OBSERVATIONUM ANAT OMICA RUM

TIRO CINIUM

QUOD

EX SPECIAL. GRATIA SACR.E REG. MAJESTATIS

ET

YENIA EXP. FACULT. MED. UPS.

p. P.

PETRUS JACOBUS LIEDBECKMEDICIN JE, LICENT, ET CHIRURG. MAG.

ET

OTTO GOTTFRIED SÖDERBOMSTIP. ACRBI,. E.08LACUS.

IN AUDIT, MED. DIE II MARTH MDCC£XXXI.

II. A. M. S.

U Ρ S A L I JE,

EXCUDEBAKT PALMBLAD Si C.

J^Luxiliatrix Medicin« Anatomis, qua talis, nec minus necamplius est necessaria, quam reliqu« auxiliatricee disciplin«.Ut vero h« vi gaudent vitali propria, sie nec vit« experssu« est Anatomia, qu« videlicet pr«ter applicationem hanccead Medicinarn et essentiale est investigationis natur« elemen-tum et aliis etiam duabus scientiis sua dat incrementa: Zoo¬

logi« nitnirum et Physiologi« i); quarum jam regeneratamevolutionem ad scientias pure experiraentales promover. Ve¬rum enim vero absque comparatione cum Anatomia pluriumanimalium tam incerta evadit Anatomia hominis et vel ab uno

organismo limitata, ut ne nomen quidem scienti«, propriesie diet«, sustinerer. Quapropter ita studium anatomicum, utqmnis natur« perscrutatio, copiam observationum et experi¬mentorum sibi vindicare necesse habet, omni abjecta fide opi-nionum, qu« e pr«sagiis phxnoménornm vitalium obscurisefHngantur. Diuturna autem observatio, ei adhibita medita-tio, utriusque comparatio: h«c sparsa lumina experienti« adgenuinam et scientificam perducunt notitiam; qu« igitur abinitio non est tironis, cujus meditatio aliorum observationibus

]) J. F. Meckel BeytrSge zur vergleichenden Anatomie II. B.I Heft. Leipzig I8n* N:o II. Ueber der Character der allmShligenVervollkommung der Organisation» oder den Unterschied zwischenden höhern und niedern Bildungen pag. 6x seq.

4

excitanda est, suis exercenda, quin etiam amplificanda, ut siefirmitatem, tonumque quasi, veri scrutatoris sensiin sensimqueadipiscalur. Sic hascce uno eodemque tempore historica etavtoptica et suo Marte in rerum natura agens notitia lenteprasparatur. Sin Anatomia hominis sie erit tracianda, id as-

qua continuatione fieri debet a primis ovi humani α) vestigiiset exordiis, horumque transitu ad foetum, ejusque efForma-tione per quamvis vitas astatem ad summam usque senectain etdecrescentiam. Foetus vero formatio haud est absimilis ce-

terorum animalium, quorum tarnen simpjiciora et magis per-spicua saspius sunt Organa, horumque iterum in homine va-riationes pras se formam ferunt, quasi vitae anteactre testantesessent reliquia; vel foetalis vel animaüs. Exinde sequitur A-natomiam Animalium prorsus esse necessariam, ut perfectiorevadat Atiatomica de homine notitia, quas rursus, una cumceteris adminiculis, partim e sophisticis tricis, partim ex ein-piristicis erroribus Medicinarn liberat.

Post brevem hancce, de studio anatomico et ejus cumMedicina connexu, expositionem, ad indicationem transimusvarietatum, quas in hominibus diversis occurrunt et deniquead ea, quae hoc respectu nobis observare contigit, maximesub duetu Prasceptoris Celeb. A. Relzii, cui multa quidemdebemus, in primis in eo, quod populari benevolentia studianostra ad Anatömicum praseipue reduxerif.

