ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ • GriEchischE MEinUnG • ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ • GriEchisch-DEUTschE MOnATsZEiTUnG • DEUTschLAnD UnD EUrOPA

η εφημερίδα που διαβάζεται!ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013 • ΕΤΟΣ 15ο • ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 164 • www.elliniki-gnomi.eu • ΕΔΡΑ ΒΕΡΟΛΙΝΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΗΓΝΩΜΗ

Dezember 2013ΕLLINIKI GNOMI

Ο Χριστός, το παιδί και τα ΧριστούγενναΓράφει ο Ευάγγελος Γρ. ΑυδίκοςΚαθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Στις μέρες μας, τα Χριστούγεννα έχουν αλλά-ξει. Παλιότερα, ήταν γιορτή για τους μεγάλους,τους ενήλικες. Τα παιδιά παρακολουθούσαν,χωρίς να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Στη Δύση,βέβαια, η κατάσταση ήταν διαφορετική. Από πολύνωρίς, 4ος αιώνας μ.Χ., εστίασαν στην παιδική πε-ρίοδο της ζωής του Χριστού, καθιστώντας τα Χρι-στούγεννα παιδική γιορτή. Η γέννηση του Χριστού,οι μάγοι, οι ύμνοι και όλα τα υπόλοιπα διαμόρφω-ναν μια ατμόσφαιρα που ευνοούσαν το χαρακτη-ρισμό των Χριστουγέννων ως γιορτή για τα παιδιά.

Στην Ελλάδα η στροφή αυτή έγινε τα τελευταίαχρόνια, ιδίως με τον καθοριστικό ρόλο των ΜΜΕκαι την ανάδειξη της παιδικής ηλικίας σε κεντρικόενδιαφέρον της κοινωνίας, καθώς και με την επι-κράτηση της καταναλωτικής αντίληψης και μετην εξωστρεφή διάθεση της ελληνικής κοινωνίαςτις τελευταίες δεκαετίες, γεγονός που είχε ωςαποτέλεσμα να υιοθετήσει γιορτές και νοοτρο-πίες χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα Χρι-στούγεννα έχουν μετακινήσει το επίκεντρό τουςστην παιδική ηλικία, είναι πλέον μια γιορτή όπουη βασική φροντίδα είναι για τα παιδιά.

Ωστόσο, τα Χριστούγεννα, πέρα από την κοινω-νική και λατρευτική επικέντρωση, ήταν πάντα μιαγιορτή που αφορούσε τη γέννηση του Θείου Βρέ-φους. Αφορούσε μια γέννηση και ο λαός χρησιμο-ποίησε μεταφορές, εικόνες, τραγούδια και εθιμικέςσυμπεριφορές από αυτά που έβλεπε γύρω του,από την ανθρώπινη εμπειρία του για τη γέννησηπαιδιών, για να μιλήσει για το Θείο Βρέφος.

Αυτό φαίνεται από το πλαίσιο, στο οποίο τοπο-θετείται η γιορτή των Χριστουγέννων, το Δωδε-καήμερο που θεωρείται ως ένα διάστημαμιαρότητας, καθώς τότε εμφανίζονται τα παγανά,οι καλικάντζαροι, στις 24 Δεκεμβρίου. Η περίο-δος αυτή, η επικίνδυνη, κλείνει με τον αγιασμότων νερών, τα οποία αγιάζονται και οριστικά απο-τρέπουν τις εστίες μόλυνσης. Για τους Χριστια-

νούς ως τα μέσα του 4ου αι. μ.Χ. αρχή του έτουςήταν η 6η Ιανουαρίου, η ημέρα της βάφτισης τουΧριστού. Οι ορθόδοξοι μάλιστα συνέχιζαν να θε-ωρούν την ημέρα αυτή ως σπουδαιότερο γεγο-νός από τη γέννηση, σε σημείο μάλιστα που ταΘεοφάνια να είναι η μεγαλύτερη γιορτή του χρό-νου και κάθε καινούργιο ρούχο δωριζόταν καιφοριόταν αυτήν ημέρα, για «να φωτιστεί».

