθε οτι ημεις ουκ εσμεν αδοκι-μοι ⁷ευχομαι δε προς τον θεον μη ποιησαι υμας κα-κον μηδεν ουχ ινα ημεις δοκιμοι φανωμεν αλλ ιναυμεις το καλον ποιητε ημεις δε ως αδοκιμοι ωμεν⁸ου γαρ δυναμεθα τι κατα της αληθειας αλλ υπερτης αληθειας ⁹χαιρομεν γαρ οταν ημεις ασθενωμενυμεις δε δυνατοι ητε τουτο δε και ευχομεθα τηνυμων καταρτισιν ¹⁰δια τουτο ταυτα απων γραφωινα παρων μη αποτομως χρησωμαι κατα την εξου-σιαν ην εδωκεν μοι ο κυριος εις οικοδομην και ουκεις καθαιρεσιν ¹¹λοιπον αδελφοι χαιρετε καταρτι-ζεσθε παρακαλεισθε το αυτο φρονειτε ειρηνευετεκαι ο θεος της αγαπης και ειρηνης εσται μεθ υμων¹²ασπασασθε αλληλους εν αγιω φιληματι ¹³ασπαζονταιυμας οι αγιοι παντες ¹⁴η χαρις του κυριου ιησουχριστου και η αγαπη του θεου και η κοινωνια τουαγιου πνευματος μετα παντων υμων αμην

ΠΡΟΣ ΓΑΛΑΤΑΣ

1παυλος αποστολος ουκ απ ανθρωπων ουδε διανθρωπου αλλα δια ιησου χριστου και θεου πα-τρος του εγειραντος αυτον εκ νεκρων ²και οι συνεμοι παντες αδελφοι ταις εκκλησιαις της γαλατιας³χαρις υμιν και ειρηνη απο θεου πατρος και κυριουημων ιησου χριστου ⁴του δοντος εαυτον υπερ τωναμαρτιων ημων οπως εξεληται ημας εκ του ενεστω-τος αιωνος πονηρου κατα το θελημα του θεου καιπατρος ημων ⁵ω η δοξα εις τους αιωνας των αιω-νων αμην ⁶θαυμαζω οτι ουτως ταχεως μετατιθεσθεαπο του καλεσαντος υμας εν χαριτι χριστου εις ετε-ρον ευαγγελιον ⁷ο ουκ εστιν αλλο ει μη τινες εισινοι ταρασσοντες υμας και θελοντες μεταστρεψαι τοευαγγελιον του χριστου ⁸αλλα και εαν ημεις η αγγε-λος εξ ουρανου ευαγγελιζηται υμιν παρ ο ευηγγελι-σαμεθα υμιν αναθεμα εστω ⁹ως προειρηκαμεν καιαρτι παλιν λεγω ει τις υμας ευαγγελιζεται παρ οπαρελαβετε αναθεμα εστω ¹⁰αρτι γαρ ανθρωπουςπειθω η τον θεον η ζητω ανθρωποις αρεσκειν ειγαρ ετι ανθρωποις ηρεσκον χριστου δουλος ουκ ανημην ¹¹γνωριζω δε υμιν αδελφοι το ευαγγελιον τοευαγγελισθεν υπ εμου οτι ουκ εστιν κατα ανθρω-πον ¹²ουδε γαρ εγω παρα ανθρωπου παρελαβοναυτο ουτε εδιδαχθην αλλα δι αποκαλυψεως ιησουχριστου ¹³ηκουσατε γαρ την εμην αναστροφην ποτεεν τω ιουδαισμω οτι καθ υπερβολην εδιωκον τηνεκκλησιαν του θεου και επορθουν αυτην ¹⁴και προε-κοπτον εν τω ιουδαισμω υπερ πολλους συνηλικιω-τας εν τω γενει μου περισσοτερως ζηλωτης υπαρ-χων των πατρικων μου παραδοσεων ¹⁵οτε δε ευδο-κησεν ο θεος ο αφορισας με εκ κοιλιας μητρος μουκαι καλεσας δια της χαριτος αυτου ¹⁶αποκαλυψαιτον υιον αυτου εν εμοι ινα ευαγγελιζωμαι αυτον εντοις εθνεσιν ευθεως ου προσανεθεμην σαρκι και αι-ματι ¹⁷ουδε ανηλθον εις ιεροσολυμα προς τους προεμου αποστολους αλλ απηλθον εις αραβιαν και πα-λιν υπεστρεψα εις δαμασκον ¹⁸επειτα μετα ετη τριαανηλθον εις ιεροσολυμα ιστορησαι πετρον και επε-μεινα προς αυτον ημερας δεκαπεντε ¹⁹ετερον δετων αποστολων ουκ ειδον ει μη ιακωβον τον αδελ-φον του κυριου ²⁰α δε γραφω υμιν ιδου ενωπιον τουθεου οτι ου ψευδομαι ²¹επειτα ηλθον εις τα κλιματα

της συριας και της κιλικιας ²²ημην δε αγνοουμενοςτω προσωπω ταις εκκλησιαις της ιουδαιας ταιςεν χριστω ²³μονον δε ακουοντες ησαν οτι ο διωκωνημας ποτε νυν ευαγγελιζεται την πιστιν ην ποτεεπορθει ²⁴και εδοξαζον εν εμοι τον θεον

2επειτα δια δεκατεσσαρων ετων παλιν ανεβηνεις ιεροσολυμα μετα βαρναβα συμπαραλαβων καιτιτον ²ανεβην δε κατα αποκαλυψιν και ανεθεμηναυτοις το ευαγγελιον ο κηρυσσω εν τοις εθνεσινκατ ιδιαν δε τοις δοκουσιν μηπως εις κενον τρεχωη εδραμον ³αλλ ουδε τιτος ο συν εμοι ελλην ων ηνα-γκασθη περιτμηθηναι ⁴δια δε τους παρεισακτουςψευδαδελφους οιτινες παρεισηλθον κατασκοπησαιτην ελευθεριαν ημων ην εχομεν εν χριστω ιησουινα ημας καταδουλωσωνται ⁵οις ουδε προς ωρανειξαμεν τη υποταγη ινα η αληθεια του ευαγγελιουδιαμεινη προς υμας ⁶απο δε των δοκουντων ειναιτι οποιοι ποτε ησαν ουδεν μοι διαφερει προσωπονθεος ανθρωπου ου λαμβανει εμοι γαρ οι δοκουντεςουδεν προσανεθεντο ⁷αλλα τουναντιον ιδοντες οτιπεπιστευμαι το ευαγγελιον της ακροβυστιας κα-θως πετρος της περιτομης ⁸ο γαρ ενεργησας πε-τρω εις αποστολην της περιτομης ενηργησεν καιεμοι εις τα εθνη ⁹και γνοντες την χαριν την δοθει-σαν μοι ιακωβος και κηφας και ιωαννης οι δοκου-ντες στυλοι ειναι δεξιας εδωκαν εμοι και βαρναβακοινωνιας ινα ημεις εις τα εθνη αυτοι δε εις τηνπεριτομην ¹⁰μονον των πτωχων ινα μνημονευωμενο και εσπουδασα αυτο τουτο ποιησαι ¹¹οτε δε ηλ-θεν πετρος εις αντιοχειαν κατα προσωπον αυτωαντεστην οτι κατεγνωσμενος ην ¹²προ του γαρ ελ-θειν τινας απο ιακωβου μετα των εθνων συνησθιενοτε δε ηλθον υπεστελλεν και αφωριζεν εαυτον φο-βουμενος τους εκ περιτομης ¹³και συνυπεκριθησαναυτω και οι λοιποι ιουδαιοι ωστε και βαρναβας συ-ναπηχθη αυτων τη υποκρισει ¹⁴αλλ οτε ειδον οτιουκ ορθοποδουσιν προς την αληθειαν του ευαγ-γελιου ειπον τω πετρω εμπροσθεν παντων ει συιουδαιος υπαρχων εθνικως ζης και ουκ ιουδαικωςτι τα εθνη αναγκαζεις ιουδαιζειν ¹⁵ημεις φυσει ιου-δαιοι και ουκ εξ εθνων αμαρτωλοι ¹⁶ειδοτες οτι ουδικαιουται ανθρωπος εξ εργων νομου εαν μη δια πι-

141

142 9. ΠΡΟΣ ΓΑΛΑΤΑΣ

στεως ιησου χριστου και ημεις εις χριστον ιησουνεπιστευσαμεν ινα δικαιωθωμεν εκ πιστεως χριστουκαι ουκ εξ εργων νομου διοτι ου δικαιωθησεται εξεργων νομου πασα σαρξ ¹⁷ει δε ζητουντες δικαιωθη-ναι εν χριστω ευρεθημεν και αυτοι αμαρτωλοι αραχριστος αμαρτιας διακονος μη γενοιτο ¹⁸ει γαρ ακατελυσα ταυτα παλιν οικοδομω παραβατην εμαυ-τον συνιστημι ¹⁹εγω γαρ δια νομου νομω απεθανονινα θεω ζησω ²⁰χριστω συνεσταυρωμαι ζω δε ουκετιεγω ζη δε εν εμοι χριστος ο δε νυν ζω εν σαρκι ενπιστει ζω τη του υιου του θεου του αγαπησαντοςμε και παραδοντος εαυτον υπερ εμου ²¹ουκ αθετωτην χαριν του θεου ει γαρ δια νομου δικαιοσυνηαρα χριστος δωρεαν απεθανεν

3ω ανοητοι γαλαται τις υμας εβασκανεν τη αλη-θεια μη πειθεσθαι οις κατ οφθαλμους ιησους χρι-στος προεγραφη εν υμιν εσταυρωμενος ²τουτο μο-νον θελω μαθειν αφ υμων εξ εργων νομου το πνευμαελαβετε η εξ ακοης πιστεως ³ουτως ανοητοι εστεεναρξαμενοι πνευματι νυν σαρκι επιτελεισθε ⁴τοσαυταεπαθετε εικη ειγε και εικη ⁵ο ουν επιχορηγων υμιντο πνευμα και ενεργων δυναμεις εν υμιν εξ εργωννομου η εξ ακοης πιστεως ⁶καθως αβρααμ επιστευ-σεν τω θεω και ελογισθη αυτω εις δικαιοσυνην ⁷γινωσκετεαρα οτι οι εκ πιστεως ουτοι εισιν υιοι αβρααμ ⁸προιδουσαδε η γραφη οτι εκ πιστεως δικαιοι τα εθνη ο θεοςπροευηγγελισατο τω αβρααμ οτι ευλογηθησονταιεν σοι παντα τα εθνη ⁹ωστε οι εκ πιστεως ευλο-γουνται συν τω πιστω αβρααμ ¹⁰οσοι γαρ εξ εργωννομου εισιν υπο καταραν εισιν γεγραπται γαρ επι-καταρατος πας ος ουκ εμμενει εν πασιν τοις γε-γραμμενοις εν τω βιβλιω του νομου του ποιησαιαυτα ¹¹οτι δε εν νομω ουδεις δικαιουται παρα τωθεω δηλον οτι ο δικαιος εκ πιστεως ζησεται ¹²ο δενομος ουκ εστιν εκ πιστεως αλλ ο ποιησας αυταανθρωπος ζησεται εν αυτοις ¹³χριστος ημας εξηγο-ρασεν εκ της καταρας του νομου γενομενος υπερημων καταρα γεγραπται γαρ επικαταρατος πας οκρεμαμενος επι ξυλου ¹⁴ινα εις τα εθνη η ευλογιατου αβρααμ γενηται εν χριστω ιησου ινα την επαγ-γελιαν του πνευματος λαβωμεν δια της πιστεως¹⁵αδελφοι κατα ανθρωπον λεγω ομως ανθρωπουκεκυρωμενην διαθηκην ουδεις αθετει η επιδιατασ-σεται ¹⁶τω δε αβρααμ ερρηθησαν αι επαγγελιαι καιτω σπερματι αυτου ου λεγει και τοις σπερμασιν ωςεπι πολλων αλλ ως εφ ενος και τω σπερματι σουος εστιν χριστος ¹⁷τουτο δε λεγω διαθηκην προκε-κυρωμενην υπο του θεου εις χριστον ο μετα ετη τε-τρακοσια και τριακοντα γεγονως νομος ουκ ακυροιεις το καταργησαι την επαγγελιαν ¹⁸ει γαρ εκ νομουη κληρονομια ουκετι εξ επαγγελιας τω δε αβρααμδι επαγγελιας κεχαρισται ο θεος ¹⁹τι ουν ο νομοςτων παραβασεων χαριν προσετεθη αχρις ου ελθη

το σπερμα ω επηγγελται διαταγεις δι αγγελων ενχειρι μεσιτου ²⁰ο δε μεσιτης ενος ουκ εστιν ο δε θεοςεις εστιν ²¹ο ουν νομος κατα των επαγγελιων τουθεου μη γενοιτο ει γαρ εδοθη νομος ο δυναμενος ζω-οποιησαι οντως αν εκ νομου ην η δικαιοσυνη ²²αλλασυνεκλεισεν η γραφη τα παντα υπο αμαρτιαν ιναη επαγγελια εκ πιστεως ιησου χριστου δοθη τοιςπιστευουσιν ²³προ του δε ελθειν την πιστιν υπονομον εφρουρουμεθα συγκεκλεισμενοι εις την μελ-λουσαν πιστιν αποκαλυφθηναι ²⁴ωστε ο νομος παι-δαγωγος ημων γεγονεν εις χριστον ινα εκ πιστεωςδικαιωθωμεν ²⁵ελθουσης δε της πιστεως ουκετι υποπαιδαγωγον εσμεν ²⁶παντες γαρ υιοι θεου εστε διατης πιστεως εν χριστω ιησου ²⁷οσοι γαρ εις χριστονεβαπτισθητε χριστον ενεδυσασθε ²⁸ουκ ενι ιουδαιοςουδε ελλην ουκ ενι δουλος ουδε ελευθερος ουκ ενιαρσεν και θηλυ παντες γαρ υμεις εις εστε εν χρι-στω ιησου ²⁹ει δε υμεις χριστου αρα του αβρααμσπερμα εστε και κατ επαγγελιαν κληρονομοι

4λεγω δε εφ οσον χρονον ο κληρονομος νηπιοςεστιν ουδεν διαφερει δουλου κυριος παντων ων²αλλα υπο επιτροπους εστιν και οικονομους αχριτης προθεσμιας του πατρος ³ουτως και ημεις οτεημεν νηπιοι υπο τα στοιχεια του κοσμου ημεν δε-δουλωμενοι ⁴οτε δε ηλθεν το πληρωμα του χρονουεξαπεστειλεν ο θεος τον υιον αυτου γενομενον εκγυναικος γενομενον υπο νομον ⁵ινα τους υπο νομονεξαγοραση ινα την υιοθεσιαν απολαβωμεν ⁶οτι δεεστε υιοι εξαπεστειλεν ο θεος το πνευμα του υιουαυτου εις τας καρδιας υμων κραζον αββα ο πατηρ⁷ωστε ουκετι ει δουλος αλλ υιος ει δε υιος και κλη-ρονομος θεου δια χριστου ⁸αλλα τοτε μεν ουκ ειδο-τες θεον εδουλευσατε τοις μη φυσει ουσιν θεοις⁹νυν δε γνοντες θεον μαλλον δε γνωσθεντες υποθεου πως επιστρεφετε παλιν επι τα ασθενη καιπτωχα στοιχεια οις παλιν ανωθεν δουλευειν θε-λετε ¹⁰ημερας παρατηρεισθε και μηνας και καιρουςκαι ενιαυτους ¹¹φοβουμαι υμας μηπως εικη κεκο-πιακα εις υμας ¹²γινεσθε ως εγω οτι καγω ως υμειςαδελφοι δεομαι υμων ουδεν με ηδικησατε ¹³οιδατεδε οτι δι ασθενειαν της σαρκος ευηγγελισαμην υμιντο προτερον ¹⁴και τον πειρασμον μου τον εν τη σαρκιμου ουκ εξουθενησατε ουδε εξεπτυσατε αλλ ως αγ-γελον θεου εδεξασθε με ως χριστον ιησουν ¹⁵τις ουνην ο μακαρισμος υμων μαρτυρω γαρ υμιν οτι ει δυ-νατον τους οφθαλμους υμων εξορυξαντες αν εδω-κατε μοι ¹⁶ωστε εχθρος υμων γεγονα αληθευων υμιν¹⁷ζηλουσιν υμας ου καλως αλλα εκκλεισαι υμας θε-λουσιν ινα αυτους ζηλουτε ¹⁸καλον δε το ζηλουσθαιεν καλω παντοτε και μη μονον εν τω παρειναι μεπρος υμας ¹⁹τεκνια μου ους παλιν ωδινω αχρις ουμορφωθη χριστος εν υμιν ²⁰ηθελον δε παρειναι προςυμας αρτι και αλλαξαι την φωνην μου οτι απορου-

143

μαι εν υμιν ²¹λεγετε μοι οι υπο νομον θελοντες ειναιτον νομον ουκ ακουετε ²²γεγραπται γαρ οτι αβρααμδυο υιους εσχεν ενα εκ της παιδισκης και ενα εκτης ελευθερας ²³αλλ ο μεν εκ της παιδισκης κατασαρκα γεγεννηται ο δε εκ της ελευθερας δια τηςεπαγγελιας ²⁴ατινα εστιν αλληγορουμενα αυται γαρεισιν αι δυο διαθηκαι μια μεν απο ορους σινα ειςδουλειαν γεννωσα ητις εστιν αγαρ ²⁵το γαρ αγαρσινα ορος εστιν εν τη αραβια συστοιχει δε τη νυνιερουσαλημ δουλευει δε μετα των τεκνων αυτης²⁶η δε ανω ιερουσαλημ ελευθερα εστιν ητις εστινμητηρ παντων ημων ²⁷γεγραπται γαρ ευφρανθητιστειρα η ου τικτουσα ρηξον και βοησον η ουκ ωδι-νουσα οτι πολλα τα τεκνα της ερημου μαλλον η τηςεχουσης τον ανδρα ²⁸ημεις δε αδελφοι κατα ισαακεπαγγελιας τεκνα εσμεν ²⁹αλλ ωσπερ τοτε ο κατασαρκα γεννηθεις εδιωκεν τον κατα πνευμα ουτωςκαι νυν ³⁰αλλα τι λεγει η γραφη εκβαλε την παιδι-σκην και τον υιον αυτης ου γαρ μη κληρονομησηο υιος της παιδισκης μετα του υιου της ελευθερας³¹αρα αδελφοι ουκ εσμεν παιδισκης τεκνα αλλα τηςελευθερας

5τη ελευθερια ουν η χριστος ημας ηλευθερωσενστηκετε και μη παλιν ζυγω δουλειας ενεχεσθε ²ιδεεγω παυλος λεγω υμιν οτι εαν περιτεμνησθε χρι-στος υμας ουδεν ωφελησει ³μαρτυρομαι δε παλινπαντι ανθρωπω περιτεμνομενω οτι οφειλετης εστινολον τον νομον ποιησαι ⁴κατηργηθητε απο του χρι-στου οιτινες εν νομω δικαιουσθε της χαριτος εξε-πεσατε ⁵ημεις γαρ πνευματι εκ πιστεως ελπιδα δι-καιοσυνης απεκδεχομεθα ⁶εν γαρ χριστω ιησου ουτεπεριτομη τι ισχυει ουτε ακροβυστια αλλα πιστις διαγαπης ενεργουμενη ⁷ετρεχετε καλως τις υμας ανε-κοψεν τη αληθεια μη πειθεσθαι ⁸η πεισμονη ουκεκ του καλουντος υμας ⁹μικρα ζυμη ολον το φυ-ραμα ζυμοι ¹⁰εγω πεποιθα εις υμας εν κυριω οτιουδεν αλλο φρονησετε ο δε ταρασσων υμας βαστα-σει το κριμα οστις αν η ¹¹εγω δε αδελφοι ει περιτο-μην ετι κηρυσσω τι ετι διωκομαι αρα κατηργηταιτο σκανδαλον του σταυρου ¹²οφελον και αποκοψο-νται οι αναστατουντες υμας ¹³υμεις γαρ επ ελευθε-ρια εκληθητε αδελφοι μονον μη την ελευθεριαν ειςαφορμην τη σαρκι αλλα δια της αγαπης δουλευ-ετε αλληλοις ¹⁴ο γαρ πας νομος εν ενι λογω πλη-ρουται εν τω αγαπησεις τον πλησιον σου ως εαυ-τον ¹⁵ει δε αλληλους δακνετε και κατεσθιετε βλε-πετε μη υπο αλληλων αναλωθητε ¹⁶λεγω δε πνευ-ματι περιπατειτε και επιθυμιαν σαρκος ου μη τε-λεσητε ¹⁷η γαρ σαρξ επιθυμει κατα του πνευματοςτο δε πνευμα κατα της σαρκος ταυτα δε αντικειταιαλληλοις ινα μη α αν θελητε ταυτα ποιητε ¹⁸ει δεπνευματι αγεσθε ουκ εστε υπο νομον ¹⁹φανερα δεεστιν τα εργα της σαρκος ατινα εστιν μοιχεια πορ-

νεια ακαθαρσια ασελγεια ²⁰ειδωλολατρεια φαρμα-κεια εχθραι ερεις ζηλοι θυμοι εριθειαι διχοστασιαιαιρεσεις ²¹φθονοι φονοι μεθαι κωμοι και τα ομοιατουτοις α προλεγω υμιν καθως και προειπον οτιοι τα τοιαυτα πρασσοντες βασιλειαν θεου ου κλη-ρονομησουσιν ²²ο δε καρπος του πνευματος εστιναγαπη χαρα ειρηνη μακροθυμια χρηστοτης αγαθω-συνη πιστις ²³πραοτης εγκρατεια κατα των τοιου-των ουκ εστιν νομος ²⁴οι δε του χριστου την σαρκαεσταυρωσαν συν τοις παθημασιν και ταις επιθυ-μιαις ²⁵ει ζωμεν πνευματι πνευματι και στοιχωμεν²⁶μη γινωμεθα κενοδοξοι αλληλους προκαλουμενοιαλληλοις φθονουντες

6αδελφοι εαν και προληφθη ανθρωπος εν τινιπαραπτωματι υμεις οι πνευματικοι καταρτιζετε τοντοιουτον εν πνευματι πραοτητος σκοπων σεαυτονμη και συ πειρασθης ²αλληλων τα βαρη βασταζετεκαι ουτως αναπληρωσατε τον νομον του χριστου³ει γαρ δοκει τις ειναι τι μηδεν ων εαυτον φρενα-πατα ⁴το δε εργον εαυτου δοκιμαζετω εκαστος καιτοτε εις εαυτον μονον το καυχημα εξει και ουκ ειςτον ετερον ⁵εκαστος γαρ το ιδιον φορτιον βαστα-σει ⁶κοινωνειτω δε ο κατηχουμενος τον λογον τωκατηχουντι εν πασιν αγαθοις ⁷μη πλανασθε θεοςου μυκτηριζεται ο γαρ εαν σπειρη ανθρωπος τουτοκαι θερισει ⁸οτι ο σπειρων εις την σαρκα εαυτουεκ της σαρκος θερισει φθοραν ο δε σπειρων εις τοπνευμα εκ του πνευματος θερισει ζωην αιωνιον ⁹τοδε καλον ποιουντες μη εκκακωμεν καιρω γαρ ιδιωθερισομεν μη εκλυομενοι ¹⁰αρα ουν ως καιρον εχο-μεν εργαζωμεθα το αγαθον προς παντας μαλισταδε προς τους οικειους της πιστεως ¹¹ιδετε πηλι-κοις υμιν γραμμασιν εγραψα τη εμη χειρι ¹²οσοι θε-λουσιν ευπροσωπησαι εν σαρκι ουτοι αναγκαζου-σιν υμας περιτεμνεσθαι μονον ινα μη τω σταυρωτου χριστου διωκωνται ¹³ουδε γαρ οι περιτεμνομε-νοι αυτοι νομον φυλασσουσιν αλλα θελουσιν υμαςπεριτεμνεσθαι ινα εν τη υμετερα σαρκι καυχησω-νται ¹⁴εμοι δε μη γενοιτο καυχασθαι ει μη εν τωσταυρω του κυριου ημων ιησου χριστου δι ου εμοικοσμος εσταυρωται καγω τω κοσμω ¹⁵εν γαρ χρι-στω ιησου ουτε περιτομη τι ισχυει ουτε ακροβυ-στια αλλα καινη κτισις ¹⁶και οσοι τω κανονι τουτωστοιχησουσιν ειρηνη επ αυτους και ελεος και επιτον ισραηλ του θεου ¹⁷του λοιπου κοπους μοι μη-δεις παρεχετω εγω γαρ τα στιγματα του κυριου ιη-σου εν τω σωματι μου βασταζω ¹⁸η χαρις του κυ-ριου ημων ιησου χριστου μετα του πνευματος υμωναδελφοι αμην

ΠΡΟΣ ΕΦΕΣΙΟΥΣ

1παυλος αποστολος ιησου χριστου δια θελημα-τος θεου τοις αγιοις τοις ουσιν εν εφεσω και πι-στοις εν χριστω ιησου ²χαρις υμιν και ειρηνη αποθεου πατρος ημων και κυριου ιησου χριστου ³ευλογητοςο θεος και πατηρ του κυριου ημων ιησου χριστουο ευλογησας ημας εν παση ευλογια πνευματικηεν τοις επουρανιοις εν χριστω ⁴καθως εξελεξατοημας εν αυτω προ καταβολης κοσμου ειναι ημαςαγιους και αμωμους κατενωπιον αυτου εν αγαπη⁵προορισας ημας εις υιοθεσιαν δια ιησου χριστουεις αυτον κατα την ευδοκιαν του θεληματος αυτου⁶εις επαινον δοξης της χαριτος αυτου εν η εχαριτω-σεν ημας εν τω ηγαπημενω ⁷εν ω εχομεν την απο-λυτρωσιν δια του αιματος αυτου την αφεσιν τωνπαραπτωματων κατα τον πλουτον της χαριτος αυ-του ⁸ης επερισσευσεν εις ημας εν παση σοφια καιφρονησει ⁹γνωρισας ημιν το μυστηριον του θελη-ματος αυτου κατα την ευδοκιαν αυτου ην προε-θετο εν αυτω ¹⁰εις οικονομιαν του πληρωματος τωνκαιρων ανακεφαλαιωσασθαι τα παντα εν τω χρι-στω τα τε εν τοις ουρανοις και τα επι της γης ¹¹εναυτω εν ω και εκληρωθημεν προορισθεντες καταπροθεσιν του τα παντα ενεργουντος κατα την βου-λην του θεληματος αυτου ¹²εις το ειναι ημας ειςεπαινον της δοξης αυτου τους προηλπικοτας εντω χριστω ¹³εν ω και υμεις ακουσαντες τον λογοντης αληθειας το ευαγγελιον της σωτηριας υμωνεν ω και πιστευσαντες εσφραγισθητε τω πνευματιτης επαγγελιας τω αγιω ¹⁴ος εστιν αρραβων τηςκληρονομιας ημων εις απολυτρωσιν της περιποιη-σεως εις επαινον της δοξης αυτου ¹⁵δια τουτο καγωακουσας την καθ υμας πιστιν εν τω κυριω ιησουκαι την αγαπην την εις παντας τους αγιους ¹⁶ουπαυομαι ευχαριστων υπερ υμων μνειαν υμων ποιου-μενος επι των προσευχων μου ¹⁷ινα ο θεος του κυ-ριου ημων ιησου χριστου ο πατηρ της δοξης δωηυμιν πνευμα σοφιας και αποκαλυψεως εν επιγνω-σει αυτου ¹⁸πεφωτισμενους τους οφθαλμους τηςδιανοιας υμων εις το ειδεναι υμας τις εστιν η ελ-πις της κλησεως αυτου και τις ο πλουτος της δο-ξης της κληρονομιας αυτου εν τοις αγιοις ¹⁹και τι τουπερβαλλον μεγεθος της δυναμεως αυτου εις ημας

τους πιστευοντας κατα την ενεργειαν του κρατουςτης ισχυος αυτου ²⁰ην ενηργησεν εν τω χριστω εγει-ρας αυτον εκ νεκρων και εκαθισεν εν δεξια αυτουεν τοις επουρανιοις ²¹υπερανω πασης αρχης καιεξουσιας και δυναμεως και κυριοτητος και παντοςονοματος ονομαζομενου ου μονον εν τω αιωνι τουτωαλλα και εν τω μελλοντι ²²και παντα υπεταξεν υποτους ποδας αυτου και αυτον εδωκεν κεφαλην υπερπαντα τη εκκλησια ²³ητις εστιν το σωμα αυτου τοπληρωμα του παντα εν πασιν πληρουμενου

2και υμας οντας νεκρους τοις παραπτωμασιν καιταις αμαρτιαις ²εν αις ποτε περιεπατησατε κατατον αιωνα του κοσμου τουτου κατα τον αρχοντατης εξουσιας του αερος του πνευματος του νυνενεργουντος εν τοις υιοις της απειθειας ³εν οις καιημεις παντες ανεστραφημεν ποτε εν ταις επιθυ-μιαις της σαρκος ημων ποιουντες τα θεληματα τηςσαρκος και των διανοιων και ημεν τεκνα φυσει ορ-γης ως και οι λοιποι ⁴ο δε θεος πλουσιος ων ενελεει δια την πολλην αγαπην αυτου ην ηγαπησενημας ⁵και οντας ημας νεκρους τοις παραπτωμασινσυνεζωοποιησεν τω χριστω χαριτι εστε σεσωσμενοι⁶και συνηγειρεν και συνεκαθισεν εν τοις επουρα-νιοις εν χριστω ιησου ⁷ινα ενδειξηται εν τοις αιω-σιν τοις επερχομενοις τον υπερβαλλοντα πλουτοντης χαριτος αυτου εν χρηστοτητι εφ ημας εν χρι-στω ιησου ⁸τη γαρ χαριτι εστε σεσωσμενοι δια τηςπιστεως και τουτο ουκ εξ υμων θεου το δωρον ⁹ουκεξ εργων ινα μη τις καυχησηται ¹⁰αυτου γαρ εσμενποιημα κτισθεντες εν χριστω ιησου επι εργοις αγα-θοις οις προητοιμασεν ο θεος ινα εν αυτοις πε-ριπατησωμεν ¹¹διο μνημονευετε οτι υμεις ποτε ταεθνη εν σαρκι οι λεγομενοι ακροβυστια υπο της λε-γομενης περιτομης εν σαρκι χειροποιητου ¹²οτι ητεεν τω καιρω εκεινω χωρις χριστου απηλλοτριωμε-νοι της πολιτειας του ισραηλ και ξενοι των διαθη-κων της επαγγελιας ελπιδα μη εχοντες και αθεοιεν τω κοσμω ¹³νυνι δε εν χριστω ιησου υμεις οι ποτεοντες μακραν εγγυς εγενηθητε εν τω αιματι τουχριστου ¹⁴αυτος γαρ εστιν η ειρηνη ημων ο ποιησαςτα αμφοτερα εν και το μεσοτοιχον του φραγμουλυσας ¹⁵την εχθραν εν τη σαρκι αυτου τον νομον

145

146 10. ΠΡΟΣ ΕΦΕΣΙΟΥΣ

των εντολων εν δογμασιν καταργησας ινα τους δυοκτιση εν εαυτω εις ενα καινον ανθρωπον ποιων ει-ρηνην ¹⁶και αποκαταλλαξη τους αμφοτερους εν ενισωματι τω θεω δια του σταυρου αποκτεινας τηνεχθραν εν αυτω ¹⁷και ελθων ευηγγελισατο ειρηνηνυμιν τοις μακραν και τοις εγγυς ¹⁸οτι δι αυτου εχο-μεν την προσαγωγην οι αμφοτεροι εν ενι πνευματιπρος τον πατερα ¹⁹αρα ουν ουκετι εστε ξενοι καιπαροικοι αλλα συμπολιται των αγιων και οικειοιτου θεου ²⁰εποικοδομηθεντες επι τω θεμελιω τωναποστολων και προφητων οντος ακρογωνιαιου αυ-του ιησου χριστου ²¹εν ω πασα η οικοδομη συναρμο-λογουμενη αυξει εις ναον αγιον εν κυριω ²²εν ω καιυμεις συνοικοδομεισθε εις κατοικητηριον του θεουεν πνευματι

3τουτου χαριν εγω παυλος ο δεσμιος του χρι-στου ιησου υπερ υμων των εθνων ²ειγε ηκουσατετην οικονομιαν της χαριτος του θεου της δοθεισηςμοι εις υμας ³οτι κατα αποκαλυψιν εγνωρισεν μοιτο μυστηριον καθως προεγραψα εν ολιγω ⁴προς οδυνασθε αναγινωσκοντες νοησαι την συνεσιν μουεν τω μυστηριω του χριστου ⁵ο εν ετεραις γενεαιςουκ εγνωρισθη τοις υιοις των ανθρωπων ως νυναπεκαλυφθη τοις αγιοις αποστολοις αυτου και προ-φηταις εν πνευματι ⁶ειναι τα εθνη συγκληρονομακαι συσσωμα και συμμετοχα της επαγγελιας αυτουεν τω χριστω δια του ευαγγελιου ⁷ου εγενομην δια-κονος κατα την δωρεαν της χαριτος του θεου τηνδοθεισαν μοι κατα την ενεργειαν της δυναμεως αυ-του ⁸εμοι τω ελαχιστοτερω παντων των αγιων εδοθηη χαρις αυτη εν τοις εθνεσιν ευαγγελισασθαι τονανεξιχνιαστον πλουτον του χριστου ⁹και φωτισαιπαντας τις η κοινωνια του μυστηριου του αποκε-κρυμμενου απο των αιωνων εν τω θεω τω τα πα-ντα κτισαντι δια ιησου χριστου ¹⁰ινα γνωρισθη νυνταις αρχαις και ταις εξουσιαις εν τοις επουρανιοιςδια της εκκλησιας η πολυποικιλος σοφια του θεου¹¹κατα προθεσιν των αιωνων ην εποιησεν εν χρι-στω ιησου τω κυριω ημων ¹²εν ω εχομεν την παρρη-σιαν και την προσαγωγην εν πεποιθησει δια της πι-στεως αυτου ¹³διο αιτουμαι μη εκκακειν εν ταις θλι-ψεσιν μου υπερ υμων ητις εστιν δοξα υμων ¹⁴τουτουχαριν καμπτω τα γονατα μου προς τον πατερα τουκυριου ημων ιησου χριστου ¹⁵εξ ου πασα πατριαεν ουρανοις και επι γης ονομαζεται ¹⁶ινα δωη υμινκατα τον πλουτον της δοξης αυτου δυναμει κρα-ταιωθηναι δια του πνευματος αυτου εις τον εσωανθρωπον ¹⁷κατοικησαι τον χριστον δια της πιστεωςεν ταις καρδιαις υμων ¹⁸εν αγαπη ερριζωμενοι καιτεθεμελιωμενοι ινα εξισχυσητε καταλαβεσθαι συνπασιν τοις αγιοις τι το πλατος και μηκος και βαθοςκαι υψος ¹⁹γνωναι τε την υπερβαλλουσαν της γνω-σεως αγαπην του χριστου ινα πληρωθητε εις παν

το πληρωμα του θεου ²⁰τω δε δυναμενω υπερ πα-ντα ποιησαι υπερ εκ περισσου ων αιτουμεθα η νο-ουμεν κατα την δυναμιν την ενεργουμενην εν ημιν²¹αυτω η δοξα εν τη εκκλησια εν χριστω ιησου ειςπασας τας γενεας του αιωνος των αιωνων αμην

4παρακαλω ουν υμας εγω ο δεσμιος εν κυριωαξιως περιπατησαι της κλησεως ης εκληθητε ²μεταπασης ταπεινοφροσυνης και πραοτητος μετα μα-κροθυμιας ανεχομενοι αλληλων εν αγαπη ³σπουδαζοντεςτηρειν την ενοτητα του πνευματος εν τω συνδε-σμω της ειρηνης ⁴εν σωμα και εν πνευμα καθως καιεκληθητε εν μια ελπιδι της κλησεως υμων ⁵εις κυ-ριος μια πιστις εν βαπτισμα ⁶εις θεος και πατηρπαντων ο επι παντων και δια παντων και εν πα-σιν υμιν ⁷ενι δε εκαστω ημων εδοθη η χαρις κατατο μετρον της δωρεας του χριστου ⁸διο λεγει ανα-βας εις υψος ηχμαλωτευσεν αιχμαλωσιαν και εδω-κεν δοματα τοις ανθρωποις ⁹το δε ανεβη τι εστινει μη οτι και κατεβη πρωτον εις τα κατωτερα μερητης γης ¹⁰ο καταβας αυτος εστιν και ο αναβας υπε-ρανω παντων των ουρανων ινα πληρωση τα πα-ντα ¹¹και αυτος εδωκεν τους μεν αποστολους τουςδε προφητας τους δε ευαγγελιστας τους δε ποιμε-νας και διδασκαλους ¹²προς τον καταρτισμον τωναγιων εις εργον διακονιας εις οικοδομην του σωμα-τος του χριστου ¹³μεχρι καταντησωμεν οι παντεςεις την ενοτητα της πιστεως και της επιγνωσεωςτου υιου του θεου εις ανδρα τελειον εις μετρονηλικιας του πληρωματος του χριστου ¹⁴ινα μηκετιωμεν νηπιοι κλυδωνιζομενοι και περιφερομενοι πα-ντι ανεμω της διδασκαλιας εν τη κυβεια των αν-θρωπων εν πανουργια προς την μεθοδειαν της πλα-νης ¹⁵αληθευοντες δε εν αγαπη αυξησωμεν εις αυ-τον τα παντα ος εστιν η κεφαλη ο χριστος ¹⁶εξ ουπαν το σωμα συναρμολογουμενον και συμβιβαζο-μενον δια πασης αφης της επιχορηγιας κατ ενερ-γειαν εν μετρω ενος εκαστου μερους την αυξησιντου σωματος ποιειται εις οικοδομην εαυτου εν αγαπη¹⁷τουτο ουν λεγω και μαρτυρομαι εν κυριω μηκετιυμας περιπατειν καθως και τα λοιπα εθνη περι-πατει εν ματαιοτητι του νοος αυτων ¹⁸εσκοτισμενοιτη διανοια οντες απηλλοτριωμενοι της ζωης τουθεου δια την αγνοιαν την ουσαν εν αυτοις δια τηνπωρωσιν της καρδιας αυτων ¹⁹οιτινες απηλγηκοτεςεαυτους παρεδωκαν τη ασελγεια εις εργασιαν ακα-θαρσιας πασης εν πλεονεξια ²⁰υμεις δε ουχ ουτωςεμαθετε τον χριστον ²¹ειγε αυτον ηκουσατε και εναυτω εδιδαχθητε καθως εστιν αληθεια εν τω ιησου²²αποθεσθαι υμας κατα την προτεραν αναστροφηντον παλαιον ανθρωπον τον φθειρομενον κατα ταςεπιθυμιας της απατης ²³ανανεουσθαι δε τω πνευ-ματι του νοος υμων ²⁴και ενδυσασθαι τον καινονανθρωπον τον κατα θεον κτισθεντα εν δικαιοσυνη

147

και οσιοτητι της αληθειας ²⁵διο αποθεμενοι το ψευ-δος λαλειτε αληθειαν εκαστος μετα του πλησιοναυτου οτι εσμεν αλληλων μελη ²⁶οργιζεσθε και μηαμαρτανετε ο ηλιος μη επιδυετω επι τω παροργι-σμω υμων ²⁷μητε διδοτε τοπον τω διαβολω ²⁸ο κλε-πτων μηκετι κλεπτετω μαλλον δε κοπιατω εργα-ζομενος το αγαθον ταις χερσιν ινα εχη μεταδιδοναιτω χρειαν εχοντι ²⁹πας λογος σαπρος εκ του στομα-τος υμων μη εκπορευεσθω αλλ ει τις αγαθος προςοικοδομην της χρειας ινα δω χαριν τοις ακουουσιν³⁰και μη λυπειτε το πνευμα το αγιον του θεου ενω εσφραγισθητε εις ημεραν απολυτρωσεως ³¹πασαπικρια και θυμος και οργη και κραυγη και βλασφη-μια αρθητω αφ υμων συν παση κακια ³²γινεσθε δεεις αλληλους χρηστοι ευσπλαγχνοι χαριζομενοι εαυ-τοις καθως και ο θεος εν χριστω εχαρισατο υμιν

5γινεσθε ουν μιμηται του θεου ως τεκνα αγα-πητα ²και περιπατειτε εν αγαπη καθως και ο χρι-στος ηγαπησεν ημας και παρεδωκεν εαυτον υπερημων προσφοραν και θυσιαν τω θεω εις οσμην ευω-διας ³πορνεια δε και πασα ακαθαρσια η πλεονεξιαμηδε ονομαζεσθω εν υμιν καθως πρεπει αγιοις ⁴καιαισχροτης και μωρολογια η ευτραπελια τα ουκ ανη-κοντα αλλα μαλλον ευχαριστια ⁵τουτο γαρ εστε γι-νωσκοντες οτι πας πορνος η ακαθαρτος η πλεονε-κτης ος εστιν ειδωλολατρης ουκ εχει κληρονομιανεν τη βασιλεια του χριστου και θεου ⁶μηδεις υμαςαπατατω κενοις λογοις δια ταυτα γαρ ερχεται ηοργη του θεου επι τους υιους της απειθειας ⁷μηουν γινεσθε συμμετοχοι αυτων ⁸ητε γαρ ποτε σκο-τος νυν δε φως εν κυριω ως τεκνα φωτος περιπα-τειτε ⁹ο γαρ καρπος του πνευματος εν παση αγα-θωσυνη και δικαιοσυνη και αληθεια ¹⁰δοκιμαζοντεςτι εστιν ευαρεστον τω κυριω ¹¹και μη συγκοινωνειτετοις εργοις τοις ακαρποις του σκοτους μαλλον δεκαι ελεγχετε ¹²τα γαρ κρυφη γινομενα υπ αυτων αι-σχρον εστιν και λεγειν ¹³τα δε παντα ελεγχομεναυπο του φωτος φανερουται παν γαρ το φανερου-μενον φως εστιν ¹⁴διο λεγει εγειραι ο καθευδων καιαναστα εκ των νεκρων και επιφαυσει σοι ο χριστος¹⁵βλεπετε ουν πως ακριβως περιπατειτε μη ως ασο-φοι αλλ ως σοφοι ¹⁶εξαγοραζομενοι τον καιρον οτιαι ημεραι πονηραι εισιν ¹⁷δια τουτο μη γινεσθε αφρο-νες αλλα συνιεντες τι το θελημα του κυριου ¹⁸και μημεθυσκεσθε οινω εν ω εστιν ασωτια αλλα πληρου-σθε εν πνευματι ¹⁹λαλουντες εαυτοις ψαλμοις καιυμνοις και ωδαις πνευματικαις αδοντες και ψαλλο-ντες εν τη καρδια υμων τω κυριω ²⁰ευχαριστουντεςπαντοτε υπερ παντων εν ονοματι του κυριου ημωνιησου χριστου τω θεω και πατρι ²¹υποτασσομενοιαλληλοις εν φοβω θεου ²²αι γυναικες τοις ιδιοιςανδρασιν υποτασσεσθε ως τω κυριω ²³οτι ο ανηρεστιν κεφαλη της γυναικος ως και ο χριστος κε-

φαλη της εκκλησιας και αυτος εστιν σωτηρ του σω-ματος ²⁴αλλ ωσπερ η εκκλησια υποτασσεται τω χρι-στω ουτως και αι γυναικες τοις ιδιοις ανδρασιν ενπαντι ²⁵οι ανδρες αγαπατε τας γυναικας εαυτων κα-θως και ο χριστος ηγαπησεν την εκκλησιαν και εαυ-τον παρεδωκεν υπερ αυτης ²⁶ινα αυτην αγιαση κα-θαρισας τω λουτρω του υδατος εν ρηματι ²⁷ινα πα-ραστηση αυτην εαυτω ενδοξον την εκκλησιαν μηεχουσαν σπιλον η ρυτιδα η τι των τοιουτων αλλ ιναη αγια και αμωμος ²⁸ουτως οφειλουσιν οι ανδρεςαγαπαν τας εαυτων γυναικας ως τα εαυτων σω-ματα ο αγαπων την εαυτου γυναικα εαυτον αγαπα²⁹ουδεις γαρ ποτε την εαυτου σαρκα εμισησεν αλλεκτρεφει και θαλπει αυτην καθως και ο κυριος τηνεκκλησιαν ³⁰οτι μελη εσμεν του σωματος αυτου εκτης σαρκος αυτου και εκ των οστεων αυτου ³¹αντιτουτου καταλειψει ανθρωπος τον πατερα αυτουκαι την μητερα και προσκολληθησεται προς τηνγυναικα αυτου και εσονται οι δυο εις σαρκα μιαν³²το μυστηριον τουτο μεγα εστιν εγω δε λεγω ειςχριστον και εις την εκκλησιαν ³³πλην και υμεις οικαθ ενα εκαστος την εαυτου γυναικα ουτως αγα-πατω ως εαυτον η δε γυνη ινα φοβηται τον ανδρα