Cum vita terrestris omnis sub forma Ovi primitua orga«nice se prodat, cum ovuin in utero humano ordinem multi-

2) De Ovi Marnmalium et Hominis Genesi a Ernesto Baer. Leip¬zig 1827. > " "

5

plicem sed defiaitum peragat ab oozoica 3) (sit venia verbo)ad humanam formam; exinde apparet, cur modo hoc, modoiilud Organon humanuni in puncto restet inferioris formatio-nis, qu2s respondet organicas cuidam evolutioni animali vel,si mavis, foetali. Nec id est, quod mireris; natura enim unaeademque, ita in formationibus ut in aliis multiplex et fereinfinita, ideam perficit sibi similem. Confirmat insuper ob-servatio omnem materias evolutionetn sensim pracparari, haudsecus ac facultates hominis superiores, quas organicas suas sie ob-tinent rationes. Quapropter exspectandum videbitnr in iis varia-tionibus 4) ut dicunt, Hominis, quts propius ad animalia acce-dunt abnormitates a summa hominis forinacione reperire. Cutnvero ramificatio vasorum est organica hujus formationis conditio ;non praeter opinionem occurrit, eandem plurimas edere abnor-mitates, ita ut non nisi difficulter interdum commonstres,

quas norma sit, quas variatio. Quamvis vite circulationis ina-grias, Aorticas et Cavas, magis apparent deflnitas; harum ta¬rnen meta, vasa nimirum capillaria, Semper mutationibus suntobnoxia, ut tali modo variationes vasorum numero crescant acentro suo, Corde, ad ejus perifericam capillaremque ramifi-cationem. Eo notatiores exstant observationes Celeb. Tiede«inanni 5) quas triginta Arcus aortas variationes in medium pro-

3) Cfr C. G. Carus Grundzüge der vergleichenden Anatomieund Physiologie. Dresden 1828·

4) Cfr Rudolphi: Grundriss der Physiologie !♦ Band. Berliu1821 pag. 55 & 57 &c·

5) Friedend Tiedemanni Tabulse Arteriarum. CarlsruhseMDCCCXX1L cutn Explicatione Latina et Tevtonica.

Θ

tulerunt, quarum pars sunt typi eogniti animalium, pars in·eogniti quidem utut plures ceterorum magni tarnen mouientiin casibus Medicin» chirurgicis. Post Murray, nec ante eum,nullu? Anatomicus Svecanus invenit neque in lucem protulitne unum quidem casum, iis addendum, quos Tiedemannuseoliegit 6), ut fere in hanc adducti simus opinionem, ad normamHominis tummam hoc respectu accedere nostrates. Dignaidcirco res est plurium accuratis disquisitionibus, iisque insti-tnendis sectiones cadaverum occasiones praebent frequentes,non negligendas, si sint neglect». Post vasa viscera maximasostendunt variationes, partim quia Organa h»cce compositaactionibus morbosis s»pius laborant, partim quia maxime con-stant e vasis cum plexibus nervi sympathetici, cujus abnormi-tites et vitia cujusque extensionem veram ulterius observare are non erit alienum 7).

Utriusque lateris Musculi in genere sibi invicem sunt si-miles, attamen variationibus magis obnoxii, quam ossiumcompages, qua;, qua talis, et magis in unum connectitur eteodem momento propius vitas attingit nerveas Organa, quorumrilonumentum perennius est Sceleton,

Observationes sequentes Anatomie» cum fabrica anima¬lium omnes forsan non congruunt, nec tali comparationi

6) Cfr Tiedemann 1. c.

7) Cfr J. F. Lobstein: De Nervi Sympathetici fabrica, usn ettnorbis Commentatio Anatomico- Physiologico-Pathologica Tabulisaenfeis et Lithograpbicis illüstrata Parisiis 1823 posteaqne Zeitschriftfür Physiologie herausgegeben von Tiedemann und Treviranus Hei¬delberg 1825 IX. Untersuchungen über die Verbindungen des sym¬pathischen Nervens mit dem Hirnnerven von Dr L. Hirzel.

7

et similitudini indaganda; semper pares sumus; sed visa, utfuernnt pro specimine proponcre ad Tirociaium pertinereduximus.

Observationss:

I) Duplex foramen injraorbitale, maxitfse utriüsque supe-rioris, prassentabat Ergastulus Scrophulosus hiettte praeteriiädissectus. Foramen accessorium introrsum «ursumque situmpermeabel Ramulus nerveus, segregatim missus e nervi trige-mini ramo infraorbitali, qui per suum solitum foramen infra-orbitale ceteroquin exibat solitosque nervös emisit labiales, quitarnen arcum cum nervulo accessorio förmentes, de cetero

commünicationes solitas, quamquam solitis majores, cum rami-ficationibus paris septimi inibant.

