MÔT T . AI LI`ÊU NGĂN G´ON - nhdien.files.wordpress.com · v Trong th`o,i gian thu.,c hiên...

M .ÔT TAI LI .ÊU NGĂN G .ONGIO

,I THI .ÊU vê LATEX 2ε

hay LATEX 2ε trong ?? phut

Biên so .an: Tobias Oetiker

Hubert Partl, Irene Hyna va Elisabeth Schlegl

D.ich b,o,i: Nguyên Tân Khoa

Phiên b ,an 4.00, Ngay 09 thang 02 năm 2003

ii

M .ÔT TAI LI .ÊU NGĂN G .ONGIO

,I THI .ÊU vê LATEX 2ε

hay LATEX 2ε trong ?? phut

Biên so .an: Tobias Oetiker

Hubert Partl, Irene Hyna va Elisabeth Schlegl

D.ich b,o,i: Nguyên Tân Khoa

Phiên b ,an 4.00, Ngay 09 thang 02 năm 2003

iii

B ,an quyên ©2000-2002 thu .ôc vê Oetiker va nhu,ng ngu,o,i đong gop cho taili .êu LShort. “All rights reserved”.

Ðây la m .ôt tai li .êu miên phı. B .an hoan toan co thê, phân phôi no l .ai chonhu,ng ngu,o,i s

,u, d .ung khac ho .ăc co thê, ch,ınh s

,u,a cho phu h .o

,p nhu,ng ph ,ai tuântheo nhu,ng yêu câu trong giây phep b ,an quyên GNU (General Public Licensec ,ua Free Software Foundation; phiên b ,an 2 hay cac phiên b ,an khac).

Tai li .êu nay đu, .o,c phat hanh vo,i hy v .ong răng no se tr

,o, nên hu,u ıch, nhu,ng

no KHÔNG KEM THEO BÂT KY S .U,B

,AO Ð

,AM NAO, ngay c ,a nhu,ng đ ,am

b ,ao ngâm hiê,u vê vi .êc thu,o,ng m .ai hoa hay ph ,ai phu h .o,p vo,i m .ôt đıch c .u

thê, nao đo (vân đê nay b .an co thê, tham kh ,ao giây phep GNU General PublicLicense đê, biêt thêm chi tiêt).

Thông thu,o,ng, b .an se nh .ân đu, .o,c m .ôt b ,an sao c ,ua giây phep GNU General

Public License kem theo tai li .êu nay; nêu chu,a co, b .an co thê, viêt thu, đên đ.iach,ı sau Free Software Foundation, Inc., 675 Mass Ave, Cambridge, MA 02139,USA. đê, co m .ôt b ,an giây phep.

CAM O,N!

Phân lo,n n .ôi dung c ,ua tai li .êu nay đu, .o,c lây tu, b ,an gio,i thi .êu vê LATEX

2.09 băng tiêng Ðu,c c ,ua:

Hubert Partl <[email protected]>Zentraler Informatikdienst der Universität für Bodenkultur Wi-

enIrene Hyna <[email protected]>

Bundesministerium für Wissenschaft und Forschung WienElisabeth Schlegl <no email>

in Graz

Nêu b .an quan tâm đên tai li .êu băng tiêng Ðu,c, b .an co thê, t ,ai vê b ,anc .âp nh .ât c ,ua Jörg Knappen t .ai CTAN:/tex-archive/info/lshort/german.

v

Trong tho,i gian th .u,c hi .ên tai li .êu nay, tôi đa tham vân y kiên c ,ua m .ôt

sô ngu,o,i co chuyên môn vê LATEX,o, nhom tin comp.text.tex va đa nh .ân

đu, .o,c nhiêu s .u

, hu,,o,ng u,ng va đong gop y kiên c ,ua m .oi ngu,o,i. Chınh nho,

vao s .u, nhi .êt tınh giup đo, thông qua vi .êc ch,ınh s

,u,a cac lôi va đê ngh.i

thêm vao m .ôt sô n .ôi dung cho tai li .êu ma tôi mo,i co thê, hoan tât tai li .êunay. Tôi thanh th .ât cam o,n m .oi ngu,o,i. Tât c ,a cac lôi trong tai li .êu nay lac ,ua tôi !!! (tôi la ngu,o,i so .an th ,ao ma). Nêu b .an tım thây m .ôt tu, nao đoviêt sai lôi chınh t ,a thı co le răng m .ôt trong nhu,ng ngu,o,i b .an sau đa b ,oxot no!

Rosemary Bailey, Marc Bevand, Friedemann Brauer, Jan Busa,Markus Brühwiler, Pietro Braione, David Carlisle, José Carlos Santos,Mike Chapman, Pierre Chardaire, Christopher Chin, Carl Cerecke,Chris McCormack, Wim van Dam, Jan Dittberner, Michael John Downes,Matthias Dreier, David Dureisseix, Elliot, Hans Ehrbar, Daniel Flipo,David Frey, Hans Fugal, Robin Fairbairns, Jörg Fischer, Erik Frisk,Mic Milic Frederickx, Frank, Kasper B. Graversen, Arlo Griffiths,Alexandre Guimond, Cyril Goutte, Greg Gamble, Neil Hammond,Rasmus Borup Hansen, Joseph Hilferty, Björn Hvittfeldt, Martien Hulsen,Werner Icking, Jakob, Eric Jacoboni, Alan Jeffrey, Byron Jones, David Jones,Johannes-Maria Kaltenbach, Michael Koundouros, Andrzej Kawalec,Alain Kessi, Christian Kern, Jörg Knappen, Kjetil Kjernsmo, Maik Lehradt,Rémi Letot, Johan Lundberg, Alexander Mai, Martin Maechler,Aleksandar S Milosevic, Henrik Mitsch, Claus Malten, Kevin Van Maren,Lenimar Nunes de Andrade, Demerson Andre Polli, Maksym PolyakovHubert Partl, John Refling, Mike Ressler, Brian Ripley, Young U. Ryu,Bernd Rosenlecher, Chris Rowley, Risto Saarelma, Hanspeter Schmid,Craig Schlenter, Baron Schwartz, Christopher Sawtell, Geoffrey Swindale,Boris Tobotras, Josef Tkadlec, Scott Veirs, Didier Verna, Fabian Wernli,Carl-Gustav Werner, David Woodhouse, Chris York, Fritz Zaucker,Rick Zaccone, and Mikhail Zotov.

LO,I M

,O

,ÐÂU

LATEX [1] la m .ôt h .ê thông so .an th ,ao rât phu h .o,p vo,i vi .êc t .ao ra cac

tai li .êu khoa h .oc va toan h .oc vo,i chât lu, .o,ng b ,an in rât cao. Ðông tho,i,

no cung rât phu h .o,p vo,i cac công vi .êc so .an th ,ao cac tai li .êu khac tu, thu,

tu, cho đên nhu,ng cuôn sach hoan ch,ınh. LATEX s,u, d .ung TEX [2] lam b .ô

may đ.inh d .ang.

Tai li .êu ngăn g .on nay se gio,i thi .êu vê LATEX 2ε va no se gio,i thi .êu hâuhêt cac u,ng d .ung c ,ua LATEX. B .an co thê, tham kh ,ao thêm [1, 3] đê, biêtthêm chi tiêt vê h .ê thông LATEX.

Tai li .êu nay đu, .o,c chia lam 6 chu,o,ng (5 chu,o,ng đu, .o

,c d.ich tu, tai li .êu gôcva 1 chu,o,ng thêm vao đê, hu,o,ng dân s

,u, d .ung LATEX đê, so .an th ,ao tai li .êu

tiêng Vi .êt):

Chu,o,ng 1 gio,i thi .êu vê nhu,ng câu truc co, b ,an c ,ua m .ôt tai li .êu đu, .o,c

so .an th ,ao băng LATEX 2ε. Ngoai ra, chu,o,ng nay cung gio,i thi .êu so,

lu, .o,c vê l.ich s

,u, phat triê,n c ,ua LATEX. Kêt thuc chu,o,ng, b .an se hiê,u

đu, .o,c co, chê lam vi .êc c ,ua LATEX. Ðây se la nên t ,ang quan tr .ong ma

tu, đo b .an co thê, kêt h .o,p vo,i cac kiên thu,c

,o, cac chu,o,ng sau đê, co

đu, .o,c m .ôt cai nhın sâu ho,n vê LATEX.

Chu,o,ng 2 đi sâu vao vi .êc so .an th ,ao cac tai li .êu. B .an se đu, .o,c gio,i thi .êu

vê nhu,ng l .ênh co, b ,an, thông d .ung c ,ua LATEX cung vo,i nhu,ng môitru,o,ng đ.inh d .ang c ,ua no. Sau khi kêt thuc chu,o,ng, b .an se co thê,

t .u, so .an th ,ao m .ôt sô kiê,u tai li .êu co, b ,an.

Chu,o,ng 3 hu,o,ng dân cach so .an th ,ao cac công thu,c vo,i LATEX. Chungtôi se cung câp cho cac b .an rât nhiêu vı d .u minh ho .a cach s

,u, d .ung

su,c m .anh nay c ,ua LATEX. Chu,o,ng nay se đu, .o,c kêt thuc băng m .ôt

b ,ang li .êt kê tât c ,a cac kı hi .êu toan h .oc đu, .o,c hô tr .o

, trong LATEX.

Chu,o,ng 4 noi vê vi .êc t .ao ch,ı m .uc, danh m .uc tai li .êu tham kh ,ao va vi .êcđu,a vao cac hınh ,anh EPS. Chu,o,ng nay cung noi vê vi .êc t .ao m .ôttai li .êu d .ang PDF vo,i pdfLATEX va gio,i thi .êu m .ôt sô goi m

,o, r .ông

hu,u d .ung nhu, XY-pic, pdfscreen, . . . .

Chu,o,ng 5 noi vê nhu,ng nguy hiê,m tım â,n c ,ua vi .êc thay đô,i đ.inh d .angchuâ,n c ,ua LATEX. B .an se biêt đu, .o

,c nhu,ng thay đô,i không nên lamvı no se khiên cho LATEX xuât ra tai li .êu kêt qu ,a không đ .ep.

Chu,o,ng 6 hu,o,ng dân cai đ .ăt va s,u, d .ung goi VnTeX đê, so .an th ,ao tai li .êu

băng tiêng Vi .êt vo,i LATEX.

vii

B .an nên đ .oc tai li .êu theo thu, t .u, cac chu,o,ng b

,o,i vı tai li .êu nay không

qua dai. Hay tım hiê,u th .ât ky cac vı d .u b,o,i le chung chu,a đ .u

,ng rât nhiêuthông tin va se đu, .o

,c s,u, d .ung xuyên suôt trong toan b .ô tai li .êu.

LATEX co thê, đu, .o,c s

,u, d .ung gân nhu, trên m .oi may tınh, m .oi h .ê điêu hanh,

tu, may PC, Mac đên cac h .ê thông may tınh lo,n nhu, UNIX va VMS. T .aicac m .ang may tınh trong cac tru,o,ng đ .ai h .oc, b .an co thê, thây răng LATEXđa đu, .o

,c cai đ .ăt săn. Thông tin đê, truy c .âp va s,u, d .ung b ,an cai đ .ăt c .uc b .ô

c ,ua LATEX cung đu, .o,c cung câp trong phân Local Guide [4]. Nêu b .an g .ăp

vân đê vê vi .êc s,u, d .ung thı hay liên h .ê vo,i ngu,o,i đa đu,a cho b .an quyê,n

sach nay! Vi .êc hu,o,ng dân cai đ .ăt va câu hınh LATEX không thu .ôc vaoph .am vi gio,i thi .êu ngăn g .on c ,ua tai li .êu.

,o, đây, chung tôi ch,ı t .âp trung

gio,i thi .êu nhu,ng kiên thu,c co, b ,an đê, so .an th ,ao tai li .êu băng LATEX.

Nêu b .an co nhu câu vê cac vân đê liên quan đên LATEX, hay thamkh ,ao thêm tai li .êu

,o, trang web c ,ua Comprehensive TEX Archive Net-

work (CTAN). Trang ch ,u đu, .o,c đ .ăt t .ai http://www.ctan.org. B .an co thê,

t ,ai vê tât c ,a cac goi du, li .êu thông qua cac chu,o,ng trınh FTP,o, đ.ia

ch,ı ftp://www.ctan.org hay rât nhiêu đ.ia ch,ı liên kêt ph .u khac trênthê gio,i nhu, ftp://ctan.tug.org (US), ftp://ftp.dante.de (Germany),ftp://ftp.tex.ac.uk (UK). Nêu b .an không

,o, cac nu,o,c trên thı hay l .u

,ach .on đ.ia ch,ı nao gân b .an nhât.

B .an co thê, tım thây nhu,ng phân cân tham kh ,ao thêm,o, CTAN trong

suôt tai li .êu nay, đ .ăc bi .êt la cac tham chiêu đên phân mêm va tai li .êub .an co thê, t ,ai vê. Thay vı ph ,ai viêt toan b .ô đ.ia ch,ı URL, chung tôi se ch,ıviêt CTAN: sau đo la v.i trı bât kı trong cây thu, m .uc

,o, CTAN.

Nêu b .an muôn s,u, d .ung LATEXtrên may tınh ca nhân, hay xem qua nhu,ng

thông tin,o, đ.ia ch,ı CTAN:/tex-archive/systems.

Nêu b .an thây răng tai li .êu nay cân đu, .o,c bô, sung, thay đô,i thı hay liên

h .ê vo,i chung tôi.

Tai li .êu hi .ên tho,i đang co,o, đ.ia ch,ı:

CTAN:/tex-archive/info/lshort

M .UC L .UC

Cam o,n! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ivLo,i m

,o, đâu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vi

Chu,o,ng 1. Nhu,ng kiên thu,c co, b ,an vê LATEX. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1. Tên g .oi c ,ua tro cho,i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1.1.1. TEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1.2. LATEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1.2. Nhu,ng điêu co, b ,an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21.2.1. Tac gi ,a, ngu,o,i trınh bay sach va ngu,o,i săp chu, . . . . . . . . . . . 21.2.2. Trınh bay b ,an in . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21.2.3. Nhu,ng điê,m m .anh va điê,m yêu c ,ua LATEX . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.3. Cac t .âp tin nh .âp li .êu c ,ua LATEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41.3.1. Kho ,ang trăng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41.3.2. M .ôt sô kı t .u

, đ .ăc bi .êt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51.3.3. M .ôt sô l .ênh c ,ua LATEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51.3.4. Cac lo,i chu thıch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1.4. Câu truc c ,ua t .âp tin nh .âp li .êu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71.5. M .ôt sô l .ênh thông d .ung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91.6. Cach trınh bay m .ôt tai li .êu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

1.6.1. Cac lo,p tai li .êu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101.6.2. Cac goi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101.6.3. Cac đ.inh d .ang trang c ,ua trang văn b ,an . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

1.7. M .ôt sô d .ang t .âp tin thu,o,ng g .ăp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141.8. Cac tai li .êu lo,n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Chu,o,ng 2. So .an th ,ao văn b ,an. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172.1. Câu truc văn b ,an va vân đê vê ngôn ngu, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172.2. Ð.inh d .ang vi .êc xuông hang va sang trang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2.2.1. Canh lê cac đo .an văn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192.2.2. Ngăt tu, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

2.3. Cac chuôi kı t .u, săn co trong LATEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

2.4. Cac kı t .u, đ .ăc bi .êt va cac kı hi .êu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

2.4.1. Dâu trıch dân . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212.4.2. Dâu g .ach va dâu ngăt quang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222.4.3. Dâu nga (∼) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222.4.4. Kı hi .êu vê đ .ô () . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222.4.5. Kı hi .êu đông tiên Euro (e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

M .UC L .UC ix

2.4.6. Dâu ba châm (. . . ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232.4.7. Chu, ghep, g .ach nôi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242.4.8. Dâu tr .ong âm va cac kı t .u

, đ .ăc bi .êt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242.5. S .u

, hô tr .o, đôi vo,i cac ngôn ngu, quôc tê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

2.5.1. S .u, hô tr .o

, đôi vo,i tiêng Bô Ðao Nha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272.5.2. S .u

, hô tr .o, đôi vo,i tiêng Phap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

2.5.3. S .u, hô tr .o

, đôi vo,i tiêng Ðu,c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282.5.4. Hô tr .o

, đôi vo,i tiêng Han Quôc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302.6. Kho ,ang cach giu,a cac tu, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322.7. T .u

,a đê, cac chu,o,ng va cac m .uc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332.8. Tham chiêu cheo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352.9. Chu thıch

,o, cuôi trang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

2.10. Cac tu, đu, .o,c nhân m .anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

2.11. Môi tru,o,ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372.11.1. Cac môi tru,o,ng li .êt kê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382.11.2. Canh trai, canh ph ,ai, va canh giu,a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382.11.3. Cac trıch dân va cac đo .an tho, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392.11.4. In ân đung nguyên văn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402.11.5. Môi tru,o,ng b ,ang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

2.12. Tınh linh đ .ông trong cach trınh bay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432.13. B ,ao v .ê cac l .ênh “dê vo,” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Chu,o,ng 3. So .an th ,ao cac công thu,c toan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473.1. Tô,ng quan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473.2. G .ôp nhom cac công thu,c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493.3. Xây d .u

,ng khôi cac công thu,c toan h .oc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503.4. Cac kho ,ang trăng trong công thu,c toan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543.5. Giong theo c .ôt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553.6. Cac kho ,ang trông thay cho phân văn b ,an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573.7. Kıch thu,o,c c ,ua cac font chu, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583.8. Ð.inh ly, đ.inh lu .ât, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593.9. Cac ky hi .êu in đ .âm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603.10. Danh sach cac kı hi .êu toan h .oc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Chu,o,ng 4. Nhu,ng tınh năng đ .ăc tru,ng c ,ua LATEX. . . . . . . . . . . . . . . 694.1. Ðu,a ,anh EPS vao tai li .êu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694.2. Tai li .êu tham kh ,ao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 714.3. T .ao ch,ı m .uc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

x M .UC L .UC

4.4. Trang trı đâu đê c ,ua cac trang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

4.5. Môi tru,o,ng hô tr .o, vi .êc trıch đung nguyên văn . . . . . . . . . . . . . . 74

4.6. T ,ai vê va cai đ .ăt cac goi c ,ua LATEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 754.7. Lam vi .êc vo,i pdfLATEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

4.7.1. Cac tai li .êu PDF danh cho Web . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 774.7.2. Cac font chu, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784.7.3. S

,u, d .ung đô ho .a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

4.7.4. Cac siêu liên kêt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 804.7.5. Vân đê vo,i cac liên kêt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 824.7.6. Cac vân đê vo,i Bookmark . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

4.8. Trınh diên vo,i goi pdfscreen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 844.9. XY-pic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

Chu,o,ng 5. Tuy biên cac thanh phân c ,ua LATEX . . . . . . . . . . . . . . . . . 915.1. T .ao l .ênh, goi l .ênh va môi tru,o,ng mo,i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

5.1.1. T .ao l .ênh mo,i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 925.1.2. T .ao môi tru,o,ng mo,i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 935.1.3. T .ao m .ôt goi l .ênh mo,i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

5.2. Font chu, va kıch thu,o,c font chu, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 945.2.1. Cac l .ênh thay đô,i font chu, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 945.2.2. Lu,u y khi s

,u, d .ung cac l .ênh thay đô,i đ.inh d .ang . . . . . . . . . . 97

5.2.3. Vai lo,i khuyên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

5.3. Cac kho ,ang trăng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 985.3.1. Kho ,ang cach giu,a cach hang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 985.3.2. Ð.inh d .ang đo .an văn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 985.3.3. Kho ,ang trăng ngang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 995.3.4. Kho ,ang trăng d .oc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

5.4. Trınh bay trang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1015.5. Cac vân đê khac vo,i vi .êc đ.inh d .ang chiêu dai . . . . . . . . . . . . . . 1035.6. Cac h .ôp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

5.7. Ðu,o,ng k ,e va thanh ngang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Chu,o,ng 6. So .an th ,ao tai li .êu tiêng Vi .êt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

6.1. Hô tr .o, tiêng Vi .êt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

6.1.1. Goi VnTeX c ,ua tac gi ,a Han Thê Thanh . . . . . . . . . . . . . . . . . 1086.1.2. Goi BK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1086.1.3. Goi GVS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

M .UC L .UC xi

6.2. Cai đ .ăt va s,u, d .ung goi VnTeX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

6.2.1. T ,ai cac goi cân thiêt vê may tınh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1096.2.2. Cai đ .ăt goi VnTeX trên môi tru,o,ng Windows vo,i MikTeX . . . .1096.2.3. Cai đ .ăt goi VnTeX trên môi tru,o,ng Unix . . . . . . . . . . . . . . . 1106.2.4. So .an th ,ao tai li .êu băng tiêng Vi .êt vo,i LATEX . . . . . . . . . . . . . 1126.2.5. So .an th ,ao tai li .êu vo,i TEX đo,n thuân . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1136.2.6. S

,u, d .ung vo,i texinfo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

6.2.7. Vı d .u ap d .ung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114Tai li .êu tham kh ,ao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117Ch,ı m .uc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

DANH SACH HINH

1.1 T .âp tin nh .âp li .êu co, b ,an c ,ua LATEX . . . . . . . . . . . . . . . . . 81.2 Vı d .u vê m .ôt câu truc c ,ua m .ôt tai li .êu đu, .o

,c so .an th ,ao băngLATEX. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

4.1 Vı d .u vê cach s,u, d .ung goi fancyhdr. . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

4.2 Vı d .u vê t .âp tin du, li .êu vao s,u, d .ung goi pdfscreen . . . . . . . . 85

5.1 Vı d .u vê m .ôt goi l .ênh t .u, t .ao. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

5.2 Cac tham sô trong vi .êc trınh bay trang. . . . . . . . . . . . . . . 102

DANH SACH B,ANG

1.1 Cac lo,p tai li .êu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111.2 Cac tuy ch .on cho lo,p tai li .êu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121.3 M .ôt sô goi đu, .o

,c phân phôi chung vo,i LATEX. . . . . . . . . . . . 131.4 Cac kiê,u đ.inh d .ang săn c ,ua trang văn b ,an trong LATEX. . . . . 14

2.1 Dâu tr .ong âm va cac kı t .u, đ .ăc bi .êt. . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

2.2 Phân t .u,a đê hô tr .o

, tiêng Bô Ðao Nha. . . . . . . . . . . . . . . . 282.3 Cac l .ênh đ .ăc bi .êt danh cho tiêng Phap. . . . . . . . . . . . . . . 292.4 M .ôt sô kı hi .êu đ .ăc bi .êt trong tiêng Ðu,c. . . . . . . . . . . . . . . 292.5 Cac v.i trı đu, .o

,c phep. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

3.1 Cac dâu tr .ong âm trong chê đ .ô so .an th ,ao toan h .oc. . . . . . . 613.2 Cac chu, cai Hy L .ap viêt thu,o,ng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623.3 Cac chu, cai Hy L .ap viêt hoa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623.4 Quan h .ê hai ngôi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633.5 Cac toan t

,u, hai ngôi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

3.6 Cac toan t,u, lo,n. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

3.7 Cac dâu mui tên. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643.8 Cac dâu ngo .ăc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643.9 Cac dâu ngo .ăc lo,n. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643.10 Cac kı hi .êu khac. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653.11 Cac kı hi .êu thông thu,o,ng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653.12 Cac dâu ngo .ăc theo AMS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653.13 Chu, cai Hy L .ap va Do Thai theo AMS. . . . . . . . . . . . . . . 653.14 Quan h .ê hai ngôi theo AMS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 663.15 Cac dâu mui tên theo AMS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 663.16 Quan h .ê ph ,u đ.inh hai ngôi va cac dâu mui tên theo AMS. . . 673.17 Cac toan t

,u, nh.i ph .ân theo AMS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

3.18 Cac kı hi .êu khac theo AMS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 683.19 Cac kiê,u chu, cai trong toan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

4.1 Tên c ,ua cac khoa theo goi graphicx. . . . . . . . . . . . . . . . . . 704.2 Cu phap c ,ua vi .êc t .ao ch,ı m .uc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

5.1 Font chu,. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 955.2 Kıch thu,o,c c ,ua font chu,. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 955.3 Kıch thu,o,c tınh theo điê,m (pt) c ,ua cac tai li .êu chuâ,n. . . . . . 965.4 Cac font chu, đê, so .an th ,ao trong chê đ .ô toan h .oc. . . . . . . . 965.5 Cac đo,n v.i trong TEX. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

CHU,O

,NG 1

NHU,NG KIÊN THU

,C CO

,B

,AN VÊ LATEX

Phân đâu tiên c,ua chu,o,ng se gio,i thi .êu m .ôt cach ngăn g .on vê s .u

, ra đo,i val.ich s

,u, phat triê

,n c

,ua LATEX2ε. Phân hai se t .âp trung vao nhu,ng câu truc co, b

,an

c,ua m .ôt tai li .êu so .an th

,ao băng LATEX. Sau khi kêt thuc chu,o,ng nay, cac b .an se

co đu, .o,c nhu,ng kiên thu,c căn b

,an vê cach thu,c lam vi .êc c

,ua LATEX va điêu nay

se la m .ôt nên t,ang quan tr .ong đê

,b .an co thê

,hiê

,u kı nhu,ng chu,o,ng sau.

1.1. Tên g .oi c ,ua tro cho,i

1.1.1. TEX

TEX la m .ôt chu,o,ng trınh đu, .o,c thiêt kê b

,o,i Donald E. Knuth [2]. TEX đu, .o

,cthiêt kê hu,o,ng đên vi .êc so .an th ,ao nhu,ng công thu,c toan h .oc. Knuth bătđâu thiêt kê công c .u săp chu, c ,ua TEX vao năm 1977 đê, kham pha tıml .u

,c c ,ua cac thiêt b.i in ân đi .ên t,u, khi ma no băt đâu xâm nh .âp vao công

ngh .ê in ân luc bây gio,. Ông hy v .ong răng se tranh đu, .o,c xu hu,o,ng lam

gi ,am chât lu, .o,ng b ,an in, điêu ma cac tai li .êu c ,ua ông đa b.i

,anh hu,,o,ng.

TEX nhu, chung ta thây ngay nay đu, .o,c phat hanh vao năm 1982 vo,i m .ôt

sô nâng câp đu, .o,c thêm vao vao năm 1989 đê, hô tr .o

, tôt ho,n cho cac kıt .u

, 8-bit va đa ngôn ngu,. TEX đa đu, .o,c c ,ai tiên đê, tr

,o, nên c .u

,c ky ô,n đ.inh,co thê, ch .ay trên cac h .ê thông may tınh khac nhau va gân nhu, la khôngco lôi. Cac phiên b ,an c ,ua TEX đang dân tiên đên sô π va phiên b ,an hi .ênnay la 3.14159.

TEX đu, .o,c phat âm la “Tech”, vo,i “ch” đu, .o

,c phat âm la “Ach” trongtiêng Ðu,c con trong tiêng Scotland la “Loch.” Trong môi tru,o,ng văn b ,anthông thu,o,ng, TEX đu, .o

,c viêt la TeX.

1.1.2. LATEX

LATEX la m .ôt goi cac t .âp l .ênh cho phep tac gi ,a co thê, so .an th ,ao va in ântai li .êu c ,ua mınh vo,i chât lu, .o

,ng b ,an in cao nhât thông qua vi .êc s,u, d .ung

m .ôt cach chuyên nghi .êp cac kiê,u trınh bay đa đu, .o,c đ.inh tru,o,c. Ban đâu,

LATEX đu, .o,c thiêt kê b

,o,i Leslie Lamport [1]. LATEX s

,u, d .ung công c .u đ.inh

d .ang c ,ua TEX đê, lam h .at nhân co, b ,an ph .uc v .u cho vi .êc đ.inh d .ang taili .êu. Ngay nay, LATEX đu, .o

,c duy trı va phat triê,n b,o,i m .ôt nhom nhu,ng

ngu,o,i yêu thıch va nghiên cu,u vê TEX, đu,ng đâu la Frank Mittlebach.LATEX đu, .o

,c phat âm la “Lay-tech” hay la “Lah-tech”. LATEX trong môitru,o,ng văn b ,an thông thu,o,ng đu, .o

,c viêt la LaTeX. LATEX 2ε đu, .o,c phat âm

la “Lay-tech two e” va viêt la LaTeX2e.

2 Chu,o,ng 1. Nhu,ng kiên thu,c co, b ,an vê LATEX

1.2. Nhu,ng điêu co, b ,an

1.2.1. Tac gi ,a, ngu,o,i trınh bay sach va ngu,o,i săp chu,

Tru,o,c khi m .ôt tac phâ,m đu, .o,c in ân, tac gi ,a se g

,u,i b ,an viêt tay c ,ua mınh

đên nha xuât b ,an. Sau đo, ngu,o,i trınh bay sach se quyêt đ.inh vi .êc trınhbay tai li .êu (đ .ô r .ông c ,ua c .ôt, font chu,, kho ,ang cach giu,a cac tiêu đê, . . . ).Ngu,o,i trınh bay sach se ghi l .ai nhu,ng ch,ı dân đ.inh d .ang c ,ua mınh lênb ,an viêt tay va đu,a cho ngu,o,i th .o

, săp chu,, va ngu,o,i th .o, nay se săp chu,

cho quyê,n sach theo nhu,ng đ.inh d .ang đu, .o,c ch,ı dân trên b ,an viêt tay.

Ngu,o,i trınh bay sach ph ,ai cô găng đê, tım hiê,u xem tac gi ,a đa nghı gıkhi viêt b ,an viêt th ,ao đê, co thê, quyêt đ.inh đu, .o

,c nhu,ng hınh thu,c đ.inhd .ang phu h .o

,p cho: tiêu đê, trıch dân, vı d .u, công thu,c, . . . . Ðây la côngvi .êc ph ,ai d .u

,a nhiêu vao kinh nghi .êm va n .ôi dung c ,ua b ,an th ,ao.Trong môi tru,o,ng LATEX, LATEX đong vai tro la ngu,o,i trınh bay sach

va s,u, d .ung TEX nhu, la m .ôt ngu,o,i th .o

, săp chu,. Tuy nhiên, LATEX “ch,ı” lam .ôt chu,o,ng trınh may tınh do đo no ph ,ai đu, .o

,c hu,o,ng dân b,o,i ngu,o,i

so .an th ,ao. Ngu,o,i so .an th ,ao se cung câp nhu,ng thông tin bô, sung đê, môt ,a câu truc logic c ,ua tac phâ,m va thông tin nay se đu, .o

,c viêt vao văn b ,andu,o,i hınh thu,c la cac “l .ênh c ,ua LATEX.”

Ðây chınh la m .ôt trong nhu,ng điê,m khac bi .êt lo,n đôi vo,i cac chu,o,ngtrınh so .an th ,ao WYSIWYG1 nhu, la: MS Word, hay Corel WordPerfect.Vo,i cac chu,o,ng trınh trên thı ngu,o,i so .an văn b ,an se tu,o,ng tac tr .u

,c tiêpvo,i chu,o,ng trınh va h .o se thây ngay kêt qu ,a c ,ua vi .êc đinh d .ang. Khinay, văn b ,an trên man hınh se ph ,an anh đung vo,i b ,an in.

Khi s,u, d .ung LATEX, b .an không thê, xem qua tru,o,c kêt qu ,a xuât ra

trong khi đanh văn b ,an. Tuy nhiên, đôi vo,i kêt qu ,a xuât ra cuôi cung thıb .an vân co thê, xem tru,o,c va s

,u,a đô,i tru,o,c khi th .u

,c hi .ên thao tac in ân.

1.2.2. Trınh bay b ,an in

Vi .êc thiêt kê b ,an in la m .ôt công vi .êc th ,u công. Nhu,ng ngu,o,i so .an vănb ,an không co khiêu trınh bay thu,o,ng măc ph ,ai m .ôt sô lôi đ.inh d .angnghiêm tr .ong vı quan điê,m: “Nêu m .ôt tai li .êu trông săc s ,ao thı no đađu, .o

,c thiêt kê tôt.” Tuy nhiên cac tai li .êu đu, .o,c in ân la đê, đ .oc chu, không

ph ,ai đê, tru,ng bay trong m .ôt phong triê,n lam ngh .ê thu .ât. Do đo, tınh rorang, dê đ .oc, dê hiê,u ph ,ai đu, .o

,c đ .ăt lên hang đâu. Vı d .u:

• Kıch thu,o,c c ,ua font chu, va vi .êc đanh sô tiêu đê ph ,ai đu, .o,c ch .on

m .ôt cach h .o,p ly nhăm lam cho câu truc c ,ua cac chu,o,ng, m .uc tr

,o,

nên ro rang đôi vo,i ngu,o,i đ .oc.

1What you see is what you get.

1.2 Nhu,ng điêu co, b ,an 3

• Chiêu dai c ,ua dong văn b ,an ph ,ai đ ,u ngăn đê, không lam m ,oi mătngu,o,i đ .oc; đông tho,i, no ph ,ai đ ,u dai đê, co thê, năm vu,a v .ăn trongtrang giây. Ðiêu nay mo,i nghe qua ta thây co v ,e mâu thuân nhu,ngđây chınh la m .ôt yêu tô rât quan tr .ong quyêt đ.inh đên tınh ro rangva đ .ep măt c ,ua tai li .êu.

Vo,i cac chu,o,ng trınh WYSIWYG, tac gi ,a thu,o,ng t .ao ra cac tai li .êusăc s ,ao, trông đ .ep măt nhu,ng l .ai không đ ,am b ,ao đu, .o

,c tınh thông nhâttrong vi .êc đ.inh d .ang cac thanh phân c ,ua tai li .êu. LATEX ngăn ch .ăn nhu,nglôi nhu, thê băng cach yêu câu ngu,o,i so .an th ,ao ph ,ai đ.inh nghıa câu truclogic c ,ua tai li .êu. Sau đo, chınh LATEX se l .u

,a ch .on cach trınh bay tôt nhât.

1.2.3. Nhu,ng điê,m m .anh va điê,m yêu c ,ua LATEX

Khi nhu,ng ngu,o,i s,u, d .ung cac phâm mêm WYSIWYG va nhu,ng ngu,o,i

s,u, d .ung LATEX g .ăp nhau, h .o thu,o,ng tranh lu .ân vê “nhu,ng điê,m m .anh /

điê,m yêu c ,ua LATEX đôi vo,i cac chu,o,ng trınh so .an th ,ao thông thu,o,ng”va ngu, .o

,c l .ai. Cach tôt nhât ma b .an nên lam la đu,ng giu,a va lăng nghe.Tuy nhiên, đôi luc b .an se không thê, nao đu,ng ngoai đu, .o

,c!

Du,o,i đây la m .ôt sô điê,m m .anh c ,ua LATEX:

• Cac mô hınh trınh bay b ,an in chuyên nghi .êp đa co săn va điêu nayse giup cho tai li .êu do b .an so .an th ,ao trông th .ât chuyên nghi .êp.

• Vi .êc so .an th ,ao cac công thu,c toan h .oc, ky thu .ât đu, .o,c hô tr .o

, đêntôi đa.

• Ngu,o,i s,u, d .ung ch,ı cân h .oc m .ôt sô l .ênh dê nho, đê, xac đ.inh câu

truc logic c ,ua tai li .êu. Ngu,o,i dung gân nhu, không bao gio, cân ph ,aisuy nghı nhiêu đên vi .êc trınh bay b ,an in vı công c .u săp chu, TEXđa lam vi .êc nay m .ôt cach t .u

, đ .ông.

• Ngay c ,a nhu,ng câu truc phu,c t .ap nhu, chu thıch, tham chiêu, biê,ub ,ang, m .uc l .uc, . . . cung đu, .o

,c t .ao m .ôt cach dê dang.

• B .an co thê, s,u, d .ung rât nhiêu goi thêm vao miên phı nhăm bô,

sung nhu,ng tınh năng ma LATEX không hô tr .o, m .ôt cach tr .u

,c tiêp.Vı d .u: cac goi thêm vao co thê, hô tr .o

, vi .êc đu,a hınh ,anh POSTSCRIPThay hô tr .o

, vi .êc l .âp nên cac danh m .uc sach tham kh ,ao theo đungchuâ,n. B .an co thê, tham kh ,ao thêm thông tin vê cac goi c .ông thêmtrong tai li .êu The LATEX Companion [3].

• LATEX khuyên khıch ngu,o,i so .an th ,ao viêt nhu,ng tai li .êu co câu trucro rang b

,o,i vı đây la co, chê lam vi .êc c ,ua LATEX.


• TEX, công c .u đ.inh d .ang c ,ua LATEX 2ε, co tınh kh ,a chuyê,n rât caova hoan toan miên phı. Do đo, chu,o,ng trınh nay se ch .ay đu, .o

,c trênhâu hêt cac h .ê thông phân cu,ng, h .ê điêu hanh khac nhau.

LATEX cung co nhiêu điê,m chu,a thu .ân l .o,i cho ngu,o,i s

,u, d .ung. B .an co thê,

li .êt kê ra nhu,ng điê,m bât l .o,i nay khi băt đâu s

,u, d .ung LATEX.

,o, đây, tôi

xin li .êt kê ra m .ôt vai điê,m nhu, sau:

• LATEX dung không ngon cho nhu,ng k ,e mât lu,o,ng tri.

• LATEX dung không ngon cho nhu,ng k ,e mât lu,o,ng tri

• M .ăc du, đôi vo,i m .ôt kiê,u trınh bay văn b ,an đ.inh săn, cac tham sôco thê, điêu ch,ınh đu, .o

,c, vi .êc thiêt kê m .ôt kiê,u trınh bay mo,i hoantoan la rât kho khăn va tôn nhiêu tho,i gian.

• Biên so .an nhu,ng tai li .êu không co câu truc, ho .ăc l .ôn x .ôn... rât khokhăn

• “Con chu .ôt đông” c ,ua b .an, m .ăc du co nhu,ng bu,o,c đâu đ .ông viên,se không bao gio, hiê,u thâu đu, .o

,c khai ni .êm “đanh dâu m .ôt cachlogic” (Logical Markup).

1.3. Cac t .âp tin nh .âp li .êu c ,ua LATEX

Du, li .êu đu,a vao cho LATEX la văn b ,an thông thu,o,ng đu, .o,c lu,u du,o,i d .ang

kı t .u, ASCII. B .an co thê, so .an th ,ao t .âp tin nay băng m .ôt chu,o,ng trınh

so .an th ,ao văn b ,an thông thu,o,ng nhu, Notepad, . . . T .âp tin nay se chu,aphân văn b ,an cung nhu, cac l .ênh đ.inh d .ang c ,ua LATEX.

1.3.1. Kho ,ang trăng

Cac kı t .u,: kho ,ang trăng hay tab đu, .o

,c xem nhu, nhau va đu, .o,c g .oi la kı t .u

,

“kho ,ang trăng”. Nhiêu kı t .u, kho ,ang trăng liên tiêp cung ch,ı đu, .o

,c xem lam .ôt kho ,ang trăng. Cac kho ,ang trăng

,o, v.i trı băt đâu m .ôt hang thı đu, .o

,cb ,o qua. Ngoai ra kı t .u

, xuông hang đo,n đu, .o,c xem la m .ôt kho ,ang trăng.

M .ôt hang trăng giu,a hai hang văn b ,an se xac đ.inh vi .êc kêt thuc m .ôtđo .an văn. Nhiêu hang trăng đu, .o

,c xem la m .ôt hang trăng.Tu, đây tr

,o, đi, cac vı d .u se đu, .o

,c trınh bay nhu, sau: bên trai se la phându, li .êu đu, .o

,c nh .âp vao va bên ph ,ai se la kêt qu ,a đu, .o,c xuât ra tu,o,ng u,ng

(phân kêt qu ,a đu, .o,c xuât ra đu, .o

,c đong khung).

1.3 Cac t .âp tin nh .âp li .êu c ,ua LATEX 5

Ðây la m.ôt vı d.u cho thâyrăng nhiêu kho

,ang

trăng cungch,ı đu,.o

,c xem lam.ôt kho

,ang trăng.

Ðông tho,i m.ôt hang trăngse băt đâu m.ôt đo.an mo,i.

Ðây la m .ôt vı d .u cho thây răng nhiêukho ,ang trăng cung ch,ı đu, .o

,c xem la m .ôtkho ,ang trăng.Ðông tho,i m .ôt hang trăng se băt đâu m .ôtđo .an mo,i.

1.3.2. M .ôt sô kı t .u, đ .ăc bi .êt

Nhu,ng kı t .u, sau la cac kı t .u

, đu, .o,c danh riêng hay co m .ôt y nghıa đ .ăc

bi .êt trong LATEX ho .ăc la no không co m .ăt trong bât ky b .ô font chu, nao.Khi b .an nh .âp chung vao m .ôt cach tr .u

,c tiêp thı thông thu,o,ng chung sekhông đu, .o

,c in ra va đôi khi no cung khiên cho LATEX lam m .ôt sô vi .êcma b .an đa không đ.inh tru,o,c ho .ăc chung cung co thê, khiên cho LATEXbao lôi.

# $ % ^ & _ ~ |

B .an se thây răng cac kı t .u, nay se đu, .o

,c s,u, d .ung rât nhiêu trong tai li .êu.

Ðê, s,u, d .ung cac kı hi .êu trên trong tai li .êu, b .an cân ph ,ai thêm vao m .ôt

tiên tô phıa tru,o,c la dâu g .ach cheo (\).

\# \$ \% \^ \& \_ \ \ \~ # $ % ˆ & _ ˜

Cac kı hi .êu khac co thê, đu, .o,c in ra trong cac công thu,c toan hay cac

dâu tr .ong âm vo,i cac ch,ı th.i l .ênh. Dâu g .ach cheo (\) không thê, đu, .o,c

nh .âp vao băng cach thêm vao tru,o,c no m .ôt dâu g .ach cheo (\\) nhu, cactru,o,ng h .o

,p trên. Khi b .an nh .âp vao \\ thı LATEX se hiê,u răng b .an muônxuông hang2.

1.3.3. M .ôt sô l .ênh c ,ua LATEX

Cac l .ênh c ,ua LATEX cân ph ,ai đu, .o,c nh .âp vao theo đung chu, hoa va chu,

thu,o,ng. No co thê, co hai d .ang thu,c nhu, sau:

• Chung co thê, băt đâu băng dâu \ va tiêp theo la tên l .ênh (ch,ı gômcac kı t .u

,). Cac tên l .ênh thu,o,ng đu, .o,c kêt thuc băng m .ôt kho ,ang

trăng, m .ôt sô hay m .ôt ’kı hi .êu’.2B .an nên nh .âp vao $\backslash$. Ch,ı th.i l .ênh nay se in ra dâu ’\’.


• Chung gôm co m .ôt dâu v .ach cheo ngu, .o,c (\) va ch,ı đung m .ôt ‘kı

hi .êu’.

LATEX b ,o qua kho ,ang trăng sau cac l .ênh. Nêu b .an muôn co kho ,angtrăng sau cac l .ênh thı b .an nên nh .âp thêm vao

Knuth phân lo.ai ngu,o,is,u, d.ung \TeX thanh\TeXniciansva \TeXeperts.

Knuth phân lo .ai ngu,o,i s,u, d .ung TEX thanh

TEXnicians va TEXeperts.

Ro rang trong vı d .u trên, khi s,u, d .ung l .ênh \TeX ma không thêm vao

thı chu, cac kho ,ang trăng giu,a tu, ‘experts’ va \TeX b.i b ,o qua va dođo chung đu, .o

,c viêt liên nhau thanh TEXexperts.M .ôt sô l .ênh cân co tham sô. Cac tham sô nay se đu, .o

,c ghi,o, giu,a

dâu ngo .ăc ,o, phıa sau tên l .ênh. M .ôt sô l .ênh co yêu câu tham sô tuy

nhiên, cac tham sô nay la tuy ch .on va đu, .o,c nh .âp vao trong dâu ngo .ăc

vuông [ ].

B.an co thê,\textsld.u

,a vao tôi! B .an co thê, d .u,a vao tôi!

Vui long băt đâu m.ôthang mo,i!\newlineCam o,n!