6τα τεκνα υπακουετε τοις γονευσιν υμων εν κυ-ριω τουτο γαρ εστιν δικαιον ²τιμα τον πατερα σουκαι την μητερα ητις εστιν εντολη πρωτη εν επαγ-γελια ³ινα ευ σοι γενηται και εση μακροχρονιος επιτης γης ⁴και οι πατερες μη παροργιζετε τα τεκναυμων αλλ εκτρεφετε αυτα εν παιδεια και νουθε-σια κυριου ⁵οι δουλοι υπακουετε τοις κυριοις κατασαρκα μετα φοβου και τρομου εν απλοτητι της καρ-διας υμων ως τω χριστω ⁶μη κατ οφθαλμοδουλειανως ανθρωπαρεσκοι αλλ ως δουλοι του χριστου ποιου-ντες το θελημα του θεου εκ ψυχης ⁷μετ ευνοιαςδουλευοντες ως τω κυριω και ουκ ανθρωποις ⁸ειδοτεςοτι ο εαν τι εκαστος ποιηση αγαθον τουτο κομιει-ται παρα του κυριου ειτε δουλος ειτε ελευθερος⁹και οι κυριοι τα αυτα ποιειτε προς αυτους ανιε-ντες την απειλην ειδοτες οτι και υμων αυτων οκυριος εστιν εν ουρανοις και προσωποληψια ουκεστιν παρ αυτω ¹⁰το λοιπον αδελφοι μου ενδυνα-μουσθε εν κυριω και εν τω κρατει της ισχυος αυ-του ¹¹ενδυσασθε την πανοπλιαν του θεου προς τοδυνασθαι υμας στηναι προς τας μεθοδειας του δια-βολου ¹²οτι ουκ εστιν ημιν η παλη προς αιμα καισαρκα αλλα προς τας αρχας προς τας εξουσιαςπρος τους κοσμοκρατορας του σκοτους του αιωνοςτουτου προς τα πνευματικα της πονηριας εν τοιςεπουρανιοις ¹³δια τουτο αναλαβετε την πανοπλιαντου θεου ινα δυνηθητε αντιστηναι εν τη ημερα τηπονηρα και απαντα κατεργασαμενοι στηναι ¹⁴στητεουν περιζωσαμενοι την οσφυν υμων εν αληθεια καιενδυσαμενοι τον θωρακα της δικαιοσυνης ¹⁵και υπο-

148 10. ΠΡΟΣ ΕΦΕΣΙΟΥΣ

δησαμενοι τους ποδας εν ετοιμασια του ευαγγελιουτης ειρηνης ¹⁶επι πασιν αναλαβοντες τον θυρεοντης πιστεως εν ω δυνησεσθε παντα τα βελη τουπονηρου τα πεπυρωμενα σβεσαι ¹⁷και την περικε-φαλαιαν του σωτηριου δεξασθε και την μαχαιραντου πνευματος ο εστιν ρημα θεου ¹⁸δια πασης προ-σευχης και δεησεως προσευχομενοι εν παντι καιρωεν πνευματι και εις αυτο τουτο αγρυπνουντες ενπαση προσκαρτερησει και δεησει περι παντων τωναγιων ¹⁹και υπερ εμου ινα μοι δοθειη λογος εν ανοι-ξει του στοματος μου εν παρρησια γνωρισαι το μυ-στηριον του ευαγγελιου ²⁰υπερ ου πρεσβευω εν αλυ-σει ινα εν αυτω παρρησιασωμαι ως δει με λαλησαι²¹ινα δε ειδητε και υμεις τα κατ εμε τι πρασσω πα-ντα υμιν γνωρισει τυχικος ο αγαπητος αδελφος καιπιστος διακονος εν κυριω ²²ον επεμψα προς υμαςεις αυτο τουτο ινα γνωτε τα περι ημων και παρακα-λεση τας καρδιας υμων ²³ειρηνη τοις αδελφοις καιαγαπη μετα πιστεως απο θεου πατρος και κυριουιησου χριστου ²⁴η χαρις μετα παντων των αγαπω-ντων τον κυριον ημων ιησουν χριστον εν αφθαρσια

ΠΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΗΣΙΟΥΣ

1παυλος και τιμοθεος δουλοι ιησου χριστου πα-σιν τοις αγιοις εν χριστω ιησου τοις ουσιν εν φι-λιπποις συν επισκοποις και διακονοις ²χαρις υμινκαι ειρηνη απο θεου πατρος ημων και κυριου ιησουχριστου ³ευχαριστω τω θεω μου επι παση τη μνειαυμων ⁴παντοτε εν παση δεησει μου υπερ παντωνυμων μετα χαρας την δεησιν ποιουμενος ⁵επι τηκοινωνια υμων εις το ευαγγελιον απο πρωτης ημε-ρας αχρι του νυν ⁶πεποιθως αυτο τουτο οτι ο εναρ-ξαμενος εν υμιν εργον αγαθον επιτελεσει αχρις ημε-ρας ιησου χριστου ⁷καθως εστιν δικαιον εμοι τουτοφρονειν υπερ παντων υμων δια το εχειν με εν τηκαρδια υμας εν τε τοις δεσμοις μου και τη απο-λογια και βεβαιωσει του ευαγγελιου συγκοινωνουςμου της χαριτος παντας υμας οντας ⁸μαρτυς γαρμου εστιν ο θεος ως επιποθω παντας υμας εν σπλαγ-χνοις ιησου χριστου ⁹και τουτο προσευχομαι ιναη αγαπη υμων ετι μαλλον και μαλλον περισσευηεν επιγνωσει και παση αισθησει ¹⁰εις το δοκιμαζεινυμας τα διαφεροντα ινα ητε ειλικρινεις και απρο-σκοποι εις ημεραν χριστου ¹¹πεπληρωμενοι καρπωνδικαιοσυνης των δια ιησου χριστου εις δοξαν καιεπαινον θεου ¹²γινωσκειν δε υμας βουλομαι αδελ-φοι οτι τα κατ εμε μαλλον εις προκοπην του ευαγ-γελιου εληλυθεν ¹³ωστε τους δεσμους μου φανε-ρους εν χριστω γενεσθαι εν ολω τω πραιτωριω καιτοις λοιποις πασιν ¹⁴και τους πλειονας των αδελ-φων εν κυριω πεποιθοτας τοις δεσμοις μου περισ-σοτερως τολμαν αφοβως τον λογον λαλειν ¹⁵τινεςμεν και δια φθονον και εριν τινες δε και δι ευδοκιαντον χριστον κηρυσσουσιν ¹⁶οι μεν εξ εριθειας τονχριστον καταγγελλουσιν ουχ αγνως οιομενοι θλι-ψιν επιφερειν τοις δεσμοις μου ¹⁷οι δε εξ αγαπης ει-δοτες οτι εις απολογιαν του ευαγγελιου κειμαι ¹⁸τιγαρ πλην παντι τροπω ειτε προφασει ειτε αληθειαχριστος καταγγελλεται και εν τουτω χαιρω αλλακαι χαρησομαι ¹⁹οιδα γαρ οτι τουτο μοι αποβησε-ται εις σωτηριαν δια της υμων δεησεως και επι-χορηγιας του πνευματος ιησου χριστου ²⁰κατα τηναποκαραδοκιαν και ελπιδα μου οτι εν ουδενι αι-σχυνθησομαι αλλ εν παση παρρησια ως παντοτεκαι νυν μεγαλυνθησεται χριστος εν τω σωματι μου

ειτε δια ζωης ειτε δια θανατου ²¹εμοι γαρ το ζηνχριστος και το αποθανειν κερδος ²²ει δε το ζην ενσαρκι τουτο μοι καρπος εργου και τι αιρησομαι ουγνωριζω ²³συνεχομαι γαρ εκ των δυο την επιθυμιανεχων εις το αναλυσαι και συν χριστω ειναι πολλωμαλλον κρεισσον ²⁴το δε επιμενειν εν τη σαρκι ανα-γκαιοτερον δι υμας ²⁵και τουτο πεποιθως οιδα οτιμενω και συμπαραμενω πασιν υμιν εις την υμωνπροκοπην και χαραν της πιστεως ²⁶ινα το καυχημαυμων περισσευη εν χριστω ιησου εν εμοι δια τηςεμης παρουσιας παλιν προς υμας ²⁷μονον αξιως τουευαγγελιου του χριστου πολιτευεσθε ινα ειτε ελ-θων και ιδων υμας ειτε απων ακουσω τα περι υμωνοτι στηκετε εν ενι πνευματι μια ψυχη συναθλου-ντες τη πιστει του ευαγγελιου ²⁸και μη πτυρομε-νοι εν μηδενι υπο των αντικειμενων ητις αυτοιςμεν εστιν ενδειξις απωλειας υμιν δε σωτηριας καιτουτο απο θεου ²⁹οτι υμιν εχαρισθη το υπερ χρι-στου ου μονον το εις αυτον πιστευειν αλλα καιτο υπερ αυτου πασχειν ³⁰τον αυτον αγωνα εχοντεςοιον ειδετε εν εμοι και νυν ακουετε εν εμοι

2ει τις ουν παρακλησις εν χριστω ει τι παρα-μυθιον αγαπης ει τις κοινωνια πνευματος ει τινασπλαγχνα και οικτιρμοι ²πληρωσατε μου την χαρανινα το αυτο φρονητε την αυτην αγαπην εχοντεςσυμψυχοι το εν φρονουντες ³μηδεν κατα εριθειανη κενοδοξιαν αλλα τη ταπεινοφροσυνη αλληλουςηγουμενοι υπερεχοντας εαυτων ⁴μη τα εαυτων εκα-στος σκοπειτε αλλα και τα ετερων εκαστος ⁵τουτογαρ φρονεισθω εν υμιν ο και εν χριστω ιησου ⁶ος ενμορφη θεου υπαρχων ουχ αρπαγμον ηγησατο τοειναι ισα θεω ⁷αλλ εαυτον εκενωσεν μορφην δου-λου λαβων εν ομοιωματι ανθρωπων γενομενος ⁸καισχηματι ευρεθεις ως ανθρωπος εταπεινωσεν εαυ-τον γενομενος υπηκοος μεχρι θανατου θανατου δεσταυρου ⁹διο και ο θεος αυτον υπερυψωσεν καιεχαρισατο αυτω ονομα το υπερ παν ονομα ¹⁰ινα εντω ονοματι ιησου παν γονυ καμψη επουρανιων καιεπιγειων και καταχθονιων ¹¹και πασα γλωσσα εξο-μολογησηται οτι κυριος ιησους χριστος εις δοξανθεου πατρος ¹²ωστε αγαπητοι μου καθως παντοτευπηκουσατε μη ως εν τη παρουσια μου μονον αλλα

149

150 11. ΠΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΗΣΙΟΥΣ

νυν πολλω μαλλον εν τη απουσια μου μετα φο-βου και τρομου την εαυτων σωτηριαν κατεργαζε-σθε ¹³ο θεος γαρ εστιν ο ενεργων εν υμιν και τοθελειν και το ενεργειν υπερ της ευδοκιας ¹⁴πανταποιειτε χωρις γογγυσμων και διαλογισμων ¹⁵ινα γε-νησθε αμεμπτοι και ακεραιοι τεκνα θεου αμωμηταεν μεσω γενεας σκολιας και διεστραμμενης εν οιςφαινεσθε ως φωστηρες εν κοσμω ¹⁶λογον ζωης επε-χοντες εις καυχημα εμοι εις ημεραν χριστου οτι ουκεις κενον εδραμον ουδε εις κενον εκοπιασα ¹⁷αλλ εικαι σπενδομαι επι τη θυσια και λειτουργια της πι-στεως υμων χαιρω και συγχαιρω πασιν υμιν ¹⁸το δαυτο και υμεις χαιρετε και συγχαιρετε μοι ¹⁹ελπιζωδε εν κυριω ιησου τιμοθεον ταχεως πεμψαι υμινινα καγω ευψυχω γνους τα περι υμων ²⁰ουδενα γαρεχω ισοψυχον οστις γνησιως τα περι υμων μεριμνη-σει ²¹οι παντες γαρ τα εαυτων ζητουσιν ου τα τουχριστου ιησου ²²την δε δοκιμην αυτου γινωσκετεοτι ως πατρι τεκνον συν εμοι εδουλευσεν εις τοευαγγελιον ²³τουτον μεν ουν ελπιζω πεμψαι ως αναπιδω τα περι εμε εξαυτης ²⁴πεποιθα δε εν κυριωοτι και αυτος ταχεως ελευσομαι ²⁵αναγκαιον δε ηγη-σαμην επαφροδιτον τον αδελφον και συνεργον καισυστρατιωτην μου υμων δε αποστολον και λειτουρ-γον της χρειας μου πεμψαι προς υμας ²⁶επειδη επι-ποθων ην παντας υμας και αδημονων διοτι ηκου-σατε οτι ησθενησεν ²⁷και γαρ ησθενησεν παραπλη-σιον θανατω αλλ ο θεος αυτον ηλεησεν ουκ αυτονδε μονον αλλα και εμε ινα μη λυπην επι λυπη σχω²⁸σπουδαιοτερως ουν επεμψα αυτον ινα ιδοντες αυ-τον παλιν χαρητε καγω αλυποτερος ω ²⁹προσδεχεσθεουν αυτον εν κυριω μετα πασης χαρας και τουςτοιουτους εντιμους εχετε ³⁰οτι δια το εργον του χρι-στου μεχρι θανατου ηγγισεν παραβουλευσαμενοςτη ψυχη ινα αναπληρωση το υμων υστερημα τηςπρος με λειτουργιας

3το λοιπον αδελφοι μου χαιρετε εν κυριω τα αυταγραφειν υμιν εμοι μεν ουκ οκνηρον υμιν δε ασφα-λες ²βλεπετε τους κυνας βλεπετε τους κακους ερ-γατας βλεπετε την κατατομην ³ημεις γαρ εσμεν ηπεριτομη οι πνευματι θεω λατρευοντες και καυχω-μενοι εν χριστω ιησου και ουκ εν σαρκι πεποιθο-τες ⁴καιπερ εγω εχων πεποιθησιν και εν σαρκι ειτις δοκει αλλος πεποιθεναι εν σαρκι εγω μαλλον⁵περιτομη οκταημερος εκ γενους ισραηλ φυλης βε-νιαμιν εβραιος εξ εβραιων κατα νομον φαρισαιος⁶κατα ζηλον διωκων την εκκλησιαν κατα δικαιοσυ-νην την εν νομω γενομενος αμεμπτος ⁷αλλ ατιναην μοι κερδη ταυτα ηγημαι δια τον χριστον ζημιαν⁸αλλα μενουνγε και ηγουμαι παντα ζημιαν ειναι διατο υπερεχον της γνωσεως χριστου ιησου του κυ-ριου μου δι ον τα παντα εζημιωθην και ηγουμαισκυβαλα ειναι ινα χριστον κερδησω ⁹και ευρεθω εν

αυτω μη εχων εμην δικαιοσυνην την εκ νομου αλλατην δια πιστεως χριστου την εκ θεου δικαιοσυνηνεπι τη πιστει ¹⁰του γνωναι αυτον και την δυναμιντης αναστασεως αυτου και την κοινωνιαν των πα-θηματων αυτου συμμορφουμενος τω θανατω αυ-του ¹¹ει πως καταντησω εις την εξαναστασιν των νε-κρων ¹²ουχ οτι ηδη ελαβον η ηδη τετελειωμαι διωκωδε ει και καταλαβω εφ ω και κατεληφθην υπο τουχριστου ιησου ¹³αδελφοι εγω εμαυτον ου λογιζομαικατειληφεναι εν δε τα μεν οπισω επιλανθανομενοςτοις δε εμπροσθεν επεκτεινομενος ¹⁴κατα σκοπονδιωκω επι το βραβειον της ανω κλησεως του θεουεν χριστω ιησου ¹⁵οσοι ουν τελειοι τουτο φρονωμενκαι ει τι ετερως φρονειτε και τουτο ο θεος υμιν απο-καλυψει ¹⁶πλην εις ο εφθασαμεν τω αυτω στοιχεινκανονι το αυτο φρονειν ¹⁷συμμιμηται μου γινεσθεαδελφοι και σκοπειτε τους ουτως περιπατουνταςκαθως εχετε τυπον ημας ¹⁸πολλοι γαρ περιπατου-σιν ους πολλακις ελεγον υμιν νυν δε και κλαιωνλεγω τους εχθρους του σταυρου του χριστου ¹⁹ωντο τελος απωλεια ων ο θεος η κοιλια και η δοξα εντη αισχυνη αυτων οι τα επιγεια φρονουντες ²⁰ημωνγαρ το πολιτευμα εν ουρανοις υπαρχει εξ ου καισωτηρα απεκδεχομεθα κυριον ιησουν χριστον ²¹οςμετασχηματισει το σωμα της ταπεινωσεως ημωνεις το γενεσθαι αυτο συμμορφον τω σωματι της δο-ξης αυτου κατα την ενεργειαν του δυνασθαι αυτονκαι υποταξαι εαυτω τα παντα

4ωστε αδελφοι μου αγαπητοι και επιποθητοι χαρακαι στεφανος μου ουτως στηκετε εν κυριω αγαπη-τοι ²ευοδιαν παρακαλω και συντυχην παρακαλω τοαυτο φρονειν εν κυριω ³και ερωτω και σε συζυγεγνησιε συλλαμβανου αυταις αιτινες εν τω ευαγγε-λιω συνηθλησαν μοι μετα και κλημεντος και τωνλοιπων συνεργων μου ων τα ονοματα εν βιβλω ζωης⁴χαιρετε εν κυριω παντοτε παλιν ερω χαιρετε ⁵τοεπιεικες υμων γνωσθητω πασιν ανθρωποις ο κυ-ριος εγγυς ⁶μηδεν μεριμνατε αλλ εν παντι τη προ-σευχη και τη δεησει μετα ευχαριστιας τα αιτηματαυμων γνωριζεσθω προς τον θεον ⁷και η ειρηνη τουθεου η υπερεχουσα παντα νουν φρουρησει τας καρ-διας υμων και τα νοηματα υμων εν χριστω ιησου⁸το λοιπον αδελφοι οσα εστιν αληθη οσα σεμναοσα δικαια οσα αγνα οσα προσφιλη οσα ευφημαει τις αρετη και ει τις επαινος ταυτα λογιζεσθε ⁹ακαι εμαθετε και παρελαβετε και ηκουσατε και ει-δετε εν εμοι ταυτα πρασσετε και ο θεος της ειρη-νης εσται μεθ υμων ¹⁰εχαρην δε εν κυριω μεγαλωςοτι ηδη ποτε ανεθαλετε το υπερ εμου φρονειν εφω και εφρονειτε ηκαιρεισθε δε ¹¹ουχ οτι καθ υστε-ρησιν λεγω εγω γαρ εμαθον εν οις ειμι αυταρκηςειναι ¹²οιδα και ταπεινουσθαι οιδα και περισσευ-ειν εν παντι και εν πασιν μεμυημαι και χορταζε-

151

σθαι και πειναν και περισσευειν και υστερεισθαι¹³παντα ισχυω εν τω ενδυναμουντι με χριστω ¹⁴πληνκαλως εποιησατε συγκοινωνησαντες μου τη θλιψει¹⁵οιδατε δε και υμεις φιλιππησιοι οτι εν αρχη τουευαγγελιου οτε εξηλθον απο μακεδονιας ουδεμιαμοι εκκλησια εκοινωνησεν εις λογον δοσεως και λη-ψεως ει μη υμεις μονοι ¹⁶οτι και εν θεσσαλονικηκαι απαξ και δις εις την χρειαν μοι επεμψατε ¹⁷ουχοτι επιζητω το δομα αλλ επιζητω τον καρπον τονπλεοναζοντα εις λογον υμων ¹⁸απεχω δε παντα καιπερισσευω πεπληρωμαι δεξαμενος παρα επαφρο-διτου τα παρ υμων οσμην ευωδιας θυσιαν δεκτηνευαρεστον τω θεω ¹⁹ο δε θεος μου πληρωσει πα-σαν χρειαν υμων κατα τον πλουτον αυτου εν δοξηεν χριστω ιησου ²⁰τω δε θεω και πατρι ημων η δοξαεις τους αιωνας των αιωνων αμην ²¹ασπασασθε πα-ντα αγιον εν χριστω ιησου ασπαζονται υμας οι συνεμοι αδελφοι ²²ασπαζονται υμας παντες οι αγιοι μα-λιστα δε οι εκ της καισαρος οικιας ²³η χαρις του κυ-ριου ημων ιησου χριστου μετα παντων υμων αμην

ΠΡΟΣ ΚΟΛΟΣΣΑΕΙΣ

1παυλος αποστολος ιησου χριστου δια θελημα-τος θεου και τιμοθεος ο αδελφος ²τοις εν κολοσ-σαις αγιοις και πιστοις αδελφοις εν χριστω χαριςυμιν και ειρηνη απο θεου πατρος ημων και κυριουιησου χριστου ³ευχαριστουμεν τω θεω και πατριτου κυριου ημων ιησου χριστου παντοτε περι υμωνπροσευχομενοι ⁴ακουσαντες την πιστιν υμων εν χρι-στω ιησου και την αγαπην την εις παντας τουςαγιους ⁵δια την ελπιδα την αποκειμενην υμιν εντοις ουρανοις ην προηκουσατε εν τω λογω της αλη-θειας του ευαγγελιου ⁶του παροντος εις υμας κα-θως και εν παντι τω κοσμω και εστιν καρποφορου-μενον καθως και εν υμιν αφ ης ημερας ηκουσατεκαι επεγνωτε την χαριν του θεου εν αληθεια ⁷καθωςκαι εμαθετε απο επαφρα του αγαπητου συνδου-λου ημων ος εστιν πιστος υπερ υμων διακονος τουχριστου ⁸ο και δηλωσας ημιν την υμων αγαπην ενπνευματι ⁹δια τουτο και ημεις αφ ης ημερας ηκου-σαμεν ου παυομεθα υπερ υμων προσευχομενοι καιαιτουμενοι ινα πληρωθητε την επιγνωσιν του θε-ληματος αυτου εν παση σοφια και συνεσει πνευμα-τικη ¹⁰περιπατησαι υμας αξιως του κυριου εις πα-σαν αρεσκειαν εν παντι εργω αγαθω καρποφορου-ντες και αυξανομενοι εις την επιγνωσιν του θεου¹¹εν παση δυναμει δυναμουμενοι κατα το κρατοςτης δοξης αυτου εις πασαν υπομονην και μακροθυ-μιαν μετα χαρας ¹²ευχαριστουντες τω πατρι τω ικα-νωσαντι ημας εις την μεριδα του κληρου των αγιωνεν τω φωτι ¹³ος ερρυσατο ημας εκ της εξουσιας τουσκοτους και μετεστησεν εις την βασιλειαν του υιουτης αγαπης αυτου ¹⁴εν ω εχομεν την απολυτρωσινδια του αιματος αυτου την αφεσιν των αμαρτιων¹⁵ος εστιν εικων του θεου του αορατου πρωτοτοκοςπασης κτισεως ¹⁶οτι εν αυτω εκτισθη τα παντα ταεν τοις ουρανοις και τα επι της γης τα ορατα καιτα αορατα ειτε θρονοι ειτε κυριοτητες ειτε αρχαιειτε εξουσιαι τα παντα δι αυτου και εις αυτον εκτι-σται ¹⁷και αυτος εστιν προ παντων και τα παντα εναυτω συνεστηκεν ¹⁸και αυτος εστιν η κεφαλη τουσωματος της εκκλησιας ος εστιν αρχη πρωτοτοκοςεκ των νεκρων ινα γενηται εν πασιν αυτος πρω-τευων ¹⁹οτι εν αυτω ευδοκησεν παν το πληρωμα κα-

τοικησαι ²⁰και δι αυτου αποκαταλλαξαι τα πανταεις αυτον ειρηνοποιησας δια του αιματος του σταυ-ρου αυτου δι αυτου ειτε τα επι της γης ειτε τα εντοις ουρανοις ²¹και υμας ποτε οντας απηλλοτριω-μενους και εχθρους τη διανοια εν τοις εργοις τοιςπονηροις νυνι δε αποκατηλλαξεν ²²εν τω σωματιτης σαρκος αυτου δια του θανατου παραστησαιυμας αγιους και αμωμους και ανεγκλητους κατενω-πιον αυτου ²³ειγε επιμενετε τη πιστει τεθεμελιωμε-νοι και εδραιοι και μη μετακινουμενοι απο της ελπι-δος του ευαγγελιου ου ηκουσατε του κηρυχθεντοςεν παση τη κτισει τη υπο τον ουρανον ου εγενο-μην εγω παυλος διακονος ²⁴ος νυν χαιρω εν τοιςπαθημασιν μου υπερ υμων και ανταναπληρω ταυστερηματα των θλιψεων του χριστου εν τη σαρκιμου υπερ του σωματος αυτου ο εστιν η εκκλησια²⁵ης εγενομην εγω διακονος κατα την οικονομιαντου θεου την δοθεισαν μοι εις υμας πληρωσαι τονλογον του θεου ²⁶το μυστηριον το αποκεκρυμμενοναπο των αιωνων και απο των γενεων νυνι δε εφα-νερωθη τοις αγιοις αυτου ²⁷οις ηθελησεν ο θεοςγνωρισαι τις ο πλουτος της δοξης του μυστηριουτουτου εν τοις εθνεσιν ος εστιν χριστος εν υμιν ηελπις της δοξης ²⁸ον ημεις καταγγελλομεν νουθε-τουντες παντα ανθρωπον και διδασκοντες πανταανθρωπον εν παση σοφια ινα παραστησωμεν πα-ντα ανθρωπον τελειον εν χριστω ιησου ²⁹εις ο καικοπιω αγωνιζομενος κατα την ενεργειαν αυτου τηνενεργουμενην εν εμοι εν δυναμει

2θελω γαρ υμας ειδεναι ηλικον αγωνα εχω περιυμων και των εν λαοδικεια και οσοι ουχ εωρακα-σιν το προσωπον μου εν σαρκι ²ινα παρακληθω-σιν αι καρδιαι αυτων συμβιβασθεντων εν αγαπηκαι εις παντα πλουτον της πληροφοριας της συ-νεσεως εις επιγνωσιν του μυστηριου του θεου καιπατρος και του χριστου ³εν ω εισιν παντες οι θη-σαυροι της σοφιας και της γνωσεως αποκρυφοι⁴τουτο δε λεγω ινα μη τις υμας παραλογιζηται ενπιθανολογια ⁵ει γαρ και τη σαρκι απειμι αλλα τωπνευματι συν υμιν ειμι χαιρων και βλεπων υμωντην ταξιν και το στερεωμα της εις χριστον πιστεωςυμων ⁶ως ουν παρελαβετε τον χριστον ιησουν τον

153

154 12. ΠΡΟΣ ΚΟΛΟΣΣΑΕΙΣ

κυριον εν αυτω περιπατειτε ⁷ερριζωμενοι και εποι-κοδομουμενοι εν αυτω και βεβαιουμενοι εν τη πι-στει καθως εδιδαχθητε περισσευοντες εν αυτη ενευχαριστια ⁸βλεπετε μη τις υμας εσται ο συλαγω-γων δια της φιλοσοφιας και κενης απατης κατατην παραδοσιν των ανθρωπων κατα τα στοιχειατου κοσμου και ου κατα χριστον ⁹οτι εν αυτω κατοι-κει παν το πληρωμα της θεοτητος σωματικως ¹⁰καιεστε εν αυτω πεπληρωμενοι ος εστιν η κεφαλη πα-σης αρχης και εξουσιας ¹¹εν ω και περιετμηθητεπεριτομη αχειροποιητω εν τη απεκδυσει του σω-ματος των αμαρτιων της σαρκος εν τη περιτομητου χριστου ¹²συνταφεντες αυτω εν τω βαπτισματιεν ω και συνηγερθητε δια της πιστεως της ενερ-γειας του θεου του εγειραντος αυτον εκ των νε-κρων ¹³και υμας νεκρους οντας εν τοις παραπτω-μασιν και τη ακροβυστια της σαρκος υμων συνε-ζωοποιησεν συν αυτω χαρισαμενος υμιν παντα ταπαραπτωματα ¹⁴εξαλειψας το καθ ημων χειρογρα-φον τοις δογμασιν ο ην υπεναντιον ημιν και αυτοηρκεν εκ του μεσου προσηλωσας αυτο τω σταυρω¹⁵απεκδυσαμενος τας αρχας και τας εξουσιας εδειγ-ματισεν εν παρρησια θριαμβευσας αυτους εν αυτω¹⁶μη ουν τις υμας κρινετω εν βρωσει η εν ποσει η ενμερει εορτης η νουμηνιας η σαββατων ¹⁷α εστιν σκιατων μελλοντων το δε σωμα του χριστου ¹⁸μηδειςυμας καταβραβευετω θελων εν ταπεινοφροσυνη καιθρησκεια των αγγελων α μη εωρακεν εμβατευωνεικη φυσιουμενος υπο του νοος της σαρκος αυτου¹⁹και ου κρατων την κεφαλην εξ ου παν το σωμαδια των αφων και συνδεσμων επιχορηγουμενον καισυμβιβαζομενον αυξει την αυξησιν του θεου ²⁰ει ουναπεθανετε συν τω χριστω απο των στοιχειων τουκοσμου τι ως ζωντες εν κοσμω δογματιζεσθε ²¹μηαψη μηδε γευση μηδε θιγης ²²α εστιν παντα εις φθο-ραν τη αποχρησει κατα τα ενταλματα και διδασκα-λιας των ανθρωπων ²³ατινα εστιν λογον μεν εχοντασοφιας εν εθελοθρησκεια και ταπεινοφροσυνη καιαφειδια σωματος ουκ εν τιμη τινι προς πλησμονηντης σαρκος

3ει ουν συνηγερθητε τω χριστω τα ανω ζητειτεου ο χριστος εστιν εν δεξια του θεου καθημενος ²ταανω φρονειτε μη τα επι της γης ³απεθανετε γαρκαι η ζωη υμων κεκρυπται συν τω χριστω εν τωθεω ⁴οταν ο χριστος φανερωθη η ζωη ημων τοτε καιυμεις συν αυτω φανερωθησεσθε εν δοξη ⁵νεκρωσατεουν τα μελη υμων τα επι της γης πορνειαν ακαθαρ-σιαν παθος επιθυμιαν κακην και την πλεονεξιανητις εστιν ειδωλολατρεια ⁶δι α ερχεται η οργη τουθεου επι τους υιους της απειθειας ⁷εν οις και υμειςπεριεπατησατε ποτε οτε εζητε εν αυτοις ⁸νυνι δεαποθεσθε και υμεις τα παντα οργην θυμον κακιανβλασφημιαν αισχρολογιαν εκ του στοματος υμων

⁹μη ψευδεσθε εις αλληλους απεκδυσαμενοι τον πα-λαιον ανθρωπον συν ταις πραξεσιν αυτου ¹⁰και εν-δυσαμενοι τον νεον τον ανακαινουμενον εις επιγνω-σιν κατ εικονα του κτισαντος αυτον ¹¹οπου ουκ ενιελλην και ιουδαιος περιτομη και ακροβυστια βαρ-βαρος σκυθης δουλος ελευθερος αλλα τα παντακαι εν πασιν χριστος ¹²ενδυσασθε ουν ως εκλεκτοιτου θεου αγιοι και ηγαπημενοι σπλαγχνα οικτιρ-μων χρηστοτητα ταπεινοφροσυνην πραοτητα μα-κροθυμιαν ¹³ανεχομενοι αλληλων και χαριζομενοιεαυτοις εαν τις προς τινα εχη μομφην καθως καιο χριστος εχαρισατο υμιν ουτως και υμεις ¹⁴επι πα-σιν δε τουτοις την αγαπην ητις εστιν συνδεσμοςτης τελειοτητος ¹⁵και η ειρηνη του θεου βραβευετωεν ταις καρδιαις υμων εις ην και εκληθητε εν ενισωματι και ευχαριστοι γινεσθε ¹⁶ο λογος του χρι-στου ενοικειτω εν υμιν πλουσιως εν παση σοφια δι-δασκοντες και νουθετουντες εαυτους ψαλμοις καιυμνοις και ωδαις πνευματικαις εν χαριτι αδοντεςεν τη καρδια υμων τω κυριω ¹⁷και παν ο τι αν ποι-ητε εν λογω η εν εργω παντα εν ονοματι κυριουιησου ευχαριστουντες τω θεω και πατρι δι αυτου¹⁸αι γυναικες υποτασσεσθε τοις ιδιοις ανδρασιν ωςανηκεν εν κυριω ¹⁹οι ανδρες αγαπατε τας γυναικαςκαι μη πικραινεσθε προς αυτας ²⁰τα τεκνα υπακου-ετε τοις γονευσιν κατα παντα τουτο γαρ εστιν ευα-ρεστον τω κυριω ²¹οι πατερες μη ερεθιζετε τα τε-κνα υμων ινα μη αθυμωσιν ²²οι δουλοι υπακουετεκατα παντα τοις κατα σαρκα κυριοις μη εν οφθαλ-μοδουλειαις ως ανθρωπαρεσκοι αλλ εν απλοτητικαρδιας φοβουμενοι τον θεον ²³και παν ο τι εανποιητε εκ ψυχης εργαζεσθε ως τω κυριω και ουκανθρωποις ²⁴ειδοτες οτι απο κυριου αποληψεσθετην ανταποδοσιν της κληρονομιας τω γαρ κυριωχριστω δουλευετε ²⁵ο δε αδικων κομιειται ο ηδικη-σεν και ουκ εστιν προσωποληψια

4οι κυριοι το δικαιον και την ισοτητα τοις δου-λοις παρεχεσθε ειδοτες οτι και υμεις εχετε κυριονεν ουρανοις ²τη προσευχη προσκαρτερειτε γρηγο-ρουντες εν αυτη εν ευχαριστια ³προσευχομενοι αμακαι περι ημων ινα ο θεος ανοιξη ημιν θυραν τουλογου λαλησαι το μυστηριον του χριστου δι ο καιδεδεμαι ⁴ινα φανερωσω αυτο ως δει με λαλησαι⁵εν σοφια περιπατειτε προς τους εξω τον καιρονεξαγοραζομενοι ⁶ο λογος υμων παντοτε εν χαριτιαλατι ηρτυμενος ειδεναι πως δει υμας ενι εκαστωαποκρινεσθαι ⁷τα κατ εμε παντα γνωρισει υμιν τυ-χικος ο αγαπητος αδελφος και πιστος διακονοςκαι συνδουλος εν κυριω ⁸ον επεμψα προς υμας ειςαυτο τουτο ινα γνω τα περι υμων και παρακαλεσητας καρδιας υμων ⁹συν ονησιμω τω πιστω και αγα-πητω αδελφω ος εστιν εξ υμων παντα υμιν γνω-ριουσιν τα ωδε ¹⁰ασπαζεται υμας αρισταρχος ο συ-

155

ναιχμαλωτος μου και μαρκος ο ανεψιος βαρναβαπερι ου ελαβετε εντολας εαν ελθη προς υμας δε-ξασθε αυτον ¹¹και ιησους ο λεγομενος ιουστος οιοντες εκ περιτομης ουτοι μονοι συνεργοι εις τηνβασιλειαν του θεου οιτινες εγενηθησαν μοι παρη-γορια ¹²ασπαζεται υμας επαφρας ο εξ υμων δουλοςχριστου παντοτε αγωνιζομενος υπερ υμων εν ταιςπροσευχαις ινα στητε τελειοι και πεπληρωμενοι ενπαντι θεληματι του θεου ¹³μαρτυρω γαρ αυτω οτιεχει ζηλον πολυν υπερ υμων και των εν λαοδικειακαι των εν ιεραπολει ¹⁴ασπαζεται υμας λουκας ο ια-τρος ο αγαπητος και δημας ¹⁵ασπασασθε τους ενλαοδικεια αδελφους και νυμφαν και την κατ οικοναυτου εκκλησιαν ¹⁶και οταν αναγνωσθη παρ υμιν ηεπιστολη ποιησατε ινα και εν τη λαοδικεων εκκλη-σια αναγνωσθη και την εκ λαοδικειας ινα και υμειςαναγνωτε ¹⁷και ειπατε αρχιππω βλεπε την διακο-νιαν ην παρελαβες εν κυριω ινα αυτην πληροις ¹⁸οασπασμος τη εμη χειρι παυλου μνημονευετε μουτων δεσμων η χαρις μεθ υμων αμην

ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ Α΄

1παυλος και σιλουανος και τιμοθεος τη εκκλη-σια θεσσαλονικεων εν θεω πατρι και κυριω ιησουχριστω χαρις υμιν και ειρηνη απο θεου πατρος ημωνκαι κυριου ιησου χριστου ²ευχαριστουμεν τω θεωπαντοτε περι παντων υμων μνειαν υμων ποιουμε-νοι επι των προσευχων ημων ³αδιαλειπτως μνημο-νευοντες υμων του εργου της πιστεως και του κο-που της αγαπης και της υπομονης της ελπιδος τουκυριου ημων ιησου χριστου εμπροσθεν του θεουκαι πατρος ημων ⁴ειδοτες αδελφοι ηγαπημενοι υποθεου την εκλογην υμων ⁵οτι το ευαγγελιον ημωνουκ εγενηθη εις υμας εν λογω μονον αλλα και ενδυναμει και εν πνευματι αγιω και εν πληροφοριαπολλη καθως οιδατε οιοι εγενηθημεν εν υμιν διυμας ⁶και υμεις μιμηται ημων εγενηθητε και τουκυριου δεξαμενοι τον λογον εν θλιψει πολλη μεταχαρας πνευματος αγιου ⁷ωστε γενεσθαι υμας τυ-πους πασιν τοις πιστευουσιν εν τη μακεδονια καιτη αχαια ⁸αφ υμων γαρ εξηχηται ο λογος του κυ-ριου ου μονον εν τη μακεδονια και αχαια αλλα καιεν παντι τοπω η πιστις υμων η προς τον θεον εξε-ληλυθεν ωστε μη χρειαν ημας εχειν λαλειν τι ⁹αυτοιγαρ περι ημων απαγγελλουσιν οποιαν εισοδον εσχο-μεν προς υμας και πως επεστρεψατε προς τον θεοναπο των ειδωλων δουλευειν θεω ζωντι και αληθινω¹⁰και αναμενειν τον υιον αυτου εκ των ουρανων ονηγειρεν εκ νεκρων ιησουν τον ρυομενον ημας αποτης οργης της ερχομενης

2αυτοι γαρ οιδατε αδελφοι την εισοδον ημωντην προς υμας οτι ου κενη γεγονεν ²αλλα και προ-παθοντες και υβρισθεντες καθως οιδατε εν φιλιπ-ποις επαρρησιασαμεθα εν τω θεω ημων λαλησαιπρος υμας το ευαγγελιον του θεου εν πολλω αγωνι³η γαρ παρακλησις ημων ουκ εκ πλανης ουδε εξακαθαρσιας ουτε εν δολω ⁴αλλα καθως δεδοκιμα-σμεθα υπο του θεου πιστευθηναι το ευαγγελιον ου-τως λαλουμεν ουχ ως ανθρωποις αρεσκοντες αλλατω θεω τω δοκιμαζοντι τας καρδιας ημων ⁵ουτε γαρποτε εν λογω κολακειας εγενηθημεν καθως οιδατεουτε εν προφασει πλεονεξιας θεος μαρτυς ⁶ουτεζητουντες εξ ανθρωπων δοξαν ουτε αφ υμων ουτε

απ αλλων δυναμενοι εν βαρει ειναι ως χριστου απο-στολοι ⁷αλλ εγενηθημεν ηπιοι εν μεσω υμων ως αντροφος θαλπη τα εαυτης τεκνα ⁸ουτως ιμειρομε-νοι υμων ευδοκουμεν μεταδουναι υμιν ου μονον τοευαγγελιον του θεου αλλα και τας εαυτων ψυχαςδιοτι αγαπητοι ημιν γεγενησθε ⁹μνημονευετε γαραδελφοι τον κοπον ημων και τον μοχθον νυκτοςγαρ και ημερας εργαζομενοι προς το μη επιβαρη-σαι τινα υμων εκηρυξαμεν εις υμας το ευαγγελιοντου θεου ¹⁰υμεις μαρτυρες και ο θεος ως οσιως καιδικαιως και αμεμπτως υμιν τοις πιστευουσιν εγε-νηθημεν ¹¹καθαπερ οιδατε ως ενα εκαστον υμωνως πατηρ τεκνα εαυτου παρακαλουντες υμας καιπαραμυθουμενοι ¹²και μαρτυρουμενοι εις το περι-πατησαι υμας αξιως του θεου του καλουντος υμαςεις την εαυτου βασιλειαν και δοξαν ¹³δια τουτο καιημεις ευχαριστουμεν τω θεω αδιαλειπτως οτι πα-ραλαβοντες λογον ακοης παρ ημων του θεου εδε-ξασθε ου λογον ανθρωπων αλλα καθως εστιν αλη-θως λογον θεου ος και ενεργειται εν υμιν τοις πι-στευουσιν ¹⁴υμεις γαρ μιμηται εγενηθητε αδελφοιτων εκκλησιων του θεου των ουσων εν τη ιουδαιαεν χριστω ιησου οτι ταυτα επαθετε και υμεις υποτων ιδιων συμφυλετων καθως και αυτοι υπο τωνιουδαιων ¹⁵των και τον κυριον αποκτειναντων ιη-σουν και τους ιδιους προφητας και ημας εκδιωξα-ντων και θεω μη αρεσκοντων και πασιν ανθρωποιςεναντιων ¹⁶κωλυοντων ημας τοις εθνεσιν λαλησαιινα σωθωσιν εις το αναπληρωσαι αυτων τας αμαρ-τιας παντοτε εφθασεν δε επ αυτους η οργη εις τε-λος ¹⁷ημεις δε αδελφοι απορφανισθεντες αφ υμωνπρος καιρον ωρας προσωπω ου καρδια περισσο-τερως εσπουδασαμεν το προσωπον υμων ιδειν ενπολλη επιθυμια ¹⁸διο ηθελησαμεν ελθειν προς υμαςεγω μεν παυλος και απαξ και δις και ενεκοψεν ημαςο σατανας ¹⁹τις γαρ ημων ελπις η χαρα η στεφανοςκαυχησεως η ουχι και υμεις εμπροσθεν του κυριουημων ιησου χριστου εν τη αυτου παρουσια ²⁰υμειςγαρ εστε η δοξα ημων και η χαρα

3διο μηκετι στεγοντες ευδοκησαμεν καταλειφθη-ναι εν αθηναις μονοι ²και επεμψαμεν τιμοθεον τοναδελφον ημων και διακονον του θεου και συνεργον

157

158 13. ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ Α΄

ημων εν τω ευαγγελιω του χριστου εις το στηρι-ξαι υμας και παρακαλεσαι υμας περι της πιστεωςυμων ³τω μηδενα σαινεσθαι εν ταις θλιψεσιν ταυ-ταις αυτοι γαρ οιδατε οτι εις τουτο κειμεθα ⁴καιγαρ οτε προς υμας ημεν προελεγομεν υμιν οτι μελ-λομεν θλιβεσθαι καθως και εγενετο και οιδατε ⁵διατουτο καγω μηκετι στεγων επεμψα εις το γνωναιτην πιστιν υμων μηπως επειρασεν υμας ο πειρα-ζων και εις κενον γενηται ο κοπος ημων ⁶αρτι δεελθοντος τιμοθεου προς ημας αφ υμων και ευαγ-γελισαμενου ημιν την πιστιν και την αγαπην υμωνκαι οτι εχετε μνειαν ημων αγαθην παντοτε επιπο-θουντες ημας ιδειν καθαπερ και ημεις υμας ⁷διατουτο παρεκληθημεν αδελφοι εφ υμιν επι παση τηθλιψει και αναγκη ημων δια της υμων πιστεως ⁸οτινυν ζωμεν εαν υμεις στηκητε εν κυριω ⁹τινα γαρευχαριστιαν δυναμεθα τω θεω ανταποδουναι περιυμων επι παση τη χαρα η χαιρομεν δι υμας εμπρο-σθεν του θεου ημων ¹⁰νυκτος και ημερας υπερ εκ-περισσου δεομενοι εις το ιδειν υμων το προσωπονκαι καταρτισαι τα υστερηματα της πιστεως υμων¹¹αυτος δε ο θεος και πατηρ ημων και ο κυριος ημωνιησους χριστος κατευθυναι την οδον ημων προςυμας ¹²υμας δε ο κυριος πλεονασαι και περισσευσαιτη αγαπη εις αλληλους και εις παντας καθαπερκαι ημεις εις υμας ¹³εις το στηριξαι υμων τας καρ-διας αμεμπτους εν αγιωσυνη εμπροσθεν του θεουκαι πατρος ημων εν τη παρουσια του κυριου ημωνιησου χριστου μετα παντων των αγιων αυτου

4το λοιπον ουν αδελφοι ερωτωμεν υμας και πα-ρακαλουμεν εν κυριω ιησου καθως παρελαβετε παρημων το πως δει υμας περιπατειν και αρεσκειν θεωινα περισσευητε μαλλον ²οιδατε γαρ τινας παραγ-γελιας εδωκαμεν υμιν δια του κυριου ιησου ³τουτογαρ εστιν θελημα του θεου ο αγιασμος υμων απε-χεσθαι υμας απο της πορνειας ⁴ειδεναι εκαστονυμων το εαυτου σκευος κτασθαι εν αγιασμω καιτιμη ⁵μη εν παθει επιθυμιας καθαπερ και τα εθνητα μη ειδοτα τον θεον ⁶το μη υπερβαινειν και πλε-ονεκτειν εν τω πραγματι τον αδελφον αυτου διοτιεκδικος ο κυριος περι παντων τουτων καθως καιπροειπαμεν υμιν και διεμαρτυραμεθα ⁷ου γαρ εκα-λεσεν ημας ο θεος επι ακαθαρσια αλλ εν αγιασμω⁸τοιγαρουν ο αθετων ουκ ανθρωπον αθετει αλλατον θεον τον και δοντα το πνευμα αυτου το αγιονεις ημας ⁹περι δε της φιλαδελφιας ου χρειαν εχετεγραφειν υμιν αυτοι γαρ υμεις θεοδιδακτοι εστε ειςτο αγαπαν αλληλους ¹⁰και γαρ ποιειτε αυτο εις πα-ντας τους αδελφους τους εν ολη τη μακεδονια πα-ρακαλουμεν δε υμας αδελφοι περισσευειν μαλλον¹¹και φιλοτιμεισθαι ησυχαζειν και πρασσειν τα ιδιακαι εργαζεσθαι ταις ιδιαις χερσιν υμων καθως υμινπαρηγγειλαμεν ¹²ινα περιπατητε ευσχημονως προς

τους εξω και μηδενος χρειαν εχητε ¹³ου θελω δευμας αγνοειν αδελφοι περι των κεκοιμημενων ιναμη λυπησθε καθως και οι λοιποι οι μη εχοντες ελ-πιδα ¹⁴ει γαρ πιστευομεν οτι ιησους απεθανεν καιανεστη ουτως και ο θεος τους κοιμηθεντας δια τουιησου αξει συν αυτω ¹⁵τουτο γαρ υμιν λεγομεν ενλογω κυριου οτι ημεις οι ζωντες οι περιλειπομε-νοι εις την παρουσιαν του κυριου ου μη φθασω-μεν τους κοιμηθεντας ¹⁶οτι αυτος ο κυριος εν κελευ-σματι εν φωνη αρχαγγελου και εν σαλπιγγι θεουκαταβησεται απ ουρανου και οι νεκροι εν χριστωαναστησονται πρωτον ¹⁷επειτα ημεις οι ζωντες οιπεριλειπομενοι αμα συν αυτοις αρπαγησομεθα εννεφελαις εις απαντησιν του κυριου εις αερα καιουτως παντοτε συν κυριω εσομεθα ¹⁸ωστε παρακα-λειτε αλληλους εν τοις λογοις τουτοις