Υπάρχει δηλαδή μια άμεση αντιστοίχηση της βά-φτισης του Χριστού με τις λαϊκές αντιλήψεις για τορόλο της βάφτισης του παιδιού. Στην πρώτη περί-πτωση μέσω της βάφτισης το Θείο Βρέφος μπαίνειστην κοινωνία των ανθρώπων, ενσωματώνεταιστον κύκλο των θνητών-ενώ ακούγεται εξ ουρα-νού φωνή να λέγει «Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγα-πητός»-,για να επιτελέσει την αποστολή του.

Εξάλλου, η βάφτιση ήταν πολύ σημαντικό γε-γονός για τους ανθρώπους, καθώς σηματοδο-τούσε την απομάκρυνση από τον κόσμο τηςεπικινδυνότητας, από την έκθεσή του στις διάφο-ρες δαιμονικές δυνάμεις. Η σχέση βάπτισης τουΧριστού και παιδιών είναι διάχυτη στη γιορτή τωνΘεοφανίων. Τα δώρα που προσφέρει ο νουνόςστο βαφτιστικό του διατηρούν την ουσία της γιορ-τής των Φώτων, όπως αναφέρθηκε πιο μπροστά,το φωτισμό του δωρολήπτη παιδιού. Αυτό τομαρτυράει και η λέξη που χρησιμοποιούν στηΘράκη για τα δώρα του νουνού. Είναι τα φωτίκιαή φωτοκέρια. Πιο συγκεκριμένα, στο Τσακήλι τηςΘράκης ο νουνός στέλνει φωτίκι, που αποτελείταιαπό φρούτα (πορτοκάλια, σύκα, μήλα) και ζαχα-ρωτά, τα οποία περνάει σ` ένα σχοινί.

Άλλη συσχέτιση της Θείας και της ανθρώπινηςβάφτισης είναι ο διάμεσος που αναλαμβάνει ναοδηγήσει και να εγγυηθεί την είσοδο του νεοφώ-τιστου στο νέο κόσμο. Είναι ο κουμπάρος πουθεωρείται πολύ σημαντικό πρόσωπο για τους αν-θρώπους, ισοδύναμος με τον πατέρα. Κουμπά-ρος, όμως, λέγεται στο Ξυνό Νερό της Φλώριναςκαι το πρόσωπο που έπαιρνε στη δημοπρασία τοΣταυρό της εκκλησίας μετά τον αγιασμό τουΣταυρού. Συνέχεια στη σελ. 6

Η Ελληνική Γνώμη σαςεύχεται καλά Χριστούγεννα

και ευτυχισμένοτο νέο έτος

Die Elliniki Gnomwünscht fröhliche

Weihnachten und ein glückliches

neues Jahr!

Χριστούγεννα στην Ιερά Μονή Δουσίκου

Ανέπτυξε πλουσιότατη εθνική, κοινωνική και φιλανθρωπική δράση και εξελίχθηκε σ’ ένα σπουδαίο πνευματικό κέντρο με την βιβλιοθήκητης και τους λογίους μοναχούς της. Στα ζοφερά χρόνια τής τουρκοκρατίας ίδρυσε ιατρείο. Πρόκειται για την Ιερά Μονή Δουσίκου η οποίακτίσθηκε το 1530 από τον Άγιο Βησσαρίωνα, Μητροπολίτη Λάρισας στις κατάφυτες πλαγιές του Κόζιακα πάνω από την Πύλη Τρικάλων σευψόμετρο 700 μ. και με απέραντη τη θέα προς τον θεσσαλικό κάμπο. (Η φωτογραφία της “Ε.Γ”).