Vui long băt đâu m .ôt hang mo,i!Cam o,n!

1.3.4. Cac lo,i chu thıch

Khi ma LATEX g .ăp m .ôt kı t .u, % thı no se b ,o qua phân con l .ai c ,ua hang

đang đu, .o,c x

,u, ly. Ngoai ra, cac kı t .u

, xuông hang va cac kho ,ang trăng,o,

đâu hang tiêp theo se đu, .o,c b ,o qua.

B .an co thê, s,u, d .ung kı t .u

, nay đê, th .u,c hi .ên vi .êc ghi chu vao t .âp tin

so .an th ,ao ma không lo lăng vi .êc in chung ra cung vo,i b ,an in hoan ch,ınh.

No qu,a la % đo,n gi

,an

% tôt ho,n <----m.ôt vı d.u khung điên,

vô nghıa

No qu ,a la m .ôt vı d .u khung điên, vô nghıa

Ngoai ra, kı t .u, % con co thê, đu, .o

,c s,u, d .ung đê, chia cac hang du, li .êu

nh .âp vao qua dai khi ma cac kı t .u, kho ,ang trăng hay la xuông hang

không đu, .o,c phep xuât hi .ên.

1.4 Câu truc c ,ua t .âp tin nh .âp li .êu 7

Vo,i cac lo,i bınh dai, b .an co thê, s,u, d .ung môi tru,o,ng đu, .o

,c cung câpb

,o,i goi verbatim la comment. Goi nay đu, .o

,c đu,a vao s,u, d .ung thông qua

l .ênh sau: \usepackageverbatim

Ðây la m.ôt vı d.u khac\begincommentcung đo,n gi

,an nhu,ng hu,u d.ung

\endcommentminh ho.a cach đu,a lo,i bınhvao tai li.êu.

Ðây la m .ôt vı d .u khac minh ho .a cach đu,alo,i bınh vao tai li .êu.

B .an cân chu y răng môi tru,o,ng ghi chu nay không lam vi .êc trongnhu,ng môi tru,o,ng phu,c t .ap nhu, la cac môi tru,o,ng chu,a cac công thu,ctoan h .oc.

1.4. Câu truc c ,ua t .âp tin nh .âp li .êu

Khi ma LATEX 2ε x,u, ly m .ôt t .âp tin du, li .êu vao, no se đoi h ,oi du, li .êu vao

ph ,ai co m .ôt câu truc nhât đ.inh. Môi t .âp tin du, li .êu vao ph ,ai đu, .o,c băt

đâu b,o,i l .ênh:\documentclass...

L .ênh nay se xac đ.inh kiê,u c ,ua tai li .êu ma b .an muôn so .an th ,ao. Tiêpđên, b .an co thê, thêm vao cac l .ênh khac đê, đ.inh d .ang câu truc c ,ua toanb .ô tai li .êu. Ngoai ra, b .an co thê, s

,u, d .ung cac goi khac đê, thêm vao cac

tınh năng m,o, r .ông không co săn trong LATEX. Cac goi l .ênh đo co thê,

đu, .o,c đu,a vao băng cach s

,u, d .ung l .ênh

\usepackage...

Khi vi .êc khai bao đ.inh d .ang c ,ua tai li .êu đa hoan tât3, b .an co thê, bătđâu so .an phân thân c ,ua tai li .êu vo,i l .ênh

\begindocument

Bây gio, thı b .an băt đâu so .an th ,ao phân văn b ,an kêt h .o,p vo,i cac l .ênh

đ.inh d .ang hu,u ıch c ,ua LATEX. Khi hoan tât vi .êc so .an th ,ao, b .an se thêmvao l .ênh

\enddocument

L .ênh nay se yêu câu LATEX kêt thuc phiên lam vi .êc. Nhu,ng du, li .êu tu,đây tr

,o, đi se đu, .o

,c b ,o qua.Hınh 1.1 minh ho .a câu truc co, b ,an c ,ua m .ôt t .âp tin nh .âp li .êu đu, .o

,cso .an th ,ao theo LATEX. M .ôt vı d .u vê t .âp tin nh .âp li .êu phu,c t .ap ho,n se đu, .o

,ccung câp

,o, hınh 1.2

3Vung du, li .êu năm giu,a \documentclass va \begindocument đu, .o,c g .oi la vung lo,it .u,a (tiêng Anh la preamble).


\documentclassarticle\begindocumentNh

,o g.on nhu,ng co nhiêu y nghıa

\enddocument

Hınh 1.1: T .âp tin nh .âp li .êu co, b ,an c ,ua LATEX

\documentclass[a4paper,11pt]article% T.u

,a đê c,ua tai li.êu

\authorH.~Partl\titleMinimalism\begindocument% T.ao t.u

,a đê\maketitle% T.ao b

,ang m.uc l.uc

\tableofcontents\sectionVai điêu thu v.iM.ôt tai li.êu thu v.i??!!\sectionT.am bi.êt cac b.an\ldots đây la phân kêt thuc.\enddocument

Hınh 1.2: Vı d .u vê m .ôt câu truc c ,ua m .ôt tai li .êu đu, .o,c so .an th ,ao băng

LATEX.

1.5 M .ôt sô l .ênh thông d .ung 9

1.5. M .ôt sô l .ênh thông d .ung

Tôi dam cu, .o,c răng b .an đang cô găng th

,u, lam vi .êc d .u

,a trên đo .an du,li .êu vao ngăn g .on

,o, trang 8. Du,o,i đây la m .ôt sô hu,o,ng dân: b ,an thân

c ,ua LATEX không ph ,ai la m .ôt chu,o,ng trınh co giao di .ên thân thi .ên vo,ingu,o,i dung (GUI - Graphic User Interfaces) vo,i cac nut nhân dung đê,

đ.inh d .ang văn b ,an. LATEX la m .ôt phân mêm x,u, ly t .âp tin du, li .êu vao c ,ua

b .an. M .ôt vai phiên b ,an cai đ .ăt c ,ua LATEX co giao di .ên đô h .oa thân thi .ênva b .an co thê, nhân chu .ôt đê, biên d.ich. Tuy nhiên, đôi vo,i dân chuyênnghi.êp thı ngh .ê thu .ât năm

,o, cach ma b .an dung hang l .ênh đê, d.ich m .ôt

t .âp tin du, li .êu vao thông qua cac hang l .ênh. Chu y: chung tôi gi ,a s,u, răng

m .ôt phiên b ,an ch .ay đu, .o,c c ,ua LATEX đa co trên may c ,ua b .an.

1. So .an th ,ao t .âp tin du, li .êu vao c ,ua b .an băng m .ôt chu,o,ng trınh so .anth ,ao đo,n gi ,an thông thu,o,ng. Trên h .ê thông may UNIX thı cac phânmêm so .an th ,ao thông thu,o,ng đêu co kh ,a năng th .u

,c hi .ên thao tacnay. Trên h .ê thông Windows thı b .an co thê, s

,u, d .ung Notepad hay

cac chu,o,ng trınh khac va xac đ.inh d .ang lu,u tru, la Plain text. Ngoaira, b .an cân lu,u y răng phân m

,o, r .ông c ,ua t .âp tin la .tex.

2. Ch .ay LATEX vo,i t .âp tin du, li .êu vao c ,ua b .an. Nêu chu,o,ng trınh th .u,c

hi .ên thanh công thı no se xuât ra m .ôt t .âp tin co phân m,o, r .ông la

.dvi. Trong m .ôt sô tınh huông, b .an cân ph ,ai ch .ay LATEX nhiêu lânđê, co thê, co đu, .o

,c b ,ang m .uc l .uc va m .ôt sô tham chiêu bên trongvăn b ,an. Khi ma t .âp tin du, li .êu vao c ,ua b .an co lôi thı LATEX se baocho b .an biêt va ngu,ng thao tac x

,u, ly t .âp tin nay. Khi nay, hay nhân

Ctrl-D đê, tr,o, vê dong l .ênh bınh thu,o,ng.

latex thu01.tex

3. Bây gio, b .an co thê, xem t .âp tin DVI. Co nhiêu cach đê, th .u,c hi .ên

vi .êc nay. B .an co thê, xem trên man hınh vo,i l .ênh

xdvi thu01.dvi &

Lu,u y: l .ênh trên ch,ı lam vi .êc trên nên t ,ang Unix vo,i X11. Nêub .an s

,u, d .ung Windows thı hay th

,u, s

,u, d .ung chu,o,ng trınh yap (yet

another previewer).

Ngoai ra, b .an con co thê, chuyê,n tu, t .âp tin d .ang DVI sang tâp tin


d .ang PostScript đê, in ân hay xem vo,i chu,o,ng trınh Ghostscript.

dvips -Pcmz thu01.dvi -o thu01.ps

Nêu h .ê thông LATEX trên may b .an co luôn phân mêm dvipdf thıb .an co thê, chuyê,n t .âp tin tu, d .ang DVI sang d .ang PDF.

dvipdf thu01.dvi

1.6. Cach trınh bay m .ôt tai li .êu

1.6.1. Cac lo,p tai li .êu

Thông tin đâu tiên ma LATEX cân biêt khi x,u, ly m .ôt t .âp tin du, li .êu vao la

kiê,u tai li .êu ma ngu,o,i so .an th ,ao muôn t .ao ra. Kiê,u tai li .êu se đu, .o,c xac

đ.inh vo,i l .ênh

\documentclass[tuy ch .on]lo,p

,o, đây, lo,p xac đ.inh vo,i cac kiê,u tai li .êu đu, .o

,c t .ao. B ,ang 1.1 li .êt kê caclo,p tai li .êu. Cac phiên b ,an LATEX đu, .o

,c phân phôi đên ngu,o,i dung thu,o,ngcung câp m .ôt sô lo,p thêm vao đê, hô tr .o

, cho vi .êc t .ao ra cac kiê,u tai li .êukhac, bao gôm cac kiê,u đ.inh d .ang nhu,: thu, tu,, cac trang trınh diên, . . . .Tham sô tuy ch .on se tuy biên cac đ.inh d .ang c ,a cac lo,p tai li .êu. Cac tuych .on ph ,ai đu, .o

,c cach nhau b,o,i dâu phâ,y. Cac tham sô tuy ch .on cho cac

lo,p văn b ,an thông d .ung đu, .o,c li .êt kê

,o, b ,ang 1.2.

Vı d .u: m .ôt t .âp tin nguôn c ,ua LATEX co thê, đu, .o,c băt đâu vo,i

\documentclass[11pt,twoside,a4paper]article

L .ênh nay se bao cho LATEX biêt răng b .an cân t .ao m .ôt tai li .êu d .angarticle vo,i co, chu, la 11 điê,m, đu, .o

,c in hai m .ăt trên khô, giây A4.

1.6.2. Cac goi

Trong qua trınh so .an th ,ao tai li .êu, b .an nh .ân thây răng co m .ôt sô côngvi .êc ma LATEX không thê, gi ,ai quyêt đu, .o

,c. Vı d .u, ch,ı vo,i LATEX thı b .ankhông thê, kêt h .o

,p cac hınh ,anh vao tai li .êu đu, .o,c, hay đo,n gi ,an ho,n la

b .an không thê, đu,a mau săc vao tai li .êu. Khi nay, đê, co thê, m,o, r .ông kh ,a

năng c ,ua LATEX, b .an se cân thêm vao m .ôt sô công c .u bô, sung (chung

1.6 Cach trınh bay m .ôt tai li .êu 11

đu, .o,c g .oi la cac goi). Ðê, s

,u, d .ung cac goi bô, sung nay, ta cân ph ,ai s

,u, d .ung

l .ênh:

\usepackage[tuy ch .on]tên goi

tuy ch .on la m .ôt danh sach cac tu, khoa nhăm kıch ho .at cac tınh năngc ,ua goi. Vo,i cac phiên b ,an LATEX chuâ,n, b .an co thê, tım thây rât nhiêucac goi co, b ,an. Ngoai ra, b .an co thê, tım thây cac goi khac đu, .o

,c phânphôi riêng l ,e. Cac thông tin chi tiêt vê cac goi co thê, đu, .o

,c tım thây vacai đ .ăt theo hu,o,ng dân trên cac trang web. B .an co thê, tım hiê,u thêmthông tin chi tiêt vê ma nguôn, cach thiêt kê trong quyê,n The LATEXCompanion [3].

1.6.3. Cac đ.inh d .ang trang c ,ua trang văn b ,an

LATEX hô tr .o, 3 d .ang đ.inh d .ang săn cho phân tiêu đê / phân chân c ,ua cac

trang văn b ,an. Câu l .ênh điêu khiê,n la:

\pagestylekiê,u

Tham sô kiê,u se xac đ.inh kiê,u đ.inh d .ang đu, .o,c s

,u, d .ung. B ,ang 1.4 li .êt kê

tât c ,a cac kiê,u đ.inh d .ang săn c ,ua trang văn b ,an.

B ,ang 1.1: Cac lo,p tai li .êu.

article danh cho cac bai bao trong cac t .ap chı khoa h .oc, cac văn b ,antrınh diên, cac bao cao ngăn, tai li .êu vê cac chu,o,ng trınh ho .at đ .ông,thu, mo,i, . . .

report danh cho cac bao cao gôm nhiêu chu,o,ng, cac quyê,n sach nh ,o,lu .ân văn,. . .

book danh cho cac quyê,n sach th .u,c s .u

,.

slides dung đê, thiêt kê cac trang trınh diên. Lo,p nay s,u, d .ung cac kı t .u

,

sans serif co, lo,n. B .an co thê, s,u, d .ung m .ôt lo,p khac la FoilTEXa.

aCTAN:/tex-archive/macros/latex/contrib/supported/foiltex


B ,ang 1.2: Cac tuy ch .on cho lo,p tai li .êu.

10pt, 11pt, 12pt Ch,ınh kıch thu,o,c font chu, trong c ,a tai li .êu. Nêukhông co tuy ch .on nao đu, .o

,c thiêt l .âp thı co, chu, m .ăc đinh đu, .o,c

ch .on la 10pt.

a4paper, letterpaper, . . . Xac đ.inh co, giây. Co, giây m .ăc đinh laletterpaper. Ngoai ra, con co cac kiê,u giây khac nhu,: a5paper,b5paper, executivepaper va legalpaper.

fleqn cac công thu,c đu, .o,c hiê,n th.i

,o, bên trai thay vı

,o, chınh giu,a.

leqno đanh sô cac công thu,c,o, bên trai thay vı

,o, bên ph ,ai.

titlepage, notitlepage xac đ.inh vi .êc t .ao m .ôt trang trăng ngay sau t .u,a

đê c ,ua tai li .êu hay không. Theo m .ăc đ.inh, lo,p article không bătđâu m .ôt trang trăng ngay sau phân t .u

,a đê. Ngu, .o,c l .ai, đôi vo,i lo,p

report va book thı ngu, .o,c l .ai.

onecolumn, twocolumn Tai li .êu đu, .o,c chia lam 1 hay 2 c .ôt.

twoside, oneside

Xac đ.inh xem tai li .êu se đu, .o,c xuât ra d .ang hai hay m .ôt m .ăt. Lo,p

article va report đu, .o,c thiêt l .âp la cac tai li .êu m .ôt m .ăt. Ngu, .o

,c l .ai,lo,p book la d .ang tai li .êu hai m .ăt. Nhu,ng tuy ch .on nay ch,ı nhăm xacđ.inh d .ang thu,c c ,ua tai li .êu ma thôi. Tuy ch .on twoside se khôngth .u

,c hi .ên vi .êc in tai li .êu ra d .ang hai m .ăt.

landscape Thay đô,i cach trınh bay tu, kiê,u trang d .oc sang trang ngang.

openright, openany Cac chu,o,ng se băt đâu,o, cac trang bên tay ph ,ai

hay,o, trang trông kê tiêp. Tuy ch .on nay không lam vi .êc đôi vo,i lo,p

article b,o,i vı đôi vo,i lo,p nay thı không co khai ni .êm vê chu,o,ng.

Theo m .ăc đ.inh, lo,p report se băt đâu cac chu,o,ng,o, trong kê tiêp va

lo,p book băt đâu cac chu,o,ng,o, trang phıa tay ph ,ai.

1.6 Cach trınh bay m .ôt tai li .êu 13

B ,ang 1.3: M .ôt sô goi đu, .o,c phân phôi chung vo,i LATEX.

doc Cung câp tai li .êu vê cac chu,o,ng trınh c ,ua LATEX. Chungđu, .o

,c mô t ,a trong t .âp tin doc.dtxa

exscale Cung câp cac phiên b ,an co thê, thay đô,i kıch thu,o,c c ,uacac font chu, vê toan.Thông tin đu, .o

,c mô t ,a trong t .âp tin ltexscale.dtx.

fontenc Xac đ.inh cach ma hoa font chu, ma LATEX nên dung.Thông tin đu, .o

,c mô t ,a trong t .âp tin ltoutenc.dtx.

ifthen Cung câp cac l .ênh thao tac trên cac biê,u mâu‘if . . . then do. . . hay la do. . . .’Thông tin đu, .o

,c mô t ,a trong t .âp tin ifthen.dtx va TheLATEX Companion [3].

latexsym đê, truy c .âp đên cac kı hi .êu trong cac font chu, c ,uaLATEX. B .an nên s

,u, d .ung goi latexsym. Thông tin đu, .o

,c môt ,a trong t .âp tin latexsym.dtx va trong The LATEX Compa-nion [3].

makeidx Cung câp cac l .ênh đê, t .ao ch,ı m .uc. Thông tin đu, .o,c mô

t ,a trong m .uc 4.3 va trong The LATEX Companion [3].

syntonly D.ich tai li .êu ma không tiên hanh săp chu,. Goi nay chophep kiê,m tra lôi cu phap khi so .an th ,ao ma không biênd.ich cho nên kêt qu ,a la vi .êc kiê,m tra diên ra rât nhanh.

inputenc Hô tr .o, cac d .ang ma hoa c ,ua du, li .êu vao nhu, cac b ,ang

ma ASCII, ISO Latin-1, ISO Latin-2, 437/850 IBM, AppleMacintosh, Next, ANSI-Windows hay do ngu,o,i dung đ.inhnghıa.Thông tin đu, .o

,c mô t ,a trong inputenc.dtx.

a t .âp tin nay co trên may c ,ua b .an va b .an co thê, d.ich no sang d .ang DVIvao m .ôt thu, m .uc bât ky băng cach đanh l .ênh latex doc.dtx Vo,i cac t .âp tinđu, .o,c đê c .âp khac b .an cung co thê, thao tac tu,o,ng t .u,.


B ,ang 1.4: Cac kiê,u đ.inh d .ang săn c ,ua trang văn b ,an trong LATEX.

plain xuât sô trang văn b ,an,o, cuôi trang,

,o, giu,a phân chân văn b ,an.

No la kiê,u đ.inh d .ang m .ăc đinh.

headings xuât chu,o,ng hi .ên t .ai va sô thu, t .u, c ,ua trang văn b ,an

,o, vung

tiêu đê c ,ua trang; đông tho,i, phân chân c ,ua trang đu, .o,c đê, trông.

empty đ .ăt c ,a phân tiêu đê va phân chân c ,ua trang la rông.

B .an cung co thê, đ .ăt đ.inh d .ang cho riêng tu,ng trang vo,i l .ênh sau:

\thispagestylestyle

B .an co thê, tham kh ,ao thêm chi tiêt vê vi .êc trınh bay tiêu đê va phânchân c ,ua trang văn b ,an theo y riêng trong tai li .êu The LATEX Compan-ion [3] hay trong m .uc 4.4

,o, trang 73.

1.7. M .ôt sô d .ang t .âp tin thu,o,ng g .ăp

Khi lam vi .êc vo,i LATEX, co đôi luc b .an se c ,am thây mınh b.i l .ac giu,a m .ôtmê cung cac t .âp tin vo,i cac phân đuôi m

,o, r .ông khac nhau. Du,o,i đây la

danh sach li .êt kê cac kiê,u t .âp tin ma b .an co thê, g .ăp ph ,ai khi lam vi .êcvo,i TEX. Lu,u y răng đây ch,ı la m .ôt b ,ang tom tăt cac d .ang t .âp tin thôngd .ung ma b .an co thê, g .ăp ph ,ai trong khi lam vi .êc.

.tex T .âp tin nh .âp li .êu c ,ua LATEX hay TEX. No co thê, đu, .o,c biên d.ich vo,i

l .ênh: latex.

.sty Goi l .ênh thêm vao cho LATEX. No la m .ôt t .âp tin riêng le va b .an cothê, kêt h .o

,p no vao t .âp tin tai li .êu c ,ua b .an băng cach s,u, d .ung l .ênh:

\usepackage.

.dtx Tai li .êu vê TEX. T .âp tin nay la d .ang đu, .o,c cung câp vo,i cac t .âp tin

đ.inh d .ang. Nêu b .an d.ich m .ôt t .âp tin .DTX thı b .an se co đu, .o,c tai

li .êu vê cac t .âp l .ênh trong goi chu,a trong t .âp tin .DTX.

.ins Cac t .âp tin cai đ .ăt đi kem vo,i cac t .âp tin co phân m,o, r .ông la .DTX.

Nêu b .an t ,ai vê m .ôt goi c .ông thêm c ,ua LATEX tu, trên m .ang, thôngthu,o,ng thı b .an se co đu, .o

,c m .ôt t .âp tin .dtx va m .ôt t .âp tin .ins. Ch .ayLATEX đôi vo,i t .âp tin .ins đê, co đu, .o

,c t .âp tin .dtx.

1.8 Cac tai li .êu lo,n 15

.cls T .âp tin lu,u cac lo,p đ.inh nghıa vi .êc đ.inh d .ang tai li .êu c ,ua b ,an.Chung đu, .o

,c s,u, d .ung b

,o,i l .ênh: \documentclass.

.fd T .âp tin cung câp thông tin cho LATEX vê cac font chu,.

Du,o,i đây la m .ôt sô t .âp tin đu, .o,c t .ao ra khi b .an s

,u, d .ung LATEX đê, d.ich

t .âp tin du, li .êu vao:

.dvi T .âp tin nay mô t ,a du, li .êu đ .ôc l .âp vo,i thiêt b.i. No chu,a đ .u,ng kêt qu ,a

chınh c ,ua qua trınh biên d.ich c ,ua LATEX. B .an co thê, xem n .ôi dungc ,ua no băng cac chu,o,ng trınh xem t .âp tin DVI nhu, YAP, dvips, . . . .

.log Lu,u cac thông tin chi tiêt vê qua trınh biên d.ich cuôi cung.

.toc Lu,u tiêu đê c ,ua tât c ,a cac m .uc. No se đu, .o,c đ .oc trong lân biên d.ich

tiêp theo va đu, .o,c s

,u, d .ung đê, t .ao b ,ang m .uc l .uc.

.lof Tu,o,ng t .u, nhu, t .âp tin .toc nhu,ng no lu,u thông tin vê danh sach cac

hınh ,anh.

.lot Tu,o,ng t .u, nhu, hai t .âp tin trên nhu,ng no lu,u thông tin vê cac b ,ang

trong tai li .êu.

.aux T .âp tin nay chuyê,n cac thông tin biên d.ich tu, t .âp tin nay đên t .âptin khac. Cac t .âp tin .aux nay se đu, .o

,c dung đê, lu,u thông tin vê cactham chiêu cheo.

.idx Nêu tai li .êu c ,ua b .an co trang vê ch,ı m .uc thı t .âp tin nay se lu,u tât c ,acac tu, khoa. B .an co thê, bi .ên d.ich t .âp tin nay vo,i l .ênh: makeindex.Tham kh ,ao thêm chu,o,ng 4.3

,o, trang 72 đê, biêt thêm chi tiêt.

.ind Chu,a thông tin đa đu, .o,c d.ich tu, t .âp tin .idx. B .an co thê, đınh kem

t .âp tin nay vao tai li .êu c ,ua b .an cho lân biên d.ich tiêp theo.

.ilg T .âp tin nay lu,u tru, thông tin vê nhu,ng gı ma l .ênh makeindex đatiên hanh..

1.8. Cac tai li .êu lo,n

Thông thu,o,ng, khi lam vi .êc vo,i cac tai li .êu lo,n, ta thu,o,ng chia tai li .êura lam nhiêu phân nh ,o ho,n đê, vi .êc qu ,an ly tai li .êu đu, .o

,c thu .ân ti .ên, dêdang ho,n. LATEX cung câp cho b .an hai l .ênh hô tr .o

, cho vi .êc nay.

\includefilename

B .an co thê, s,u, d .ung l .ênh nay

,o, trong phân thân c ,ua tai li .êu đê, chen vao

n .ôi dung c ,ua m .ôt t .âp tin khac co tên la filename.tex. Lu,u y răng LATEX


se không băt đâu m .ôt trang mo,i tru,o,c khi x,u, ly cac du, li .êu trong t .âp tin

du, li .êu vao nh .âp tu, t .âp tin filename.texL .ênh thu, hai co thê, s

,u, d .ung trong phân t .u

,a đê. No cho phep b .anhu,o,ng dân LATEX ch,ı đu,a vao m .ôt sô t .âp tin.

\includeonlyfilename,filename,. . .

Sau khi l .ênh nay đu, .o,c th .u

,c thi,o, phân t .u

,a đê c ,ua tai li .êu, thı ch,ı cocac l .ênh \include u,ng vo,i cac t .âp tin trong danh sach tham sô c ,ua l .ênh\includeonly mo,i co tac d .ung. Lu,u y răng không co kho ,ang trăng giu,atên cac t .âp tin trong phân danh sach tham sô va cac t .âp tin ph ,ai đu, .o

,ccach ra b

,o,i dâu phâ,y.

L .ênh \include tiên hanh săp chu, du, li .êu tu, nh .âp tin,o, m .ôt trang

mo,i. Vi .êc s,u, d .ung l .ênh \includeonly la rât hu,u ıch b

,o,i vı cac ch,ı th.i kêt

thuc trang se không b.i di chuyê,n ngay c ,a khi m .ôt sô t .âp tin đu,a vao b.ib ,o qua. Nêu không thıch vi .êc săp chu, nay thı b .an co thê, chen t .âp tinvao tr .u

,c tiêp thông qua l .ênh:

\inputfilename

L .ênh nay ch,ı đo,n thuân la kem t .âp tin đu, .o,c ch,ı đinh vao tai li .êu hi .ên

tho,i c ,ua b .an ma không kem theo điêu ki .ên gı c ,a.Nhăm giup cho LATEX co thê, kiê,m tra tai li .êu c ,ua b .an m .ôt cach nhanh

chong ho,n, b .an co thê, s,u, d .ung goi syntonly. Goi nay cho phep LATEX lu,o,t

qua tai li .êu c ,ua b .an va ch,ı kiê,m tra m .ôt sô cu phap va cac l .ênh nhu,ngkhông xuât ra kêt qu ,a (t .âp tin DVI). Khi s

,u, d .ung goi nay, LATEX se ch .ay

rât nhanh va b .an se tiêt ki .êm đu, .o,c rât nhiêu tho,i gian. Cach s

,u, d .ung

goi nay rât đo,n gi ,an:

\usepackagesyntonly\syntaxonly

Khi ma b .an muôn t .ao ra cac trang kêt qu ,a th .ât s .u,, b .an ch,ı vi .êc lo .ai

b ,o goi syntonly ra kh ,oi tai li .êu.

CHU,O

,NG 2

SO .AN TH,AO VĂN B

,AN

Sau khi đ .oc xong chu,o,ng vu,a qua, b .an đa co nhu,ng kiên thu,c co, b,an vê câu

truc c,ua m .ôt chu

,o,ng trınh đu, .o,c so .an th

,ao vo,i LATEX2ε. Trong chu,o,ng nay, b .an

se đu, .o,c cung câp thêm cac thông tin khac đê

,co thê

,so .an th

,ao nhu,ng tai li .êu

th .u,c s .u

, băng LATEX.

2.1. Câu truc văn b ,an va vân đê vê ngôn ngu,

Ðiêu quan tr .ong khi so .an th ,ao m .ôt tai li .êu (tru, cac tai li .êu hi .ên đ .aiDAAC 1) la kh ,a năng truyên đ .at nhu,ng y tu,

,o,ng, thông tin, kiên thu,c

thông qua tai li .êu đo. Ngu,o,i đ .oc se dê tiêp thu ho,n khi n .ôi dung đu, .o,c

so .an th ,ao va trınh bay m .ôt cach co h .ê thông. Ngoai ra, điêu nay conđu, .o

,c ph ,an anh thông qua ngh .ê thu .ât in ân b,o,i vı b ,an in se ph ,an anh

câu truc logic c ,ua y tu,,o,ng va y nghıa c ,ua cac thanh phân bên trong.

LATEX khac vo,i cac h .ê so .an th ,ao văn b ,an khac,o, điê,m b .an ch,ı cân

cung câp cho no câu truc logic va y nghıa c ,ua cac thanh phân c ,ua vănb ,an. Sau đo, mô hınh c ,ua b ,an in se đu, .o

,c thiêt kê m .ôt cach t .u, đ .ông sao

cho phu h .o,p vo,i cac yêu câu đ.inh d .ang trong phân “tuy ch .on”

,o, đâu tai

li .êu hay trong cac t .âp tin kem theo.Ðo,n v.i quan tr .ong nhât trong LATEX (cung nhu, trong in ân) la đo .an

văn. Chung ta g .oi đo la cac “văn b ,an đo,n v.i” b,o,i vı m .ôt đo .an văn b ,an se

ph ,an anh nhu,ng y nghı liên l .ac hay m .ôt y tu,,o,ng c .u thê,. Nhu,ng m .uc sau

se giup cho b .an biêt đu, .o,c cac cach thu,c đê, th .u

,c hi .ên cac công vi .êc nhu,:yêu câu LATEX xuông hang vo,i l .ênh \\, hay ngăt đo .an băng cach nh .âpvao m .ôt hang trăng. Vi .êc quyêt đ.inh khi nao kêt thuc m .ôt đo .an văn larât quan tr .ong b

,o,i vı cac đo .an văn se co nhi .êm v .u chuyê,n t ,ai nhu,ng y

tu,,o,ng, y nghı. Khi ma m .ôt y nghı vân con tiêp t .uc ma ta l .ai viêt no

,o,

m .ôt đo .an văn khac thı se không h .o,p lı. Ngu, .o

,c l .ai, ta nên băt đâu m .ôtđo .an văn mo,i khi ta băt đâu m .ôt dong suy nghı mo,i.

Trên th .u,c tê, khi so .an th ,ao tai li .êu thı hâu hêt m .oi ngu,o,i chu,a đanh

gia đung mu,c vai tro c ,ua vi .êc đ .ăt cac dâu cach đo .an m .ôt cach h .o,p ly.

Ho,n nu,a, nhiêu ngu,o,i con không biêt đu, .o,c y nghıa c ,ua vi .êc cach đo .an

cac đo .an văn; hay đ .ăc bi .êt la noi vê vi .êc ngăt đo .an trong LATEX ma khônghiê,u ro vê no. Bên c .anh đo, vi .êc so .an th ,ao cac công thu,c Toan h .oc nămtrên cung m .ôt hang vo,i phân văn b ,an cung dê dân đên m .ôt sô lôi râtthông d .ung. Ðây la m .ôt sô vı d .u: b .an hay t .u

, kiê,m tra xem t .ai sao co lucthı cac hang trông (ngăt đo .an) đu, .o

,c s,u, d .ung tru,o,c va sau m .ôt phu,o,ng

1Different At All Cost, m .ôt b ,an d.ich c ,ua Swiss UVA (Um’s Verrecken Anders).

18 Chu,o,ng 2. So .an th ,ao văn b ,an

trınh va đôi luc l .ai không. (Ðu,ng lo nêu b .an không hiê,u hêt cac l .ênhtrong cac vı d .u du,o,i đây! Cac l .ênh nay se đu, .o

,c gi ,ai thıch chi tiêt trongchu,o,ng phıa sau.)

% Thı d.u 1\ldots khi ma Albert Einstein gio,i thi.êu phu,o,ng trınh:\beginequation

e = m \cdot c^2 \; ,\endequationthı vao tho,i điê

,m đo, no la phu,o,ng trınh đu,.o

,c biêt đên nhiêu nhâtva đông tho,i cung ıt ngu,o,i hiê

,u đu,.o

,c no nhât.

% Thı d.u 2\ldots theo lu.ât Kirchoff vê cu,o,ng đ.ô dong đi.ên thı:\beginequation

\sum_k=1^n I_k = 0 \; .\endequation

Hi.êu đi.ên thê theo lu.ât Kirchoff co công thu,c la \ldots

% Thı d.u 3\ldots co nhiêu l.o

,i điê,m.

\beginequationI_D = I_F - I_R

\endequationla h.at nhân c

,ua rât nhiêu mâu transistor khac nhau. \ldots

Ðo,n v.i nh ,o ho,n c ,ua văn b ,an la câu. Trong văn b ,an tiêng Anh, saudâu châm câu se la m .ôt kho ,ang trăng lo,n. Kho ,ang trăng nay se lo,n ho,nkho ,ang trăng đi sau m .ôt chu, viêt tăt. LATEX se cô găng đoan xem b .anmuôn đ .ăt kho ,ang trăng lo,n hay nh ,o trong câu. Nêu LATEX không lamđung, b .an cân ph ,ai hu,o,ng dân cho no. Ðiêu nay se đu, .o

,c đê c .âp đên,o,

phân tiêp theo.Câu truc c ,ua m .ôt văn b ,an con co thê, chia nh ,o thanh cac phân c ,ua

câu. Hâu hêt cac ngôn ngu, đêu co quy tăc ngu, phap phu,c t .ap riêng. B .ancân tham kh ,ao thêm tai li .êu vê câu truc ngu, phap c ,ua tiêng Vi .êt đê, cothê, đ .ăt dâu cho đung.

Cuôi cung, bên c .anh vi .êc săp xêp cac đo .an văn m .ôt cach h .o,p ly, b .an

cân ph ,ai săp xêp chung theo câp b .âc co thu, t .u, nhu,: phân, chu,o,ng, m .uc,

m .uc con, . . . .

2.2 Ð.inh d .ang vi .êc xuông hang va sang trang 19

2.2. Ð .inh d .ang vi .êc xuông hang va sang trang

2.2.1. Canh lê cac đo .an văn

Sach v,o,, tai li .êu, . . . thu,o,ng đu, .o

,c săp chu, vo,i cac hang co đ .ô dai băngnhau. Do đo, LATEX se t .u

, đ .ông chen vao m .ôt cach tôi u,u cac kho ,angtrăng va kı t .u

, xuông hang cho c ,a đo .an văn. Khi cân, LATEX cung se ngătcac tu, qua dai, không năm g .on trên m .ôt hang. Ngoai ra, vi .êc đinh d .angcac đo .an văn vân con ph .u thu .ôc vao kiê,u tai li .êu ma ta muôn t .ao. Thôngthu,o,ng thı hang đâu tiên c ,ua đo .an văn se th .uc vao va se không co thêmkho ,ang trăng giu,a câc đo .an văn. Tham kh ,ao thêm m .uc 5.3.2 đê, biêtthêm chi tiêt.

Trong m .ôt sô tınh huông đ .ăc bi .êt, b .an cân ph ,ai yêu câu LATEX th .u,c

hi .ên vi .êc xuông hang ngay băng l .ênh sau:

\\ hay \newline

L .ênh sau se băt đâu m .ôt hang mo,i chu, không ph ,ai băt đâu m .ôt đo .anmo,i:

\\*

L .ênh sau se cho phep ngăt trang sau khi xuông hang:

\newpage

Cac l .ênh sau:

\linebreak[n], \nolinebreak[n], \pagebreak[n] va \nopagebreak[n]

se th .u,c hi .ên theo thu, t .u

, tu,o,ng u,ng cac công vi .êc nhu,: xuông hang,không xuông hang, sang trang, không sang trang. Ngoai ra, chung concho phep ngu,o,i so .an th ,ao tac đ .ông đên vi .êc xuông hang va sang trangvo,i tham sô kem theo. Sô n

,o, đây co thê, lây cac gia tr.i tu, 1 đên 4. Khi

n = 4 thı LATEX se t .u, đ .ông b ,o qua l .ênh nay nêu kêt qu ,a không đ .ep măt.

Lu,u y: b .an không nên nhâm lân giu,a vi .êc “ngăt” trang vo,i vi .êc “t .ao mo,i”m .ôt trang. Ngay c ,a khi b .an s

,u, d .ung l .ênh “ngăt hang” hay “ngăt trang”

thı LATEX vân cô găng th .u,c hi .ên vi .êc cân băng biên ph ,ai va chiêu dai

c ,ua trang. Nêu b .an th .u,c s .u

, muôn chuyê,n sang m .ôt hang mo,i thı hay s,u,

d .ung l .ênh tu,o,ng u,ng (hay đoan xem nên dung l .ênh nao trong cac l .ênh,o, trên).

LATEX luôn cô găng th .u,c hi .ên vi .êc xuông hang m .ôt cach h .o

,p ly. Nêuno không thê, tım thây cach tôt nhât đê, ngăt hang theo chuâ,n thı no se


giu, nguyên phân văn b ,an đo (do đo, phân văn b ,an nay se năm lân sanglê ph ,ai). Khi nay, LATEX se thông bao khi biên d.ich la co phân văn b ,annăm lân ra biên (“overfull box”).2 B .an co thê, hu,o,ng dân LATEX gi ,am bo,tchuâ,n c ,ua no xuông thông qua l .ênh \sloppy. L .ênh nay ngăn c ,an vi .êct .ao ra cac dong qua dai băng cach tăng kho ,ang cach giu,a cac tu, – ngayc ,a khi ma no lam cho kêt qu ,a xuât ra không mây đ .ep măt. Khi nay,c ,anh bao lôi (“underfull hbox”) se xuât hi .ên. Trong đa sô cac tınh huôngthı kêt qu ,a trông se không mây đ .ep măt. B .an co thê, tr

,o, l .ai vo,i kêt qu ,a

ban đâu băng l .ênh \fussy.

2.2.2. Ngăt tu,

LATEX se t .u, đ .ông ngăt tu, khi cân thiêt. Nêu LATEX th .u

,c hi .ên vi .êc naykhông đu, .o

,c nhu, y c ,ua b .an thı b .an co thê, s,u, d .ung l .ênh sau đê, yêu câu

LATEX gi ,ai quyêt tru,o,ng h .o,p đ .ăc bi .êt đo.

\hyphenationdanh sach cac tu,

L .ênh nay se lam cho cac tu, trong danh sach tham sô b.i ngăt quang t .aicac điê,m đu, .o

,c đanh dâu b,o,i “-”. Tham sô c ,ua l .ênh nay ch,ı nên chu,a cac

kı t .u, thông thu,o,ng hay cac dâu đu, .o

,c LATEX xem nhu, kı t .u, thông thu,o,ng.

Cac g .o,i y hu,o,ng dân cho vi .êc ngăt quang cac tu, đôi vo,i cac ngôn ngu,

khac nhau se đu, .o,c lu,u l .ai khi l .ênh nay đu, .o

,c th .u,c hi .ên. Ðiêu nay co

nghıa la nêu b .an đ .ăt l .ênh nay vao phân t .u,a đê thı tai li .êu c ,ua b .an se

b.i,anh hu,

,o,ng b

,o,i cach ngăt quang tu, c ,ua tiêng Anh. Nêu b .an s

,u, d .ung

l .ênh nay sau phân \begindocument; đông tho,i, b .an s,u, m .ôt goi hô tr .o

,

ngôn ngu, c ,ua b .an nhu, la babel thı cac hu,o,ng dân vê vi .êc ngăt quang tu,se đu, .o

,c kıch ho .at thông qua goi babel.Vı d .u du,o,i đây se ngăt quang tu, “hyphenation” cung nhu, la tu, “Hy-

phenation”; đông tho,i, no se ngăn không cho tu, “FORTRAN”, “Fortran”va “fortran” b.i ngăt quang. Lu,u y răng không co m .ôt kı t .u

, đ .ăc bi .êt naođu, .o

,c phep co m .ăt trong danh sach tham sô.Vı d .u:

\hyphenationFORTRAN Hy-phen-a-tion

L .ênh \- đ .ăt m .ôt cach tuy y dâu cach vao m .ôt tu,. Ðây cung chınh lađiê,m ngăt quang duy nhât c ,ua tu,. L .ênh nay đ .ăc bi .êt hu,u d .ung đôi vo,inhu,ng tu, co kı t .u

, đ .ăc bi .êt (vı d .u nhu, cac kı t .u, vê dâu tr .ong âm) b

,o,i vı

LATEX không t .u, đ .ông ngăt quang cac tu, co kı hi .êu đ .ăc bi .êt.

2M .ăc du LATEX đu,a ra thông bao lôi nhu,ng b .an kho co thê, nhın thây đu, .o,c phân du,ra nay. Nêu b .an s

,u, d .ung tuy ch .on la draft trong l .ênh \documentclass thı cac hang nay

se đu, .o,c đanh dâu b,o,i m .ôt hang đen

,o, biên ph ,ai.

2.3 Cac chuôi kı t .u, săn co trong LATEX 21

I think this is: su\-per\-cal\-%i\-frag\-i\-lis\-tic\-ex\-pi\-%al\-i\-do\-cious

I think this is: supercalifragilisticexpialido-cious

Nhiêu tu, co thê, đu, .o,c giu, trên cung m .ôt hang vo,i l .ênh:

\mboxđo .an văn b ,an

L .ênh nay cho phep cac tham sô luôn đu, .o,c giu, trên cung m .ôt hang.

Sô đi.ên tho.ai c,ua tôi se thay đô

,i

trong tho,i gian ngăn săp đên. Sômo,i se la: \mbox(08 8561144).

Tham sô \mbox\emphtên t.âp tindung đê

,lu,u tên c

,ua t.âp tin.

Sô đi .ên tho .ai c ,ua tôi se thay đô,i trongtho,i gian ngăn săp đên. Sô mo,i se la:(08 8561144).Tham sô tên t .âp tin dung đê, lu,u tên c ,uat .âp tin.

L .ênh \fbox co tınh năng tu,o,ng t .u, nhu, l .ênh \mbox nhu,ng co thêm

đ .ăc điê,m la co m .ôt h .ôp ve xung quanh phân văn b ,an.

2.3. Cac chuôi kı t .u, săn co trong LATEX

Trong m .ôt sô vı d .u,o, cac trang tru,o,c, b .an đa lam quen vo,i m .ôt vai l .ênh

co, b ,an c ,ua LATEX ph .uc v .u cho vi .êc so .an th ,ao nhu,ng chuôi đ .ăc bi .êt.

Tên l .ênh Vı d .u Mô t ,a\today 14. April 2013 Ngay thang hi .ên tho,i\TeX TEX Tên c ,ua b .ô may săp chu, yêu thıch c ,ua b .an!!!\LaTeX LATEX Tên c ,ua tro cho,i\LaTeXe LATEX 2ε Phiên b ,an hi .ên t .ai c ,ua LATEX

2.4. Cac kı t .u, đ .ăc bi .êt va cac kı hi .êu

2.4.1. Dâu trıch dân

B .an không nên s,u, d .ung " lam dâu trıch dân . Trong in ân, co hai dâu

m,o, ngo .ăc va đong ngo .ăc đ .ăc bi .êt. Trong LATEX, b .an nên s

,u, d .ung hai

dâu ‘ (dâu huyên) lam dâu m,o, ngo .ăc va hai dâu ’ (dâu lu, .o

,c) lam dâuđong ngo .ăc. Ðôi vo,i ngo .ăc đo,n thı s

,u, d .ung môi dâu ch,ı m .ôt kı t .u

,.

‘‘Vui long nhân phım ‘x’đê,kêt thuc.’’

“Vui long nhân phım ‘x’ đê, kêt thuc.”