5περι δε των χρονων και των καιρων αδελφοιου χρειαν εχετε υμιν γραφεσθαι ²αυτοι γαρ ακρι-βως οιδατε οτι η ημερα κυριου ως κλεπτης εν νυκτιουτως ερχεται ³οταν γαρ λεγωσιν ειρηνη και ασφα-λεια τοτε αιφνιδιος αυτοις εφισταται ολεθρος ωσπερη ωδιν τη εν γαστρι εχουση και ου μη εκφυγωσιν⁴υμεις δε αδελφοι ουκ εστε εν σκοτει ινα η ημεραυμας ως κλεπτης καταλαβη ⁵παντες υμεις υιοι φω-τος εστε και υιοι ημερας ουκ εσμεν νυκτος ουδεσκοτους ⁶αρα ουν μη καθευδωμεν ως και οι λοιποιαλλα γρηγορωμεν και νηφωμεν ⁷οι γαρ καθευδο-ντες νυκτος καθευδουσιν και οι μεθυσκομενοι νυ-κτος μεθυουσιν ⁸ημεις δε ημερας οντες νηφωμενενδυσαμενοι θωρακα πιστεως και αγαπης και πε-ρικεφαλαιαν ελπιδα σωτηριας ⁹οτι ουκ εθετο ημαςο θεος εις οργην αλλ εις περιποιησιν σωτηριας διατου κυριου ημων ιησου χριστου ¹⁰του αποθανοντοςυπερ ημων ινα ειτε γρηγορωμεν ειτε καθευδωμεναμα συν αυτω ζησωμεν ¹¹διο παρακαλειτε αλληλουςκαι οικοδομειτε εις τον ενα καθως και ποιειτε ¹²ερωτωμενδε υμας αδελφοι ειδεναι τους κοπιωντας εν υμινκαι προισταμενους υμων εν κυριω και νουθετου-ντας υμας ¹³και ηγεισθαι αυτους υπερ εκπερισσουεν αγαπη δια το εργον αυτων ειρηνευετε εν εαυ-τοις ¹⁴παρακαλουμεν δε υμας αδελφοι νουθετειτετους ατακτους παραμυθεισθε τους ολιγοψυχουςαντεχεσθε των ασθενων μακροθυμειτε προς παντας¹⁵ορατε μη τις κακον αντι κακου τινι αποδω αλλαπαντοτε το αγαθον διωκετε και εις αλληλους καιεις παντας ¹⁶παντοτε χαιρετε ¹⁷αδιαλειπτως προ-σευχεσθε ¹⁸εν παντι ευχαριστειτε τουτο γαρ θελημαθεου εν χριστω ιησου εις υμας ¹⁹το πνευμα μη σβεν-νυτε ²⁰προφητειας μη εξουθενειτε ²¹παντα δοκιμα-ζετε το καλον κατεχετε ²²απο παντος ειδους πονη-ρου απεχεσθε ²³αυτος δε ο θεος της ειρηνης αγια-σαι υμας ολοτελεις και ολοκληρον υμων το πνευμακαι η ψυχη και το σωμα αμεμπτως εν τη παρουσια

159

του κυριου ημων ιησου χριστου τηρηθειη ²⁴πιστος οκαλων υμας ος και ποιησει ²⁵αδελφοι προσευχεσθεπερι ημων ²⁶ασπασασθε τους αδελφους παντας ενφιληματι αγιω ²⁷ορκιζω υμας τον κυριον αναγνω-σθηναι την επιστολην πασιν τοις αγιοις αδελφοις²⁸η χαρις του κυριου ημων ιησου χριστου μεθ υμωναμην

ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ Β΄

1παυλος και σιλουανος και τιμοθεος τη εκκλη-σια θεσσαλονικεων εν θεω πατρι ημων και κυριωιησου χριστω ²χαρις υμιν και ειρηνη απο θεου πα-τρος ημων και κυριου ιησου χριστου ³ευχαριστεινοφειλομεν τω θεω παντοτε περι υμων αδελφοι κα-θως αξιον εστιν οτι υπεραυξανει η πιστις υμων καιπλεοναζει η αγαπη ενος εκαστου παντων υμων ειςαλληλους ⁴ωστε ημας αυτους εν υμιν καυχασθαι ενταις εκκλησιαις του θεου υπερ της υπομονης υμωνκαι πιστεως εν πασιν τοις διωγμοις υμων και ταιςθλιψεσιν αις ανεχεσθε ⁵ενδειγμα της δικαιας κρι-σεως του θεου εις το καταξιωθηναι υμας της βασι-λειας του θεου υπερ ης και πασχετε ⁶ειπερ δικαιονπαρα θεω ανταποδουναι τοις θλιβουσιν υμας θλι-ψιν ⁷και υμιν τοις θλιβομενοις ανεσιν μεθ ημων εντη αποκαλυψει του κυριου ιησου απ ουρανου μεταγγελων δυναμεως αυτου ⁸εν πυρι φλογος διδο-ντος εκδικησιν τοις μη ειδοσιν θεον και τοις μη υπα-κουουσιν τω ευαγγελιω του κυριου ημων ιησου χρι-στου ⁹οιτινες δικην τισουσιν ολεθρον αιωνιον αποπροσωπου του κυριου και απο της δοξης της ισχυοςαυτου ¹⁰οταν ελθη ενδοξασθηναι εν τοις αγιοις αυ-του και θαυμασθηναι εν πασιν τοις πιστευουσινοτι επιστευθη το μαρτυριον ημων εφ υμας εν τηημερα εκεινη ¹¹εις ο και προσευχομεθα παντοτε περιυμων ινα υμας αξιωση της κλησεως ο θεος ημωνκαι πληρωση πασαν ευδοκιαν αγαθωσυνης και ερ-γον πιστεως εν δυναμει ¹²οπως ενδοξασθη το ονοματου κυριου ημων ιησου χριστου εν υμιν και υμεις εναυτω κατα την χαριν του θεου ημων και κυριου ιη-σου χριστου

2ερωτωμεν δε υμας αδελφοι υπερ της παρου-σιας του κυριου ημων ιησου χριστου και ημων επι-συναγωγης επ αυτον ²εις το μη ταχεως σαλευθηναιυμας απο του νοος μητε θροεισθαι μητε δια πνευ-ματος μητε δια λογου μητε δι επιστολης ως δι ημωνως οτι ενεστηκεν η ημερα του χριστου ³μη τις υμαςεξαπατηση κατα μηδενα τροπον οτι εαν μη ελθη ηαποστασια πρωτον και αποκαλυφθη ο ανθρωποςτης αμαρτιας ο υιος της απωλειας ⁴ο αντικειμενοςκαι υπεραιρομενος επι παν το λεγομενον θεον η σε-

βασμα ωστε αυτον εις τον ναον του θεου ως θεονκαθισαι αποδεικνυντα εαυτον οτι εστιν θεος ⁵ουμνημονευετε οτι ετι ων προς υμας ταυτα ελεγονυμιν ⁶και νυν το κατεχον οιδατε εις το αποκαλυφθη-ναι αυτον εν τω εαυτου καιρω ⁷το γαρ μυστηριονηδη ενεργειται της ανομιας μονον ο κατεχων αρτιεως εκ μεσου γενηται ⁸και τοτε αποκαλυφθησεταιο ανομος ον ο κυριος αναλωσει τω πνευματι τουστοματος αυτου και καταργησει τη επιφανεια τηςπαρουσιας αυτου ⁹ου εστιν η παρουσια κατ ενερ-γειαν του σατανα εν παση δυναμει και σημειοις καιτερασιν ψευδους ¹⁰και εν παση απατη της αδικιαςεν τοις απολλυμενοις ανθ ων την αγαπην της αλη-θειας ουκ εδεξαντο εις το σωθηναι αυτους ¹¹και διατουτο πεμψει αυτοις ο θεος ενεργειαν πλανης ειςτο πιστευσαι αυτους τω ψευδει ¹²ινα κριθωσιν πα-ντες οι μη πιστευσαντες τη αληθεια αλλ ευδοκησα-ντες εν τη αδικια ¹³ημεις δε οφειλομεν ευχαριστειντω θεω παντοτε περι υμων αδελφοι ηγαπημενοιυπο κυριου οτι ειλετο υμας ο θεος απ αρχης εις σω-τηριαν εν αγιασμω πνευματος και πιστει αληθειας¹⁴εις ο εκαλεσεν υμας δια του ευαγγελιου ημων ειςπεριποιησιν δοξης του κυριου ημων ιησου χριστου¹⁵αρα ουν αδελφοι στηκετε και κρατειτε τας παρα-δοσεις ας εδιδαχθητε ειτε δια λογου ειτε δι επιστο-λης ημων ¹⁶αυτος δε ο κυριος ημων ιησους χριστοςκαι ο θεος και πατηρ ημων ο αγαπησας ημας καιδους παρακλησιν αιωνιαν και ελπιδα αγαθην ενχαριτι ¹⁷παρακαλεσαι υμων τας καρδιας και στηρι-ξαι υμας εν παντι λογω και εργω αγαθω

3το λοιπον προσευχεσθε αδελφοι περι ημων ιναο λογος του κυριου τρεχη και δοξαζηται καθως καιπρος υμας ²και ινα ρυσθωμεν απο των ατοπων καιπονηρων ανθρωπων ου γαρ παντων η πιστις ³πιστοςδε εστιν ο κυριος ος στηριξει υμας και φυλαξει αποτου πονηρου ⁴πεποιθαμεν δε εν κυριω εφ υμας οτια παραγγελλομεν υμιν και ποιειτε και ποιησετε ⁵οδε κυριος κατευθυναι υμων τας καρδιας εις τηναγαπην του θεου και εις την υπομονην του χρι-στου ⁶παραγγελλομεν δε υμιν αδελφοι εν ονοματιτου κυριου ημων ιησου χριστου στελλεσθαι υμαςαπο παντος αδελφου ατακτως περιπατουντος και

161

162 14. ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ Β΄

μη κατα την παραδοσιν ην παρελαβεν παρ ημων⁷αυτοι γαρ οιδατε πως δει μιμεισθαι ημας οτι ουκητακτησαμεν εν υμιν ⁸ουδε δωρεαν αρτον εφαγο-μεν παρα τινος αλλ εν κοπω και μοχθω νυκτα καιημεραν εργαζομενοι προς το μη επιβαρησαι τιναυμων ⁹ουχ οτι ουκ εχομεν εξουσιαν αλλ ινα εαυτουςτυπον δωμεν υμιν εις το μιμεισθαι ημας ¹⁰και γαροτε ημεν προς υμας τουτο παρηγγελλομεν υμιν οτιει τις ου θελει εργαζεσθαι μηδε εσθιετω ¹¹ακουομενγαρ τινας περιπατουντας εν υμιν ατακτως μηδενεργαζομενους αλλα περιεργαζομενους ¹²τοις δε τοιου-τοις παραγγελλομεν και παρακαλουμεν δια του κυ-ριου ημων ιησου χριστου ινα μετα ησυχιας εργαζο-μενοι τον εαυτων αρτον εσθιωσιν ¹³υμεις δε αδελ-φοι μη εκκακησητε καλοποιουντες ¹⁴ει δε τις ουχυπακουει τω λογω ημων δια της επιστολης του-τον σημειουσθε και μη συναναμιγνυσθε αυτω ιναεντραπη ¹⁵και μη ως εχθρον ηγεισθε αλλα νουθε-τειτε ως αδελφον ¹⁶αυτος δε ο κυριος της ειρηνηςδωη υμιν την ειρηνην δια παντος εν παντι τροπωο κυριος μετα παντων υμων ¹⁷ο ασπασμος τη εμηχειρι παυλου ο εστιν σημειον εν παση επιστοληουτως γραφω ¹⁸η χαρις του κυριου ημων ιησου χρι-στου μετα παντων υμων αμην

ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Α΄

1παυλος αποστολος ιησου χριστου κατ επιτα-γην θεου σωτηρος ημων και κυριου ιησου χριστουτης ελπιδος ημων ²τιμοθεω γνησιω τεκνω εν πιστειχαρις ελεος ειρηνη απο θεου πατρος ημων και ιη-σου χριστου του κυριου ημων ³καθως παρεκαλεσασε προσμειναι εν εφεσω πορευομενος εις μακεδο-νιαν ινα παραγγειλης τισιν μη ετεροδιδασκαλειν⁴μηδε προσεχειν μυθοις και γενεαλογιαις απερα-ντοις αιτινες ζητησεις παρεχουσιν μαλλον η οικο-δομιαν θεου την εν πιστει ⁵το δε τελος της παραγ-γελιας εστιν αγαπη εκ καθαρας καρδιας και συνει-δησεως αγαθης και πιστεως ανυποκριτου ⁶ων τι-νες αστοχησαντες εξετραπησαν εις ματαιολογιαν⁷θελοντες ειναι νομοδιδασκαλοι μη νοουντες μητεα λεγουσιν μητε περι τινων διαβεβαιουνται ⁸οιδαμενδε οτι καλος ο νομος εαν τις αυτω νομιμως χρη-ται ⁹ειδως τουτο οτι δικαιω νομος ου κειται ανο-μοις δε και ανυποτακτοις ασεβεσιν και αμαρτωλοιςανοσιοις και βεβηλοις πατραλωαις και μητραλωαιςανδροφονοις ¹⁰πορνοις αρσενοκοιταις ανδραποδι-σταις ψευσταις επιορκοις και ει τι ετερον τη υγιαι-νουση διδασκαλια αντικειται ¹¹κατα το ευαγγελιοντης δοξης του μακαριου θεου ο επιστευθην εγω¹²και χαριν εχω τω ενδυναμωσαντι με χριστω ιησουτω κυριω ημων οτι πιστον με ηγησατο θεμενος ειςδιακονιαν ¹³τον προτερον οντα βλασφημον και διω-κτην και υβριστην αλλ ηλεηθην οτι αγνοων εποι-ησα εν απιστια ¹⁴υπερεπλεονασεν δε η χαρις τουκυριου ημων μετα πιστεως και αγαπης της εν χρι-στω ιησου ¹⁵πιστος ο λογος και πασης αποδοχηςαξιος οτι χριστος ιησους ηλθεν εις τον κοσμον αμαρ-τωλους σωσαι ων πρωτος ειμι εγω ¹⁶αλλα δια τουτοηλεηθην ινα εν εμοι πρωτω ενδειξηται ιησους χρι-στος την πασαν μακροθυμιαν προς υποτυπωσιντων μελλοντων πιστευειν επ αυτω εις ζωην αιω-νιον ¹⁷τω δε βασιλει των αιωνων αφθαρτω αορατωμονω σοφω θεω τιμη και δοξα εις τους αιωνας τωναιωνων αμην ¹⁸ταυτην την παραγγελιαν παρατιθε-μαι σοι τεκνον τιμοθεε κατα τας προαγουσας επισε προφητειας ινα στρατευη εν αυταις την καληνστρατειαν ¹⁹εχων πιστιν και αγαθην συνειδησιν ηντινες απωσαμενοι περι την πιστιν εναυαγησαν ²⁰ων

εστιν υμεναιος και αλεξανδρος ους παρεδωκα τωσατανα ινα παιδευθωσιν μη βλασφημειν

2παρακαλω ουν πρωτον παντων ποιεισθαι δε-ησεις προσευχας εντευξεις ευχαριστιας υπερ πα-ντων ανθρωπων ²υπερ βασιλεων και παντων τωνεν υπεροχη οντων ινα ηρεμον και ησυχιον βιον δια-γωμεν εν παση ευσεβεια και σεμνοτητι ³τουτο γαρκαλον και αποδεκτον ενωπιον του σωτηρος ημωνθεου ⁴ος παντας ανθρωπους θελει σωθηναι και ειςεπιγνωσιν αληθειας ελθειν ⁵εις γαρ θεος εις καιμεσιτης θεου και ανθρωπων ανθρωπος χριστος ιη-σους ⁶ο δους εαυτον αντιλυτρον υπερ παντων τομαρτυριον καιροις ιδιοις ⁷εις ο ετεθην εγω κηρυξκαι αποστολος αληθειαν λεγω εν χριστω ου ψευδο-μαι διδασκαλος εθνων εν πιστει και αληθεια ⁸βουλομαιουν προσευχεσθαι τους ανδρας εν παντι τοπω επαι-ροντας οσιους χειρας χωρις οργης και διαλογισμου⁹ωσαυτως και τας γυναικας εν καταστολη κοσμιωμετα αιδους και σωφροσυνης κοσμειν εαυτας μη ενπλεγμασιν η χρυσω η μαργαριταις η ιματισμω πο-λυτελει ¹⁰αλλ ο πρεπει γυναιξιν επαγγελλομεναιςθεοσεβειαν δι εργων αγαθων ¹¹γυνη εν ησυχια μαν-θανετω εν παση υποταγη ¹²γυναικι δε διδασκεινουκ επιτρεπω ουδε αυθεντειν ανδρος αλλ ειναι ενησυχια ¹³αδαμ γαρ πρωτος επλασθη ειτα ευα ¹⁴καιαδαμ ουκ ηπατηθη η δε γυνη απατηθεισα εν παρα-βασει γεγονεν ¹⁵σωθησεται δε δια της τεκνογονιαςεαν μεινωσιν εν πιστει και αγαπη και αγιασμω μετασωφροσυνης

3πιστος ο λογος ει τις επισκοπης ορεγεται κα-λου εργου επιθυμει ²δει ουν τον επισκοπον ανε-πιληπτον ειναι μιας γυναικος ανδρα νηφαλιον σω-φρονα κοσμιον φιλοξενον διδακτικον ³μη παροινονμη πληκτην μη αισχροκερδη αλλ επιεικη αμαχοναφιλαργυρον ⁴του ιδιου οικου καλως προισταμενοντεκνα εχοντα εν υποταγη μετα πασης σεμνοτητος⁵ει δε τις του ιδιου οικου προστηναι ουκ οιδεν πωςεκκλησιας θεου επιμελησεται ⁶μη νεοφυτον ινα μητυφωθεις εις κριμα εμπεση του διαβολου ⁷δει δεαυτον και μαρτυριαν καλην εχειν απο των εξωθεν

163

164 15. ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Α΄

ινα μη εις ονειδισμον εμπεση και παγιδα του διαβο-λου ⁸διακονους ωσαυτως σεμνους μη διλογους μηοινω πολλω προσεχοντας μη αισχροκερδεις ⁹εχονταςτο μυστηριον της πιστεως εν καθαρα συνειδησει¹⁰και ουτοι δε δοκιμαζεσθωσαν πρωτον ειτα διακο-νειτωσαν ανεγκλητοι οντες ¹¹γυναικας ωσαυτως σε-μνας μη διαβολους νηφαλιους πιστας εν πασιν ¹²διακονοιεστωσαν μιας γυναικος ανδρες τεκνων καλως προι-σταμενοι και των ιδιων οικων ¹³οι γαρ καλως διακο-νησαντες βαθμον εαυτοις καλον περιποιουνται καιπολλην παρρησιαν εν πιστει τη εν χριστω ιησου¹⁴ταυτα σοι γραφω ελπιζων ελθειν προς σε ταχιον¹⁵εαν δε βραδυνω ινα ειδης πως δει εν οικω θεουαναστρεφεσθαι ητις εστιν εκκλησια θεου ζωντοςστυλος και εδραιωμα της αληθειας ¹⁶και ομολογου-μενως μεγα εστιν το της ευσεβειας μυστηριον θεοςεφανερωθη εν σαρκι εδικαιωθη εν πνευματι ωφθηαγγελοις εκηρυχθη εν εθνεσιν επιστευθη εν κοσμωανεληφθη εν δοξη

4το δε πνευμα ρητως λεγει οτι εν υστεροις και-ροις αποστησονται τινες της πιστεως προσεχοντεςπνευμασιν πλανοις και διδασκαλιαις δαιμονιων ²ενυποκρισει ψευδολογων κεκαυτηριασμενων την ιδιανσυνειδησιν ³κωλυοντων γαμειν απεχεσθαι βρωμα-των α ο θεος εκτισεν εις μεταληψιν μετα ευχαρι-στιας τοις πιστοις και επεγνωκοσιν την αληθειαν⁴οτι παν κτισμα θεου καλον και ουδεν αποβλητονμετα ευχαριστιας λαμβανομενον ⁵αγιαζεται γαρ διαλογου θεου και εντευξεως ⁶ταυτα υποτιθεμενος τοιςαδελφοις καλος εση διακονος ιησου χριστου εντρε-φομενος τοις λογοις της πιστεως και της καλης δι-δασκαλιας η παρηκολουθηκας ⁷τους δε βεβηλουςκαι γραωδεις μυθους παραιτου γυμναζε δε σεαυ-τον προς ευσεβειαν ⁸η γαρ σωματικη γυμνασια προςολιγον εστιν ωφελιμος η δε ευσεβεια προς πανταωφελιμος εστιν επαγγελιαν εχουσα ζωης της νυνκαι της μελλουσης ⁹πιστος ο λογος και πασης απο-δοχης αξιος ¹⁰εις τουτο γαρ και κοπιωμεν και ονει-διζομεθα οτι ηλπικαμεν επι θεω ζωντι ος εστιν σω-τηρ παντων ανθρωπων μαλιστα πιστων ¹¹παραγγελλεταυτα και διδασκε ¹²μηδεις σου της νεοτητος κατα-φρονειτω αλλα τυπος γινου των πιστων εν λογωεν αναστροφη εν αγαπη εν πνευματι εν πιστει εναγνεια ¹³εως ερχομαι προσεχε τη αναγνωσει τη πα-ρακλησει τη διδασκαλια ¹⁴μη αμελει του εν σοι χα-ρισματος ο εδοθη σοι δια προφητειας μετα επιθε-σεως των χειρων του πρεσβυτεριου ¹⁵ταυτα μελεταεν τουτοις ισθι ινα σου η προκοπη φανερα η εν πα-σιν ¹⁶επεχε σεαυτω και τη διδασκαλια επιμενε αυ-τοις τουτο γαρ ποιων και σεαυτον σωσεις και τουςακουοντας σου

5πρεσβυτερω μη επιπληξης αλλα παρακαλει ως

πατερα νεωτερους ως αδελφους ²πρεσβυτερας ωςμητερας νεωτερας ως αδελφας εν παση αγνεια ³χηραςτιμα τας οντως χηρας ⁴ει δε τις χηρα τεκνα η εκ-γονα εχει μανθανετωσαν πρωτον τον ιδιον οικονευσεβειν και αμοιβας αποδιδοναι τοις προγονοιςτουτο γαρ εστιν καλον και αποδεκτον ενωπιον τουθεου ⁵η δε οντως χηρα και μεμονωμενη ηλπικεν επιτον θεον και προσμενει ταις δεησεσιν και ταις προ-σευχαις νυκτος και ημερας ⁶η δε σπαταλωσα ζωσατεθνηκεν ⁷και ταυτα παραγγελλε ινα ανεπιληπτοιωσιν ⁸ει δε τις των ιδιων και μαλιστα των οικειωνου προνοει την πιστιν ηρνηται και εστιν απιστουχειρων ⁹χηρα καταλεγεσθω μη ελαττον ετων εξηκο-ντα γεγονυια ενος ανδρος γυνη ¹⁰εν εργοις καλοιςμαρτυρουμενη ει ετεκνοτροφησεν ει εξενοδοχησενει αγιων ποδας ενιψεν ει θλιβομενοις επηρκεσεν ειπαντι εργω αγαθω επηκολουθησεν ¹¹νεωτερας δεχηρας παραιτου οταν γαρ καταστρηνιασωσιν τουχριστου γαμειν θελουσιν ¹²εχουσαι κριμα οτι τηνπρωτην πιστιν ηθετησαν ¹³αμα δε και αργαι μανθα-νουσιν περιερχομεναι τας οικιας ου μονον δε αρ-γαι αλλα και φλυαροι και περιεργοι λαλουσαι ταμη δεοντα ¹⁴βουλομαι ουν νεωτερας γαμειν τεκνογο-νειν οικοδεσποτειν μηδεμιαν αφορμην διδοναι τωαντικειμενω λοιδοριας χαριν ¹⁵ηδη γαρ τινες εξε-τραπησαν οπισω του σατανα ¹⁶ει τις πιστος η πι-στη εχει χηρας επαρκειτω αυταις και μη βαρεισθωη εκκλησια ινα ταις οντως χηραις επαρκεση ¹⁷οι κα-λως προεστωτες πρεσβυτεροι διπλης τιμης αξιου-σθωσαν μαλιστα οι κοπιωντες εν λογω και διδα-σκαλια ¹⁸λεγει γαρ η γραφη βουν αλοωντα ου φιμω-σεις και αξιος ο εργατης του μισθου αυτου ¹⁹καταπρεσβυτερου κατηγοριαν μη παραδεχου εκτος ειμη επι δυο η τριων μαρτυρων ²⁰τους αμαρτανονταςενωπιον παντων ελεγχε ινα και οι λοιποι φοβονεχωσιν ²¹διαμαρτυρομαι ενωπιον του θεου και κυ-ριου ιησου χριστου και των εκλεκτων αγγελων ιναταυτα φυλαξης χωρις προκριματος μηδεν ποιωνκατα προσκλισιν ²²χειρας ταχεως μηδενι επιτιθειμηδε κοινωνει αμαρτιαις αλλοτριαις σεαυτον αγνοντηρει ²³μηκετι υδροποτει αλλ οινω ολιγω χρω διατον στομαχον σου και τας πυκνας σου ασθενειας²⁴τινων ανθρωπων αι αμαρτιαι προδηλοι εισιν προ-αγουσαι εις κρισιν τισιν δε και επακολουθουσιν ²⁵ωσαυτωςκαι τα καλα εργα προδηλα εστιν και τα αλλως εχο-ντα κρυβηναι ου δυναται

6οσοι εισιν υπο ζυγον δουλοι τους ιδιους δεσπο-τας πασης τιμης αξιους ηγεισθωσαν ινα μη το ονοματου θεου και η διδασκαλια βλασφημηται ²οι δε πι-στους εχοντες δεσποτας μη καταφρονειτωσαν οτιαδελφοι εισιν αλλα μαλλον δουλευετωσαν οτι πι-στοι εισιν και αγαπητοι οι της ευεργεσιας αντιλαμ-βανομενοι ταυτα διδασκε και παρακαλει ³ει τις ετε-

165

ροδιδασκαλει και μη προσερχεται υγιαινουσιν λο-γοις τοις του κυριου ημων ιησου χριστου και τη κατευσεβειαν διδασκαλια ⁴τετυφωται μηδεν επισταμε-νος αλλα νοσων περι ζητησεις και λογομαχιας εξων γινεται φθονος ερις βλασφημιαι υπονοιαι πονη-ραι ⁵παραδιατριβαι διεφθαρμενων ανθρωπων τοννουν και απεστερημενων της αληθειας νομιζοντωνπορισμον ειναι την ευσεβειαν αφιστασο απο τωντοιουτων ⁶εστιν δε πορισμος μεγας η ευσεβεια μετααυταρκειας ⁷ουδεν γαρ εισηνεγκαμεν εις τον κοσμονδηλον οτι ουδε εξενεγκειν τι δυναμεθα ⁸εχοντες δεδιατροφας και σκεπασματα τουτοις αρκεσθησομεθα⁹οι δε βουλομενοι πλουτειν εμπιπτουσιν εις πειρα-σμον και παγιδα και επιθυμιας πολλας ανοητουςκαι βλαβερας αιτινες βυθιζουσιν τους ανθρωπουςεις ολεθρον και απωλειαν ¹⁰ριζα γαρ παντων τωνκακων εστιν η φιλαργυρια ης τινες ορεγομενοι απε-πλανηθησαν απο της πιστεως και εαυτους περιε-πειραν οδυναις πολλαις ¹¹συ δε ω ανθρωπε τουθεου ταυτα φευγε διωκε δε δικαιοσυνην ευσεβειανπιστιν αγαπην υπομονην πραοτητα ¹²αγωνιζου τονκαλον αγωνα της πιστεως επιλαβου της αιωνιουζωης εις ην και εκληθης και ωμολογησας την καληνομολογιαν ενωπιον πολλων μαρτυρων ¹³παραγγελλωσοι ενωπιον του θεου του ζωοποιουντος τα παντακαι χριστου ιησου του μαρτυρησαντος επι ποντιουπιλατου την καλην ομολογιαν ¹⁴τηρησαι σε την εντο-λην ασπιλον ανεπιληπτον μεχρι της επιφανειαςτου κυριου ημων ιησου χριστου ¹⁵ην καιροις ιδιοιςδειξει ο μακαριος και μονος δυναστης ο βασιλευςτων βασιλευοντων και κυριος των κυριευοντων ¹⁶ομονος εχων αθανασιαν φως οικων απροσιτον ον ει-δεν ουδεις ανθρωπων ουδε ιδειν δυναται ω τιμηκαι κρατος αιωνιον αμην ¹⁷τοις πλουσιοις εν τω νυναιωνι παραγγελλε μη υψηλοφρονειν μηδε ηλπικε-ναι επι πλουτου αδηλοτητι αλλ εν τω θεω τω ζωντιτω παρεχοντι ημιν πλουσιως παντα εις απολαυσιν¹⁸αγαθοεργειν πλουτειν εν εργοις καλοις ευμετα-δοτους ειναι κοινωνικους ¹⁹αποθησαυριζοντας εαυ-τοις θεμελιον καλον εις το μελλον ινα επιλαβωνταιτης αιωνιου ζωης ²⁰ω τιμοθεε την παρακαταθηκηνφυλαξον εκτρεπομενος τας βεβηλους κενοφωνιαςκαι αντιθεσεις της ψευδωνυμου γνωσεως ²¹ην τινεςεπαγγελλομενοι περι την πιστιν ηστοχησαν η χα-ρις μετα σου αμην

ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Β΄

1παυλος αποστολος ιησου χριστου δια θελημα-τος θεου κατ επαγγελιαν ζωης της εν χριστω ιησου²τιμοθεω αγαπητω τεκνω χαρις ελεος ειρηνη αποθεου πατρος και χριστου ιησου του κυριου ημων³χαριν εχω τω θεω ω λατρευω απο προγονων ενκαθαρα συνειδησει ως αδιαλειπτον εχω την περισου μνειαν εν ταις δεησεσιν μου νυκτος και ημερας⁴επιποθων σε ιδειν μεμνημενος σου των δακρυωνινα χαρας πληρωθω ⁵υπομνησιν λαμβανων της ενσοι ανυποκριτου πιστεως ητις ενωκησεν πρωτονεν τη μαμμη σου λωιδι και τη μητρι σου ευνικη πε-πεισμαι δε οτι και εν σοι ⁶δι ην αιτιαν αναμιμνησκωσε αναζωπυρειν το χαρισμα του θεου ο εστιν ενσοι δια της επιθεσεως των χειρων μου ⁷ου γαρ εδω-κεν ημιν ο θεος πνευμα δειλιας αλλα δυναμεως καιαγαπης και σωφρονισμου ⁸μη ουν επαισχυνθης τομαρτυριον του κυριου ημων μηδε εμε τον δεσμιοναυτου αλλα συγκακοπαθησον τω ευαγγελιω καταδυναμιν θεου ⁹του σωσαντος ημας και καλεσαντοςκλησει αγια ου κατα τα εργα ημων αλλα κατ ιδιανπροθεσιν και χαριν την δοθεισαν ημιν εν χριστωιησου προ χρονων αιωνιων ¹⁰φανερωθεισαν δε νυνδια της επιφανειας του σωτηρος ημων ιησου χρι-στου καταργησαντος μεν τον θανατον φωτισαντοςδε ζωην και αφθαρσιαν δια του ευαγγελιου ¹¹ειςο ετεθην εγω κηρυξ και αποστολος και διδασκα-λος εθνων ¹²δι ην αιτιαν και ταυτα πασχω αλλ ουκεπαισχυνομαι οιδα γαρ ω πεπιστευκα και πεπει-σμαι οτι δυνατος εστιν την παραθηκην μου φυλα-ξαι εις εκεινην την ημεραν ¹³υποτυπωσιν εχε υγιαι-νοντων λογων ων παρ εμου ηκουσας εν πιστει καιαγαπη τη εν χριστω ιησου ¹⁴την καλην παρακατα-θηκην φυλαξον δια πνευματος αγιου του ενοικου-ντος εν ημιν ¹⁵οιδας τουτο οτι απεστραφησαν μεπαντες οι εν τη ασια ων εστιν φυγελλος και ερμο-γενης ¹⁶δωη ελεος ο κυριος τω ονησιφορου οικω οτιπολλακις με ανεψυξεν και την αλυσιν μου ουκ επη-σχυνθη ¹⁷αλλα γενομενος εν ρωμη σπουδαιοτερονεζητησεν με και ευρεν ¹⁸δωη αυτω ο κυριος ευρεινελεος παρα κυριου εν εκεινη τη ημερα και οσα εν

εφεσω διηκονησεν βελτιον συ γινωσκεις

2συ ουν τεκνον μου ενδυναμου εν τη χαριτι τηεν χριστω ιησου ²και α ηκουσας παρ εμου δια πολ-λων μαρτυρων ταυτα παραθου πιστοις ανθρωποιςοιτινες ικανοι εσονται και ετερους διδαξαι ³συ ουνκακοπαθησον ως καλος στρατιωτης ιησου χριστου⁴ουδεις στρατευομενος εμπλεκεται ταις του βιουπραγματειαις ινα τω στρατολογησαντι αρεση ⁵εανδε και αθλη τις ου στεφανουται εαν μη νομιμωςαθληση ⁶τον κοπιωντα γεωργον δει πρωτον τωνκαρπων μεταλαμβανειν ⁷νοει α λεγω δωη γαρ σοιο κυριος συνεσιν εν πασιν ⁸μνημονευε ιησουν χρι-στον εγηγερμενον εκ νεκρων εκ σπερματος δαβιδκατα το ευαγγελιον μου ⁹εν ω κακοπαθω μεχρι δε-σμων ως κακουργος αλλ ο λογος του θεου ου δε-δεται ¹⁰δια τουτο παντα υπομενω δια τους εκλε-κτους ινα και αυτοι σωτηριας τυχωσιν της εν χρι-στω ιησου μετα δοξης αιωνιου ¹¹πιστος ο λογος ειγαρ συναπεθανομεν και συζησομεν ¹²ει υπομενομενκαι συμβασιλευσομεν ει αρνουμεθα κακεινος αρνη-σεται ημας ¹³ει απιστουμεν εκεινος πιστος μενει αρ-νησασθαι εαυτον ου δυναται ¹⁴ταυτα υπομιμνησκεδιαμαρτυρομενος ενωπιον του κυριου μη λογομα-χειν εις ουδεν χρησιμον επι καταστροφη των ακουο-ντων ¹⁵σπουδασον σεαυτον δοκιμον παραστησαι τωθεω εργατην ανεπαισχυντον ορθοτομουντα τον λο-γον της αληθειας ¹⁶τας δε βεβηλους κενοφωνιαςπεριιστασο επι πλειον γαρ προκοψουσιν ασεβειας¹⁷και ο λογος αυτων ως γαγγραινα νομην εξει ωνεστιν υμεναιος και φιλητος ¹⁸οιτινες περι την αλη-θειαν ηστοχησαν λεγοντες την αναστασιν ηδη γε-γονεναι και ανατρεπουσιν την τινων πιστιν ¹⁹ο με-ντοι στερεος θεμελιος του θεου εστηκεν εχων τηνσφραγιδα ταυτην εγνω κυριος τους οντας αυτουκαι αποστητω απο αδικιας πας ο ονομαζων το ονομαχριστου ²⁰εν μεγαλη δε οικια ουκ εστιν μονον σκευηχρυσα και αργυρα αλλα και ξυλινα και οστρακινακαι α μεν εις τιμην α δε εις ατιμιαν ²¹εαν ουν τις εκ-καθαρη εαυτον απο τουτων εσται σκευος εις τιμηνηγιασμενον και ευχρηστον τω δεσποτη εις παν ερ-γον αγαθον ητοιμασμενον ²²τας δε νεωτερικας επι-θυμιας φευγε διωκε δε δικαιοσυνην πιστιν αγαπην

167

168 16. ΠΡΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΝ Β΄

ειρηνην μετα των επικαλουμενων τον κυριον εκ κα-θαρας καρδιας ²³τας δε μωρας και απαιδευτους ζη-τησεις παραιτου ειδως οτι γεννωσιν μαχας ²⁴δουλονδε κυριου ου δει μαχεσθαι αλλ ηπιον ειναι προςπαντας διδακτικον ανεξικακον ²⁵εν πραοτητι παι-δευοντα τους αντιδιατιθεμενους μηποτε δω αυτοιςο θεος μετανοιαν εις επιγνωσιν αληθειας ²⁶και ανα-νηψωσιν εκ της του διαβολου παγιδος εζωγρημενοιυπ αυτου εις το εκεινου θελημα

3τουτο δε γινωσκε οτι εν εσχαταις ημεραις εν-στησονται καιροι χαλεποι ²εσονται γαρ οι ανθρω-ποι φιλαυτοι φιλαργυροι αλαζονες υπερηφανοι βλα-σφημοι γονευσιν απειθεις αχαριστοι ανοσιοι ³αστοργοιασπονδοι διαβολοι ακρατεις ανημεροι αφιλαγαθοι⁴προδοται προπετεις τετυφωμενοι φιληδονοι μαλ-λον η φιλοθεοι ⁵εχοντες μορφωσιν ευσεβειας τηνδε δυναμιν αυτης ηρνημενοι και τουτους αποτρε-που ⁶εκ τουτων γαρ εισιν οι ενδυνοντες εις τας οι-κιας και αιχμαλωτευοντες τα γυναικαρια σεσωρευ-μενα αμαρτιαις αγομενα επιθυμιαις ποικιλαις ⁷παντοτεμανθανοντα και μηδεποτε εις επιγνωσιν αληθειαςελθειν δυναμενα ⁸ον τροπον δε ιαννης και ιαμβρηςαντεστησαν μωυσει ουτως και ουτοι ανθιστανταιτη αληθεια ανθρωποι κατεφθαρμενοι τον νουν αδο-κιμοι περι την πιστιν ⁹αλλ ου προκοψουσιν επι πλειονη γαρ ανοια αυτων εκδηλος εσται πασιν ως και ηεκεινων εγενετο ¹⁰συ δε παρηκολουθηκας μου τηδιδασκαλια τη αγωγη τη προθεσει τη πιστει τη μα-κροθυμια τη αγαπη τη υπομονη ¹¹τοις διωγμοις τοιςπαθημασιν οια μοι εγενετο εν αντιοχεια εν ικονιωεν λυστροις οιους διωγμους υπηνεγκα και εκ πα-ντων με ερρυσατο ο κυριος ¹²και παντες δε οι θε-λοντες ευσεβως ζην εν χριστω ιησου διωχθησονται¹³πονηροι δε ανθρωποι και γοητες προκοψουσιν επιτο χειρον πλανωντες και πλανωμενοι ¹⁴συ δε μενεεν οις εμαθες και επιστωθης ειδως παρα τινος εμα-θες ¹⁵και οτι απο βρεφους τα ιερα γραμματα οιδαςτα δυναμενα σε σοφισαι εις σωτηριαν δια πιστεωςτης εν χριστω ιησου ¹⁶πασα γραφη θεοπνευστοςκαι ωφελιμος προς διδασκαλιαν προς ελεγχον προςεπανορθωσιν προς παιδειαν την εν δικαιοσυνη ¹⁷ινααρτιος η ο του θεου ανθρωπος προς παν εργοναγαθον εξηρτισμενος

4διαμαρτυρομαι ουν εγω ενωπιον του θεου καιτου κυριου ιησου χριστου του μελλοντος κρινεινζωντας και νεκρους κατα την επιφανειαν αυτουκαι την βασιλειαν αυτου ²κηρυξον τον λογον επι-στηθι ευκαιρως ακαιρως ελεγξον επιτιμησον πα-ρακαλεσον εν παση μακροθυμια και διδαχη ³εσταιγαρ καιρος οτε της υγιαινουσης διδασκαλιας ουκανεξονται αλλα κατα τας επιθυμιας τας ιδιας εαυ-τοις επισωρευσουσιν διδασκαλους κνηθομενοι την

ακοην ⁴και απο μεν της αληθειας την ακοην απο-στρεψουσιν επι δε τους μυθους εκτραπησονται ⁵συδε νηφε εν πασιν κακοπαθησον εργον ποιησον ευαγ-γελιστου την διακονιαν σου πληροφορησον ⁶εγωγαρ ηδη σπενδομαι και ο καιρος της εμης αναλυ-σεως εφεστηκεν ⁷τον αγωνα τον καλον ηγωνισμαιτον δρομον τετελεκα την πιστιν τετηρηκα ⁸λοιποναποκειται μοι ο της δικαιοσυνης στεφανος ον απο-δωσει μοι ο κυριος εν εκεινη τη ημερα ο δικαιοςκριτης ου μονον δε εμοι αλλα και πασιν τοις ηγα-πηκοσιν την επιφανειαν αυτου ⁹σπουδασον ελθεινπρος με ταχεως ¹⁰δημας γαρ με εγκατελιπεν αγα-πησας τον νυν αιωνα και επορευθη εις θεσσαλο-νικην κρησκης εις γαλατιαν τιτος εις δαλματιαν¹¹λουκας εστιν μονος μετ εμου μαρκον αναλαβωναγε μετα σεαυτου εστιν γαρ μοι ευχρηστος εις δια-κονιαν ¹²τυχικον δε απεστειλα εις εφεσον ¹³τον φε-λονην ον απελιπον εν τρωαδι παρα καρπω ερχο-μενος φερε και τα βιβλια μαλιστα τας μεμβρανας¹⁴αλεξανδρος ο χαλκευς πολλα μοι κακα ενεδειξατοαποδωη αυτω ο κυριος κατα τα εργα αυτου ¹⁵ον καισυ φυλασσου λιαν γαρ ανθεστηκεν τοις ημετεροιςλογοις ¹⁶εν τη πρωτη μου απολογια ουδεις μοι συ-μπαρεγενετο αλλα παντες με εγκατελιπον μη αυ-τοις λογισθειη ¹⁷ο δε κυριος μοι παρεστη και ενεδυ-ναμωσεν με ινα δι εμου το κηρυγμα πληροφορηθηκαι ακουση παντα τα εθνη και ερρυσθην εκ στο-ματος λεοντος ¹⁸και ρυσεται με ο κυριος απο πα-ντος εργου πονηρου και σωσει εις την βασιλειαναυτου την επουρανιον ω η δοξα εις τους αιωναςτων αιωνων αμην ¹⁹ασπασαι πρισκαν και ακυλανκαι τον ονησιφορου οικον ²⁰εραστος εμεινεν εν κο-ρινθω τροφιμον δε απελιπον εν μιλητω ασθενου-ντα ²¹σπουδασον προ χειμωνος ελθειν ασπαζεταισε ευβουλος και πουδης και λινος και κλαυδια καιοι αδελφοι παντες ²²ο κυριος ιησους χριστος μετατου πνευματος σου η χαρις μεθ υμων αμην

ΠΡΟΣ ΤΙΤΟΝ

1παυλος δουλος θεου αποστολος δε ιησου χρι-στου κατα πιστιν εκλεκτων θεου και επιγνωσιν αλη-θειας της κατ ευσεβειαν ²επ ελπιδι ζωης αιωνιουην επηγγειλατο ο αψευδης θεος προ χρονων αιω-νιων ³εφανερωσεν δε καιροις ιδιοις τον λογον αυ-του εν κηρυγματι ο επιστευθην εγω κατ επιταγηντου σωτηρος ημων θεου ⁴τιτω γνησιω τεκνω κατακοινην πιστιν χαρις ελεος ειρηνη απο θεου πατροςκαι κυριου ιησου χριστου του σωτηρος ημων ⁵τουτουχαριν κατελιπον σε εν κρητη ινα τα λειποντα επι-διορθωση και καταστησης κατα πολιν πρεσβυτε-ρους ως εγω σοι διεταξαμην ⁶ει τις εστιν ανεγκλη-τος μιας γυναικος ανηρ τεκνα εχων πιστα μη ενκατηγορια ασωτιας η ανυποτακτα ⁷δει γαρ τον επι-σκοπον ανεγκλητον ειναι ως θεου οικονομον μη αυ-θαδη μη οργιλον μη παροινον μη πληκτην μη αι-σχροκερδη ⁸αλλα φιλοξενον φιλαγαθον σωφροναδικαιον οσιον εγκρατη ⁹αντεχομενον του κατα τηνδιδαχην πιστου λογου ινα δυνατος η και παρακα-λειν εν τη διδασκαλια τη υγιαινουση και τους αντι-λεγοντας ελεγχειν ¹⁰εισιν γαρ πολλοι και ανυποτα-κτοι ματαιολογοι και φρεναπαται μαλιστα οι εκ πε-ριτομης ¹¹ους δει επιστομιζειν οιτινες ολους οικουςανατρεπουσιν διδασκοντες α μη δει αισχρου κερ-δους χαριν ¹²ειπεν τις εξ αυτων ιδιος αυτων προ-φητης κρητες αει ψευσται κακα θηρια γαστερεςαργαι ¹³η μαρτυρια αυτη εστιν αληθης δι ην αιτιανελεγχε αυτους αποτομως ινα υγιαινωσιν εν τη πι-στει ¹⁴μη προσεχοντες ιουδαικοις μυθοις και εντο-λαις ανθρωπων αποστρεφομενων την αληθειαν ¹⁵πανταμεν καθαρα τοις καθαροις τοις δε μεμιασμενοις καιαπιστοις ουδεν καθαρον αλλα μεμιανται αυτων καιο νους και η συνειδησις ¹⁶θεον ομολογουσιν ειδεναιτοις δε εργοις αρνουνται βδελυκτοι οντες και απει-θεις και προς παν εργον αγαθον αδοκιμοι