HELLAS SEI DANK!Inmitten der aktuellen Wir-

tschastskrise in Europa scheintdie Bedeutung der griechischenAntike für die kulturelle und po-litische Identität Europas in deröffentlichen Diskussion ost un-terzugehen. Dabei verdankt Eu-ropa den Griechen nicht nur dasIdeal der Freiheit des Denkensund andere wichtige Prinzipieneiner Demokratie, sondern auchdas Verständnis von Wissen-schast. Mit seinem Buch „Hellassei Dank!“ setzt Karl-WilhelmWeeber seine Büchertraditionüber die Antike fort. „Hellas seiDank!“ ist ein Buch über dieFundamente der europäischenZivilisation, also unserer Zivili-sation, das Spaß macht! Weeberphilosophiert unterhaltsam undzugleich lehrreich. S. 9

Tourismusimmobilien Griechenland

Die Griechenland-Krise unddie damit verbundene starke Re-zession haben in den letzten Jahrennahezu alle Wirtschastszweige desLandes äußerst negativ beeinträch-tigt. Der Bau- und Immobiliense-ktor wurde hierbei extremer alsandere Bereiche in Mitleidenschastgezogen. Die Tatsache, dass Grie-chenland nach Aussage vieler Ex-perten aktuell kurz vor demUmschwung steht, stellt in Verbin-dung mit den – krisenbedingt -noch sehr niedrigen Preisen eineoptimale Gelegenheit dar, umgenau jetzt –also quasi antizyklisch- in den griechischen Immobilien-markt einzusteigen. S. 7

Μιλά στην “Ε.Γ.” οκ. Παναγιώτης ΠάρτσοςΓενικός Πρόξενος τηςΕλλάδος στη Στουτγάρδη

“Στόχος μας στο Προξενείοήταν και παραμένει η καλύτερηδυνατή εξυπηρέτηση του κοι-νού. Χωρίς καμμία υπερβολή,μπορώ να πω ότι στη διετή,μέχρι τώρα, θητεία μου, έχουμεκαταφέρει πολλά. Έχω αξιόλο-γους συνεργάτες, οι οποίοι πολ-λές φορές εργάζονται πολύπέραν του ωραρίου”. Αυτά επι-σημαίνει σήμερα σε συνέντευξηπου παραχωρεί στην ΕΛΛΗΝΙΚΗΓΝΩΜΗ ο κ. Παναγιώτης Πάρ-τσος, Γενικός Πρόξενος της Ελ-λάδος στη Στουτγάρδη. Σελ. 3

Ευρωβουλευτές γράφουν στην “Ε.Γ.” για την Ελληνική Προεδρία

Την 1η Ιανουαρίου, η Ελλάδααναλαμβάνει την προεδρία τουΣυμβουλίου της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης την πέμπτη κατά σειράπροεδρία που ασκεί η ΕλληνικήΔημοκρατία μετά την ένταξή τηςστην Ευρωπαϊκή Ένωση, στις τότεΕυρωπαϊκές Κοινότητες. Ο συ-νεργάτης μας Βαγγέλης Πάλλαςεπιμελείται μια σειρά άρθρων απόΕυρωβουλευτές με θέμα: «Ελ-ληνική Προεδρία 2014. Τι πε-ριμένει η Ελλάδα;» Σελ. 5

“Zwölftage“-von den Kalandabis zur Epiphanie

Der Morgen von Heiligabendbeginnt mit dem Singen der„Kalanda“ das „Dodekaimero“(Zwölstag), das am 6. Januar mitdem Epiphanie-Fest endet.Während dieser Zeit, in der mansich „Kales Jortes“ bzw. „FroheFesttage“ wüscht, werden - vonRegion zu Region ost sehr unter-schiedlich - eine Reihe vonBräuchen begangen. S.10

“Unternehmen lassen sich regulieren; da gibtes Erfahrungen, die Griechenland nutzen kann“

In Anwesenheit griechischer Journalisten,überwiegend aus der Region Makedonien und Th-rakien, fand in Thessaloniki ein Seminar über diedeutsch-griechischen Beziehungen in der Zeit derKrise statt. Organisiert wurde die Veranstaltungvom „Zentrum für die Demokratie und Versöhnung

in Südeuropa“ (Center for Democracy and Recon-ciliation in Southeast Europe) in Kooperation mitder Europäischen Akademie Berlin. Unter den Re-ferenten war Professor Dr. Michael Tolksdorf derHochschule für Wirtschast und Recht in Berlin.Tolksdorf hielt einen ausführlichen Vortrag über

die Betrachtung und die Lage der griechischen Fi-nanzkrise in Europa und dem internationalen Wel-tmark. Die Elliniki Gnomi hat die Gelegenheitergriffen und im Interview mit Tolksdorf überaktuelle Fragen der griechischen Wirtschastskrisegesprochen. S. 7