Multiplicis, duplicisque ita, foraminis infraorbitalis mentio-nem quidem facit Meckel 8) ejusque indicat comparationemanatomicam, sed nullibi in opere citato ostenditur, num Siiniacet Cetaceas talem nervorum distributionen! prse se fcrant, nec ne.

II) De ossibus intermaxillaribus humanis dissentiUnt Aueto¬res. Alii 9) ea omnino non esse contendunt; quem quidem

8) Handbuch der Meuschl. Anatomie 2 Theil. Halle und Berlin1816. pag. 127.

9) Cfr Gotthelf Fischer: Ueber die verschiedene Form des In-termaxillarknochens in verschiedene Thieren mit drey Kupfertafeln.Leipzig Igoo. pag. 15, 231 29 &c. — Sibi ipse-contrarius comme-snorat tarnen Fischer rimulatn semilunarem et lineam transversalempag· 15 > Pag· 34» 35 idem auetor mentionem facit de vestigiis fa-cialibus hominis, quem tarnen carere voluit hisce ossibus, quorumtametsi remotissimas, ut dicitur? simiHtudines attingit hisce auetor.

δ

defectum ad notas Hominis characteristicas pertinere opinan-tur; alii 10) hascce ossa conformata existimant a puncto unoossificante, quod etiain processum nasalem maxillie superiorisefFormaret. — Sic primitus ossa intermaxillaria Hominis ma-

jora evaderent, quam et Simiarum et ceterorum, quae uovi»mus Mammalium.

Aliam intermediamque rationem paucm nostrm, circa hancmateriem inquisitiones ostenderunt, iis congruentes, quae posteanos docuit Webern) experimenta vero, quas adfert Ille 12)per macerationem, in Acido Nitrico diluto, ossa intermaxilla¬ria a maxjllis superioribus separandi, nobis certe non succede-runi; quamvis dicta operatio'ne ossa omnia faciei ad formamquasi cartilagineam redacta et emollita fuerunt.

Fig. I. Ostendit labium leporinum infantis magnitudinesua naturali cum separatione ossea (a) rimam cartilagineamdextrorsum quodammodo referente inter maxillam superioremosque intermaxillare. A sinistra parte (b) vestigium facialeejusdem separationis originalis harmonias haud absirnile exstat,

10) Meckel 1. c. pag. 130 et post eum Florman: AnatomiskHandbok for Läkare och Zoologer. Första Delen Osteologien. Lund1823· sid, 163.

11) Cfr Friedr. Hildebrandts Handbuch der Anatomie des Men¬schen. Vierte umgearbeitete und sehr vermehrte Ausgabe besorgtvon Ernst Heinrich Weber Zweiter. Band. Braunschweig 1830 pag.95 seq.: "An ganz jungen Schädeln von Kindern aus dem 3:ten,4tten Monate der Schwangerschaft kann man zuweilen auch an denvordem Fläche des Knochens eine zum Nasenfortsatze hinaufgehen¬de Ritze wahrnehmen, welche, das Stück in dem die Schneidezäh¬ne sitzen vollends von dem übrigen schneidet" etc.

12} 1. c.

9

Fig. ΙΓ.Prasparatum osseum a Doctore Linderquisf confectum ma-

guitudine naturaii: Sutura Intermaxill» facialis a) dextra b) si-nistra c) media.

Fig. III.Ejusdem prseparati caput segregatum et microscopio sim-

plici majusculurn redactum, ut evidentius exstarent suturae fa¬cialis tridentata a) dextra b) sinistra c) media, harraoniac re¬ferens..

Sic hominis ossa primitus intermaxillaria minora quid*msunt quam ceterorum niammalium, ab iis tarnen in eo dif-ferre videntur, quod carent processu nasali 13), £a vero inhomine adesse nemo forsan, experientiå ductus, infitias ibit,nisi forte suturas quascumque in avibus 14) Ursoque Meie 15)quoque adesse, negaverit, quod ha; etiam solito citius coa-lescunt.

Ad rem hancce de cetero attentiores facti in omnibus,quae vidimus, craniis humanis aqua bene maceratis et praepara-tis observavimus vestigia palatina ossium intermaxillarium: quaevestigia e ore posteriore foraminis incisivi interdum ad dentesusque caninos 16) saspius unain alteramve lincam in processupalatino maxiliari prorepunt.