2συ δε λαλει α πρεπει τη υγιαινουση διδασκα-λια ²πρεσβυτας νηφαλιους ειναι σεμνους σωφρο-νας υγιαινοντας τη πιστει τη αγαπη τη υπομονη³πρεσβυτιδας ωσαυτως εν καταστηματι ιεροπρεπειςμη διαβολους μη οινω πολλω δεδουλωμενας καλο-διδασκαλους ⁴ινα σωφρονιζωσιν τας νεας φιλαν-

δρους ειναι φιλοτεκνους ⁵σωφρονας αγνας οικου-ρους αγαθας υποτασσομενας τοις ιδιοις ανδρασινινα μη ο λογος του θεου βλασφημηται ⁶τους νεω-τερους ωσαυτως παρακαλει σωφρονειν ⁷περι πα-ντα σεαυτον παρεχομενος τυπον καλων εργων εντη διδασκαλια αδιαφθοριαν σεμνοτητα αφθαρσιαν⁸λογον υγιη ακαταγνωστον ινα ο εξ εναντιας εντραπημηδεν εχων περι υμων λεγειν φαυλον ⁹δουλους ιδιοιςδεσποταις υποτασσεσθαι εν πασιν ευαρεστους ει-ναι μη αντιλεγοντας ¹⁰μη νοσφιζομενους αλλα πι-στιν πασαν ενδεικνυμενους αγαθην ινα την διδα-σκαλιαν του σωτηρος ημων θεου κοσμωσιν εν πα-σιν ¹¹επεφανη γαρ η χαρις του θεου η σωτηριος πα-σιν ανθρωποις ¹²παιδευουσα ημας ινα αρνησαμενοιτην ασεβειαν και τας κοσμικας επιθυμιας σωφρο-νως και δικαιως και ευσεβως ζησωμεν εν τω νυναιωνι ¹³προσδεχομενοι την μακαριαν ελπιδα και επι-φανειαν της δοξης του μεγαλου θεου και σωτηροςημων ιησου χριστου ¹⁴ος εδωκεν εαυτον υπερ ημωνινα λυτρωσηται ημας απο πασης ανομιας και κα-θαριση εαυτω λαον περιουσιον ζηλωτην καλων ερ-γων ¹⁵ταυτα λαλει και παρακαλει και ελεγχε μεταπασης επιταγης μηδεις σου περιφρονειτω

3υπομιμνησκε αυτους αρχαις και εξουσιαις υπο-τασσεσθαι πειθαρχειν προς παν εργον αγαθον ετοι-μους ειναι ²μηδενα βλασφημειν αμαχους ειναι επιει-κεις πασαν ενδεικνυμενους πραοτητα προς πανταςανθρωπους ³ημεν γαρ ποτε και ημεις ανοητοι απει-θεις πλανωμενοι δουλευοντες επιθυμιαις και ηδο-ναις ποικιλαις εν κακια και φθονω διαγοντες στυ-γητοι μισουντες αλληλους ⁴οτε δε η χρηστοτης καιη φιλανθρωπια επεφανη του σωτηρος ημων θεου⁵ουκ εξ εργων των εν δικαιοσυνη ων εποιησαμενημεις αλλα κατα τον αυτου ελεον εσωσεν ημας διαλουτρου παλιγγενεσιας και ανακαινωσεως πνευ-ματος αγιου ⁶ου εξεχεεν εφ ημας πλουσιως δια ιη-σου χριστου του σωτηρος ημων ⁷ινα δικαιωθεντεςτη εκεινου χαριτι κληρονομοι γενωμεθα κατ ελπιδαζωης αιωνιου ⁸πιστος ο λογος και περι τουτων βου-λομαι σε διαβεβαιουσθαι ινα φροντιζωσιν καλωνεργων προιστασθαι οι πεπιστευκοτες τω θεω ταυταεστιν τα καλα και ωφελιμα τοις ανθρωποις ⁹μωρας

169

170 17. ΠΡΟΣ ΤΙΤΟΝ

δε ζητησεις και γενεαλογιας και ερεις και μαχας νο-μικας περιιστασο εισιν γαρ ανωφελεις και ματαιοι¹⁰αιρετικον ανθρωπον μετα μιαν και δευτεραν νου-θεσιαν παραιτου ¹¹ειδως οτι εξεστραπται ο τοιου-τος και αμαρτανει ων αυτοκατακριτος ¹²οταν πεμψωαρτεμαν προς σε η τυχικον σπουδασον ελθειν προςμε εις νικοπολιν εκει γαρ κεκρικα παραχειμασαι¹³ζηναν τον νομικον και απολλω σπουδαιως προ-πεμψον ινα μηδεν αυτοις λειπη ¹⁴μανθανετωσαν δεκαι οι ημετεροι καλων εργων προιστασθαι εις ταςαναγκαιας χρειας ινα μη ωσιν ακαρποι ¹⁵ασπαζονταισε οι μετ εμου παντες ασπασαι τους φιλουνταςημας εν πιστει η χαρις μετα παντων υμων αμην

ΠΡΟΣ ΦΙΛΗΜΟΝΑ

1παυλος δεσμιος χριστου ιησου και τιμοθεος οαδελφος φιλημονι τω αγαπητω και συνεργω ημων²και απφια τη αγαπητη και αρχιππω τω συστρα-τιωτη ημων και τη κατ οικον σου εκκλησια ³χαριςυμιν και ειρηνη απο θεου πατρος ημων και κυριουιησου χριστου ⁴ευχαριστω τω θεω μου παντοτε μνειανσου ποιουμενος επι των προσευχων μου ⁵ακουωνσου την αγαπην και την πιστιν ην εχεις προς τονκυριον ιησουν και εις παντας τους αγιους ⁶οπως ηκοινωνια της πιστεως σου ενεργης γενηται εν επι-γνωσει παντος αγαθου του εν υμιν εις χριστον ιη-σουν ⁷χαραν γαρ εχομεν πολλην και παρακλησινεπι τη αγαπη σου οτι τα σπλαγχνα των αγιων ανα-πεπαυται δια σου αδελφε ⁸διο πολλην εν χριστωπαρρησιαν εχων επιτασσειν σοι το ανηκον ⁹δια τηναγαπην μαλλον παρακαλω τοιουτος ων ως παυ-λος πρεσβυτης νυνι δε και δεσμιος ιησου χριστου¹⁰παρακαλω σε περι του εμου τεκνου ον εγεννησαεν τοις δεσμοις μου ονησιμον ¹¹τον ποτε σοι αχρη-στον νυνι δε σοι και εμοι ευχρηστον ον ανεπεμψα¹²συ δε αυτον τουτεστιν τα εμα σπλαγχνα προσλα-βου ¹³ον εγω εβουλομην προς εμαυτον κατεχειν ιναυπερ σου διακονη μοι εν τοις δεσμοις του ευαγγε-λιου ¹⁴χωρις δε της σης γνωμης ουδεν ηθελησα ποι-ησαι ινα μη ως κατα αναγκην το αγαθον σου η αλλακατα εκουσιον ¹⁵ταχα γαρ δια τουτο εχωρισθη προςωραν ινα αιωνιον αυτον απεχης ¹⁶ουκετι ως δουλοναλλ υπερ δουλον αδελφον αγαπητον μαλιστα εμοιποσω δε μαλλον σοι και εν σαρκι και εν κυριω ¹⁷ειουν εμε εχεις κοινωνον προσλαβου αυτον ως εμε¹⁸ει δε τι ηδικησεν σε η οφειλει τουτο εμοι ελλο-γει ¹⁹εγω παυλος εγραψα τη εμη χειρι εγω αποτισωινα μη λεγω σοι οτι και σεαυτον μοι προσοφειλεις²⁰ναι αδελφε εγω σου οναιμην εν κυριω αναπαυσονμου τα σπλαγχνα εν κυριω ²¹πεποιθως τη υπακοησου εγραψα σοι ειδως οτι και υπερ ο λεγω ποιη-σεις ²²αμα δε και ετοιμαζε μοι ξενιαν ελπιζω γαροτι δια των προσευχων υμων χαρισθησομαι υμιν²³ασπαζονται σε επαφρας ο συναιχμαλωτος μου ενχριστω ιησου ²⁴μαρκος αρισταρχος δημας λουκας οισυνεργοι μου ²⁵η χαρις του κυριου ημων ιησου χρι-στου μετα του πνευματος υμων αμην

171

ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ

1πολυμερως και πολυτροπως παλαι ο θεος λα-λησας τοις πατρασιν εν τοις προφηταις επ εσχα-των των ημερων τουτων ελαλησεν ημιν εν υιω ²ονεθηκεν κληρονομον παντων δι ου και τους αιωναςεποιησεν ³ος ων απαυγασμα της δοξης και χαρα-κτηρ της υποστασεως αυτου φερων τε τα παντατω ρηματι της δυναμεως αυτου δι εαυτου καθα-ρισμον ποιησαμενος των αμαρτιων ημων εκαθισενεν δεξια της μεγαλωσυνης εν υψηλοις ⁴τοσουτωκρειττων γενομενος των αγγελων οσω διαφορωτε-ρον παρ αυτους κεκληρονομηκεν ονομα ⁵τινι γαρειπεν ποτε των αγγελων υιος μου ει συ εγω σημε-ρον γεγεννηκα σε και παλιν εγω εσομαι αυτω ειςπατερα και αυτος εσται μοι εις υιον ⁶οταν δε πα-λιν εισαγαγη τον πρωτοτοκον εις την οικουμενηνλεγει και προσκυνησατωσαν αυτω παντες αγγελοιθεου ⁷και προς μεν τους αγγελους λεγει ο ποιωντους αγγελους αυτου πνευματα και τους λειτουρ-γους αυτου πυρος φλογα ⁸προς δε τον υιον ο θρο-νος σου ο θεος εις τον αιωνα του αιωνος ραβδοςευθυτητος η ραβδος της βασιλειας σου ⁹ηγαπησαςδικαιοσυνην και εμισησας ανομιαν δια τουτο εχρι-σεν σε ο θεος ο θεος σου ελαιον αγαλλιασεως παρατους μετοχους σου ¹⁰και συ κατ αρχας κυριε την γηνεθεμελιωσας και εργα των χειρων σου εισιν οι ουρα-νοι ¹¹αυτοι απολουνται συ δε διαμενεις και παντεςως ιματιον παλαιωθησονται ¹²και ωσει περιβολαιονελιξεις αυτους και αλλαγησονται συ δε ο αυτος εικαι τα ετη σου ουκ εκλειψουσιν ¹³προς τινα δε τωναγγελων ειρηκεν ποτε καθου εκ δεξιων μου εως ανθω τους εχθρους σου υποποδιον των ποδων σου¹⁴ουχι παντες εισιν λειτουργικα πνευματα εις δια-κονιαν αποστελλομενα δια τους μελλοντας κληρο-νομειν σωτηριαν

2δια τουτο δει περισσοτερως ημας προσεχειντοις ακουσθεισιν μηποτε παραρρυωμεν ²ει γαρ ο διαγγελων λαληθεις λογος εγενετο βεβαιος και πασαπαραβασις και παρακοη ελαβεν ενδικον μισθαπο-δοσιαν ³πως ημεις εκφευξομεθα τηλικαυτης αμελη-σαντες σωτηριας ητις αρχην λαβουσα λαλεισθαιδια του κυριου υπο των ακουσαντων εις ημας εβε-

βαιωθη ⁴συνεπιμαρτυρουντος του θεου σημειοις τεκαι τερασιν και ποικιλαις δυναμεσιν και πνευμα-τος αγιου μερισμοις κατα την αυτου θελησιν ⁵ουγαρ αγγελοις υπεταξεν την οικουμενην την μελλου-σαν περι ης λαλουμεν ⁶διεμαρτυρατο δε που τις λε-γων τι εστιν ανθρωπος οτι μιμνησκη αυτου η υιοςανθρωπου οτι επισκεπτη αυτον ⁷ηλαττωσας αυτονβραχυ τι παρ αγγελους δοξη και τιμη εστεφανωσαςαυτον και κατεστησας αυτον επι τα εργα των χει-ρων σου ⁸παντα υπεταξας υποκατω των ποδων αυ-του εν γαρ τω υποταξαι αυτω τα παντα ουδεν αφη-κεν αυτω ανυποτακτον νυν δε ουπω ορωμεν αυτωτα παντα υποτεταγμενα ⁹τον δε βραχυ τι παρ αγ-γελους ηλαττωμενον βλεπομεν ιησουν δια το πα-θημα του θανατου δοξη και τιμη εστεφανωμενονοπως χαριτι θεου υπερ παντος γευσηται θανατου¹⁰επρεπεν γαρ αυτω δι ον τα παντα και δι ου τα πα-ντα πολλους υιους εις δοξαν αγαγοντα τον αρχη-γον της σωτηριας αυτων δια παθηματων τελειωσαι¹¹ο τε γαρ αγιαζων και οι αγιαζομενοι εξ ενος παντεςδι ην αιτιαν ουκ επαισχυνεται αδελφους αυτουςκαλειν ¹²λεγων απαγγελω το ονομα σου τοις αδελ-φοις μου εν μεσω εκκλησιας υμνησω σε ¹³και παλινεγω εσομαι πεποιθως επ αυτω και παλιν ιδου εγωκαι τα παιδια α μοι εδωκεν ο θεος ¹⁴επει ουν ταπαιδια κεκοινωνηκεν σαρκος και αιματος και αυ-τος παραπλησιως μετεσχεν των αυτων ινα δια τουθανατου καταργηση τον το κρατος εχοντα του θα-νατου τουτεστιν τον διαβολον ¹⁵και απαλλαξη του-τους οσοι φοβω θανατου δια παντος του ζην ενο-χοι ησαν δουλειας ¹⁶ου γαρ δηπου αγγελων επιλαμ-βανεται αλλα σπερματος αβρααμ επιλαμβανεται¹⁷οθεν ωφειλεν κατα παντα τοις αδελφοις ομοιω-θηναι ινα ελεημων γενηται και πιστος αρχιερευςτα προς τον θεον εις το ιλασκεσθαι τας αμαρτιαςτου λαου ¹⁸εν ω γαρ πεπονθεν αυτος πειρασθειςδυναται τοις πειραζομενοις βοηθησαι

3οθεν αδελφοι αγιοι κλησεως επουρανιου μετο-χοι κατανοησατε τον αποστολον και αρχιερεα τηςομολογιας ημων χριστον ιησουν ²πιστον οντα τωποιησαντι αυτον ως και μωσης εν ολω τω οικω αυ-του ³πλειονος γαρ δοξης ουτος παρα μωσην ηξιω-

173

174 19. ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ

ται καθ οσον πλειονα τιμην εχει του οικου ο κα-τασκευασας αυτον ⁴πας γαρ οικος κατασκευαζεταιυπο τινος ο δε τα παντα κατασκευασας θεος ⁵καιμωσης μεν πιστος εν ολω τω οικω αυτου ως θερα-πων εις μαρτυριον των λαληθησομενων ⁶χριστος δεως υιος επι τον οικον αυτου ου οικος εσμεν ημειςεανπερ την παρρησιαν και το καυχημα της ελπι-δος μεχρι τελους βεβαιαν κατασχωμεν ⁷διο καθωςλεγει το πνευμα το αγιον σημερον εαν της φωνηςαυτου ακουσητε ⁸μη σκληρυνητε τας καρδιας υμωνως εν τω παραπικρασμω κατα την ημεραν του πει-ρασμου εν τη ερημω ⁹ου επειρασαν με οι πατερεςυμων εδοκιμασαν με και ειδον τα εργα μου τεσσα-ρακοντα ετη ¹⁰διο προσωχθισα τη γενεα εκεινη καιειπον αει πλανωνται τη καρδια αυτοι δε ουκ εγνω-σαν τας οδους μου ¹¹ως ωμοσα εν τη οργη μου ειεισελευσονται εις την καταπαυσιν μου ¹²βλεπετεαδελφοι μηποτε εσται εν τινι υμων καρδια πονηρααπιστιας εν τω αποστηναι απο θεου ζωντος ¹³αλλαπαρακαλειτε εαυτους καθ εκαστην ημεραν αχριςου το σημερον καλειται ινα μη σκληρυνθη τις εξυμων απατη της αμαρτιας ¹⁴μετοχοι γαρ γεγοναμεντου χριστου εανπερ την αρχην της υποστασεως με-χρι τελους βεβαιαν κατασχωμεν ¹⁵εν τω λεγεσθαισημερον εαν της φωνης αυτου ακουσητε μη σκλη-ρυνητε τας καρδιας υμων ως εν τω παραπικρασμω¹⁶τινες γαρ ακουσαντες παρεπικραναν αλλ ου πα-ντες οι εξελθοντες εξ αιγυπτου δια μωσεως ¹⁷τισινδε προσωχθισεν τεσσαρακοντα ετη ουχι τοις αμαρ-τησασιν ων τα κωλα επεσεν εν τη ερημω ¹⁸τισιν δεωμοσεν μη εισελευσεσθαι εις την καταπαυσιν αυ-του ει μη τοις απειθησασιν ¹⁹και βλεπομεν οτι ουκηδυνηθησαν εισελθειν δι απιστιαν

4φοβηθωμεν ουν μηποτε καταλειπομενης επαγ-γελιας εισελθειν εις την καταπαυσιν αυτου δοκητις εξ υμων υστερηκεναι ²και γαρ εσμεν ευηγγελι-σμενοι καθαπερ κακεινοι αλλ ουκ ωφελησεν ο λο-γος της ακοης εκεινους μη συγκεκραμενος τη πι-στει τοις ακουσασιν ³εισερχομεθα γαρ εις την κατα-παυσιν οι πιστευσαντες καθως ειρηκεν ως ωμοσαεν τη οργη μου ει εισελευσονται εις την καταπαυ-σιν μου καιτοι των εργων απο καταβολης κοσμουγενηθεντων ⁴ειρηκεν γαρ που περι της εβδομης ου-τως και κατεπαυσεν ο θεος εν τη ημερα τη εβδομηαπο παντων των εργων αυτου ⁵και εν τουτω πα-λιν ει εισελευσονται εις την καταπαυσιν μου ⁶επειουν απολειπεται τινας εισελθειν εις αυτην και οιπροτερον ευαγγελισθεντες ουκ εισηλθον δι απει-θειαν ⁷παλιν τινα οριζει ημεραν σημερον εν δαβιδλεγων μετα τοσουτον χρονον καθως ειρηται σημε-ρον εαν της φωνης αυτου ακουσητε μη σκληρυνητετας καρδιας υμων ⁸ει γαρ αυτους ιησους κατεπαυ-σεν ουκ αν περι αλλης ελαλει μετα ταυτα ημερας

⁹αρα απολειπεται σαββατισμος τω λαω του θεου¹⁰ο γαρ εισελθων εις την καταπαυσιν αυτου και αυ-τος κατεπαυσεν απο των εργων αυτου ωσπερ αποτων ιδιων ο θεος ¹¹σπουδασωμεν ουν εισελθειν ειςεκεινην την καταπαυσιν ινα μη εν τω αυτω τις υπο-δειγματι πεση της απειθειας ¹²ζων γαρ ο λογος τουθεου και ενεργης και τομωτερος υπερ πασαν μα-χαιραν διστομον και διικνουμενος αχρι μερισμου ψυ-χης τε και πνευματος αρμων τε και μυελων και κρι-τικος ενθυμησεων και εννοιων καρδιας ¹³και ουκεστιν κτισις αφανης ενωπιον αυτου παντα δε γυ-μνα και τετραχηλισμενα τοις οφθαλμοις αυτου προςον ημιν ο λογος ¹⁴εχοντες ουν αρχιερεα μεγαν διε-ληλυθοτα τους ουρανους ιησουν τον υιον του θεουκρατωμεν της ομολογιας ¹⁵ου γαρ εχομεν αρχιερεαμη δυναμενον συμπαθησαι ταις ασθενειαις ημωνπεπειρασμενον δε κατα παντα καθ ομοιοτητα χω-ρις αμαρτιας ¹⁶προσερχωμεθα ουν μετα παρρησιαςτω θρονω της χαριτος ινα λαβωμεν ελεον και χαρινευρωμεν εις ευκαιρον βοηθειαν

5πας γαρ αρχιερευς εξ ανθρωπων λαμβανομε-νος υπερ ανθρωπων καθισταται τα προς τον θεονινα προσφερη δωρα τε και θυσιας υπερ αμαρτιων²μετριοπαθειν δυναμενος τοις αγνοουσιν και πλα-νωμενοις επει και αυτος περικειται ασθενειαν ³καιδια ταυτην οφειλει καθως περι του λαου ουτως καιπερι εαυτου προσφερειν υπερ αμαρτιων ⁴και ουχεαυτω τις λαμβανει την τιμην αλλα ο καλουμενοςυπο του θεου καθαπερ και ο ααρων ⁵ουτως και οχριστος ουχ εαυτον εδοξασεν γενηθηναι αρχιερεααλλ ο λαλησας προς αυτον υιος μου ει συ εγω σημε-ρον γεγεννηκα σε ⁶καθως και εν ετερω λεγει συ ιε-ρευς εις τον αιωνα κατα την ταξιν μελχισεδεκ ⁷ος ενταις ημεραις της σαρκος αυτου δεησεις τε και ικε-τηριας προς τον δυναμενον σωζειν αυτον εκ θανα-του μετα κραυγης ισχυρας και δακρυων προσενε-γκας και εισακουσθεις απο της ευλαβειας ⁸καιπερων υιος εμαθεν αφ ων επαθεν την υπακοην ⁹και τε-λειωθεις εγενετο τοις υπακουουσιν αυτω πασιν αι-τιος σωτηριας αιωνιου ¹⁰προσαγορευθεις υπο τουθεου αρχιερευς κατα την ταξιν μελχισεδεκ ¹¹περιου πολυς ημιν ο λογος και δυσερμηνευτος λεγεινεπει νωθροι γεγονατε ταις ακοαις ¹²και γαρ οφειλο-ντες ειναι διδασκαλοι δια τον χρονον παλιν χρειανεχετε του διδασκειν υμας τινα τα στοιχεια της αρ-χης των λογιων του θεου και γεγονατε χρειαν εχο-ντες γαλακτος και ου στερεας τροφης ¹³πας γαρ ομετεχων γαλακτος απειρος λογου δικαιοσυνης νη-πιος γαρ εστιν ¹⁴τελειων δε εστιν η στερεα τροφητων δια την εξιν τα αισθητηρια γεγυμνασμενα εχο-ντων προς διακρισιν καλου τε και κακου

6διο αφεντες τον της αρχης του χριστου λογον

175

επι την τελειοτητα φερωμεθα μη παλιν θεμελιονκαταβαλλομενοι μετανοιας απο νεκρων εργων καιπιστεως επι θεον ²βαπτισμων διδαχης επιθεσεωςτε χειρων αναστασεως τε νεκρων και κριματος αιω-νιου ³και τουτο ποιησομεν εανπερ επιτρεπη ο θεος⁴αδυνατον γαρ τους απαξ φωτισθεντας γευσαμε-νους τε της δωρεας της επουρανιου και μετοχουςγενηθεντας πνευματος αγιου ⁵και καλον γευσαμε-νους θεου ρημα δυναμεις τε μελλοντος αιωνος ⁶καιπαραπεσοντας παλιν ανακαινιζειν εις μετανοιανανασταυρουντας εαυτοις τον υιον του θεου και πα-ραδειγματιζοντας ⁷γη γαρ η πιουσα τον επ αυτηςπολλακις ερχομενον υετον και τικτουσα βοτανηνευθετον εκεινοις δι ους και γεωργειται μεταλαμβα-νει ευλογιας απο του θεου ⁸εκφερουσα δε ακανθαςκαι τριβολους αδοκιμος και καταρας εγγυς ης τοτελος εις καυσιν ⁹πεπεισμεθα δε περι υμων αγα-πητοι τα κρειττονα και εχομενα σωτηριας ει καιουτως λαλουμεν ¹⁰ου γαρ αδικος ο θεος επιλαθε-σθαι του εργου υμων και του κοπου της αγαπηςης ενδειξασθε εις το ονομα αυτου διακονησαντεςτοις αγιοις και διακονουντες ¹¹επιθυμουμεν δε εκα-στον υμων την αυτην ενδεικνυσθαι σπουδην προςτην πληροφοριαν της ελπιδος αχρι τελους ¹²ινα μηνωθροι γενησθε μιμηται δε των δια πιστεως και μα-κροθυμιας κληρονομουντων τας επαγγελιας ¹³τωγαρ αβρααμ επαγγειλαμενος ο θεος επει κατ ου-δενος ειχεν μειζονος ομοσαι ωμοσεν καθ εαυτου¹⁴λεγων η μην ευλογων ευλογησω σε και πληθυνωνπληθυνω σε ¹⁵και ουτως μακροθυμησας επετυχεντης επαγγελιας ¹⁶ανθρωποι μεν γαρ κατα του μειζο-νος ομνυουσιν και πασης αυτοις αντιλογιας περαςεις βεβαιωσιν ο ορκος ¹⁷εν ω περισσοτερον βουλο-μενος ο θεος επιδειξαι τοις κληρονομοις της επαγ-γελιας το αμεταθετον της βουλης αυτου εμεσιτευ-σεν ορκω ¹⁸ινα δια δυο πραγματων αμεταθετων ενοις αδυνατον ψευσασθαι θεον ισχυραν παρακλη-σιν εχωμεν οι καταφυγοντες κρατησαι της προκει-μενης ελπιδος ¹⁹ην ως αγκυραν εχομεν της ψυχηςασφαλη τε και βεβαιαν και εισερχομενην εις το εσω-τερον του καταπετασματος ²⁰οπου προδρομος υπερημων εισηλθεν ιησους κατα την ταξιν μελχισεδεκαρχιερευς γενομενος εις τον αιωνα

7ουτος γαρ ο μελχισεδεκ βασιλευς σαλημ ιερευςτου θεου του υψιστου ο συναντησας αβρααμ υπο-στρεφοντι απο της κοπης των βασιλεων και ευλο-γησας αυτον ²ω και δεκατην απο παντων εμερισεναβρααμ πρωτον μεν ερμηνευομενος βασιλευς δικαιο-συνης επειτα δε και βασιλευς σαλημ ο εστιν βασι-λευς ειρηνης ³απατωρ αμητωρ αγενεαλογητος μητεαρχην ημερων μητε ζωης τελος εχων αφωμοιωμε-νος δε τω υιω του θεου μενει ιερευς εις το διηνεκες⁴θεωρειτε δε πηλικος ουτος ω και δεκατην αβρααμ

εδωκεν εκ των ακροθινιων ο πατριαρχης ⁵και οι μενεκ των υιων λευι την ιερατειαν λαμβανοντες εντο-λην εχουσιν αποδεκατουν τον λαον κατα τον νομοντουτεστιν τους αδελφους αυτων καιπερ εξεληλυ-θοτας εκ της οσφυος αβρααμ ⁶ο δε μη γενεαλογου-μενος εξ αυτων δεδεκατωκεν τον αβρααμ και τονεχοντα τας επαγγελιας ευλογηκεν ⁷χωρις δε πασηςαντιλογιας το ελαττον υπο του κρειττονος ευλογει-ται ⁸και ωδε μεν δεκατας αποθνησκοντες ανθρω-ποι λαμβανουσιν εκει δε μαρτυρουμενος οτι ζη ⁹καιως επος ειπειν δια αβρααμ και λευι ο δεκατας λαμ-βανων δεδεκατωται ¹⁰ετι γαρ εν τη οσφυι του πα-τρος ην οτε συνηντησεν αυτω ο μελχισεδεκ ¹¹ει μενουν τελειωσις δια της λευιτικης ιερωσυνης ην ολαος γαρ επ αυτη νενομοθετητο τις ετι χρεια κατατην ταξιν μελχισεδεκ ετερον ανιστασθαι ιερεα καιου κατα την ταξιν ααρων λεγεσθαι ¹²μετατιθεμενηςγαρ της ιερωσυνης εξ αναγκης και νομου μεταθε-σις γινεται ¹³εφ ον γαρ λεγεται ταυτα φυλης ετεραςμετεσχηκεν αφ ης ουδεις προσεσχηκεν τω θυσια-στηριω ¹⁴προδηλον γαρ οτι εξ ιουδα ανατεταλκενο κυριος ημων εις ην φυλην ουδεν περι ιερωσυνηςμωσης ελαλησεν ¹⁵και περισσοτερον ετι καταδηλονεστιν ει κατα την ομοιοτητα μελχισεδεκ ανισταταιιερευς ετερος ¹⁶ος ου κατα νομον εντολης σαρκι-κης γεγονεν αλλα κατα δυναμιν ζωης ακαταλυτου¹⁷μαρτυρει γαρ οτι συ ιερευς εις τον αιωνα κατα τηνταξιν μελχισεδεκ ¹⁸αθετησις μεν γαρ γινεται προ-αγουσης εντολης δια το αυτης ασθενες και ανω-φελες ¹⁹ουδεν γαρ ετελειωσεν ο νομος επεισαγωγηδε κρειττονος ελπιδος δι ης εγγιζομεν τω θεω ²⁰καικαθ οσον ου χωρις ορκωμοσιας οι μεν γαρ χωρις ορ-κωμοσιας εισιν ιερεις γεγονοτες ²¹ο δε μετα ορκωμο-σιας δια του λεγοντος προς αυτον ωμοσεν κυριοςκαι ου μεταμεληθησεται συ ιερευς εις τον αιωνακατα την ταξιν μελχισεδεκ ²²κατα τοσουτον κρειτ-τονος διαθηκης γεγονεν εγγυος ιησους ²³και οι μενπλειονες εισιν γεγονοτες ιερεις δια το θανατω κω-λυεσθαι παραμενειν ²⁴ο δε δια το μενειν αυτον ειςτον αιωνα απαραβατον εχει την ιερωσυνην ²⁵οθενκαι σωζειν εις το παντελες δυναται τους προσερχο-μενους δι αυτου τω θεω παντοτε ζων εις το εντυγ-χανειν υπερ αυτων ²⁶τοιουτος γαρ ημιν επρεπεν αρ-χιερευς οσιος ακακος αμιαντος κεχωρισμενος αποτων αμαρτωλων και υψηλοτερος των ουρανων γε-νομενος ²⁷ος ουκ εχει καθ ημεραν αναγκην ωσπεροι αρχιερεις προτερον υπερ των ιδιων αμαρτιωνθυσιας αναφερειν επειτα των του λαου τουτο γαρεποιησεν εφαπαξ εαυτον ανενεγκας ²⁸ο νομος γαρανθρωπους καθιστησιν αρχιερεις εχοντας ασθενειανο λογος δε της ορκωμοσιας της μετα τον νομον υιονεις τον αιωνα τετελειωμενον

8κεφαλαιον δε επι τοις λεγομενοις τοιουτον εχο-

176 19. ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ

μεν αρχιερεα ος εκαθισεν εν δεξια του θρονου τηςμεγαλωσυνης εν τοις ουρανοις ²των αγιων λειτουρ-γος και της σκηνης της αληθινης ην επηξεν ο κυ-ριος και ουκ ανθρωπος ³πας γαρ αρχιερευς εις τοπροσφερειν δωρα τε και θυσιας καθισταται οθεναναγκαιον εχειν τι και τουτον ο προσενεγκη ⁴ει μενγαρ ην επι γης ουδ αν ην ιερευς οντων των ιερεωντων προσφεροντων κατα τον νομον τα δωρα ⁵οιτινεςυποδειγματι και σκια λατρευουσιν των επουρανιωνκαθως κεχρηματισται μωσης μελλων επιτελειν τηνσκηνην ορα γαρ φησιν ποιησης παντα κατα τον τυ-πον τον δειχθεντα σοι εν τω ορει ⁶νυνι δε διαφο-ρωτερας τετευχεν λειτουργιας οσω και κρειττονοςεστιν διαθηκης μεσιτης ητις επι κρειττοσιν επαγ-γελιαις νενομοθετηται ⁷ει γαρ η πρωτη εκεινη ηναμεμπτος ουκ αν δευτερας εζητειτο τοπος ⁸μεμφομενοςγαρ αυτοις λεγει ιδου ημεραι ερχονται λεγει κυριοςκαι συντελεσω επι τον οικον ισραηλ και επι τον οι-κον ιουδα διαθηκην καινην ⁹ου κατα την διαθηκηνην εποιησα τοις πατρασιν αυτων εν ημερα επιλα-βομενου μου της χειρος αυτων εξαγαγειν αυτουςεκ γης αιγυπτου οτι αυτοι ουκ ενεμειναν εν τη δια-θηκη μου καγω ημελησα αυτων λεγει κυριος ¹⁰οτιαυτη η διαθηκη ην διαθησομαι τω οικω ισραηλ μετατας ημερας εκεινας λεγει κυριος διδους νομους μουεις την διανοιαν αυτων και επι καρδιας αυτων επι-γραψω αυτους και εσομαι αυτοις εις θεον και αυτοιεσονται μοι εις λαον ¹¹και ου μη διδαξωσιν εκαστοςτον πλησιον αυτου και εκαστος τον αδελφον αυτουλεγων γνωθι τον κυριον οτι παντες ειδησουσιν μεαπο μικρου αυτων εως μεγαλου αυτων ¹²οτι ιλεωςεσομαι ταις αδικιαις αυτων και των αμαρτιων αυ-των και των ανομιων αυτων ου μη μνησθω ετι ¹³εντω λεγειν καινην πεπαλαιωκεν την πρωτην το δεπαλαιουμενον και γηρασκον εγγυς αφανισμου

9ειχεν μεν ουν και η πρωτη δικαιωματα λατρειαςτο τε αγιον κοσμικον ²σκηνη γαρ κατεσκευασθη ηπρωτη εν η η τε λυχνια και η τραπεζα και η προ-θεσις των αρτων ητις λεγεται αγια ³μετα δε το δευ-τερον καταπετασμα σκηνη η λεγομενη αγια αγιων⁴χρυσουν εχουσα θυμιατηριον και την κιβωτον τηςδιαθηκης περικεκαλυμμενην παντοθεν χρυσιω ενη σταμνος χρυση εχουσα το μαννα και η ραβδοςααρων η βλαστησασα και αι πλακες της διαθηκης⁵υπερανω δε αυτης χερουβιμ δοξης κατασκιαζοντατο ιλαστηριον περι ων ουκ εστιν νυν λεγειν καταμερος ⁶τουτων δε ουτως κατεσκευασμενων εις μεντην πρωτην σκηνην διαπαντος εισιασιν οι ιερειςτας λατρειας επιτελουντες ⁷εις δε την δευτεραναπαξ του ενιαυτου μονος ο αρχιερευς ου χωρις αι-ματος ο προσφερει υπερ εαυτου και των του λαουαγνοηματων ⁸τουτο δηλουντος του πνευματος τουαγιου μηπω πεφανερωσθαι την των αγιων οδον

ετι της πρωτης σκηνης εχουσης στασιν ⁹ητις παρα-βολη εις τον καιρον τον ενεστηκοτα καθ ον δωρα τεκαι θυσιαι προσφερονται μη δυναμεναι κατα συνει-δησιν τελειωσαι τον λατρευοντα ¹⁰μονον επι βρω-μασιν και πομασιν και διαφοροις βαπτισμοις καιδικαιωμασιν σαρκος μεχρι καιρου διορθωσεως επι-κειμενα ¹¹χριστος δε παραγενομενος αρχιερευς τωνμελλοντων αγαθων δια της μειζονος και τελειοτε-ρας σκηνης ου χειροποιητου τουτεστιν ου ταυτηςτης κτισεως ¹²ουδε δι αιματος τραγων και μοσχωνδια δε του ιδιου αιματος εισηλθεν εφαπαξ εις τααγια αιωνιαν λυτρωσιν ευραμενος ¹³ει γαρ το αιματαυρων και τραγων και σποδος δαμαλεως ραντι-ζουσα τους κεκοινωμενους αγιαζει προς την τηςσαρκος καθαροτητα ¹⁴ποσω μαλλον το αιμα του χρι-στου ος δια πνευματος αιωνιου εαυτον προσηνε-γκεν αμωμον τω θεω καθαριει την συνειδησιν υμωναπο νεκρων εργων εις το λατρευειν θεω ζωντι ¹⁵καιδια τουτο διαθηκης καινης μεσιτης εστιν οπως θα-νατου γενομενου εις απολυτρωσιν των επι τη πρωτηδιαθηκη παραβασεων την επαγγελιαν λαβωσιν οικεκλημενοι της αιωνιου κληρονομιας ¹⁶οπου γαρ δια-θηκη θανατον αναγκη φερεσθαι του διαθεμενου ¹⁷διαθηκηγαρ επι νεκροις βεβαια επει μηποτε ισχυει οτε ζη οδιαθεμενος ¹⁸οθεν ουδ η πρωτη χωρις αιματος εγκε-καινισται ¹⁹λαληθεισης γαρ πασης εντολης κατα νο-μον υπο μωυσεως παντι τω λαω λαβων το αιμα τωνμοσχων και τραγων μετα υδατος και εριου κοκκι-νου και υσσωπου αυτο τε το βιβλιον και παντα τονλαον ερραντισεν ²⁰λεγων τουτο το αιμα της διαθη-κης ης ενετειλατο προς υμας ο θεος ²¹και την σκη-νην δε και παντα τα σκευη της λειτουργιας τω αι-ματι ομοιως ερραντισεν ²²και σχεδον εν αιματι πα-ντα καθαριζεται κατα τον νομον και χωρις αιμα-τεκχυσιας ου γινεται αφεσις ²³αναγκη ουν τα μενυποδειγματα των εν τοις ουρανοις τουτοις καθα-ριζεσθαι αυτα δε τα επουρανια κρειττοσιν θυσιαιςπαρα ταυτας ²⁴ου γαρ εις χειροποιητα αγια εισηλ-θεν ο χριστος αντιτυπα των αληθινων αλλ εις αυ-τον τον ουρανον νυν εμφανισθηναι τω προσωπωτου θεου υπερ ημων ²⁵ουδ ινα πολλακις προσφερηεαυτον ωσπερ ο αρχιερευς εισερχεται εις τα αγιακατ ενιαυτον εν αιματι αλλοτριω ²⁶επει εδει αυτονπολλακις παθειν απο καταβολης κοσμου νυν δεαπαξ επι συντελεια των αιωνων εις αθετησιν αμαρ-τιας δια της θυσιας αυτου πεφανερωται ²⁷και καθοσον αποκειται τοις ανθρωποις απαξ αποθανεινμετα δε τουτο κρισις ²⁸ουτως ο χριστος απαξ προσε-νεχθεις εις το πολλων ανενεγκειν αμαρτιας εκ δευ-τερου χωρις αμαρτιας οφθησεται τοις αυτον απεκ-δεχομενοις εις σωτηριαν

10σκιαν γαρ εχων ο νομος των μελλοντων αγα-θων ουκ αυτην την εικονα των πραγματων κατ ενιαυ-

177

τον ταις αυταις θυσιαις ας προσφερουσιν εις τοδιηνεκες ουδεποτε δυναται τους προσερχομενουςτελειωσαι ²επει ουκ αν επαυσαντο προσφερομεναιδια το μηδεμιαν εχειν ετι συνειδησιν αμαρτιων τουςλατρευοντας απαξ κεκαθαρμενους ³αλλ εν αυταιςαναμνησις αμαρτιων κατ ενιαυτον ⁴αδυνατον γαραιμα ταυρων και τραγων αφαιρειν αμαρτιας ⁵διοεισερχομενος εις τον κοσμον λεγει θυσιαν και προ-σφοραν ουκ ηθελησας σωμα δε κατηρτισω μοι ⁶ολοκαυτωματακαι περι αμαρτιας ουκ ευδοκησας ⁷τοτε ειπον ιδουηκω εν κεφαλιδι βιβλιου γεγραπται περι εμου τουποιησαι ο θεος το θελημα σου ⁸ανωτερον λεγωνοτι θυσιαν και προσφοραν και ολοκαυτωματα καιπερι αμαρτιας ουκ ηθελησας ουδε ευδοκησας αι-τινες κατα τον νομον προσφερονται ⁹τοτε ειρηκενιδου ηκω του ποιησαι ο θεος το θελημα σου αναι-ρει το πρωτον ινα το δευτερον στηση ¹⁰εν ω θελη-ματι ηγιασμενοι εσμεν δια της προσφορας του σω-ματος του ιησου χριστου εφαπαξ ¹¹και πας μεν ιε-ρευς εστηκεν καθ ημεραν λειτουργων και τας αυ-τας πολλακις προσφερων θυσιας αιτινες ουδεποτεδυνανται περιελειν αμαρτιας ¹²αυτος δε μιαν υπεραμαρτιων προσενεγκας θυσιαν εις το διηνεκες εκα-θισεν εν δεξια του θεου ¹³το λοιπον εκδεχομενοςεως τεθωσιν οι εχθροι αυτου υποποδιον των πο-δων αυτου ¹⁴μια γαρ προσφορα τετελειωκεν εις τοδιηνεκες τους αγιαζομενους ¹⁵μαρτυρει δε ημιν καιτο πνευμα το αγιον μετα γαρ το προειρηκεναι ¹⁶αυτηη διαθηκη ην διαθησομαι προς αυτους μετα ταςημερας εκεινας λεγει κυριος διδους νομους μου επικαρδιας αυτων και επι των διανοιων αυτων επι-γραψω αυτους ¹⁷και των αμαρτιων αυτων και τωνανομιων αυτων ου μη μνησθω ετι ¹⁸οπου δε αφεσιςτουτων ουκετι προσφορα περι αμαρτιας ¹⁹εχοντεςουν αδελφοι παρρησιαν εις την εισοδον των αγιωνεν τω αιματι ιησου ²⁰ην ενεκαινισεν ημιν οδον προ-σφατον και ζωσαν δια του καταπετασματος τουτε-στιν της σαρκος αυτου ²¹και ιερεα μεγαν επι τονοικον του θεου ²²προσερχωμεθα μετα αληθινης καρ-διας εν πληροφορια πιστεως ερραντισμενοι τας καρ-διας απο συνειδησεως πονηρας και λελουμενοι τοσωμα υδατι καθαρω ²³κατεχωμεν την ομολογιαν τηςελπιδος ακλινη πιστος γαρ ο επαγγειλαμενος ²⁴καικατανοωμεν αλληλους εις παροξυσμον αγαπης καικαλων εργων ²⁵μη εγκαταλειποντες την επισυνα-γωγην εαυτων καθως εθος τισιν αλλα παρακαλου-ντες και τοσουτω μαλλον οσω βλεπετε εγγιζουσαντην ημεραν ²⁶εκουσιως γαρ αμαρτανοντων ημων μετατο λαβειν την επιγνωσιν της αληθειας ουκετι περιαμαρτιων απολειπεται θυσια ²⁷φοβερα δε τις εκ-δοχη κρισεως και πυρος ζηλος εσθιειν μελλοντοςτους υπεναντιους ²⁸αθετησας τις νομον μωσεως χω-ρις οικτιρμων επι δυσιν η τρισιν μαρτυσιν αποθνη-σκει ²⁹ποσω δοκειτε χειρονος αξιωθησεται τιμωριας

ο τον υιον του θεου καταπατησας και το αιμα τηςδιαθηκης κοινον ηγησαμενος εν ω ηγιασθη και τοπνευμα της χαριτος ενυβρισας ³⁰οιδαμεν γαρ τονειποντα εμοι εκδικησις εγω ανταποδωσω λεγει κυ-ριος και παλιν κυριος κρινει τον λαον αυτου ³¹φοβεροντο εμπεσειν εις χειρας θεου ζωντος ³²αναμιμνησκεσθεδε τας προτερον ημερας εν αις φωτισθεντες πολ-λην αθλησιν υπεμεινατε παθηματων ³³τουτο μενονειδισμοις τε και θλιψεσιν θεατριζομενοι τουτοδε κοινωνοι των ουτως αναστρεφομενων γενηθε-ντες ³⁴και γαρ τοις δεσμοις μου συνεπαθησατε καιτην αρπαγην των υπαρχοντων υμων μετα χαραςπροσεδεξασθε γινωσκοντες εχειν εν εαυτοις κρειτ-τονα υπαρξιν εν ουρανοις και μενουσαν ³⁵μη απο-βαλητε ουν την παρρησιαν υμων ητις εχει μισθαπο-δοσιαν μεγαλην ³⁶υπομονης γαρ εχετε χρειαν ινα τοθελημα του θεου ποιησαντες κομισησθε την επαγ-γελιαν ³⁷ετι γαρ μικρον οσον οσον ο ερχομενος ηξεικαι ου χρονιει ³⁸ο δε δικαιος εκ πιστεως ζησεται καιεαν υποστειληται ουκ ευδοκει η ψυχη μου εν αυτω³⁹ημεις δε ουκ εσμεν υποστολης εις απωλειαν αλλαπιστεως εις περιποιησιν ψυχης

11εστιν δε πιστις ελπιζομενων υποστασις πραγ-ματων ελεγχος ου βλεπομενων ²εν ταυτη γαρ εμαρ-τυρηθησαν οι πρεσβυτεροι ³πιστει νοουμεν κατηρ-τισθαι τους αιωνας ρηματι θεου εις το μη εκ φαι-νομενων τα βλεπομενα γεγονεναι ⁴πιστει πλειοναθυσιαν αβελ παρα καιν προσηνεγκεν τω θεω δι ηςεμαρτυρηθη ειναι δικαιος μαρτυρουντος επι τοιςδωροις αυτου του θεου και δι αυτης αποθανων ετιλαλει ⁵πιστει ενωχ μετετεθη του μη ιδειν θανατονκαι ουχ ευρισκετο διοτι μετεθηκεν αυτον ο θεοςπρο γαρ της μεταθεσεως αυτου μεμαρτυρηται ευ-ηρεστηκεναι τω θεω ⁶χωρις δε πιστεως αδυνατονευαρεστησαι πιστευσαι γαρ δει τον προσερχομε-νον τω θεω οτι εστιν και τοις εκζητουσιν αυτον μι-σθαποδοτης γινεται ⁷πιστει χρηματισθεις νωε περιτων μηδεπω βλεπομενων ευλαβηθεις κατεσκευα-σεν κιβωτον εις σωτηριαν του οικου αυτου δι ης κα-τεκρινεν τον κοσμον και της κατα πιστιν δικαιοσυ-νης εγενετο κληρονομος ⁸πιστει καλουμενος αβρααμυπηκουσεν εξελθειν εις τον τοπον ον ημελλεν λαμ-βανειν εις κληρονομιαν και εξηλθεν μη επισταμε-νος που ερχεται ⁹πιστει παρωκησεν εις την γηντης επαγγελιας ως αλλοτριαν εν σκηναις κατοικη-σας μετα ισαακ και ιακωβ των συγκληρονομων τηςεπαγγελιας της αυτης ¹⁰εξεδεχετο γαρ την τους θε-μελιους εχουσαν πολιν ης τεχνιτης και δημιουρ-γος ο θεος ¹¹πιστει και αυτη σαρρα δυναμιν εις κα-ταβολην σπερματος ελαβεν και παρα καιρον ηλι-κιας ετεκεν επει πιστον ηγησατο τον επαγγειλαμε-νον ¹²διο και αφ ενος εγεννηθησαν και ταυτα νενε-κρωμενου καθως τα αστρα του ουρανου τω πλη-