2.4.2. Dâu g .ach va dâu ngăt quang

LATEX cung câp bôn kiê,u dâu g .ach. B .an co thê, s,u, d .ung ba trong sô đo

vo,i sô cac dâu g .ach liên tiêp khac nhau. Dâu g .ach thu, tu, không ph ,ai lam .ôt dâu g .ach bınh thu,o,ng. No la dâu tru, trong toan h .oc .

daughter-in-law, X-rated\\pages 13--67\\ yes---or no?\\ $0$, $1$va $-1$

daughter-in-law, X-ratedpages 13–67yes—or no?0, 1 va −1

Tên c ,ua cac dâu g .ach nay la: ‘-’ hyphen, ‘–’ en-dash, ‘—’ em-dash va‘−’ dâu tru,.

2.4.3. Dâu nga (∼)

Kı t .u, nay thu,o,ng đu, .o

,c thây trên cac đ.ia ch,ı web. Ðê, t .ao ra kı t .u, nay

trong LATEX, ban co thê, s,u, d .ung l .ênh \~ tuy nhiên kêt qu ,a ˜ không hoan

toan la điêu ta muôn. B .an nên so .an th ,ao nhu, sau:

http://www.rich.edu/\~bush \\http://www.clever.edu/$\sim$demo

http://www.rich.edu/˜bushhttp://www.clever.edu/∼demo

2.4.4. Kı hi .êu vê đ .ô ()

Vı d .u du,o,i đây minh ho .a cho vi .êc in ra m .ôt kı hi .êu vê đ .ô trong LATEX:

Nhi.êt đ.ô hi.ên nay la $-30\,^\circ\mathrmC$. Tôi săpb.i đongbăng đây.

Nhi .êt đ .ô hi .ên nay la−30 C. Tôi săp b.i đongbăng đây.

2.4.5. Kı hi .êu đông tiên Euro (e)

Ngay nay, khi so .an th ,ao tai li .êu co liên quan đên tiên t .ê, b .an se cân s,u,

d .ung đên kı hi .êu c ,ua đông Euro. Hi .ên nay, co nhiêu font chu, co kı hi .êunay. B .an co thê, s

,u, d .ung goi textcomp đê, đu,a vao kı hi .êu c ,ua đông Euro

2.4 Cac kı t .u, đ .ăc bi .êt va cac kı hi .êu 23

nhu, sau:

\usepackagetextcomp

dung l .ênh sau:

\texteuro

đê, in ra kı hi .êu nay.Nêu font chu, c ,ua b .an không hô tr .o

, kı hi .êu nay hay b .an không thıchkı hi .êu Euro c ,ua font chu, trên, b .an co thê, s

,u, d .ung m .ôt trong cach sau:

Cach 1: dung goi eurosym. Goi nay cung câp kı hi .êu chınh thu,c c ,uađông euro.

\usepackage[official]eurosym

Nêu b .an muôn kı hi .êu đông Euro phu h .o,p vo,i font chu, c ,ua b .an thı

b .an co thê, thay thê tuy ch .on la gen thay cho tuy ch .on officialCach 2: dung goi marvosym. Goi nay cung câp nhiêu kı hi .êu khac

nhau trong đo co kı hi .êu đông Euro

\EUR

Cac l.ênh: \texteuro, \eurova \euro1000 trông khac nhau.

Cac l .ênh: €, e va e1000 trông khac nhau.

2.4.6. Dâu ba châm (. . . )

Trên cac may đanh chu,, dâu phâ,y hay dâu châm co cung m .ôt kıch thu,o,cvo,i cac kı t .u

, khac. Trong in ân sach, cac kı t .u, nay ch,ı chiêm m .ôt kho ,ang

nh ,o va đu, .o,c đ .ăt rât sat kı t .u

, tru,o,c no. Do đo, b .an không thê, nh .âp vao‘dâu ba châm’ băng cach nh .âp 3 dâu châm. Thay vao đo, ta co m .ôt l .ênhth .u

,c hi .ên vi .êc nay:

\ldots

Không ph,ai nh.âp nhu, thê nay ...

ma nên nh.âp nhu, thê nay:\\New York, Tokyo, Budapest, \ldots

Không ph ,ai nh .âp nhu, thê nay ... ma nênnh .âp nhu, thê nay:New York, Tokyo, Budapest, . . .


2.4.7. Chu, ghep, g .ach nôi

M .ôt sô cac tô, h .o,p cac kı t .u

, đu, .o,c săp chu, không ch,ı băng cach lân lu, .o

,tđu,a vao tu,ng kı t .u

, ma ph ,ai s,u, d .ung cac kı t .u

, đ .ăc bi .êt.

ff fi fl ffi. . . thay vı ff fi fl ffi . . .

Cac tô, h .o,p kı t .u

, nay đu, .o,c g .oi la chu, ghep va co thê, ngăn ch .ăn băng

cach chen vao \mbox giu,a hai kı t .u, cân x

,u, ly. Ðiêu nay co thê, cân thiêt

đôi vo,i cac tu, đu, .o,c xây d .u

,ng tu, hai tu, khac.

\Large Not shelfful\\but shelf\mboxful

Not shelffulbut shelfful

2.4.8. Dâu tr .ong âm va cac kı t .u, đ .ăc bi .êt

LATEX hô tr .o, vi .êc s

,u, d .ung dâu tr .ong âm va cac kı t .u

, đ .ăc bi .êt c ,ua cacngôn ngu, khac nhau. B ,ang 2.1 li .êt kê tât c ,a cac dâu tr .ong âm đu, .o

,c apd .ung đôi vo,i chu, o. Tu,o,ng t .u

,, b .an cung co thê, ap d .ung cac dâu tr .ongâm nay vo,i cac kı t .u

, khac.Ðê, đ .ăt m .ôt dâu tr .ong âm phıa trên chu, i hay j, dâu châm

,o, phıa trên

c ,ua no ph ,ai đu, .o,c b ,o đi. Ðiêu nay đu, .o

,c th .u,c hi .ên băng l .ênh \i va \j.

H\^otel, na\"\i ve, \’el\‘eve,\\sm\o rrebr\o d, !‘Se\~norita!,\\Sch\"onbrunner Schlo\ssStra\ss e

Hôtel, naïve, élève,smørrebrød, ¡Señorita!,Schönbrunner Schloß Straße

2.5. S .u, hô tr .o

, đôi vo,i cac ngôn ngu, quôc tê

Khi b .an so .an th ,ao m .ôt tai li .êu băng m .ôt ngôn ngu, khac vo,i Tiêng Anh,b .an cân ph ,ai câu hınh l .ai LATEX cho phu h .o

,p:

1. Cac chuôi đu, .o,c t .ao m .ôt cach t .u

, đ .ông3 ph ,ai đu, .o,c chuyê,n sang ngôn

ngu, đa ch .on. Ðôi vo,i m .ôt sô ngôn ngu,, nhu,ng s .u, thay đô,i nay co

thê, đu, .o,c th .u

,c hi .ên thông qua vi .êc s,u, d .ung goi babel thiêt kê b

,o,i

Johannes Braams.3M .uc l .uc, Danh sach cac hınh minh h .oa, . . .

2.5 S .u, hô tr .o

, đôi vo,i cac ngôn ngu, quôc tê 25

2. LATEX cân biêt cac qui lu .ât vê ngăt quang tu, đôi vo,i m .ôt ngôn ngu,mo,i. Vi .êc đu,a cac lu .ât nay vao LATEX la tu,o,ng đôi phu,c t .ap. No đoih ,oi ph ,ai xây d .u

,ng l .ai t .âp tin đinh d .ang vo,i cac mâu ngăt quang tu,ngu, săn co. B .an co thê, tham kh ,ao thêm Local Guide [4] đê, biêtthêm chi tiêt.

3. Ð .ăc tru,ng vê cach thiêt kê b ,an in c ,ua tu,ng ngôn ngu,. Vı d .u, trongtiêng Phap, tru,o,c cac dâu hai châm (:) thu,o,ng co kho ,ang trăng.

Nêu h .ê thông c ,ua b .an đa đu, .o,c câu hınh phu h .o

,p, b .an co thê, kıchho .at goi babel băng cach thêm vao l .ênh:

\usepackage[ngôn ngu,]babel

,o, sau l .ênh \documentclass. M .ôt danh sach cac ngôn ngu, đu, .o

,c xây d .u,ng

cho h .ê thông LATEX c ,ua b .an se đu, .o,c li .êt kê môi khi trınh biên d.ich ch .ay.

Babel se t .u, đ .ông kıch ho .at cac quy lu .ât ngăt quang tu, tu,o,ng u,ng. Nêu

đ.inh d .ang LATEX c ,ua b .an không hô tr .o, vi .êc ngăt quang tu, ngu,, babel vân

ho .at đ .ông nhu,ng tăt chê đ .ô ngăt tu, đi. Ðiêu nay se dân đên nhu,ng ,anhhu,

,o,ng xâu đên kêt qu ,a xuât ra c ,ua tai li .êu.Babel cung xac đ.inh m .ôt sô l .ênh mo,i cho m .ôt sô ngôn ngu, đê, đo,n

gi ,an hoa vi .êc nh .âp cac kı t .u, đ .ăc bi .êt. Vı d .u nhu, trong tiêng Ðu,c co nhiêu

hi .ên tu, .o,ng biên âm nhu, (äöü) nên ta se co cac l .ênh tu,o,ng u,ng đê, xuât

ra cac kı t .u, nay. Vo,i babel, b .an co thê, nh .âp vao ö băng cach đanh "o

thay vı \"o.

B ,ang 2.1: Dâu tr .ong âm va cac kı t .u, đ .ăc bi .êt.

ò \‘o ó \’o ô \^o õ \~oo \=o o \.o ö \"o ç \c c

o \u o o \v o ő \H o o \c oo. \d o o

¯\b o oo \t oo

œ \oe Œ \OE æ \ae Æ \AEå \aa Å \AA

ø \o Ø \O ł \l Ł \Lı \i \j ¡ !‘ ¿ ?‘


Nêu b .an g .oi babel vo,i nhiêu ngôn ngu,

\usepackage[ngôn ngu, A,ngôn ngu, B]babel

b .an ph ,ai s,u, d .ung l .ênh

\selectlanguagengôn ngu,A

đê, ch .on c .u thê, m .ôt ngôn ngu,.Hâu hêt cac may tınh hi .ên đ .ai đêu cho phep b .an nh .âp vao cac kı t .u

,

đ .ăc bi .êt tu, ban phım. LATEX co thê, điêu khiê,n cac kı t .u, nay thông qua

goi inputenc:

\usepackage[b ,ang ma]inputenc

Khi s,u, d .ung goi nay, b .an nên quan tâm đên kh ,a năng ngu,o,i khac

không thê, xem đu, .o,c nhu,ng t .âp tin c ,ua b .an trên may c ,ua h .o do s .u

, khacbi .êt vê cach ma hoa. Vı d .u nhu, trong tiêng Ðu,c thı hi .ên tu, .o

,ng biên âmä đu, .o

,c ma hoa la 132 trong h .ê điêu hanh OS/2 nhu,ng trên cac h .ê thôngUnix s

,u, d .ung b ,ang ma ISO-LATIN 1 la 228; do đo, b .an nên s

,u, d .ung tınh

năng nay m .ôt cach h .an chê. Cac b ,an ma sau co thê, đu, .o,c s

,u, d .ung tuy

thu .ôc vao cac h .ê thông ma b .an lam vi .êc:

H .ê điêu hanh B ,ang maMac applemacUnix latin1Windows ansinewDOS, OS/2 cp850

Vi .êc ma hoa cac font chu, la m .ôt vân đê khac. No đ.inh nghıa v.i trıc ,ua tu,ng kı t .u

, trong b ,ang ma. Cac font chu, mo,i c ,ua TEX (ComputerModern Font) chu,a 128 kı t .u

, ASCII 7-bit. Khi cân đên cac kı t .u, co dâu,

TEX se t .ao ra chung băng cach kêt h .o,p kı t .u

, thu,o,ng vo,i cac kı t .u, dâu.

M .ăc du cach th .u,c hi .ên nay cho kêt qu ,a tu,o,ng đôi tôt nhu,ng no lam cho

tınh năng ngăt quang tu, ngu, không th .u,c hi .ên đu, .o

,c đôi vo,i cac tu, co cackı t .u

, co dâu.Cac phiên b ,an TEX hi .ên nay đêu chu,a m .ôt b ,an sao c ,ua cac font EC.

Cac font chu, nay trông giông nhu, cac font Computer Modern va conchu,a thêm cac kı t .u

, đ .ăc bi .êt đôi vo,i hâu hêt cac kı t .u, co dâu đu, .o

,c s,u,

d .ung trong h .ê thông ngôn ngu,,o, Châu Âu. Băng cach s

,u, d .ung cac font

chu, nay, b .an co thê, t .ân d .ung tınh năng ngăt tu, trong cac tai li .êu không

2.5 S .u, hô tr .o


đu, .o,c so .an th ,ao băng tiêng Anh. Cac font chu, EC đu, .o

,c kıch ho .at băngcac kem goi fontenc vao phân t .u

,a đê c ,ua tai li .êu.

\usepackage[T1]fontenc

Hi .ên nay, chung ta co cac phiên b ,an d .ang POSTSCRIPT co chât lu, .o,ng

cao nhu,ng không miên phı c ,ua cac font chu, EC.4 B .an nên tham kh ,aothêm vê goi aeguill, viêt tăt c ,ua Almost European Computer Modernwith Guillemets. Goi nay se s

,u, d .ung cac kı t .u

, nguyên mâu tu, cac fontchu, Computer Modern nhu,ng săp xêp chung t .ai theo thu, t .u

, c ,ua font EC;do đo, no co thê, s

,u, d .ung đ.inh d .ang đ .ep c ,ua font chu, CM d .ang Type1

trên cac h .ê thông. Ngoai ra, goi ae cung co tınh năng nay nhu,ng l .aikhông cung câp đây đ ,u vi .êc xuât ra cac dâu trıch dân trong tiêng Phap,nhu, la guillemet (xem thêm phân nay trong tai li .êu

,o, m .uc vê pdfLATEX,

o, trang 76).

2.5.1. S .u, hô tr .o

, đôi vo,i tiêng Bô Ðao Nha

Ðê, kıch ho .at tınh năng ngăt quang tu, nhu,ng va thay đô,i cac chuôi gôcsang tiêng Bô Ðao Nha, vo,i l .ênh:

\usepackage[portuguese]babel

Nêu nhu, b .an đang,o, Brazil, b .an co thê, thay thê ngôn ngu, băng

brazilian.Trong tiêng Bô Ðao Nha, co rât nhiêu dâu tr .ong âm nên b .an cân

thêm vao goi sau

\usepackage[latin1]inputenc

đê, co thê, nh .âp li .êu

\usepackage[T1]fontenc

va l .ênh trên đê, tınh năng ngăt quang tu, đu, .o,c th .u

,c hi .ên đung.Xem b ,ang 2.2 đê, biêt thêm chi tiêt vê nhu,ng gı cân thêm vao phân

t .u,a đê c ,ua tai li .êu đê, s

,u, d .ung tınh năng hô tr .o

, cho Tiêng Bô Ðao Nha.Lu,u y răng chung ta se s

,u, d .ung vi .êc ma hoa du, li .êu vao d .ang latin1. Do

4Vladimir Volovich đa t .ao ra cac goi font cm-super chu,a đây đ ,u cac font chu, EC/TC,EC Concrete, EC Bright va cac font chu, LH. B .an co thê, t ,ai goi nay vê t .ai đ.ia ch,ıCTAN:/fonts/ps-type1/cm-super. Goi nay đa đu, .o,c đu,a vao b ,an TEXLive7 va MikTEX.Tuy nhiên cac font chu, nay l .ai không co cung chât lu, .o,ng in ân nhu, cac font chu, Type1(cac font bınh thu,o,ng) đu, .o,c d.ich tu, cac font CM


B ,ang 2.2: Phân t .u,a đê hô tr .o

, tiêng Bô Ðao Nha.

\usepackage[portuges]babel\usepackage[latin1]inputenc\usepackage[T1]fontenc

đo, no se không lam vi .êc trên nên t ,ang Mac hay DOS. Ðê, s,u, d .ung tınh

năng nay, b .an ch,ı cân s,u, d .ung cach ma hoa phu h .o

,p vo,i h .ê thông c ,uab .an.

2.5.2. S .u, hô tr .o

, đôi vo,i tiêng Phap

Ðê, co thê, s,u, d .ung đu, .o

,c tınh năng hô tr .o, tiêng Phap trong LATEX, b .an co

thê, s,u, d .ung l .ênh sau:

\usepackage[frenchb]babel

Lu,u y răng, vı ly do phat triê,n, tên c ,ua goi babel danh cho tiêng Phapla frenchb hay francais chu, không ph ,ai la french.

Tınh năng nay kıch ho .at tınh năng ngăt quang tu, trong tiêng Phapkhi b .an đa câu hınh đung cho h .ê thông LATEX. No cung se t .u

, đ .ông thayđô,i cac chuôi t .u

, đ .ông thanh tiêng Phap (nhu, la: M .uc l .uc, Tai li .êu thamkh ,ao, . . . ). Ðông tho,i, m .ôt t .âp h .o

,p cac l .ênh mo,i cung se co hi .êu l .u,c nhăm

hô tr .o, cho vi .êc so .an th ,ao cac tai li .êu băng tiêng Phap. Tham kh ,ao thêm

m .uc 2.3 đê, biêt thêm chi tiêt .Ngoai ra, b .an se thây răng cach trınh bay cac danh sach se thay đô,i

khi ta chuyê,n sang tiêng Phap. Ðê, biêt thêm chi tiêt vê cach lam vi .êcc ,ua tuy ch .on frenchb c ,ua goi babel đê, co thê, tuy biên tınh năng c ,ua no,b .an co thê, ch .ay chu,o,ng trınh d.ich c ,ua LATEX đê, d.ich t .âp tin frenchb.dtxva đ .oc t .âp tin kêt qu ,a frenchb.dvi.

2.5.3. S .u, hô tr .o

, đôi vo,i tiêng Ðu,c

Ðê, co thê, s,u, d .ung tınh năng hô tr .o

, nay, b .an co thê, s,u, d .ung l .ênh sau:

\usepackage[german]babel

L .ênh trên se kıch ho .at tınh năng ngăt quang tu, đôi vo,i tiêng Ðu,c saukhi b .an đa câu hınh h .ê thông LATEX m .ôt cach h .o

,p ly. Ngoai ra, no cung

2.5 S .u, hô tr .o


B ,ang 2.3: Cac l .ênh đ .ăc bi .êt danh cho tiêng Phap.

\og guillemets \fg « guillemets »M\upme, D\upr Mme, Dr

1\ier, 1\iere, 1\ieres 1er, 1re, 1res

2\ieme 4\iemes 2e 4es

\No 1, \no 2 No 1, no 220~\degres C, 45\degres 20 °C, 45°\bscM. Durand M. DURAND\nombre1234,56789 1234,56789

t .u, đ .ông thay đô,i cac chuôi t .u

, đ .ông sang tiêng Ðu,c. Bên c .anh đo, t .âph .o

,p cac l .ênh hô tr .o, cho vi .êc so .an th ,ao văn b ,an băng tiêng Ðu,c cung se

đu, .o,c kıch ho .at. Hay tham kh ,ao thêm 2.4 đê, biêt thêm chi tiêt. Ðôi vo,i

goi inputenc, tât c ,a cac tınh năng nay se b.i tăt đi nhu,ng văn b ,an c ,ua b .anvân cô đ.inh vo,i m .ôt b ,ang ma c .u thê,.

B ,ang 2.4: M .ôt sô kı hi .êu đ .ăc bi .êt trong tiêng Ðu,c.

"a ä "s ß"‘ „ "’ “"< or \flqq « "> or \frqq »\flq ‹ \frq ›\dq "

Trong cac tai li .êu băng tiêng Ðu,c, b .an thu,o,ng g .ăp cac kı hi .êu trıchdân trong tiêng Phap («đây la m .ôt vı d .u»). Khi săp chu, cho m .ôt tai li .êubăng tiêng Ðu,c, đôi luc ta thây răng không co s .u

, thông nhât vê vi .êc nay.Ðôi khi dâu trıch dân trông nhu,: »vı d .u«. Nhu,ng đôi vo,i nhu,ng ngu,o,iSwitzerland noi tiêng Ðu,c thı dâu trıch dân trông giông nhu, trong tiêngPhap: «trıch dân ».

M .ôt vân đê lo,n xuât phat tu, vi .êc s,u, d .ung l .ênh \flq: nêu b .an s

,u, d .ung

cac font chu, OT1 (theo m .ăc đ.inh) thı dâu trıch dân se trông giông nhu, kıhi .êu toan “” va no se gây ra m .ôt sô vân đê. Do đo, đê, s

,u, d .ung dâu trıch


dân nhu, trên thı b .an nên thêm vao l .ênh sau: \usepackage[T1]fontenc.

2.5.4. Hô tr .o, đôi vo,i tiêng Han quôc5

Ðê, s,u, d .ung tınh năng nay, b .an cân gi ,ai quyêt 3 vân đê sau:

1. B .an ph ,ai co kh ,a năng so .an th ,ao t .âp tin du, li .êu vao băng tiêng Han.Va t .âp tin du, li .êu nay ph ,ai đo,n thuân la m .ôt t .âp tin văn b ,an. Tuynhiên b

,o,i vı tiêng Han s


, riêng không co trong b ,angma US-ASCII cho nên cac kı t .u

, se trông rât l .a đôi vo,i cac chu,o,ngtrınh so .an th ,ao vo,i b ,ang ma ASCII thông thu,o,ng. Hai b ,ang mađu, .o

,c s,u, d .ung rông rai nhât trong vi .êc so .an th ,ao tiêng Han la EUC-

KR va phân m,o, r .ông c ,ua no đê, tu,o,ng thıch vo,i b ,ang ma s

,u, d .ung

b,o,i MS-Windows băng tiêng Han la CP949/Windows-949/UHC. Vo,i

cac b ,ang ma nay thı cac kı t .u, trong b ,ang ma US-ASCII se đ .ai di .ên

cho kı t .u, ASCII thông thu,o,ng tu,o,ng t .u

, nhu, cac b ,ang ma tu,o,ngthıch khac nhu, ISO-8859-x, EUC-JP, Shift_JIS va Big5. M .ăt khac,cac âm tiêt Hangul, Hanjas (Cac kı t .u

, Trung Quôc s,u, d .ung trong

tiêng Han), Hangul Jamos, Hirakanas, Katakanas, cac kı hi .êu hyl .ap kirin va cac kı hi .êu, kı t .u

, khac trong KS X 1001 se đu, .o,c đ .ai

di .ên b,o,i hai quang tam liên tiêp. Phân đâu tiên lu,u t .âp MSB c ,ua

no. Ðên giu,a nhu,ng năm 1990, ngu,o,i ta đa mât rât nhiêu công su,ctrong vi .êc xây d .u

,ng m .ôt môi tru,o,ng hô tr .o, tiêng Han đôi vo,i cac

h .ê điêu hanh không ph ,ai băng tiêng Han. B .an co thê, xem thêm,o, đ.ia ch,ı http://jshin.net/faq đê, lu,o,t qua cac thông tin vê lamthê nao đê, s

,u, d .ung tiêng Han trong cac h .ê điêu hanh không ph ,ai

băng tiêng Han trong nhu,ng năm 1990. Ngay nay, c ,a ba h .ê điêuhanh chınh (Mac OS, Unix, Windows) đêu hô tr .o

, tu,o,ng đôi tôt chocac ngôn ngu, khac nhau trên thê gio,i. Do đo, vi .êc so .an th ,ao m .ôttai li .êu băng tiêng Han không con qua kho khăn ngay c ,a khi trênm .ôt may tınh không ch .ay h .ê điêu hanh tiêng Han.

2. TEX va LATEX đu, .o,c thiêt kêt cho cac h .ê thông chu, viêt không vu, .o

,tqua 256 kı t .u

, trong b ,ang chu, cai. Do đo, đê, chung co thê, lam vi .êcvo,i cac ngôn ngu, co nhiêu kı t .u

, ho,n nhu, tiêng Han Quôc6, tiêng

5Phân nay đu, .o,c đu,a vao do co rât nhiêu câu h ,oi xung quanh vi .êc so .an th ,ao băngtiêng Han Quôc trong LATEX. M .uc nay đu, .o,c so .an th ,ao b

,o,i Karnes KIM thay m .ăt cho

nhom d.ich tai li .êu nay sang tiêng Han. Ngoai ra, no cung đu, .o,c d.ich sang tiêng Anh b,o,i

SHIN Jungshik va tom tăt l .ai b,o,i Tobi Oetiker

6Korean Hangul la m .ôt b ,ang chu, cai vo,i 14 ph .u âm va 10 nguyên âm co, b ,an (Jamos).Không giông nhu, h .ê thông chu, viêt Latin hay Cyrillic, cac kı t .u, riêng le ph ,ai đu, .o,c săpxêp trong cac hınh chu, nh .ât cung kıch thu,o,c nhu, cac kı t .u, tiêng Trung Quôc, môi ôse đ .ai đi .ên cho m .ôt âm tiêt. M .ôt t .âp h .o,p vô h .an cac âm tiêt co thê, đu, .o,c t .ao tu, t .âphu,u h .an cac âm tiêt va ph .u âm nay. Chuâ,n chınh t ,a mo,i trong tiêng Han (c ,a Nam lân

http://jshin.net/faq

2.5 S .u, hô tr .o


Trung Quôc. Do đo, m .ôt co, chê mo,i đa đu, .o,c xây d .u

,ng. No chia cacfont chu, CJK vo,i hang ngan hay hang v .an cac tô, h .o

,p thanh cacfont chu, nh ,o ho,n vo,i 256 kı t .u

,. Ðôi vo,i tiêng Han, co 3 goi đangđu, .o

,c s,u, d .ung r .ông rai la: HLATEX viêt b

,o,i UN Koaunghi, hLATEXp

viêt b,o,i CHA-Jaechoon va CJK package viêt b

,o,i Werner Lemberg.7

HLATEXva hLATEXp hô tr .o, tôi đa cho tiêng Han. C ,a hai đêu co thê,

x,u, ly cac t .âp tin đu, .o

,c so .an th ,ao vo,i b ,ang ma EUC-KR. HLATEX cothê, x

,u, ly luôn c ,a t .âp tin du, li .êu vao vo,i b ,ang ma CP949/Windows-

949/UHC. B .an cung co thê, dung no đê, so .an th ,ao cac tai li .êu đangôn ngu, (đ .ăc bi .êt la tiêng Trung Quôc, Nh .ât va Han Quôc).

Goi CJK co thê, x,u, ly du, li .êu đu, .o

,c so .an th ,ao băng b ,ang ma UTF-8cung nhu, m .ôt sô b ,ang ma khac nhu, EUC-KR va CP949/Windows-949/UHC. B .an cung co thê, dung no đê, so .an th ,ao cac tai li .êu đangôn ngu, (đ .ăc bi .êt la tiêng Trung Quôc, Nh .ât va Han Quôc). Tuynhiên, goi CJK nay không đi kem vo,i bât ky font chu, Han nao.

3. M .uc đıch cuôi cung c ,ua vi .êc s,u, d .ung cac chu,o,ng trınh so .an th ,ao

nhu, TEX va LATEX la đê, co đu, .o,c m .ôt tai li .êu co “thâ,m my”. Do đo,

vi .êc co nhu,ng font chu, đ .ep la m .ôt yêu tô rât quan tr .ong. HLATEXcung câp nhu,ng font UHC POSTSCRIPT vo,i 10 h .o font khac nhauva cac font chu, Minhwabu8 (TrueType) vo,i 5 h .o font khac nhau.Goi CJK lam vi .êc vo,i m .ôt t .âp h .o

,p font chu, đu, .o,c s

,u, d .ung b

,o,i phiên

b ,an cu ho,n c ,ua HLATEX va co thê, s,u, d .ung cac font TrueType c ,ua

Bitstream.

Băc Han) đ .ăt ra m .ôt sô gio,i h .an vê vi .êc l .âp nên cac nhom nay. Do đo ch,ı co m .ôt sôhu,u h .an cac âm tiêt đung ngu, phap la tôn t .ai. B ,ang ma tiêng Han đ.inh nghıa ma chotu,ng âm tiêt nay (KS X 1001:1998 va KS X 1002:1998). Do đo, b ,ang chu, cai tiêng Han seđu, .o,c x

,u, ly nhu, trong tiêng Nh .ât va Trung Quôc vo,i h .ê thông chu, viêt gôm hang v .an

cac kı t .u, tu, .o,ng hınh va kı t .u, tôc ky. ISO 10466/Unicode đê ngh.i c ,a hai cach c ,ua vi .êchiê,n th.i tiêng Han dung cho tiêng Han hi .ên đ .ai băng cach dung b ,ang ma ConjoiningHangul Jamos (b ,ang chu, cai co t .ai http://www.unicode.org/charts/PDF/U1100.pdf) đê,

biêt thêm vê m,o, r .ông cho tât c ,a cac âm tiêt đung chınh t ,a trong tiêng hang hi .ên đ .ai

(http://www.unicode.org/charts/PDF/UAC00.pdf). M .ôt trong nhu,ng vân đê lam n ,anlong nhât khi so .an th ,ao m .ôt văn b ,an băng tiêng Han vo,i LATEX hay cac h .ê so .an th ,aokhac la vi .êc hô tr .o, Middle Korean va tiêng Han trong tu,o,ng lai—cac âm tiêt co thê, đu, .o,cbiê,u diên băng cach kêt h .o,p Jamos trong unicode. Ngu,o,i ta hy v .ong răng trong tu,o,nglai, b .ô may đ.inh d .ang TEX nhu, Ω va Λ se gi ,ai quyêt đu, .o,c đu, .o,c vân đê nay đê, cac nhangôn ngu, h .oc va l.ich s

,u, h .oc se ro,i b ,o vi .êc s

,u, d .ung MS Word (hi .ên nay MS Word hô

tr .o, kha tôt cho Middle Korean).7B .an co thê, download cac goi trên

,o, đ.ia ch,ı

CTAN:/tex-archive/language/korean/HLaTeX/CTAN://tex-archive/language/korean/CJK/ va http://knot.kaist.ac.kr/htex/

8B .ô Văn Hoa Han Quôc

http://www.unicode.org/charts/PDF/U1100.pdf

http://www.unicode.org/charts/PDF/UAC00.pdf


Ðê, s,u, d .ung goi HLATEX, b .an hay khai bao nhu, sau trong phân t .u

,a đêc ,ua tai li .êu:

\usepackagehangul

L .ênh nay se kıch ho .at tınh năng so .an th ,ao tiêng Han. Cac tiêu đêc ,ua chu,o,ng, m .uc, m .uc con, m .uc l .uc, . . . se đu, .o

,c d.ich sang tiêng Han vađ.inh d .ang c ,ua tai li .êu cung se thay đô,i theo quy u,o,c mâu tai li .êu băngtiêng Han.

Cac goi trên cung cung câp tınh năng “l .u,a ch .on m .ôt mâu nh ,o”. Trong

tiêng Han, co rât nhiêu c .ăp tiên tô tu,o,ng đu,o,ng vê m .ăt ngu, phap nhu,ngkhac nhau vê hınh thu,c. C .ăp tiên tô nao đung se tuy thu .ôc vao âm tiêtđu,ng tru,o,c kêt thuc b

,o,i m .ôt nguyên âm hay ph .u âm. (Ðiêu nay phu,c

t .ap ho,n nhu,ng ta co thê, noi nôm na nhu, thê cho dê hiê,u.) Ngu,o,i dânHan Quôc se không g .ăp kho khăn trong vi .êc l .u

,a ch .on c .ăp tiên tô naocho thıch h .o

,p nhu,ng TEX se không xac đ.inh đu, .o,c vi .êc s

,u, d .ung c .ăp nao

đê, s,u, d .ung lam tham chiêu va cac chuôi m .ăc đ.inh se thay đô,i trong khi

so .an th ,ao. HLATEX đa gi ,ai phong đu, .o,c ngu,o,i dung kh ,oi vân đê nay băng

m .ôt co, chê lam vi .êc ho .at đ .ông kha tôt (nhu,ng vân co lôi).Khi b .an không cân m .ôt sô tınh năng đ .ăc bi .êt c ,ua so .an th ,ao tiêng

Han, đê, đo,n gi ,an hoa, b .an co thê, dung l .ênh sau đê, kıch ho .at tınh năngso .an th ,ao băng tiêng Han:

\usepackagehfont

Ðê, biêt thêm chi tiêt vê vi .êc so .an th ,ao tiêng Han vo,i HLATEX, b .an cothê, tham kh ,ao thêm

,o, HLATEX Guide. Hay tham kh ,ao thêm thông tin

,o,

trang web ngu,o,i Han Quôc dung TeX t .ai đ.ia ch,ı http://www.ktug.or.kr/. Ðông tho,i b .an cung co thê, tım thây tai li .êu nay băng tiêng Han.

2.6. Kho ,ang cach giu,a cac tu,

Ðê, biên ph ,ai c ,ua m .ôt tai li .êu đu, .o,c căng th

,ăng hang, LATEX se chen vao

nhu,ng sô lu, .o,ng khac nhau cac kho ,ang trăng giu,a cac tu,. LATEX se chen

nhiêu kho ,ang trăng ho,n vao cuôi câu, va điêu nay se lam cho văn b ,andê đ .oc ho,n. LATEX qui đ.inh răng m .ôt câu se kêt thuc vo,i dâu châm câu,dâu h ,oi hay dâu châm c ,am. Nêu m .ôt dâu châm câu theo sau m .ôt chu,viêt hoa thı no không đu, .o

,c xem la kêt thuc c ,ua m .ôt câu b,o,i vı cac dâu

châm đu,ng sau cac chu, viêt hoa thu,o,ng xuât hi .ên,o, cac tu, viêt tăt.

Tât c ,a cac tru,o,ng h .o,p ngo .ai l .ê đôi vo,i qui tăt nay ph ,ai đu, .o

,c xac đ.inhc .u thê, b

,o,i ngu,o,i so .an th ,ao. M .ôt dâu g .ach cheo đu,ng tru,o,c m .ôt kho ,ang

trăng se t .ao ra m .ôt kho ,ang trăng n,o, r .ông. M .ôt dâu ‘~’ se t .ao ra m .ôt

http://www.ktug.or.kr/

http://www.ktug.or.kr/

2.7 T .u,a đê, cac chu,o,ng va cac m .uc 33

kho ,ang trăng không thê, n,o, r .ông va ngăn không cho xuông hang. L .ênh

\@ đu,ng tru,o,c m .ôt dâu châm câu se xac đ.inh răng dâu châm nay kêtthuc m .ôt câu ngay c ,a khi no theo sau m .ôt chu, cai viêt hoa.

Mr.~Smith was happy to seeher\\ cf.~Fig.~5\\I like NEWWORLD\@.What about you?

Mr. Smith was happy to see hercf. Fig. 5I like NEWWORLD. What about you?

Kho ,ang trăng thêm vao sau dâu châm câu co thê, b.i b ,o qua vo,i l .ênhsau:

\frenchspacing

no se khiên cho LATEX không chen thêm kho ,ang trăng vao sau dâu châm.Ðiêu nay rât phô, biên trong cac ngôn ngu, khac vo,i tiêng Anh, tru, phântai li .êu tham kh ,ao. Nêu b .an s

,u, d .ung l .ênh \frenchspacing thı không cân

thiêt s,u, d .ung l .ênh \@.

2.7. T .u,a đê, cac chu,o,ng va cac m .uc

Nhăm giup cho ngu,o,i đ .oc dê dang tım ra nhu,ng phân cân thiêt trongtai li .êu c ,ua b .an, b .an nên chia no thanh cac chu,o,ng, m .uc va m .uc nh ,o.LATEX hô tr .o

, cac l .ênh đ .ăc bi .êt xem t .u,a đê c ,ua cac m .uc lam đôi sô. Vi .êc

s,u, d .ung chung theo thu, t .u

, nhu, thê nao se tuy thu .ôc vao b .an.Cac l .ênh sau săn co danh cho lo,p tai li .êu d .ang article:

\section...\subsection...\subsubsection...\paragraph...\subparagraph...

Nêu b .an muôn chia tai li .êu c ,ua mınh thanh cac phân ma không ,anhhu,

,o,ng đên vi .êc đanh sô chu,o,ng, m .uc b .an co thê, s

,u, d .ung l .ênh sau:

\part...

Khi lam vi .êc vo,i lo,p tai li .êu report hay book, b .an co thêm m .ôt l .ênh


chia đo .an cao nhât la:

\chapter...

Trong lo,p tai li .êu d .ang article không co khai ni .êm vê chu,o,ng. b .anco thê, xem cac tai li .êu d .ang article nhu, cac chu,o,ng c ,ua m .ôt quyê,n sach.

Kho ,ang cach giu,a cac đo .an, vi .êc đanh sô va kıch thu,o,c font chu, c ,uatiêu đê c ,ua cac đo .an se đu, .o

,c LATEX quyêt đ.inh m .ôt cach t .u, đ .ông.

Hai l .ênh chia đo .an sau tu,o,ng đôi đ .ăc bi .êt:

• L .ênh \part không ,anh hu,,o,ng đên vi .êc đanh sô thu, t .u

, cac chu,o,ng.

• L .ênh \appendix không co tham sô. L .ênh nay ch,ı thay đô,i vi .êc đanhsô chu,o,ng tu, sô sang chu,.9

LATEX se t .ao ra b ,ang m .uc l .uc băng cach trıc lây phân t .u,a đê c ,ua cac

m .uc va v.i trı trang c ,ua chung thông qua lân biên d.ich cuôi cung c ,ua taili .êu. L .ênh

\tableofcontents

se hiê,n th.i n .ôi dung c ,ua b ,ang m .uc l .uc t .ai v.i trı no đu, .o,c chen vao. M .ôt

tai li .êu cân ph ,ai đu, .o,c biên d.ich hai lân đê, LATEX co thê, xây d .u

,ng đu, .o,c

b ,ang m .uc l .uc. Ðôi khi LATEX se yêu câu b .an lân thu, ba đê, co đu, .o,c m .ôt

b ,ang m .uc l .uc th .ât chınh xac.Tât c ,a cac l .ênh chia đo .an đu, .o

,c li .êt kê,o, trên cung co thê, đu, .o

,c viêtdu,o,i d .ang co dâu *

,o, phıa sau. Khi nay, t .u

,a đê c ,ua cac m .uc se khôngđu, .o

,c hiê,n th.i va không đu, .o,c đu,a vao b ,ang m .uc l .uc. Vı d .u nhu, khi b .an

không muôn hiê,n th.i t .u,a đê c ,ua m .uc \sectionTr.o

, giup vao b ,ang m .ucl .uc, b .an co thê, chia đo .an vo,i l .ênh \section*Tr.o

, giup.Thông thu,o,ng t .u

,a đê c ,ua cac m .uc se đu, .o,c đu,a vao

,o, b ,ang m .uc l .uc.

Ðôi khi điêu nay không th .u,c hi .ên đu, .o

,c do t .u,a đê qua dai. Khi nay, ta co

thê, yêu câu LATEX đu,a vao phân m .uc l .uc m .ôt t .u,a đê thay thê ngăn ho,n.

\chapter[T.u,a đê cho b

,ang m.uc l.uc]Ðây la m.ôt t.u

,a đêdai va chan ngăt, không thu v.i chut nao

T .u,a đê c ,ua tai li .êu se đu, .o

,c t .ao ra b,o,i l .ênh

\maketitle

Phân t .u,a đê c ,ua tai li .êu ph ,ai đu, .o

,c xac đ.inh b,o,i m .ôt trong sô cac l .ênh

9Ðôi vo,i lo,p tai li .êu d .ang report thı no thay đô,i cach đanh sô cac m .uc.

2.8 Tham chiêu cheo 35

sau:

\title..., \author... va co thê, thêm va tuy ch .on vê ngay thang vo,i l .ênh \date...

tru,o,c khi g .oi l .ênh \maketitle. Tham sô \author co thê, đu, .o,c cung câp

vo,i nhiêu tên cach nhau b,o,i l .ênh \and.

B .an co thê, tham kh ,ao thêm vı d .u vê cac l .ênh trên,o, hınh 1.2

,o, trang

8.M .ôt phân c ,ua l .ênh chia đo .an đa đu, .o

,c gi ,ai thıch nhu,,o, trên, LATEX 2ε

cung gio,i thi .êu thêm 3 l .ênh đê, s,u, d .ung vo,i tai li .êu d .ang book. Chung se

rât hu,u ıch cho vi .êc chia đo .an tai li .êu cân in ân c ,ua b .an. Cac l .ênh naydung đê, thay đô,i t .u

,a đê c ,ua cac chu,o,ng va vi .êc đanh sô trang se lamvi .êc theo yêu câu c ,ua b .an:

\frontmatter ph ,ai la l .ênh đâu tiên ngay sau l .ênh \begindocument. Nochuyê,n vi .êc đanh sô trang sang kiê,u La Ma. Thông thu,o,ng, b .an nêns

,u, d .ung l .ênh chia đo .an vo,i dâu * phıa sau (nhu, la \chapter*Lo,i t.u

,a)đôi vo,i lo,i t .u

,a nhăm khiên cho LATEX không li .êt kê chung.

\mainmatter năm ngay phıa tru,o,c chu,o,ng đâu tiên c ,ua quyê,n sach. Nochuyê,n sang chê đ .ô đanh sô kiê,u ,a r .âp va kh

,o,i đ .ông l .ai b .ô đêm

sô trang.

\appendix đanh dâu vi .êc băt đâu cac chu,o,ng thêm vao c ,ua tai li .êu. Saukhi l .ênh nay đu, .o

,c g .oi, cac chu,o,ng se đu, .o,c đanh sô băng cac kı t .u

,.

\backmatter xuât hi .ên ngay tru,o,c phân cuôi cung c ,ua tai li .êu nhu, m .uctai li .êu tham kh ,ao va b ,ang ch,ı m .uc. Trong cac tai li .êu chuâ,n, b .anse không thây đu, .o

,c tac d .ung c ,ua no m .ôt cach c .u thê,.

2.8. Tham chiêu cheo

Trong cac quyê,n sach, b ,ang bao cao, bai bao, ta thu,o,ng thây rât nhiêutham chiêu cheo đên cac hınh ,anh, biê,u b ,ang va cac đo .an văn b ,an đ .ăcbi .êt. LATEX cung câp cac l .ênh sau hô tr .o

, cho vi .êc tham chiêu cheo:

\labeltên nhan, \reftên nhan va \pagereftên nhan

vo,i marker la m .ôt tên g .oi đu, .o,c ch,ı đ.inh b

,o,i ngu,o,i so .an th ,ao. LATEX thay

thê \ref b,o,i sô thu, t .u

, c ,ua cac m .uc, m .uc nh ,o, hınh, biê,u b ,ang hay cacđ.inh ly tu,o,ng u,ng vo,i l .ênh \label. L .ênh \pageref se in ra sô thu, t .u

, c ,ua


trang xuât hi .ên l .ênh \label tu,o,ng u,ng.10 Ðôi vo,i cac m .uc thı sô thu, t .u,

c ,ua chung se đu, .o,c dung đê, lam tham chiêu.

M.ôt tham chiêu đên m.uc con\labelsec:con trông nhu,: ‘‘xemm.uc~\refsec:con

,o,

trang~\pagerefsec:con.’’

M .ôt tham chiêu đên m .uc con trông nhu,:“xem m .uc 2.8

,o, trang 36.”

2.9. Chu thıch,o, cuôi trang

Vi .êc chu thıch,o, cuôi trang đu, .o

,c th .u,c hi .ên vo,i l .ênh:

\footnoten .ôi dung cân chu thıch

khi nay, m .ôt lo,i chu thıch se đu, .o,c in ra

,o, cuôi trang. Nhu,ng lo,i chu thıch

ph ,ai đu, .o,c đ .ăt trong11 sau m .ôt tu, hay m .ôt câu ma chung tham chiêu đên.

Cac lo,i chu thıch đôi vo,i m .ôt câu hay m .ôt đo .an c ,ua câu nên đu, .o,c đ .ăt

sau dâu châm hay dâu phâ,y.12

Ngu,o,i dung \LaTeX rât hay s,u, d.ung chu thıch\footnoteÐây la m.ôt chu thıch

Ngu,o,i dung LATEX rât hay s,u, d .ung chu

thıcha

aÐây la m .ôt chu thıch

2.10. Cac tu, đu,.o,c nhân m .anh

Nêu m .ôt văn b ,an đu, .o,c đanh băng may đanh chu, thı cac tu, quan tr.ong

se đu,.o,c nhân m.anh băng cach g.ach du,o,i chung.