13) Cfr Fischer 1. c. p. 21 > 22.

14) Cfr Fischer 1. c. p. 45. 15) I. c. p. 52.

16) Cfr M. J. Weber Anatomisches Atlas Tab. I. fig. Iii. Er¬klärung des Anatomischen Atlasses. Düsseldorf 1830. a Os inter-maxillare ax) sutura intermaxillaris transversa s. palatina anterior s.incisiva aa) sutura intermaxillaris media.

2

ro

III) Of IVormianum occipitis mognttm s. Lambdoiäeum 17)(fa)ciforme ifr) Animalium) »dulti Hominis inter praeparata os-sea Musei Anatomiei Bolmiensis est conservatum. Jam a Tie-demanno 17) descriptum et depictum aliud exemplar est simil-iimum. Ad haec insuper addimus 5 vesttgia et quasi Indicesfoujus osseae separationis spparent in eraniis infantium et inter*dum adultorum, modo tn hoc, modo in iilo, modo in utroqu«latere, ubi, in forma fere psevdofissur», eo oriuntur, quo su«tura lambdoidea accedit ad mamillaretn, quoque olim fontbculus Casseri, quoque saspe ossa singula Wormiana. Ibidempro Osse falciformi lue sunt psevdofksuras, quas unciam lon-gus vidimus. Evidentissime apparuerunt in Craniis puerigihbi octennis et puellse fatuce sedeeim annorum.

In Casibus medico-legalibus hasce fissuras, cum ceteris,meminisse juvat, r.e cum fissuris veris confundantur.

IV) Ossis hyoidei 19) ei magni et modo insolito consrructfexstat praeparatuu» in Museo Hohniensium, Processus scilicetstyloideus, cum processu vaginali ligamento junetus, articuluincum illo init, articulationi spuriae haud absiniilem. Longaossa hyoidea superiora (vülgo cornua minora dicta) dupiuu»longiore ligamento cum processu styloideo sunt juneta. Piat-terea cOrnua hyoidea majora ad partein posteriorem se invi-

17) Zeitsclirifc für Physiologie 1&J9 BeytrSge zur verglei¬chenden Anatomie von J. F. Meckel» 1 Band Zweites Heft. Leip¬zig i8fO· III· Ueber die Zwickelbeine am menschlichen Schädel.

18) IJrobok t Husdjurens Α τι?,tam i af Schwab y ofvers. af L. Ti¬den. Örebro 1823. p. 36,

19) Cfr Florman 1. c, pag. 224.

cem appropinquant, aliis accedentibus insolitis ossibus granistriticeis sequantibus, quas ita os hyoideum ad anr.uli fere for-mam redigunt, ut non nisi Iincas circiter tres apertura poste¬rior byoidea si t, et ut ossis Hyoidis, pro quinque 20) in Se¬ptem partes divisi, interjacens est inter singulas partes sub-stantia cartilaginea.

V) M. Flexoris longi Hallueis uiriusque ergastuli anno.rum viginti, qui succubuit pnevmonia:, post Scabiem febrem·que intermittentetn orta;, sequentes protulit variariones:

Musculus ipse erat grandis ut et ejus tendo, quae ad ma·leolum internum erat di visa ? portio major solito loco sese in-seruit, por-tio minor 21) iterum se ipsa divisit in tres tendi-nes, quae se rursus intime junxerunt cum tribus M. flexorislongi digi torum communis tendiuibus, quae phalangem II,III et IV adeunt, ut ab Ulis non possent separari. Sic haetendines, minor M. flexoris longi hallucis una cum flexorislongi digitorum communis, erant perforantes digitorum pedisN:o II, III, IV et flexoris longi reliqua separata tendo digi-tum minimum solito modo adibat 12).

20) Meckel Handb« d. Menscbl- Anat. 2 Th. pag 148 seq.21) C fr Bock Handb. d. Pract. Anat, des Menschl. Körpers 2

Band. Meissen 1822. p. 634.22) Sic verba heic liceat offerre Meckelii (Handb. d. Menscbl.