178 19. ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ

θει και ωσει αμμος η παρα το χειλος της θαλασ-σης η αναριθμητος ¹³κατα πιστιν απεθανον ουτοιπαντες μη λαβοντες τας επαγγελιας αλλα πορρω-θεν αυτας ιδοντες και πεισθεντες και ασπασαμε-νοι και ομολογησαντες οτι ξενοι και παρεπιδημοιεισιν επι της γης ¹⁴οι γαρ τοιαυτα λεγοντες εμφα-νιζουσιν οτι πατριδα επιζητουσιν ¹⁵και ει μεν εκει-νης εμνημονευον αφ ης εξηλθον ειχον αν καιρονανακαμψαι ¹⁶νυνι δε κρειττονος ορεγονται τουτε-στιν επουρανιου διο ουκ επαισχυνεται αυτους οθεος θεος επικαλεισθαι αυτων ητοιμασεν γαρ αυ-τοις πολιν ¹⁷πιστει προσενηνοχεν αβρααμ τον ισαακπειραζομενος και τον μονογενη προσεφερεν ο ταςεπαγγελιας αναδεξαμενος ¹⁸προς ον ελαληθη οτιεν ισαακ κληθησεται σοι σπερμα ¹⁹λογισαμενος οτικαι εκ νεκρων εγειρειν δυνατος ο θεος οθεν αυ-τον και εν παραβολη εκομισατο ²⁰πιστει περι μελ-λοντων ευλογησεν ισαακ τον ιακωβ και τον ησαυ²¹πιστει ιακωβ αποθνησκων εκαστον των υιων ιω-σηφ ευλογησεν και προσεκυνησεν επι το ακρον τηςραβδου αυτου ²²πιστει ιωσηφ τελευτων περι τηςεξοδου των υιων ισραηλ εμνημονευσεν και περι τωνοστεων αυτου ενετειλατο ²³πιστει μωσης γεννηθειςεκρυβη τριμηνον υπο των πατερων αυτου διοτι ει-δον αστειον το παιδιον και ουκ εφοβηθησαν το δια-ταγμα του βασιλεως ²⁴πιστει μωσης μεγας γενομε-νος ηρνησατο λεγεσθαι υιος θυγατρος φαραω ²⁵μαλλονελομενος συγκακουχεισθαι τω λαω του θεου η προ-σκαιρον εχειν αμαρτιας απολαυσιν ²⁶μειζονα πλου-τον ηγησαμενος των εν αιγυπτω θησαυρων τον ονει-δισμον του χριστου απεβλεπεν γαρ εις την μισθα-ποδοσιαν ²⁷πιστει κατελιπεν αιγυπτον μη φοβηθειςτον θυμον του βασιλεως τον γαρ αορατον ως ορωνεκαρτερησεν ²⁸πιστει πεποιηκεν το πασχα και τηνπροσχυσιν του αιματος ινα μη ο ολοθρευων τα πρω-τοτοκα θιγη αυτων ²⁹πιστει διεβησαν την ερυθρανθαλασσαν ως δια ξηρας ης πειραν λαβοντες οι αι-γυπτιοι κατεποθησαν ³⁰πιστει τα τειχη ιεριχω επε-σεν κυκλωθεντα επι επτα ημερας ³¹πιστει ρααβ ηπορνη ου συναπωλετο τοις απειθησασιν δεξαμενητους κατασκοπους μετ ειρηνης ³²και τι ετι λεγω επι-λειψει γαρ με διηγουμενον ο χρονος περι γεδεωνβαρακ τε και σαμψων και ιεφθαε δαβιδ τε και σα-μουηλ και των προφητων ³³οι δια πιστεως κατηγω-νισαντο βασιλειας ειργασαντο δικαιοσυνην επετυ-χον επαγγελιων εφραξαν στοματα λεοντων ³⁴εσβεσανδυναμιν πυρος εφυγον στοματα μαχαιρας ενεδυ-ναμωθησαν απο ασθενειας εγενηθησαν ισχυροι ενπολεμω παρεμβολας εκλιναν αλλοτριων ³⁵ελαβονγυναικες εξ αναστασεως τους νεκρους αυτων αλ-λοι δε ετυμπανισθησαν ου προσδεξαμενοι την απο-λυτρωσιν ινα κρειττονος αναστασεως τυχωσιν ³⁶ετεροιδε εμπαιγμων και μαστιγων πειραν ελαβον ετι δεδεσμων και φυλακης ³⁷ελιθασθησαν επρισθησαν επει-

ρασθησαν εν φονω μαχαιρας απεθανον περιηλθονεν μηλωταις εν αιγειοις δερμασιν υστερουμενοι θλι-βομενοι κακουχουμενοι ³⁸ων ουκ ην αξιος ο κοσμοςεν ερημιαις πλανωμενοι και ορεσιν και σπηλαιοιςκαι ταις οπαις της γης ³⁹και ουτοι παντες μαρτυρη-θεντες δια της πιστεως ουκ εκομισαντο την επαγ-γελιαν ⁴⁰του θεου περι ημων κρειττον τι προβλεψα-μενου ινα μη χωρις ημων τελειωθωσιν

12τοιγαρουν και ημεις τοσουτον εχοντες περι-κειμενον ημιν νεφος μαρτυρων ογκον αποθεμενοιπαντα και την ευπεριστατον αμαρτιαν δι υπομο-νης τρεχωμεν τον προκειμενον ημιν αγωνα ²αφορωντεςεις τον της πιστεως αρχηγον και τελειωτην ιησουνος αντι της προκειμενης αυτω χαρας υπεμεινεν σταυ-ρον αισχυνης καταφρονησας εν δεξια τε του θρο-νου του θεου εκαθισεν ³αναλογισασθε γαρ τον τοιαυ-την υπομεμενηκοτα υπο των αμαρτωλων εις αυτοναντιλογιαν ινα μη καμητε ταις ψυχαις υμων εκλυο-μενοι ⁴ουπω μεχρις αιματος αντικατεστητε προςτην αμαρτιαν ανταγωνιζομενοι ⁵και εκλελησθε τηςπαρακλησεως ητις υμιν ως υιοις διαλεγεται υιε μουμη ολιγωρει παιδειας κυριου μηδε εκλυου υπ αυ-του ελεγχομενος ⁶ον γαρ αγαπα κυριος παιδευει μα-στιγοι δε παντα υιον ον παραδεχεται ⁷ει παιδειανυπομενετε ως υιοις υμιν προσφερεται ο θεος τιςγαρ εστιν υιος ον ου παιδευει πατηρ ⁸ει δε χωριςεστε παιδειας ης μετοχοι γεγονασιν παντες αρα νο-θοι εστε και ουχ υιοι ⁹ειτα τους μεν της σαρκοςημων πατερας ειχομεν παιδευτας και ενετρεπομεθαου πολλω μαλλον υποταγησομεθα τω πατρι τωνπνευματων και ζησομεν ¹⁰οι μεν γαρ προς ολιγαςημερας κατα το δοκουν αυτοις επαιδευον ο δε επιτο συμφερον εις το μεταλαβειν της αγιοτητος αυ-του ¹¹πασα δε παιδεια προς μεν το παρον ου δο-κει χαρας ειναι αλλα λυπης υστερον δε καρπονειρηνικον τοις δι αυτης γεγυμνασμενοις αποδιδω-σιν δικαιοσυνης ¹²διο τας παρειμενας χειρας και ταπαραλελυμενα γονατα ανορθωσατε ¹³και τροχιαςορθας ποιησατε τοις ποσιν υμων ινα μη το χωλονεκτραπη ιαθη δε μαλλον ¹⁴ειρηνην διωκετε μετα πα-ντων και τον αγιασμον ου χωρις ουδεις οψεται τονκυριον ¹⁵επισκοπουντες μη τις υστερων απο της χα-ριτος του θεου μη τις ριζα πικριας ανω φυουσαενοχλη και δια ταυτης μιανθωσιν πολλοι ¹⁶μη τιςπορνος η βεβηλος ως ησαυ ος αντι βρωσεως μιαςαπεδοτο τα πρωτοτοκια αυτου ¹⁷ιστε γαρ οτι καιμετεπειτα θελων κληρονομησαι την ευλογιαν απε-δοκιμασθη μετανοιας γαρ τοπον ουχ ευρεν καιπερμετα δακρυων εκζητησας αυτην ¹⁸ου γαρ προσελη-λυθατε ψηλαφωμενω ορει και κεκαυμενω πυρι καιγνοφω και σκοτω και θυελλη ¹⁹και σαλπιγγος ηχωκαι φωνη ρηματων ης οι ακουσαντες παρητησαντομη προστεθηναι αυτοις λογον ²⁰ουκ εφερον γαρ το

179

διαστελλομενον καν θηριον θιγη του ορους λιθοβο-ληθησεται η βολιδι κατατοξευθησεται ²¹και ουτωςφοβερον ην το φανταζομενον μωσης ειπεν εκφοβοςειμι και εντρομος ²²αλλα προσεληλυθατε σιων ορεικαι πολει θεου ζωντος ιερουσαλημ επουρανιω καιμυριασιν αγγελων ²³πανηγυρει και εκκλησια πρω-τοτοκων εν ουρανοις απογεγραμμενων και κριτηθεω παντων και πνευμασιν δικαιων τετελειωμενων²⁴και διαθηκης νεας μεσιτη ιησου και αιματι ραντι-σμου κρειττονα λαλουντι παρα το αβελ ²⁵βλεπετεμη παραιτησησθε τον λαλουντα ει γαρ εκεινοι ουκεφυγον τον επι της γης παραιτησαμενοι χρηματιζο-ντα πολλω μαλλον ημεις οι τον απ ουρανων απο-στρεφομενοι ²⁶ου η φωνη την γην εσαλευσεν τοτενυν δε επηγγελται λεγων ετι απαξ εγω σειω ου μο-νον την γην αλλα και τον ουρανον ²⁷το δε ετι απαξδηλοι των σαλευομενων την μεταθεσιν ως πεποιη-μενων ινα μεινη τα μη σαλευομενα ²⁸διο βασιλειανασαλευτον παραλαμβανοντες εχωμεν χαριν δι ηςλατρευωμεν ευαρεστως τω θεω μετα αιδους και ευ-λαβειας ²⁹και γαρ ο θεος ημων πυρ καταναλισκον

13η φιλαδελφια μενετω ²της φιλοξενιας μη επι-λανθανεσθε δια ταυτης γαρ ελαθον τινες ξενισα-ντες αγγελους ³μιμνησκεσθε των δεσμιων ως συν-δεδεμενοι των κακουχουμενων ως και αυτοι οντεςεν σωματι ⁴τιμιος ο γαμος εν πασιν και η κοιτη αμια-ντος πορνους δε και μοιχους κρινει ο θεος ⁵αφιλαργυροςο τροπος αρκουμενοι τοις παρουσιν αυτος γαρ ει-ρηκεν ου μη σε ανω ουδ ου μη σε εγκαταλιπω ⁶ωστεθαρρουντας ημας λεγειν κυριος εμοι βοηθος και ουφοβηθησομαι τι ποιησει μοι ανθρωπος ⁷μνημονευετετων ηγουμενων υμων οιτινες ελαλησαν υμιν τον λο-γον του θεου ων αναθεωρουντες την εκβασιν τηςαναστροφης μιμεισθε την πιστιν ⁸ιησους χριστοςχθες και σημερον ο αυτος και εις τους αιωνας ⁹διδαχαιςποικιλαις και ξεναις μη περιφερεσθε καλον γαρ χα-ριτι βεβαιουσθαι την καρδιαν ου βρωμασιν εν οιςουκ ωφεληθησαν οι περιπατησαντες ¹⁰εχομεν θυ-σιαστηριον εξ ου φαγειν ουκ εχουσιν εξουσιαν οιτη σκηνη λατρευοντες ¹¹ων γαρ εισφερεται ζωων τοαιμα περι αμαρτιας εις τα αγια δια του αρχιερεωςτουτων τα σωματα κατακαιεται εξω της παρεμβο-λης ¹²διο και ιησους ινα αγιαση δια του ιδιου αιμα-τος τον λαον εξω της πυλης επαθεν ¹³τοινυν εξερ-χωμεθα προς αυτον εξω της παρεμβολης τον ονει-δισμον αυτου φεροντες ¹⁴ου γαρ εχομεν ωδε μενου-σαν πολιν αλλα την μελλουσαν επιζητουμεν ¹⁵δι αυ-του ουν αναφερωμεν θυσιαν αινεσεως διαπαντοςτω θεω τουτεστιν καρπον χειλεων ομολογουντωντω ονοματι αυτου ¹⁶της δε ευποιιας και κοινωνιαςμη επιλανθανεσθε τοιαυταις γαρ θυσιαις ευαρεστει-ται ο θεος ¹⁷πειθεσθε τοις ηγουμενοις υμων και υπει-κετε αυτοι γαρ αγρυπνουσιν υπερ των ψυχων υμων

ως λογον αποδωσοντες ινα μετα χαρας τουτο ποιω-σιν και μη στεναζοντες αλυσιτελες γαρ υμιν τουτο¹⁸προσευχεσθε περι ημων πεποιθαμεν γαρ οτι κα-λην συνειδησιν εχομεν εν πασιν καλως θελοντεςαναστρεφεσθαι ¹⁹περισσοτερως δε παρακαλω τουτοποιησαι ινα ταχιον αποκατασταθω υμιν ²⁰ο δε θεοςτης ειρηνης ο αναγαγων εκ νεκρων τον ποιμενατων προβατων τον μεγαν εν αιματι διαθηκης αιω-νιου τον κυριον ημων ιησουν ²¹καταρτισαι υμας ενπαντι εργω αγαθω εις το ποιησαι το θελημα αυ-του ποιων εν υμιν το ευαρεστον ενωπιον αυτου διαιησου χριστου ω η δοξα εις τους αιωνας των αιω-νων αμην ²²παρακαλω δε υμας αδελφοι ανεχεσθετου λογου της παρακλησεως και γαρ δια βραχεωνεπεστειλα υμιν ²³γινωσκετε τον αδελφον τιμοθεοναπολελυμενον μεθ ου εαν ταχιον ερχηται οψομαιυμας ²⁴ασπασασθε παντας τους ηγουμενους υμωνκαι παντας τους αγιους ασπαζονται υμας οι αποτης ιταλιας ²⁵η χαρις μετα παντων υμων αμην

ΙΑΚΩΒΟΥ

1ιακωβος θεου και κυριου ιησου χριστου δουλοςταις δωδεκα φυλαις ταις εν τη διασπορα χαιρειν²πασαν χαραν ηγησασθε αδελφοι μου οταν πειρα-σμοις περιπεσητε ποικιλοις ³γινωσκοντες οτι το δο-κιμιον υμων της πιστεως κατεργαζεται υπομονην⁴η δε υπομονη εργον τελειον εχετω ινα ητε τελειοικαι ολοκληροι εν μηδενι λειπομενοι ⁵ει δε τις υμωνλειπεται σοφιας αιτειτω παρα του διδοντος θεουπασιν απλως και μη ονειδιζοντος και δοθησεταιαυτω ⁶αιτειτω δε εν πιστει μηδεν διακρινομενος ογαρ διακρινομενος εοικεν κλυδωνι θαλασσης ανε-μιζομενω και ριπιζομενω ⁷μη γαρ οιεσθω ο ανθρω-πος εκεινος οτι ληψεται τι παρα του κυριου ⁸ανηρδιψυχος ακαταστατος εν πασαις ταις οδοις αυτου⁹καυχασθω δε ο αδελφος ο ταπεινος εν τω υψειαυτου ¹⁰ο δε πλουσιος εν τη ταπεινωσει αυτου οτιως ανθος χορτου παρελευσεται ¹¹ανετειλεν γαρ οηλιος συν τω καυσωνι και εξηρανεν τον χορτον καιτο ανθος αυτου εξεπεσεν και η ευπρεπεια του προ-σωπου αυτου απωλετο ουτως και ο πλουσιος ενταις πορειαις αυτου μαρανθησεται ¹²μακαριος ανηρος υπομενει πειρασμον οτι δοκιμος γενομενος λη-ψεται τον στεφανον της ζωης ον επηγγειλατο ο κυ-ριος τοις αγαπωσιν αυτον ¹³μηδεις πειραζομενοςλεγετω οτι απο του θεου πειραζομαι ο γαρ θεοςαπειραστος εστιν κακων πειραζει δε αυτος ουδενα¹⁴εκαστος δε πειραζεται υπο της ιδιας επιθυμιαςεξελκομενος και δελεαζομενος ¹⁵ειτα η επιθυμια συλ-λαβουσα τικτει αμαρτιαν η δε αμαρτια αποτελε-σθεισα αποκυει θανατον ¹⁶μη πλανασθε αδελφοιμου αγαπητοι ¹⁷πασα δοσις αγαθη και παν δωρηματελειον ανωθεν εστιν καταβαινον απο του πατροςτων φωτων παρ ω ουκ ενι παραλλαγη η τροπηςαποσκιασμα ¹⁸βουληθεις απεκυησεν ημας λογω αλη-θειας εις το ειναι ημας απαρχην τινα των αυτουκτισματων ¹⁹ωστε αδελφοι μου αγαπητοι εστω παςανθρωπος ταχυς εις το ακουσαι βραδυς εις το λα-λησαι βραδυς εις οργην ²⁰οργη γαρ ανδρος δικαιο-συνην θεου ου κατεργαζεται ²¹διο αποθεμενοι πα-σαν ρυπαριαν και περισσειαν κακιας εν πραυτητιδεξασθε τον εμφυτον λογον τον δυναμενον σωσαιτας ψυχας υμων ²²γινεσθε δε ποιηται λογου και μη

μονον ακροαται παραλογιζομενοι εαυτους ²³οτι ειτις ακροατης λογου εστιν και ου ποιητης ουτοςεοικεν ανδρι κατανοουντι το προσωπον της γενε-σεως αυτου εν εσοπτρω ²⁴κατενοησεν γαρ εαυτονκαι απεληλυθεν και ευθεως επελαθετο οποιος ην²⁵ο δε παρακυψας εις νομον τελειον τον της ελευ-θεριας και παραμεινας ουτος ουκ ακροατης επιλη-σμονης γενομενος αλλα ποιητης εργου ουτος μακα-ριος εν τη ποιησει αυτου εσται ²⁶ει τις δοκει θρη-σκος ειναι εν υμιν μη χαλιναγωγων γλωσσαν αυ-του αλλ απατων καρδιαν αυτου τουτου ματαιοςη θρησκεια ²⁷θρησκεια καθαρα και αμιαντος παρατω θεω και πατρι αυτη εστιν επισκεπτεσθαι ορφα-νους και χηρας εν τη θλιψει αυτων ασπιλον εαυτοντηρειν απο του κοσμου

2αδελφοι μου μη εν προσωποληψιαις εχετε τηνπιστιν του κυριου ημων ιησου χριστου της δοξης²εαν γαρ εισελθη εις την συναγωγην υμων ανηρ χρυ-σοδακτυλιος εν εσθητι λαμπρα εισελθη δε και πτω-χος εν ρυπαρα εσθητι ³και επιβλεψητε επι τον φο-ρουντα την εσθητα την λαμπραν και ειπητε αυτωσυ καθου ωδε καλως και τω πτωχω ειπητε συ στηθιεκει η καθου ωδε υπο το υποποδιον μου ⁴και ουδιεκριθητε εν εαυτοις και εγενεσθε κριται διαλογι-σμων πονηρων ⁵ακουσατε αδελφοι μου αγαπητοιουχ ο θεος εξελεξατο τους πτωχους του κοσμουτουτου πλουσιους εν πιστει και κληρονομους τηςβασιλειας ης επηγγειλατο τοις αγαπωσιν αυτον ⁶υμειςδε ητιμασατε τον πτωχον ουχ οι πλουσιοι κατα-δυναστευουσιν υμων και αυτοι ελκουσιν υμας ειςκριτηρια ⁷ουκ αυτοι βλασφημουσιν το καλον ονοματο επικληθεν εφ υμας ⁸ει μεντοι νομον τελειτε βα-σιλικον κατα την γραφην αγαπησεις τον πλησιονσου ως σεαυτον καλως ποιειτε ⁹ει δε προσωπολη-πτειτε αμαρτιαν εργαζεσθε ελεγχομενοι υπο τουνομου ως παραβαται ¹⁰οστις γαρ ολον τον νομον τη-ρησει πταισει δε εν ενι γεγονεν παντων ενοχος ¹¹ογαρ ειπων μη μοιχευσης ειπεν και μη φονευσης ειδε ου μοιχευσεις φονευσεις δε γεγονας παραβατηςνομου ¹²ουτως λαλειτε και ουτως ποιειτε ως δια νο-μου ελευθεριας μελλοντες κρινεσθαι ¹³η γαρ κρισιςανιλεως τω μη ποιησαντι ελεος και κατακαυχαται

181

182 20. ΙΑΚΩΒΟΥ

ελεος κρισεως ¹⁴τι το οφελος αδελφοι μου εαν πι-στιν λεγη τις εχειν εργα δε μη εχη μη δυναται ηπιστις σωσαι αυτον ¹⁵εαν δε αδελφος η αδελφη γυ-μνοι υπαρχωσιν και λειπομενοι ωσιν της εφημερουτροφης ¹⁶ειπη δε τις αυτοις εξ υμων υπαγετε ενειρηνη θερμαινεσθε και χορταζεσθε μη δωτε δε αυ-τοις τα επιτηδεια του σωματος τι το οφελος ¹⁷ουτωςκαι η πιστις εαν μη εργα εχη νεκρα εστιν καθ εαυ-την ¹⁸αλλ ερει τις συ πιστιν εχεις καγω εργα εχωδειξον μοι την πιστιν σου χωρις των εργων σουκαγω δειξω σοι εκ των εργων μου την πιστιν μου¹⁹συ πιστευεις οτι ο θεος εις εστιν καλως ποιεις καιτα δαιμονια πιστευουσιν και φρισσουσιν ²⁰θελειςδε γνωναι ω ανθρωπε κενε οτι η πιστις χωρις τωνεργων νεκρα εστιν ²¹αβρααμ ο πατηρ ημων ουκ εξεργων εδικαιωθη ανενεγκας ισαακ τον υιον αυτουεπι το θυσιαστηριον ²²βλεπεις οτι η πιστις συνηρ-γει τοις εργοις αυτου και εκ των εργων η πιστιςετελειωθη ²³και επληρωθη η γραφη η λεγουσα επι-στευσεν δε αβρααμ τω θεω και ελογισθη αυτω ειςδικαιοσυνην και φιλος θεου εκληθη ²⁴ορατε τοινυνοτι εξ εργων δικαιουται ανθρωπος και ουκ εκ πι-στεως μονον ²⁵ομοιως δε και ρααβ η πορνη ουκ εξεργων εδικαιωθη υποδεξαμενη τους αγγελους καιετερα οδω εκβαλουσα ²⁶ωσπερ γαρ το σωμα χωριςπνευματος νεκρον εστιν ουτως και η πιστις χωριςτων εργων νεκρα εστιν

3μη πολλοι διδασκαλοι γινεσθε αδελφοι μου ει-δοτες οτι μειζον κριμα ληψομεθα ²πολλα γαρ πταιο-μεν απαντες ει τις εν λογω ου πταιει ουτος τελειοςανηρ δυνατος χαλιναγωγησαι και ολον το σωμα ³ιδουτων ιππων τους χαλινους εις τα στοματα βαλλο-μεν προς το πειθεσθαι αυτους ημιν και ολον τοσωμα αυτων μεταγομεν ⁴ιδου και τα πλοια τηλι-καυτα οντα και υπο σκληρων ανεμων ελαυνομεναμεταγεται υπο ελαχιστου πηδαλιου οπου αν η ορμητου ευθυνοντος βουληται ⁵ουτως και η γλωσσα μι-κρον μελος εστιν και μεγαλαυχει ιδου ολιγον πυρηλικην υλην αναπτει ⁶και η γλωσσα πυρ ο κοσμοςτης αδικιας ουτως η γλωσσα καθισταται εν τοιςμελεσιν ημων η σπιλουσα ολον το σωμα και φλο-γιζουσα τον τροχον της γενεσεως και φλογιζομενηυπο της γεεννης ⁷πασα γαρ φυσις θηριων τε καιπετεινων ερπετων τε και εναλιων δαμαζεται και δε-δαμασται τη φυσει τη ανθρωπινη ⁸την δε γλωσσανουδεις δυναται ανθρωπων δαμασαι ακατασχετονκακον μεστη ιου θανατηφορου ⁹εν αυτη ευλογου-μεν τον θεον και πατερα και εν αυτη καταρωμεθατους ανθρωπους τους καθ ομοιωσιν θεου γεγονο-τας ¹⁰εκ του αυτου στοματος εξερχεται ευλογια καικαταρα ου χρη αδελφοι μου ταυτα ουτως γινεσθαι¹¹μητι η πηγη εκ της αυτης οπης βρυει το γλυκυ καιτο πικρον ¹²μη δυναται αδελφοι μου συκη ελαιας

ποιησαι η αμπελος συκα ουτως ουδεμια πηγη αλυ-κον και γλυκυ ποιησαι υδωρ ¹³τις σοφος και επι-στημων εν υμιν δειξατω εκ της καλης αναστροφηςτα εργα αυτου εν πραυτητι σοφιας ¹⁴ει δε ζηλον πι-κρον εχετε και εριθειαν εν τη καρδια υμων μη κα-τακαυχασθε και ψευδεσθε κατα της αληθειας ¹⁵ουκεστιν αυτη η σοφια ανωθεν κατερχομενη αλλ επι-γειος ψυχικη δαιμονιωδης ¹⁶οπου γαρ ζηλος και ερι-θεια εκει ακαταστασια και παν φαυλον πραγμα ¹⁷ηδε ανωθεν σοφια πρωτον μεν αγνη εστιν επειταειρηνικη επιεικης ευπειθης μεστη ελεους και καρ-πων αγαθων αδιακριτος και ανυποκριτος ¹⁸καρποςδε της δικαιοσυνης εν ειρηνη σπειρεται τοις ποιου-σιν ειρηνην

4ποθεν πολεμοι και μαχαι εν υμιν ουκ εντευθενεκ των ηδονων υμων των στρατευομενων εν τοιςμελεσιν υμων ²επιθυμειτε και ουκ εχετε φονευετεκαι ζηλουτε και ου δυνασθε επιτυχειν μαχεσθε καιπολεμειτε ουκ εχετε δε δια το μη αιτεισθαι υμας³αιτειτε και ου λαμβανετε διοτι κακως αιτεισθε ιναεν ταις ηδοναις υμων δαπανησητε ⁴μοιχοι και μοι-χαλιδες ουκ οιδατε οτι η φιλια του κοσμου εχθρατου θεου εστιν ος αν ουν βουληθη φιλος ειναι τουκοσμου εχθρος του θεου καθισταται ⁵η δοκειτε οτικενως η γραφη λεγει προς φθονον επιποθει το πνευμαο κατωκησεν εν ημιν ⁶μειζονα δε διδωσιν χαριν διολεγει ο θεος υπερηφανοις αντιτασσεται ταπεινοιςδε διδωσιν χαριν ⁷υποταγητε ουν τω θεω αντιστητετω διαβολω και φευξεται αφ υμων ⁸εγγισατε τωθεω και εγγιει υμιν καθαρισατε χειρας αμαρτωλοικαι αγνισατε καρδιας διψυχοι ⁹ταλαιπωρησατε καιπενθησατε και κλαυσατε ο γελως υμων εις πενθοςμεταστραφητω και η χαρα εις κατηφειαν ¹⁰ταπεινωθητεενωπιον του κυριου και υψωσει υμας ¹¹μη καταλα-λειτε αλληλων αδελφοι ο καταλαλων αδελφου καικρινων τον αδελφον αυτου καταλαλει νομου καικρινει νομον ει δε νομον κρινεις ουκ ει ποιητης νο-μου αλλα κριτης ¹²εις εστιν ο νομοθετης ο δυναμε-νος σωσαι και απολεσαι συ τις ει ος κρινεις τονετερον ¹³αγε νυν οι λεγοντες σημερον η αυριον πο-ρευσομεθα εις τηνδε την πολιν και ποιησομεν εκειενιαυτον ενα και εμπορευσομεθα και κερδησομεν¹⁴οιτινες ουκ επιστασθε το της αυριον ποια γαρ ηζωη υμων ατμις γαρ εστιν η προς ολιγον φαινομενηεπειτα δε αφανιζομενη ¹⁵αντι του λεγειν υμας εαν οκυριος θεληση και ζησομεν και ποιησομεν τουτο ηεκεινο ¹⁶νυν δε καυχασθε εν ταις αλαζονειαις υμωνπασα καυχησις τοιαυτη πονηρα εστιν ¹⁷ειδοτι ουνκαλον ποιειν και μη ποιουντι αμαρτια αυτω εστιν

5αγε νυν οι πλουσιοι κλαυσατε ολολυζοντες επιταις ταλαιπωριαις υμων ταις επερχομεναις ²ο πλου-τος υμων σεσηπεν και τα ιματια υμων σητοβρωτα

183

γεγονεν ³ο χρυσος υμων και ο αργυρος κατιωται καιο ιος αυτων εις μαρτυριον υμιν εσται και φαγεταιτας σαρκας υμων ως πυρ εθησαυρισατε εν εσχα-ταις ημεραις ⁴ιδου ο μισθος των εργατων των αμη-σαντων τας χωρας υμων ο απεστερημενος αφ υμωνκραζει και αι βοαι των θερισαντων εις τα ωτα κυ-ριου σαβαωθ εισεληλυθασιν ⁵ετρυφησατε επι τηςγης και εσπαταλησατε εθρεψατε τας καρδιας υμωνως εν ημερα σφαγης ⁶κατεδικασατε εφονευσατε τονδικαιον ουκ αντιτασσεται υμιν ⁷μακροθυμησατε ουναδελφοι εως της παρουσιας του κυριου ιδου ο γε-ωργος εκδεχεται τον τιμιον καρπον της γης μακρο-θυμων επ αυτω εως αν λαβη υετον πρωιμον καιοψιμον ⁸μακροθυμησατε και υμεις στηριξατε ταςκαρδιας υμων οτι η παρουσια του κυριου ηγγικεν⁹μη στεναζετε κατ αλληλων αδελφοι ινα μη κατα-κριθητε ιδου ο κριτης προ των θυρων εστηκεν ¹⁰υποδειγμαλαβετε της κακοπαθειας αδελφοι μου και της μα-κροθυμιας τους προφητας οι ελαλησαν τω ονοματικυριου ¹¹ιδου μακαριζομεν τους υπομενοντας τηνυπομονην ιωβ ηκουσατε και το τελος κυριου ειδετεοτι πολυσπλαγχνος εστιν ο κυριος και οικτιρμων¹²προ παντων δε αδελφοι μου μη ομνυετε μητε τονουρανον μητε την γην μητε αλλον τινα ορκον ητωδε υμων το ναι ναι και το ου ου ινα μη υπο κρισιν πε-σητε ¹³κακοπαθει τις εν υμιν προσευχεσθω ευθυμειτις ψαλλετω ¹⁴ασθενει τις εν υμιν προσκαλεσασθωτους πρεσβυτερους της εκκλησιας και προσευξα-σθωσαν επ αυτον αλειψαντες αυτον ελαιω εν τωονοματι του κυριου ¹⁵και η ευχη της πιστεως σωσειτον καμνοντα και εγερει αυτον ο κυριος καν αμαρ-τιας η πεποιηκως αφεθησεται αυτω ¹⁶εξομολογεισθεαλληλοις τα παραπτωματα και ευχεσθε υπερ αλ-ληλων οπως ιαθητε πολυ ισχυει δεησις δικαιου ενερ-γουμενη ¹⁷ηλιας ανθρωπος ην ομοιοπαθης ημιν καιπροσευχη προσηυξατο του μη βρεξαι και ουκ εβρε-ξεν επι της γης ενιαυτους τρεις και μηνας εξ ¹⁸καιπαλιν προσηυξατο και ο ουρανος υετον εδωκεν καιη γη εβλαστησεν τον καρπον αυτης ¹⁹αδελφοι εαντις εν υμιν πλανηθη απο της αληθειας και επι-στρεψη τις αυτον ²⁰γινωσκετω οτι ο επιστρεψαςαμαρτωλον εκ πλανης οδου αυτου σωσει ψυχην εκθανατου και καλυψει πληθος αμαρτιων

ΠΕΤΡΟΥ Α΄

1πετρος αποστολος ιησου χριστου εκλεκτοις πα-ρεπιδημοις διασπορας ποντου γαλατιας καππαδο-κιας ασιας και βιθυνιας ²κατα προγνωσιν θεου πα-τρος εν αγιασμω πνευματος εις υπακοην και ρα-ντισμον αιματος ιησου χριστου χαρις υμιν και ει-ρηνη πληθυνθειη ³ευλογητος ο θεος και πατηρ τουκυριου ημων ιησου χριστου ο κατα το πολυ αυτουελεος αναγεννησας ημας εις ελπιδα ζωσαν δι ανα-στασεως ιησου χριστου εκ νεκρων ⁴εις κληρονομιαναφθαρτον και αμιαντον και αμαραντον τετηρημε-νην εν ουρανοις εις υμας ⁵τους εν δυναμει θεουφρουρουμενους δια πιστεως εις σωτηριαν ετοιμηναποκαλυφθηναι εν καιρω εσχατω ⁶εν ω αγαλλια-σθε ολιγον αρτι ει δεον εστιν λυπηθεντες εν ποικι-λοις πειρασμοις ⁷ινα το δοκιμιον υμων της πιστεωςπολυ τιμιωτερον χρυσιου του απολλυμενου δια πυ-ρος δε δοκιμαζομενου ευρεθη εις επαινον και τιμηνκαι δοξαν εν αποκαλυψει ιησου χριστου ⁸ον ουκιδοντες αγαπατε εις ον αρτι μη ορωντες πιστευο-ντες δε αγαλλιασθε χαρα ανεκλαλητω και δεδοξα-σμενη ⁹κομιζομενοι το τελος της πιστεως υμων σω-τηριαν ψυχων ¹⁰περι ης σωτηριας εξεζητησαν καιεξηρευνησαν προφηται οι περι της εις υμας χαρι-τος προφητευσαντες ¹¹ερευνωντες εις τινα η ποιονκαιρον εδηλου το εν αυτοις πνευμα χριστου προ-μαρτυρομενον τα εις χριστον παθηματα και τας μεταταυτα δοξας ¹²οις απεκαλυφθη οτι ουχ εαυτοις ημινδε διηκονουν αυτα α νυν ανηγγελη υμιν δια τωνευαγγελισαμενων υμας εν πνευματι αγιω αποστα-λεντι απ ουρανου εις α επιθυμουσιν αγγελοι πα-ρακυψαι ¹³διο αναζωσαμενοι τας οσφυας της δια-νοιας υμων νηφοντες τελειως ελπισατε επι την φε-ρομενην υμιν χαριν εν αποκαλυψει ιησου χριστου¹⁴ως τεκνα υπακοης μη συσχηματιζομενοι ταις προ-τερον εν τη αγνοια υμων επιθυμιαις ¹⁵αλλα κατατον καλεσαντα υμας αγιον και αυτοι αγιοι εν πασηαναστροφη γενηθητε ¹⁶διοτι γεγραπται αγιοι γενε-σθε οτι εγω αγιος ειμι ¹⁷και ει πατερα επικαλεισθετον απροσωποληπτως κρινοντα κατα το εκαστουεργον εν φοβω τον της παροικιας υμων χρονον ανα-στραφητε ¹⁸ειδοτες οτι ου φθαρτοις αργυριω η χρυ-σιω ελυτρωθητε εκ της ματαιας υμων αναστροφης

πατροπαραδοτου ¹⁹αλλα τιμιω αιματι ως αμνου αμω-μου και ασπιλου χριστου ²⁰προεγνωσμενου μεν προκαταβολης κοσμου φανερωθεντος δε επ εσχατωντων χρονων δι υμας ²¹τους δι αυτου πιστευονταςεις θεον τον εγειραντα αυτον εκ νεκρων και δοξαναυτω δοντα ωστε την πιστιν υμων και ελπιδα ει-ναι εις θεον ²²τας ψυχας υμων ηγνικοτες εν τη υπα-κοη της αληθειας δια πνευματος εις φιλαδελφιανανυποκριτον εκ καθαρας καρδιας αλληλους αγα-πησατε εκτενως ²³αναγεγεννημενοι ουκ εκ σποραςφθαρτης αλλα αφθαρτου δια λογου ζωντος θεουκαι μενοντος εις τον αιωνα ²⁴διοτι πασα σαρξ ωςχορτος και πασα δοξα ανθρωπου ως ανθος χορτουεξηρανθη ο χορτος και το ανθος αυτου εξεπεσεν²⁵το δε ρημα κυριου μενει εις τον αιωνα τουτο δεεστιν το ρημα το ευαγγελισθεν εις υμας

2αποθεμενοι ουν πασαν κακιαν και παντα δο-λον και υποκρισεις και φθονους και πασας κατα-λαλιας ²ως αρτιγεννητα βρεφη το λογικον αδολονγαλα επιποθησατε ινα εν αυτω αυξηθητε ³ειπερεγευσασθε οτι χρηστος ο κυριος ⁴προς ον προσερ-χομενοι λιθον ζωντα υπο ανθρωπων μεν αποδεδο-κιμασμενον παρα δε θεω εκλεκτον εντιμον ⁵και αυ-τοι ως λιθοι ζωντες οικοδομεισθε οικος πνευματι-κος ιερατευμα αγιον ανενεγκαι πνευματικας θυσιαςευπροσδεκτους τω θεω δια ιησου χριστου ⁶διο καιπεριεχει εν τη γραφη ιδου τιθημι εν σιων λιθονακρογωνιαιον εκλεκτον εντιμον και ο πιστευων επαυτω ου μη καταισχυνθη ⁷υμιν ουν η τιμη τοις πι-στευουσιν απειθουσιν δε λιθον ον απεδοκιμασανοι οικοδομουντες ουτος εγενηθη εις κεφαλην γω-νιας ⁸και λιθος προσκομματος και πετρα σκανδα-λου οι προσκοπτουσιν τω λογω απειθουντες εις οκαι ετεθησαν ⁹υμεις δε γενος εκλεκτον βασιλειονιερατευμα εθνος αγιον λαος εις περιποιησιν οπωςτας αρετας εξαγγειλητε του εκ σκοτους υμας κα-λεσαντος εις το θαυμαστον αυτου φως ¹⁰οι ποτεου λαος νυν δε λαος θεου οι ουκ ηλεημενοι νυνδε ελεηθεντες ¹¹αγαπητοι παρακαλω ως παροικουςκαι παρεπιδημους απεχεσθαι των σαρκικων επιθυ-μιων αιτινες στρατευονται κατα της ψυχης ¹²τηναναστροφην υμων εν τοις εθνεσιν εχοντες καλην

185

186 21. ΠΕΤΡΟΥ Α΄

ινα εν ω καταλαλουσιν υμων ως κακοποιων εκ τωνκαλων εργων εποπτευσαντες δοξασωσιν τον θεονεν ημερα επισκοπης ¹³υποταγητε ουν παση ανθρω-πινη κτισει δια τον κυριον ειτε βασιλει ως υπερε-χοντι ¹⁴ειτε ηγεμοσιν ως δι αυτου πεμπομενοις ειςεκδικησιν μεν κακοποιων επαινον δε αγαθοποιων¹⁵οτι ουτως εστιν το θελημα του θεου αγαθοποιου-ντας φιμουν την των αφρονων ανθρωπων αγνω-σιαν ¹⁶ως ελευθεροι και μη ως επικαλυμμα εχοντεςτης κακιας την ελευθεριαν αλλ ως δουλοι θεου¹⁷παντας τιμησατε την αδελφοτητα αγαπατε τονθεον φοβεισθε τον βασιλεα τιματε ¹⁸οι οικεται υπο-τασσομενοι εν παντι φοβω τοις δεσποταις ου μο-νον τοις αγαθοις και επιεικεσιν αλλα και τοις σκο-λιοις ¹⁹τουτο γαρ χαρις ει δια συνειδησιν θεου υπο-φερει τις λυπας πασχων αδικως ²⁰ποιον γαρ κλεοςει αμαρτανοντες και κολαφιζομενοι υπομενειτε αλλει αγαθοποιουντες και πασχοντες υπομενειτε τουτοχαρις παρα θεω ²¹εις τουτο γαρ εκληθητε οτι καιχριστος επαθεν υπερ ημων ημιν υπολιμπανων υπο-γραμμον ινα επακολουθησητε τοις ιχνεσιν αυτου²²ος αμαρτιαν ουκ εποιησεν ουδε ευρεθη δολος εντω στοματι αυτου ²³ος λοιδορουμενος ουκ αντελοι-δορει πασχων ουκ ηπειλει παρεδιδου δε τω κρι-νοντι δικαιως ²⁴ος τας αμαρτιας ημων αυτος ανη-νεγκεν εν τω σωματι αυτου επι το ξυλον ινα ταιςαμαρτιαις απογενομενοι τη δικαιοσυνη ζησωμεν ουτω μωλωπι αυτου ιαθητε ²⁵ητε γαρ ως προβατα πλα-νωμενα αλλ επεστραφητε νυν επι τον ποιμενα καιεπισκοπον των ψυχων υμων

3ομοιως αι γυναικες υποτασσομεναι τοις ιδιοιςανδρασιν ινα και ει τινες απειθουσιν τω λογω διατης των γυναικων αναστροφης ανευ λογου κερδη-θησωνται ²εποπτευσαντες την εν φοβω αγνην ανα-στροφην υμων ³ων εστω ουχ ο εξωθεν εμπλοκηςτριχων και περιθεσεως χρυσιων η ενδυσεως ιμα-τιων κοσμος ⁴αλλ ο κρυπτος της καρδιας ανθρω-πος εν τω αφθαρτω του πραεος και ησυχιου πνευ-ματος ο εστιν ενωπιον του θεου πολυτελες ⁵ουτωςγαρ ποτε και αι αγιαι γυναικες αι ελπιζουσαι επιτον θεον εκοσμουν εαυτας υποτασσομεναι τοις ιδιοιςανδρασιν ⁶ως σαρρα υπηκουσεν τω αβρααμ κυριοναυτον καλουσα ης εγενηθητε τεκνα αγαθοποιου-σαι και μη φοβουμεναι μηδεμιαν πτοησιν ⁷οι ανδρεςομοιως συνοικουντες κατα γνωσιν ως ασθενεστερωσκευει τω γυναικειω απονεμοντες τιμην ως και συ-γκληρονομοι χαριτος ζωης εις το μη εκκοπτεσθαιτας προσευχας υμων ⁸το δε τελος παντες ομοφρο-νες συμπαθεις φιλαδελφοι ευσπλαγχνοι φιλοφρο-νες ⁹μη αποδιδοντες κακον αντι κακου η λοιδοριαναντι λοιδοριας τουναντιον δε ευλογουντες ειδοτεςοτι εις τουτο εκληθητε ινα ευλογιαν κληρονομη-σητε ¹⁰ο γαρ θελων ζωην αγαπαν και ιδειν ημερας

αγαθας παυσατω την γλωσσαν αυτου απο κακουκαι χειλη αυτου του μη λαλησαι δολον ¹¹εκκλινατωαπο κακου και ποιησατω αγαθον ζητησατω ειρη-νην και διωξατω αυτην ¹²οτι οι οφθαλμοι κυριου επιδικαιους και ωτα αυτου εις δεησιν αυτων προσω-πον δε κυριου επι ποιουντας κακα ¹³και τις ο κακω-σων υμας εαν του αγαθου μιμηται γενησθε ¹⁴αλλ εικαι πασχοιτε δια δικαιοσυνην μακαριοι τον δε φο-βον αυτων μη φοβηθητε μηδε ταραχθητε ¹⁵κυριονδε τον θεον αγιασατε εν ταις καρδιαις υμων ετοι-μοι δε αει προς απολογιαν παντι τω αιτουντι υμαςλογον περι της εν υμιν ελπιδος μετα πραυτητοςκαι φοβου ¹⁶συνειδησιν εχοντες αγαθην ινα εν ωκαταλαλωσιν υμων ως κακοποιων καταισχυνθωσινοι επηρεαζοντες υμων την αγαθην εν χριστω ανα-στροφην ¹⁷κρειττον γαρ αγαθοποιουντας ει θελειτο θελημα του θεου πασχειν η κακοποιουντας ¹⁸οτικαι χριστος απαξ περι αμαρτιων επαθεν δικαιοςυπερ αδικων ινα ημας προσαγαγη τω θεω θανατω-θεις μεν σαρκι ζωοποιηθεις δε τω πνευματι ¹⁹εν ωκαι τοις εν φυλακη πνευμασιν πορευθεις εκηρυξεν²⁰απειθησασιν ποτε οτε απαξ εξεδεχετο η του θεουμακροθυμια εν ημεραις νωε κατασκευαζομενης κι-βωτου εις ην ολιγαι τουτεστιν οκτω ψυχαι διεσωθη-σαν δι υδατος ²¹ω και ημας αντιτυπον νυν σωζει βα-πτισμα ου σαρκος αποθεσις ρυπου αλλα συνειδη-σεως αγαθης επερωτημα εις θεον δι αναστασεωςιησου χριστου ²²ος εστιν εν δεξια του θεου πορευ-θεις εις ουρανον υποταγεντων αυτω αγγελων καιεξουσιων και δυναμεων