Ελληνογερμανικόπιλοτικό πρόγραμμα

Η Ελλάδα και η Γερμανία εγκαι-νίασαν στην Αθήνα ένα πρόγραμμαδυικής επαγγελματικής κατάρτισηςστον τομέα του τουρισμού. Με τοπρόγραμμα αυτό θέλουμε να στεί-λουμε το μήνυμα, ότι η εκπαίδευσηπου προσανατολίζεται σε πρακτικέςανάγκες, μπορεί να αυξήσει τις ευκαι-ρίες απασχόλησης των νέων στην Ελ-λάδα, δήλωσε ο ΚοινοβουλευτικόςΥφυπουργός του ΟμοσπονδιακούΥπουργείου Παιδείας και Έρευνας, κ.Τόμας Ράχελ (Thomas Rachel) στηνεκδήλωση για τα εγκαίνια του προ-γράμματος „MENDI – Mentoring DualInternational“ στην Αθήνα. Σελ. 6

Η Ελλάδα πάντα ανθρωποαιμορραγούσε

Μια συζήτηση με τον κ. Σό-λωνα Θάνο, ο οποίος είναι Κα-θηγητής Οφθαλμιατρικής καιδιευθυντής του ΙνστιτούτουΠειραματικής Οφθαλμολογίαςστο Πανεπιστήμιο του Μίνστερ,στη Γερμανία. Σελ. 4

Μιλάει στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο μεγάλος Έλληνας εικαστικός Κων/νος Ξενάκης, Σελ. 11

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 201302

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ1998-2013Η εφημερίδα της ομογένειας

Ιδιοκτήτης-Εκδότης: Γεωργία Κωστακοπούλου

Διευθυντής Σύνταξης:Αποστόλης Ζώης

Συντακτική ομάδα- Συνεργάτες-Ανταποκριτές: • Αθανασία Τέελ Athanasia Theel – Berlin-Leipzig • Sylvia Löser und Walter Bachsteffel – Παραμυθιά - Ηπειρος • Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης • Ευθύμης Χατζηϊωάννου• Gelly Andronikou Gassmann - Frankfurt

Διεύθυνση: Γερμανία: Grolmanstraße 28 - 10623 Berlin• Eλλάδα: Καλογριανής - Καλλιθέα 3 - 42100 ΤρίκαλαΕπικοινωνία: Τηλ.: 0030-24310-78272 - Fax: 0030-24310-78227 - Κινητό: 0030-6944061282

Ιδρυτής της Ελληνικής Γνώμης: Απόστολος Δίκογλου

www.elliniki-gnomi.eu • info@elliniki-gnomi.eu

ELLINIKI GNOMI1998-2013Die griechisch-deutsche Zeitungfür Deutschland und Europa

Inhaber- und Herausgeberin:Georgia Kostakopoulou

Chefredakteur:Apostolis Zois

Anschrist: Zeitung Elliniki Gnomi,Grolmanstraße 28, 10623 BerlinFür Griechenland: Georgia Kostakopoulou(Elliniki Gnomi), Kalogrianis 3,42 100 Trikala, GriechenlandTelefonischer Kontakt: 003024310-78272Mobil: 0030-6944061282Fax: 003024310-78227

κάτι είδα...κάτι διάβασα...κάτι μου ’παννα σας πω...