Anat, 2Theil p. 585) "Dieser Muskel entspricht sowohl durch sei¬nen Verlauf, als seine Anheftung an das vordere Glied seiner Ze¬hen dem langen gemeinschaftlichen Zehenbenger" ad quse heic ad-jicimus ejusdem Auctoris (System der vergleichenden Anat. 3 Tb.Halle 1828 p· 650) "Der lange eigne Daumeubeuger vereinigt seine

12

VI) Μ Semitendinosi uttiusque lateris variationem praseo*tabat Ergastulus, xstate prjeterita a Tetano travmatico 33)mortuus. Duas erant Musculi tendines, altera solita, alterapulcre aponevrotica extrorsum et deorsum se extendens ad fa·sei« lata; partem suralem> veluti Aponevrosis bieipitis brachiiin fascia antibrachii.

VII) Musculi Nauta; hyerae prseterita dissecti erant gran·des eorumque sequentes variationes 24),

cc) Platysma myoides utriusque lateris erat insigne, in pri*niis Risorius Sanctorini. Depressor anguli oris et modo so»lico et conjunctim cum fibris Muscularibus e anteriore fasci·culo platysinatis myoidis formabatur; tandemque fibrac postic#

Sehne sehr allgemein in der Sohle mit der Sehne des langen ge¬meinschaftlichen Zehenbeugers."

23) Quamquam parum ad materiem hancce pertineat, tarnen heicafferimus hunc Ergastulum vulneraturo calcando clavulum, qui rectadirectione partes molles penetraverat usque ad capituli ossis meta-tarsi digiti tertii partem posteriorem. Parvam laesionem nihili du»cens, vir triduo posthinc sirrplici de sua aegritudine narratione noncommemorabat» sed tantummodo querebatur se non edere posse,quia maxillas aperire non erat in sua potestäte. Trismus travmati»cus , quem suspicabamur, ex afHrmatione aegri est agnotus, qui eo-dem die ad tetanurn transiit universalein,, cui postero die succubuitd. I Junii. Sectio cadaveris postridie instituta, praeter tensionem par¬tium 1 ineeptam ostendit suppurationem et nervum plantarem retror-sum osque ad maileotum internum pure ßavescente gelatinoso cir-cumdatum. De cetero nulla vestigia inflammationis nec in nervocetero Iscbißd-co nec alieubi in cavitatibus. Pulmones congestionescatentes venosa erant lividi.

24) Cfr suis locis Meckel Anat. d. Menschl. Körpers. 2 Tb.

ι3

Musculares adscendentes per adipem telamqne cellulosam adaltitudinem ossis zygomatici tetminabantur.

/3) Musculorum palmarium non adcrat vestigium.γ) Levator Anguli Scapuli dexter duplex, vel $i ma vis

separatus aderat tali uiodo in conspectum veniens. Musculussuperior externus e processu transverso Atlantis in anguli Sca-pula crure posteriore descendebat usque ad parten» spinae sca¬puli posteriorem superiorem; inferior vero musculus e pro¬cessu transverso II et III vertebrse colli exiens cruri tandemsuperiori anguli scapulse (s. parti superiori posteriori margi-nis superioris scapulas) infigebatur. Lateris siuistri Musculuspro more integer sese inseruit.

VIII) Systematis muscularis sequentes variationes dissectiocadaveris Ergastuli, hyeme praeterita, ostendit:

a) M. Latisiinius Dorsi uterque cum capite interno M.rricipitis brachit confluebat, hisce musculis inter se invicemjunctis denså fere tendinoså aponevrosi 25). De cetero mu-sculi normales.

b) M. Obliqui internt abdominis sinistri inscriptio erat'tendinea e spiee cartilaginis costae undecim« in directione hu-jusce costaD progrediens pollices duas et ultra 26). Ipse Mu-

25) Cfr Meckel: Sysrem der vergleichenden Anatomie 3 Theil.P3g· 5°4» 5°5*

26) Heic afferenda Meckelii verba (Handb. d. Menscbl. Anat. 2Band. pag. 435) "Diese Sehnenstreifen sind unstreitig unvollkom-mene Wiederholungen der Rippen in 'den Unterleibswånden»" Sictarnen Ille de inscriptionibus 1VL Recti tendineis loquitur*