4χριστου ουν παθοντος υπερ ημων σαρκι καιυμεις την αυτην εννοιαν οπλισασθε οτι ο παθων ενσαρκι πεπαυται αμαρτιας ²εις το μηκετι ανθρωπωνεπιθυμιαις αλλα θεληματι θεου τον επιλοιπον ενσαρκι βιωσαι χρονον ³αρκετος γαρ ημιν ο παρελη-λυθως χρονος του βιου το θελημα των εθνων κα-τεργασασθαι πεπορευμενους εν ασελγειαις επιθυ-μιαις οινοφλυγιαις κωμοις ποτοις και αθεμιτοις ει-δωλολατρειαις ⁴εν ω ξενιζονται μη συντρεχοντωνυμων εις την αυτην της ασωτιας αναχυσιν βλασφη-μουντες ⁵οι αποδωσουσιν λογον τω ετοιμως εχοντικριναι ζωντας και νεκρους ⁶εις τουτο γαρ και νε-κροις ευηγγελισθη ινα κριθωσιν μεν κατα ανθρω-πους σαρκι ζωσιν δε κατα θεον πνευματι ⁷παντωνδε το τελος ηγγικεν σωφρονησατε ουν και νηψατεεις τας προσευχας ⁸προ παντων δε την εις εαυτουςαγαπην εκτενη εχοντες οτι η αγαπη καλυψει πλη-θος αμαρτιων ⁹φιλοξενοι εις αλληλους ανευ γογ-γυσμων ¹⁰εκαστος καθως ελαβεν χαρισμα εις εαυ-τους αυτο διακονουντες ως καλοι οικονομοι ποικι-λης χαριτος θεου ¹¹ει τις λαλει ως λογια θεου ειτις διακονει ως εξ ισχυος ης χορηγει ο θεος ινα ενπασιν δοξαζηται ο θεος δια ιησου χριστου ω εστιν

187

η δοξα και το κρατος εις τους αιωνας των αιωνωναμην ¹²αγαπητοι μη ξενιζεσθε τη εν υμιν πυρωσειπρος πειρασμον υμιν γινομενη ως ξενου υμιν συμ-βαινοντος ¹³αλλα καθο κοινωνειτε τοις του χριστουπαθημασιν χαιρετε ινα και εν τη αποκαλυψει τηςδοξης αυτου χαρητε αγαλλιωμενοι ¹⁴ει ονειδιζεσθεεν ονοματι χριστου μακαριοι οτι το της δοξης καιτο του θεου πνευμα εφ υμας αναπαυεται κατα μεναυτους βλασφημειται κατα δε υμας δοξαζεται ¹⁵μηγαρ τις υμων πασχετω ως φονευς η κλεπτης η κα-κοποιος η ως αλλοτριοεπισκοπος ¹⁶ει δε ως χριστια-νος μη αισχυνεσθω δοξαζετω δε τον θεον εν τω με-ρει τουτω ¹⁷οτι ο καιρος του αρξασθαι το κριμα αποτου οικου του θεου ει δε πρωτον αφ ημων τι το τε-λος των απειθουντων τω του θεου ευαγγελιω ¹⁸καιει ο δικαιος μολις σωζεται ο ασεβης και αμαρτωλοςπου φανειται ¹⁹ωστε και οι πασχοντες κατα το θε-λημα του θεου ως πιστω κτιστη παρατιθεσθωσαντας ψυχας εαυτων εν αγαθοποιια

5πρεσβυτερους τους εν υμιν παρακαλω ο συ-μπρεσβυτερος και μαρτυς των του χριστου παθη-ματων ο και της μελλουσης αποκαλυπτεσθαι δο-ξης κοινωνος ²ποιμανατε το εν υμιν ποιμνιον τουθεου επισκοπουντες μη αναγκαστως αλλ εκουσιωςμηδε αισχροκερδως αλλα προθυμως ³μηδ ως κατα-κυριευοντες των κληρων αλλα τυποι γινομενοι τουποιμνιου ⁴και φανερωθεντος του αρχιποιμενος κο-μιεισθε τον αμαραντινον της δοξης στεφανον ⁵ομοιωςνεωτεροι υποταγητε πρεσβυτεροις παντες δε αλ-ληλοις υποτασσομενοι την ταπεινοφροσυνην εγκομ-βωσασθε οτι ο θεος υπερηφανοις αντιτασσεται τα-πεινοις δε διδωσιν χαριν ⁶ταπεινωθητε ουν υποτην κραταιαν χειρα του θεου ινα υμας υψωση ενκαιρω ⁷πασαν την μεριμναν υμων επιρριψαντες επαυτον οτι αυτω μελει περι υμων ⁸νηψατε γρηγορη-σατε οτι ο αντιδικος υμων διαβολος ως λεων ωρυο-μενος περιπατει ζητων τινα καταπιη ⁹ω αντιστητεστερεοι τη πιστει ειδοτες τα αυτα των παθηματωντη εν κοσμω υμων αδελφοτητι επιτελεισθαι ¹⁰ο δεθεος πασης χαριτος ο καλεσας ημας εις την αιω-νιον αυτου δοξαν εν χριστω ιησου ολιγον παθο-ντας αυτος καταρτισαι υμας στηριξαι σθενωσαι θε-μελιωσαι ¹¹αυτω η δοξα και το κρατος εις τους αιω-νας των αιωνων αμην ¹²δια σιλουανου υμιν του πι-στου αδελφου ως λογιζομαι δι ολιγων εγραψα πα-ρακαλων και επιμαρτυρων ταυτην ειναι αληθη χα-ριν του θεου εις ην εστηκατε ¹³ασπαζεται υμας η ενβαβυλωνι συνεκλεκτη και μαρκος ο υιος μου ¹⁴ασπασασθεαλληλους εν φιληματι αγαπης ειρηνη υμιν πασιντοις εν χριστω ιησου αμην

ΠΕΤΡΟΥ Β΄

1σιμων πετρος δουλος και αποστολος ιησου χρι-στου τοις ισοτιμον ημιν λαχουσιν πιστιν εν δικαιο-συνη του θεου ημων και σωτηρος ημων ιησου χρι-στου ²χαρις υμιν και ειρηνη πληθυνθειη εν επιγνω-σει του θεου και ιησου του κυριου ημων ³ως πανταημιν της θειας δυναμεως αυτου τα προς ζωην καιευσεβειαν δεδωρημενης δια της επιγνωσεως τουκαλεσαντος ημας δια δοξης και αρετης ⁴δι ων ταμεγιστα ημιν και τιμια επαγγελματα δεδωρηται ιναδια τουτων γενησθε θειας κοινωνοι φυσεως απο-φυγοντες της εν κοσμω εν επιθυμια φθορας ⁵καιαυτο τουτο δε σπουδην πασαν παρεισενεγκαντεςεπιχορηγησατε εν τη πιστει υμων την αρετην ενδε τη αρετη την γνωσιν ⁶εν δε τη γνωσει την εγκρα-τειαν εν δε τη εγκρατεια την υπομονην εν δε τηυπομονη την ευσεβειαν ⁷εν δε τη ευσεβεια την φι-λαδελφιαν εν δε τη φιλαδελφια την αγαπην ⁸ταυταγαρ υμιν υπαρχοντα και πλεοναζοντα ουκ αργουςουδε ακαρπους καθιστησιν εις την του κυριου ημωνιησου χριστου επιγνωσιν ⁹ω γαρ μη παρεστιν ταυτατυφλος εστιν μυωπαζων ληθην λαβων του καθαρι-σμου των παλαι αυτου αμαρτιων ¹⁰διο μαλλον αδελ-φοι σπουδασατε βεβαιαν υμων την κλησιν και εκλο-γην ποιεισθαι ταυτα γαρ ποιουντες ου μη πται-σητε ποτε ¹¹ουτως γαρ πλουσιως επιχορηγηθησε-ται υμιν η εισοδος εις την αιωνιον βασιλειαν του κυ-ριου ημων και σωτηρος ιησου χριστου ¹²διο ουκ αμε-λησω υμας αει υπομιμνησκειν περι τουτων καιπερειδοτας και εστηριγμενους εν τη παρουση αληθεια¹³δικαιον δε ηγουμαι εφ οσον ειμι εν τουτω τω σκη-νωματι διεγειρειν υμας εν υπομνησει ¹⁴ειδως οτι τα-χινη εστιν η αποθεσις του σκηνωματος μου καθωςκαι ο κυριος ημων ιησους χριστος εδηλωσεν μοι¹⁵σπουδασω δε και εκαστοτε εχειν υμας μετα τηνεμην εξοδον την τουτων μνημην ποιεισθαι ¹⁶ου γαρσεσοφισμενοις μυθοις εξακολουθησαντες εγνωρι-σαμεν υμιν την του κυριου ημων ιησου χριστου δυ-ναμιν και παρουσιαν αλλ εποπται γενηθεντες τηςεκεινου μεγαλειοτητος ¹⁷λαβων γαρ παρα θεου πα-τρος τιμην και δοξαν φωνης ενεχθεισης αυτω τοιασδευπο της μεγαλοπρεπους δοξης ουτος εστιν ο υιοςμου ο αγαπητος εις ον εγω ευδοκησα ¹⁸και ταυτην

την φωνην ημεις ηκουσαμεν εξ ουρανου ενεχθει-σαν συν αυτω οντες εν τω ορει τω αγιω ¹⁹και εχο-μεν βεβαιοτερον τον προφητικον λογον ω καλωςποιειτε προσεχοντες ως λυχνω φαινοντι εν αυχ-μηρω τοπω εως ου ημερα διαυγαση και φωσφοροςανατειλη εν ταις καρδιαις υμων ²⁰τουτο πρωτον γι-νωσκοντες οτι πασα προφητεια γραφης ιδιας επι-λυσεως ου γινεται ²¹ου γαρ θεληματι ανθρωπου ηνε-χθη ποτε προφητεια αλλ υπο πνευματος αγιου φε-ρομενοι ελαλησαν αγιοι θεου ανθρωποι

2εγενοντο δε και ψευδοπροφηται εν τω λαω ωςκαι εν υμιν εσονται ψευδοδιδασκαλοι οιτινες πα-ρεισαξουσιν αιρεσεις απωλειας και τον αγορασα-ντα αυτους δεσποτην αρνουμενοι επαγοντες εαυ-τοις ταχινην απωλειαν ²και πολλοι εξακολουθησου-σιν αυτων ταις απωλειαις δι ους η οδος της αλη-θειας βλασφημηθησεται ³και εν πλεονεξια πλαστοιςλογοις υμας εμπορευσονται οις το κριμα εκπαλαιουκ αργει και η απωλεια αυτων ου νυσταζει ⁴ει γαρο θεος αγγελων αμαρτησαντων ουκ εφεισατο αλλασειραις ζοφου ταρταρωσας παρεδωκεν εις κρισιντετηρημενους ⁵και αρχαιου κοσμου ουκ εφεισατοαλλ ογδοον νωε δικαιοσυνης κηρυκα εφυλαξεν κα-τακλυσμον κοσμω ασεβων επαξας ⁶και πολεις σοδο-μων και γομορρας τεφρωσας καταστροφη κατεκρι-νεν υποδειγμα μελλοντων ασεβειν τεθεικως ⁷και δι-καιον λωτ καταπονουμενον υπο της των αθεσμωνεν ασελγεια αναστροφης ερρυσατο ⁸βλεμματι γαρκαι ακοη ο δικαιος εγκατοικων εν αυτοις ημεραν εξημερας ψυχην δικαιαν ανομοις εργοις εβασανιζεν⁹οιδεν κυριος ευσεβεις εκ πειρασμων ρυεσθαι αδι-κους δε εις ημεραν κρισεως κολαζομενους τηρειν¹⁰μαλιστα δε τους οπισω σαρκος εν επιθυμια μια-σμου πορευομενους και κυριοτητος καταφρονου-ντας τολμηται αυθαδεις δοξας ου τρεμουσιν βλα-σφημουντες ¹¹οπου αγγελοι ισχυι και δυναμει μειζο-νες οντες ου φερουσιν κατ αυτων παρα κυριω βλα-σφημον κρισιν ¹²ουτοι δε ως αλογα ζωα φυσικα γε-γενημενα εις αλωσιν και φθοραν εν οις αγνοουσινβλασφημουντες εν τη φθορα αυτων καταφθαρησο-νται ¹³κομιουμενοι μισθον αδικιας ηδονην ηγουμε-νοι την εν ημερα τρυφην σπιλοι και μωμοι εντρυ-

189

190 22. ΠΕΤΡΟΥ Β΄

φωντες εν ταις απαταις αυτων συνευωχουμενοι υμιν¹⁴οφθαλμους εχοντες μεστους μοιχαλιδος και ακα-ταπαυστους αμαρτιας δελεαζοντες ψυχας αστηρι-κτους καρδιαν γεγυμνασμενην πλεονεξιαις εχοντεςκαταρας τεκνα ¹⁵καταλιποντες την ευθειαν οδονεπλανηθησαν εξακολουθησαντες τη οδω του βα-λααμ του βοσορ ος μισθον αδικιας ηγαπησεν ¹⁶ελεγξινδε εσχεν ιδιας παρανομιας υποζυγιον αφωνον ενανθρωπου φωνη φθεγξαμενον εκωλυσεν την τουπροφητου παραφρονιαν ¹⁷ουτοι εισιν πηγαι ανυ-δροι νεφελαι υπο λαιλαπος ελαυνομεναι οις ο ζο-φος του σκοτους εις αιωνα τετηρηται ¹⁸υπερογκαγαρ ματαιοτητος φθεγγομενοι δελεαζουσιν εν επι-θυμιαις σαρκος εν ασελγειαις τους οντως αποφυ-γοντας τους εν πλανη αναστρεφομενους ¹⁹ελευθεριαναυτοις επαγγελλομενοι αυτοι δουλοι υπαρχοντεςτης φθορας ω γαρ τις ηττηται τουτω και δεδουλω-ται ²⁰ει γαρ αποφυγοντες τα μιασματα του κοσμουεν επιγνωσει του κυριου και σωτηρος ιησου χρι-στου τουτοις δε παλιν εμπλακεντες ηττωνται γεγο-νεν αυτοις τα εσχατα χειρονα των πρωτων ²¹κρειττονγαρ ην αυτοις μη επεγνωκεναι την οδον της δικαιο-συνης η επιγνουσιν επιστρεψαι εκ της παραδοθει-σης αυτοις αγιας εντολης ²²συμβεβηκεν δε αυτοιςτο της αληθους παροιμιας κυων επιστρεψας επιτο ιδιον εξεραμα και υς λουσαμενη εις κυλισμα βορ-βορου

3ταυτην ηδη αγαπητοι δευτεραν υμιν γραφω επι-στολην εν αις διεγειρω υμων εν υπομνησει την ει-λικρινη διανοιαν ²μνησθηναι των προειρημενων ρη-ματων υπο των αγιων προφητων και της των απο-στολων ημων εντολης του κυριου και σωτηρος ³τουτοπρωτον γινωσκοντες οτι ελευσονται επ εσχατουτων ημερων εμπαικται κατα τας ιδιας αυτων επιθυ-μιας πορευομενοι ⁴και λεγοντες που εστιν η επαγ-γελια της παρουσιας αυτου αφ ης γαρ οι πατερεςεκοιμηθησαν παντα ουτως διαμενει απ αρχης κτι-σεως ⁵λανθανει γαρ αυτους τουτο θελοντας οτι ου-ρανοι ησαν εκπαλαι και γη εξ υδατος και δι υδα-τος συνεστωσα τω του θεου λογω ⁶δι ων ο τοτε κο-σμος υδατι κατακλυσθεις απωλετο ⁷οι δε νυν ουρα-νοι και η γη τω αυτω λογω τεθησαυρισμενοι εισινπυρι τηρουμενοι εις ημεραν κρισεως και απωλειαςτων ασεβων ανθρωπων ⁸εν δε τουτο μη λανθανετωυμας αγαπητοι οτι μια ημερα παρα κυριω ως χι-λια ετη και χιλια ετη ως ημερα μια ⁹ου βραδυνει οκυριος της επαγγελιας ως τινες βραδυτητα ηγου-νται αλλα μακροθυμει εις ημας μη βουλομενος τι-νας απολεσθαι αλλα παντας εις μετανοιαν χωρη-σαι ¹⁰ηξει δε η ημερα κυριου ως κλεπτης εν νυκτιεν η οι ουρανοι ροιζηδον παρελευσονται στοιχειαδε καυσουμενα λυθησονται και γη και τα εν αυτηεργα κατακαησεται ¹¹τουτων ουν παντων λυομενων

ποταπους δει υπαρχειν υμας εν αγιαις αναστρο-φαις και ευσεβειαις ¹²προσδοκωντας και σπευδο-ντας την παρουσιαν της του θεου ημερας δι ηνουρανοι πυρουμενοι λυθησονται και στοιχεια καυ-σουμενα τηκεται ¹³καινους δε ουρανους και γην και-νην κατα το επαγγελμα αυτου προσδοκωμεν εν οιςδικαιοσυνη κατοικει ¹⁴διο αγαπητοι ταυτα προσδο-κωντες σπουδασατε ασπιλοι και αμωμητοι αυτωευρεθηναι εν ειρηνη ¹⁵και την του κυριου ημων μα-κροθυμιαν σωτηριαν ηγεισθε καθως και ο αγαπη-τος ημων αδελφος παυλος κατα την αυτω δοθει-σαν σοφιαν εγραψεν υμιν ¹⁶ως και εν πασαις ταιςεπιστολαις λαλων εν αυταις περι τουτων εν οιςεστιν δυσνοητα τινα α οι αμαθεις και αστηρικτοιστρεβλουσιν ως και τας λοιπας γραφας προς τηνιδιαν αυτων απωλειαν ¹⁷υμεις ουν αγαπητοι προ-γινωσκοντες φυλασσεσθε ινα μη τη των αθεσμωνπλανη συναπαχθεντες εκπεσητε του ιδιου στηριγ-μου ¹⁸αυξανετε δε εν χαριτι και γνωσει του κυριουημων και σωτηρος ιησου χριστου αυτω η δοξα καινυν και εις ημεραν αιωνος αμην

ΙΩΑΝΝΟΥ Α΄

1ο ην απ αρχης ο ακηκοαμεν ο εωρακαμεν τοιςοφθαλμοις ημων ο εθεασαμεθα και αι χειρες ημωνεψηλαφησαν περι του λογου της ζωης ²και η ζωηεφανερωθη και εωρακαμεν και μαρτυρουμεν και απαγ-γελλομεν υμιν την ζωην την αιωνιον ητις ην προςτον πατερα και εφανερωθη ημιν ³ο εωρακαμεν καιακηκοαμεν απαγγελλομεν υμιν ινα και υμεις κοινω-νιαν εχητε μεθ ημων και η κοινωνια δε η ημετεραμετα του πατρος και μετα του υιου αυτου ιησου χρι-στου ⁴και ταυτα γραφομεν υμιν ινα η χαρα υμων ηπεπληρωμενη ⁵και αυτη εστιν η αγγελια ην ακηκο-αμεν απ αυτου και αναγγελλομεν υμιν οτι ο θεοςφως εστιν και σκοτια εν αυτω ουκ εστιν ουδεμια⁶εαν ειπωμεν οτι κοινωνιαν εχομεν μετ αυτου και εντω σκοτει περιπατωμεν ψευδομεθα και ου ποιου-μεν την αληθειαν ⁷εαν δε εν τω φωτι περιπατωμενως αυτος εστιν εν τω φωτι κοινωνιαν εχομεν μεταλληλων και το αιμα ιησου χριστου του υιου αυ-του καθαριζει ημας απο πασης αμαρτιας ⁸εαν ει-πωμεν οτι αμαρτιαν ουκ εχομεν εαυτους πλανω-μεν και η αληθεια ουκ εστιν εν ημιν ⁹εαν ομολογω-μεν τας αμαρτιας ημων πιστος εστιν και δικαιοςινα αφη ημιν τας αμαρτιας και καθαριση ημας αποπασης αδικιας ¹⁰εαν ειπωμεν οτι ουχ ημαρτηκαμενψευστην ποιουμεν αυτον και ο λογος αυτου ουκεστιν εν ημιν

2τεκνια μου ταυτα γραφω υμιν ινα μη αμαρτητεκαι εαν τις αμαρτη παρακλητον εχομεν προς τονπατερα ιησουν χριστον δικαιον ²και αυτος ιλασμοςεστιν περι των αμαρτιων ημων ου περι των ημετε-ρων δε μονον αλλα και περι ολου του κοσμου ³καιεν τουτω γινωσκομεν οτι εγνωκαμεν αυτον εαν ταςεντολας αυτου τηρωμεν ⁴ο λεγων εγνωκα αυτον καιτας εντολας αυτου μη τηρων ψευστης εστιν και εντουτω η αληθεια ουκ εστιν ⁵ος δ αν τηρη αυτουτον λογον αληθως εν τουτω η αγαπη του θεου τε-τελειωται εν τουτω γινωσκομεν οτι εν αυτω εσμεν⁶ο λεγων εν αυτω μενειν οφειλει καθως εκεινος πε-ριεπατησεν και αυτος ουτως περιπατειν ⁷αδελφοιουκ εντολην καινην γραφω υμιν αλλ εντολην πα-λαιαν ην ειχετε απ αρχης η εντολη η παλαια εστιν

ο λογος ον ηκουσατε απ αρχης ⁸παλιν εντολην και-νην γραφω υμιν ο εστιν αληθες εν αυτω και ενυμιν οτι η σκοτια παραγεται και το φως το αλη-θινον ηδη φαινει ⁹ο λεγων εν τω φωτι ειναι και τοναδελφον αυτου μισων εν τη σκοτια εστιν εως αρτι¹⁰ο αγαπων τον αδελφον αυτου εν τω φωτι μενεικαι σκανδαλον εν αυτω ουκ εστιν ¹¹ο δε μισων τοναδελφον αυτου εν τη σκοτια εστιν και εν τη σκοτιαπεριπατει και ουκ οιδεν που υπαγει οτι η σκοτιαετυφλωσεν τους οφθαλμους αυτου ¹²γραφω υμιντεκνια οτι αφεωνται υμιν αι αμαρτιαι δια το ονομααυτου ¹³γραφω υμιν πατερες οτι εγνωκατε τον απαρχης γραφω υμιν νεανισκοι οτι νενικηκατε τον πο-νηρον γραφω υμιν παιδια οτι εγνωκατε τον πατερα¹⁴εγραψα υμιν πατερες οτι εγνωκατε τον απ αρχηςεγραψα υμιν νεανισκοι οτι ισχυροι εστε και ο λογοςτου θεου εν υμιν μενει και νενικηκατε τον πονηρον¹⁵μη αγαπατε τον κοσμον μηδε τα εν τω κοσμω εαντις αγαπα τον κοσμον ουκ εστιν η αγαπη του πα-τρος εν αυτω ¹⁶οτι παν το εν τω κοσμω η επιθυμιατης σαρκος και η επιθυμια των οφθαλμων και ηαλαζονεια του βιου ουκ εστιν εκ του πατρος αλλεκ του κοσμου εστιν ¹⁷και ο κοσμος παραγεται καιη επιθυμια αυτου ο δε ποιων το θελημα του θεουμενει εις τον αιωνα ¹⁸παιδια εσχατη ωρα εστιν καικαθως ηκουσατε οτι ο αντιχριστος ερχεται και νυναντιχριστοι πολλοι γεγονασιν οθεν γινωσκομεν οτιεσχατη ωρα εστιν ¹⁹εξ ημων εξηλθον αλλ ουκ ησανεξ ημων ει γαρ ησαν εξ ημων μεμενηκεισαν αν μεθημων αλλ ινα φανερωθωσιν οτι ουκ εισιν παντεςεξ ημων ²⁰και υμεις χρισμα εχετε απο του αγιου καιοιδατε παντα ²¹ουκ εγραψα υμιν οτι ουκ οιδατε τηναληθειαν αλλ οτι οιδατε αυτην και οτι παν ψευδοςεκ της αληθειας ουκ εστιν ²²τις εστιν ο ψευστης ειμη ο αρνουμενος οτι ιησους ουκ εστιν ο χριστος ου-τος εστιν ο αντιχριστος ο αρνουμενος τον πατερακαι τον υιον ²³πας ο αρνουμενος τον υιον ουδε τονπατερα εχει ο ομολογων τον υιον και τον πατεραεχει ²⁴υμεις ουν ο ηκουσατε απ αρχης εν υμιν με-νετω εαν εν υμιν μεινη ο απ αρχης ηκουσατε καιυμεις εν τω υιω και εν τω πατρι μενειτε ²⁵και αυτηεστιν η επαγγελια ην αυτος επηγγειλατο ημιν τηνζωην την αιωνιον ²⁶ταυτα εγραψα υμιν περι των

191

192 23. ΙΩΑΝΝΟΥ Α΄

πλανωντων υμας ²⁷και υμεις το χρισμα ο ελαβετεαπ αυτου εν υμιν μενει και ου χρειαν εχετε ινατις διδασκη υμας αλλ ως το αυτο χρισμα διδασκειυμας περι παντων και αληθες εστιν και ουκ εστινψευδος και καθως εδιδαξεν υμας μενειτε εν αυτω²⁸και νυν τεκνια μενετε εν αυτω ινα οταν φανερωθηεχωμεν παρρησιαν και μη αισχυνθωμεν απ αυτουεν τη παρουσια αυτου ²⁹εαν ειδητε οτι δικαιος εστινγινωσκετε οτι πας ο ποιων την δικαιοσυνην εξ αυ-του γεγεννηται

3ιδετε ποταπην αγαπην δεδωκεν ημιν ο πατηρινα τεκνα θεου κληθωμεν δια τουτο ο κοσμος ουγινωσκει ημας οτι ουκ εγνω αυτον ²αγαπητοι νυντεκνα θεου εσμεν και ουπω εφανερωθη τι εσομεθαοιδαμεν δε οτι εαν φανερωθη ομοιοι αυτω εσομεθαοτι οψομεθα αυτον καθως εστιν ³και πας ο εχωντην ελπιδα ταυτην επ αυτω αγνιζει εαυτον καθωςεκεινος αγνος εστιν ⁴πας ο ποιων την αμαρτιαν καιτην ανομιαν ποιει και η αμαρτια εστιν η ανομια⁵και οιδατε οτι εκεινος εφανερωθη ινα τας αμαρ-τιας ημων αρη και αμαρτια εν αυτω ουκ εστιν ⁶παςο εν αυτω μενων ουχ αμαρτανει πας ο αμαρτανωνουχ εωρακεν αυτον ουδε εγνωκεν αυτον ⁷τεκνια μη-δεις πλανατω υμας ο ποιων την δικαιοσυνην δι-καιος εστιν καθως εκεινος δικαιος εστιν ⁸ο ποιωντην αμαρτιαν εκ του διαβολου εστιν οτι απ αρχηςο διαβολος αμαρτανει εις τουτο εφανερωθη ο υιοςτου θεου ινα λυση τα εργα του διαβολου ⁹πας ογεγεννημενος εκ του θεου αμαρτιαν ου ποιει οτισπερμα αυτου εν αυτω μενει και ου δυναται αμαρ-τανειν οτι εκ του θεου γεγεννηται ¹⁰εν τουτω φα-νερα εστιν τα τεκνα του θεου και τα τεκνα του δια-βολου πας ο μη ποιων δικαιοσυνην ουκ εστιν εκτου θεου και ο μη αγαπων τον αδελφον αυτου ¹¹οτιαυτη εστιν η αγγελια ην ηκουσατε απ αρχης ινααγαπωμεν αλληλους ¹²ου καθως καιν εκ του πονη-ρου ην και εσφαξεν τον αδελφον αυτου και χαριντινος εσφαξεν αυτον οτι τα εργα αυτου πονηρα ηντα δε του αδελφου αυτου δικαια ¹³μη θαυμαζετεαδελφοι μου ει μισει υμας ο κοσμος ¹⁴ημεις οιδαμενοτι μεταβεβηκαμεν εκ του θανατου εις την ζωην οτιαγαπωμεν τους αδελφους ο μη αγαπων τον αδελ-φον μενει εν τω θανατω ¹⁵πας ο μισων τον αδελφοναυτου ανθρωποκτονος εστιν και οιδατε οτι πας αν-θρωποκτονος ουκ εχει ζωην αιωνιον εν αυτω μενου-σαν ¹⁶εν τουτω εγνωκαμεν την αγαπην του θεου οτιεκεινος υπερ ημων την ψυχην αυτου εθηκεν καιημεις οφειλομεν υπερ των αδελφων τας ψυχας τι-θεναι ¹⁷ος δ αν εχη τον βιον του κοσμου και θεωρητον αδελφον αυτου χρειαν εχοντα και κλειση τασπλαγχνα αυτου απ αυτου πως η αγαπη του θεουμενει εν αυτω ¹⁸τεκνια μου μη αγαπωμεν λογω μηδεγλωσση αλλ εργω και αληθεια ¹⁹και εν τουτω γινω-

σκομεν οτι εκ της αληθειας εσμεν και εμπροσθεναυτου πεισομεν τας καρδιας ημων ²⁰οτι εαν καταγι-νωσκη ημων η καρδια οτι μειζων εστιν ο θεος τηςκαρδιας ημων και γινωσκει παντα ²¹αγαπητοι εανη καρδια ημων μη καταγινωσκη ημων παρρησιανεχομεν προς τον θεον ²²και ο εαν αιτωμεν λαμβα-νομεν παρ αυτου οτι τας εντολας αυτου τηρουμενκαι τα αρεστα ενωπιον αυτου ποιουμεν ²³και αυτηεστιν η εντολη αυτου ινα πιστευσωμεν τω ονοματιτου υιου αυτου ιησου χριστου και αγαπωμεν αλλη-λους καθως εδωκεν εντολην ημιν ²⁴και ο τηρων ταςεντολας αυτου εν αυτω μενει και αυτος εν αυτωκαι εν τουτω γινωσκομεν οτι μενει εν ημιν εκ τουπνευματος ου ημιν εδωκεν

4αγαπητοι μη παντι πνευματι πιστευετε αλλαδοκιμαζετε τα πνευματα ει εκ του θεου εστιν οτιπολλοι ψευδοπροφηται εξεληλυθασιν εις τον κο-σμον ²εν τουτω γινωσκετε το πνευμα του θεου πανπνευμα ο ομολογει ιησουν χριστον εν σαρκι εληλυ-θοτα εκ του θεου εστιν ³και παν πνευμα ο μη ομολο-γει τον ιησουν χριστον εν σαρκι εληλυθοτα εκ τουθεου ουκ εστιν και τουτο εστιν το του αντιχριστουο ακηκοατε οτι ερχεται και νυν εν τω κοσμω εστινηδη ⁴υμεις εκ του θεου εστε τεκνια και νενικηκατεαυτους οτι μειζων εστιν ο εν υμιν η ο εν τω κοσμω⁵αυτοι εκ του κοσμου εισιν δια τουτο εκ του κοσμουλαλουσιν και ο κοσμος αυτων ακουει ⁶ημεις εκ τουθεου εσμεν ο γινωσκων τον θεον ακουει ημων οςουκ εστιν εκ του θεου ουκ ακουει ημων εκ τουτουγινωσκομεν το πνευμα της αληθειας και το πνευματης πλανης ⁷αγαπητοι αγαπωμεν αλληλους οτι ηαγαπη εκ του θεου εστιν και πας ο αγαπων εκ τουθεου γεγεννηται και γινωσκει τον θεον ⁸ο μη αγα-πων ουκ εγνω τον θεον οτι ο θεος αγαπη εστιν ⁹εντουτω εφανερωθη η αγαπη του θεου εν ημιν οτιτον υιον αυτου τον μονογενη απεσταλκεν ο θεοςεις τον κοσμον ινα ζησωμεν δι αυτου ¹⁰εν τουτωεστιν η αγαπη ουχ οτι ημεις ηγαπησαμεν τον θεοναλλ οτι αυτος ηγαπησεν ημας και απεστειλεν τονυιον αυτου ιλασμον περι των αμαρτιων ημων ¹¹αγαπητοιει ουτως ο θεος ηγαπησεν ημας και ημεις οφειλο-μεν αλληλους αγαπαν ¹²θεον ουδεις πωποτε τεθε-αται εαν αγαπωμεν αλληλους ο θεος εν ημιν με-νει και η αγαπη αυτου τετελειωμενη εστιν εν ημιν¹³εν τουτω γινωσκομεν οτι εν αυτω μενομεν και αυ-τος εν ημιν οτι εκ του πνευματος αυτου δεδωκενημιν ¹⁴και ημεις τεθεαμεθα και μαρτυρουμεν οτι οπατηρ απεσταλκεν τον υιον σωτηρα του κοσμου¹⁵ος αν ομολογηση οτι ιησους εστιν ο υιος του θεουο θεος εν αυτω μενει και αυτος εν τω θεω ¹⁶καιημεις εγνωκαμεν και πεπιστευκαμεν την αγαπηνην εχει ο θεος εν ημιν ο θεος αγαπη εστιν και ομενων εν τη αγαπη εν τω θεω μενει και ο θεος

193

εν αυτω ¹⁷εν τουτω τετελειωται η αγαπη μεθ ημωνινα παρρησιαν εχωμεν εν τη ημερα της κρισεως οτικαθως εκεινος εστιν και ημεις εσμεν εν τω κοσμωτουτω ¹⁸φοβος ουκ εστιν εν τη αγαπη αλλ η τελειααγαπη εξω βαλλει τον φοβον οτι ο φοβος κολασινεχει ο δε φοβουμενος ου τετελειωται εν τη αγαπη¹⁹ημεις αγαπωμεν αυτον οτι αυτος πρωτος ηγαπη-σεν ημας ²⁰εαν τις ειπη οτι αγαπω τον θεον και τοναδελφον αυτου μιση ψευστης εστιν ο γαρ μη αγα-πων τον αδελφον αυτου ον εωρακεν τον θεον ονουχ εωρακεν πως δυναται αγαπαν ²¹και ταυτην τηνεντολην εχομεν απ αυτου ινα ο αγαπων τον θεοναγαπα και τον αδελφον αυτου

5πας ο πιστευων οτι ιησους εστιν ο χριστος εκτου θεου γεγεννηται και πας ο αγαπων τον γεν-νησαντα αγαπα και τον γεγεννημενον εξ αυτου ²εντουτω γινωσκομεν οτι αγαπωμεν τα τεκνα του θεουοταν τον θεον αγαπωμεν και τας εντολας αυτου τη-ρωμεν ³αυτη γαρ εστιν η αγαπη του θεου ινα ταςεντολας αυτου τηρωμεν και αι εντολαι αυτου βα-ρειαι ουκ εισιν ⁴οτι παν το γεγεννημενον εκ τουθεου νικα τον κοσμον και αυτη εστιν η νικη η νικη-σασα τον κοσμον η πιστις ημων ⁵τις εστιν ο νικωντον κοσμον ει μη ο πιστευων οτι ιησους εστιν ο υιοςτου θεου ⁶ουτος εστιν ο ελθων δι υδατος και αιμα-τος ιησους ο χριστος ουκ εν τω υδατι μονον αλλ εντω υδατι και τω αιματι και το πνευμα εστιν το μαρ-τυρουν οτι το πνευμα εστιν η αληθεια ⁷οτι τρειςεισιν οι μαρτυρουντες εν τω ουρανω ο πατηρ ο λο-γος και το αγιον πνευμα και ουτοι οι τρεις εν εισιν⁸και τρεις εισιν οι μαρτυρουντες εν τη γη το πνευμακαι το υδωρ και το αιμα και οι τρεις εις το εν ει-σιν ⁹ει την μαρτυριαν των ανθρωπων λαμβανομενη μαρτυρια του θεου μειζων εστιν οτι αυτη εστιν ημαρτυρια του θεου ην μεμαρτυρηκεν περι του υιουαυτου ¹⁰ο πιστευων εις τον υιον του θεου εχει τηνμαρτυριαν εν εαυτω ο μη πιστευων τω θεω ψευ-στην πεποιηκεν αυτον οτι ου πεπιστευκεν εις τηνμαρτυριαν ην μεμαρτυρηκεν ο θεος περι του υιουαυτου ¹¹και αυτη εστιν η μαρτυρια οτι ζωην αιωνιονεδωκεν ημιν ο θεος και αυτη η ζωη εν τω υιω αυτουεστιν ¹²ο εχων τον υιον εχει την ζωην ο μη εχων τονυιον του θεου την ζωην ουκ εχει ¹³ταυτα εγραψαυμιν τοις πιστευουσιν εις το ονομα του υιου τουθεου ινα ειδητε οτι ζωην εχετε αιωνιον και ινα πι-στευητε εις το ονομα του υιου του θεου ¹⁴και αυτηεστιν η παρρησια ην εχομεν προς αυτον οτι εαντι αιτωμεθα κατα το θελημα αυτου ακουει ημων¹⁵και εαν οιδαμεν οτι ακουει ημων ο αν αιτωμεθαοιδαμεν οτι εχομεν τα αιτηματα α ητηκαμεν παραυτου ¹⁶εαν τις ιδη τον αδελφον αυτου αμαρτανο-ντα αμαρτιαν μη προς θανατον αιτησει και δωσειαυτω ζωην τοις αμαρτανουσιν μη προς θανατον

εστιν αμαρτια προς θανατον ου περι εκεινης λεγωινα ερωτηση ¹⁷πασα αδικια αμαρτια εστιν και εστιναμαρτια ου προς θανατον ¹⁸οιδαμεν οτι πας ο γε-γεννημενος εκ του θεου ουχ αμαρτανει αλλ ο γεν-νηθεις εκ του θεου τηρει εαυτον και ο πονηρος ουχαπτεται αυτου ¹⁹οιδαμεν οτι εκ του θεου εσμεν καιο κοσμος ολος εν τω πονηρω κειται ²⁰οιδαμεν δεοτι ο υιος του θεου ηκει και δεδωκεν ημιν διανοιανινα γινωσκωμεν τον αληθινον και εσμεν εν τω αλη-θινω εν τω υιω αυτου ιησου χριστω ουτος εστιν οαληθινος θεος και η ζωη αιωνιος ²¹τεκνια φυλαξατεεαυτους απο των ειδωλων αμην

ΙΩΑΝΝΟΥ Β΄

1ο πρεσβυτερος εκλεκτη κυρια και τοις τεκνοιςαυτης ους εγω αγαπω εν αληθεια και ουκ εγω μο-νος αλλα και παντες οι εγνωκοτες την αληθειαν²δια την αληθειαν την μενουσαν εν ημιν και μεθημων εσται εις τον αιωνα ³εσται μεθ υμων χαριςελεος ειρηνη παρα θεου πατρος και παρα κυριουιησου χριστου του υιου του πατρος εν αληθεια καιαγαπη ⁴εχαρην λιαν οτι ευρηκα εκ των τεκνων σουπεριπατουντας εν αληθεια καθως εντολην ελαβο-μεν παρα του πατρος ⁵και νυν ερωτω σε κυρια ουχως εντολην γραφων σοι καινην αλλα ην ειχομεν απαρχης ινα αγαπωμεν αλληλους ⁶και αυτη εστιν ηαγαπη ινα περιπατωμεν κατα τας εντολας αυτουαυτη εστιν η εντολη καθως ηκουσατε απ αρχηςινα εν αυτη περιπατητε ⁷οτι πολλοι πλανοι εισηλ-θον εις τον κοσμον οι μη ομολογουντες ιησουν χρι-στον ερχομενον εν σαρκι ουτος εστιν ο πλανος καιο αντιχριστος ⁸βλεπετε εαυτους ινα μη απολεσω-μεν α ειργασαμεθα αλλα μισθον πληρη απολαβω-μεν ⁹πας ο παραβαινων και μη μενων εν τη διδαχητου χριστου θεον ουκ εχει ο μενων εν τη διδαχη τουχριστου ουτος και τον πατερα και τον υιον εχει ¹⁰ειτις ερχεται προς υμας και ταυτην την διδαχην ουφερει μη λαμβανετε αυτον εις οικιαν και χαιρειναυτω μη λεγετε ¹¹ο γαρ λεγων αυτω χαιρειν κοινω-νει τοις εργοις αυτου τοις πονηροις ¹²πολλα εχωνυμιν γραφειν ουκ ηβουληθην δια χαρτου και μελα-νος αλλα ελπιζω ελθειν προς υμας και στομα προςστομα λαλησαι ινα η χαρα ημων η πεπληρωμενη¹³ασπαζεται σε τα τεκνα της αδελφης σου της εκλε-κτης αμην

195

ΙΩΑΝΝΟΥ Γ΄

1ο πρεσβυτερος γαιω τω αγαπητω ον εγω αγαπωεν αληθεια ²αγαπητε περι παντων ευχομαι σε ευο-δουσθαι και υγιαινειν καθως ευοδουται σου η ψυχη³εχαρην γαρ λιαν ερχομενων αδελφων και μαρτυ-ρουντων σου τη αληθεια καθως συ εν αληθεια πε-ριπατεις ⁴μειζοτεραν τουτων ουκ εχω χαραν ινα ακουωτα εμα τεκνα εν αληθεια περιπατουντα ⁵αγαπητεπιστον ποιεις ο εαν εργαση εις τους αδελφους καιεις τους ξενους ⁶οι εμαρτυρησαν σου τη αγαπη ενω-πιον εκκλησιας ους καλως ποιησεις προπεμψαςαξιως του θεου ⁷υπερ γαρ του ονοματος αυτου εξηλ-θον μηδεν λαμβανοντες απο των εθνων ⁸ημεις ουνοφειλομεν απολαμβανειν τους τοιουτους ινα συ-νεργοι γινωμεθα τη αληθεια ⁹εγραψα τη εκκλησιααλλ ο φιλοπρωτευων αυτων διοτρεφης ουκ επιδε-χεται ημας ¹⁰δια τουτο εαν ελθω υπομνησω αυτουτα εργα α ποιει λογοις πονηροις φλυαρων ημαςκαι μη αρκουμενος επι τουτοις ουτε αυτος επιδε-χεται τους αδελφους και τους βουλομενους κωλυεικαι εκ της εκκλησιας εκβαλλει ¹¹αγαπητε μη μιμουτο κακον αλλα το αγαθον ο αγαθοποιων εκ τουθεου εστιν ο δε κακοποιων ουχ εωρακεν τον θεον¹²δημητριω μεμαρτυρηται υπο παντων και υπ αυ-της της αληθειας και ημεις δε μαρτυρουμεν και οι-δατε οτι η μαρτυρια ημων αληθης εστιν ¹³πολλα ει-χον γραφειν αλλ ου θελω δια μελανος και καλαμουσοι γραψαι ¹⁴ελπιζω δε ευθεως ιδειν σε και στομαπρος στομα λαλησομεν ειρηνη σοι ασπαζονται σεοι φιλοι ασπαζου τους φιλους κατ ονομα

197

ΙΟΥΔΑ

1ιουδας ιησου χριστου δουλος αδελφος δε ιακω-βου τοις εν θεω πατρι ηγιασμενοις και ιησου χρι-στω τετηρημενοις κλητοις ²ελεος υμιν και ειρηνηκαι αγαπη πληθυνθειη ³αγαπητοι πασαν σπουδηνποιουμενος γραφειν υμιν περι της κοινης σωτηριαςαναγκην εσχον γραψαι υμιν παρακαλων επαγωνι-ζεσθαι τη απαξ παραδοθειση τοις αγιοις πιστει ⁴παρεισεδυσανγαρ τινες ανθρωποι οι παλαι προγεγραμμενοι ειςτουτο το κριμα ασεβεις την του θεου ημων χαρινμετατιθεντες εις ασελγειαν και τον μονον δεσπο-την θεον και κυριον ημων ιησουν χριστον αρνου-μενοι ⁵υπομνησαι δε υμας βουλομαι ειδοτας υμαςαπαξ τουτο οτι ο κυριος λαον εκ γης αιγυπτου σω-σας το δευτερον τους μη πιστευσαντας απωλεσεν⁶αγγελους τε τους μη τηρησαντας την εαυτων αρ-χην αλλα απολιποντας το ιδιον οικητηριον εις κρι-σιν μεγαλης ημερας δεσμοις αιδιοις υπο ζοφον τε-τηρηκεν ⁷ως σοδομα και γομορρα και αι περι αυταςπολεις τον ομοιον τουτοις τροπον εκπορνευσασαικαι απελθουσαι οπισω σαρκος ετερας προκεινταιδειγμα πυρος αιωνιου δικην υπεχουσαι ⁸ομοιως με-ντοι και ουτοι ενυπνιαζομενοι σαρκα μεν μιαινου-σιν κυριοτητα δε αθετουσιν δοξας δε βλασφημου-σιν ⁹ο δε μιχαηλ ο αρχαγγελος οτε τω διαβολω δια-κρινομενος διελεγετο περι του μωσεως σωματος ουκετολμησεν κρισιν επενεγκειν βλασφημιας αλλ ει-πεν επιτιμησαι σοι κυριος ¹⁰ουτοι δε οσα μεν ουκ οι-δασιν βλασφημουσιν οσα δε φυσικως ως τα αλογαζωα επιστανται εν τουτοις φθειρονται ¹¹ουαι αυ-τοις οτι τη οδω του καιν επορευθησαν και τη πλανητου βαλααμ μισθου εξεχυθησαν και τη αντιλογιατου κορε απωλοντο ¹²ουτοι εισιν εν ταις αγαπαιςυμων σπιλαδες συνευωχουμενοι υμιν αφοβως εαυ-τους ποιμαινοντες νεφελαι ανυδροι υπο ανεμωνπεριφερομεναι δενδρα φθινοπωρινα ακαρπα διςαποθανοντα εκριζωθεντα ¹³κυματα αγρια θαλασσηςεπαφριζοντα τας εαυτων αισχυνας αστερες πλα-νηται οις ο ζοφος του σκοτους εις τον αιωνα τετη-ρηται ¹⁴προεφητευσεν δε και τουτοις εβδομος αποαδαμ ενωχ λεγων ιδου ηλθεν κυριος εν μυριασιναγιαις αυτου ¹⁵ποιησαι κρισιν κατα παντων και εξε-λεγξαι παντας τους ασεβεις αυτων περι παντων