\underlinen .ôi dung

Con trong cac tai li .êu đa đu, .o,c in ân thı cac tu, se đu, .o

,c nhân m .anh băng10Cac l .ênh nay không biêt đên đôi tu, .o,ng chung tham chiêu đên. L .ênh \label ch,ı lu,u

l .ai sô hi .êu c ,ua vi .êc đanh sô cuôi cung.11“đ .ăt” la m .ôt trong nhu,ng tu, thông d .ung trong tiêng Vi .êt.12Lu,u y răng nhu,ng lo,i ghi chu cuôi trang se khıên cho ngu,o,i đ .oc mât đi s .u, chu y đôi

vo,i phân văn b ,an đang đ .oc. Ho,n nu,a, m .oi ngu,o,i thu,o,ng hay to mo đ .oc phân chu thıchphıa du,o,i. Do đo, đôi khi ta co thê, thêm vao nhu,ng thông tin

,o, cac phân chu thıch

,o,

cuôi trang va điêu nay rât hi .êu qu ,a!13

13Thông tin không cân ph ,ai năm ngay nhu,ng v.i trı ma no hu,o,ng đên!!!.

2.11 Môi tru,o,ng 37

cach thay đô,i đ.inh d .ang c ,ua chung thanh in nghiêng. LATEX hô tr .o, vi .êc

nay băng cach cung câp l .ênh sau:

\emphn .ôi dung

đê, nhân m .anh phân n .ôi dung. L .ênh nay se tac đ .ông đên tham sô nhu,thê nao la tuy thu .ôc vao ngu, c ,anh:

\emphÐê,nhân m.anh m.ôt tu,

trong m.ôt đo.an văn b,an đa

đu,.o,c nhân m.anh thı \LaTeX

se s,u, d.ung font chu,

\emphbınh thu,o,ngđê,nhân m.anh tu, ây.

Ðê,nhân m .anh m .ôt tu, trong m .ôt đo .an vănb ,an đa đu,

.o,c nhân m .anh thı LATEX se s

,u,

d .ung font chu, bınh thu,o,ng đê,nhân m .anhtu, ây.

b .an cân thây đu, .o,c s .u

, khac bi .êt c ,ua vi .êc yêu câu LATEX nhân m .anhm .ôt tu, va vi .êc yêu câu LATEX s

,u, d .ung m .ôt font khac đôi vo,i tu, đo:

\textitB.an cung co thê,

\emphnhân m.anh văn b,an

khi ma no đa đu,.o,c ch

,ınh la

in nghiêng,\textsftrong font chu, d.ang\emphsans-serif,

\texttthay kiê,u

\emphđanh may.

B .an cung co thê, nhân m .anh văn b ,ankhi ma no đa đu,

.o,c ch ,ınh la in nghiêng,

trong font chu, d.ang sans-serif, hay kiê,u đanh

may.

2.11. Môi tru,o,ng

Ðê, thu .ân ti .ên cho vi .êc đ.inh d .ang phân văn b ,an, LATEX đa đ.inh nghıa sănm .ôt sô môi tru,o,ng hô tr .o

, cho ta. Ðê, s,u, d .ung, b .an cân ph ,ai nh .âp vao

nhu, sau:

\beginenvironment văn b ,an \endenvironment

Vo,i environment la tên c ,ua môi tru,o,ng. Môi tru,o,ng co thê, đan xen vaonhau khi ma thu, t .u

, đan xen h .o,p ly con đu, .o

,c duy trı.

\beginaaa...\beginbbb...\endbbb...\endaaa

Trong phân nay, b .an se đu, .o,c gi ,ai thıch vê tât cac cac môi tru,o,ng quan

tr .ong trong LATEX.


2.11.1. Cac môi tru,o,ng li .êt kêVo,i LATEX, ta co cac môi tru,o,ng li .êt kê sau:

• Môi tru,o,ng itemize phu h .o,p vo,i vi .êc li .êt kê nhu,ng danh sach đo,n

gi ,an.

• Môi tru,o,ng enumerate đu, .o,c dung đê, li .êt kê cac danh sach (cac m .uc

đu, .o,c đanh sô m .ôt cach t .u

, đ .ông).

• Môi tru,o,ng description đu, .o,c dung khi cân mô t ,a cac m .uc trong

danh sach.

\flushleft\beginenumerate\item B.an co thê

,kêt

h.o,p môi tru,o,ng cac danh

sach theo y mınh:\beginitemize\item Nhu,ng đôi khi notrôngkhông đ.ep.\item[-] Vo,i m.ôt dâu g.ach.\enditemize\item Do đo, hay nho, răng:\begindescription\item[Nhu,ng điêu ngo, ngâ

,n] se tr

,o,

nên hay khi chung năm trong m.ôtdanh sach\item[Nhu,ng điêu hay] co thê

,đu,.o

,ctrınh bay m.ôt cach đ.epmăt thông qua cac danh sach.\enddescription\endenumerate

1. B .an co thê, kêt h .o,p môi tru,o,ng cac

danh sach theo y mınh:

• Nhu,ng đôi khi no trông khôngđ .ep.

- Vo,i m .ôt dâu g .ach.

2. Do đo, hay nho, răng:

Nhu,ng điêu ngo, ngâ,n se tr,o, nên

hay khi chung năm trong m .ôtdanh sach

Nhu,ng điêu hay co thê, đu, .o,c trınh

bay m .ôt cach đ .ep măt thôngqua cac danh sach.

2.11.2. Canh trai, canh ph ,ai, va canh giu,a

Môi tru,o,ng flushleft va flushright canh trai hay canh ph ,ai đo .anvăn.Ngoai ra, môi tru,o,ng center se canh giu,a cho đo .an văn bên trongb ,an đu, .o

,c canh giu,a. Nêu b .an không đu,a ra cac kı hi .êu xuông hang (\\)thı LATEX se t .u

, đ .ông lam điêu đo cho b .an.

\beginflushleftÐo.an văn b

,an nay đu,.o

,c\\canh trai. \LaTeX se khôngcô găng lamcho cac hang co cung chiêu dai.\endflushleft

Ðo .an văn b ,an nay đu, .o,c

canh trai. LATEX se không cô găng lam chocac hang co cung chiêu dai.


\beginflushrightÐo.an văn b

,an nay đu,.o

,c\\canh ph

,ai. \LaTeX se không

cô găng lamcho cac hang co cung chiêu dai.\endflushright

Ðo .an văn b ,an nay đu, .o,c

canh ph ,ai. LATEX se không cô găng lamcho cac hang co cung chiêu dai.

\begincenterNăm

,o, tâm \\c

,ua trai đât.

\endcenter

Năm,o, tâm

c ,ua trai đât.

2.11.3. Cac trıch dân va cac đo .an tho,

Môi tru,o,ng quote rât hu,u d .ung khi so .an th ,ao cac lo,i trıch dân, cac câuquan tr .ong hay cac vı d .u.

M.ôt quy lu.ât quan tr.ongđê,kiê

,m soat chiêu dai

c,ua m.ôt hang la:\beginquoteBınh quân thı môi hangco không qua 66 kı t.u

,.\endquoteÐây chınh la ly do vı saoma cac goi c

,ua \LaTeX co

cac biên lo,ntheo m.ăc đ.inh va đây cungla ly do t.ai sao cac baol.ai s

,u, d.ung

cach in lam nhiêu c.ôt.

M .ôt quy lu .ât quan tr .ong đê, kiê,m soat chiêudai c ,ua m .ôt hang la:

Bınh quân thı môi hang cokhông qua 66 kı t .u

,.

Ðây chınh la ly do vı sao ma cac goi c ,uaLATEX co cac biên lo,n theo m .ăc đ.inh va đâycung la ly do t .ai sao cac bao l .ai s

,u, d .ung

cach in lam nhiêu c .ôt.

Co hai môi tru,o,ng khac co tınh năng tu,o,ng t .u, la: quotation va verse.

Môi tru,o,ng quotation rât hu,u ıch đôi vo,i cac trıch dân dai kho ,ang vaiđo .an văn b

,o,i vı no se canh lê hang đâu tiên c ,ua cac đo .an. Ngoai ra,

môi tru,o,ng verse thıch h .o,p vo,i vi .êc so .an cac bai tho, khi ma vi .êc xuông

hang đong m .ôt vai tro quan tr .ong. Vi .êc xuông hang se đu, .o,c th .u

,c hi .ênvo,i l .ênh \\

,o, cuôi hang va m .ôt hang trăng

,o, cuôi cac đo .an tho,.


L.ăng le\beginflushleft\beginverseEm đêm tho,i gian trôi mai\\Sao ngay cu, dai bât t.ân\\Sao đêm cu, maimong lung\\Ðê,em l.ac mât\\

Mât anh th.ât rôi.\\

T,ınh giâc\\Tro,i bu,ng sang bên em\\Cô đo,n, l.ăng le\\Em l.ai đêmtho,i gian trôi mai\\Bao cu.ôc tınh đên rôi đi\\Nhu, co,n gio\\Nhu,ng co bao gio, em khoc đu,.o

,c đâu\\Ph,ai chăng nu,o,c măt đa chôn

sâu tınh cu\\Ph,ai chăng trong long\\

Em ch,ı khoc vı anh? \ldots

\endverse\endflushleft\beginflushright

Ðoan Th.i Ng.oc Ha\endflushright

L .ăng le

Em đêm tho,i gian trôi maiSao ngay cu, dai bât t .ânSao đêm cu, mai mong lungÐê, em l .ac mâtMât anh th .ât rôi.T,ınh giâcTro,i bu,ng sang bên emCô đo,n, l .ăng leEm l .ai đêm tho,i gian trôi maiBao cu .ôc tınh đên rôi điNhu, co,n gioNhu,ng co bao gio, em khoc

đu, .o,c đâu

Ph ,ai chăng nu,o,c măt đa chônsâu tınh cu

Ph ,ai chăng trong longEm ch,ı khoc vı anh? . . .

Ðoan Th.i Ng .oc Ha

2.11.4. In ân đung nguyên văn

Cac văn b ,an đu, .o,c so .an th ,ao trong c .ăp l .ênh \beginverbatim va \endverbatim

se đu, .o,c in ân tr .u

,c tiêp ra may in giông nhu, nhu,ng gı b .an đa nh .âp vao(bao gôm ca vi .êc xuông hang, kho ,ang trăng ma không thông qua quatrınh đ.inh d .ang c ,ua LATEX).

Ðê, th .u,c hi .ên điêu nay bên trong m .ôt đo .an văn thı ta s

,u, d .ung l .ênh

sau:

\verb+n .ôi dung+

L .ênh + la m .ôt vı d .u vê kı t .u, gio,i h .an. B .an co thê, s


, bâtky tru, cac chu, cai, dâu * hay kho ,ang trăng. Co rât nhiêu vı d .u c ,ua LATEXtrong sach nay đu, .o

,c so .an vo,i l .ênh nay.


L.ênh \verb|\ldots| \ldots\beginverbatim10 PRINT "HELLO WORLD ";20 GOTO 10\endverbatim

L .ênh \ldots . . .

10 PRINT "HELLO WORLD ";20 GOTO 10

\beginverbatim*phiên b

,an co dâu *,

o, phıa sau c,ua môi tru,o,ng

\eiverbatim nhânm.anh kho

,ang trăng giu,a

cac tu, trong văn b,an.

\endverbatim*

phiênb,ancodâu*,

o,phıasauc,uamôitru,o,ng

\eiverbatimnhânm.anhkho

,angtrănggiu,a

cactu,trongvănb,an.

L .ênh \verb cung co thê, đu, .o,c s

,u, d .ung tu,o,ng t .u

, nhu, trên

\verb*|nhu, thê nay :-) | nhu,thênay:-)

Môi tru,o,ng verbatim va l .ênh \verb không đu, .o,c s

,u, d .ung bên trong

cac tham sô c ,ua cac l .ênh khac.

2.11.5. Môi tru,o,ng b ,ang

Môi tru,o,ng tabular co thê, đu, .o,c s

,u, d .ung đê, so .an th ,ao cac b ,ang đ .ep măt

vo,i s .u, tuy biên vo,i cac đu,o,ng k ,e đu,ng va đu,o,ng k ,e d .oc. LATEX se xac

đ.inh chiêu r .ông c ,ua cac c .ôt m .ôt cach t .u, đ .ông.

Tham sô table spec c ,ua l .ênh

\begintabular[pos]table spec

xac đ.inh đ.inh d .ang c ,ua b ,ang. Nh .âp vao l đôi vo,i c .ôt đu, .o,c canh lê bên

trai, r đôi vo,i c .ôt đu, .o,c canh lê bên ph ,ai va c đôi vo,i c .ôt cân canh giu,a;

pđ.ô r.ông đôi vo,i c .ôt chu,a văn b ,an đu, .o,c căn lê c ,a hai bên vo,i cac kı

t .u, xuông hang vao đ .ô r .ông c ,ua c .ôt đu, .o

,c xac đ.inh tru,o,c; kı hi .êu | cotac d .ung mô t ,a cac đu,o,ng k ,e th

,ăng đu,ng.

Tham sô pos xac đ.inh v.i trı c ,ua b ,ang theo chiêu d .oc d .u,a vao đu,o,ng

k ,e bao quanh phân văn b ,an. B .an co thê, nh .âp vao cac gia tr.i t, b va c đê,

xac đ.inh vi .êc săp xêp b ,ang,o, trên,

,o, cuôi hay

,o, giu,a trang.

Trong môi tru,o,ng tabular, l .ênh & đu, .o,c dung đê, ngăn cach cac c .ôt,

l .ênh \\ băt đâu m .ôt hang mo,i va l .ênh \hline dung đê, ve m .ôt hang


ngang. B .an co thê, thêm vao cac đu,o,ng k ,e nh ,o băng cac l .ênh nhu,\clinej-i vo,i i va j la sô c .ôt ma đu,o,ng k ,e đi qua.

\begintabular|r|l|\hline 7C0 & co, sô 16 \\3700 & co, sô 8 \\\cline2-2 11111000000& co, sô 2\\ \hline \hline1984 & sô th.âp phân \\ \hline\endtabular

7C0 co, sô 163700 co, sô 8

11111000000 co, sô 21984 sô th .âp phân

\begintabular|p4.7cm|\hlineÐo.an văn nay se đu,.o

,cđong khung l.ai. Hy v.ongrăng b.an sethıch tınh năng nay.\\ \hline\endtabular

Ðo .an văn nay se đu, .o,c đong

khung l .ai. Hy v .ong răng b .anse thıch tınh năng nay.

Kı t .u, phân cach c .ôt co thê, đu, .o

,c xac đ.inh vo,i l .ênh @... . L .ênh nayse xoa kho ,ang cach n .ôi giu,a cac c .ôt va thay vao đo la kı t .u

, giu,a dâungo .ăc do b .an ch,ı đ.inh. Du,o,i đây la m .ôt u,ng d .ung phô, biên c ,ua l .ênh naytrong vi .êc săp th

,ăng hang cac sô nguyên. M .ôt u,ng d .ung khac c ,ua l .ênh

nay la dung đê, k ,e phân đâu c ,ua b ,ang vo,i kı t .u, @ .

\begintabular@ l @\hlinekhông co kho

,ang cach trên đâu

\\ \hline\endtabular

không co kho ,ang cach trên đâu

\begintabularl\hlineco kho

,ang trăng

,o, hai đâu\\

\hline\endtabular

co kho ,ang trăng,o, hai đâu

Hi .ên nay, ta không co công c .u nao săn co hô tr .o, cho vi .êc săp th

,ăng

hang cac c .ôt lu,u cac sô th .âp phân,14 nhu,ng chung ta vân co thê, săpth

,ăng hang băng cach dung 2 c .ôt: m .ôt c .ôt đu, .o

,c canh lê bên ph ,ai gôm14nêu cac goi “công c .u” đa đu, .o,c cai đ .ăt trên may c ,ua b .an thı hay tham kh ,ao thêm goi

dcolumn.

2.12 Tınh linh đ .ông trong cach trınh bay 43

cac sô nguyên va m .ôt c .ôt đu, .o,c canh lê bên trai chu,a sô th .âp phân. L .ênh

\@. se đu, .o,c dung đê, thay đô,i dâu phân cach giu,a cac c .ôt thanh dâu

“.”. Ðu,ng quên thay thê cac dâu châm th .âp phân trong sô li .êu c ,ua b .anthanh kı hi .êu cach c .ôt (&). B .an co thê, dung thêm m .ôt c .ôt đê, xuât t .u

,a đêbăng cach s

,u, d .ung l .ênh\multicolumn.

\begintabularc r @. lCac biê

,u thu,c đôi vo,i sô

$\pi$ & \multicolumn2cValue\\ \hline $\pi$ & 3&1416\\ $\pi^\pi$& 36&46 \\$(\pi^\pi)^\pi$& 80662&7\\\endtabular

Cac biê,u thu,c đôi vo,i sô π Valueπ 3.1416ππ 36.46

(ππ)π 80662.7

\begintabular|c|c|\hline \multicolumn2|c|Nguyên \\\hline Tân & Khoa! \\\hline\endtabular

NguyênTân Khoa!

N .ôi dung so .an th ,ao vo,i môi tru,o,ng tabular luôn năm trên m .ôt trangvăn b ,an. Nêu b .an muôn so .an th ,ao cac b ,ang dai, b .an co thê, tham kh ,aothêm cac môi tru,o,ng nhu, supertabular va longtabular.

2.12. Tınh linh đ .ông trong cach trınh bay

Ngay nay, đa sô ân phâ,m đêu chu,a rât nhiêu hınh ,anh va biê,u b ,ang.Ðây la cac thanh phân cân co s .u

, x,u, ly đ .ăc bi .êt b

,o,i vı chung không đu, .o

,cphep b.i căt ngang

,o, giu,a. M .ôt trong nhu,ng bi .ên phap khăc ph .uc la băt

đâu m .ôt trang mo,i môi khi g .ăp ph ,ai hınh minh ho .a hay biê,u b ,ang qualo,n đê, co thê, trınh bay g .on trong m .ôt trang. Gi ,ai phap nay se lam chotai li .êu co nhiêu trang co nhiêu kho ,ang trăng.

M .ôt gi ,ai phap khac cho vân đê nay la cho phep hınh minh ho .a haybiê,u b ,ang không năm g .on trong trang hi .ên t .ai ma no co thê, năm trongtrang kê tiêp trong khi phân n .ôi dung c ,ua trang kê tiêp se tiêp t .uc đu, .o

,ctrınh bay trong trang hi .ên t .ai. LATEX cung câp hai môi tru,o,ng đê, th .u

,chi .ên vi .êc nay, m .ôt danh cho cac hınh minh ho .a va m .ôt danh cho cacbiê,u b ,ang. Ðê, co thê, s

,u, d .ung tôt hai môi tru,o,ng trên, b .an cân hiê,u đu, .o

,cco, chê lam vi .êc bên trong c ,ua LATEX. Nêu b .an không năm vu,ng điêu nay


B ,ang 2.5: Cac v.i trı đu, .o,c phep.

Kı hi .êu V.i trı đ .ăt n .ôi dung . . .h ngay t .ai v.i trı ma biê,u b ,ang hay hınh minh ho .a đu, .o

,cso .an th ,ao. Tuy ch .on nay phu h .o

,p vo,i cac font chu, nh ,o.t

,o, đâu c ,ua m .ôt trang

b,o, cuôi c ,ua m .ôt trang

p trên m .ôt trang đ .ăc bi .êt ch,ı chu,a cac du, li .êu linh đ .ôngnhu, v .ây.

! không quan tâm đên cac tham sô bên tronga, ,anh hu,,o,ng

đên vi .êc săp xêp no.

Lu,u y răng pt va em la hai đo,n v.i c ,ua TEX. B .an co thê, đ .oc thêm,o, b ,ang

5.5,o, trang 100 đê, biêt thêm chi tiêt.

anhu, la sô biê,u b ,ang hay hınh minh h .oa linh đ .ông đu, .o,c phep co trên m .ôt trang.

thı đôi khi LATEX se lam b .an thât v .ong vı no không đ .ăt biê,u b ,ang hayhınh minh ho .a đung v.i trı ma b .an mong muôn.

Tru,o,c tiên, ta hay xem qua cac l .ênh đu, .o,c LATEX hô tr .o

, đê, th .u,c hi .ên

công vi .êc nay:Tât c ,a cac du, li .êu trong môi tru,o,ng figure hay table đêu đu, .o

,c xemla du, li .êu linh đ .ông. C ,a hai môi tru,o,ng nay đêu hô tr .o

, m .ôt sô tuy ch .onvê v.i trı săp đ .ăt chung trong tai li .êu

\beginfigure[v.i-trı] hay \begintable[v.i-trı]

Tham sô v.i-trı bao cho LATEX biêt v.i trı co thê, trınh bay biê,u b ,ang.Tham sô nay đu, .o

,c thiêt l .âp băng cach xây d .u,ng m .ôt chuôi đ.inh d .ang tu,

cac l .ênh co săn. Xem b ,ang 2.5 đê, biêt thêm chi tiêt.M .ôt biê,u b ,ang co thê, băt đâu vo,i hang l .ênh sau:

\begintable[!hbp]

Tham sô placement specifier [!hbp] cho phep LATEX đ .ăt biê,u b ,ang ngayt .ai v.i trı hi .ên tho,i (h) hay trên m .ôt trang đ .ăc bi .êt ch,ı danh cho cac du,li .êu linh đ .ông nhu, biê,u b ,ang nay (p) hay

,o, cuôi trang (b) th .âm chı trong

tru,o,ng h .o,p no trông không đ .ep măt (!). Vi .êc bô trı theo m .ăc đ.inh se la

[tbp].LATEX se đ .ăt cac biê,u b ,ang hay hınh minh ho .a ma no g .ăp theo cac

tham sô l .ênh do ta cung câp. Khi ma biê,u b ,ang hay hınh minh h .oakhông thê, đu, .o

,c hiê,n th.i ngay, no se đu, .o,c đu,a vao hang đ .o

,i15. Khi m .ôt15Ðây la hang đ .o,i d .ang FIFO—‘first in first out’

2.12 Tınh linh đ .ông trong cach trınh bay 45

trang mo,i băt đâu, LATEX kiê,m tra hang đ .o,i va cô găng đu,a biê,u b ,ang

hay hınh minh ho .a phu h .o,p nhât vao. Nêu LATEX không th .u

,c hi .ên đu, .o,c

thı biê,u b ,ang hay hınh minh ho .a trong hang đ .o,i ây se đu, .o

,c xem nhu,vu,a mo,i xuât hi .ên trong văn b ,an16 (co nghıa la no se b.i đu,a xuông cuôihang đ .o

,i đê, cho, đ .o,i đu, .o

,c x,u, ly.) LATEX se cô găng đê, giu, đung thu, t .u

,

xuât hi .ên c ,ua cac biê,u b ,ang va hınh minh h .oa. Ðây la ly do ma t .ai saom .ôt hınh minh ho .a hay biê,u b ,ang b.i đâ,y xuông đên cuôi tai li .êu. Do đo:

Nêu LATEX không đ .ăt cac biê,u b ,ang hay hınh minh h .oa đungv.i trı b .an mong muôn thı lôi gây ra la do m .ôt biê,u b ,ang hayhınh minh ho .a nao đo đa gây nghen hang đ .o

,i.

LATEX cho phep vi .êc đ.inh v.i trı ch,ı vo,i m .ôt tham sô nhu,ng điêu nayse gây ra cac vân đê b

,o,i vı nêu LATEX không thê, đ .ăt no t .ai v.i trı nhu, yêu

câu thı no se gây nghen hang đ .o,i, ,anh hu,

,o,ng đên cac thanh phân khac

trong hang đ .o,i nay. C .u thê,, b .an không nên s

,u, d .ung tham sô [h]—tham

sô nay ho .at đ .ông không tôt va do đo, trong cac phiên b ,an gân đây c ,uaLATEX, no b.i đô,i thanh [ht].

Chung tôi đa gi ,ai thıch cho cac b .an vê m .ôt sô nhu,ng kho khăn hay g .ăp;tuy nhiên, vân con m .ôt sô điêu cân lu,u y khi s

,u, d .ung hai m .ôi tru,o,ng

nay.L .ênh

\captiontiêu đê

cho phep b .an đ.inh tiêu đê cho biê,u b ,ang hay hınh minh ho .a. Vi .êc đanhsô thu, t .u

, vao chuôi “Figure” hay “Table” se đu, .o,c LATEX t .u

, đ .ông th .u,c hi .ên.

Hai l .ênh sau

\listoffigures va \listoftables

lam vi .êc tu,o,ng t .u, nhu, l .ênh \tableofcontents. L .ênh nay cho phep xuât

ra danh sach cac hınh ,anh minh ho .a hay biê,u b ,ang. Cac danh sach nayse hiê,n th.i c ,a phân t .u

,a đê. Do đo, nêu b .an đ .ăt cac t .u,a đê qua dai thı b .an

nên cung câp thêm m .ôt t .u,a đê tuy ch .on ngăn ho,n đê LATEX co thê, thay

thê no vao trong danh sach. Ðê, lam điêu nay, b .an ch,ı cân đu,a thêm t .u,a

đê đu, .o,c thu g .on vao trong dâu ngo .ăc vuông.

\caption[Ngăn g.on]Ðây la m.ôt t.u,a đê dai o,i la dai, dai ...

16tru, tru,o,ng h .o,p ta s,u, d .ung tham sô la ‘h’ va tham sô nay se không th .u,c hi .ên đu, .o,c


Vo,i cac l .ênh nhu, \label va \ref, b .an co thê, tham chiêu đên m .ôtbiê,u b ,ang hay m .ôt hınh minh ho .a.

Du,o,i đây la m .ôt vı d .u vê vi .êc ve m .ôt hınh vuông va chen vao đo m .ôttai li .êu. B .an co thê, s

,u, d .ung no nêu đê, danh kho ,ang trông cho cac hınh,anh va b .an se dan vao khi tai li .êu hoan tât..

Hınh~\refwhite la m.ôt vı d.u vê,anh.

\beginfigure[!hbp]\makebox[\textwidth]\framebox[5cm]\rule0pt5cm\captionHınh co kıch thu,o,c 5x5~cm. \labelwhite\endfigure

Trong vı d .u trên, LATEX se cô găng đ .ăt m .ôt hınh ngay t .ai v.i trı nay17.Nêu LATEX không th .u

,c hi .ên thanh công thı no se cô găng đ .ăt hınh nay,o, cuôi trang. Nêu LATEX vân không th .u

,c hi .ên đu, .o,c thı no se cô găng đ .ăt

hınh nay,o, m .ôt trang nao phu h .o

,p. Nêu trang nay không tho ,a cac vi .êcd .ăt hınh nay, LATEX se băt đâu m .ôt trang mo,i va l .ai tiên hanh l .ai cac thaotac trên.

Trong m .ôt sô tınh huông thı b .an cân ph ,ai s,u, d .ung l .ênh sau

\clearpage hay la l .ênh \cleardoublepage

nhăm yêu câu LATEX ph ,ai xuât ra ngay tât c ,a cac biê,u b ,ang hay hınh minhho .a trong hang đ .o

,i va băt đâu m .ôt trang mo,i. L .ênh \cleardoublepagese đi đên m .ôt trang bên ph ,ai.

B .an se h .oc cach đê, đu,a cac hınh ,anh POSTSCRIPT va tai li .êu trongcac chu,o,ng sau.

2.13. B ,ao v .ê cac l .ênh “dê vo,”

Văn b ,an cung câp cac tham sô cho cac l .ênh nhu, \caption hay \sectionco thê, xuât hi .ên nhiêu lân trong tai li .êu (e.g trong phân m .uc l .uc cungnhu, trong phân n .ôi dung văn b ,an). M .ôt sô l .ênh se không th .u

,c hi .ên đu, .o,c

khi đu, .o,c s

,u, d .ung lam tham sô cho cac l .ênh nhu, \section. Cac l .ênh nay

g .oi la cac l .ênh ‘dê vo,’—vı d .u nhu, l .ênh \footnote hay \phantom. Cac l .ênh‘dê vo,’ nay cân ph ,ai đu, .o

,c b ,ao v .ê. B .an co thê, b ,ao v .ê chung băng cachđ .ăt l .ênh \protect tru,o,c cac l .ênh nay.

L .ênh \protect ch,ı co hi .êu l .u,c vo,i l .ênh ngay bên ph ,ai c ,ua no. Cac

l .ênh \protect thu,a ra cung không gây ,anh hu,,o,ng gı.

\sectionTôi la m.ôt ngu,o,i ân cân\protect\footnoteva b

,ao v.ê phân chu thıch cuôi trang

17gi ,a s,u, nhu, hang đ .o,i đang rông

CHU,O

,NG 3

SO .AN TH,AO CAC CÔNG THU

,C TOAN

Bây gio, b .an đa săn sang! B .an đa co nhu,ng kiên thu,c co, b,an vê cac thanh

phân trong m .ôt tai li .êu va cach so .an th,ao m .ôt tai li .êu co, b

,an vo,i LATEX. Trong

chu,o,ng nay, chung ta se tiêm hiê,u vê tınh năng m .anh nhât c

,ua LATEX: so .an th

,ao

cac công thu,c toan h .oc. Tuy nhiên, chu,o,ng nay ch,ı cung câp cho b .an nhu,ng

kiên thu,c co, b,an nhât. Ðôi vo,i m .ôt sô ngu,o,i dung thı nhu,ng kiên thu,c

,o, đây se

không đ,u đê

,so .an th

,ao cac công thu,c toan phu,c t .ap nhu,ng đu,ng n

,an chı b

,o,i vı

b .an co thê,tham kh

,ao thêm tai li .êu vê AMS-LATEX1.

3.1. Tô,ng quan

Trong LATEX co m .ôt chê đ .ô đ .ăc bi .êt đê, so .an th ,ao cac công thu,c toan h .oc.Cac công thu,c toan nay co thê, đu, .o

,c đu,a vao ngay trong môi tru,o,ng vănb ,an hay ta co thê, tach ro,i chung kh ,oi cac đo .an văn. Cac văn b ,an liênquan đên toan h .oc co thê, đu, .o

,c so .an th ,ao,o, giu,a dâu $ va $ hay $ va

$, hay \beginmath va \endmath.

C.ông $a$ bınh phu,o,ngvo,i $b$ bınh phu,o,ngđu,.o

,c $c$ bınh phu,o,ng. Taco thê

,viêt du,o,i d.ang

công thu,c la: $c^2 = a^2+b^2$

C .ông a bınh phu,o,ng vo,i b bınh phu,o,ngđu, .o

,c c bınh phu,o,ng. Ta co thê, viêt du,o,id .ang công thu,c la: c2 = a2 + b2

\TeX đu,.o,c phat âm la

$\tau\epsilon\chi$.\\[6pt]100~m$^3$ nu,o,c.\\[6pt]Tınh yêu xuât phat tu,

\beginmath\heartsuit\endmath.

TEX đu, .o,c phat âm la τεχ.

100 m3 nu,o,c.

Tınh yêu xuât phat tu, ♥.

Ðôi vo,i cac phu,o,ng trınh hay công thu,c lo,n, co thê, b .an muôn đ .ătno tach ro,i kh ,oi đo .an văn. Tuy nhiên, ngu,o,i ta thu,o,ng hiê,n th.i no ngaytrong đo .an văn thay vı tach đo .an văn ra. Ðê, th .u

,c hi .ên đu, .o,c điêu nay, b .an

1The American Mathematical Society đa đu,a ra nhu,ng phân m,o, r .ông rât m .anh

cho LATEX. Rât nhiêu vı d .u trong phân nay s,u, d .ung đên cac phân m

,o, r .ông đo. Tât c ,a

cac phân m,o, r .ông nay đêu đu, .o,c cung câp kem vo,i cac phiên b ,an TEX. Nêu b .an chu,a

co thı co thê, t ,ai vê,o, đ.ia CTAN:/tex-archive/macros/latex/required/amslatex.

48 Chu,o,ng 3. So .an th ,ao cac công thu,c toan

co thê, đ .ăt chung giu,a hai dâu \[ va \] hay giu,a \begindisplaymathva \enddisplaymath.

C.ông $a$ bınh phu,o,ng vo,i$b$ bınh phu,o,ng đu,.o

,c $c$bınh phu,o,ng. Taco thê

,viêt l.ai du,o,i d.ang

công thu,c la:\begindisplaymathc^2=a^2+b^2\enddisplaymathHay ta co thê

,viêt: \[c=a+b\]

C .ông a bınh phu,o,ng vo,i b bınh phu,o,ngđu, .o

,c c bınh phu,o,ng. Ta co thê, viêt l .ai du,o,id .ang công thu,c la:

c2 = a2 + b2

Hay ta co thê, viêt:

c = a+ b

Môi tru,o,ng equation se giup b .an li .êt kê cac phu,o,ng trınh. Ngoai ra,đê, đanh sô cac phu,o,ng trınh đê, co thê, đ .ăt tham chiêu đên phu,o,ng trınhđo vo,i l .ênh \ref hay \eqref, b .an co thê, s

,u, d .ung l .ênh \label.

\beginequation \labeleq:eps\epsilon > 0\endequationTu, bât phu,o,ng trınh (\refeq:eps),chung ta co thê

,suy ra răng

\ldots Ðông tho,i tu,

\eqrefeq:epschung ta suy ra \ldots

ε > 0 (3.1)

Tu, bât phu,o,ng trınh (3.1), chung ta co thê,

suy ra răng . . . Ðông tho,i tu, (3.1) chung tasuy ra . . .

B .an cân ph ,ai chu y đên s .u, khac nhau vê kêt qu ,a xuât ra man hınh

c ,ua m .ôt công thu,c trong chê đ .ô so .an th ,ao toan va m .ôt công thu,c trongchê đ .ô hiê,n th.i (displaymath) .

$\lim_n \to \infty\sum_k=1^n \frac1k^2= \frac\pi^26$

limn→∞∑nk=1

1k2 = π2

6

\begindisplaymath\lim_n \to \infty\sum_k=1^n \frac1k^2= \frac\pi^26\enddisplaymath

limn→∞

n∑k=1

1

k2=π2

6

B .an se thây răng co nhiêu s .u, khac bi .êt giu,a chê đ .ô so .an th ,ao toan

h .oc va chê đ .ô so .an th ,ao văn b ,an. Du,o,i đây la m .ôt sô thu .ôc tınh co, b ,anc ,ua môi tru,o,ng toan h .oc:

3.2 G .ôp nhom cac công thu,c 49

1. Cac kho ,ang trăng va ky t .u, xuông hang không co y nghıa quan

tr .ong: hâu hêt cac kho ,ang trăng đêu băt nguôn tu, logic c ,ua biê,uthu,c toan h .oc hay đu, .o

,c xac đ.inh tu, cac l .ênh nhu,: \, , \quad hay\qquad.

2. Không đu, .o,c phep co cac hang trăng. Môi công thu,c se năm trên

m .ôt đo .an.

3. Môi kı t .u, đêu đu, .o

,c xem la tên c ,ua biên. Nêu b .an muôn so .an th ,aob ,an thông thu,o,ng bên trong m .ôt công thu,c, b .an ph ,ai s

,u, d .ung l .ênh

sau \textrm... (xem thêm phân 3.7,o, trang 58).

\beginequation\forall x \in \mathbfR:\qquad x^2 \geq 0\endequation

∀x ∈ R : x2 ≥ 0 (3.2)

\beginequationx^2 \geq 0\qquad\textrmvo,i m.oi x\in\mathbfR\endequation

x2 ≥ 0 vo,i m .oi x ∈ R (3.3)

Cac nha toan h .oc thu,o,ng đoi h ,oi nghiêm ng .ăt vê vi .êc dung đung cackı hi .êu. Do đo, vi .êc s

,u, d .ung quy u,o,c vê vi .êc ‘in đ .âm’, thông qua vi .êc s

,u,

d .ung \mathbb tu, goi amsfonts hay amssymb.

\begindisplaymathx^2 \geq 0\qquad \textrmvo,i m.oi x\in\mathbbR\enddisplaymath

x2 ≥ 0 vo,i m .oi x ∈ R

3.2. G .ôp nhom cac công thu,c

Hâu hêt cac l .ênh so .an th ,ao công thu,c toan ch,ı co tac d .ung đôi vo,i kı t .u,

kê tiêp do đo trong tru,o,ng h .o,p b .an muôn no co tac d .ung đôi vo,i nhiêu

kı t .u,, b .an co thê, nhom chung trong dâu ngo .ăc: ....

\beginequationa^x+y \neq a^x+y\endequation

ax + y 6= ax+y (3.4)


3.3. Xây d .u,ng khôi cac công thu,c toan h .oc

M .uc nay se gio,i thi .êu cac công thu,c quan tr .ong đu, .o,c s

,u, d .ung trong so .an

th ,ao cac công thu,c toan. Hay tham kh ,ao thêm m .uc 3.10,o, trang 61 đê,

biêt thêm chi tiêt vê danh m .uc cac l .ênh hô tr .o, so .an th ,ao công thu,c toan

h .oc.Cac chu, cai Hy l .ap thu,o,ng đu, .o

,c nh .âp vao nhu, sau: \alpha, \beta,\gamma, . . . , con cac chu, cai viêt hoa thı đu, .o

,c nh .âp nhu, sau: \Gamma,\Delta, . . . 2

$\lambda,\xi,\pi,\mu,\Phi,\Omega$ λ, ξ, π, µ,Φ,Ω

Sô mu va ch,ı sô đu, .o,c nh .âp vao băng cach s


, sau: ^va _.

$a_1$ \qquad $x^2$ \qquad$e^-\alpha t$ \qquad$a^3_ij$\\$e^x^2 \neq e^x^2$

a1 x2 e−αt a3ijex

2 6= ex2

Dâu căn b .âc hai đu, .o,c nh .âp vao thông qua l .ênh \sqrt. Ðôi vo,i dâu

căn b .âc n thı ta co thê, nh .âp vao nhu, sau: \sqrt[n]. Kıch thu,o,c c ,ua dâucăn se đu, .o

,c xac đ.inh b,o,i LATEX. Trong tru,o,ng h .o

,p b .an ch,ı muôn hiê,nth.i kı hi .êu khai căn (không co đu,o,ng k ,e trên đâu), b .an co thê, s

,u, d .ung

l .ênh: \surd.

$\sqrtx$ \qquad$\sqrt x^2+\sqrty $\qquad $\sqrt[3]2$\\[3pt]$\surd[x^2 + y^2]$

√x

√x2 +

√y 3

√2

√[x2 + y2]

L .ênh \overline va \underline se tr .u,c tiêp t .ao ra cac hang ngang

phıa trên hay phıa du,o,i công thu,c.

$\overlinea+b$ a+ b

L .ênh \overbrace va \underbrace se t .ao ra nhu,ng dâu ngo .ăc dai nămdu,o,i hay năm trên biê,u thu,c toan h .oc.

2Không co kı hi .êu Alpha viêt hoa trong LATEX 2ε b,o,i vı no trông giông nhu, chu, A

,o,

d .ang font roman. Khi vi .êc đ.inh nghıa cac kı ki .êu mo,i hoan tât thı m .oi vi .êc se thay đô,i.

3.3 Xây d .u,ng khôi cac công thu,c toan h .oc 51

$\underbrace a+b+\cdots+z _26$a+ b+ · · ·+ z︸︷︷︸

26

Ðê, thêm vao cac dâu mu vao trong công thu,c toan nhu, dâu mui tênnh ,o hay dâu nga, b .an cân s

,u, d .ung cac l .ênh trong b ,ang 3.1

,o, trang 61.

Ðê, th .u,c hi .ên vi .êc đu,a vao cac dâu mu trên nhiêu kı t .u

,, b .an co thê, s,u,

d .ung l .ênh sau: \widetilde va \widehat. Dâu ’ se xuât ra dâu phâ,y phıatrên.

\begindisplaymathy=x^2\qquad y’=2x\qquad y’’=2\enddisplaymath

y = x2 y′ = 2x y′′ = 2

Cac vectors co thê, đu, .o,c so .an th ,ao băng cach đ .ăt thêm m .ôt dâu mui

tên nh ,o,o, phıa trên c ,ua biên. L .ênh \vec se đ ,am nhi .êm vi .êc nay. Ngoai

ra, l .ênh \overrightarrow va \overleftarrow se hô tr .o, b .an so .an th ,ao

cac vector tu, m .ôt điê,m A đên điê,m B.

\begindisplaymath\vec a\quad\overrightarrowAB\enddisplaymath

~a−−→AB

Thông thu,o,ng thı b .an se không so .an th ,ao m .ôt cach tr .u,c tiêp dâu

châm thay cho dâu nhân. Tuy nhiên, đôi khi ta cung nên viêt vao đê,

tranh lam rôi măt ngu,o,i đ .oc. Khi nay, b .an nên s,u, d .ung l .ênh \cdot.

\begindisplaymathv = \sigma_1 \cdot \sigma_2

\tau_1 \cdot \tau_2\enddisplaymath

v = σ1 · σ2τ1 · τ2

Tên c ,ua cac ham nhu, ham log thu,o,ng đu, .o,c so .an th ,ao

,o, d .ang font

th,ăng đu,ng chu, không ph ,ai d .ang in nghiêng nhu, đ.inh d .ang c ,ua cac

biên. LATEX cung câp m .ôt sô l .ênh đê, so .an th ,ao cac ham phô, biên nhu,:\arccos \cos \csc \exp \ker \limsup \min\arcsin \cosh \deg \gcd \lg \ln \Pr\arctan \cot \det \hom \lim \log \sec\arg \coth \dim \inf \liminf \max \sin\sinh \sup \tan \tanh

\[\lim_x \rightarrow 0\frac\sin xx=1\] lim

x→0

sinx

x= 1


Ðê, so .an th ,ao ham đông du,, ta co thê, s,u, d .ung hai l .ênh sau: \bmod đôi

vo,i toan t,u, nh.i phân nhu, “a mod b” va \pmod đôi vo,i cac biê,u thu,c nhu,

“x ≡ a (mod b)”.

$a\bmod b$\\$x\equiv a \pmodb$

a mod bx ≡ a (mod b)

Ðê, so .an th ,ao phân sô, ta s,u, d .ung l .ênh sau: \frac.......

Thông thu,o,ng thı ngu,o,i ta thıch nh .âp vao d .ang 1/2 b,o,i vı no se trông

đ .ep ho,n đôi vo,i tai li .êu ch,ı co m .ôt ıt phân sô.

$1\frac12$~tiêng\begindisplaymath\frac x^2 k+1 \qquadx^ \frac2k+1 \qquadx^ 1/2 \enddisplaymath

1 12 tiêng

x2

k + 1x

2k+1 x1/2

Ðê, so .an th ,ao cac h .ê sô c ,ua nh.i thu,c hay cac câu truc tu,o,ng t .u,, b .an

co thê, s,u, d .ung l .ênh \binom tu, goi amsmath.

\begindisplaymath\binomnk\qquad\mathrmC_n^k\enddisplaymath

(n

k

)Ckn

Ðôi vo,i cac quan h .ê nh.i phân thı vi .êc s,u, d .ung cac kı hi .êu chông lên

nhau t ,o ra rât hi .êu qu ,a. L .ênh \stackrel đ .ăt kı hi .êu cho tru,o,c viêt lênphıa trên kı hi .êu thu, hai.

\begindisplaymath\int f_N(x) \stackrel!= 1\enddisplaymath

∫fN (x)

!= 1

Kı hi .êu L .ênhTıch phân \int

Tô,ng \sumTıch \prod

Cac c .ân du,o,i va c .ân trên đu, .o,c so .an th ,ao vo,i l .ênh ^ va _ giông nhu,

vi .êc so .an th ,ao cac ch,ı sô.3

3Ðôi vo,i AMS-LATEX, ta co thê, so .an th ,ao cac ch,ı sô dai nhiêu dong.