ι4scuiue sua magnitudine insignis ceteros fere superabat muscu-los abdominis, praesertim musculos reetos, quorum sinistereolummodo una et dimidiå, dexter duabus cum dimidia in-seriptionibus gaudebat tendiaeis. Dimidia: lixccas inscriptio-nes extrorsum erant sii??. Dsxtrcrsum non aderat inscriptioquasdatn tendinca musculi obliqui interni. M. pyramidalis sbnister magnus, dexter nullus, aderat.

c) M. Extensor carpi radialis uterque fasciculum emisitmuscularem accessorium cum tendiae sua accessoria graciiised longa ad basiu ossis metacarpi indicis sese inserente 27^.

IX) In cadavere viri duas variationcs musculares, hiemepraeterita, observavimus:

A) M. bini Gemelli utriurque lateris Hbras musculares adtendinem Musculi Obturatoris interni ita distribuebant, ut

formam prae se ferrent Musculi pennati, cujus tendo commu¬nis erat Obturatoris interni, cuique pro auxiliaribus apparebant,veluti Lumbricales carove potiue quadrata Sylvii pro flexori·bus suis. Insertio alia gemellorum non erat.

R) M. Stylohijoideus duplex utriusque lateris, sed ibidemLigamentum solitum non apparuit. Musculorum alter ad nor-mam erat, alter in cornu ossis hyoidei triticeo sese ioseruerat 28)·

X) Pro Musculo zygomntico minore sinistro apud ergastu«lam byeme nuperrima dissectam, cujusque omnes ceteri insi-

27) Cfc Meckel 1. c pag. 150.28) Commemorat quidem Meckel bancce dnplicitatem (Menschl.

Anat, 4 Theil 1820 pag. 177) sed ibidem non agitur de insertioneMusculari accessoria in cornu triticeo.

ι5

gnes erant Musculi faciei, aderat fasciculus muscularis a Mu¬sculi Orbicularis oculi externi margine superiore exteriore oe-tum ducens deorsumque tendens in adipe genas 29). £ygo-maticufc minor dexter et ex loco solito et conjunctim cuinfibris Orbicularis oculi externi eodeni de cetero modo ad¬erat 30).

XI) Cadaveris feminini, byeme prajteritå, haccce erantvariationes:

1) Art. tranwer fa faciei % 1) dextra insignis una cum Coro-naria labii superioris e trunco A. temporalts proveniebar, coro-naria vero dextra inferior ex Art. Maxlllari externa prorepse-rat. Anastomoses inter liasce, forsitan propter male confectamceream arteriarum injectionem, nullas potuerunt observari. Si-oistrorsum normalis erat arteriarum decursus. Pars capitis su-

perior dextra vegetatione superabat sin is tram, ut dextrorsumobliquitatem caput ostenderet.

2) Pulmonum dexter in quatuor, sinister in tres lobos erat

partitus. Lobus dexter superior erat maximus, pro medio duoerant lobi anterior et posterior, qui angulo acuto se invicemtangebant, ut lobi pulmonis dextri e latere visi, chiasina for.marenf. Ad hatc tarnen lobulus quintus maxime posticus pri-

29) Cfr Bock Bandb. d. pract. Anat. 1 Band, MeisseD 182a.pag. 129.

30) Cfr Meckel: Menschl. Anat. 4 Band. p. 63. 165.31) Cfr Meckel; Menschl. Anat, 3 Band. p, 96 etc.

16

mo intuitu fere occultus erat- Pulmo sinis'er similis erat so·

lito dextro $2).

Hattd alienum videatur ingenue proposuisse paucas ejusmodinudasque observationes circa phaenomena organica, quas lusutNaturce fernere notninasse haud paucis piacuit, quas quidemeo magis tirocinio idoneas sint, quo saspius adolescentem Na¬tura investigatorem omnis eorum fugiat sensus. Dissentienti-bus vero et quoque hujus materiei inimicis id respondere de-cet, quod mirum sane esset, si series phasnomenorum orga-nismi omni carerent lege. Quascumque fut rit rei explicatio,res ipsa erit seriå meditatione digna, quam quidem sola com·paratio Anatoinica manu ducere potest.

32) Hisce ratiotiibus cfr: Carus „Grundzüge der vergleich. Anat.III. BJndschen p. 23.