των εργων ασεβειας αυτων ων ησεβησαν και περιπαντων των σκληρων ων ελαλησαν κατ αυτου αμαρ-τωλοι ασεβεις ¹⁶ουτοι εισιν γογγυσται μεμψιμοιροικατα τας επιθυμιας αυτων πορευομενοι και το στομααυτων λαλει υπερογκα θαυμαζοντες προσωπα ωφε-λειας χαριν ¹⁷υμεις δε αγαπητοι μνησθητε των ρη-ματων των προειρημενων υπο των αποστολων τουκυριου ημων ιησου χριστου ¹⁸οτι ελεγον υμιν οτιεν εσχατω χρονω εσονται εμπαικται κατα τας εαυ-των επιθυμιας πορευομενοι των ασεβειων ¹⁹ουτοιεισιν οι αποδιοριζοντες εαυτους ψυχικοι πνευμαμη εχοντες ²⁰υμεις δε αγαπητοι τη αγιωτατη υμωνπιστει εποικοδομουντες εαυτους εν πνευματι αγιωπροσευχομενοι ²¹εαυτους εν αγαπη θεου τηρησατεπροσδεχομενοι το ελεος του κυριου ημων ιησου χρι-στου εις ζωην αιωνιον ²²και ους μεν ελεειτε διακρι-νομενοι ²³ους δε εν φοβω σωζετε εκ του πυρος αρ-παζοντες μισουντες και τον απο της σαρκος εσπι-λωμενον χιτωνα ²⁴τω δε δυναμενω φυλαξαι υμαςαπταιστους και στησαι κατενωπιον της δοξης αυ-του αμωμους εν αγαλλιασει ²⁵μονω σοφω θεω σω-τηρι ημων δοξα και μεγαλωσυνη κρατος και εξου-σια και νυν και εις παντας τους αιωνας αμην

199

ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

1αποκαλυψις ιησου χριστου ην εδωκεν αυτω οθεος δειξαι τοις δουλοις αυτου α δει γενεσθαι ενταχει και εσημανεν αποστειλας δια του αγγελουαυτου τω δουλω αυτου ιωαννη ²ος εμαρτυρησεντον λογον του θεου και την μαρτυριαν ιησου χρι-στου οσα τε ειδεν ³μακαριος ο αναγινωσκων και οιακουοντες τους λογους της προφητειας και τηρου-ντες τα εν αυτη γεγραμμενα ο γαρ καιρος εγγυς⁴ιωαννης ταις επτα εκκλησιαις ταις εν τη ασια χα-ρις υμιν και ειρηνη απο του ο ων και ο ην και οερχομενος και απο των επτα πνευματων α εστινενωπιον του θρονου αυτου ⁵και απο ιησου χριστουο μαρτυς ο πιστος ο πρωτοτοκος εκ των νεκρωνκαι ο αρχων των βασιλεων της γης τω αγαπησαντιημας και λουσαντι ημας απο των αμαρτιων ημωνεν τω αιματι αυτου ⁶και εποιησεν ημας βασιλειςκαι ιερεις τω θεω και πατρι αυτου αυτω η δοξα καιτο κρατος εις τους αιωνας των αιωνων αμην ⁷ιδουερχεται μετα των νεφελων και οψεται αυτον παςοφθαλμος και οιτινες αυτον εξεκεντησαν και κοψο-νται επ αυτον πασαι αι φυλαι της γης ναι αμην⁸εγω ειμι το α και το ω αρχη και τελος λεγει ο κυ-ριος ο ων και ο ην και ο ερχομενος ο παντοκρατωρ⁹εγω ιωαννης ο και αδελφος υμων και συγκοινωνοςεν τη θλιψει και εν τη βασιλεια και υπομονη ιησουχριστου εγενομην εν τη νησω τη καλουμενη πατμωδια τον λογον του θεου και δια την μαρτυριαν ιη-σου χριστου ¹⁰εγενομην εν πνευματι εν τη κυριακηημερα και ηκουσα οπισω μου φωνην μεγαλην ωςσαλπιγγος ¹¹λεγουσης εγω ειμι το α και το ω ο πρω-τος και ο εσχατος και ο βλεπεις γραψον εις βιβλιονκαι πεμψον ταις επτα εκκλησιαις ταις εν ασια ειςεφεσον και εις σμυρναν και εις περγαμον και ειςθυατειρα και εις σαρδεις και εις φιλαδελφειαν καιεις λαοδικειαν ¹²και επεστρεψα βλεπειν την φωνηνητις ελαλησεν μετ εμου και επιστρεψας ειδον επταλυχνιας χρυσας ¹³και εν μεσω των επτα λυχνιωνομοιον υιω ανθρωπου ενδεδυμενον ποδηρη και πε-ριεζωσμενον προς τοις μαστοις ζωνην χρυσην ¹⁴η δεκεφαλη αυτου και αι τριχες λευκαι ωσει εριον λευ-κον ως χιων και οι οφθαλμοι αυτου ως φλοξ πυ-ρος ¹⁵και οι ποδες αυτου ομοιοι χαλκολιβανω ως εν

καμινω πεπυρωμενοι και η φωνη αυτου ως φωνηυδατων πολλων ¹⁶και εχων εν τη δεξια αυτου χειριαστερας επτα και εκ του στοματος αυτου ρομφαιαδιστομος οξεια εκπορευομενη και η οψις αυτου ωςο ηλιος φαινει εν τη δυναμει αυτου ¹⁷και οτε ειδοναυτον επεσα προς τους ποδας αυτου ως νεκροςκαι επεθηκεν την δεξιαν αυτου χειρα επ εμε λε-γων μοι μη φοβου εγω ειμι ο πρωτος και ο εσχα-τος ¹⁸και ο ζων και εγενομην νεκρος και ιδου ζωνειμι εις τους αιωνας των αιωνων αμην και εχω ταςκλεις του αδου και του θανατου ¹⁹γραψον α ειδεςκαι α εισιν και α μελλει γινεσθαι μετα ταυτα ²⁰τομυστηριον των επτα αστερων ων ειδες επι της δε-ξιας μου και τας επτα λυχνιας τας χρυσας οι επτααστερες αγγελοι των επτα εκκλησιων εισιν και αιεπτα λυχνιαι ας ειδες επτα εκκλησιαι εισιν

2τω αγγελω της εφεσινης εκκλησιας γραψον ταδελεγει ο κρατων τους επτα αστερας εν τη δεξια αυ-του ο περιπατων εν μεσω των επτα λυχνιων τωνχρυσων ²οιδα τα εργα σου και τον κοπον σου καιτην υπομονην σου και οτι ου δυνη βαστασαι κα-κους και επειρασω τους φασκοντας ειναι αποστο-λους και ουκ εισιν και ευρες αυτους ψευδεις ³καιεβαστασας και υπομονην εχεις και δια το ονομαμου κεκοπιακας και ου κεκμηκας ⁴αλλ εχω κατασου οτι την αγαπην σου την πρωτην αφηκας ⁵μνημονευεουν ποθεν εκπεπτωκας και μετανοησον και τα πρωταεργα ποιησον ει δε μη ερχομαι σοι ταχυ και κινησωτην λυχνιαν σου εκ του τοπου αυτης εαν μη μετα-νοησης ⁶αλλα τουτο εχεις οτι μισεις τα εργα τωννικολαιτων α καγω μισω ⁷ο εχων ους ακουσατω τιτο πνευμα λεγει ταις εκκλησιαις τω νικωντι δωσωαυτω φαγειν εκ του ξυλου της ζωης ο εστιν εν μεσωτου παραδεισου του θεου ⁸και τω αγγελω της εκ-κλησιας σμυρναιων γραψον ταδε λεγει ο πρωτοςκαι ο εσχατος ος εγενετο νεκρος και εζησεν ⁹οιδασου τα εργα και την θλιψιν και την πτωχειαν πλου-σιος δε ει και την βλασφημιαν των λεγοντων ιου-δαιους ειναι εαυτους και ουκ εισιν αλλα συναγωγητου σατανα ¹⁰μηδεν φοβου α μελλεις πασχειν ιδουμελλει βαλειν εξ υμων ο διαβολος εις φυλακην ιναπειρασθητε και εξετε θλιψιν ημερων δεκα γινου πι-

201

202 27. ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

στος αχρι θανατου και δωσω σοι τον στεφανον τηςζωης ¹¹ο εχων ους ακουσατω τι το πνευμα λεγειταις εκκλησιαις ο νικων ου μη αδικηθη εκ του θανα-του του δευτερου ¹²και τω αγγελω της εν περγαμωεκκλησιας γραψον ταδε λεγει ο εχων την ρομφαιαντην διστομον την οξειαν ¹³οιδα τα εργα σου και πουκατοικεις οπου ο θρονος του σατανα και κρατειςτο ονομα μου και ουκ ηρνησω την πιστιν μου καιεν ταις ημεραις εν αις αντιπας ο μαρτυς μου ο πι-στος ος απεκτανθη παρ υμιν οπου κατοικει ο σατα-νας ¹⁴αλλ εχω κατα σου ολιγα οτι εχεις εκει κρατου-ντας την διδαχην βαλααμ ος εδιδασκεν τον βαλακβαλειν σκανδαλον ενωπιον των υιων ισραηλ φα-γειν ειδωλοθυτα και πορνευσαι ¹⁵ουτως εχεις καισυ κρατουντας την διδαχην των νικολαιτων ο μισω¹⁶μετανοησον ει δε μη ερχομαι σοι ταχυ και πολε-μησω μετ αυτων εν τη ρομφαια του στοματος μου¹⁷ο εχων ους ακουσατω τι το πνευμα λεγει ταις εκ-κλησιαις τω νικωντι δωσω αυτω φαγειν απο τουμαννα του κεκρυμμενου και δωσω αυτω ψηφον λευ-κην και επι την ψηφον ονομα καινον γεγραμμενονο ουδεις εγνω ει μη ο λαμβανων ¹⁸και τω αγγελωτης εν θυατειροις εκκλησιας γραψον ταδε λεγει ουιος του θεου ο εχων τους οφθαλμους αυτου ωςφλογα πυρος και οι ποδες αυτου ομοιοι χαλκολι-βανω ¹⁹οιδα σου τα εργα και την αγαπην και την δια-κονιαν και την πιστιν και την υπομονην σου και ταεργα σου και τα εσχατα πλειονα των πρωτων ²⁰αλλεχω κατα σου ολιγα οτι εας την γυναικα ιεζαβηλτην λεγουσαν εαυτην προφητιν διδασκειν και πλα-νασθαι εμους δουλους πορνευσαι και ειδωλοθυταφαγειν ²¹και εδωκα αυτη χρονον ινα μετανοηση εκτης πορνειας αυτης και ου μετενοησεν ²²ιδου εγωβαλλω αυτην εις κλινην και τους μοιχευοντας μεταυτης εις θλιψιν μεγαλην εαν μη μετανοησωσιν εκτων εργων αυτων ²³και τα τεκνα αυτης αποκτενωεν θανατω και γνωσονται πασαι αι εκκλησιαι οτιεγω ειμι ο ερευνων νεφρους και καρδιας και δωσωυμιν εκαστω κατα τα εργα υμων ²⁴υμιν δε λεγω καιλοιποις τοις εν θυατειροις οσοι ουκ εχουσιν τηνδιδαχην ταυτην και οιτινες ουκ εγνωσαν τα βαθητου σατανα ως λεγουσιν ου βαλω εφ υμας αλλοβαρος ²⁵πλην ο εχετε κρατησατε αχρις ου αν ηξω²⁶και ο νικων και ο τηρων αχρι τελους τα εργα μουδωσω αυτω εξουσιαν επι των εθνων ²⁷και ποιμανειαυτους εν ραβδω σιδηρα ως τα σκευη τα κεραμικασυντριβεται ως καγω ειληφα παρα του πατρος μου²⁸και δωσω αυτω τον αστερα τον πρωινον ²⁹ο εχωνους ακουσατω τι το πνευμα λεγει ταις εκκλησιαις

3και τω αγγελω της εν σαρδεσιν εκκλησιας γρα-ψον ταδε λεγει ο εχων τα επτα πνευματα του θεουκαι τους επτα αστερας οιδα σου τα εργα οτι τοονομα εχεις οτι ζης και νεκρος ει ²γινου γρηγορων

και στηριξον τα λοιπα α μελλει αποθανειν ου γαρευρηκα σου τα εργα πεπληρωμενα ενωπιον του θεου³μνημονευε ουν πως ειληφας και ηκουσας και τηρεικαι μετανοησον εαν ουν μη γρηγορησης ηξω επι σεως κλεπτης και ου μη γνως ποιαν ωραν ηξω επι σε⁴εχεις ολιγα ονοματα και εν σαρδεσιν α ουκ εμολυ-ναν τα ιματια αυτων και περιπατησουσιν μετ εμουεν λευκοις οτι αξιοι εισιν ⁵ο νικων ουτος περιβα-λειται εν ιματιοις λευκοις και ου μη εξαλειψω τοονομα αυτου εκ της βιβλου της ζωης και εξομολογη-σομαι το ονομα αυτου ενωπιον του πατρος μου καιενωπιον των αγγελων αυτου ⁶ο εχων ους ακουσατωτι το πνευμα λεγει ταις εκκλησιαις ⁷και τω αγγελωτης εν φιλαδελφεια εκκλησιας γραψον ταδε λεγειο αγιος ο αληθινος ο εχων την κλειδα του δαβιδο ανοιγων και ουδεις κλειει και κλειει και ουδειςανοιγει ⁸οιδα σου τα εργα ιδου δεδωκα ενωπιονσου θυραν ανεωγμενην και ουδεις δυναται κλεισαιαυτην οτι μικραν εχεις δυναμιν και ετηρησας μουτον λογον και ουκ ηρνησω το ονομα μου ⁹ιδου δι-δωμι εκ της συναγωγης του σατανα των λεγοντωνεαυτους ιουδαιους ειναι και ουκ εισιν αλλα ψευδο-νται ιδου ποιησω αυτους ινα ηξωσιν και προσκυ-νησωσιν ενωπιον των ποδων σου και γνωσιν οτιεγω ηγαπησα σε ¹⁰οτι ετηρησας τον λογον της υπο-μονης μου καγω σε τηρησω εκ της ωρας του πει-ρασμου της μελλουσης ερχεσθαι επι της οικουμε-νης ολης πειρασαι τους κατοικουντας επι της γης¹¹ιδου ερχομαι ταχυ κρατει ο εχεις ινα μηδεις λαβητον στεφανον σου ¹²ο νικων ποιησω αυτον στυλονεν τω ναω του θεου μου και εξω ου μη εξελθη ετικαι γραψω επ αυτον το ονομα του θεου μου καιτο ονομα της πολεως του θεου μου της καινης ιε-ρουσαλημ η καταβαινει εκ του ουρανου απο τουθεου μου και το ονομα μου το καινον ¹³ο εχων ουςακουσατω τι το πνευμα λεγει ταις εκκλησιαις ¹⁴καιτω αγγελω της εκκλησιας λαοδικεων γραψον ταδελεγει ο αμην ο μαρτυς ο πιστος και αληθινος ηαρχη της κτισεως του θεου ¹⁵οιδα σου τα εργα οτιουτε ψυχρος ει ουτε ζεστος οφελον ψυχρος ειηςη ζεστος ¹⁶ουτως οτι χλιαρος ει και ουτε ψυχροςουτε ζεστος μελλω σε εμεσαι εκ του στοματος μου¹⁷οτι λεγεις οτι πλουσιος ειμι και πεπλουτηκα καιουδενος χρειαν εχω και ουκ οιδας οτι συ ει ο τα-λαιπωρος και ελεεινος και πτωχος και τυφλος καιγυμνος ¹⁸συμβουλευω σοι αγορασαι παρ εμου χρυ-σιον πεπυρωμενον εκ πυρος ινα πλουτησης καιιματια λευκα ινα περιβαλη και μη φανερωθη η αι-σχυνη της γυμνοτητος σου και κολλουριον εγχρι-σον τους οφθαλμους σου ινα βλεπης ¹⁹εγω οσουςεαν φιλω ελεγχω και παιδευω ζηλωσον ουν και με-τανοησον ²⁰ιδου εστηκα επι την θυραν και κρουωεαν τις ακουση της φωνης μου και ανοιξη την θυ-ραν εισελευσομαι προς αυτον και δειπνησω μετ αυ-

203

του και αυτος μετ εμου ²¹ο νικων δωσω αυτω καθι-σαι μετ εμου εν τω θρονω μου ως καγω ενικησα καιεκαθισα μετα του πατρος μου εν τω θρονω αυτου²²ο εχων ους ακουσατω τι το πνευμα λεγει ταις εκ-κλησιαις

4μετα ταυτα ειδον και ιδου θυρα ηνεωγμενη εντω ουρανω και η φωνη η πρωτη ην ηκουσα ως σαλ-πιγγος λαλουσης μετ εμου λεγουσα αναβα ωδε καιδειξω σοι α δει γενεσθαι μετα ταυτα ²και ευθεωςεγενομην εν πνευματι και ιδου θρονος εκειτο εν τωουρανω και επι του θρονου καθημενος ³και ο καθη-μενος ην ομοιος ορασει λιθω ιασπιδι και σαρδινωκαι ιρις κυκλοθεν του θρονου ομοια ορασει σμα-ραγδινω ⁴και κυκλοθεν του θρονου θρονοι εικοσικαι τεσσαρες και επι τους θρονους ειδον τους ει-κοσι και τεσσαρας πρεσβυτερους καθημενους περι-βεβλημενους εν ιματιοις λευκοις και εσχον επι ταςκεφαλας αυτων στεφανους χρυσους ⁵και εκ του θρο-νου εκπορευονται αστραπαι και βρονται και φωναικαι επτα λαμπαδες πυρος καιομεναι ενωπιον τουθρονου αι εισιν τα επτα πνευματα του θεου ⁶καιενωπιον του θρονου θαλασσα υαλινη ομοια κρυ-σταλλω και εν μεσω του θρονου και κυκλω του θρο-νου τεσσαρα ζωα γεμοντα οφθαλμων εμπροσθενκαι οπισθεν ⁷και το ζωον το πρωτον ομοιον λεοντικαι το δευτερον ζωον ομοιον μοσχω και το τριτονζωον εχον το προσωπον ως ανθρωπος και το τε-ταρτον ζωον ομοιον αετω πετωμενω ⁸και τεσσαραζωα εν καθ εαυτο ειχον ανα πτερυγας εξ κυκλοθενκαι εσωθεν γεμοντα οφθαλμων και αναπαυσιν ουκεχουσιν ημερας και νυκτος λεγοντα αγιος αγιος αγιοςκυριος ο θεος ο παντοκρατωρ ο ην και ο ων και οερχομενος ⁹και οταν δωσουσιν τα ζωα δοξαν και τι-μην και ευχαριστιαν τω καθημενω επι του θρονουτω ζωντι εις τους αιωνας των αιωνων ¹⁰πεσουνταιοι εικοσι και τεσσαρες πρεσβυτεροι ενωπιον τουκαθημενου επι του θρονου και προσκυνουσιν τωζωντι εις τους αιωνας των αιωνων και βαλλουσιντους στεφανους αυτων ενωπιον του θρονου λεγο-ντες ¹¹αξιος ει κυριε λαβειν την δοξαν και την τιμηνκαι την δυναμιν οτι συ εκτισας τα παντα και δια τοθελημα σου εισιν και εκτισθησαν

5και ειδον επι την δεξιαν του καθημενου επι τουθρονου βιβλιον γεγραμμενον εσωθεν και οπισθενκατεσφραγισμενον σφραγισιν επτα ²και ειδον αγ-γελον ισχυρον κηρυσσοντα φωνη μεγαλη τις εστιναξιος ανοιξαι το βιβλιον και λυσαι τας σφραγιδαςαυτου ³και ουδεις ηδυνατο εν τω ουρανω ουδε επιτης γης ουδε υποκατω της γης ανοιξαι το βιβλιονουδε βλεπειν αυτο ⁴και εγω εκλαιον πολλα οτι ου-δεις αξιος ευρεθη ανοιξαι και αναγνωναι το βιβλιονουτε βλεπειν αυτο ⁵και εις εκ των πρεσβυτερων

λεγει μοι μη κλαιε ιδου ενικησεν ο λεων ο ων εκτης φυλης ιουδα η ριζα δαβιδ ανοιξαι το βιβλιονκαι λυσαι τας επτα σφραγιδας αυτου ⁶και ειδονκαι ιδου εν μεσω του θρονου και των τεσσαρωνζωων και εν μεσω των πρεσβυτερων αρνιον εστη-κος ως εσφαγμενον εχον κερατα επτα και οφθαλ-μους επτα οι εισιν τα επτα του θεου πνευματατα απεσταλμενα εις πασαν την γην ⁷και ηλθεν καιειληφεν το βιβλιον εκ της δεξιας του καθημενουεπι του θρονου ⁸και οτε ελαβεν το βιβλιον τα τεσ-σαρα ζωα και οι εικοσιτεσσαρες πρεσβυτεροι επε-σον ενωπιον του αρνιου εχοντες εκαστος κιθαραςκαι φιαλας χρυσας γεμουσας θυμιαματων αι εισιναι προσευχαι των αγιων ⁹και αδουσιν ωδην καινηνλεγοντες αξιος ει λαβειν το βιβλιον και ανοιξαι ταςσφραγιδας αυτου οτι εσφαγης και ηγορασας τωθεω ημας εν τω αιματι σου εκ πασης φυλης καιγλωσσης και λαου και εθνους ¹⁰και εποιησας ημαςτω θεω ημων βασιλεις και ιερεις και βασιλευσομενεπι της γης ¹¹και ειδον και ηκουσα φωνην αγγελωνπολλων κυκλοθεν του θρονου και των ζωων καιτων πρεσβυτερων και ην ο αριθμος αυτων μυρια-δες μυριαδων και χιλιαδες χιλιαδων ¹²λεγοντες φωνημεγαλη αξιον εστιν το αρνιον το εσφαγμενον λα-βειν την δυναμιν και πλουτον και σοφιαν και ισχυνκαι τιμην και δοξαν και ευλογιαν ¹³και παν κτισμαο εστιν εν τω ουρανω και εν τη γη και υποκατω τηςγης και επι της θαλασσης α εστιν και τα εν αυτοιςπαντα ηκουσα λεγοντας τω καθημενω επι του θρο-νου και τω αρνιω η ευλογια και η τιμη και η δοξα καιτο κρατος εις τους αιωνας των αιωνων ¹⁴και τα τεσ-σαρα ζωα ελεγον αμην και οι εικοσιτεσσαρες πρε-σβυτεροι επεσαν και προσεκυνησαν ζωντι εις τουςαιωνας των αιωνων

6και ειδον οτε ηνοιξεν το αρνιον μιαν εκ τωνσφραγιδων και ηκουσα ενος εκ των τεσσαρων ζωωνλεγοντος ως φωνης βροντης ερχου και βλεπε ²καιειδον και ιδου ιππος λευκος και ο καθημενος επαυτω εχων τοξον και εδοθη αυτω στεφανος και εξηλ-θεν νικων και ινα νικηση ³και οτε ηνοιξεν την δευτε-ραν σφραγιδα ηκουσα του δευτερου ζωου λεγοντοςερχου και βλεπε ⁴και εξηλθεν αλλος ιππος πυρροςκαι τω καθημενω επ αυτω εδοθη αυτω λαβειν τηνειρηνην απο της γης και ινα αλληλους σφαξωσινκαι εδοθη αυτω μαχαιρα μεγαλη ⁵και οτε ηνοιξεντην τριτην σφραγιδα ηκουσα του τριτου ζωου λε-γοντος ερχου και βλεπε και ειδον και ιδου ιπποςμελας και ο καθημενος επ αυτω εχων ζυγον εν τηχειρι αυτου ⁶και ηκουσα φωνην εν μεσω των τεσσα-ρων ζωων λεγουσαν χοινιξ σιτου δηναριου και τρειςχοινικες κριθης δηναριου και το ελαιον και τον οι-νον μη αδικησης ⁷και οτε ηνοιξεν την σφραγιδα τηντεταρτην ηκουσα φωνην του τεταρτου ζωου λεγου-

204 27. ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

σαν ερχου και βλεπε ⁸και ειδον και ιδου ιππος χλω-ρος και ο καθημενος επανω αυτου ονομα αυτω οθανατος και ο αδης ακολουθει μετ αυτου και εδοθηαυτοις εξουσια αποκτειναι επι το τεταρτον της γηςεν ρομφαια και εν λιμω και εν θανατω και υπο τωνθηριων της γης ⁹και οτε ηνοιξεν την πεμπτην σφρα-γιδα ειδον υποκατω του θυσιαστηριου τας ψυχαςτων εσφαγμενων δια τον λογον του θεου και διατην μαρτυριαν ην ειχον ¹⁰και εκραζον φωνη μεγαληλεγοντες εως ποτε ο δεσποτης ο αγιος και ο αληθι-νος ου κρινεις και εκδικεις το αιμα ημων απο τωνκατοικουντων επι της γης ¹¹και εδοθησαν εκαστοιςστολαι λευκαι και ερρεθη αυτοις ινα αναπαυσω-νται ετι χρονον μικρον εως ου πληρωσονται καιοι συνδουλοι αυτων και οι αδελφοι αυτων οι μελ-λοντες αποκτεινεσθαι ως και αυτοι ¹²και ειδον οτεηνοιξεν την σφραγιδα την εκτην και ιδου σεισμοςμεγας εγενετο και ο ηλιος εγενετο μελας ως σακ-κος τριχινος και η σεληνη εγενετο ως αιμα ¹³και οιαστερες του ουρανου επεσαν εις την γην ως συκηβαλλει τους ολυνθους αυτης υπο μεγαλου ανεμουσειομενη ¹⁴και ουρανος απεχωρισθη ως βιβλιον ει-λισσομενον και παν ορος και νησος εκ των τοπωναυτων εκινηθησαν ¹⁵και οι βασιλεις της γης και οιμεγιστανες και οι πλουσιοι και οι χιλιαρχοι και οιδυνατοι και πας δουλος και πας ελευθερος εκρυ-ψαν εαυτους εις τα σπηλαια και εις τας πετραςτων ορεων ¹⁶και λεγουσιν τοις ορεσιν και ταις πε-τραις πεσετε εφ ημας και κρυψατε ημας απο προ-σωπου του καθημενου επι του θρονου και απο τηςοργης του αρνιου ¹⁷οτι ηλθεν η ημερα η μεγαλη τηςοργης αυτου και τις δυναται σταθηναι

7και μετα ταυτα ειδον τεσσαρας αγγελους εστω-τας επι τας τεσσαρας γωνιας της γης κρατουνταςτους τεσσαρας ανεμους της γης ινα μη πνεη ανε-μος επι της γης μητε επι της θαλασσης μητε επιπαν δενδρον ²και ειδον αλλον αγγελον αναβαινο-ντα απο ανατολης ηλιου εχοντα σφραγιδα θεουζωντος και εκραξεν φωνη μεγαλη τοις τεσσαρσιναγγελοις οις εδοθη αυτοις αδικησαι την γην καιτην θαλασσαν ³λεγων μη αδικησητε την γην μητετην θαλασσαν μητε τα δενδρα αχρις ου σφραγισω-μεν τους δουλους του θεου ημων επι των μετωπωναυτων ⁴και ηκουσα τον αριθμον των εσφραγισμε-νων ρμδ χιλιαδες εσφραγισμενοι εκ πασης φυληςυιων ισραηλ ⁵εκ φυλης ιουδα ιβ χιλιαδες εσφραγι-σμενοι εκ φυλης ρουβην ιβ χιλιαδες εσφραγισμενοιεκ φυλης γαδ ιβ χιλιαδες εσφραγισμενοι ⁶εκ φυληςασηρ ιβ χιλιαδες εσφραγισμενοι εκ φυλης νεφθα-λειμ ιβ χιλιαδες εσφραγισμενοι εκ φυλης μανασσηιβ χιλιαδες εσφραγισμενοι ⁷εκ φυλης συμεων ιβ χι-λιαδες εσφραγισμενοι εκ φυλης λευι ιβ χιλιαδεςεσφραγισμενοι εκ φυλης ισαχαρ ιβ χιλιαδες εσφρα-

γισμενοι ⁸εκ φυλης ζαβουλων ιβ χιλιαδες εσφραγι-σμενοι εκ φυλης ιωσηφ ιβ χιλιαδες εσφραγισμενοιεκ φυλης βενιαμιν ιβ χιλιαδες εσφραγισμενοι ⁹μεταταυτα ειδον και ιδου οχλος πολυς ον αριθμησαι αυ-τον ουδεις ηδυνατο εκ παντος εθνους και φυλωνκαι λαων και γλωσσων εστωτες ενωπιον του θρο-νου και ενωπιον του αρνιου περιβεβλημενοι στο-λας λευκας και φοινικες εν ταις χερσιν αυτων ¹⁰καικραζοντες φωνη μεγαλη λεγοντες η σωτηρια τωθεω ημων τω καθημενω επι του θρονου και τω αρ-νιω ¹¹και παντες οι αγγελοι εστηκεσαν κυκλω τουθρονου και των πρεσβυτερων και των τεσσαρωνζωων και επεσον ενωπιον του θρονου επι προσω-πον αυτων και προσεκυνησαν τω θεω ¹²λεγοντεςαμην η ευλογια και η δοξα και η σοφια και η ευχα-ριστια και η τιμη και η δυναμις και η ισχυς τω θεωημων εις τους αιωνας των αιωνων αμην ¹³και απε-κριθη εις εκ των πρεσβυτερων λεγων μοι ουτοι οιπεριβεβλημενοι τας στολας τας λευκας τινες εισινκαι ποθεν ηλθον ¹⁴και ειρηκα αυτω κυριε συ οιδαςκαι ειπεν μοι ουτοι εισιν οι ερχομενοι εκ της θλι-ψεως της μεγαλης και επλυναν τας στολας αυτωνκαι ελευκαναν αυτας εν τω αιματι του αρνιου ¹⁵διατουτο εισιν ενωπιον του θρονου του θεου και λα-τρευουσιν αυτω ημερας και νυκτος εν τω ναω αυ-του και ο καθημενος επι του θρονου σκηνωσει επαυτους ¹⁶ου πεινασουσιν ετι ουδε διψησουσιν ετιουδε μη πεση επ αυτους ο ηλιος ουδε παν καυμα¹⁷οτι το αρνιον το αναμεσον του θρονου ποιμανειαυτους και οδηγησει αυτους επι ζωσας πηγας υδα-των και εξαλειψει ο θεος παν δακρυον απο τωνοφθαλμων αυτων

8και οτε ηνοιξεν την σφραγιδα την εβδομην εγε-νετο σιγη εν τω ουρανω ως ημιωριον ²και ειδον τουςεπτα αγγελους οι ενωπιον του θεου εστηκασιν καιεδοθησαν αυτοις επτα σαλπιγγες ³και αλλος αγγε-λος ηλθεν και εσταθη επι το θυσιαστηριον εχων λι-βανωτον χρυσουν και εδοθη αυτω θυμιαματα πολλαινα δωση ταις προσευχαις των αγιων παντων επιτο θυσιαστηριον το χρυσουν το ενωπιον του θρο-νου ⁴και ανεβη ο καπνος των θυμιαματων ταις προ-σευχαις των αγιων εκ χειρος του αγγελου ενωπιοντου θεου ⁵και ειληφεν ο αγγελος το λιβανωτον καιεγεμισεν αυτο εκ του πυρος του θυσιαστηριου καιεβαλεν εις την γην και εγενοντο φωναι και βρονταικαι αστραπαι και σεισμος ⁶και οι επτα αγγελοι οιεχοντες τας επτα σαλπιγγας ητοιμασαν εαυτουςινα σαλπισωσιν ⁷και ο πρωτος αγγελος εσαλπισενκαι εγενετο χαλαζα και πυρ μεμιγμενα αιματι καιεβληθη εις την γην και το τριτον των δενδρων κα-τεκαη και πας χορτος χλωρος κατεκαη ⁸και ο δευ-τερος αγγελος εσαλπισεν και ως ορος μεγα πυρικαιομενον εβληθη εις την θαλασσαν και εγενετο

205

το τριτον της θαλασσης αιμα ⁹και απεθανεν το τρι-τον των κτισματων των εν τη θαλασση τα εχονταψυχας και το τριτον των πλοιων διεφθαρη ¹⁰και οτριτος αγγελος εσαλπισεν και επεσεν εκ του ου-ρανου αστηρ μεγας καιομενος ως λαμπας και επε-σεν επι το τριτον των ποταμων και επι τας πηγαςυδατων ¹¹και το ονομα του αστερος λεγεται αψιν-θος και γινεται το τριτον των υδατων εις αψινθονκαι πολλοι ανθρωπων απεθανον εκ των υδατωνοτι επικρανθησαν ¹²και ο τεταρτος αγγελος εσαλπι-σεν και επληγη το τριτον του ηλιου και το τριτοντης σεληνης και το τριτον των αστερων ινα σκοτι-σθη το τριτον αυτων και η ημερα μη φαινη το τρι-τον αυτης και η νυξ ομοιως ¹³και ειδον και ηκουσαενος αγγελου πετωμενου εν μεσουρανηματι λεγο-ντος φωνη μεγαλη ουαι ουαι ουαι τοις κατοικουσινεπι της γης εκ των λοιπων φωνων της σαλπιγγοςτων τριων αγγελων των μελλοντων σαλπιζειν

9και ο πεμπτος αγγελος εσαλπισεν και ειδον αστεραεκ του ουρανου πεπτωκοτα εις την γην και εδοθηαυτω η κλεις του φρεατος της αβυσσου ²και ηνοι-ξεν το φρεαρ της αβυσσου και ανεβη καπνος εκτου φρεατος ως καπνος καμινου μεγαλης και εσκο-τισθη ο ηλιος και ο αηρ εκ του καπνου του φρεα-τος ³και εκ του καπνου εξηλθον ακριδες εις την γηνκαι εδοθη αυταις εξουσια ως εχουσιν εξουσιαν οισκορπιοι της γης ⁴και ερρεθη αυταις ινα μη αδικη-σωσιν τον χορτον της γης ουδε παν χλωρον ουδεπαν δενδρον ει μη τους ανθρωπους μονους οιτι-νες ουκ εχουσιν την σφραγιδα του θεου επι τωνμετωπων αυτων ⁵και εδοθη αυταις ινα μη αποκτει-νωσιν αυτους αλλ ινα βασανισθωσιν μηνας πεντεκαι ο βασανισμος αυτων ως βασανισμος σκορπιουοταν παιση ανθρωπον ⁶και εν ταις ημεραις εκειναιςζητησουσιν οι ανθρωποι τον θανατον και ουχ ευ-ρησουσιν αυτον και επιθυμησουσιν αποθανειν καιφευξεται ο θανατος απ αυτων ⁷και τα ομοιωματατων ακριδων ομοια ιπποις ητοιμασμενοις εις πολε-μον και επι τας κεφαλας αυτων ως στεφανοι ομοιοιχρυσω και τα προσωπα αυτων ως προσωπα αν-θρωπων ⁸και ειχον τριχας ως τριχας γυναικων καιοι οδοντες αυτων ως λεοντων ησαν ⁹και ειχον θω-ρακας ως θωρακας σιδηρους και η φωνη των πτε-ρυγων αυτων ως φωνη αρματων ιππων πολλωντρεχοντων εις πολεμον ¹⁰και εχουσιν ουρας ομοιαςσκορπιοις και κεντρα ην εν ταις ουραις αυτων καιη εξουσια αυτων αδικησαι τους ανθρωπους μηναςπεντε ¹¹και εχουσιν επ αυτων βασιλεα τον αγγελοντης αβυσσου ονομα αυτω εβραιστι αβαδδων και εντη ελληνικη ονομα εχει απολλυων ¹²η ουαι η μιααπηλθεν ιδου ερχονται ετι δυο ουαι μετα ταυτα¹³και ο εκτος αγγελος εσαλπισεν και ηκουσα φωνηνμιαν εκ των τεσσαρων κερατων του θυσιαστηριου

του χρυσου του ενωπιον του θεου ¹⁴λεγουσαν τωεκτω αγγελω ος ειχε την σαλπιγγα λυσον τους τεσ-σαρας αγγελους τους δεδεμενους επι τω ποταμωτω μεγαλω ευφρατη ¹⁵και ελυθησαν οι τεσσαρες αγ-γελοι οι ητοιμασμενοι εις την ωραν και ημεραν καιμηνα και ενιαυτον ινα αποκτεινωσιν το τριτον τωνανθρωπων ¹⁶και ο αριθμος στρατευματων του ιππι-κου δυο μυριαδες μυριαδων και ηκουσα τον αριθ-μον αυτων ¹⁷και ουτως ειδον τους ιππους εν τηορασει και τους καθημενους επ αυτων εχοντας θω-ρακας πυρινους και υακινθινους και θειωδεις καιαι κεφαλαι των ιππων ως κεφαλαι λεοντων και εκτων στοματων αυτων εκπορευεται πυρ και καπνοςκαι θειον ¹⁸υπο των τριων τουτων απεκτανθησαντο τριτον των ανθρωπων εκ του πυρος και εκ τουκαπνου και εκ του θειου του εκπορευομενου εκ τωνστοματων αυτων ¹⁹η γαρ εξουσια αυτων εν τω στο-ματι αυτων εστιν και εν ταις ουραις αυτων αι γαρουραι αυτων ομοιαι οφεσιν εχουσαι κεφαλας καιεν αυταις αδικουσιν ²⁰και οι λοιποι των ανθρωπωνοι ουκ απεκτανθησαν εν ταις πληγαις ταυταις ουμετενοησαν εκ των εργων των χειρων αυτων ινα μηπροσκυνησωσιν τα δαιμονια και ειδωλα τα χρυσακαι τα αργυρα και τα χαλκα και τα λιθινα και ταξυλινα α ουτε βλεπειν δυναται ουτε ακουειν ουτεπεριπατειν ²¹και ου μετενοησαν εκ των φονων αυ-των ουτε εκ των φαρμακειων αυτων ουτε εκ τηςπορνειας αυτων ουτε εκ των κλεμματων αυτων

10και ειδον αλλον αγγελον ισχυρον καταβαινο-ντα εκ του ουρανου περιβεβλημενον νεφελην καιιρις επι της κεφαλης και το προσωπον αυτου ως οηλιος και οι ποδες αυτου ως στυλοι πυρος ²και ει-χεν εν τη χειρι αυτου βιβλαριδιον ανεωγμενον καιεθηκεν τον ποδα αυτου τον δεξιον επι την θαλασ-σαν τον δε ευωνυμον επι την γην ³και εκραξεν φωνημεγαλη ωσπερ λεων μυκαται και οτε εκραξεν ελα-λησαν αι επτα βρονται τας εαυτων φωνας ⁴και οτεελαλησαν αι επτα βρονται τας φωνας εαυτων εμελ-λον γραφειν και ηκουσα φωνην εκ του ουρανουλεγουσαν μοι σφραγισον α ελαλησαν αι επτα βρο-νται και μη ταυτα γραψης ⁵και ο αγγελος ον ειδονεστωτα επι της θαλασσης και επι της γης ηρεν τηνχειρα αυτου εις τον ουρανον ⁶και ωμοσεν εν τω ζω-ντι εις τους αιωνας των αιωνων ος εκτισεν τον ου-ρανον και τα εν αυτω και την γην και τα εν αυτη καιτην θαλασσαν και τα εν αυτη οτι χρονος ουκ εσταιετι ⁷αλλα εν ταις ημεραις της φωνης του εβδομουαγγελου οταν μελλη σαλπιζειν και τελεσθη το μυ-στηριον του θεου ως ευηγγελισεν τοις εαυτου δου-λοις τοις προφηταις ⁸και η φωνη ην ηκουσα εκ τουουρανου παλιν λαλουσα μετ εμου και λεγουσα υπαγελαβε το βιβλαριδιον το ηνεωγμενον εν τη χειρι αγ-γελου του εστωτος επι της θαλασσης και επι της

206 27. ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

γης ⁹και απηλθον προς τον αγγελον λεγων αυτωδος μοι το βιβλαριδιον και λεγει μοι λαβε και κατα-φαγε αυτο και πικρανει σου την κοιλιαν αλλ εν τωστοματι σου εσται γλυκυ ως μελι ¹⁰και ελαβον τοβιβλαριδιον εκ της χειρος του αγγελου και κατεφα-γον αυτο και ην εν τω στοματι μου ως μελι γλυκυκαι οτε εφαγον αυτο επικρανθη η κοιλια μου ¹¹καιλεγει μοι δει σε παλιν προφητευσαι επι λαοις καιεθνεσιν και γλωσσαις και βασιλευσιν πολλοις

11και εδοθη μοι καλαμος ομοιος ραβδω και οαγγελος ειστηκει λεγων εγειραι και μετρησον τονναον του θεου και το θυσιαστηριον και τους προ-σκυνουντας εν αυτω ²και την αυλην την εξωθεντου ναου εκβαλε εξω και μη αυτην μετρησης οτιεδοθη τοις εθνεσιν και την πολιν την αγιαν πατη-σουσιν μηνας τεσσαρακοντα δυο ³και δωσω τοις δυ-σιν μαρτυσιν μου και προφητευσουσιν ημερας χι-λιας διακοσιας εξηκοντα περιβεβλημενοι σακκους⁴ουτοι εισιν αι δυο ελαιαι και αι δυο λυχνιαι αι ενω-πιον του θεου της γης εστωσαι ⁵και ει τις αυτουςθελη αδικησαι πυρ εκπορευεται εκ του στοματοςαυτων και κατεσθιει τους εχθρους αυτων και ειτις αυτους θελη αδικησαι ουτως δει αυτον απο-κτανθηναι ⁶ουτοι εχουσιν εξουσιαν κλεισαι τον ου-ρανον ινα μη βρεχη υετος εν ημεραις αυτων τηςπροφητειας και εξουσιαν εχουσιν επι των υδατωνστρεφειν αυτα εις αιμα και παταξαι την γην πασηπληγη οσακις εαν θελησωσιν ⁷και οταν τελεσωσιντην μαρτυριαν αυτων το θηριον το αναβαινον εκτης αβυσσου ποιησει πολεμον μετ αυτων και νικη-σει αυτους και αποκτενει αυτους ⁸και τα πτωματααυτων επι της πλατειας πολεως της μεγαλης ητιςκαλειται πνευματικως σοδομα και αιγυπτος οπουκαι ο κυριος ημων εσταυρωθη ⁹και βλεψουσιν εκτων λαων και φυλων και γλωσσων και εθνων ταπτωματα αυτων ημερας τρεις και ημισυ και τα πτω-ματα αυτων ουκ αφησουσιν τεθηναι εις μνηματα¹⁰και οι κατοικουντες επι της γης χαρουσιν επ αυ-τοις και ευφρανθησονται και δωρα πεμψουσιν αλ-ληλοις οτι ουτοι οι δυο προφηται εβασανισαν τουςκατοικουντας επι της γης ¹¹και μετα τας τρεις ημε-ρας και ημισυ πνευμα ζωης εκ του θεου εισηλθενεπ αυτους και εστησαν επι τους ποδας αυτων καιφοβος μεγας επεσεν επι τους θεωρουντας αυτους¹²και ηκουσαν φωνην μεγαλην εκ του ουρανου λε-γουσαν αυτοις αναβητε ωδε και ανεβησαν εις τονουρανον εν τη νεφελη και εθεωρησαν αυτους οιεχθροι αυτων ¹³και εν εκεινη τη ωρα εγενετο σει-σμος μεγας και το δεκατον της πολεως επεσεν καιαπεκτανθησαν εν τω σεισμω ονοματα ανθρωπωνχιλιαδες επτα και οι λοιποι εμφοβοι εγενοντο καιεδωκαν δοξαν τω θεω του ουρανου ¹⁴η ουαι η δευ-τερα απηλθεν και ιδου η ουαι η τριτη ερχεται ταχυ

¹⁵και ο εβδομος αγγελος εσαλπισεν και εγενοντοφωναι μεγαλαι εν τω ουρανω λεγουσαι εγενοντοαι βασιλειαι του κοσμου του κυριου ημων και τουχριστου αυτου και βασιλευσει εις τους αιωνας τωναιωνων ¹⁶και οι εικοσι και τεσσαρες πρεσβυτεροι οιενωπιον του θεου καθημενοι επι τους θρονους αυ-των επεσαν επι τα προσωπα αυτων και προσεκυ-νησαν τω θεω ¹⁷λεγοντες ευχαριστουμεν σοι κυριεο θεος ο παντοκρατωρ ο ων και ο ην και ο ερχομε-νος οτι ειληφας την δυναμιν σου την μεγαλην καιεβασιλευσας ¹⁸και τα εθνη ωργισθησαν και ηλθενη οργη σου και ο καιρος των νεκρων κριθηναι καιδουναι τον μισθον τοις δουλοις σου τοις προφη-ταις και τοις αγιοις και τοις φοβουμενοις το ονομασου τοις μικροις και τοις μεγαλοις και διαφθειραιτους διαφθειροντας την γην ¹⁹και ηνοιγη ο ναος τουθεου εν τω ουρανω και ωφθη η κιβωτος της διαθη-κης αυτου εν τω ναω αυτου και εγενοντο αστραπαικαι φωναι και βρονται και σεισμος και χαλαζα με-γαλη

12και σημειον μεγα ωφθη εν τω ουρανω γυνηπεριβεβλημενη τον ηλιον και η σεληνη υποκατωτων ποδων αυτης και επι της κεφαλης αυτης στε-φανος αστερων δωδεκα ²και εν γαστρι εχουσα κρα-ζει ωδινουσα και βασανιζομενη τεκειν ³και ωφθηαλλο σημειον εν τω ουρανω και ιδου δρακων με-γας πυρρος εχων κεφαλας επτα και κερατα δεκακαι επι τας κεφαλας αυτου διαδηματα επτα ⁴και ηουρα αυτου συρει το τριτον των αστερων του ου-ρανου και εβαλεν αυτους εις την γην και ο δρακωνεστηκεν ενωπιον της γυναικος της μελλουσης τε-κειν ινα οταν τεκη το τεκνον αυτης καταφαγη ⁵καιετεκεν υιον αρρενα ος μελλει ποιμαινειν παντα ταεθνη εν ραβδω σιδηρα και ηρπασθη το τεκνον αυ-της προς τον θεον και τον θρονον αυτου ⁶και η γυνηεφυγεν εις την ερημον οπου εχει τοπον ητοιμασμε-νον απο του θεου ινα εκει τρεφωσιν αυτην ημεραςχιλιας διακοσιας εξηκοντα ⁷και εγενετο πολεμος εντω ουρανω ο μιχαηλ και οι αγγελοι αυτου επολεμη-σαν κατα του δρακοντος και ο δρακων επολεμησενκαι οι αγγελοι αυτου ⁸και ουκ ισχυσαν ουτε τοποςευρεθη αυτων ετι εν τω ουρανω ⁹και εβληθη ο δρα-κων ο μεγας ο οφις ο αρχαιος ο καλουμενος διαβο-λος και ο σατανας ο πλανων την οικουμενην οληνεβληθη εις την γην και οι αγγελοι αυτου μετ αυτουεβληθησαν ¹⁰και ηκουσα φωνην μεγαλην λεγουσανεν τω ουρανω αρτι εγενετο η σωτηρια και η δυναμιςκαι η βασιλεια του θεου ημων και η εξουσια του χρι-στου αυτου οτι κατεβληθη ο κατηγορος των αδελ-φων ημων ο κατηγορων αυτων ενωπιον του θεουημων ημερας και νυκτος ¹¹και αυτοι ενικησαν αυτονδια το αιμα του αρνιου και δια τον λογον της μαρ-τυριας αυτων και ουκ ηγαπησαν την ψυχην αυτων