3.3 Xây d .u,ng khôi cac công thu,c toan h .oc 53

\begindisplaymath\sum_i=1^n \qquad\int_0^\frac\pi2 \qquad\prod_\epsilon\enddisplaymath

n∑i=1

∫ π2

0

∏ε

Goi amsmath cung cung câp hai công c .u đê, tăng kh ,a năng điêu khiê,nvi .êc nh .âp cac biê,u thu,c co h .ê thông ch,ı sô phu,c t .ap la \substack va môitru,o,ng subarray.

\begindisplaymath\sum_\substack0<i<n \\ 1<j<m

P(i,j) =\sum_\beginsubarrayl i\in I\\

1<j<m\endsubarray Q(i,j)

\enddisplaymath

∑0<i<n1<j<m

P (i, j) =∑

i∈I1<j<m

Q(i, j)

Ngoai ra, TEX con cung câp cac d .ang kı hi .êu khac cho dâu ngo .ăc vacac kı hi .êu gio,i h .an khac nhu, la: [ 〈 ‖ l).

Dâu ngo .ăc tron hay ngo .ăc vuông co thê, đu, .o,c nh .âp vao vo,i cac phım

thıch h .o,p. Ðôi vo,i dâu ngo .ăc moc (), ta s

,u, d .ung l .ênh \. Con cac kı

hi .êu gio,i h .an khac đêu ph ,ai s,u, d .ung l .ênh (nhu, la \updownarrow). Hay

tham kh ,ao thêm b ,ang 3.8,o, trang 64 đê, biêt thêm vê danh sach cac kı

hi .êu gio,i h .an co săn.

\begindisplaymatha,b,c\neq\a,b,c\\enddisplaymath

a, b, c 6= a, b, c

L .ênh \left va \right se t .u, đ .ông xac đ.inh kıch thu,o,c c ,ua dâu ngo .ăc

sao cho phu h .o,p vo,i kıch thu,o,c c ,ua biê,u thu,c. Lu,u y răng cac l .ênh \left

va \right ph ,ai đi thanh tu,ng c .ăp (co nghıa la sau khi m,o, ngo .ăc thı b .an

ph ,ai đong ngo .ăc cho phu h .o,p). Trong tınh huông b .an không muôn dâu

đong ngo .ăc phıa bên ph ,ai thı b .an co thê, dung l .ênh \right. đê, đongngo .ăc nhu,ng không hiê,n th.i kı hi .êu đong ngo .ăc.

\begindisplaymath1 + \left( \frac1 1-x^2

\right) ^3\enddisplaymath

1 +

(1

1− x2

)3

Tuy nhiên, trong m .ôt sô tınh huông so .an th ,ao, b .an se cân ph ,ai t .u,

xac đ.inh kıch thu,o,c c ,ua cac dâu ngo .ăc. Ðiêu nay đu, .o,c th .u

,c hi .ên b,o,i cac


l .ênh \big, \Big, \bigg va \Bigg nhu, la m .ôt tiên tô c ,ua cac l .ênh so .anth ,ao dâu ngo .ăc.4

$\Big( (x+1) (x-1) \Big) ^2$\\$\big(\Big(\bigg(\Bigg($\quad$\big\\Big\\bigg\\Bigg\$\quad$\big\|\Big\|\bigg\|\Bigg\|$

((x+ 1)(x− 1)

)2(((( ∥∥∥∥∥∥∥∥∥

∥∥∥∥∥Ðê, thêm dâu ba châm vao m .ôt công thu,c, b .an co thê, s

,u, d .ung nhiêu

l .ênh khac nhau. Trong đo, l .ênh \ldots se xuât ra cac dâu châm nămsat phıa du,o,i c ,ua hang; l .ênh \cdots se xuât chung ra

,o, giu,a hang; l .ênh

\vdots se xuât chung theo chiêu d .oc va l .ênh \ddots se xuât chung theohu,o,ng đu,o,ng cheo.. Hay tham kh ,ao thêm cac vı d .u trong m .uc 3.5 đê,

biêt thêm chi tiêt.

\begindisplaymathx_1,\ldots,x_n \qquadx_1+\cdots+x_n\enddisplaymath

x1, . . . , xn x1 + · · ·+ xn

3.4. Cac kho ,ang trăng trong công thu,c toan

Nêu vi .êc t .u, đ .ông săp xêp cac kho ,ang trăng trong công thu,c c ,ua TEX

không đap u,ng đung yêu câu đ.inh d .ang c ,ua b .an, b .an co thê, thay đô,ichung băng cach thêm vao cac l .ênh x

,u, ly kho ,ang trăng đ .ăc bi .êt. B ,ang

du,o,i đây li .êt kê thông tin vê cac l .ênh qui đ.inh kho ,ang trăng trong côngthu,c toan.

L .ênh Kıch thu,o,c

\,→ ←

\:→ ←

\;→ ←

\ → ←

\qquad→ ←

\quadKıch thu,o,c se tu,o,ng u,ng vo,i chu,M trong font chu, hi .ên t .ai

4Cac l .ênh nay co thê, ho .at đ .ông không nhu, d .u, đinh khi ma cac l .ênh thay đô,i kıchthu,o,c khac nhu, 11pt hay 12pt đa đu, .o,c g .oi. Trong tınh huông nay, b .an co thê, s

,u, d .ung

goi l .ênh exscale hay amsmath đê, khăc ph .uc.

3.5 Giong theo c .ôt 55

L .ênh \! se t .ao ra kho ,ang trăng rât phu h .o,p tru,o,c dâu ‘-’ đôi vo,i cac

sô âm.

\newcommand\ud\mathrmd\begindisplaymath\int\!\!\!\int_D g(x,y)\, \ud x\, \ud y

\enddisplaymaththay vı\begindisplaymath\int\int_D g(x,y)\ud x \ud y\enddisplaymath

∫∫D

g(x, y) dx dy

thay vı ∫ ∫D

g(x, y)dxdy

Lu,u y răng kı t .u, ‘d’ trong công thu,c liên quan đên đ .ao ham thı đu, .o

,cđ.inh d .ang

,o, kiê,u roman.

AMS-LATEX con cung câp thêm m .ôt phu,o,ng phap khac đê, tinh ch,ınhcac kho ,ang cach giu,a cac kı hi .êu tıch phân la \iint, \iiint va \idotsint.Khi b .an s

,u, d .ung goi amsmath thı b .an co thê, so .an th ,ao nhu, sau:

\newcommand\ud\mathrmd\begindisplaymath\iint_D \, \ud x \, \ud y\enddisplaymath

∫∫D

dx dy

B .an co thê, tham kh ,ao thêm tai li .êu testmath.tex (đu, .o,c cung câp

chung vo,i goi amsmath do AMS-LATEX cung câp) hay chu,o,ng 8 trong TheLATEX Companion [3]đê, biêt thêm chi tiêt.

3.5. Giong theo c .ôt

Môi tru,o,ng array se cung câp cho b .an kh ,a năng so .an th ,ao cac m ,ang.Môi tru,o,ng nay lam vi .êc tu,o,ng t .u

, nhu, môi tru,o,ng b,ang. L .ênh \\ đu, .o

,cdung đê, ngăt hang.

\begindisplaymath\mathbfX =\left( \beginarraycccx_11 & x_12 & \ldots \\x_21 & x_22 & \ldots \\\vdots & \vdots & \ddots\endarray \right)\enddisplaymath

X =

x11 x12 . . .x21 x22 . . .

......

. . .

Môi tru,o,ng nay cung co thê, đu, .o,c dung đê, so .an th ,ao cac biê,u thu,c

ch,ı gôm m .ôt dâu ngo .ăc lo,n bên trai, không co dâu đong ngo .ăc bên ph ,ainho, vao l .ênh \right. .


\begindisplaymathy = \left\ \beginarraylla & \textrmnêu $d>c$\\b+x & \textrmnêu đi cho,i vaobuô

,i sang\\

l & \textrmc,a ngay

\endarray \right.\enddisplaymath

y =

a nêu d > cb+ x nêu đi cho,i vao buô,i sangl c ,a ngay

Cac l .ênh ve hang ngang, hang d .oc trong môi tru,o,ng tabular cungđu, .o

,c s,u, d .ung trong môi tru,o,ng nay.

\begindisplaymath\left(\beginarrayc|c1 & 2 \\\hline3 & 4\endarray\right)\enddisplaymath

(1 23 4

)

Ðôi vo,i cac công thu,c nhiêu hang (nhu, la h .ê phu,o,ng trınh), b .anco thê, s

,u, d .ung môi tru,o,ng eqarray va eqnarray* thay cho môi tru,o,ng

equation. Trong môi tru,o,ng eqarray thı môi hang (tu,o,ng u,ng la m .ôtphu,o,ng trınh) đêu đu, .o

,c đanh sô. Tuy nhiên, môi tru,o,ng eqarray* sekhông đanh sô cac phu,o,ng trınh.

Môi tru,o,ng eqnarray va eqnarray* ho .at đ .ông tu,o,ng t .u, nhu, m .ôt b ,ang

gôm 3 c .ôt vo,i đ.inh d .ang la rcl, trong đo, c .ôt,o, giu,a co thê, đu, .o

,c dungđê, xuât dâu băng “=”. L .ênh \\ co tac d .ung xuông hang.

\begineqnarrayf(x) & = & \cos x \\f’(x) & = & -\sin x \\\int_0^x f(y)dy &= & \sin x\endeqnarray

f(x) = cosx (3.5)f ′(x) = − sinx (3.6)∫ x

0

f(y)dy = sinx (3.7)

Nêu chu y b .an se thây răng kho ,ang cach giu,a hai vê vo,i dâu “=” la khalo,n. Ta co thê,gi ,am kho ,ang cach nay xuông vo,i l .ênh \setlength\arraycolsep2pt.

Cac phu,o,ng trınh dai se không đu, .o,c t .u

, đ .ông chia ra lam cac đo .annh ,o. Ngu,o,i so .an th ,ao ph ,ai xac đ.inh v.i trı xuông hang va chung ph ,aiđu, .o

,c th .ut vao bao nhiêu. Du,o,i đây la hai phu,o,ng phap đê, th .u,c hi .ên điêu

nay:

3.6 Cac kho ,ang trông thay cho phân văn b ,an 57

\setlength\arraycolsep2pt\begineqnarray\sin x & = & x -\fracx^33!

+ \fracx^55!-\nonumber \\

& & -\fracx^77!+\cdots\endeqnarray

sinx = x− x3

3!+x5

5!−

− x7

7!+ · · · (3.8)

\begineqnarray\lefteqn \cos x = 1

-\fracx^22! + \nonumber\\

& & +\fracx^44!-\fracx^66!+\cdots

\endeqnarray

cosx = 1− x2

2!+

+x4

4!− x6

6!+ · · · (3.9)

L .ênh \nonumber yêu câu LATEX không đanh sô phu,o,ng trınh.Vo,i cac phu,o,ng phap nay, ta co thê, so .an th ,ao cac phu,o,ng trınh đu, .o

,cgiong theo c .ôt. Ngoai ra, goi amsmath cung cung câp m .ôt t .âp cac l .ênhhi .êu qu ,a đê, th .u

,c hi .ên vi .êc nay5.

3.6. Cac kho ,ang trông thay cho phân văn b ,an

Chung ta không thê, thây cac đo .an văn b ,an đu, .o,c đ.inh d .ang la phantom

tuy nhiên chung vân tôn t .ai trong tu,,o,ng tu, .o

,ng đôi vo,i ngu,o,i đ .oc. Chungta co thê, d .u

,a vao đây đê, co đu, .o,c m .ôt sô th ,u thu .ât so .an th ,ao rât thu v.i.

Khi chung ta so .an th ,ao cac ch,ı sô trên va du,o,i vo,i cac l .ênh nhu, ^va _, chung ta co đa đu, .o

,c kêt qu ,a rât đ .ep măt nhu,ng đôi khi chung tamuôn bô, sung thêm m .ôt ıt đê, co đu, .o

,c kêt qu ,a tôt nhât. L .ênh \phantomla m .ôt l .ênh rât hi .êu qu ,a trong vi .êc c ,ai thi .ên kêt qu ,a trınh bay c ,ua caccông thu,c. L .ênh nay co chu,c năng la danh ra m .ôt sô kho ,ang trăng theoyêu câu.

\begindisplaymath^12_\phantom16\textrmC\qquad \textrmso vo,i \qquad^12_6\textrmC\enddisplaymath

126C so vo,i 12

6 C

5Hay xem thêm thông tin chi tiêt vê cac môi tru,o,ng align, flalign, gather, multiline vasplit


\begindisplaymath\Gamma_ij^\phantomijk \qquad\textrmso vo,i \qquad\Gamma_ij^k\enddisplaymath

Γ kij so vo,i Γkij

3.7. Kıch thu,o,c c ,ua cac font chu, hô tr .o, so .an th ,ao

tai li .êu Toan h .oc

Trong chê đ .ô so .an th ,ao công thu,c toan h .oc, TEX se t .u, đ .ông ch .on kıch

thu,o,c c ,ua font chu, tuy thu .ôc vao ngu, c ,anh. Vı d .u nhu, đôi vo,i cac ch,ısô trên hay ch,ı sô du,o,i thı LATEX se t .u

, đ .ông so .an th ,ao vo,i kiê,u chu, nh ,oho,n. Khi b .an muôn so .an th ,ao m .ôt phu,o,ng trınh

,o, kiê,u chu, roman thı

b .an không nên dung l .ênh \textrm b,o,i vı l .ênh nay se lam cho co, chê

thay đô,i kıch thu,o,c font chu, m .ôt cach t .u, đ .ông cho phu h .o

,p vo,i ngu,c ,anh c ,ua LATEX không lam vi .êc b

,o,i vı lênh textrm se t .am tho,i chuyê,n

môi tru,o,ng toan h .oc hi .ên t .ai sang môi tru,o,ng so .an th ,ao văn b ,an. B .ancân lu,u y răng l .ênh \mathrm se ch ,ı lam vi .êc tôt vo,i nhu,ng phân văn b ,anngăn. L .ênh \mathrm se không co tac d .ung đôi vo,i cac kho ,ang trăng vacac kı t .u

, co dâu.6

\beginequation 2^\textrmnd\quad 2^\mathrmnd\endequation

2nd 2nd (3.10)

Ðôi khi b .an cân yêu câu LATEX thay đô,i kıch thu,o,c font chu, cho phuh .o

,p. Trong chê đ .ô so .an th ,ao tai li .êu Toan h .oc, b .an co thê, s,u, d .ung 4

l .ênh sau:

\displaystyle (123), \textstyle (123), \scriptstyle (123) and\scriptscriptstyle (123).

Vi .êc thay đô,i kiê,u đ.inh d .ang cung se ,anh hu,,o,ng đên cach hiê,n th.i

c ,ua cac lam gio,i h .an.

6Goi amsmath c ,ua AMS-LATEX cho phep l .ênh \textrm lam vi .êc vo,i văn b ,an đa đu, .o,cthay đô,i kıch thu,o,c.

3.8 Ð.inh ly, đ.inh lu .ât, . . . 59

\begindisplaymath\mathop\mathrmcorr(X,Y)=\frac\displaystyle\sum_i=1^n(x_i-\overline x)(y_i-\overline y)\displaystyle\biggl[\sum_i=1^n(x_i-\overline x)^2\sum_i=1^n(y_i-\overline y)^2\biggr]^1/2\enddisplaymath

corr(X,Y ) =

n∑i=1

(xi − x)(yi − y)

[ n∑i=1

(xi − x)2n∑i=1

(yi − y)2]1/2

Ðây la m .ôt trong cac vı d .u cân ph ,ai s,u, d .ung cac dâu ngo .ăc lo,n thay cho

cac dâu ngo .ăc bınh thu,o,ng vo,i l .ênh \left[\right].

3.8. Ð .inh ly, đ .inh lu .ât, . . .

Khi so .an th ,ao cac tai li .êu Toan h .oc, b .an se cân ph ,ai so .an th ,ao cac “bô,

đê”, “đ.inh nghıa”, “tiên đê” va cac câu truc tu,o,ng đu,o,ng. LATEX se hô tr .o,

b .an vo,i l .ênh sau:

\newtheoremname[counter]text[section]

Tham sô name la m .ôt tu, khoa ngăn đê, xac đ.inh “đ.inh ly”. Tham sôtext se cho phep ta xac đ.inh tên g .oi c ,ua “đ.inh ly” (đây la tên c ,ua đ.inh lytrong b ,an in).

Cac tham sô trong dâu ngo .ăc vuông la tuy ch .on. Chung đu, .o,c s

,u,

d .ung đê, xac đ.inh vi .êc đanh sô cho “đ.inh ly”. Tham sô counter se giupxac đ.inh tham sô name c ,ua “đ.inh ly” đa đu, .o

,c khai bao. Khi nay “đ.inh ly”mo,i se đu, .o

,c đanh sô theo cung m .ôt chuôi. Tham sô section cho phepb .an xac đ.inh cac xem m .ôt “đ.inh ly” thu .ôc vao m .uc nao c ,ua tai li .êu.

Sau khi g .oi l .ênh \newtheorem trong phân t .u,a đê c ,ua tai li .êu, b .an co

thê, g .oi tiêp cac l .ênh sau,o, trong phân thân c ,ua tai li .êu:

\beginname[text]Ðây la m .ôt đ.inh ly rât thu v.i\endname

Phân nay chınh la phân chi tiêt c ,ua đ.inh ly. Du,o,i đây la m .ôt vı d .u c .uthê,, no se giup b .an hiê,u đu, .o

,c ro ho,n vê môi tru,o,ng đ.inh ly nay.


% definitions for the document% preamble\newtheoremlawLaw\newtheoremjury[law]Jury%in the document\beginlaw \labellaw:boxXin chao cac b.an!!!\endlaw\beginjury[Thu, 12]Co le tôi đa g.ăp b.an. Hay thamkh,ao thêm

phân~\reflaw:box\endjury\beginlawÐung, đung, đung\endlaw

Law 1. Xin chao cac b .an!!!

Jury 2 (Thu, 12). Co le tôi đa g .ăp b .an. Haytham kh ,ao thêm phân 1

Law 3. Ðung, đung, đung

Ð.inh ly “Jury” s,u, d .ung chung b .ô đêm nhu, đ.inh ly “Law”. Do đo, đ.inh

ly nay se đu, .o,c đanh sô theo nhu, chuôi đanh sô c ,ua đ.inh ly trong h .ê

thông cac đ.inh ly nhu, “Law”.

\flushleft\newtheoremmurMurphy[section]\beginmurNêu co hai hay nhiêucach ho,n đê

,lam m.ôt

điêu gı đo va ho,n nu,a m.ôttrong cac cach nay cothê

,gây ra cac th

,am ho.a

thı se co m.ôt ngu,o,inao đo săn long lam no.\endmur

Murphy 3.8.1. Nêu co hai hay nhiêucach ho,n đê, lam m .ôt điêu gı đo va ho,nnu,a m .ôt trong cac cach nay co thê, gâyra cac th ,am ho .a thı se co m .ôt ngu,o,i naođo săn long lam no.

Trong vı d .u trên, đ.inh ly “Murphy” se đu, .o,c đanh sô theo m .uc hi .ên

t .ai. Ngoai cach ch .on tham sô la section nhu, trên, ta co thê, ch .on cactham sô khac nhu, chapter hay subsection.

3.9. Cac ky hi .êu in đ .âm

Trong LATEX, vi .êc so .an th ,ao cac kı hi .êu in đ .âm la tu,o,ng đôi kho khăn; cole điêu nay la m .ôt trong nhu,ng ch ,u y c ,ua LATEX b

,o,i vı nhu,ng ngu,o,i so .an

th ,ao nghi .êp du, rât dê lâm vao tınh tr .ang l .am d .ung chu,c năng nay. L .ênhthay đô,i font chu, nhu, \mathbf se xuât ra cac kı t .u

, đ .âm; tuy nhiên l .ênhnay se đô,i kiê,u font chu, sang d .ang roman (đu,ng) trong khi cac kı hi .êutoan h .oc thu,o,ng đu, .o

,c viêt nghiêng. Ngoai ra, ta con co l .ênh \boldmathnhu,ng l .ênh nay ch,ı co tac d .ung bên ngoai môi tru,o,ng toan h .oc. Nocung co tac d .ung vo,i cac kı hi .êu.

3.10 Danh sach cac kı hi .êu toan h .oc 61

\begindisplaymath\mu, M \qquad \mathbfM \qquad\mbox\boldmath $\mu, M$\enddisplaymath

µ,M M µ,M

Nêu chu y b .an se thây răng dâu phâ,y l .ai tr,o, nên qua đ .âm.

Goi amsbsy (co trong goi amsmath) cung nhu, goi bm trong b .ô côngc .u se hô tr .o

, vi .êc đ.inh d .ang nay vo,i l .ênh \boldsymbol.

\begindisplaymath\mu, M \qquad\boldsymbol\mu, \boldsymbolM\enddisplaymath

µ,M µ,M

3.10. Danh sach cac kı hi .êu toan h .oc

Cac b ,ang sau đây trınh bay tât c ,a cac kı hi .êu thông thu,o,ng co thê, truy c .âpđu, .o

,c trong chê đ .ô so .an th ,ao toan h .oc. Ðê, s,u, d .ung cac kı hi .êu đu, .o

,c li .êtkê

,o, b ,ang 3.12–3.167, thı b .an cân ph ,ai đu,a goi amssymb vao tai li .êu

,o, phân

t .u,a đê c ,ua tai li .êu va cac font chu, AMS danh cho toan h .oc ph ,ai đu, .o

,c caisăn trên may. Nêu goi AMS va cac font chu, chu,a đu, .o

,c cai đ .ăt thı b .an cothê, t ,ai vê

,o, đ.ia ch,ı CTAN:/tex-archive/macros/latex/required/amslatex.

B .an cung co thê, t ,ai vê m .ôt danh sach chi tiêt ho,n vê cac kı hi .êu t .ai đ.iach,ı CTAN:info/symbols/comprehensive.

B ,ang 3.1: Cac dâu tr .ong âm trong chê đ .ô so .an th ,ao toan h .oc.

a \hata a \checka a \tildea a \acuteaa \gravea a \dota a \ddota a \breveaa \bara ~a \veca A \widehatA A \widetildeA

7cac b ,ang sau đu, .o,c trıch tu, symbols.tex đu, .o,c so .an b,o,i David Carlisle va sau đo đu, .o,c

thay đô,i nhiêu theo s .u, g .o,i y c ,ua Josef Tkadlec.


B ,ang 3.2: Cac chu, cai Hy L .ap viêt thu,o,ng.

α \alpha θ \theta o o υ \upsilonβ \beta ϑ \vartheta π \pi φ \phiγ \gamma ι \iota $ \varpi ϕ \varphiδ \delta κ \kappa ρ \rho χ \chiε \epsilon λ \lambda % \varrho ψ \psiε \varepsilon µ \mu σ \sigma ω \omegaζ \zeta ν \nu ς \varsigmaη \eta ξ \xi τ \tau

B ,ang 3.3: Cac chu, cai Hy L .ap viêt hoa.

Γ \Gamma Λ \Lambda Σ \Sigma Ψ \Psi∆ \Delta Ξ \Xi Υ \Upsilon Ω \OmegaΘ \Theta Π \Pi Φ \Phi


B ,ang 3.4: Quan h .ê hai ngôi.

B .an co thê, co đu, .o,c cac kı hi .êu ngu, .o

,c l .ai tu,o,ng u,ng vo,i cac kı hi .êu,o,

đây băng cach thêm vao tiên tô \not tru,o,c l .ênh tu,o,ng u,ng.

< < > > = =≤ \leq or \le ≥ \geq or \ge ≡ \equiv \ll \gg .

= \doteq≺ \prec \succ ∼ \sim \preceq \succeq ' \simeq⊂ \subset ⊃ \supset ≈ \approx⊆ \subseteq ⊇ \supseteq ∼= \cong< \sqsubset a = \sqsupset a 1 \Join a

v \sqsubseteq w \sqsupseteq ./ \bowtie∈ \in 3 \ni , \owns ∝ \propto` \vdash a \dashv |= \models| \mid ‖ \parallel ⊥ \perp^ \smile _ \frown \asymp: : /∈ \notin 6= \neq or \ne

aS,u, d .ung goi latexsym đê, s

,u, d .ung cac kı hi .êu nay

B ,ang 3.5: Cac toan t,u, hai ngôi.

+ + − -± \pm ∓ \mp / \triangleleft· \cdot ÷ \div . \triangleright× \times \ \setminus ? \star∪ \cup ∩ \cap ∗ \astt \sqcup u \sqcap \circ∨ \vee , \lor ∧ \wedge , \land • \bullet⊕ \oplus \ominus \diamond \odot \oslash ] \uplus⊗ \otimes © \bigcirc q \amalg4 \bigtriangleup 5 \bigtriangledown † \dagger \lhd a \rhd a ‡ \ddagger \unlhd a \unrhd a o \wr


B ,ang 3.6: Cac toan t,u, lo,n.∑

\sum⋃

\bigcup∨

\bigvee⊕

\bigoplus∏\prod

⋂\bigcap

∧\bigwedge

⊗\bigotimes∐

\coprod⊔

\bigsqcup⊙

\bigodot∫\int

∮\oint

⊎\biguplus

B ,ang 3.7: Cac dâu mui tên.

← \leftarrow or \gets ←− \longleftarrow ↑ \uparrow→ \rightarrow or \to −→ \longrightarrow ↓ \downarrow↔ \leftrightarrow ←→ \longleftrightarrow l \updownarrow⇐ \Leftarrow ⇐= \Longleftarrow ⇑ \Uparrow⇒ \Rightarrow =⇒ \Longrightarrow ⇓ \Downarrow⇔ \Leftrightarrow ⇐⇒ \Longleftrightarrow m \Updownarrow7→ \mapsto 7−→ \longmapsto \nearrow← \hookleftarrow → \hookrightarrow \searrow \leftharpoonup \rightharpoonup \swarrow \leftharpoondown \rightharpoondown \nwarrow \rightleftharpoons ⇐⇒ \iff (bigger spaces) ; \leadsto a


,u, d .ung cac kı hi .êu nay

B ,ang 3.8: Cac dâu ngo .ăc.

( ( ) ) ↑ \uparrow ⇑ \Uparrow[ [ or \lbrack ] ] or \rbrack ↓ \downarrow ⇓ \Downarrow \ or \lbrace \ or \rbrace l \updownarrow m \Updownarrow〈 \langle 〉 \rangle | | or \vert ‖ \| or \Vertb \lfloor c \rfloor d \lceil e \rceil/ / \ \backslash . (c ,a hai đêu trông)

B ,ang 3.9: Cac dâu ngo .ăc lo,n. \lgroup \rgroup

\lmoustache \rmoustache \arrowvert

ww \Arrowvert \bracevert


B ,ang 3.10: Cac kı hi .êu khac.

. . . \dots · · · \cdots... \vdots

. . . \ddots~ \hbar ı \imath \jmath ` \ell< \Re = \Im ℵ \aleph ℘ \wp∀ \forall ∃ \exists 0 \mho a ∂ \partial′ ’ ′ \prime ∅ \emptyset ∞ \infty∇ \nabla 4 \triangle 2 \Box a 3 \Diamond a

⊥ \bot > \top ∠ \angle√

\surd♦ \diamondsuit ♥ \heartsuit ♣ \clubsuit ♠ \spadesuit¬ \neg or \lnot [ \flat \ \natural ] \sharp


,u, d .ung cac kı hi .êu nay.

B ,ang 3.11: Cac kı hi .êu thông thu,o,ng.

These symbols can also be used in text mode.

† \dag § \S © \copyright ® \textregistered‡ \ddag ¶ \P £ \pounds % \%

B ,ang 3.12: Cac dâu ngo .ăc theo AMS.

p \ulcorner q \urcorner x \llcorner y \lrcorner| \lvert | \rvert ‖ \lVert ‖ \rVert

B ,ang 3.13: Chu, cai Hy L .ap va Do Thai theo AMS.

z \digamma κ \varkappa i \beth k \daleth ג \gimel


B ,ang 3.14: Quan h .ê hai ngôi theo AMS.

l \lessdot m \gtrdot + \doteqdot or \Doteq6 \leqslant > \geqslant : \risingdotseq0 \eqslantless 1 \eqslantgtr ; \fallingdotseq5 \leqq = \geqq P \eqcirc≪ \lll or \llless ≫ \ggg or \gggtr $ \circeq. \lesssim & \gtrsim , \triangleq/ \lessapprox ' \gtrapprox l \bumpeq≶ \lessgtr ≷ \gtrless m \BumpeqQ \lesseqgtr R \gtreqless ∼ \thicksimS \lesseqqgtr T \gtreqqless ≈ \thickapprox4 \preccurlyeq < \succcurlyeq u \approxeq2 \curlyeqprec 3 \curlyeqsucc v \backsim- \precsim % \succsim w \backsimeqw \precapprox v \succapprox \vDashj \subseteqq k \supseteqq \Vdashb \Subset c \Supset \Vvdash< \sqsubset = \sqsupset \backepsilon∴ \therefore ∵ \because ∝ \varproptop \shortmid q \shortparallel G \between` \smallsmile a \smallfrown t \pitchforkC \vartriangleleft B \vartriangleright J \blacktriangleleftE \trianglelefteq D \trianglerighteq I \blacktriangleright

B ,ang 3.15: Cac dâu mui tên theo AMS.

L99 \dashleftarrow 99K \dashrightarrow ( \multimap⇔ \leftleftarrows ⇒ \rightrightarrows \upuparrows \leftrightarrows \rightleftarrows \downdownarrowsW \Lleftarrow V \Rrightarrow \upharpoonleft \twoheadleftarrow \twoheadrightarrow \upharpoonright \leftarrowtail \rightarrowtail \downharpoonleft \leftrightharpoons \rightleftharpoons \downharpoonright \Lsh \Rsh \rightsquigarrow" \looparrowleft # \looparrowright ! \leftrightsquigarrowx \curvearrowleft y \curvearrowright \circlearrowleft \circlearrowright


B ,ang 3.16: Quan h .ê ph ,u đ.inh hai ngôi va cac dâu mui tên theo AMS.

≮ \nless ≯ \ngtr & \varsubsetneqq \lneq \gneq ' \varsupsetneqq \nleq \ngeq " \nsubseteqq \nleqslant \ngeqslant # \nsupseteqq \lneqq \gneqq - \nmid \lvertneqq \gvertneqq ∦ \nparallel \nleqq \ngeqq . \nshortmid \lnsim \gnsim / \nshortparallel \lnapprox \gnapprox \nsim⊀ \nprec \nsucc \ncong \npreceq \nsucceq 0 \nvdash \precneqq \succneqq 2 \nvDash \precnsim \succnsim 1 \nVdash \precnapprox \succnapprox 3 \nVDash( \subsetneq ) \supsetneq 6 \ntriangleleft \varsubsetneq ! \varsupsetneq 7 \ntriangleright* \nsubseteq + \nsupseteq 5 \ntrianglelefteq$ \subsetneqq % \supsetneqq 4 \ntrianglerighteq

8 \nleftarrow 9 \nrightarrow = \nleftrightarrow: \nLeftarrow ; \nRightarrow < \nLeftrightarrow

B ,ang 3.17: Cac toan t,u, nh.i ph .ân theo AMS.

u \dotplus \centerdot ᵀ \intercaln \ltimes o \rtimes > \divideontimesd \Cup or \doublecup e \Cap or \doublecap r \smallsetminusY \veebar Z \barwedge [ \doublebarwedge \boxplus \boxminus \circleddash \boxtimes \boxdot \circledcirch \leftthreetimes i \rightthreetimes ~ \circledastg \curlyvee f \curlywedge


B ,ang 3.18: Cac kı hi .êu khac theo AMS.

~ \hbar \hslash k \Bbbk \square \blacksquare s \circledSM \vartriangle N \blacktriangle \complementO \triangledown H \blacktriangledown a \Game♦ \lozenge \blacklozenge F \bigstar∠ \angle ] \measuredangle ^ \sphericalangle \diagup \diagdown 8 \backprime@ \nexists ` \Finv ∅ \varnothingð \eth 0 \mho

B ,ang 3.19: Cac kiê,u chu, cai trong toan.

Vı d .u L .ênh Goi l .ênh cân dungABCdef \mathrmABCdefABCdef \mathitABCdefABCdef \mathnormalABCdefABC \mathcalABC euscript vo,i tuy ch .on mathcalA BC \mathscrABC mathrsfsABCdef \mathfrakABCdef eufrakABC \mathbbABC amsfonts hay amssymb

CHU,O

,NG 4

NHU,NG TINH NĂNG Ð .ĂC TRU

,NG C

,UA

LATEX

Khi nh .âp cac tai li .êu lo,n l .ai vo,i nhau, LATEX se giup đo, b .an thông qua m .ôt

sô tınh năng m .anh nhu, vi .êc t .ao b,ang ch

,ı m .uc, qu

,an ly cac tai li .êu tham kh

,ao va

cac công vi .êc khac. Ðê,biêt thêm chi tiêt vê cac tınh năng đ .ăc tru

,ng va kh,a năng

m,o, r .ông c

,ua LATEX, b .an co thê

,tham kh

,ao thêm

,o, tai li .êu LATEX Manual [1] va

The LATEX Companion [3].

4.1. Ðu,a ,anh EPS vao tai li .êu

LATEX cung câp nhu,ng phu,o,ng ti .ên co, b ,an đê, lam vi .êc vo,i cac phân con .ôi dung mang tınh linh đ .ông nhu, hınh ,anh hay hınh đô th.i thông quahai môi tru,o,ng la figure va table.

Ngoai ra, ta con co m .ôt sô cach khac đê, t .ao ra cac đô th.i ch,ı đo,nthuân vo,i LATEX hay tu, cac goi m

,o, r .ông c ,ua LATEX. Tuy nhiên, đa sô ngu,o,i

dung nh .ân xet răng vi .êc s,u, d .ung cac tınh năng nay la tu,o,ng đôi phu,c

t .ap, kho khăn va ho,i kho hiê,u. Do đo, chung tôi quyêt đ.inh không gi ,aithıch chi tiêt cac tınh năng nay trong ph .am vi tai li .êu ngăn ng .on nay.

B .an co thê, tham kh ,ao thêm,o, The LATEX Companion [3] va LATEX

Manual [1] đê, biêt thêm chi tiêt vê ch ,u đê nay.M .ôt cach tiêp c .ân khac đo,n gi ,an ho,n la t .ao ra cac hınh ,anh vo,i cac

chu,o,ng trınh chuyên d .ung1 sau đo đu,a chung vao tai li .êu. Cac goi c ,uaLATEX cung câp rât nhiêu bi .ên phap đê, th .u

,c hi .ên điêu nay. Tuy nhiên,trong khuông khô, c ,ua tai li .êu nay, chung tôi ch,ı trınh bay vê vi .êc s

,u,

d .ung cac hınh ve d .ang Encapsulated PostScript (EPS) b,o,i vı vi .êc đu,a cac

đôi tu, .o,ng nay vao tai li .êu la tu,o,ng đôi đo,n gi ,an. Ðê, co thê, s

,u, d .ung đu, .o

,ccac hınh ,anh d .ang EPS, b .an cân ph ,ai co may in hô tr .o

, PostScript2 đê,

xuât kêt qu ,a.M .ôt t .âp l .ênh hô tr .o

, vi .êc đu,a hınh ,anh vao tai li .êu lam vi .êc kha tôtla goi graphicx đu, .o

,c thiêt kê b,o,i D. P. Carlisle. Ðây la m .ôt phân c ,ua tr .on

b .ô cac goi đu, .o,c g .oi la “graphics”.3

Gi ,a s,u, nhu, b .an đang lam vi .êc trên m .ôt h .ê thông co săn may in

PostScript va goi graphicx, b .an co thê, tiên hanh theo cac bu,o,c sau đê, cothê, đu,a hınh ,anh vao tai li .êu:

1XFig, CorelDraw!, Freehand, Gnupshot, . . .2M .ôt cach khac đê, xuât d .ang PostScript la s

,u, d .ung phân mêm GHOSTSCRIPT t .ai đ.ia

ch,ı CTAN:/tex-archive/support/ghostscript. Ngu,o,i dung Windows va OS/2 co thê, cânphân mêm GSVIEW.

3CTAN:/tex-archive/macros/latex/required/graphics

70 Chu,o,ng 4. Nhu,ng tınh năng đ .ăc tru,ng c ,ua LATEX

1. Xuât kêt qu ,a trong cac chu,o,ng trınh đô ho .a ra du,o,i d .ang EPS.4

2. N .ap goi graphicx trong phân t .u,a đê c ,ua t .âp tin du, li .êu vao nhu, sau:

\usepackage[driver]graphicx

vo,i driver la tên c ,ua chu,o,ng trınh d.ich tu, d .ang dvi sang d .angpostscript. Chu,o,ng trınh thu,o,ng đu, .o

,c s,u, d .ung la dvips. Tên c ,ua

driver la m .ôt đoi h ,oi băt bu .ôc b,o,i vı không co tiê,u chuâ,n vê cach

m .ôt hınh ,anh đu, .o,c đu,a vao trong TEX. Thông qua vi .êc biêt đu, .o

,ctên c ,ua driver thı goi graphicx se xac đ.inh cach đê, chen thông tinvê hınh ,anh vao tâp tin .dvi đê, may in co thê, hiê,u đu, .o

,c va đu,a t .âptin .eps vao m .ôt cach chınh xac.

3. G .oi l .ênh sau:

\includegraphics[key=value, . . . ]file

đê, đu,a t .âp tin file vao tai li .êu. Thông sô tuy ch .on c ,ua keys la m .ôtdanh sach đu, .o

,c phân cach b,o,i dâu phâ,y c ,ua cac gia tr.i values. keys

co thê, đu, .o,c s

,u, d .ung đê, thay đô,i đ .ô r .ông, cao va s .u

, xoay vong c ,uahınh ,anh. B ,ang 4.1 se li .êt kê cac khoa quan tr .ong.

B ,ang 4.1: Tên c ,ua cac khoa theo goi graphicx.

width co dan hınh ,anh theo chiêu r .ông yêu câuheight co dan hınh ,anh theo chiêu r .ông yêu câuangle xoay hınh ,anh theo chiêu kim đông hôscale ch,ınh t ,y l .ê kıch thu,o,c c ,ua hınh ,anh

4Nêu chu,o,ng trınh c ,ua b .an không thê, xuât du,o,i d .ang EPS, b .an co thê, th,u, cai đ .ăt

driver c ,ua may in PostScript (vı d .u nhu, may Apple LaserWriter) va in kêt qu ,a lam vi .êcra t .âp tin vo,i driver nay. Thông thu,o,ng thı t .âp tin nay se co đ.inh d .ang la EPS. Lu,uy răng m .ôt hınh ,anh d .ang EPS không đu, .o,c phep chu,a nhiêu ho,n m .ôt trang. M .ôt sôdriver c ,ua cac may in co thê, đu, .o,c câu hınh tr .u,c tiêp đê, xuât ra d .ang EPS.

4.2 Tai li .êu tham kh ,ao 71

Du,o,i đây la m .ôt vı d .u minh ho .a lam ro tınh năng trên

\beginfigure\begincenter\includegraphics[angle=90, width=0.5\textwidth]test\endcenter\endfigure

Vı d .u trên se đu,a vao tai li .êu m .ôt t .âp tin co tên la test.eps. Ðâu tiên,hınh ,anh se đu, .o

,c xoay m .ôt goc 90 đ .ô theo chiêu kim đông hô. Sau đo,no se đu, .o

,c tăng kıch thu,o,c chiêu r .ông lên gâp 0.5 lân chiêu r .ông banđâu. T ,y l .ê la 1.0 b

,o,i vı ta không ch,ı đ.inh vê chiêu cao c ,ua hınh ,anh.

Chiêu r .ông va chiêu cao co thê, đu, .o,c xac đ.inh theo nhu,ng kıch thu,o,c

tuy .êt đôi. Xem thêm b ,ang 5.5,o, trang 100 đê, biêt thêm chi tiêt. Nêu b .an

muôn đi sâu vao m .uc nay, b .an nên đ .oc 2 tai li .êu sau: [8] va \eps.

4.2. Tai li .êu tham kh ,ao

B .an co thê, t .ao ra m .ôt danh sach cac tai li .êu tham kh ,ao thông qua môitru,o,ng thebibliography. Trong môi tru,o,ng nay, môi m .uc se đu, .o

,c bătđâu nhu, sau:

\bibitem[label]marker

Tham sô marker đu, .o,c s

,u, d .ung đê, trıch dân vê sach, bai bao hay cac

bai lu .ân đu, .o,c s

,u, d .ung đên trong tai li .êu.

\citemarker

Nêu b .an không s,u, d .ung tuy ch .on label, cac m .uc tu, se đu, .o

,c li .êt kêm .ôt cach t .u

, đ .ông. Tham sô sau l .ênh \beginthebibliography se xacđ.inh co bao nhiêu kho ,ang không đu, .o

,c danh cho sô hay nhan. Trongvı d .u du,o,i đây, tham sô 99 se cho LATEX biêt răng không co m .uc naotrong danh sach cac tai li .êu tham kh ,ao đu, .o

,c đanh sô r .ông ho,n sô 99.

Phân 1~\citepa cho răng \ldots\beginthebibliography99\bibitempa H.~Partl:\emphGerman \TeX, TUGboat Quyê

,n~9,

phat hanh lâne~1 (1988)\endthebibliography

Phân 1 [1] cho răng . . .TAI LI .ÊU THAM

KH,AO

[1] H. Partl: German TEX, TUGboatQuyê,n 9, phat hanh lâne 1 (1988)

72 Chu,o,ng 4. Specialities

Ðôi vo,i cac d .u, an lo,n, co le b .an se cân kiê,m tra chu,o,ng trınh BibTEX.

BibTEX đu, .o,c cung câp kem theo vo,i hâu hêt cac phiên b ,an đu, .o

,c phânphôi c ,ua TEX. No cho phep b .an b ,ao qu ,an co, s

,o, du, li .êu vê tai li .êu tham

kh ,ao va đu,a cac tham chiêu tu,o,ng u,ng đên cac tai li .êu ma b .an muôntrıch dân. S .u

, trınh bay tr .u,c quan c ,ua danh m .uc tai li .êu tham kh ,ao do

BibTEX lam ra đu, .o,c d .u

,a trên khai ni .êm đ.inh d .ang tai li .êu cho phep t .aodanh m .uc tai li .êu tham kh ,ao theo cac cach thiêt kê đa đu, .o

,c thiêt l .âp.

4.3. T .ao ch,ı m .uc

Ðôi vo,i cac tai li .êu hoan ch,ınh thı phân ch,ı m .uc đong m .ôt vai trohêt su,c quan tr .ong. Vo,i LATEX va chu,o,ng trınh hô tr .o

, vi .êc t .ao ch,ı m .ucmakeindex,5, vi .êc t .ao ch,ı m .uc cho m .ôt tai li .êu tr

,o, nên hêt su,c đo,n gi ,an.

Phân nay ch,ı gio,i thi .êu so, qua nhu,ng l .ênh co, b ,an hô tr .o, vi .êc t .ao cac ch,ı

sô. Ðê, co đu, .o,c m .ôt cai nhın sâu săc ho,n, b .an co thê, tham kh ,ao thêm

tai li .êu The LATEX Companion [3]. .Ðê, kıch ho .at tınh năng t .ao ch,ı m .uc c ,ua LATEX, b .an ph ,ai n .ap vao goi

makeidx trong phân t .u,a đê c ,ua tai li .êu.

\usepackagemakeidx

đô,ng tho,i, b .an ph ,ai kıch ho .at cac l .ênh t .ao ch,ı m .uc nhu, sau:

\makeindex

L .ênh nay cung năm trong phân t .u,a đê c ,ua tai li .êu.