207

αχρι θανατου ¹²δια τουτο ευφραινεσθε οι ουρανοικαι οι εν αυτοις σκηνουντες ουαι τοις κατοικουσιντην γην και την θαλασσαν οτι κατεβη ο διαβολοςπρος υμας εχων θυμον μεγαν ειδως οτι ολιγον και-ρον εχει ¹³και οτε ειδεν ο δρακων οτι εβληθη εις τηνγην εδιωξεν την γυναικα ητις ετεκεν τον αρρενα¹⁴και εδοθησαν τη γυναικι δυο πτερυγες του αετουτου μεγαλου ινα πετηται εις την ερημον εις τον το-πον αυτης οπου τρεφεται εκει καιρον και καιρουςκαι ημισυ καιρου απο προσωπου του οφεως ¹⁵καιεβαλεν ο οφις οπισω της γυναικος εκ του στομα-τος αυτου υδωρ ως ποταμον ινα ταυτην ποταμοφο-ρητον ποιηση ¹⁶και εβοηθησεν η γη τη γυναικι καιηνοιξεν η γη το στομα αυτης και κατεπιεν τον πο-ταμον ον εβαλεν ο δρακων εκ του στοματος αυτου¹⁷και ωργισθη ο δρακων επι τη γυναικι και απηλθενποιησαι πολεμον μετα των λοιπων του σπερματοςαυτης των τηρουντων τας εντολας του θεου καιεχοντων την μαρτυριαν του ιησου χριστου

13και εσταθην επι την αμμον της θαλασσης καιειδον εκ της θαλασσης θηριον αναβαινον εχον κε-φαλας επτα και κερατα δεκα και επι των κερατωναυτου δεκα διαδηματα και επι τας κεφαλας αυ-του ονομα βλασφημιας ²και το θηριον ο ειδον ηνομοιον παρδαλει και οι ποδες αυτου ως αρκτουκαι το στομα αυτου ως στομα λεοντος και εδωκεναυτω ο δρακων την δυναμιν αυτου και τον θρο-νον αυτου και εξουσιαν μεγαλην ³και ειδον μιαντων κεφαλων αυτου ως εσφαγμενην εις θανατονκαι η πληγη του θανατου αυτου εθεραπευθη καιεθαυμασεν ολη η γη οπισω του θηριου ⁴και προ-σεκυνησαν τον δρακοντα ος εδωκεν εξουσιαν τωθηριω και προσεκυνησαν το θηριον λεγοντες τιςομοιος τω θηριω τις δυναται πολεμησαι μετ αυ-του ⁵και εδοθη αυτω στομα λαλουν μεγαλα και βλα-σφημιας και εδοθη αυτω εξουσια ποιησαι μηναςτεσσαρακοντα δυο ⁶και ηνοιξεν το στομα αυτου ειςβλασφημιαν προς τον θεον βλασφημησαι το ονομααυτου και την σκηνην αυτου και τους εν τω ου-ρανω σκηνουντας ⁷και εδοθη αυτω πολεμον ποιη-σαι μετα των αγιων και νικησαι αυτους και εδοθηαυτω εξουσια επι πασαν φυλην και γλωσσαν καιεθνος ⁸και προσκυνησουσιν αυτω παντες οι κατοι-κουντες επι της γης ων ου γεγραπται τα ονοματαεν τη βιβλω της ζωης του αρνιου εσφαγμενου αποκαταβολης κοσμου ⁹ει τις εχει ους ακουσατω ¹⁰ειτις αιχμαλωσιαν συναγει εις αιχμαλωσιαν υπαγειει τις εν μαχαιρα αποκτενει δει αυτον εν μαχαιρααποκτανθηναι ωδε εστιν η υπομονη και η πιστιςτων αγιων ¹¹και ειδον αλλο θηριον αναβαινον εκτης γης και ειχεν κερατα δυο ομοια αρνιω και ελα-λει ως δρακων ¹²και την εξουσιαν του πρωτου θη-ριου πασαν ποιει ενωπιον αυτου και ποιει την γην

και τους κατοικουντας εν αυτη ινα προσκυνησω-σιν το θηριον το πρωτον ου εθεραπευθη η πληγητου θανατου αυτου ¹³και ποιει σημεια μεγαλα ινακαι πυρ ποιη καταβαινειν εκ του ουρανου εις τηνγην ενωπιον των ανθρωπων ¹⁴και πλανα τους κα-τοικουντας επι της γης δια τα σημεια α εδοθη αυτωποιησαι ενωπιον του θηριου λεγων τοις κατοικου-σιν επι της γης ποιησαι εικονα τω θηριω ο εχει τηνπληγην της μαχαιρας και εζησεν ¹⁵και εδοθη αυτωδουναι πνευμα τη εικονι του θηριου ινα και λαλησηη εικων του θηριου και ποιηση οσοι αν μη προ-σκυνησωσιν την εικονα του θηριου ινα αποκταν-θωσιν ¹⁶και ποιει παντας τους μικρους και τους με-γαλους και τους πλουσιους και τους πτωχους καιτους ελευθερους και τους δουλους ινα δωση αυ-τοις χαραγμα επι της χειρος αυτων της δεξιας ηεπι των μετωπων αυτων ¹⁷και ινα μη τις δυνηταιαγορασαι η πωλησαι ει μη ο εχων το χαραγμα ητο ονομα του θηριου η τον αριθμον του ονοματοςαυτου ¹⁸ωδε η σοφια εστιν ο εχων τον νουν ψηφι-σατω τον αριθμον του θηριου αριθμος γαρ ανθρω-που εστιν και ο αριθμος αυτου χξς

14και ειδον και ιδου αρνιον εστηκος επι το οροςσιων και μετ αυτου εκατον τεσσαρακοντα τεσσα-ρες χιλιαδες εχουσαι το ονομα του πατρος αυτουγεγραμμενον επι των μετωπων αυτων ²και ηκουσαφωνην εκ του ουρανου ως φωνην υδατων πολλωνκαι ως φωνην βροντης μεγαλης και φωνην ηκουσακιθαρωδων κιθαριζοντων εν ταις κιθαραις αυτων³και αδουσιν ως ωδην καινην ενωπιον του θρονουκαι ενωπιον των τεσσαρων ζωων και των πρεσβυ-τερων και ουδεις ηδυνατο μαθειν την ωδην ει μη αιεκατον τεσσαρακοντα τεσσαρες χιλιαδες οι ηγορα-σμενοι απο της γης ⁴ουτοι εισιν οι μετα γυναικωνουκ εμολυνθησαν παρθενοι γαρ εισιν ουτοι εισινοι ακολουθουντες τω αρνιω οπου αν υπαγη ουτοιηγορασθησαν απο των ανθρωπων απαρχη τω θεωκαι τω αρνιω ⁵και εν τω στοματι αυτων ουχ ευρεθηδολος αμωμοι γαρ εισιν ενωπιον του θρονου τουθεου ⁶και ειδον αλλον αγγελον πετωμενον εν με-σουρανηματι εχοντα ευαγγελιον αιωνιον ευαγγελι-σαι τους κατοικουντας επι της γης και παν εθνοςκαι φυλην και γλωσσαν και λαον ⁷λεγοντα εν φωνημεγαλη φοβηθητε τον θεον και δοτε αυτω δοξαν οτιηλθεν η ωρα της κρισεως αυτου και προσκυνησατετω ποιησαντι τον ουρανον και την γην και την θα-λασσαν και πηγας υδατων ⁸και αλλος αγγελος ηκο-λουθησεν λεγων επεσεν επεσεν βαβυλων η πολιςη μεγαλη οτι εκ του οινου του θυμου της πορνειαςαυτης πεποτικεν παντα εθνη ⁹και τριτος αγγελοςηκολουθησεν αυτοις λεγων εν φωνη μεγαλη ει τιςτο θηριον προσκυνει και την εικονα αυτου και λαμ-βανει χαραγμα επι του μετωπου αυτου η επι την

208 27. ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

χειρα αυτου ¹⁰και αυτος πιεται εκ του οινου τουθυμου του θεου του κεκερασμενου ακρατου εν τωποτηριω της οργης αυτου και βασανισθησεται ενπυρι και θειω ενωπιον των αγιων αγγελων και ενω-πιον του αρνιου ¹¹και ο καπνος του βασανισμου αυ-των αναβαινει εις αιωνας αιωνων και ουκ εχουσιναναπαυσιν ημερας και νυκτος οι προσκυνουντεςτο θηριον και την εικονα αυτου και ει τις λαμβα-νει το χαραγμα του ονοματος αυτου ¹²ωδε υπομονητων αγιων εστιν ωδε οι τηρουντες τας εντολας τουθεου και την πιστιν ιησου ¹³και ηκουσα φωνης εκτου ουρανου λεγουσης μοι γραψον μακαριοι οι νε-κροι οι εν κυριω αποθνησκοντες απαρτι ναι λεγειτο πνευμα ινα αναπαυσωνται εκ των κοπων αυτωντα δε εργα αυτων ακολουθει μετ αυτων ¹⁴και ειδονκαι ιδου νεφελη λευκη και επι την νεφελην καθη-μενος ομοιος υιω ανθρωπου εχων επι της κεφαληςαυτου στεφανον χρυσουν και εν τη χειρι αυτου δρε-πανον οξυ ¹⁵και αλλος αγγελος εξηλθεν εκ του ναουκραζων εν μεγαλη φωνη τω καθημενω επι της νε-φελης πεμψον το δρεπανον σου και θερισον οτι ηλ-θεν σοι η ωρα του θερισαι οτι εξηρανθη ο θερισμοςτης γης ¹⁶και εβαλεν ο καθημενος επι την νεφεληντο δρεπανον αυτου επι την γην και εθερισθη η γη¹⁷και αλλος αγγελος εξηλθεν εκ του ναου του εν τωουρανω εχων και αυτος δρεπανον οξυ ¹⁸και αλλοςαγγελος εξηλθεν εκ του θυσιαστηριου εχων εξου-σιαν επι του πυρος και εφωνησεν κραυγη μεγαλητω εχοντι το δρεπανον το οξυ λεγων πεμψον σουτο δρεπανον το οξυ και τρυγησον τους βοτρυας τηςαμπελου της γης οτι ηκμασαν αι σταφυλαι αυτης¹⁹και εβαλεν ο αγγελος το δρεπανον αυτου εις τηνγην και ετρυγησεν την αμπελον της γης και εβαλενεις την ληνον του θυμου του θεου την μεγαλην ²⁰καιεπατηθη η ληνος εξω της πολεως και εξηλθεν αιμαεκ της ληνου αχρι των χαλινων των ιππων απο στα-διων χιλιων εξακοσιων

15και ειδον αλλο σημειον εν τω ουρανω μεγακαι θαυμαστον αγγελους επτα εχοντας πληγας επτατας εσχατας οτι εν αυταις ετελεσθη ο θυμος τουθεου ²και ειδον ως θαλασσαν υαλινην μεμιγμενηνπυρι και τους νικωντας εκ του θηριου και εκ της ει-κονος αυτου και εκ του χαραγματος αυτου εκ τουαριθμου του ονοματος αυτου εστωτας επι την θα-λασσαν την υαλινην εχοντας κιθαρας του θεου ³καιαδουσιν την ωδην μωσεως του δουλου του θεουκαι την ωδην του αρνιου λεγοντες μεγαλα και θαυ-μαστα τα εργα σου κυριε ο θεος ο παντοκρατωρδικαιαι και αληθιναι αι οδοι σου ο βασιλευς τωναγιων ⁴τις ου μη φοβηθη σε κυριε και δοξαση τοονομα σου οτι μονος οσιος οτι παντα τα εθνη ηξου-σιν και προσκυνησουσιν ενωπιον σου οτι τα δικαιω-ματα σου εφανερωθησαν ⁵και μετα ταυτα ειδον και

ιδου ηνοιγη ο ναος της σκηνης του μαρτυριου εντω ουρανω ⁶και εξηλθον οι επτα αγγελοι εχοντεςτας επτα πληγας εκ του ναου ενδεδυμενοι λινονκαθαρον και λαμπρον και περιεζωσμενοι περι ταστηθη ζωνας χρυσας ⁷και εν εκ των τεσσαρων ζωωνεδωκεν τοις επτα αγγελοις επτα φιαλας χρυσαςγεμουσας του θυμου του θεου του ζωντος εις τουςαιωνας των αιωνων ⁸και εγεμισθη ο ναος καπνουεκ της δοξης του θεου και εκ της δυναμεως αυτουκαι ουδεις ηδυνατο εισελθειν εις τον ναον αχρι τε-λεσθωσιν αι επτα πληγαι των επτα αγγελων

16και ηκουσα φωνης μεγαλης εκ του ναου λε-γουσης τοις επτα αγγελοις υπαγετε και εκχεατετας φιαλας του θυμου του θεου εις την γην ²καιαπηλθεν ο πρωτος και εξεχεεν την φιαλην αυτουεπι την γην και εγενετο ελκος κακον και πονηρονεις τους ανθρωπους τους εχοντας το χαραγμα τουθηριου και τους τη εικονι αυτου προσκυνουντας³και ο δευτερος αγγελος εξεχεεν την φιαλην αυτουεις την θαλασσαν και εγενετο αιμα ως νεκρου καιπασα ψυχη ζωσα απεθανεν εν τη θαλασση ⁴και οτριτος αγγελος εξεχεεν την φιαλην αυτου εις τουςποταμους και εις τας πηγας των υδατων και εγε-νετο αιμα ⁵και ηκουσα του αγγελου των υδατων λε-γοντος δικαιος κυριε ει ο ων και ο ην και ο εσο-μενος οτι ταυτα εκρινας ⁶οτι αιμα αγιων και προ-φητων εξεχεαν και αιμα αυτοις εδωκας πιειν αξιοιγαρ εισιν ⁷και ηκουσα αλλου εκ του θυσιαστηριουλεγοντος ναι κυριε ο θεος ο παντοκρατωρ αληθι-ναι και δικαιαι αι κρισεις σου ⁸και ο τεταρτος αγ-γελος εξεχεεν την φιαλην αυτου επι τον ηλιον καιεδοθη αυτω καυματισαι τους ανθρωπους εν πυρι⁹και εκαυματισθησαν οι ανθρωποι καυμα μεγα καιεβλασφημησαν το ονομα του θεου του εχοντος εξου-σιαν επι τας πληγας ταυτας και ου μετενοησανδουναι αυτω δοξαν ¹⁰και ο πεμπτος αγγελος εξε-χεεν την φιαλην αυτου επι τον θρονον του θηριουκαι εγενετο η βασιλεια αυτου εσκοτωμενη και εμασ-σωντο τας γλωσσας αυτων εκ του πονου ¹¹και εβλα-σφημησαν τον θεον του ουρανου εκ των πονων αυ-των και εκ των ελκων αυτων και ου μετενοησαν εκτων εργων αυτων ¹²και ο εκτος αγγελος εξεχεεν τηνφιαλην αυτου επι τον ποταμον τον μεγαν τον ευ-φρατην και εξηρανθη το υδωρ αυτου ινα ετοιμασθηη οδος των βασιλεων των απο ανατολων ηλιου ¹³καιειδον εκ του στοματος του δρακοντος και εκ τουστοματος του θηριου και εκ του στοματος του ψευ-δοπροφητου πνευματα τρια ακαθαρτα ομοια βα-τραχοις ¹⁴εισιν γαρ πνευματα δαιμονων ποιουντασημεια α εκπορευεται επι τους βασιλεις της γηςκαι της οικουμενης ολης συναγαγειν αυτους εις τονπολεμον της ημερας εκεινης της μεγαλης του θεουτου παντοκρατορος ¹⁵ιδου ερχομαι ως κλεπτης μα-

209

καριος ο γρηγορων και τηρων τα ιματια αυτου ιναμη γυμνος περιπατη και βλεπωσιν την ασχημοσυ-νην αυτου ¹⁶και συνηγαγεν αυτους εις τον τοποντον καλουμενον εβραιστι αρμαγεδδων ¹⁷και ο εβδο-μος αγγελος εξεχεεν την φιαλην αυτου εις τον αερακαι εξηλθεν φωνη μεγαλη απο του ναου του ουρα-νου απο του θρονου λεγουσα γεγονεν ¹⁸και εγενο-ντο φωναι και βρονται και αστραπαι και σεισμοςεγενετο μεγας οιος ουκ εγενετο αφ ου οι ανθρωποιεγενοντο επι της γης τηλικουτος σεισμος ουτως με-γας ¹⁹και εγενετο η πολις η μεγαλη εις τρια μερη καιαι πολεις των εθνων επεσον και βαβυλων η μεγαληεμνησθη ενωπιον του θεου δουναι αυτη το ποτη-ριον του οινου του θυμου της οργης αυτου ²⁰καιπασα νησος εφυγεν και ορη ουχ ευρεθησαν ²¹καιχαλαζα μεγαλη ως ταλαντιαια καταβαινει εκ τουουρανου επι τους ανθρωπους και εβλασφημησανοι ανθρωποι τον θεον εκ της πληγης της χαλαζηςοτι μεγαλη εστιν η πληγη αυτης σφοδρα

17και ηλθεν εις εκ των επτα αγγελων των εχο-ντων τας επτα φιαλας και ελαλησεν μετ εμου λε-γων μοι δευρο δειξω σοι το κριμα της πορνης τηςμεγαλης της καθημενης επι των υδατων των πολ-λων ²μεθ ης επορνευσαν οι βασιλεις της γης καιεμεθυσθησαν εκ του οινου της πορνειας αυτης οικατοικουντες την γην ³και απηνεγκεν με εις ερη-μον εν πνευματι και ειδον γυναικα καθημενην επιθηριον κοκκινον γεμον ονοματων βλασφημιας εχονκεφαλας επτα και κερατα δεκα ⁴και η γυνη ην περι-βεβλημενη πορφυρα και κοκκινω και κεχρυσωμενηχρυσω και λιθω τιμιω και μαργαριταις εχουσα χρυ-σουν ποτηριον εν τη χειρι αυτης γεμον βδελυγμα-των και ακαθαρτητος πορνειας αυτης ⁵και επι τομετωπον αυτης ονομα γεγραμμενον μυστηριον βα-βυλων η μεγαλη η μητηρ των πορνων και των βδε-λυγματων της γης ⁶και ειδον την γυναικα μεθυου-σαν εκ του αιματος των αγιων και εκ του αιματοςτων μαρτυρων ιησου και εθαυμασα ιδων αυτην θαυμαμεγα ⁷και ειπεν μοι ο αγγελος διατι εθαυμασας εγωσοι ερω το μυστηριον της γυναικος και του θηριουτου βασταζοντος αυτην του εχοντος τας επτα κε-φαλας και τα δεκα κερατα ⁸το θηριον ο ειδες ηνκαι ουκ εστιν και μελλει αναβαινειν εκ της αβυσ-σου και εις απωλειαν υπαγειν και θαυμασονται οικατοικουντες επι της γης ων ου γεγραπται τα ονο-ματα επι το βιβλιον της ζωης απο καταβολης κο-σμου βλεποντες το θηριον ο τι ην και ουκ εστιν και-περ εστιν ⁹ωδε ο νους ο εχων σοφιαν αι επτα κεφα-λαι ορη εισιν επτα οπου η γυνη καθηται επ αυτων¹⁰και βασιλεις επτα εισιν οι πεντε επεσαν και ο ειςεστιν ο αλλος ουπω ηλθεν και οταν ελθη ολιγον αυ-τον δει μειναι ¹¹και το θηριον ο ην και ουκ εστιν καιαυτος ογδοος εστιν και εκ των επτα εστιν και εις

απωλειαν υπαγει ¹²και τα δεκα κερατα α ειδες δεκαβασιλεις εισιν οιτινες βασιλειαν ουπω ελαβον αλλεξουσιαν ως βασιλεις μιαν ωραν λαμβανουσιν μετατου θηριου ¹³ουτοι μιαν γνωμην εχουσιν και την δυ-ναμιν και την εξουσιαν εαυτων τω θηριω διαδιδω-σουσιν ¹⁴ουτοι μετα του αρνιου πολεμησουσιν καιτο αρνιον νικησει αυτους οτι κυριος κυριων εστινκαι βασιλευς βασιλεων και οι μετ αυτου κλητοι καιεκλεκτοι και πιστοι ¹⁵και λεγει μοι τα υδατα α ει-δες ου η πορνη καθηται λαοι και οχλοι εισιν καιεθνη και γλωσσαι ¹⁶και τα δεκα κερατα α ειδες επιτο θηριον ουτοι μισησουσιν την πορνην και ηρημω-μενην ποιησουσιν αυτην και γυμνην και τας σαρ-κας αυτης φαγονται και αυτην κατακαυσουσιν ενπυρι ¹⁷ο γαρ θεος εδωκεν εις τας καρδιας αυτωνποιησαι την γνωμην αυτου και ποιησαι μιαν γνω-μην και δουναι την βασιλειαν αυτων τω θηριω αχριτελεσθη τα ρηματα του θεου ¹⁸και η γυνη ην ειδεςεστιν η πολις η μεγαλη η εχουσα βασιλειαν επι τωνβασιλεων της γης

18και μετα ταυτα ειδον αλλον αγγελον κατα-βαινοντα εκ του ουρανου εχοντα εξουσιαν μεγαληνκαι η γη εφωτισθη εκ της δοξης αυτου ²και εκρα-ξεν εν ισχυι φωνη μεγαλη λεγων επεσεν επεσενβαβυλων η μεγαλη και εγενετο κατοικητηριον δαι-μονων και φυλακη παντος πνευματος ακαθαρτουκαι φυλακη παντος ορνεου ακαθαρτου και μεμιση-μενου ³οτι εκ του οινου του θυμου της πορνειαςαυτης πεπωκεν παντα τα εθνη και οι βασιλεις τηςγης μετ αυτης επορνευσαν και οι εμποροι της γηςεκ της δυναμεως του στρηνους αυτης επλουτησαν⁴και ηκουσα αλλην φωνην εκ του ουρανου λεγου-σαν εξελθετε εξ αυτης ο λαος μου ινα μη συγκοι-νωνησητε ταις αμαρτιαις αυτης και ινα μη λαβητεεκ των πληγων αυτης ⁵οτι εκολληθησαν αυτης αιαμαρτιαι αχρι του ουρανου και εμνημονευσεν ο θεοςτα αδικηματα αυτης ⁶αποδοτε αυτη ως και αυτηαπεδωκεν υμιν και διπλωσατε αυτη διπλα κατα ταεργα αυτης εν τω ποτηριω ω εκερασεν κερασατεαυτη διπλουν ⁷οσα εδοξασεν εαυτην και εστρηνια-σεν τοσουτον δοτε αυτη βασανισμον και πενθοςοτι εν τη καρδια αυτης λεγει καθημαι βασιλισσακαι χηρα ουκ ειμι και πενθος ου μη ιδω ⁸δια τουτοεν μια ημερα ηξουσιν αι πληγαι αυτης θανατος καιπενθος και λιμος και εν πυρι κατακαυθησεται οτιισχυρος κυριος ο θεος ο κρινων αυτην ⁹και κλαυσο-νται αυτην και κοψονται επ αυτη οι βασιλεις τηςγης οι μετ αυτης πορνευσαντες και στρηνιασαντεςοταν βλεπωσιν τον καπνον της πυρωσεως αυτης¹⁰απο μακροθεν εστηκοτες δια τον φοβον του βα-σανισμου αυτης λεγοντες ουαι ουαι η πολις η με-γαλη βαβυλων η πολις η ισχυρα οτι εν μια ωρα ηλ-θεν η κρισις σου ¹¹και οι εμποροι της γης κλαιουσιν

210 27. ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

και πενθουσιν επ αυτη οτι τον γομον αυτων ουδειςαγοραζει ουκετι ¹²γομον χρυσου και αργυρου και λι-θου τιμιου και μαργαριτου και βυσσου και πορφυ-ρας και σηρικου και κοκκινου και παν ξυλον θυινονκαι παν σκευος ελεφαντινον και παν σκευος εκ ξυ-λου τιμιωτατου και χαλκου και σιδηρου και μαρμα-ρου ¹³και κιναμωμον και θυμιαματα και μυρον καιλιβανον και οινον και ελαιον και σεμιδαλιν και σι-τον και κτηνη και προβατα και ιππων και ρεδωνκαι σωματων και ψυχας ανθρωπων ¹⁴και η οπωρατης επιθυμιας της ψυχης σου απηλθεν απο σουκαι παντα τα λιπαρα και τα λαμπρα απηλθεν αποσου και ουκετι ου μη ευρησης αυτα ¹⁵οι εμποροι του-των οι πλουτησαντες απ αυτης απο μακροθεν στη-σονται δια τον φοβον του βασανισμου αυτης κλαιο-ντες και πενθουντες ¹⁶και λεγοντες ουαι ουαι η πο-λις η μεγαλη η περιβεβλημενη βυσσινον και πορφυ-ρουν και κοκκινον και κεχρυσωμενη εν χρυσω καιλιθω τιμιω και μαργαριταις ¹⁷οτι μια ωρα ηρημωθηο τοσουτος πλουτος και πας κυβερνητης και παςεπι των πλοιων ο ομιλος και ναυται και οσοι τηνθαλασσαν εργαζονται απο μακροθεν εστησαν ¹⁸καιεκραζον ορωντες τον καπνον της πυρωσεως αυτηςλεγοντες τις ομοια τη πολει τη μεγαλη ¹⁹και εβαλονχουν επι τας κεφαλας αυτων και εκραζον κλαιο-ντες και πενθουντες λεγοντες ουαι ουαι η πολις ημεγαλη εν η επλουτησαν παντες οι εχοντες πλοιαεν τη θαλασση εκ της τιμιοτητος αυτης οτι μια ωραηρημωθη ²⁰ευφραινου επ αυτην ουρανε και οι αγιοιαποστολοι και οι προφηται οτι εκρινεν ο θεος τοκριμα υμων εξ αυτης ²¹και ηρεν εις αγγελος ισχυροςλιθον ως μυλον μεγαν και εβαλεν εις την θαλασ-σαν λεγων ουτως ορμηματι βληθησεται βαβυλων ημεγαλη πολις και ου μη ευρεθη ετι ²²και φωνη κιθα-ρωδων και μουσικων και αυλητων και σαλπιστωνου μη ακουσθη εν σοι ετι και πας τεχνιτης πασηςτεχνης ου μη ευρεθη εν σοι ετι και φωνη μυλουου μη ακουσθη εν σοι ετι ²³και φως λυχνου ου μηφανη εν σοι ετι και φωνη νυμφιου και νυμφης ουμη ακουσθη εν σοι ετι οτι οι εμποροι σου ησαν οιμεγιστανες της γης οτι εν τη φαρμακεια σου επλα-νηθησαν παντα τα εθνη ²⁴και εν αυτη αιμα προφη-των και αγιων ευρεθη και παντων των εσφαγμενωνεπι της γης

19και μετα ταυτα ηκουσα φωνην οχλου πολλουμεγαλην εν τω ουρανω λεγοντος αλληλουια η σω-τηρια και η δοξα και η τιμη και η δυναμις κυριωτω θεω ημων ²οτι αληθιναι και δικαιαι αι κρισειςαυτου οτι εκρινεν την πορνην την μεγαλην ητιςεφθειρεν την γην εν τη πορνεια αυτης και εξεδι-κησεν το αιμα των δουλων αυτου εκ της χειροςαυτης ³και δευτερον ειρηκαν αλληλουια και ο κα-πνος αυτης αναβαινει εις τους αιωνας των αιω-

νων ⁴και επεσαν οι πρεσβυτεροι οι εικοσι και τεσ-σαρες και τα τεσσαρα ζωα και προσεκυνησαν τωθεω τω καθημενω επι του θρονου λεγοντες αμηναλληλουια ⁵και φωνη εκ του θρονου εξηλθεν λε-γουσα αινειτε τον θεον ημων παντες οι δουλοι αυ-του και οι φοβουμενοι αυτον και οι μικροι και οιμεγαλοι ⁶και ηκουσα ως φωνην οχλου πολλου καιως φωνην υδατων πολλων και ως φωνην βροντωνισχυρων λεγοντας αλληλουια οτι εβασιλευσεν κυ-ριος ο θεος ο παντοκρατωρ ⁷χαιρωμεν και αγαλλιω-μεθα και δωμεν την δοξαν αυτω οτι ηλθεν ο γα-μος του αρνιου και η γυνη αυτου ητοιμασεν εαυ-την ⁸και εδοθη αυτη ινα περιβαληται βυσσινον κα-θαρον και λαμπρον το γαρ βυσσινον τα δικαιωματαεστιν των αγιων ⁹και λεγει μοι γραψον μακαριοι οιεις το δειπνον του γαμου του αρνιου κεκλημενοικαι λεγει μοι ουτοι οι λογοι αληθινοι εισιν του θεου¹⁰και επεσον εμπροσθεν των ποδων αυτου προσκυ-νησαι αυτω και λεγει μοι ορα μη συνδουλος σου ειμικαι των αδελφων σου των εχοντων την μαρτυριαντου ιησου τω θεω προσκυνησον η γαρ μαρτυριατου ιησου εστιν το πνευμα της προφητειας ¹¹καιειδον τον ουρανον ανεωγμενον και ιδου ιππος λευ-κος και ο καθημενος επ αυτον καλουμενος πιστοςκαι αληθινος και εν δικαιοσυνη κρινει και πολεμει¹²οι δε οφθαλμοι αυτου ως φλοξ πυρος και επι τηνκεφαλην αυτου διαδηματα πολλα εχων ονομα γε-γραμμενον ο ουδεις οιδεν ει μη αυτος ¹³και περιβε-βλημενος ιματιον βεβαμμενον αιματι και καλειταιτο ονομα αυτου ο λογος του θεου ¹⁴και τα στρατευ-ματα τα εν τω ουρανω ηκολουθει αυτω εφ ιπποιςλευκοις ενδεδυμενοι βυσσινον λευκον και καθαρον¹⁵και εκ του στοματος αυτου εκπορευεται ρομφαιαοξεια ινα εν αυτη πατασση τα εθνη και αυτος ποι-μανει αυτους εν ραβδω σιδηρα και αυτος πατει τηνληνον του οινου του θυμου και της οργης του θεουτου παντοκρατορος ¹⁶και εχει επι το ιματιον και επιτον μηρον αυτου ονομα γεγραμμενον βασιλευς βα-σιλεων και κυριος κυριων ¹⁷και ειδον ενα αγγελονεστωτα εν τω ηλιω και εκραξεν φωνη μεγαλη λε-γων πασιν τοις ορνεοις τοις πετωμενοις εν μεσου-ρανηματι δευτε και συναγεσθε εις το δειπνον τουμεγαλου θεου ¹⁸ινα φαγητε σαρκας βασιλεων καισαρκας χιλιαρχων και σαρκας ισχυρων και σαρκαςιππων και των καθημενων επ αυτων και σαρκαςπαντων ελευθερων τε και δουλων και μικρων καιμεγαλων ¹⁹και ειδον το θηριον και τους βασιλεις τηςγης και τα στρατευματα αυτων συνηγμενα ποιησαιπολεμον μετα του καθημενου επι του ιππου καιμετα του στρατευματος αυτου ²⁰και επιασθη το θη-ριον και μετα τουτου ο ψευδοπροφητης ο ποιησαςτα σημεια ενωπιον αυτου εν οις επλανησεν τουςλαβοντας το χαραγμα του θηριου και τους προσκυ-νουντας τη εικονι αυτου ζωντες εβληθησαν οι δυο

211

εις την λιμνην του πυρος την καιομενην εν τω θειω²¹και οι λοιποι απεκτανθησαν εν τη ρομφαια τουκαθημενου επι του ιππου τη εκπορευομενη εκ τουστοματος αυτου και παντα τα ορνεα εχορτασθη-σαν εκ των σαρκων αυτων

20και ειδον αγγελον καταβαινοντα εκ του ου-ρανου εχοντα την κλειδα της αβυσσου και αλυσινμεγαλην επι την χειρα αυτου ²και εκρατησεν τονδρακοντα τον οφιν τον αρχαιον ος εστιν διαβολοςκαι σατανας και εδησεν αυτον χιλια ετη ³και εβα-λεν αυτον εις την αβυσσον και εκλεισεν αυτον καιεσφραγισεν επανω αυτου ινα μη πλανηση τα εθνηετι αχρι τελεσθη τα χιλια ετη και μετα ταυτα δειαυτον λυθηναι μικρον χρονον ⁴και ειδον θρονουςκαι εκαθισαν επ αυτους και κριμα εδοθη αυτοιςκαι τας ψυχας των πεπελεκισμενων δια την μαρτυ-ριαν ιησου και δια τον λογον του θεου και οιτινεςου προσεκυνησαν τω θηριω ουτε την εικονα αυτουκαι ουκ ελαβον το χαραγμα επι το μετωπον αυτωνκαι επι την χειρα αυτων και εζησαν και εβασιλευ-σαν μετα χριστου χιλια ετη ⁵οι δε λοιποι των νε-κρων ουκ ανεζησαν εως τελεσθη τα χιλια ετη αυτηη αναστασις η πρωτη ⁶μακαριος και αγιος ο εχωνμερος εν τη αναστασει τη πρωτη επι τουτων ο θα-νατος ο δευτερος ουκ εχει εξουσιαν αλλ εσονταιιερεις του θεου και του χριστου και βασιλευσου-σιν μετ αυτου χιλια ετη ⁷και οταν τελεσθη τα χιλιαετη λυθησεται ο σατανας εκ της φυλακης αυτου⁸και εξελευσεται πλανησαι τα εθνη τα εν ταις τεσ-σαρσιν γωνιαις της γης τον γωγ και τον μαγωγ συ-ναγαγειν αυτους εις πολεμον ων ο αριθμος ως ηαμμος της θαλασσης ⁹και ανεβησαν επι το πλατοςτης γης και εκυκλωσαν την παρεμβολην των αγιωνκαι την πολιν την ηγαπημενην και κατεβη πυρ αποτου θεου εκ του ουρανου και κατεφαγεν αυτους¹⁰και ο διαβολος ο πλανων αυτους εβληθη εις τηνλιμνην του πυρος και θειου οπου το θηριον και οψευδοπροφητης και βασανισθησονται ημερας καινυκτος εις τους αιωνας των αιωνων ¹¹και ειδον θρο-νον λευκον μεγαν και τον καθημενον επ αυτου ουαπο προσωπου εφυγεν η γη και ο ουρανος και το-πος ουχ ευρεθη αυτοις ¹²και ειδον τους νεκρουςμικρους και μεγαλους εστωτας ενωπιον του θεουκαι βιβλια ηνεωχθησαν και βιβλιον αλλο ηνεωχθηο εστιν της ζωης και εκριθησαν οι νεκροι εκ τωνγεγραμμενων εν τοις βιβλιοις κατα τα εργα αυτων¹³και εδωκεν η θαλασσα τους εν αυτη νεκρους καιο θανατος και ο αδης εδωκαν τους εν αυτοις νε-κρους και εκριθησαν εκαστος κατα τα εργα αυτων¹⁴και ο θανατος και ο αδης εβληθησαν εις την λι-μνην του πυρος ουτος εστιν ο δευτερος θανατος¹⁵και ει τις ουχ ευρεθη εν τη βιβλω της ζωης γεγραμ-

μενος εβληθη εις την λιμνην του πυρος

21και ειδον ουρανον καινον και γην καινην ογαρ πρωτος ουρανος και η πρωτη γη παρηλθενκαι η θαλασσα ουκ εστιν ετι ²και εγω ιωαννης ει-δον την πολιν την αγιαν ιερουσαλημ καινην κατα-βαινουσαν απο του θεου εκ του ουρανου ητοιμα-σμενην ως νυμφην κεκοσμημενην τω ανδρι αυτης³και ηκουσα φωνης μεγαλης εκ του ουρανου λεγου-σης ιδου η σκηνη του θεου μετα των ανθρωπωνκαι σκηνωσει μετ αυτων και αυτοι λαοι αυτου εσο-νται και αυτος ο θεος εσται μετ αυτων θεος αυτων⁴και εξαλειψει ο θεος παν δακρυον απο των οφθαλ-μων αυτων και ο θανατος ουκ εσται ετι ουτε πεν-θος ουτε κραυγη ουτε πονος ουκ εσται ετι οτι ταπρωτα απηλθον ⁵και ειπεν ο καθημενος επι τουθρονου ιδου καινα παντα ποιω και λεγει μοι γρα-ψον οτι ουτοι οι λογοι αληθινοι και πιστοι εισιν⁶και ειπεν μοι γεγονεν εγω ειμι το α και το ω η αρχηκαι το τελος εγω τω διψωντι δωσω εκ της πηγηςτου υδατος της ζωης δωρεαν ⁷ο νικων κληρονομη-σει παντα και εσομαι αυτω θεος και αυτος εσταιμοι ο υιος ⁸δειλοις δε και απιστοις και εβδελυγ-μενοις και φονευσιν και πορνοις και φαρμακευσινκαι ειδωλολατραις και πασιν τοις ψευδεσιν το με-ρος αυτων εν τη λιμνη τη καιομενη πυρι και θειωο εστιν δευτερος θανατος ⁹και ηλθεν προς με ειςτων επτα αγγελων των εχοντων τας επτα φιαλαςτας γεμουσας των επτα πληγων των εσχατων καιελαλησεν μετ εμου λεγων δευρο δειξω σοι την νυμ-φην του αρνιου την γυναικα ¹⁰και απηνεγκεν με ενπνευματι επ ορος μεγα και υψηλον και εδειξεν μοιτην πολιν την μεγαλην την αγιαν ιερουσαλημ κατα-βαινουσαν εκ του ουρανου απο του θεου ¹¹εχουσαντην δοξαν του θεου και ο φωστηρ αυτης ομοιοςλιθω τιμιωτατω ως λιθω ιασπιδι κρυσταλλιζοντι¹²εχουσαν τε τειχος μεγα και υψηλον εχουσαν πυ-λωνας δωδεκα και επι τοις πυλωσιν αγγελους δω-δεκα και ονοματα επιγεγραμμενα α εστιν των δω-δεκα φυλων των υιων ισραηλ ¹³απ ανατολης πυλω-νες τρεις απο βορρα πυλωνες τρεις απο νοτου πυ-λωνες τρεις και απο δυσμων πυλωνες τρεις ¹⁴καιτο τειχος της πολεως εχον θεμελιους δωδεκα καιεν αυτοις ονοματα των δωδεκα αποστολων του αρ-νιου ¹⁵και ο λαλων μετ εμου ειχεν καλαμον χρυσουνινα μετρηση την πολιν και τους πυλωνας αυτης καιτο τειχος αυτης ¹⁶και η πολις τετραγωνος κειται καιτο μηκος αυτης τοσουτον εστιν οσον και το πλατοςκαι εμετρησεν την πολιν τω καλαμω επι σταδιωνδωδεκα χιλιαδων το μηκος και το πλατος και τουψος αυτης ισα εστιν ¹⁷και εμετρησεν το τειχος αυ-της εκατον τεσσαρακοντα τεσσαρων πηχων μετρονανθρωπου ο εστιν αγγελου ¹⁸και ην η ενδομησις τουτειχους αυτης ιασπις και η πολις χρυσιον καθαρον

212 27. ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΙΩΑΝΝΟΥ

ομοια υαλω καθαρω ¹⁹και οι θεμελιοι του τειχουςτης πολεως παντι λιθω τιμιω κεκοσμημενοι ο θεμε-λιος ο πρωτος ιασπις ο δευτερος σαπφειρος ο τρι-τος χαλκηδων ο τεταρτος σμαραγδος ²⁰ο πεμπτοςσαρδονυξ ο εκτος σαρδιος ο εβδομος χρυσολιθοςο ογδοος βηρυλλος ο εννατος τοπαζιον ο δεκατοςχρυσοπρασος ο ενδεκατος υακινθος ο δωδεκατοςαμεθυστος ²¹και οι δωδεκα πυλωνες δωδεκα μαρ-γαριται ανα εις εκαστος των πυλωνων ην εξ ενοςμαργαριτου και η πλατεια της πολεως χρυσιον κα-θαρον ως υαλος διαφανης ²²και ναον ουκ ειδον εναυτη ο γαρ κυριος ο θεος ο παντοκρατωρ ναος αυ-της εστιν και το αρνιον ²³και η πολις ου χρειαν εχειτου ηλιου ουδε της σεληνης ινα φαινωσιν εν αυτηη γαρ δοξα του θεου εφωτισεν αυτην και ο λυχνοςαυτης το αρνιον ²⁴και τα εθνη των σωζομενων εντω φωτι αυτης περιπατησουσιν και οι βασιλεις τηςγης φερουσιν την δοξαν και την τιμην αυτων εις αυ-την ²⁵και οι πυλωνες αυτης ου μη κλεισθωσιν ημε-ρας νυξ γαρ ουκ εσται εκει ²⁶και οισουσιν την δοξανκαι την τιμην των εθνων εις αυτην ²⁷και ου μη ει-σελθη εις αυτην παν κοινουν και ποιουν βδελυγμακαι ψευδος ει μη οι γεγραμμενοι εν τω βιβλιω τηςζωης του αρνιου

22και εδειξεν μοι καθαρον ποταμον υδατος ζωηςλαμπρον ως κρυσταλλον εκπορευομενον εκ του θρο-νου του θεου και του αρνιου ²εν μεσω της πλα-τειας αυτης και του ποταμου εντευθεν και εντευ-θεν ξυλον ζωης ποιουν καρπους δωδεκα κατα μηναενα εκαστον αποδιδουν τον καρπον αυτου και ταφυλλα του ξυλου εις θεραπειαν των εθνων ³καιπαν καταναθεμα ουκ εσται ετι και ο θρονος τουθεου και του αρνιου εν αυτη εσται και οι δουλοιαυτου λατρευσουσιν αυτω ⁴και οψονται το προσω-πον αυτου και το ονομα αυτου επι των μετωπωναυτων ⁵και νυξ ουκ εσται εκει και χρειαν ουκ εχου-σιν λυχνου και φωτος ηλιου οτι κυριος ο θεος φωτι-ζει αυτους και βασιλευσουσιν εις τους αιωνας τωναιωνων ⁶και ειπεν μοι ουτοι οι λογοι πιστοι και αλη-θινοι και κυριος ο θεος των αγιων προφητων απε-στειλεν τον αγγελον αυτου δειξαι τοις δουλοις αυ-του α δει γενεσθαι εν ταχει ⁷ιδου ερχομαι ταχυ μα-καριος ο τηρων τους λογους της προφητειας τουβιβλιου τουτου ⁸και εγω ιωαννης ο βλεπων ταυτακαι ακουων και οτε ηκουσα και εβλεψα επεσα προ-σκυνησαι εμπροσθεν των ποδων του αγγελου τουδεικνυοντος μοι ταυτα ⁹και λεγει μοι ορα μη συν-δουλος σου γαρ ειμι και των αδελφων σου των προ-φητων και των τηρουντων τους λογους του βιβλιουτουτου τω θεω προσκυνησον ¹⁰και λεγει μοι μη σφρα-γισης τους λογους της προφητειας του βιβλιου του-του οτι ο καιρος εγγυς εστιν ¹¹ο αδικων αδικησατωετι και ο ρυπων ρυπωσατω ετι και ο δικαιος δι-

καιωθητω ετι και ο αγιος αγιασθητω ετι ¹²και ιδουερχομαι ταχυ και ο μισθος μου μετ εμου αποδου-ναι εκαστω ως το εργον αυτου εσται ¹³εγω ειμι τοα και το ω αρχη και τελος ο πρωτος και ο εσχα-τος ¹⁴μακαριοι οι ποιουντες τας εντολας αυτου ιναεσται η εξουσια αυτων επι το ξυλον της ζωης καιτοις πυλωσιν εισελθωσιν εις την πολιν ¹⁵εξω δε οικυνες και οι φαρμακοι και οι πορνοι και οι φονειςκαι οι ειδωλολατραι και πας ο φιλων και ποιωνψευδος ¹⁶εγω ιησους επεμψα τον αγγελον μου μαρ-τυρησαι υμιν ταυτα επι ταις εκκλησιαις εγω ειμιη ριζα και το γενος του δαβιδ ο αστηρ ο λαμπροςκαι ορθρινος ¹⁷και το πνευμα και η νυμφη λεγου-σιν ελθε και ο ακουων ειπατω ελθε και ο διψωνελθετω και ο θελων λαμβανετω το υδωρ ζωης δω-ρεαν ¹⁸συμμαρτυρουμαι γαρ παντι ακουοντι τουςλογους της προφητειας του βιβλιου τουτου εαν τιςεπιτιθη προς ταυτα επιθησει ο θεος επ αυτον ταςπληγας τας γεγραμμενας εν βιβλιω τουτω ¹⁹και εαντις αφαιρη απο των λογων βιβλου της προφητειαςταυτης αφαιρησει ο θεος το μερος αυτου απο βι-βλου της ζωης και εκ της πολεως της αγιας καιτων γεγραμμενων εν βιβλιω τουτω ²⁰λεγει ο μαρτυ-ρων ταυτα ναι ερχομαι ταχυ αμην ναι ερχου κυριειησου ²¹η χαρις του κυριου ημων ιησου χριστου μεταπαντων υμων αμην