N .ôi dung c ,ua ch,ı m .uc se đu, .o,c xac đ.inh vo,i l .ênh:

\indexkey

Trong đo, tham sô key la m .uc tu, trong tu, điê,n cac ch,ı m .uc. B .an se nh .âpvao l .ênh \index... t .ai v.i trı ma b .an muôn m .uc tu, trong b ,ang ch,ı m .ucse tr ,o đên. B ,ang 4.2 se gi ,ai thıch thêm vê tham sô key thông qua m .ôtvai vı d .u.

Khi t .âp tin du, li .êu vao đu, .o,c x

,u, ly b

,o,i LATEX, môi l .ênh \index se ghi

m .ôt m .uc tu, tu,o,ng u,ng cung vo,i sô trang hi .ên t .ai vao danh sach cac m .uctu, trong m .ôt t .âp tin đ .ăc bi .êt. T .âp tin nay se co tên trung vo,i t .âp tin du,

5Trên cac h .ê thông không yêu câu hô tr .o, cac t .âp tin co tên dai ho,n 8 kı t .u,, chu,o,ngtrınh đu, .o,c g .oi la makeidx.

4.4 Trang trı đâu đê c ,ua cac trang 73

B ,ang 4.2: Cu phap c ,ua vi .êc t .ao ch,ı m .uc.

Vı d .u M .uc tu, Chu thıch\indexhello hello, 1 M .ôt m .uc tu, đo,n thuân\indexhello!Peter Peter, 3 M .uc tu, con c ,ua m .uc tu, ‘hello’\indexSam@\textslSam Sam, 2 M .uc tu, đu, .o

,c đ.inh d .ang\indexLin@\textbfLin Lin, 7 Giông nhu, trên\indexJenny|textbf Jenny, 3 Ð.inh d .ang sô trang\indexJoe|textit Joe, 5 Giông nhu, trên\indexeolienne@\’eolienne éolienne, 4 Ðiêu khiê,n cac dâu

li .êu vao nhu,ng khac,o, phân m

,o, r .ông (.idx). Tiêp theo, t .âp tin .idx nay

l .ai đu, .o,c x

,u, ly vo,i chu,o,ng trınh makeindex.

makeindex filename

Chu,o,ng trınh makeindex se t .ao ra m .ôt danh sach cac ch,ı m .uc đu, .o,c

săp xêp trong t .âp tin co tên tu,o,ng t .u, nhu,ng khac phân m

,o, r .ông (.ind).

Nêu chu,o,ng trınh LATEX l .ai đu, .o,c g .oi đê, x

,u, ly t .âp tin du, li .êu vao ban đâu

thı b ,ang ch,ı m .uc đa đu, .o,c săp xêp nay se đu, .o

,c đu,a vao tai li .êu t .ai v.i trıma LATEX tım thây l .ênh

\printindex

Goi showidx đi kem vo,i LATEX 2ε se in ra tât c ,a cac m .uc tu,,o, c .ôt bên

trai c ,ua phân văn b ,an. Ðiêu nay rât thu .ân l .o,i cho vi .êc kiê,m tra l .ai vi .êc

t .ao cac ch,ı m .uc.

4.4. Trang trı đâu đê c ,ua cac trang

Goi fancyhdr6 đu, .o,c viêt b

,o,i Piet van Oostrum, cung câp cho ta m .ôt sô

l .ênh đo,n gi ,an đê, tuy biên phân t .u,a đê va chân c ,ua cac trang giây. Hay

nhın vao phân t .u,a đê va phân chân c ,ua cac trang trong tai li .êu nay, b .an

se thây tınh hu,u d .ung c ,ua goi nay. Vân đê tinh x ,ao c ,ua vi .êc t .ao t .u,a đê va

phân chân c ,ua cac trang la vi .êc đu,a vao tên c ,ua m .uc hay chu,o,ng hi .ênt .ai. LATEX x

,u, ly vi .êc nay theo hu,o,ng tiêp c .ân gôm 2 giai đo .an. Trong

đ.inh nghıa c ,ua phân t .u,a đê vao phân chân c ,ua trang, b .an s

,u, d .ung l .ênh

\rightmark va \leftmark đê, cho biêt m .uc va chu,o,ng tu,o,ng u,ng hi .ên6co t .ai đ.ia ch,ı CTAN:/tex-archive/macros/latex/contrib/supported/fancyhdr.


\documentclassbook\usepackagefancyhdr\pagestylefancy% xac đ.inh răng phân t.u

,a đê va phân chân c,ua trang

% se đu,.o,c viêt thu,o,ng.

\renewcommand\chaptermark[1]\markboth#1\renewcommand\sectionmark[1]\markright\thesection\ #1\fancyhf % xoa cac đ.inh d.ang hi.ên t.ai đôi vo,i phân t.u

,a đê trang\fancyhead[LE,RO]\bfseries\thepage\fancyhead[LO]\bfseries\rightmark\fancyhead[RE]\bfseries\leftmark\renewcommand\headrulewidth0.5pt\renewcommand\footrulewidth0pt\addtolength\headheight0.5pt % t.ao kho

,ang trông cho v.ach ngang

\fancypagestyleplain%\fancyhead % ch

,ınh phân t.u

,a đê cho trang trăng\renewcommand\headrulewidth0pt % va đu,o,ng k

,e ngang

Hınh 4.1: Vı d .u vê cach s,u, d .ung goi fancyhdr.

t .ai. Hai l .ênh nay se xuât ra m .uc va chu,o,ng mo,i khi l .ênh t .ao m .uc haychu,o,ng mo,i đu, .o

,c x,u, ly.

L .ênh \chapter va cac l .ênh t .ao chu,o,ng m .uc khac không t .u, đ.inh

nghıa l .ai l .ênh \rightmark va \leftmark. Chung g .oi l .ênh khac (nhu,la \chaptermark, \sectionmark hay \subsectionmark) đê, đ.inh nghıa l .ail .ênh \rightmark va \leftmark.

Nêu b .an muôn thay đô,i phong cach thê, hi .ên tên chu,o,ng trong phânt .u

,a đê c ,ua trang, b .an “ch,ı cân” đ.inh nghıa l .ai l .ênh \chaptermark. .Hınh 4.1 li .êt kê cac thay đô,i cho goi fancyhdr đê, lam cho chung trông

giong nhu, phân t .u,a đê c ,ua m .ôt cuôn sach nh ,o. Theo tôi, b .an nên s

,u,

d .ung cac kiê,u đ.inh d .ang đu, .o,c đê ngh.i trong phân chu thıch.

4.5. Môi tru,o,ng hô tr .o, vi .êc trıch đung nguyên văn

Trong cac phân tru,o,c c ,ua tai li .êu, b .an đa co d.ip tiêp xuc vo,i môi tru,o,ngverbatim. Trong m .uc nay, b .an se h .oc vê goi verbatim. Goi verbatim lam .ôt s .u

, bô, sung thêm cho môi tru,o,ng verbatim. No giup gi ,ai quyêt m .ôtsô cac h .an chê c ,ua môi tru,o,ng verbatim. B ,an thân c ,ua môi tru,o,ng naykhông co gı la đ .ăc bi .êt nhu,ng s .u

, bô, sung c ,ua no: goi verbatim đa thêm

4.6 T ,ai vê va cai đ .ăt cac goi c ,ua LATEX 75

vao m .ôt sô tınh năng mo,i rât hu,u d .ung. Goi verbatim cung câp l .ênh

\verbatiminputfilename

nhăm cho phep đu,a vao phân văn b ,an nguyên mâu trong t .âp tin co tênfilename vao tai li .êu (bên trong môi tru,o,ng verbatim).

Vı goi verbatim la m .ôt phân c ,ua b .ô công c .u cho nên no se đu, .o,c cai

đ .ăt săn trên hâu hêt cac h .ê thông LATEX. B .an co thê, tham kh ,ao thêmthông tin chi tiêt vê goi nay trong, b .an nên đ .oc tai li .êu [9].

4.6. T ,ai vê va cai đ .ăt cac goi c ,ua LATEX

Hâu hêt cac b ,an cai đ .ăt c ,ua LATEX đêu đi kem vo,i m .ôt sô lu, .o,ng lo,n cac

goi ph .uc v .u vi .êc đ.inh d .ang tai li .êu. Tuy nhiên, m .ôt sô goi hu,u d .ung khacph ,ai đu, .o

,c t ,ai vê tu, trên m .ang internet. No,i ma b .an co thê, tım thây hâuhêt cac ti .ên ıch nay la CTAN (http://www.ctan.org/).

Cac goi nhu, geometry, hyphenat, va cac goi khac thu,o,ng đu, .o,c t .ao

thanh tu, hai t .âp tin: m .ôt t .âp tin vo,i phân m,o, r .ông la .ins va t .âp tin kia

co phân m,o, r .ông la .dtx. Thu,o,ng thı đi kem vo,i cac goi con co t .âp tin

hu,o,ng dân nhu, readme.txt. B .an nên đ .oc kı t .âp tin nay.Trong bât ky tru,o,ng h .o

,p nao thı sau khi t ,ai vê cac goi m,o, r .ông, b .an

cân ph ,ai th .u,c hi .ên hai thao tac sau:

1. Cho h .ê thông TEX săn co biêt vê s .u, tôn t .ai c ,ua goi mo,i nay trên

h .ê thông c ,ua b .an.

2. Biên d.ich t .âp tin t ,ai vê đê, biêt thêm chi tiêt.

Du,o,i đây la cach th .u,c hi .ên thao tac thu, nhât:

1. Dung LATEX đê, d.ich t .âp tin .ins. Qua trınh nay se trıch ra m .ôt t .âptin d .ang .sty.

2. Chuyê,n t .âp tin d .ang .sty đên thu, m .uc ma phiên b ,an TEX trên mayb .an co thê, tım thây chung (thông thu,o,ng thı b .an nên đ .ăt no trongthu, m .uc .../localtexmf /tex/latex.

3. C .âp nh .ât l .ai co, s,o, du, li .êu lu,u tru, cac t .âp tin trong phiên b ,an TEX

trên may c ,ua b .an. Tuy theo cac phiên b ,an c ,ua LATEX ma b .an cothê, s

,u, d .ung cac l .ênh tu,o,ng u,ng nhu,: vo,i teTeX, fpTeX la texhash;

web2c la maktexlsr; MikTeX la initexmf -update-fndb hay s,u,

d .ung giao di .ên đô h .oa.

Bây gio, b .an co thê, trıch ra t .âp tin d .ang .dtx:


1. Ch .ay LATEX đôi vo,i t .âp tin .dtx. Kêt qu ,a t .ao ra la t .âp tin .dvi. Lu,uy răng co thê, b .an se ph ,ai ch .ay LATEX nhiêu lân đê, cac tham chiêucheo đu, .o

,c xac đ.inh đung.

2. Kiê,m tra xem LATEX co t .ao ra t .âp tin .idx hay không. Nêu b .ankhông tin thây t .âp tin nay thı b .an co thê, tiên hanh bu,o,c 5.

3. Ðê, t .ao ra t .âp tin ch,ı m .uc, s,u, d .ung l .ênh sau:

makeindex -s gind.ist name

(vo,i name la tên c ,ua t .âp tin chınh (không co phân m,o, r .ông)).

4. Ch .ay LATEX đê, d.ich t .âp tin .dtx thêm m .ôt lân nu,a. .

5. T .ao t .âp tin d .ang .ps hay .pdf đê, vi .êc xem đu, .o,c dê dang va đ .ep

măt ho,n.

Ðôi khi b .an se thây răng LATEX cung t .ao ra t .âp tin .glo (t .u, điê,n

thu .ât ngu,). Dung l .ênh sau,o, giu,a bu,o,c 4 va 5: makeindex -s gglo.ist

-o name.gls name.gloNho, dung LATEX đê, d.ich t .âp tin .dtx lân cuôi tru,o,c khi th .u

,c hi .ên bu,o,c 5.

4.7. Lam vi .êc vo,i pdfLATEX

PDF la m .ôt kiê,u đ.inh d .ang tai li .êu siêu văn b ,an. Giông nhu, cac trangweb, m .ôt sô tu, trong tai li .êu d .ang PDF se đu, .o

,c đanh dâu nhu, cac siêuliên kêt. Chung se liên kêt đên cac v.i trı khac trong tai li .êu hay th .âm chıla trong cac tai li .êu khac. Khi b .an nhân chu .ôt vao cac siêu liên kêt nay,b .an se đu, .o

,c chuyê,n đên v.i trı liên kêt tu,o,ng u,ng. Ðôi vo,i LATEX thı điêunay co nghıa la cac l .ênh \ref va \pageref se đu,a vao cac siêu liên kêt.Do đo b ,ang n .ôi dung, ch,ı m .uc va cac câu truc tu,o,ng t .u

, khac tr,o, thanh

m .ôt t .âp h .o,p c ,ua cac siêu liên kêt.

Hi .ên nay, hâu hêt cac trang web đêu đu, .o,c viêt băng ngôn ngu, HTML

(HyperText Markup Language). Kiê,u đ.inh d .ang theo ngôn ngu, nay cohai điê,m bât l .o

,i khi so .an th ,ao cac tai li .êu khoa h .oc:

1. Noi chung thı vi .êc đu,a cac công thu,c toan h .oc vao tai li .êu HTMLkhông đu, .o

,c hô tr .o,. M .ăc du chung ta đa co chuâ,n đê, th .u

,c hi .ên điêunay nhu,ng hâu hêt cac trınh duy .êt hi .ên nay chu,a hô tr .o

, hay thiêucac font chu, cân thiêt.

2. Vi .êc in ân cac tai li .êu HTML th .ât đo,n gi ,an nhu,ng kêt qu ,a xuât ral .ai ph .u thu .ôc rât nhiêu vao h .ê điêu hanh va trınh duy .êt. Ðiêu nayco nghıa la cac b ,an in c ,ua cung m .ôt tai li .êu co thê, trông rât khacnhau.

4.7 Lam vi .êc vo,i pdfLATEX 77

Hi .ên nay, ngu,o,i ta đa co rât nhiêu cô găng đê, t .ao ra cac chu,o,ng trınhchuyê,n tu, t .âp tin LATEX sang t .âp tin HTML. Trong sô đo co m .ôt sô chu,o,ngtrınh th .u

,c hi .ên tu,o,ng đôi thanh công vi .êc t .ao ra cac trang web ro rang,dê đ .oc tu, m .ôt tai li .êu đu, .o

,c so .an th ,ao băng LATEX. Tuy nhiên, hâu hêt cacphân mêm đêu không lam tôt vı chung không thê, giu, nguyên đ.inh d .angban đâu. Ðôi vo,i cac tai li .êu s

,u, d .ung cac tınh năng phu,c t .ap c ,ua LATEX

va cac goi m,o, r .ông thı cac chu,o,ng trınh chuyê,n tu, LATEX sang HTML

không thê, th .u,c hi .ên tôt vi .êc chuyê,n đô,i. Do đo, đôi vo,i cac tac gi ,a muôn

đu,a tai li .êu c ,ua mınh lên web nhu,ng muôn giu, nguyên cach trınh bayb ,an in vo,i chât lu, .o

,ng cao đa l .u,a ch .on PDF (Portable Document Format)

nhu, la m .ôt gi ,ai phap tôt. Ho,n nu,a, hâu hêt cac trınh duy .êt web ngay nayđêu hô tr .o

, vi .êc đ .oc tai li .êu d .ang nay sau khi cai thêm m .ôt phân m,o,

r .ông cân thiêt.Khac vo,i cac đ.ing d .ang DVI va PS, tai li .êu d .ang PDF co thê, đu, .o

,cxem va in ân trên hâu hêt cac h .ê điêu hanh (Unix, Mac, Windows). nho,vao phân mêm Adobe Acrobat Reader (co thê, t ,ai vê miên phı tu, trangweb c ,ua Adobe).

4.7.1. Cac tai li .êu PDF danh cho Web

Vi .êc t .ao ra t .âp tin PDF tu, t .âp tin nguôn c ,ua LATEX đa tr,o, nên rât dê dang

nho, vao phân mêm pdfTEX đu, .o,c thiêt kê b

,o,i Han Thê Thanh. pdfTEX

t .ao ra t .âp tin đâu ra d .ang PDF con TEX se t .ao ra t .âp tin d .ang DVI. Ngoaira, ta cung co b ,an pdfLATEX co tac d .ung t .ao ra t .âp tin PDF tu, t .âp tinnguôn c ,ua LATEX.

C ,a hai b ,an pdfTEX va pdfLATEX đêu đu, .o,c cai đ .ăt săn đôi vo,i cac phiên

b ,an mo,i c ,ua TEX nhu, la teTEX, fpTEX, MikTEX, TEXLive va CMacTEX.Ðê, t .ao ra t .âp tin PDF thay vı t .âp tin DVI, b .an ch,ı cân thay l .ênh latex

file.tex băng l .ênh pdflatex file.tex. Trên cac h .ê thông ma LATEXkhông đu, .o

,c g .oi tu, dong l .ênh, b .an co thê, tım thây đu, .o,c nut điêu khiê,n

tu,o,ng u,ng vo,i l .ênh nay.Trong LATEX, b .an co thê, đ .ăt kıch thu,o,c trang giây (nhu, a4paper hay

letterpaper) thông qua tham sô tuy ch .on c ,ua l .ênh \documentclass...Cac l .ênh trên cung lam vi .êc vo,i pdfLATEX. Ngoai ra, pdfLATEX con cân ph ,aibiêt thêm kıch thu,o,c c ,ua trang giây chu, không ch,ı phân di .ên tıch đu, .o

,cdung đê, trınh bay tai li .êu. Khi s

,u, d .ung goi hyperref (xem thêm trang 80),

kıch thu,o,c c ,ua trang co thê, đu, .o,c thay đô,i m .ôt cach t .u

, đ .ông. Nêu không,b .an se ph ,ai t .u

, điêu ch,ınh kıch thu,o,c trang giây băng cach đu,a va cacl .ênh sau trong phân t .u

,a đê c ,ua tai li .êu:

\pdfpagewidth=\paperwidth\pdfpageheight=\paperheight

M .uc nay se không đi sâu vao chi tiêt liên quan đên s .u, khac nhau giu,a

LATEX va pdfLATEX. Nhu,ng khac bi .êt chınh liên quan đên 3 vân đê sau:


vi .êc s,u, d .ung font chu,, đ.inh d .ang c ,ua hınh ,anh đu,a vao va vi .êc t .u

, câuhınh c ,ua cac siêu liên kêt.

4.7.2. Cac font chu,

pdfLATEX co thê, lam vi .êc vo,i tât c ,a cac kiê,u font chu, (PK bitmaps, True-Type, PostScript type 1. . . ) nhu,ng ch ,u yêu la đ.inh d .ang font c ,ua c ,uaLATEX, font PK d .ang bitmap cho ra kêt qu ,a rât xau khi tai li .êu đu, .o

,c xembăng Acrobat Reader. Ðê, co tai li .êu đ .ep măt thı ch,ı nên s

,u, d .ung cac font

chu, d .ang PostScript Type 1.Chung ta se không ban vê font chu, trong tai li .êu nay vı t .u

, LATEX đalam tôt vi .êc x

,u, ly cac font chu, cung nhu, vi .êc s

,u, d .ung b .ô font chu, riêng

c ,ua no đê, đap u,ng yêu câu c ,ua vi .êc so .an th ,ao va in ân cac tai li .êu khoah .oc.

Hi .ên nay, ta co 2 t .âp h .o,p font chu, c ,ua TEX: Computer Modern (CM),

gôm 128 kı t .u, va đu, .o

,c xem la b .ô font m .ăc đ.inh. B .ô font thu, hai laExtended Cork (EC), bao gôm 256 kı t .u

,. Ðiê,m đ .ăc tru,ng c ,ua b .ô fontEC la co chu,a tât c ,a cac kı t .u

, đ .ăc bi .êt c ,ua cac ngôn ngu,-đ .ăc bi .êt la cackı t .u

, thê, hi .ên dâu tr .ong âm trong cac ngôn ngu,,o, châu Âu nhu, la ä

hay é. Ðiêu nay cho phep vi .êc ngăt quang cac tu, ngu, co cac chu, caiđ .ăc bi .êt nay. B .an co thê, kıch ho .at vi .êc s

,u, d .ung b .ô font nay vo,i l .ênh

\usepackage[T1]fontenc,o, phân t .u

,a đê c ,ua tai li .êu (xem thêm trang27). Th .ât không may la không co b .ô font PostScript Type 1 miên phınao cho t .âp cac kı t .u

, EC. Tuy nhiên, co hai phu,o,ng phap co thê, gi ,aiquyêt vân đê nay:

• B .an co thê, đu,a goi \usepackageaeguill aeguill vao phân t .u,a đê

đê, s,u, d .ung cac font AE th .u

,c s .u,.

• B .an co thê, s,u, d .ung \usepackagemltex tuy nhiên tınh năng nay

ch,ı lam vi .êc khi pdfLATEX đu, .o,c biên d.ich vo,i tuy ch .on mltex.

Tu,o,ng t .u, nhu, h .ê thông MlTEX, b .ô font chu, ,ao AE lam cho TEX tin

răng no co đây đ ,u 256 kı t .u, va s .u

, săp đ .ăt cac kı t .u, c ,ua no dân đên vi .êc

thiêu cac kı t .u, trong font chu, CM bınh thu,o,ng (nhu,ng kı t .u

, nay vânđu, .o

,c giu, nguyên trong cac font chu, PostScript d .ang Type 1). Ðiêu naygiup cho vi .êc ngăt quang tu, đu, .o

,c th .u,c hi .ên tôt đôi vo,i cac ngôn ngu,

,o,

châu Âu. Nhu,ng bât l .o,i lo,n nhât la b .ô font chu, AE không lam vi .êc tôt

vo,i chu,c năng Find c ,ua Acrobat Reader. Do đo b .an không thê, tım kiêmcac tu, co dâu trong tai li .êu d .ang PÐF.

M .ôt gi ,ai phap khac la không s,u, d .ung b .ô font CM ma chuyê,n sang

s,u, d .ung cac font Postscript d .ang 1. Hi .ên nay, m .ôt sô font chu, d .ang nay

đu, .o,c cung câp kem theo vo,i Acrobat Reader. B .ô font nay co kıch thu,o,c

cac kı t .u, khac nhau do đo vi .êc trınh bay tai li .êu se co chut thay đô,i.

Thông thu,o,ng, b .ô font chu, nay s,u, d .ung nhiêu kho ,ang không ho,n cac


font chu, CM (cac font chu, CM rât tiêt ki .êm kho ,ang không). Ngoai ra,tınh m .ach l .ac tô,ng thê, c ,ua tai li .êu cung b.i

,anh hu,,o,ng b

,o,i vı cac font chu,

nhu, Times, Helvetica va Courier (cac font chınh cân thay đô,i) khôngđu, .o

,c thiêt kê đê, trınh bay m .ôt cach cân đôi trong m .ôt tai li .êu nhu, lacac font chu, CM.

Ngoai ra, con co 2 b .ô font chu, nu,a đap u,ng yêu câu nay: pxfonts, d .u,a

trên font Palatino đê, đ.inh d .ang cho văn b ,an trong phân thân c ,ua taili .êu va goi txfonts, d .u

,a trên font Times. Ðê, s,u, d .ung hai goi nay, ta ch,ı

cân thêm vao cac hang sau,o, phân t .u

,a đê c ,ua tai li .êu.

\usepackage[T1]fontenc\usepackagepxfonts

B .an co thê, thây c ,anh bao sau khi biên d.ich t .âp tin nguôn

Warning: pdftex (file eurmo10): Font eurmo10 at ... not found

trong t .âp tin co phân m,o, r .ông la .log. Ðiêu nay co nghıa la m .ôt sô font

chu, đu, .o,c s

,u, d .ung

,o, đây đa không đu, .o

,c tım thây. B .an cân ph ,ai s,u,a cac

lôi nay nêu không thı trong tai li .êu d .ang PDF cac trang co cac kı t .u, b.i

thiêu se không đu, .o,c hiê,n th.i trong.

Vi .êc thiêu cac font chu, EC co chât lu, .o,ng tu,o,ng đu,o,ng vo,i cac font

chu, CM d .ang 1 luôn đu, .o,c m .oi ngu,o,i quan tâm. Do đo, cac gi ,ai phap cho

vân đê nay se luôn xuât hi .ên theo tho,i gian.

4.7.3. S,u, d .ung đô ho .a

Vi .êc đu,a đô ho .a vao trong tai li .êu đu, .o,c hô tr .o

, tôt nhât vo,i goi graphicx(xem trang 69). Thông qua vi .êc s

,u, d .ung cac driver đ .ăc bi .êt trong tuy

ch .on c ,ua pdftex, goi graphicx cung se lam vi .êc tôt vo,i pdfLATEX:

\usepackage[pdftex]color,graphicx

Trong vı d .u trên, ta đa đu,a vao tuy ch .on mau b,o,i vi .êc s

,u, d .ung mau săc

trong tai li .êu đa tr,o, nên ngay cang phô, biên.

M .ôt trong nhu,ng vân đê,o, đây la d .ang EPS (Encapsulated Postscript)

không đu,.o,c hô tr .o

, trong cac t .âp tin d .ang PDF. Nêu b .an không đ.inhnghıa m .ôt t .âp tin m

,o, r .ông trong l .ênh \includegraphics, goi graphicx

se t .u, đ .ông tım t .âp tin thıch h .o

,p (ph .u thu .ôc vao vi .êc ch .on driver. Ðôivo,i pdftex, đ.inh d .ang c ,ua t .âp tin nay co thê, la .png, .pdf, .jpg, .mps(MetaPost) va .tif— nhu,ng không la .eps.

Gi ,ai phap đo,n gi ,an cho vân đê nay la chuyê,n cac t .âp tin d .ang EPSsang d .ang PDF thông qua vi .êc s

,u, d .ung ti .ên ıch epstopdf. Ðôi vo,i cac

đôi tu, .o,ng hınh h .oc vecto, (cac hınh ve), đây la m .ôt gi ,ai phap tôt. Tuy

nhiên, đôi vo,i cac d .ang bitmap ( ,anh, hınh đu, .o,c quyet tu, ngoai vao) thı


gi ,ai phap nay không th .ât s .u, thuyêt ph .uc b

,o,i vı b ,an thân đ.inh d .ang PDF

đa hô tr .o, vi .êc đu,a vao cac t .âp tin PNG va JPEG (PNG thıch h .o

,p cho cac,anh co ıt mau con JPEG thıch h .o,p cho cac hınh ch .up vı chung chiêm

rât ıt chô).Ðôi khi, ta không cân ve cac hınh trong hınh h .oc ma ch,ı cân mô t ,a

chung vo,i cac ngôn ngu, đ .ăc bi .êt (nhu, la MetaPost). Ngôn ngu, nay cothê, đu, .o

,c tım thây,o, hâu hêt cac phiên b ,an đu, .o

,c phân phôi c ,ua TEX cungvo,i b ,an hu,o,ng dân chi tiêt.

4.7.4. Cac siêu liên kêt

Goi hyperref se đ ,am nhi .êm vi .êc chuyê,n cac tham chiêu trong tai li .êuthanh siêu liên kêt. Ðê, hoan tât công vi .êc nay, ta cân th .u

,c hi .ên m .ôt sôthao tac hô tr .o

,. B .an cân ph ,ai đu,a l .ênh \usepackage[pdftex]hyperrefvao v.i trı cuôi cung c ,ua phân t .u

,a đê c ,ua tai li .êu.L .ênh nay co nhiêu tham sô đê, tuy biên cach lam vi .êc c ,ua goi hyperref :

• m .ôt danh sach đu, .o,c phân cach b

,o,i dâu phâ,y

,o, phıa sau phân tuy

ch .on c ,ua pdftex\usepackage[pdftex]hyperref

• hay cac hang riêng bi .êt vo,i l .ênh \hypersetupoptions.

M .uc ch .on duy nhât cân thiêt la pdftex; cac m .uc ch .on khac la tuy y vacho phep b .an thay đô,i cach lam vi .êc bınh thu,o,ng c ,ua goi hyperref.7 Du,o,iđây la danh sach cac gia tr.i m .ăc đ.inh:

bookmarks (=true,false) hiê,n th.i hay không hiê,n th.i c ,ua sô,Bookmarkkhi hiê,n th.i tai li .êu.

pdftoolbar (=true,false) hiê,n th.i hay không hiê,n th.i thanh công c .uc ,ua Acrobat khi xem.

pdfmenubar (=true,false) hiê,n th.i hay không hiê,n th.i menu c ,ua Acro-bat.

pdffitwindow (=true,false) ch,ınh kıch thu,o,c phong đ .ai ban đâu khit .âp tin pdf đu, .o

,c xem.

pdftitle (=texte) xac đ.inh n .ôi dung đu, .o,c hiê,n th.i trong c

,u,a sô,

Document Info c ,ua Acrobat.

pdfauthor (=texte) Tên c ,ua tac gi ,a.7B .an cân lu,u y răng goi hyperref không ch,ı lam vi .êc vo,i pdfTEX. Goi nay cung co thê,

đu, .o,c câu hınh đê, nhung thông tin riêng d .ang PDF vao t .âp tin DVI c ,ua LATEX (t .âp tin nayse đu, .o,c đu,a vao t .âp tin PS vo,i l .ênh dvips va cuôi cung đu, .o,c x

,u, ly Adobe Distiller khi

no chuyê,n t .âp tin d .ang PS sang PDF.)


pdfnewwindow (=true,false) xac đ.inh xem m .ôt c,u,a sô, mo,i co đu, .o

,c t .aohay không khi liên kêt vu, .o

,t kh ,oi gio,i h .an c ,ua tai li .êu.

colorlinks (=true,false) hiê,n th.i “vung” liên kêt băng mau. Cac mausăc c ,ua cac liên kêt co thê, đu, .o

,c ch .on nhu, sau:

linkcolor (=color,red) mau săc c ,ua cac liên kêt,o, bên trong c ,ua

tai li .êu (nhu, m .uc, chu,o,ng, trang, . . . ).

citecolor (=color,green) mau c ,ua cac liên kêt đên cac trıch dân(trong danh m .uc cac tai li .êu tham kh ,ao).

filecolor (=color,magenta) mau c ,ua cac liên kêt đên t .âp tin.

urlcolor (=color,cyan) mau c ,ua cac liên kêt đên cac đ.ia ch,ı URL(liên kêt đên h .ôp thu,, đ.ia ch,ı web).

Nêu b .an thây hai long vo,i cac đ.inh d .ang m .ăc đ.inh thı ch,ı vi .êc s,u,

d .ung nhu, sau:

\usepackage[pdftex]hyperref

Ðê, danh sach cac bookmark đu, .o,c li .êt kê chi tiêt va cac liên kêt co

mau (gia tr.i =true la m .ăc đ.inh):

\usepackage[pdftex,bookmarks,colorlinks]hyperref

Khi t .ao ra cac t .âp tin PDF hu,o,ng đên m .uc đıch la in ân, b .an khôngnên lam cho cac liên kêt co mau b

,o,i vı chung se tr

,o, thanh mau xam khi

đu, .o,c in ra (chung tr

,o, nên kho đ .oc va không đ .ep măt).

\usepackagehyperref\hypersetupcolorlinks,%

citecolor=black,%filecolor=black,%linkcolor=black,%urlcolor=black,%pdftex

Ðê, cung câp thông tin cho phân Document Info c ,ua t .âp tin PDF, b .anth .u

,c hi .ên nhu, sau:

\usepackage[pdfauthor=Pierre Desproges%pdftitle=Des femmes qui tombent,%pdftex]hyperref


Ðê, bô, sung cho cac siêu liên kêt t .u, đ .ông đôi vo,i cac tham chiêu cheo,

b .an co thê, đu,a vao cac liên kêt tu,o,ng minh nhu, sau:

\hrefurltext

Ðo .an ma sau

Trang web \hrefhttp://www.ctan.orgCTAN.

se cho kêt qu ,a la “CTAN”; nhân chu .ôt vao tu, “CTAN” se đu,a b .an đên vo,itrang web c ,ua CTAN.

Nêu liên kêt không hu,o,ng đên m .ôt đ.ia ch,ı URL ma la m .ôt t .âp tintrên may thı b .an co thê, s


B.an co thê,xem tai li.êu đâu đ

,u \hrefmanual.pdf

,o, đây.

Khi nay, kêt qu ,a xuât ra la: “B .an co thê, xem tai li .êu đây đ ,u,o, đây”. Nhân

chu .ôt vao “,o, đây” se m

,o, t .âp tin manual.pdf. (T .âp tin se năm trong thu,

m .uc c ,ua tai li .êu hi .ên tho,i).Tac gi ,a c ,ua m .ôt bai bao co thê, cung câp đ.ia ch,ı e-mail c ,ua mınh đê,

ngu,o,i đ .oc co thê, liên h .ê vo,i tac gi ,a thông qua l .ênh \href bên trong l .ênh\author trong phân t .u

,a đê c ,ua trang trong tai li .êu:

\authorNguyên Tân Khoa $<$\hrefmailto:[email protected]%[email protected]$>$

Lu,u y răng b .an ph ,ai nh .âp vao liên kêt va c ,a phân văn b ,an đê, no đu, .o,c

hiê,n th.i trên trang giây. B .an cung co thê, so .an th ,ao nhu, sau:\hrefmailto:[email protected]ên Tân Khoa.Vo,i Acrobat Reader thı m .oi vi .êc vân diên ra tôt đ .ep nhu,ng khi in tai li .êura thı se không ai biêt đu, .o

,c đ.ia ch,ı e-mail c ,ua b .an!!!

4.7.5. Vân đê vo,i cac liên kêtCac thông đi .êp nhu,:

! pdfTeX warning (ext4): destination with the same identifier(namepage.1) has been already used, duplicate ignored

xuât hi .ên khi b .ô đêm đu, .o,c kh

,o,i đ .ông l .ai. Vı d .u nhu, khi s

,u, d .ung l .ênh

\mainmatter đu, .o,c cung câp b

,o,i lo,p tai li .êu d .ang book, b .ô đêm se đu, .o

,ckh ,oi đ .ông l .ai la 1 tu,o,ng u,ng vo,i chu,o,ng đâu tiên c ,ua tai li .êu. Tuy nhiên,phân “lo,i t .u

,a” c ,ua tai li .êu cung đu, .o,c đanh sô la trang 1. Khi nay, tât c ,a

cac liên kêt đên “trang 1” se không cho kêt qu ,a duy nhât nu,a! Do đo,thông bao la “duplicate has been ignored.”

B .ô đêm se th .u,c hi .ên vi .êc đu,a plainpages=false vao m .uc ch .on c ,ua

cac siêu liên kêt. Không may la điêu nay ch,ı hô tr .o, vi .êc đêm trang. M .ôt

http://www.ctan.org


gi ,ai phap tri .êt đê, ho,n la s,u, d .ung m .uc ch .on hypertexnames=false tuy

nhiên khi nay cac liên kêt đên cac trang trong phân ch,ı m .uc se khônglam vi .êc.

4.7.6. Cac vân đê vo,i Bookmark

Phân văn b ,an đu, .o,c hiê,n th.i b

,o,i bookmark không ph ,ai luc nao cung

giông nhu, b .an muôn. B,o,i vı cac bookmark “ch,ı đo,n thuân la văn b ,an”

cho nên no se co ıt kı t .u, ho,n la phân văn b ,an c ,ua LATEX. Cac siêu liên

kêt se t .u, đ .ông thây cac lôi nay va đu,a ra c ,anh bao:

Package hyperref Warning:Token not allowed in a PDFDocEncoded string:

B .an co thê, gi ,ai quyêt vân đê nay băng cach cung câp m .ôt chuôi kı t .u,

cho cac bookmark đê, tranh cac lôi trên nhu, sau:

\texorpdfstringTEX textBookmark Text

Cac biê,u thu,c toan h .oc chınh la cac đôi tu, .o,ng thu,o,ng măc ph ,ai lôi

nay nhât:

\section\texorpdfstring$E=mc^2$%E\ =\ mc\texttwosuperior

se cho kêt qu ,a la “E=mc2” trong phân bookmark.Vi .êc thay đô,i mau se không th .u

,c hi .ên tôt trong cac bookmark:

\section\textcolorredRed !

se t .ao ra chuôi “redRed!”. L .ênh \textcolor se đu, .o,c b ,o qua nhu,ng tham

sô (red) c ,ua no vân đu, .o,c in ra.

Nêu b .an so .an th ,ao:

\section\texorpdfstring\textcolorredRed !Red\ !

thı kêt qu ,a se dê đ .oc ho,n.

S .u, tu,o,ng thıch giu,a t .âp tin nguôn trong LATEX va trong pdfLATEX

Trong tınh huông ly tu,,o,ng, tai li .êu c ,ua b .an se đu, .o

,c d.ich tôt nhu, nhauvo,i LATEX va pdfLATEX. Vân đê lo,n

,o, đây la vi .êc đu,a vao cac hınh ,anh.

Gi ,ai phap co, b ,an cho vân đê nay la b ,o qua phân m,o, r .ông c ,ua t .âp tin

trong l .ênh \includegraphics. Khi nay, c ,a LATEX va pdfLATEX se t .u, đ .ông

tım kiêm t .âp tin co đ.inh d .ang phu h .o,p trong thu, m .uc hi .ên tho,i. Vi .êc b .an

cân lam la t .ao ra cac phiên b ,an tu,o,ng u,ng c ,ua t .âp tin hınh ,anh. LATEX se


tım kiêm t .âp tin d .ang .eps con pdfLATEX se tım cac t .âp tin co phân m,o,

r .ông la .png, .pdf, .jpg, .mps hay .tif (theo thu, t .u, vu,a nêu).

Ðôi vo,i cac tru,o,ng h .o,p b .an muôn s

,u, d .ung cac ma khac nhau cho

cac phiên b ,an PDF khac nhau c ,ua tai li .êu c ,ua b .an, b .an co thê, thêm vao:

\newif\ifPDF\ifx\pdfoutput\undefined\PDFfalse\else\ifnum\pdfoutput > 0\PDFtrue

\else\PDFfalse\fi

\fi

nhu, la cac hang l .ênh đâu tiên c ,ua tai li .êu. Nhu,ng hang l .ênh nay se xacđ.inh m .ôt l .ênh đ .ăc bi .êt cho phep b .an dê dang viêt cac đo .an ma diêuki .ên:

\ifPDF\usepackage[T1]fontenc\usepackageaeguill\usepackage[pdftex]graphicx,color\usepackage[pdftex]hyperref

\else\usepackage[T1]fontenc\usepackage[dvips]graphicx\usepackage[dvips]hyperref

\fi

Trong vı d .u trên, b .an co thê, thây răng tôi đa đu,a vao goi siêu liên kêtcho c ,a phiên b ,an PDF va không ph ,ai PDF. Hi .êu qu ,a c ,ua vi .êc đu,a vaocac l .ênh trên la l .ênh \href lam vi .êc tôt trong tât c ,a cac tru,o,ng h .o

,p makhông ph ,ai đu,a vao ch,ı th.i điêu khiê,n môi lân s

,u, d .ung l .ênh \href.

Lu,u y răng trong cac phiên b ,an TEX hi .ên nay (vı d .u nhu, TEXLive), l .u,a

ch .on giu,a pdftex va dvips khi s,u, d .ung goi graphicx va color se t .u

, đ .ôngđu, .o

,c xac đ.inh m .ôt cach t .u, đ .ông trong t .âp tin câu hınh graphics.cfg va

color.cfg.

4.8. Trınh diên vo,i goi pdfscreen

Bınh thu,o,ng, b .an co thê, trınh diên kêt qu ,a c ,ua tai li .êu khoa h .oc c ,ua b .antrên m .ôt tâm b ,ang vo,i đen chiêu hay tr .u

,c tiêp tu, may tınh xach tay cos

,u, d .ung phân mêm trınh diên.

Vo,i pdfLATEX va goi pdfscreen, b .an co thê, t .ao nên cac “slide” trong t .âptin PDF, co đây đ ,u tınh năng (mau săc, sông đ .ông) nhu, MS PowerPoint.Ngoai ra, t .âp tin c ,ua b .an con co tınh kh ,a chuyê,n cao (co thê, đu, .o

,c xemtrên cac h .ê điêu hanh khac nhau vo,i phân mêm Acrobat Reader).

4.8 Trınh diên vo,i goi pdfscreen 85

Lo,p pdfscreen s,u, d .ung goi graphicx, color va hyperref vo,i cac m .uc ch .on

ph ,ong theo cac cach trınh diên trên man hınh.

\documentclass[pdftex,12pt]article%%% cac phân m

,o, r.ông khac %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

\usepackage[latin1]inputenc\usepackage[english]babel\usepackage[T1]fontenc\usepackageaeguill%%% s

,u, d.ung goi pdfscreen %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%

\usepackage[screen,panelleft,chocolate]pdfscreen% đ.inh d.ang man hınh\panelwidth=25mm%% height width\screensize150mm200mm%% left right top bottom\marginsize42mm8mm10mm10mm% mau săc hay

,anh nên

\overlayempty\definecolormybgrgb1,0.9,0.7\backgroundcolormybg% Logo\emblemaMyLogo%%% vo,i PPower4 (post-processor) %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%\usepackagepause%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%\begindocument\beginslide\beginitemize\item Tin tôt\dots \pause\item Tin xâu\enditemize\endslide\enddocument

Hınh 4.2: Vı d .u vê t .âp tin du, li .êu vao s,u, d .ung goi pdfscreen

Ðê, t .ao ra d .ang t .âp tin nay, b .an ch,ı cân lam vi .êc m .ôt cach bınh thu,o,ngvo,i kiê,u tai li .êu la article. Hınh 4.2 cho thây vı d .u vê t .âp tin du, li .êu vao.Tru,o,c tiên, b .an ph ,ai n .ap vao goi pdfscreen cung vo,i cac tuy ch .on tu,o,ngu,ng:

screen : trınh diên trên man hınh. Ðôi vo,i cac b ,an trınh diên đu, .o,c in ra

thı b .an s,u, d .ung m .uc ch .on print.


panelright đ .ăt b ,ang điêu khiê,n vi .êc di chuyê,n giu,a cac “slide”,o, goc

ph ,ai man hınh. Ngu, .o,c l .ai, đê, đ .ăt b ,ang điêu khiê,n

,o, goc trai, b .an

co thê, s,u, d .ung m .uc ch .on panelleft.

french hay cac ngôn ngu, đu, .o,c hô tr .o

, khac đê, LATEX xac đ.inh tên c ,uacac nut trong b ,ang điêu khiê,n cho phu h .o

,p. M .uc ch .on nay đ .ôc l .âpvo,i cac m .uc ch .on đu, .o

,c ch,ınh vo,i cac goi “babel”.

chocolate mau săc c ,ua b ,ang điêu khiê,n. Cac l .u,a ch .on khac la gray,

orange, palegreen, bluelace va blue (m .ăc đ.inh).

Tiêp đên, b .an se câu truc hınh cho vi .êc hiê,n th.i. Vı cac b ,an trınh diênthu,o,ng co dan theo kıch thu,o,c th .ât c ,ua man hınh hiê,n th.i, do đo thôngtin nay se đu, .o

,c s,u, d .ung đê, ch,ınh kıch thu,o,c font chu,.

\panelwidth xac đ.inh kıch thu,o,c c ,ua b ,ang điêu khiê,n.

\screensizewidthheight xac đ.inh chiêu r .ông va chiêu cao c ,uaman hınh bao gôm c ,a b ,ang điêu khiê,n.

\marginsizeleftrighttopbottom xac đ.inh cac biên c ,ua tai li .êu.Trong phân vı d .u trên, tai li .êu không đu, .o

,c canh,o, giu,a man hınh

b,o,i vı sô c ,ua cac m .uc đu, .o

,c canh trai.

B .an co thê, s,u, d .ung hınh nên

,o, vo,i m .ôt kiê,u đ.inh d .ang bât ky đu, .o

,c hôtr .o

, b,o,i pdfLATEX thông qua l .ênh:

\overlayimage

hay nêu b .an thıch s,u, d .ung phân nên đo,n gi ,an, b .an co thê, xac đ.inh

mau c ,ua no vo,i l .ênh:

\backgroundcolor

Cuôi cung, nêu b .an muôn đ .ăt logo c ,ua tô, chu,c hay công ty c ,ua b .anvao b ,ang điêu khiê,n, hay s


\emblemalogo

Trong khi trınh diên, đê, cac m .uc tu, tu, đu, .o,c hiê,n th.i trên man hınh,

b .an co thê, s,u, d .ung goi pause. Goi nay cung câp l .ênh \pause. L .ênh nay

se yêu câu LATEX t .am ngu,ng vi .êc hiê,n th.i tai li .êu. Goi pause la m .ôt phânc ,ua h .ê thông ppower4 (P 4: Pdf Presentation Post-Processor). H .ê thôngnay se lam cho kêt qu ,a xuât ra c ,ua pdfLATEX trınh diên theo y c ,ua b .an.

4.9 XY-pic 87

B .an co thê, x,u, ly kêt qu ,a xuât ra c ,ua pdfTEX băng cach đu,a vao qua trınh

“x,u, ly sau”. L .ênh nay đu, .o

,c g .oi nhu, sau:

ppower4 xy.pdf xyz.pdf

Ðê, điêu khiê,n kêt qu ,a xuât ra trên tu,ng slide, b .an co thê, s,u, d .ung môi

tru,o,ng \beginslide . . . \endslide. N .ôi dung c ,ua môi slide se đu, .o,c

hiê,n th.i,o, giu,a (theo chiêu d .oc) trang.

Khi biên d.ich vı d .u,o, trên, b .an se g .ăp thông bao lôi:

! pdfTeX warning (dest): namecontents has beenreferenced but does not exist, replaced by a fixed one

Lôi nay la do m .ôt nut l .ênh trong b ,ang điêu khiê,n ch,ı đên b ,ang m .uc l .ucma vı d .u nay không co l .ênh \tableofcontents cho nên liên kêt b.i lôi.

Ðê, b ,ang m .uc l .uc co thê, đu, .o,c hiê,n th.i ngay bên trong b ,ang điêu

khiê,n, b .an co thê, s,u, d .ung m .uc ch .on paneltoc khi dung goi pdfscreen.

Ðiêu nay ch,ı cho ra kêt qu ,a tôt khi ma b ,an trınh diên c ,ua b .an co ıt m .ucva tên cac m .uc tu,o,ng đôi ngăn. B .an cân cung câp cac t .u

,a đê ngăn ng .oncho cac m .uc trong ngo .ăc vuông.

Phân gio,i thi .êu ngăn ng .on nay ch,ı đu,a ra nhu,ng hu,o,ng dân g .o,i y

ban đâu vê tınh năng trınh diên c ,ua goi pdfscreen va PPower4. C ,a hai goinay đêu đu, .o

,c cung câp vo,i tai li .êu hu,o,ng dân chi tiêt.

4.9. XY-pic

Goi xy la m .ôt goi đ .ăc bi .êt đê, ve cac biê,u đô. Ðê, s,u, d .ung goi nay, b .an ch,ı

vi .êc thêm vao cac hang l .ênh sau trong phân t .u,a đê c ,ua tai li .êu:

\usepackage[options]xy

Vo,i options la m .ôt danh sach cac ham c ,ua XY-pic ma b .an muôn n .apvao. Tôi đê ngh.i b .an đu,a vao m .uc ch .on all đê, LATEX n .ap tât c ,a cac l .ênhc ,ua XY.

Cac biê,u đô c ,ua XY-pic đu, .o,c ve d .u

,a trên mô hınh c ,ua cac ma tr .ântrong đo môi phân t

,u, c ,ua biê,u đô đu, .o

,c đ .ăt trong m .ôt ô c ,ua ma tr .ân:

\begindisplaymath\xymatrixA & B \\

C & D \enddisplaymath

A B

C D


L .ênh \xymatrix co thê, đu, .o,c s

,u, d .ung trong chê đ .ô toan h .oc. Trong

vı d .u trên, chung ta co hai hang va hai c .ôt. Ðê, t .ao biê,u đô nay, chung tach,ı cân thêm vao cac muôi tên tu,o,ng u,ng vo,i l .ênh \ar.

\begindisplaymath\xymatrix A \ar[r] & B \ar[d] \\

D \ar[u] & C \ar[l] \enddisplaymath

A // B

D

OO

Coo

L .ênh ve mui tên đu, .o,c đ .ăt

,o, ô danh cho mui tên. Cac tham sô

,o, đây la

hu,o,ng tr ,o đên c ,ua cac mui tên. (u: mui tên hu,o,ng lên, d: mui tên hu,o,ngxuông, r: mui tên hu,o,ng sang ph ,ai va l: mui tên hu,o,ng sang trai).

\begindisplaymath\xymatrixA \ar[d] \ar[dr] \ar[r] & B \\D & C

\enddisplaymath

A

// B

D C

Ðê, t .ao ra cac mui tên theo hu,o,ng cheo, b .an ch,ı cân thêm vao cacđôi sô vê hu,o,ng. Ðê, co mui tên đ .âm ho,n, b .an co thê, l .ăp l .ai cac tham sôvê hu,o,ng.

\begindisplaymath\xymatrixA \ar[d] \ar[dr] \ar[drr] & & \\B & C & D

\enddisplaymath

A

''B C D

B .an co thê, ve cac biê,u đô đ .ep băng cach thêm vao phıa trên dâu muitên cac nhan. Ðê, lam điêu nay, b .an co thê, s

,u, d .ung cac toan t

,u, viêt lên

trên hay viêt xuông du,o,i.

\begindisplaymath\xymatrixA \ar[r]^f \ar[d]_g &

B \ar[d]^g’ \\D \ar[r]_f’ & C

\enddisplaymath

Af //

g

B

g′

D

f ′// C

Nhu, b .an đa thây, b .an co thê, s,u, d .ung trong chê đ .ô toan h .oc. S .u

, khacbi .êt duy nhât la vi .êc viêt văn b ,an lên trên đu, .o

,c hiê,u la “viêt lên phıa trên

4.9 XY-pic 89

c ,ua mui tên” con viêt văn b ,an,o, du,o,i nghıa la “

,o, du,o,i dâu mui tên”. Con

đây la toan t,u, thu, ba (thanh ngang) |. No se khiên cho phân văn b ,an đ .ăt

ngay trên mui tên.

\begindisplaymath\xymatrixA \ar[r]|f \ar[d]|g &

B \ar[d]|g’ \\D \ar[r]|f’ & C

\enddisplaymath

A f //

g

B

g′

D f ′ // C

Ðê, ve cac mui tên co lô trông,o, giu,a, b .an co thê, s

,u, d .ung l .ênh

\ar[...]|\hole.Trong m .ôt sô tınh huông, điêu quan tr .ong la phân biêt s .u

, khac nhaugiu,a cac kiê,u c ,ua dâu mui tên. Ðiêu nay co thê, đu, .o

,c th .u,c hi .ên băng

cach đ .ăt cac nhan lên trên cac mui tên hay thay đô,i di .ên m .ao c ,ua cacmui tên:

\begindisplaymath\xymatrix\bullet\ar@->[rr] && \bullet\\\bullet\ar@.<[rr] && \bullet\\\bullet\ar@~)[rr] && \bullet\\\bullet\ar@=([rr] && \bullet\\\bullet\ar@~/[rr] && \bullet\\\bullet\ar@=+[rr] && \bullet\enddisplaymath

• // •

• oo •

• _? •

• •

• •

• •

B .an hay chu y s .u, khac bi .êt giu,a hai biê,u đô du,o,i đây:

\begindisplaymath\xymatrix\bullet \ar[r]

\ar@.>[r] &\bullet\enddisplaymath

• //// •


\begindisplaymath\xymatrix\bullet \ar@/^/[r]

\ar@/_/@.>[r] &\bullet\enddisplaymath

• ((66 •

Tu, bô, sung thêm vao giu,a hai dâu gach cheo / / xac đ.inh cach cacđu,o,ng cong đu, .o

,c ve. Ngoai ra, XY-pic cung câp nhiêu cach khac nhau đê,

tac đ .ông đên vi .êc ve cac đu,o,ng cong. Ðê, biêt thêm chi tiêt, b .an co thê,

tham kh ,ao thêm tai li .êu vê XY-pic.The modifiers between the slashes define how the curves are drawn.

XY-pic offers many ways to influence the drawing of curves; for moreinformation, check XY-pic documentation.

CHU,O

,NG 5

TUY BIÊN CAC THANH PHÂN C,UA

LATEX

Vo,i cac l .ênh đa h .oc tu, chu,o,ng 1 đên nay, b .an đa co thê,so .an th

,ao đu, .o

,c cactai li .êu đ .ep măt, co tınh chuyên nghi .êp kha cao. Du chung chu,a đ .at đên đu, .o

,cs .u, tinh x

,ao cao nhu,ng tai li .êu c

,ua b .an đa tuân theo nhu,ng qui tăc đ.inh d .ang

chung do đo chung rât dê đ .oc va co tınh chât chuyên nghi .êp.Tuy nhiên, trên th .u

,c tê c,ua vi .êc so .an th

,ao vo,i LATEX, b .an vân con g .ăp ph

,ai

m .ôt sô tınh huông ma LATEX không cung câp cac l .ênh hay môi tru,o,ng phu h .o,p

vo,i yêu câu c,ua b .an hay kêt qu

,a co đu, .o

,c tu, cac l .ênh săn co không lam cho b .anhai long.

Trong chu,o,ng nay, chung ta se cung tım hiê,u m .ôt vai th

,u thu .ât đê

,“d .ay”

cho LATEX nhu,ng ky năng mo,i nhăm t .ao ra cac tai li .êu co kiê,u mâu khac vo,i cac

kiê,u mâu m .ăc đ.inh.

5.1. T .ao l .ênh, goi l .ênh va môi tru,o,ng mo,i

Nêu chu y thı b .an se thây răng tât c ,a cac l .ênh trong tai li .êu nay đêuđu, .o

,c đong khung va b .an co thê, dê dang tım thây chung trong phân ch,ım .uc c ,ua tai li .êu. Thay vı tr .u

,c tiêp s,u, d .ung cac l .ênh c ,ua LATEX, tôi đa t .ao

ra m .ôt goi mo,i đ.inh nghıa cach cac l .ênh va môi tru,o,ng mo,i nay. Khinay, tôi ch,ı cân nh .âp vao nhu, sau:

\beginlscommand\cidum\endlscommand

\dum

Trong vı d .u nay, tôi đa s,u, d .ung m .ôt môi tru,o,ng mo,i g .oi la lscommand

va m .ôt l .ênh mo,i la \ci. Môi tru,o,ng mo,i nay se ve đong khung cac l .ênh.Con l .ênh \ci đu, .o

,c dung đê, so .an th ,ao tên l .ênh va đu,a no vao b ,ang ch,ım .uc. B .an co thê, kiê,m tra điêu nay băng cach nhın qua m .uc \dum trongphân ch,ı m .uc c ,ua tai li .êu nay.

Khi tôi muôn thay đô,i đ.inh d .ang cho cac l .ênh sang m .ôt kiê,u khac(ch

,ăng h .an nhu, không đong khung nu,a), tôi ch,ı cân thay đô,i đ.inh nghıa

c ,ua môi tru,o,ng lscommand. Ðiêu nay giup cho vi .êc thay đô,i đu, .o,c th .u

,chi .ên kha dê dang ma không cân ph ,ai tım kiêm trong suôt tai li .êu va tiênhanh s

,u,a đô,i.

92 Chu,o,ng 5. Tuy biên cac thanh phân c ,ua LATEX

5.1.1. T .ao l .ênh mo,i

Ðê, thêm vao m .ôt l .ênh mo,i c ,ua riêng b .an, s,u, d .ung l .ênh sau:

\newcommandname[num]definition

Thông thu,o,ng, m .ôt l .ênh se đoi h ,oi hai tham sô: name la tên c ,ua l .ênhma b .an muôn t .ao va definition la đ.inh nghıa c ,ua l .ênh. Tham sô numtrong dâu ngo .ăc vuông la tuy ch .on va xac đ.inh sô cac tham sô ma l .ênhmo,i cân đên (m .ôt l .ênh co kh ,a năng co tôi đa la 9 tham sô). Nêu ta b ,oqua tham sô nay thı l .ênh nay se đu, .o

,c g .oi ma không co tham sô nao c ,a.Du,o,i đây la m .ôt vı d .u nhăm giup b .an hiê,u ro ho,n. Trong vı d .u nay,

tru,o,c tiên, ta se t .ao ra m .ôt l .ênh mo,i g .oi la \tnss. L .ênh nay se xuât rachuôi “The Not So Short Introduction to LATEX 2ε.”

\newcommand\tnssThe notso Short Introduction to\LaTeXe

Ðây la t.u,a đê gôc c

,ua tai

li.êu nay: ‘‘\tnss’’ \ldots‘‘\tnss’’

Ðây la t .u,a đê gôc c ,ua tai li .êu nay: “The not

so Short Introduction to LATEX 2ε” . . . “Thenot so Short Introduction to LATEX 2ε”

Vı d .u tiêp theo se minh ho .a cho vi .êc t .ao l .ênh mo,i va l .ênh nay se co1 tham sô. Th ,e l .ênh #1 se đu, .o

,c thay thê b,o,i n .ôi dung do b .an cung câp.

Nêu b .an muôn co nhiêu ho,n 1 tham sô, b .an co thê, s,u, d .ung th ,e l .ênh #2,

. . . .

\newcommand\txsit[1]Xin chao\emph#1. Chuc m.ôt ngay tôt lanh!% trong phân thân c

,ua tai li.êu:

\beginitemize\item \txsitNguyên Tân Khoa\item \txsitBabymilky\enditemize

• Xin chao Nguyên Tân Khoa. Chucm .ôt ngay tôt lanh!

• Xin chao Babymilky. Chuc m .ôt ngaytôt lanh!

LATEX không cho phep vi .êc t .ao ra cac l .ênh mo,i trung tên vo,i cacl .ênh săn co. Tuy nhiên, trong tru,o,ng h .o

,p nay, b .an co thê, dung l .ênhsau: \renewcommand m .ôt cach tu,o,ng minh. L .ênh renewcommand cung cocu phap tu,o,ng t .u

, nhu, l .ênh \newcommand.Trong m .ôt sô tru,o,ng h .o

,p c .u thê,, b .an co thê, s,u, d .ung l .ênh \providecommand.

L .ênh nay giông nhu, l .ênh \newcommand nhu,ng khi ma l .ênh đa đu, .o,c đ.inh

nghıa thı LATEX 2ε se t .u, đ .ông b ,o qua no.

Xem thêm trang ?? đê, biêt thêm chi tiêt vê cac vân đê liên quan đênkho ,ang trăng

,o, sau m .ôt l .ênh.

5.1 T .ao l .ênh, goi l .ênh va môi tru,o,ng mo,i 93

5.1.2. T .ao môi tru,o,ng mo,i

Cung nhu, l .ênh \newcommand, co m .ôt l .ênh hô tr .o, cho vi .êc t .ao ra cac môi

tru,o,ng mo,i. Ðo la l .ênh \newenvironment vo,i cu phap nhu, sau:

\newenvironmentname[num]beforeafter

Tu,o,ng t .u, nhu, l .ênh \newcommand, l .ênh \newenvironment cung co cac

tham sô tuy ch .on riêng. Du, li .êu trong phân before se đu, .o,c x

,u, ly tru,o,c

khi phân văn b ,an đu, .o,c x

,u, ly va du, li .êu trong phân after se đu, .o

,c x,u, ly

khi l .ênh \ endname đu, .o,c x

,u, ly.

Du,o,i đây la m .ôt vı d .u minh ho .a cho vi .êc s,u, d .ung l .ênh \newenvironment.

\newenvironmentking\rule1ex1ex%

\hspace\stretch1\hspace\stretch1%

\rule1ex1ex

\beginkingÐê tai nh

,o be c

,ua tôi \ldots

\endking

Ðê tai nh ,o be c ,ua tôi . . .

Tham sô num se cho biêt sô đôi sô c ,ua l .ênh. LATEX se kiê,m tra xemb .an co đ.inh nghıa l .ai m .ôt môi tru,o,ng đa tôn t .ai hay không. Khi nay, nêub .an muôn thay đô,i m .ôt môi tru,o,ng đa tôn t .ai, b .an co thê, s

,u, d .ung l .ênh

\renewenvironment. Cu phap c ,ua l .ênh nay cung tu,o,ng t .u, nhu, cu phap

c ,ua l .ênh \renewcommand.Cac l .ênh đu, .o

,c s,u, d .ung trong vı d .u trên se đu, .o

,c gi ,ai thıch sau. Ðôivo,i cac l .ênh \rule va \stretch, b .an co thê, tham kh ,ao thêm

,o, trang ??

va 106. Con vo,i l .ênh \hspace thı xem thêm,o, trang 99

5.1.3. T .ao m .ôt goi l .ênh mo,i

Khi ma b .an đa đ.inh nghıa nhiêu môi tru,o,ng va nhiêu l .ênh mo,i, phânt .u

,a đê c ,ua tai li .êu c ,ua b .an se tr,o, nên kha dai. Do đo, b .an nên t .ao m .ôt goi

mo,i chu,a đ.inh nghıa c ,ua tât c ,a cac l .ênh va môi tru,o,ng mo,i nay. Sau đo,b .an co thê, s

,u, d .ung l .ênh \usepackage đê, đu,a goi mo,i nay vao s

,u, d .ung

trong tai li .êu c ,ua b .an.Vi .êc viêt m .ôt goi l .ênh mo,i bao gôm vi .êc sao chep n .ôi dung c ,ua phân

t .u,a đê c ,ua tai li .êu vao m .ôt t .âp tin riêng l ,e vo,i phân m

,o, r .ông la .sty. Co


% Demo Package by Tobias Oetiker\ProvidesPackagedemopack\newcommand\tnssThe not so Short Introduction to \LaTeXe\newcommand\txsit[1]The \emph#1 Short

Introduction to \LaTeXe\newenvironmentking\beginquote\endquote

Hınh 5.1: Vı d .u vê m .ôt goi l .ênh t .u, t .ao.

m .ôt l .ênh đ .ăc bi .êt:

\ProvidesPackagepackage name

đê, s,u, d .ung

,o, đâu c ,ua t .âp tin lu,u goi l .ênh. L .ênh \ProvidePackage cho

LATEX biêt tên c ,ua goi l .ênh; đông tho,i, no cung cho phep LATEX thông baocac lôi co, b ,an nhu, vi .êc đu,a goi l .ênh vao hai lân. Hınh 5.1 cho thây m .ôtvı d .u nh ,o vê goi l .ênh t .u

, t .ao chu,a cac l .ênh đa đu, .o,c đ.inh nghıa trong cac

vı d .u trên.

5.2. Font chu, va kıch thu,o,c font chu,

5.2.1. Cac l .ênh thay đô,i font chu,

LATEX se t .u, đ .ông l .u

,a ch .on font chu, va kıch thu,o,c font chu, d .u,a trên

câu truc logic c ,ua tai li .êu (m .uc, chu thıch chân, . . . ). Trong m .ôt sô tınhhuông, b .an se muôn t .u

, thay đô,i font chu,. Ðê, th .u,c hi .ên điêu nay, b .an co

thê, s,u, d .ung cac l .ênh trong b ,ang 5.1 va 5.2. Kıch thu,o,c phu h .o

,p c ,ua fontchu, la m .ôt kı thu .ât thiêt kê d .u

,a trên kiê,u tai li .êu va cac m .uc ch .on c ,uano. B ,ang 5.3 li .êt kê cac kıch thu,o,c tu,o,ng u,ng cho cac l .ênh thay đô,i kıchthu,o,c font chu, trong cac lo,p tai li .êu chuâ,n.

\small Chu, nh,o \textbfbold

d.ang Romans \Large Chu, lo,n\textitItaly.

Chu, nh ,o bold d .ang Romans Chu, lo,nItaly.

M .ôt tınh năng quan tr .ong c ,ua LATEX 2ε la cac thu .ôc tınh c ,ua font chu,la đ .ôc l .âp. Ðiêu nay co nghıa la b .an co thê, thay đô,i font chu, hay kıchthu,o,c c ,ua font chu, ma vân giu,a đu, .o

,c cac đ.inh d .ang in đ .âm, in nghiêngđa đu, .o

,c đ .ăt tu, tru,o,c.Trong chê đ .ô toan h .oc, b .an co thê, dung cac l .ênh thay đô,i font chu,

đê, t .am tho,i thoat ra kh ,oi chê đ .ô toan h .oc va nh .âp vao cac đo .an văn

5.2 Font chu, va kıch thu,o,c font chu, 95

b ,an thông thu,o,ng. Ðê, thay đô,i font chu, trong chê đ .ô toan h .oc, b .an câns

,u, d .ung m .ôt t .âp l .ênh đ .ăc bi .êt. Xem thêm b ,ang 5.4.

Liên quan đên cac l .ênh thay đô,i kıch thu,o,c font chu,, dâu ngo .ăc vuôngđong m .ôt vai tro rât quan tr .ong. Chung đu, .o

,c dung đê, t .ao ra cac nhom.Cac nhom se gio,i h .an ph .am vi tac d .ung c ,ua cac l .ênh trong LATEX..

Tôi thıch \LARGE Toan-Tin h.ocva \small Văn h.oc.

Tôi thıch Toan-Tin h .oc va Vănh .oc.

Cac l .ênh liên quan đên kıch thu,o,c c ,ua font chu, cung se thay đô,ikho ,ang cach giu,a cac hang khi ma m .ôt đo .an văn kêt thuc bên trongph .am vi tac d .ung c ,ua l .ênh nay. Do đo, dâu đong ngo .ăc không nênxuât hi .ên tru,o,c khi kêt thuc đo .an văn. Hay chu y đên v.i trı c ,ua l .ênh\par trong hai vı d .u sau đây.1

1\par tu,o,ng đu,o,ng vo,i m .ôt hang trăng.

B ,ang 5.1: Font chu,.

\textrm... roman \textsf... sans serif\texttt... đanh may

\textmd... trung bınh \textbf... in đ .âm

\textup... thăng đu,ng \textit... in nghiêng\textsl... nghiêng \textsc... CHU, NH

,O

\emph... nhân m .anh \textnormal... font chu, bınh thu,o,ng

B ,ang 5.2: Kıch thu,o,c c ,ua font chu,.

\tiny font chu, nh ,o

\scriptsize font chu, rât nh ,o\footnotesize font chu, tu,o,ng đôi nh ,o\small font chu, nh ,o\normalsize font chu, thu,o,ng\large font chu, lo,n

\Large font chu, lo,n ho,n\LARGE font chu, rât lo,n\huge font chu, “khô,ng lô”\Huge font chu, lo,n nhât


B ,ang 5.3: Kıch thu,o,c tınh theo điê,m (pt) c ,ua cac tai li .êu chuâ,n.

Co, 10pt (m .ăc đ.inh) 11pt tuy ch .on 12pt tuy ch .on\tiny 5pt 6pt 6pt\scriptsize 7pt 8pt 8pt\footnotesize 8pt 9pt 10pt\small 9pt 10pt 11pt\normalsize 10pt 11pt 12pt\large 12pt 12pt 14pt\Large 14pt 14pt 17pt\LARGE 17pt 17pt 20pt\huge 20pt 20pt 25pt\Huge 25pt 25pt 25pt

B ,ang 5.4: Cac font chu, đê, so .an th ,ao trong chê đ .ô toan h .oc.

L .ênh Vı d .u Kêt qu ,a

\mathcal... $\mathcalB=c$ B = c\mathrm... $\mathrmK_2$ K2

\mathbf... $\sum x=\mathbfv$∑x = v

\mathsf... $\mathsfG\times R$ G× R\mathtt... $\mathttL(b,c)$ L(b, c)\mathnormal... $\mathnormalR_19\neq R_19$ R 6= R19

\mathit... $\mathitffi\neq ffi$ ffi 6= ffi

5.2 Font chu, va kıch thu,o,c font chu, 97

\Large Ðu,ng tin cô gai ây.Tôi noi ‘‘thi.êt’’ đây!!!\par

Ðu,ng tin cô gai ây. Tôi noi“thi .êt” đây!!!

\Large Ðu,ng tin chang trai ây.Tôi không ‘‘quan tâm’’ đên anhta.\par

Ðu,ng tin chang trai ây. Tôikhông “quan tâm” đên anh ta.

Khi b .an muôn kıch ho .at vi .êc thay đô,i kıch thu,o,c font chu, cho c ,ado .an văn b ,an hay nhiêu ho,n, b .an co thê, s

,u, d .ung môi tru,o,ng l .ênh đê,

thay đô,i.

\beginLargeÐu,ng tin nhu,ng gı congai noi. Nhu,ng nhu, v.âythı con biêt tin vaogı nu,a đây???!!! \ldots\endLarge

Ðu,ng tin nhu,ng gı con gai noi.Nhu,ng nhu, v .ây thı con biêt tinvao gı nu,a đây???!!! . . .

Gi ,ai phap nay se giup b .an tranh đu, .o,c vi .êc nh .âp thiêu dâu đong ngo .ăc

.

5.2.2. Lu,u y khi s,u, d .ung cac l .ênh thay đô,i đ.inh d .ang

Nhu, đa noi đên,o, đâu chu,o,ng, vi .êc thay đô,i đ.inh d .ang c ,ua font chu,,

kıch thu,o,c thông qua cac l .ênh tac đ .ông tr .u,c tiêp se lam cho tai li .êu c ,ua

chung ta tr,o, nên không con trong sang nhu, y tu,

,o,ng ban đâu. Do đo,

khi cân thay đô,i đ.inh d .ang c ,ua văn b ,an t .ai nhiêu no,i trong văn b ,an, b .annên t .ao ra m .ôt l .ênh mo,i vo,i l .ênh \newcommand.

\newcommand\oops[1]\textbf#1Ðu,ng \oopsbu,o,c vao cănphong nay!! Bên trong cănphong nay đangco m.ôt \oopscon v.ât l.atu, hanh tinh khac!.

Ðu,ng bu,o,c vao căn phong nay!! Bên trongcăn phong nay đang co m .ôt con v .ât l .a tu,hanh tinh khac!.

Hu,o,ng tiêp c .ân nay co nhu,ng l .o,i điê,m riêng b

,o,i vı b .an co thê, thay

đô,i cach đ.inh d .ang vê sau vo,i rât ıt công su,c. Ngu, .o,c l .ai, nêu b .an s

,u, d .ung

l .ênh thay đô,i tr .u,c tiêp nhu, \textbf thı khi muôn thay đô,i đ.inh d .ang, b .an

cân ph ,ai tım kiêm tât c ,a cac l .ênh \textbf trong tai li .êu va thay thê nob

,o,i l .ênh đ.inh d .ang khac. Hay nghı đên s .u

, phu,c t .ap khi ma b .an muônthay đô,i m .ôt lo .at cac đ.inh d .ang phu,c t .ap!!!


5.2.3. Vai lo,i khuyên

Ðê, kêt thuc phân gio,i thi .êu vê font chu, va kıch thu,o,c c ,ua font chu,, du,o,iđây la m .ôt sô lo,i khuyên:

Hay nho, la! S,

u, d .ung nhiêuFONT chu,khac nhau B .anse t .ao ra m.ôt tai li.êu đ.ep, va dê Đ .OC.

5.3. Cac kho ,ang trăng

5.3.1. Kho ,ang cach giu,a cach hang

B .an co thê, thay đô,i kho ,ang cach giu,a cac hang bên trong m .ôt tai li .êuvo,i l .ênh sau:

\linespreadfactor

,o, phân t .u

,a đê c ,ua tai li .êu. L .ênh \linespread1.3 xac đ.inh kho ,ang cachgiu,a cac hang la “m .ôt ru,o,i”; l .ênh \linespread1.6 xac đ.inh kho ,angcach giu,a cac hang la “gâp đôi”. Bınh thu,o,ng thı kho ,ang cach giu,a cachang không đu, .o

,c căng ra cho nên kho ,ang cach m .ăc đ.inh la 1..

5.3.2. Ð.inh d .ang đo .an văn

Trong LATEX, co hai tham sô ,anh hu,,o,ng đên vi .êc trınh bay cac đo .an văn.

Thông qua cac l .ênh sau

\setlength\parindent0pt\setlength\parskip1ex plus 0.5ex minus 0.2ex

trong phân t .u,a đê c ,ua t .âp tin du, li .êu vao, b .an co thê, thay đô,i cach trınh

bay cac đo .an văn. Hai l .ênh nay se tăng kho ,ang cach giu,a cac đo .an văntrong khi thiêt l .âp vi .êc canh lê cac đo .an văn la 0.

Phân tham sô plus va minus c ,ua l .ênh trên se cho TEX biêt răng noco thê, co h .ep l .ai hay dan r .ông ra vi .êc cach đo .an theo m .ôt lu, .o

,ng đu, .o,c

xac đ.inh khi ma đo .an văn tu,o,ng u,ng cân ph ,ai năm vu,a v .ăn trong m .ôttrang.

Theo đ.inh d .ang văn b ,an thông thu,o,ng,o, châu Âu, cac đo .an văn

thu,o,ng cach nhau b,o,i m .ôt kho ,ang trăng va không đu, .o

,c canh lê. Nhu,ngb .an nên lu,u y răng, cach đ.inh d .ang nay cung co nhu,ng ,anh hu,

,o,ng riêng

đên b ,ang m .uc l .uc: kho ,ang cach giu,a cac hang se tu,o,ng đôi lo,n lam chob ,ang m .uc l .uc tr

,o, nên “l ,ong leo”. Ðê, tranh điêu nay, b .an co thê, đ .ăt hai

l .ênh đ.inh d .ang kho ,ang cach,o, trong phân t .u

,a đê vao phân n .ôi dung c ,ua

5.3 Cac kho ,ang trăng 99

tai li .êu,,o, sau l .ênh \tableofcontent ho .ăc b .an co thê, không s

,u, d .ung hai

l .ênh đ.inh d .ang trên. Hâu hêt cac tai li .êu chuyên nghi .êp đêu s,u, d .ung

đ.inh d .ang đo .an văn băng cach canh lê chu, không dung kho ,ang trăngđê, cach đo .an.

Ðê, canh lê m .ôt đo .an văn chu,a đu, .o,c canh lê, hay s


\indent

,o, phân đâu c ,ua đo .an văn.2. Hiê,n la l .ênh nay se không co tac đ .ông khil .ênh \parindent đu, .o

,c ch,ınh la 0.Ðê, ch,ınh cho đo .an văn không đu, .o

,c canh lê, b .an co thê, s,u, d .ung l .ênh

sau:

\noindent

,o, v.i trı đâu tiên c ,ua đo .an văn. L .ênh nay rât co ıch khi b .an băt đâu m .ôttai li .êu băng phân văn b ,an chu, không ph ,ai l .ênh t .ao đê m .uc.

5.3.3. Kho ,ang trăng ngang

LATEX tac đ .ông xac đ.inh kho ,ang trăng giu,a cac tu, va cac câu m .ôt cacht .u

, đ .ông. Ðê, thêm vao kho ,ang trăng ngang, b .an co thê, dung l .ênh:

\hspacelength

Trong tınh huông b .an muôn giu, nguyên cac kho ,ang trăng nay t .aiv.i trı cuôi hang ho .ăc đâu hang, b .an co thê, s

,u, d .ung l .ênh \hspace* thay

cho l .ênh \hspace. Tham sô length ch,ı đo,n thuân la m .ôt con sô va đo,nv.i đo tu,o,ng u,ng (trong tınh huông đo,n gi ,an nhât). Cac đo,n v.i thu,o,ngdung đu, .o

,c li .êt kê trong b ,ang 5.5..

Ðây la m.ôt kho,ang

trăng dai \hspace1.5cm1.5 cm.

Ðây la m .ôt kho ,ang trăng dai 1.5cm.

L .ênh

\stretchn

se t .ao ra cac kho ,ang trăng đ .ăc bi .êt. No se dan ra cho đên khi no s,u, d .ung

2Ðê, canh lê cho đo .an văn đâu tiên năm,o, sau t .u,a đê m .uc, b .an co thê, s

,u, d .ung goi

indentfirst trong b .ô cac công c .u


B ,ang 5.5: Cac đo,n v.i trong TEX.

mm millimetre ≈ 1/25 inchcm centimetre = 10 mmin inch = 25.4 mmpt điê,m ≈ 1/72 inch ≈ 1

3 mmem xâp x,ı chiêu r .ông c ,ua chu, ‘M’ trong font chu, hi .ên tho,iex xâp x,ı chiêu cao c ,ua chu, ‘x’ trong font chu, hi .ên tho,i

hêt tât c ,a cac kho ,ang trăng trên hang. Nêu hai l .ênh \hspace\stretchnxuât hi .ên trên cung m .ôt hang thı vi .êc dan r .ông cac kho ,ang trăng se đu, .o

,cquyêt đ.inh d .u

,a trên tham sô n.

x\hspace\stretch1x\hspace\stretch3x

x x x

When using horizontal space together with text, it may make senseto make the space adjust its size relative to the size of the current font.This can be done by using the text-relative units em and en:

\Largebig\hspace1emy\\\tinytin\hspace1emy

big ytin y

5.3.4. Kho ,ang trăng d .oc

Kho ,ang cach giu,a cac đo .an văn, m .uc, m .uc con, . . . đu, .o,c xac đ.inh m .ôt

cach t .u, đ .ông b

,o,i LATEX. Khi cân thiêt, cac kho ,ang trăng d .oc giu,a hai

đo .an văn co thê, đu, .o,c thêm vao vo,i l .ênh sau:

\vspacelength

L .ênh nay nên đu, .o,c s

,u, d .ung giu,a hai hang trăng. Khi cân giu, kho ,ang

trăng,o, đâu hay cuôi trang, b .an co thê, s

,u, d .ung l .ênh \vspace* thay cho

l .ênh \vspace..L .ênh \stretch cung vo,i l .ênh \pagebreak co thê, đu, .o

,c s,u, d .ung đê,

so .an th ,ao phân văn b ,an,o, hang cuôi cung c ,ua m .ôt trang hay canh giu,a

văn b ,an theo chiêu d .oc c ,ua trang giây.

5.4 Trınh bay trang 101

M.ôt vai lu,u y \ldots

\vspace\stretch1Ðây se la hang cuôi c

,ua trang.\pagebreak

L .ênh sau se cho phep b .an thay đô,i kho ,ang cach giu,a cac hang trongcung m .ôt đo .an văn hay trong cung m .ôt biê,u b ,ang:

\\[length]

Vo,i l .ênh \bigskip va \smallskip, b .an co thê, cach quang m .ôt kho ,angcach đ.inh tru,o,c theo chiêu d .oc.

5.4. Trınh bay trang

LATEX 2ε cho phep b .an xac đ.inh kıch thu,o,c trang giây trong l .ênh\documentclass. Sau khi đu, .o

,c cung câp kıch thu,o,c giây, LATEX se t .u, đ .ông

xac đ.inh kıch thu,o,c cac biên. Tuy nhiên, đôi khi thao tac t .u, đ .ông nay

không đap u,ng đu, .o,c yêu câu đ.inh d .ang c ,ua b .an. Va vo,i LATEX, b .an hoan

toan co kh ,a năng tuy biên điêu nay cho phu h .o,p vo,i yêu câu công vi .êc..

Hınh 5.2 se cung câp cho b .an m .ôt cai nhın tô,ng quat vê cac tham sô cothê, thay đô,i nhăm th .u

,c hi .ên vi .êc đ.inh d .ang theo yêu câu.3Tuy nhiên, b .an cân ph ,ai câ,n th .ân tru,o,c khi quyêt đ.inh vi .êc thay đô,i

đ.inh d .ang. B ,an thân LATEX đa cô găng l .u,a ch .on cho b .an nhu,ng mâu đ.inh

d .ang mang tınh chât chuyên nghi .êp va tu,o,ng đôi chuâ,n trong so .an th ,aotai li .êu. Do đo, đôi khi vi .êc tuy biên cac đ.inh d .ang nay se cho cac b .anm .ôt kêt qu ,a ngoai d .u

, kiên (thông thu,o,ng thı kêt qu ,a se t .ê ho,n!!!).Ðê, b .an hiê,u ro ho,n, ta băt đâu đi vao phân tıch vân đê. Khi b .an t .u

,

so sanh m .ôt trang tai li .êu c ,ua mınh vo,i m .ôt trang tai li .êu đu, .o,c so .an

th ,ao băng MS Word, b .an se thây răng trang tai li .êu đu, .o,c so .an băng

LATEX nh ,o ho,n. Tuy nhiên, nêu b .an nhın kı vao cac quyê,n sach đa đu, .o,c

xuât b ,an4 va đêm sô kı t .u, trên m .ôt hang, b .an se thây răng môi hang

thu,o,ng không chu, qua 66 kı t .u,. Bây gio,, b .an hay tiên hanh kiê,m tra tai

li .êu đu, .o,c so .an th ,ao băng LATEX, b .an cung se co kêt qu ,a tu,o,ng t .u

,. Kinhnghi .êm trong nganh in ân đa cho thây răng cac hang qua dai se gâykho khăn cho ngu,o,i đ .oc, dê lam cho ngu,o,i đ .oc b.i m ,oi măt (đây cung laly do vı sao ma cac to, bao l .ai ch .on cach in d .ang nhiêu c .ôt).

Nhu, v .ây, nêu b .an t .u, y tăng đ .ô r .ông c ,ua phân văn b ,an, b .an đa vô tınh

gây kho khăn cho ngu,o,i đ .oc. Tuy nhiên, chung ta vân gio,i thi .êu cho cacb .an biêt vê cac l .ênh đê, th .u

,c hi .ên vi .êc nay (nhu,ng b .an nên đê, LATEX t .u,

đ .ông l .u,a ch .on cach trınh bay chuâ,n nhât).

3CTAN:/tex-archive/macros/latex/required/tools4cac quyê,n sach đu, .o,c in b

,o,i cac nha xuât b ,an danh tiêng.


Header

Body

Footer

MarginNotes

i8 -

i7

?

6

i1 -

-i3 i10 -

- i9

6

?

i11

i2?

6i46

?

i56

?

i6

6

?

1 one inch + \hoffset 2 one inch + \voffset3 \oddsidemargin = 22pt 4 \topmargin = 22pt

or \evensidemargin5 \headheight = 16pt 6 \headsep = 19pt7 \textheight = 595pt 8 \textwidth = 360pt9 \marginparsep = 7pt 10 \marginparwidth = 106pt

11 \footskip = 27pt \marginparpush = 5pt (not shown)\hoffset = 0pt \voffset = 0pt\paperwidth = 597pt \paperheight = 845pt

Hınh 5.2: Cac tham sô trong vi .êc trınh bay trang.

5.5 Cac vân đê khac vo,i vi .êc đ.inh d .ang chiêu dai 103

LATEX cung câp 2 l .ênh đê, thay đô,i cac tham sô nay. Thông thu,o,ng,cac l .ênh nay thu,o,ng đu, .o

,c đ .ăt trong phân t .u,a đê c ,ua tai li .êu.

L .ênh đâu tiên nay se gan m .ôt gia tr.i cô đ.inh cho m .ôt tham sô bâtky:

\setlengthparameterlength

L .ênh thu, hai nay se c .ông thêm vao gia tr.i hi .ên t .ai c ,ua tham sô:

\addtolengthparameterlength

L .ênh thu, hai nay hu,u ıch ho,n l .ênh thu, nhât (\setlength) b,o,i vı b .an

co thê, thao tac d .u,a trên cac đ.inh d .ang săn co. Ðê, thêm vao vao chiêu

r .ông c ,ua phân n .ôi dung 1cm, b .an thêm l .ênh sau vao phân t .u,a đê c ,ua

tai li .êu:

\addtolength\hoffset-0.5cm\addtolength\textwidth1cm

Trong tınh huông nay, b .an co thê, xem thêm goi calc. Goi nay se chophep b .an s

,u, d .ung cac toan t

,u, sô h .oc trong tham sô c ,ua l .ênh \setlength

va cac v.i trı khac khi b .an nh .âp gia tr.i vao tham sô c ,ua m .ôt ham.

5.5. Cac vân đê khac vo,i vi .êc đ .inh d .ang chiêu dai

Khi co thê,, tôi thu,o,ng tranh vi .êc s,u, d .ung cac chiêu dai thuân tuy trong

cac tai li .êu đu, .o,c so .an th ,ao b

,o,i LATEX. Thông thu,o,ng, ta nên d .u

,a vaocac tham sô co, b ,an nhu, chiêu dai, r .ông c ,ua cac phân t

,u, khac c ,ua m .ôt

trang. Ðôi vo,i chiêu r .ông c ,ua m .ôt hınh minh h .oa, b .an nên s,u, d .ung l .ênh

\textwidth đê, ch,ınh cho hınh minh h .oa năm tr .on trong m .ôt trang.3 l .ênh du,o,i đây se giup b .an xac đ.inh chiêu r .ông, cao va sâu c ,ua chuôi

văn b ,an.

\settoheightvariabletext\settodepthvariabletext\settowidthvariabletext

Vı d .u du,o,i đây cho thây tac d .ung c ,ua 3 l .ênh trên.


\flushleft\newenvironmentvardesc[1]%\settowidth\parindent#1:\ \makebox[0pt][r]#1:\

\begindisplaymatha^2+b^2=c^2\enddisplaymath

\beginvardescVo,i$a$,$b$ -- la hai c.anh kê c

,ua

goc vuông c,ua tam giac vuông.

$c$ -- la c.anh huyên c,ua

tam giac vuông.

$d$ -- chu,a đu,.o,c đê c.âp

,o, đây!!!!

\endvardesc

a2 + b2 = c2

Vo,i: a, b – la hai c .anh kê c ,ua goc vuôngc ,ua tam giac vuông.

c – la c .anh huyên c ,ua tam giac vuông.

d – chu,a đu, .o,c đê c .âp

,o, đây!!!!

5.6. Cac h .ôp

LATEX xây d .u,ng cac trang băng cach kêt h .o

,p cac h .ôp. Ðâu tiên, môi kıt .u

, la m .ôt h .ôp nh ,o. Chung se đu, .o,c găn l .ai vo,i nhau đê, t .ao nên cac tu,.

Sau đo, cac tu, nay l .ai đu, .o,c găn l .ai vo,i nhau đê, t .ao ra cac tu, khac. Tuy

nhiên, vo,i lo .ai “keo” kêt dınh đ .ăc bi .êt thı chung co thê, co dan đu, .o,c đê,

co thê, năm tr .on trên m .ôt hang.

Ðây ch,ı la m .ôt cach noi nôm na co, chê lam vi .êc c ,ua LATEX. Khôngch,ı cac kı t .u

, mo,i co thê, đu, .o,c đong h .ôp. Chung ta co thê, đ .ăt hâu hêt

m .oi thu, vao trong m .ôt cai h .ôp (ngay c ,a m .ôt cai h .ôp khac). Khi nay, môim .ôt h .ôp se đu, .o

,c LATEX xem nhu, m .ôt kı t .u, đo,n.

Trong cac chu,o,ng tru,o,c, chung ta đa băt g .ăp cac h .ôp (bao quanh cacl .ênh, . . . ). Môi tru,o,ng tabular va l .ênh \includegraphics se hô tr .o

, b .ant .ao nên cac h .ôp trong tai li .êu. Ðiêu nay co nghıa la b .an co thê, săp xêphai biê,u b ,ang hay hınh ,anh kê bên nhau. Ðiêu duy nhât b .an cân quantâm

,o, đây la tô,ng chiêu r .ông c ,ua hai đôi tu, .o

,ng nay không đu, .o,c vu, .o

,tqua chiêu r .ông c ,ua văn b ,an.

5.6 Cac h .ôp 105

Ngoai ra, b .an cung co thê, đong khung m .ôt đo .an văn vo,i l .ênh

\parbox[pos]widthtext

hay môi tru,o,ng

\beginminipage[pos]width text \endminipage

Tham sô pos co thê, co cac gia tr.i nhu, c,t hay b đê, canh lê h .ôp theochiêu d .oc trong môi quan h .ê vo,i v .ach gio,i h .an xung quanh phân vănb ,an. Tham sô width se xac đ.inh chiêu r .ông c ,ua h .ôp. Ðiê,m khac bi .êtchınh giu,a môi tru,o,ng minipage va l .ênh \parbox la b .an không thê, s

,u,

d .ung tât c ,a cac l .ênh va môi tru,o,ng bên trong m .ôt h .ôp đu, .o,c t .ao b

,o,i

l .ênh \parbox. Ngu, .o,c l .ai, b .an co thê, lam m .oi vi .êc bên trong môi tru,o,ng

minipage.Trong khi l .ênh \parbox đong khung c ,a đo .an văn b ,an gôm c ,a vi .êc

xuông hang, . . . ta co m .ôt lo,p cac l .ênh đong khung khac ch,ı lam vi .êc vo,icac văn b ,an đu, .o

,c canh lê theo chiêu ngang. Ðo la l .ênh \mbox. L .ênh naych,ı đo,n thuân xêp ch .ăt m .ôt lo .at cac h .ôp vao trong m .ôt h .ôp khac. B .anco thê, ngăn ch .ăn vi .êc LATEX tach ro,i 2 tu, băng cach s

,u, d .ung l .ênh nay.

L .ênh nay co tınh linh ho .at rât cao.

\makebox[width][pos]text

Tham sô width xac đ.inh đ .ô r .ông c ,ua h .ôp.5 Bên c .anh cac tham sô vê đ .ôdai, b .an co thê, s

,u, d .ung cac l .ênh \width, \height, \depth va \totalheight

bên trong biê,u thu,c vê đ .ô dai. Cac tham sô nay co thê, đu, .o,c ch,ınh d .u

,atrên cac gia tr.i co đu, .o

,c băng cach đo đ .ô r .ông c ,ua phân văn b ,an text.Tham sô pos lây cac gia tr.i sau: c: văn b ,an se đu, .o

,c canh giu,a, l: văn b ,anse đu, .o

,c dôn vê trai, r: văn b ,an se đu, .o,c dôn vê bên ph ,ai hay s: văn b ,an

se đu, .o,c dan tr ,ai ra trong h .ôp.

L .ênh \framebox ho .at đ .ông tu,o,ng t .u, nhu, l .ênh \makebox nhu,ng no ch,ı

đo,n thuân ve m .ôt h .ôp bên ngoai phân văn b ,an.Vı d .u du,o,i đây cho thây m .ôt sô u,ng d .ung c ,ua l .ênh \makebox va l .ênh

\framebox

5Ðiêu nay co nghıa la h .ôp co thê, nh ,o ho,n phân n .ôi dung bên trong. B .an co thê, ch,ınhđ .ô r .ông c ,ua h .ôp la 0pt đê, phân văn b ,an bên trong h .ôp đu, .o,c so .an th ,ao ma không b.i,anh hu, ,o,ng b

,o,i h .ôp bao quanh.


\makebox[\textwidth]%,o, giu,a\par

\makebox[\textwidth][s]%dan tr

,ai\par

\framebox[1.1\width]Ðongkhung m.ôt văn b

,an! \par

\framebox[0.8\width][r]Ô kıa,phân văn b

,an qua dai!!! \par

\framebox[1cm][l]không cochi, tôi cung v.ây

B.an đ.oc đu,.o,c phân văn b

,an nay chu,?

,o, giu,a

dan tr ,ai

Ðong khung m .ôt văn b ,an!

Ô kıa, phân văn b ,an qua dai!!!

không co chi, tôi cung v .âyB .an đ .oc đu, .o,c phân văn b ,an nay

chu,?

Bây gio,, b .an đa co thê, điêu khiê,n vi .êc đ.inh d .ang theo chiêu ngang,bu,o,c tiêp theo la vi .êc th .u

,c hi .ên nhu,ng đ.inh d .ang theo chiêu d .oc.6.

\raiseboxlift[depth][height]text

l .ênh nay cho phêp b .an đ.inh nghıa thu .ôc tınh theo chiêu d .oc c ,ua h .ôp. B .ancung co thê, s

,u, d .ung cac l .ênh \width, \height, \depth va \totalheight,

o, 3 tham sô đâu đê, xac đ.inh kıch thu,o,c c ,ua h .ôp bên trong tham sô text.

\raisebox0pt[0pt][0pt]\Large%\textbfAaaa\raisebox-0.3exa%\raisebox-0.7exaa%\raisebox-1.2exr%\raisebox-2.2exg%\raisebox-4.5exhHay chu y kh

,a năng đ.inh

d.ang hêt su,c tinhtê va thu v.i c

,ua \LaTeX.

Aaaaaaargh

Hay chu y kh ,a năngđ.inh d .ang hêt su,c tinh tê va thu v.i c ,ua LATEX.

5.7. Ðu,o,ng k ,e va thanh ngang

Trong m .ôt sô trang,o, cac phân tru,o,c, b .an đa thây l .ênh:

\rule[lift]widthheight

Thông thu,o,ng, l .ênh nay đu, .o,c s

,u, d .ung đê, ve cac h .ôp đen.

6Vi .êc điêu khiê,n đ.inh d .ang hoan toan ph ,ai la s .u, tô,ng h .o,p hai hoa c ,ua vi .êc điêu khiê,ntheo chiêu ngang va theo chiêu d .oc

5.7 Ðu,o,ng k ,e va thanh ngang 107

\rule3mm.1pt%\rule[-1mm]5mm1cm%\rule3mm.1pt%\rule[1mm]1cm5mm%\rule3mm.1pt

L .ênh nay rât hu,u d .ung đê, ve cac hang ngang va hang d .oc. Vı d .u nhu,đu,o,ng k ,e ngang trong phân t .u

,a đê c ,ua trang đu, .o,c t .ao vo,i l .ênh \rule.

M .ôt đu,o,ng k ,e ngang không co chiêu r .ông va ch,ı co m .ôt chiêu caoxac đ.inh la m .ôt tru,o,ng h .o

,p đ .ăc bi .êt. Trong nganh so .an th ,ao chuyênnghi .êp, no đu, .o

,c g .oi la “strut”. No đu, .o,c s

,u, d .ung đê, đ ,am b ,ao răng m .ôt

thanh phân trên trang giây co m .ôt chiêu cao nh ,o nhât xac đ.inh. B .an cothê, s

,u, d .ung no trong môi tru,o,ng b

,ang đê, chăc chăn răng môi hang co

m .ôt chiêu cao xac đ.inh nh ,o nhât.

\begintabular|c|\hline\rule1pt4exPitprop \ldots\\\hline\rule0pt4exStrut\\\hline\endtabular

Pitprop . . .

Strut

CHU,O

,NG 6

SO .AN TH,AO TAI LI .ÊU TIÊNG VI .ÊT

Sau khi kêt thuc cac chu,o,ng tru,o,c, b .an đa co m .ôt cai nhın th .ât tô,ng quat

vê LATEX. Bây gio, b .an đa co nhu,ng kiên thu,c co, b

,an vê cac thanh phân cân thiêt

đê,so .an th

,ao m .ôt tai li .êu “chuyên nghi .êp” vo,i LATEX. Tuy nhiên, đê

,so .an th

,ao

băng tiêng Vi .êt thı b .an cân ph,ai h .oc thêm m .ôt sô vân đê nu,a. Chu,o,ng nay se

hu,o,ng dân b .an cai đ .ăt va s,u, d .ung cac goi cân thiêt đê

,so .an th

,ao băng tiêng

Vi .êt.

6.1. M .ôt sô goi hô tr .o, vi .êc so .an th ,ao tai li .êu băng

tiêng Vi .êt1

6.1.1. Goi VnTeX c ,ua tac gi ,a Han Thê ThanhGoi nay bao gôm cac b .ô font chu, va cac t .âp tin sau:

• Cac t .âp tin đ.inh nghıa vê font va cac macro hô tr .o, vi .êc so .an th ,ao

tiêng Vi .êt vo,i LATEX va TEX.

• Cac font chu, VNR (mf va tfm)

• Cac font chu, VCMR2.

• Cac font chu, VNPS3

B .ô font chu, VNR đa co trên server CTAN tu, lâu nhu,ng ch,ı vo,i b ,ang maVISCII. Sau nay, tac gi ,a Han Thê Thanh đa đu,a thêm vao b ,ang ma TCVNva VPS cho b .ô font nay.

Ngoai ra, tac gi ,a Han Thê Thanh cung đa t .u, t .ao ra b .ô font chu, VCMR

va VNPS d .u,a trên nên t ,ang la cac font chu, co, b ,an săn co c ,ua TEX. U

,u

điê,m c ,ua b .ô font nay la ngu,o,i dung không cân thêm bât cu, font naokhac ma ch,ı cân cac t .âp tin đ.inh nghıa font va macro đi kem trong goiVnTeX la đ ,u.

6.1.2. Goi BK

Ðây la goi s,u, d .ung cac font chu, True Type c ,ua ÐHBK-TPHCM. Cac font

chu, nay đa đu, .o,c tac gi ,a Han Thê Thanh thıch u,ng cho pdfTEX. Theo tac

gi ,a thı b .ô font nay co chât lu, .o,ng không tôt va ch,ı thıch h .o

,p vo,i pdfTEX(b .ô font nay s

,u, d .ung co, chê ma hoa font cu la ET5).

1Tham kh ,ao tu, tai li .êu hu,o,ng dân s,u, d .ung goi VnTeX c ,ua Nguyên Ð .ai

2Cac font chu, d .u,a trên cac font CMR3Cac font chu, d .u,a trên font PS

6.2 Cai đ .ăt va s,

u, d .ung goi VnTeX 109

6.1.3. Goi GVS

Ðây la phiên b ,an cung s,u, d .ung cac font chu, True Type 1 c ,ua ÐHBK-

TPHCM nhu,ng đa đu, .o,c Han Thê Thanh s

,u,a lôi đông tho,i đ.inh nghıa

font va cac macro đê, đu,a vao s,u, d .ung. B .ô font nay co thê, đu, .o

,c s,u, d .ung

trong c ,a LATEX, TEX, pdfLATEX va pdfTEX. Cac font chu, trong goi nay cochât lu, .o

,ng cao ho,n h,ăn cac font chu, trong goi BK. Ðê, s

,u, d .ung goi nay,

tru,o,c tiên b .an ph ,ai cai đ .ăt goi VnTeX.

6.2. Cai đ .ăt va s,u, d .ung goi VnTeX

Goi VnTeX hô tr .o, rât tôt cho vi .êc so .an th ,ao tai li .êu tiêng Vi .êt vo,i LATEX.

Ho,n nu,a, goi nay hoan toan miên phı. Do đo, chung tôi se hu,o,ng dâncai đ .ăt va s

,u, d .ung goi nay. Trên co, b ,an, nêu b .an muôn cai đ .ăt cac goi

khac thı cac thao tac th .u,c hi .ên cung tu,o,ng t .u

,.

6.2.1. T ,ai cac goi cân thiêt vê may tınh

Nêu chu,a co goi VnTeX, b .an co thê, t ,ai vê tu, đ.ia ch,ı sau:http://vinux.sourceforge.net/vntex.Con đôi vo,i goi GVS, b .an co thê, t ,ai vê

,o, đ.ia ch,ı:

http://VietLUG.SF.net/download/.

6.2.2. Cai đ .ăt goi VnTeX trên môi tru,o,ng Windows vo,i MikTeX

Vi .êc cai đ .ăt goi VnTeX trên môi tru,o,ng Windows diên ra rât đo,n gi ,an.B .an ch,ı cân th .u

,c hi .ên theo thu, t .u, cac bu,o,c sau:

1. Nêu đa cai đ .ăt goi VnTeX tu, tru,o,c thı b .an cân ph ,ai go, b ,o phiên b ,antru,o,c đo ra tru,o,c khi cai đ .ăt goi VnTeX mo,i nhât (nêu b .an chu,atu,ng cai đ .ăt goi nay thı hay tiên hanh bu,o,c tiêp theo). Ðê, th .u

,c hi .ênvi .êc go, b ,o goi VnTeX đa đu, .o

,c cai đ .ăt, b .an cân th .u,c hi .ên cac thao tac

sau: Programs −→ MikTeX −→ MikTeX Options. Sau khi chu,o,ngtrınh MikTeX Options đu, .o

,c g .oi, b .an hay ch .on tab Packages −→Language −→ Vietnamese. Khi nay b .an cân b ,o đi tuy ch .on vntex.

2. Gi ,ai nen t .âp tin lu,u tru, goi VnTeX vao m .ôt thu, m .uc nao đo trênmay (nêu b .an cai đ .ăt MikTeX vao thu, m .uc C:\texmf thı gi ,ai nent .âp tin nay vao thu, m .uc C:\vntex).

3. Th .u,c hi .ên: Programs −→ MikTeX −→ MikTeX Options. Sau khi

chu,o,ng trınh đu, .o,c th .u

,c thi, hay ch .on tab Root. Sau đo, ch .on l .ênhAdd va thêm vao thu, m .uc C:\vntex.

http://vinux.sourceforge.net/vntex

http://VietLUG.SF.net/download/

110 Chu,o,ng 6. So .an th ,ao tai li .êu tiêng Vi .êt

4. Ðê, s,u, d .ung đu, .o

,c cac font True Type lo .ai 1 đi kem vo,i goi nay, b .ancân ph ,ai bao cho chu,o,ng trınh dvips va pdfTEX biêt vê cac fontchu, nay:

- Thêm vao t .âp tin C:\texmf\dvips\config\config.ps hang sau:p +vnr.map

- Thêm vao t .âp tin C:\texmf\pdftex\config\pdftex.cfg hang sau:map +vnr.map

6.2.3. Cai đ .ăt goi VnTeX trên môi tru,o,ng Unix

Ðê, th .u,c hi .ên vi .êc cai đ .ăt, b .an cân ph ,ai th .u

,c hi .ên theo cac bu,o,c sau:

1. Go, b ,o cac phiên b ,an tru,o,c c ,ua goi VnTex đa co trên may. Trongtru,o,ng h .o

,p b .an đa cai đ .ăt phiên b ,an tru,o,c c ,ua goi VnTeX vao m .ôtthu, m .uc texmf riêng bi .êt thı vi .êc go, b ,o la rât đo,n gi ,an: b .an ch,ıcân xoa thu, m .uc đo đi. Trong tru,o,ng h .o

,p b .an đa cai đ .ăt phiên b ,antru,o,c c ,ua vntex vao m .ôt thu, m .uc texmf khac co cac t .âp tin khacngoai cac t .âp tin kem theo goi VnTeX, cach tôt nhât la b .an tiênhanh vi .êc tım kiêm cac t .âp tin băt đâu băng “vn”, cac t .âp tin co cactiên tô liên quan khac va xoa chung (hay chu y la đu,ng xoa nhămcac t .âp tin không ph ,ai c ,ua goi VnTeX).

2. Gi ,ai nen goi VnTeX (t .âp tin vntex-<ngay thang>.tar.bz2) vao thu,m .uc nao đo (vı d .u nhu, $HOME/vntex). Vi .êc gi ,ai nen goi VnTeXvao thu, m .uc texmf cung co thê, đu, .o

,c th .u,c hi .ên nhu,ng điêu nay

không cân thiêt. Sau khi gi ,ai nen xong, b .an se nh .ân đu, .o,c câu truc

cây thu, m .uc nhu, sau:

$HOME/vntex|__ doc| \__ generic| \__ vntex|__ dvips| \__ vntex|__ fontname|__ fonts| |__ source| |__ \__ public| | \__ vnr| |__ tfm| | \__ public| | \__ vnr| \__ type1| \__ public



| \__ vnr|__ tex| |__ latex| | \__ vietnam| |__ plain| |__ \__ vietnam| \__ texinfo\__ web2c

3. Thay đô,i câu hınh c ,ua TEX đê, b .an co thê, s,u, d .ung đu, .o

,c cac t .âp tintrong cây thu, m .uc $HOME/vntex

- T .ao m .ôt thu, m .uc đê, lu,u tru, t .âp tin texmf.cnf(vı d .u nhu, $HOME/texmf/web2c):mkdir -p $HOME/textmf/web2c

- T .ao b ,an sao c ,ua t .âp tin texmf.cnf trong thu, m .uc$HOME/vntex/web2c:cp ‘kpsewhich texmf.cnf ‘$HOME/texmf/web2c/texmf.cnf

- Ch,ınh biên môi tru,o,ng TEXMFCNF ch,ı đên v.i trı c ,ua t .âp tintexmf.cnf (vı d .u nhu, b .an s

,u, d .ung bash va đ .ăt vao .bash_profile

hang sau:export TEXMFCNF=$HOME/texmf/web2c

- S,u,a đô,i t .âp tin texmf.cnf đê, đu,a thu, m .uc $HOME/vntex vao

danh sach cây thu, m .uc c ,ua texmf thông qua vi .êc thay đô,ibiên TEXMF. Tım kiêm hang băt đâu vo,i TEXTMF = (cacthông sô ban đâu co thê, khac vo,i nhu,ng gı đu,a ra

,o, đây).

TEXMF=$TEXMFLOCAL,$VARTEXMF,!!$TEXMFMAIN

va thay đô,i chung thanh:TEXMF=$HOME/vntex,$TEXMFLOCAL,$VARTEXMF,!!$TEXMFMAIN

- Kiê,m tra l .ai xem ta co ch,ınh đung chu,a:. .bash_profiletexhashkpsewhich vnr10.mf


Nêu m .oi vi .êc đêu đu, .o,c tiên hanh đung, b .an se co kêt qu ,a

giông nhu, sau:

$HOME/vntex/fonts/source/public/vnr/vnr10.mf

4. Nêu b .an co t ,ai vê cac font chu, True Type 1 (chu,a trong t .âp tinvnr-t1-<ngay thang>.tar.bz2), b .an hay gi ,ai nen no vao cung thu,m .uc (nhu, la $HOME/vntex). Sau khi gi ,ai nen, b .an se co cac fontchu, nhu, sau:

$HOME/vntex/fonts/type1/public/vnr/vnb10.pfb$HOME/vntex/fonts/type1/public/vnr/vnbx10.pfb...

Cac font chu, nay se hô tr .o, rât nhiêu cho vi .êc d.ich ra t .âp tin PS va

PDF. Ðê, co thê, s,u, d .ung đu, .o

,c cac font chu, nay vo,i chu,o,ng trınhdvips va pdfTEX, b .an cân ph ,ai thay đô,i m .ôt chut t .âp tin câu hınhnhu, sau(nêu s

,u, d .ung dvipdfm thı không cân thay đô,i gı thêm):

- T .ao b ,an sao c ,ua t .âp tin config.ps (đu, .o,c đ .oc b

,o,i dvips):

mkdir -p $HOME/texmf/dvips/configcd $HOME/texmf/dvips/configcp ‘kpsewhich --format=’dvips config’ config.ps‘.

- Thêm vao t .âp tin $HOME/texmf/dvips/config hang sau:

p +vnr.map

- T .ao b ,an sao c ,ua t .âp tin pdftex.cfg (đu, .o,c đ .oc b

,o,i pdfTEX):

mkdir -p $HOME/texmf/pdftex/configcd $HOME/texmf/pdftex/configcp ‘kpsewhich --format=’PostScript header’ pdftex.cfg‘.

- Thêm vao t .âp tin $HOME/texmf/pdftex/config hang sau:

map +vnr.map

6.2.4. So .an th ,ao tai li .êu băng tiêng Vi .êt vo,i LATEX

Goi VnTeX co thê, đu, .o,c đu,a vao s

,u, d .ung theo hai cach sau:



- Ch,ı cân thêm dong sau vao phân t .u,a đê c ,ua tai li .êu.

\usepackage[viscii]vietnam

L .ênh trên se bao cho LATEX biêt răng b .an se nh .âp li .êu tiêng Vi .êttheo b ,ang ma VISCII. Ngoai ra, goi VnTeX con hô tr .o

, vi .êc nh .âpli .êu theo cac b ,ang ma sau:

Kı hi .êu B ,ang maviscii B ,ang ma VISCIImviscii B ,ang ma Mac VISCIItcvn B ,ang ma TCVN1vps B ,ang ma VPSutf8 B ,ang ma UTF-8dblaccnt N .ap vao goi dblaccntnoinputenc Không n .ap vao goi inputenc (s

,u, d .ung TCX).

nocaption Không đ.inh nghıa phân t .u,a đê băng tiêng Vi .êt.

- Ngoai ra, b .an co thê, s,u, d .ung goi babel thay cho goi vietnam. Khi

nay, tât c ,a cac m .uc nhu,: chu,o,ng, m .uc, . . . đêu đu, .o,c chuyê,n sang

tiêng Vi .êt.

\usepackage[tcvn]inputenc\usepackage[vietnam]babel

TCX rât hu,u d .ung đê, đ .oc đu, .o,c cac kı t .u

, tiêng Vi .êt trong cac thôngbao vê vi .êc trang hang. Goi VnTeX đi kem vo,i hai b ,ang ma TCX: viscii-t5va tcvn-t5. Lu,u y răng khi s

,u, d .ung TCX thı b .an không cân ph ,ai s

,u, d .ung

inputenc. B .an cân thêm vao đâu t .âp tin du, li .êu ch,ı th.i sau:

%& -translate-file=tcvn-t5

Vi .êc thêm vao ch,ı th.i l .ênh nay tu,o,ng đu,o,ng vo,i vi .êc d.ich t .âp tin vo,itham sô sau:

latex -translate-file=tcvn-t5 thu_nghiem.tex

Ðê, s,u, d .ung cac b ,ang ma khac thı b .an cung thao tac nhu, cac bu,o,c

trên.

6.2.5. So .an th ,ao tai li .êu vo,i TEX đo,n thuân

Nh .âp li .êu vo,i b ,ang ma UTF-8 không đu, .o,c hô tr .o

, đôi vo,i TEX đo,n thuân.Ðôi vo,i cac b ,ang ma khac thı cac thao tac tiêng hanh gân nhu, la tu,o,ngt .u

,:

- S,u, d .ung chung vo,i goi plainenc:


\input t5code\input plnpss\input plainenc\fontencodingT5 \inputencodingtcvn % hay cac b ,angma khac tru, UTF-8\setfontencodingT5\selectfont

< . . . phân văn b ,an đu, .o,c so .an th ,ao theo ma TCVN1 . . . >

\bye

- S,u, d .ung chung vo,i goi TCX:

%& -translate-file=tcvn-t5\input t5code\input plnfss

\setfontencodingT5\selectfont

< . . . Phân so .an th ,ao theo ma TCVN1 . . . >

\bye

6.2.6. S,u, d .ung vo,i texinfo

Khi nay, b .an cân ph ,ai s,u, d .ung TCX:

%& -translate-file=viscii-t5\def\fontprefixvn\input t5code.tex\input texinfo

< . . . phân du, li .êu đu, .o,c so .an th ,ao theo ma viscii-t5 . . . >

6.2.7. Vı d .u ap d .ung

Ðê, giup b .an hiê,u ro ho,n cach s,u, d .ung goi VnTeX đê, so .an th ,ao tiêng

Vi .êt, du,o,i đây la m .ôt sô vı d .u:

Phân đâu c ,ua m .ôt tai li .êu se nhu, sau:



\documentclass[12pt,a4paper]article\usepackage[tcvn]vietnam

Phân thân c ,ua tai li .êu đu, .o,c so .an th ,ao nhu, sau:


\begincenter\Large Phu,o,ng trınh b.âc hai\endcenterPhu,o,ng trınh b.âc hai laphu,o,ng trınh co d.ang:\beginequation\labeleq:ptb2ax^2 + bx + c = 0\qquad (a \neq 0)\endequation

Ðê,gi,ai phu,o,ng trınh

b.âc hai, ta cân ph,ai

th.u,c hi.ên cac bu,o,c sau:

\beginenumerate\itemTınh bi.êt thu,c $\Delta$ nhu, sau:\[ \Delta = b^2 - 4ac\]

\itemSau khi tınh bi.êt thu,c $\Delta$,ta xet đên cac tru,o,ng h.o

,p sau:\beginitemize\itemNêu $\Delta < 0$ thı phu,o,ngtrınh (\refeq:ptb2) vô nghi.êm.

\itemNêu $\Delta \geq 0$ thıphu,o,ng trınh (\refeq:ptb2)co nghi.êmnhu, sau:\beginitemize\item [*]Nêu $\Delta = 0$ thıphu,o,ng trınh (\refeq:ptb2)co 1nghi.êm kep la:\[ x_1 = x_2 = - \;\fracb2a \]

\item [*]Nêu $\Delta > 0$ thıphu,o,ng trınh co hainghi.êm phân bi.êtla:\[ x_1 =

\frac-b-\sqrt\Delta2a \]\[ x_2 =

\frac-b+\sqrt\Delta2a \]\enditemize

\enditemize\endenumerate

Phu,o,ng trınh b .âc haiPhu,o,ng trınh b .âc hai la phu,o,ng trınh cod .ang:

ax2 + bx+ c = 0 (a 6= 0) (6.1)

Ðê, gi ,ai phu,o,ng trınh b .âc hai, ta cân ph ,aith .u

,c hi .ên cac bu,o,c sau:

1. Tınh bi .êt thu,c ∆ nhu, sau:

∆ = b2 − 4ac

2. Sau khi tınh bi .êt thu,c ∆, ta xet đêncac tru,o,ng h .o

,p sau:

• Nêu ∆ < 0 thı phu,o,ng trınh(6.1) vô nghi .êm.

• Nêu ∆ ≥ 0 thı phu,o,ng trınh(6.1) co nghi .êm nhu, sau:

* Nêu ∆ = 0 thı phu,o,ng trınh(6.1) co 1 nghi .êm kep la:

x1 = x2 = − b

2a

* Nêu ∆ > 0 thı phu,o,ng trınhco hai nghi .êm phân bi .êt la:

x1 =−b−

√∆

2a

x2 =−b+

√∆

2a

TAI LI .ÊU THAM KH,AO

[1] Leslie Lamport. LATEX: A Document Preparation System. Addison-Wesley, Reading, Massachusetts, second edition, 1994, ISBN 0-201-52983-1.

[2] Donald E. Knuth. The TEXbook, Volume A of Computers and Ty-pesetting, Addison-Wesley, Reading, Massachusetts, second edition,1984, ISBN 0-201-13448-9.

[3] Michel Goossens, Frank Mittelbach and Alexander Samarin. TheLATEX Companion. Addison-Wesley, Reading, Massachusetts, 1994,ISBN 0-201-54199-8.

[4] Each LATEX installation should provide a so-called LATEX Local Guide,which explains the things that are special to the local system. Itshould be contained in a file called local.tex. Unfortunately, somelazy sysops do not provide such a document. In this case, go andask your local LATEX guru for help.

[5] LATEX3 Project Team. LATEX 2ε for authors. Comes with the LATEX 2εdistribution as usrguide.tex.

[6] LATEX3 Project Team. LATEX 2ε for Class and Package writers. Co-mes with the LATEX 2ε distribution as clsguide.tex.

[7] LATEX3 Project Team. LATEX 2ε Font selection. Comes with theLATEX 2ε distribution as fntguide.tex.

[8] D. P. Carlisle. Packages in the ‘graphics’ bundle. Comes with the‘graphics’ bundle as grfguide.tex, available from the same sourceyour LATEX distribution came from.

[9] Rainer Schöpf, Bernd Raichle, Chris Rowley. A New Implemen-tation of LATEX’s verbatim Environments. Comes with the ‘tools’bundle as verbatim.dtx, available from the same source your LATEXdistribution came from.

[10] Graham Williams. The TeX Catalogue is a very complete listingof many TEX and LATEX related packages. Available online fromCTAN:/tex-archive/help/Catalogue/catalogue.html

[11] Keith Reckdahl. Using EPS Graphics in LATEX 2ε Documents, whichexplains everything and much more than you ever wanted to knowabout EPS files and their use in LATEX documents. Available onlinefrom CTAN:/tex-archive/info/epslatex.ps

118 TAI LI .ÊU THAM KH,

AO

[12] Kristoffer H. Rose XY-pic User’s Guide. Downloadable from CTANwith XY-pic distribution

DANH M .UC TU,KHOA

", 21$, 47$, 47\,, 49, 54-, 22−, 22\-, 20–, 22—, 22., sau kho ,ang trăng, 33. . . , 23\:, 54\;, 54\@, 33\[, 48đ .ôc đao, 1đo,n v.i, 99đo .an văn, 17\\, 19, 38, 39, 41, 101\\*, 19\], 48~, 33

hai m .ăt, 12m .ôt m .ăt, 12t .u

,a đê c ,ua tai li .êu, 12

A4 paper, 12A5 paper, 12å, 25acute, 25\addtolength, 103æ, 25ae, 27aeguill, 27, 78amsbsy, 61amsfonts, 49, 68amsmath, 52–55, 57, 58, 61amssymb, 49, 61\and, 35\appendix, 34, 35\ar, 88

\arccos, 51\arcsin, 51\arctan, 51\arg, 51array, 55article class, 11\author, 35, 82

B5 paper, 12b ,ang, 41ba châm cheo, 54babel, 20, 24, 25\background, 86\backmatter, 35\backslash, 5\begin, 37\bibitem, 71\Big, 54\big, 54\Bigg, 54\bigg, 54\bigskip, 101\binom, 52BK, 108, 109bm, 61\bmod, 52\boldmath, 60\boldsymbol, 61book class, 11brazilian, 27

câu truc, 7Cac chu, cai Hy l .ap, 50cac l .ênh ‘dê vo,’, 46cac phu,o,ng trınh dai, 56căn b .âc hai, 50công thu,c toan h .oc, 47calc, 103canh trai, 38\caption, 45, 46\cdot, 51\cdots, 54

120 DANH M .UC TU,KHOA

center, 38ch,ı m .uc, 72chu, nh ,o, 95\chapter, 34\chaptermark, 74\ci, 91\cite, 71CJK package, 31\cleardoublepage, 46\clearpage, 46\cline, 42color, 84, 85commands

$, 47$, 47\,, 49, 54\-, 20\:, 54\;, 54\@, 33\[, 48\\, 19, 38, 39, 41, 101\\*, 19\], 48\addtolength, 103\and, 35\appendix, 34, 35\ar, 88\arccos, 51\arcsin, 51\arctan, 51\arg, 51\author, 35, 82\background, 86\backmatter, 35\backslash, 5\begin, 37\bibitem, 71\Big, 54\big, 54\Bigg, 54\bigg, 54\bigskip, 101\binom, 52

\bmod, 52\boldmath, 60\boldsymbol, 61\caption, 45, 46\cdot, 51\cdots, 54\chapter, 34\chaptermark, 74\ci, 91\cite, 71\cleardoublepage, 46\clearpage, 46\cline, 42\cos, 51\cosh, 51\cot, 51\coth, 51\csc, 51\date, 35\ddots, 54\deg, 51\depth, 105, 106\det, 51\dim, 51\displaystyle, 58\documentclass, 10, 15, 20\dq, 29\dum, 91\emblema, 86\emph, 37, 95\end, 37\eps, 71\eqref, 48\EUR, 23\exp, 51\fbox, 21\flq, 29\flqq, 29\footnote, 36, 46\frac, 52\framebox, 105\frenchspacing, 33\frontmatter, 35\frq, 29

DANH M .UC TU,KHOA 121

\frqq, 29\fussy, 20\gcd, 51\height, 105, 106\hline, 41\hom, 51\href, 82, 84\hspace, 93, 99\hyphenation, 20\idotsint, 55\iiint, 55\iint, 55\include, 15, 16\includegraphics, 70, 79, 83, 104\includeonly, 16\indent, 99\index, 72\inf, 51\input, 16\int, 52\item, 38\ker, 51\label, 35, 36, 48\LaTeX, 21\LaTeXe, 21\ldots, 23, 54\left, 53\leftmark, 73, 74\lg, 51\lim, 51\liminf, 51\limsup, 51\linebreak, 19\linespread, 98\listoffigures, 45\listoftables, 45\ln, 51\log, 51\mainmatter, 35, 82\makebox, 105\makeindex, 72\maketitle, 34\marginsize, 86\mathbb, 49

\mathrm, 58\max, 51\mbox, 21, 24, 105\min, 51\multicolumn, 43\newcommand, 92, 93\newenvironment, 93\newline, 19\newpage, 19\newtheorem, 59\noindent, 99\nolinebreak, 19\nonumber, 57\nopagebreak, 19\not, 63\overbrace, 50\overlay, 86\overleftarrow, 51\overline, 50\overrightarrow, 51\pagebreak, 19\pageref, 35, 76\pagestyle, 11\panelwidth, 86\par, 95\paragraph, 33\parbox, 105\parindent, 98\parskip, 98\part, 33, 34\pause, 86\phantom, 46, 57\pmod, 52\Pr, 51\printindex, 73\prod, 52\protect, 46\providecommand, 92\ProvidesPackage, 94\qquad, 49, 54\quad, 49, 54\raisebox, 106\ref, 35, 48, 76\renewcommand, 92, 93


\renewenvironment, 93\right, 53\right., 53\rightmark, 73, 74\rule, 93, 106, 107\screensize, 86\scriptscriptstyle, 58\scriptstyle, 58\sec, 51\section, 33, 46\sectionmark, 74\selectlanguage, 26\setlength, 98, 103\settodepth, 103\settoheight, 103\settowidth, 103\sin, 51\sinh, 51\sloppy, 20\smallskip, 101\sqrt, 50\stackrel, 52\stretch, 93, 99\subparagraph, 33\subsection, 33\subsectionmark, 74\substack, 53\subsubsection, 33\sum, 52\sup, 51\tableofcontents, 34, 87\tan, 51\tanh, 51\TeX, 21\texorpdfstring, 83\texteuro, 23\textrm, 58\textstyle, 58\thispagestyle, 14\title, 35\tnss, 92\today, 21\totalheight, 105, 106\underbrace, 50

\underline, 36, 50\usepackage, 11, 14, 23, 25–27,

93\vdots, 54\vec, 51\verb, 40, 41\verbatiminput, 75\vspace, 100\widehat, 51\widetilde, 51\width, 105, 106\xymatrix, 88

comment, 7comments, 6\cos, 51\cosh, 51\cot, 51\coth, 51\csc, 51

dâu ba châm, 23, 54dâu châm, 23dâu g .ach, 22dâu mui tên, 51dâu nga, 51dâu ngo .ăc, 53dâu ngo .ăc vuông, 95dâu phâ,y, 23dâu trıch dân, 21dâu tr .ong âm, 24dâu tru,, 22danh riêng, 5\date, 35dblaccnt, 113dcolumn, 42\ddots, 54decimal alignment, 42\deg, 51\depth, 105, 106description, 38\det, 51\dim, 51displaymath, 48\displaystyle, 58


doc, 13\documentclass, 10, 15, 20dotless ı va , 25\dq, 29\dum, 91

em-dash, 22\emblema, 86\emph, 37, 95en-dash, 22Encapsulated PostScript, 69\end, 37enumerate, 38environments

array, 55center, 38comment, 7description, 38displaymath, 48enumerate, 38eqarray*, 56eqarray, 56eqnarray*, 56eqnarray, 56equation, 48, 56figure, 44flushleft, 38flushright, 38itemize, 38lscommand, 91math, 47minipage, 105quotation, 39quote, 39subarray, 53table, 44tabular, 41, 104thebibliography, 71verbatim, 40, 74, 75verse, 39

\eps, 71eqarray, 56eqarray*, 56eqnarray, 56

eqnarray*, 56\eqref, 48equation, 48, 56eufrak, 68\EUR, 23eurosym, 23euscript, 68executive paper, 12\exp, 51exscale, 13, 54extension

.aux, 15

.cls, 15

.dtx, 14

.dvi, 15, 70

.eps, 70

.fd, 15

.idx, 15, 73

.ilg, 15

.ind, 15, 73

.ins, 14

.lof, 15

.log, 15

.lot, 15

.sty, 14, 75

.tex, 14

.toc, 15

fancyhdr, 73, 74\fbox, 21figure, 44\flq, 29\flqq, 29flushleft, 38flushright, 38foiltex, 11font, 94

\footnotesize, 95\Huge, 95\huge, 95\LARGE, 95\Large, 95\large, 95\mathbf, 96


\mathcal, 96\mathit, 96\mathnormal, 96\mathrm, 96\mathsf, 96\mathtt, 96\normalsize, 95\scriptsize, 95\small, 95\textbf, 95\textit, 95\textmd, 95\textnormal, 95\textrm, 95\textsc, 95\textsf, 95\textsl, 95\texttt, 95\textup, 95\tiny, 95

font size, 95fontenc, 13, 27\footnote, 36, 46\footnotesize, 95formulae, 47\frac, 52\framebox, 105\frenchspacing, 33\frontmatter, 35\frq, 29\frqq, 29\fussy, 20

goi, 7, 91goi makeidx, 72\gcd, 51geometry, 75GhostScript, 69graphicx, 69, 79, 84, 85grave, 25GVS, 109

ham đông du,, 52hang ngang

ba châm, 54h .ê phu,o,ng trınh, 56HLATEX, 31hLATEXp, 31\height, 105, 106\hline, 41\hom, 51\href, 82, 84\hspace, 93, 99\Huge, 95\huge, 95hyperref, 77, 80, 85hyphen, 22hyphenat, 75\hyphenation, 20

\idotsint, 55ifthen, 13\iiint, 55\iint, 55in đ .âm, 49, 95in nghiêng, 95\include, 15, 16\includegraphics, 70, 79, 83, 104\includeonly, 16\indent, 99indentfirst, 99\index, 72\inf, 51\input, 16inputenc, 13, 26, 29, 113\int, 52international, 24\item, 38itemize, 38

kı hi .êu gio,i h .an, 53kı hi .êu in đ .âm, 60kı hi .êu vê đ .ô, 22kı t .u

, đ .ăc bi .êt, 24kı t .u

, xuông hang, 19kıch thu,o,c, 99kıch thu,o,c font co, b ,an, 12kıch thu,o,c font chu,, 58, 94


kıch thu,o,c font chu, c ,ua tai li .êu, 12\ker, 51kho ,ang cach hang kep, 98kho ,ang trăng, 4,

o, đâu hang, 4d .oc, 100ngang, 99

kho ,ang trăng giu,a cac hang, 98kiê,u t .âp tin, 14Knuth, Donald E., 1Korean font

UHC font, 31

lo,i t .u,a, 7

\label, 35, 36, 48Lamport, Leslie, 1\LARGE, 95\Large, 95\large, 95\LaTeX, 21\LaTeXe, 21latexsym, 13\ldots, 23, 54\left, 53\leftmark, 73, 74legal paper, 12letter paper, 12\lg, 51\lim, 51\liminf, 51\limsup, 51\linebreak, 19\linespread, 98\listoffigures, 45\listoftables, 45\ln, 51\log, 51longtabular, 43lscommand, 91

ma hoa font chu,, 13môi tru,o,ng, 37m .ôt, 4\mainmatter, 35, 82

\makebox, 105makeidx, 13, 72\makeindex, 72\maketitle, 34\marginsize, 86marvosym, 23math, 47\mathbb, 49\mathbf, 96\mathcal, 96\mathit, 96\mathnormal, 96\mathrm, 58, 96mathrsfs, 68\mathsf, 96\mathtt, 96\max, 51\mbox, 21, 24, 105MetaPost, 80\min, 51minipage, 105Mittlebach, Frank, 1mltex, 78\multicolumn, 43

năm ngangngo .ăc, 50

\newcommand, 92, 93\newenvironment, 93\newline, 19\newpage, 19\newtheorem, 59nghiêng, 95nhom, 95\noindent, 99\nolinebreak, 19\nonumber, 57\nopagebreak, 19\normalsize, 95\not, 63

œ, 25\overbrace, 50overfull box, 20


\overlay, 86\overleftarrow, 51\overline, 50\overrightarrow, 51

package, 10packages

ae, 27aeguill, 27, 78amsbsy, 61amsfonts, 49, 68amsmath, 52–55, 57, 58, 61amssymb, 49, 61babel, 20, 24, 25BK, 108, 109bm, 61calc, 103color, 84, 85dblaccnt, 113dcolumn, 42doc, 13eufrak, 68eurosym, 23euscript, 68exscale, 13, 54fancyhdr, 73, 74fontenc, 13, 27geometry, 75graphicx, 69, 79, 84, 85GVS, 109hyperref, 77, 80, 85hyphenat, 75ifthen, 13indentfirst, 99inputenc, 13, 26, 29, 113latexsym, 13longtabular, 43makeidx, 13, 72marvosym, 23mathrsfs, 68pause, 86pdfscreen, 84, 85, 87plainenc, 113pxfonts, 79

showidx, 73supertabular, 43syntonly, 13, 16tabular, 56textcomp, 22txfonts, 79verbatim, 7, 74, 75VnTeX, vi, 108–110, 112–114VnTex, 110xy, 87

\pagebreak, 19\pageref, 35, 76\pagestyle, 11\panelwidth, 86paper size, 12, 77\par, 95\paragraph, 33\parbox, 105\parindent, 98\parskip, 98\part, 33, 34pause, 86\pause, 86PDF, 76pdfLATEX, 78, 84pdfscreen, 84, 85, 87pdfLATEX, 77pdfTEX, 77phân sô, 52phân chân, 11\phantom, 46, 57placement specifier, 44plainenc, 113\pmod, 52Português, 27PostScript, 69\Pr, 51\printindex, 73\prod, 52\protect, 46\providecommand, 92\ProvidesPackage, 94pxfonts, 79


\qquad, 49, 54\quad, 49, 54quotation, 39quote, 39

\raisebox, 106\ref, 35, 48, 76\renewcommand, 92, 93\renewenvironment, 93report class, 11\right, 53\right., 53\rightmark, 73, 74roman, 95\rule, 93, 106, 107

sans serif, 95Scandinavian letters, 25\screensize, 86\scriptscriptstyle, 58\scriptsize, 95\scriptstyle, 58\sec, 51\section, 33, 46\sectionmark, 74\selectlanguage, 26\setlength, 98, 103\settodepth, 103\settoheight, 103\settowidth, 103showidx, 73siêu văn b ,an, 76\sin, 51\sinh, 51slides class, 11\sloppy, 20\small, 95\smallskip, 101\sqrt, 50\stackrel, 52\stretch, 93, 99strut, 107subarray, 53\subparagraph, 33

\subsection, 33\subsectionmark, 74\substack, 53\subsubsection, 33\sum, 52\sup, 51supertabular, 43syntonly, 13, 16

t .âp tin nh .âp li .êu, 7t .ao ch,ı m .uc, 72Tıch, 52Tıch phân, 52Tô,ng, 52table, 44\tableofcontents, 34, 87tabular, 56tabular, 41, 104\tan, 51\tanh, 51\TeX, 21\texorpdfstring, 83\textbf, 95textcomp, 22\texteuro, 23\textit, 95\textmd, 95\textnormal, 95\textrm, 58, 95\textsc, 95\textsf, 95\textsl, 95\textstyle, 58\texttt, 95\textup, 95thăng đu,ng, 95tham chiêu cheo, 35tham sô, 6thebibliography, 71\thispagestyle, 14tiêu đê, 11tiêng Bô Ðao Nha, 27tilde, 22dâu nga ( ~), 33


\tiny, 95title, 12\title, 35\tnss, 92toan h .oc

dâu mu, 51dâu ngo .ăc, 53ham, 51kho ,ang trăng, 54tru,, 22

\today, 21\totalheight, 105, 106trınh bay trang, 101tuy ch .on, 6, 10txfonts, 79

umlaut, 25\underbrace, 50underfull hbox, 20\underline, 36, 50units, 100URL, 22\usepackage, 11, 14, 23, 25–27, 93

\vdots, 54\vec, 51vectors, 51\verb, 40, 41verbatim, 7, 74, 75verbatim, 40, 74, 75\verbatiminput, 75verse, 39VnTeX, vi, 108–110, 112–114VnTex, 110\vspace, 100

\widehat, 51\widetilde, 51\width, 105, 106www, 22WYSIWYG, 2

xy, 87\xymatrix, 88

MÔT T . AI LI`ÊU NGĂN G´ON - nhdien.files.wordpress.com · v Trong th`o,i gian thu.,c hiên...

Documents

Transcript of MÔT T . AI LI`ÊU NGĂN G´ON - nhdien.files.wordpress.com · v Trong th`o,i gian thu.,c hiên...