Παρεμβάσεις - Επικαιρότητα

Τελετή στο Μόναχογια τον Νέλσον Μαντέλα

Ο Νέλσον Μαντέλα ανήκε στην Εκκλησίατων Μεθοδιστών. Για το λόγο αυτό τελέ-στηκε σήμερα στην εκκλησία των Μεθοδι-στών στο Μόναχο επιμνημόσυνη δέησηυπέρ αναπαύσεως της ψυχής του. Παρέ-στησαν μεταξύ των άλλων ο Αντιπρόεδροςτης Βαυαρικής Βουλής κ. Μπόκλετ, ο Πε-ριφεριάρχης Άνω Βαυαρίας κ. Χιλενμ-πραντ, η γενική πρόξενος της ΝότιαςΑφρικής, ο γενικός πρόξενος της Ολλαν-δίας και ο Αρχιερατικός Επίτροπος Βαυα-ρίας, Πρωτοπρεσβύτερος ΑπόστολοςΜαλαμούσης. Ο Αντιπρόεδρος της Βαυαρι-κής Βουλής ανέφερε στην ομιλία του , ότιο ίδιος ο Νέλσον Μαντέλα είχε εκφράσει,ως πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, τις θερ-μές του ευχαριστίες στο τότε πρωθυπουργόΒαυαρίας κ. Στόιμπερ για τις άριστες σχέ-σεις και την ευεργετική αδελφοποίησηΒαυαρίας και Νότιας Αφρικής. Ο π. Από-στολος κατέθεσε κατά τη διάρκεια της τε-λετής στον ναό των Μεθοδιστών ένα άνθοςπρος μνήμη του Μαντέλα.

Πόλεις, συνοικίες και χωριά, άλλοτε πυκνοκατοικημένες,άλλοτε αραιοκατοικημένες. Σε κάθε γωνιά της γης οι πολι-τείες κατακλύζονται από ανθρώπους. Από δισεκατομμύριαανθρώπους οι οποίοι πάντα τρέχουν να προλάβουν κάτι, νααδράξουν τη μέρα, να μην αφήσουν να χαθεί ούτε ένα πολύ-τιμο λεπτό του εικοσιτετραώρου τους. Ο κόσμος όλος πλημ-μυρισμένος από εμάς, από εμάς τους ανθρώπους πουτρέχουμε συνεχώς και ακατάπαυστα, σαν καλοκουρδισμένα

αεικίνητα στρατιωτάκια που τους έχουν αναθέσει μια ειδική αποστολή.Πόσο σκληρή και αμείλικτη έχει καταντήσει η καθημερινότητα του ανθρώπου, η κα-

θημερινότητά μας! Στην προσπάθειά μας να φέρουμε σε πέρας από τις πιο απλές έωςτις πιο δύσκολες καθημερινές υποθέσεις μας, δεν διστάζουμε να παρασύρουμε στοδιάβα μας εκατοντάδες άλλους αμέριμνους ανθρώπους μεταδίδοντάς τους τον ''ιό'' τουδικού μας άγχους, της δικής μας αγωνίας και, εν τέλει, της δικής μας ανασφάλειας γιαεπιτυχία στη ζωή. Για να παρατηρήσουμε και να αναλύσουμε αυτό το κοινωνικό φαινό-μενο, δεν χρειάζεται να πάμε και πολύ μακριά. Το συναντάμε δίπλα μας κάθε μέρα, τοβιώνουμε όπου κινούμαστε κι εμείς: στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, στις διάφορες κρα-τικές υπηρεσίες και κοινωφελείς οργανισμούς, οπουδήποτε, δυστυχώς παντού. Και τιςπερισσότερες φορές μένουμε άφωνοι με την αντικοινωνική, αγενή και συμπλεγματικήσυμπεριφορά των άλλων που κυριολεκτικά μας ποδοπατούν όχι μόνο σωματικά αλλάμας ισοπεδώνουν και ψυχικά, λες και μόνο εκείνοι έχουν δικαιώματα και όλοι εμείς οιυπόλοιποι όχι, κανένα απολύτως.

Ο υπέρμετρος αυτός εγωισμός, η καταπάτηση των δικαιωμάτων των άλλων, ο αέναοςαγώνας της επιβίωσης και της επιβράβευσης του εγώ σε κάθε επίπεδο και τομέα, απότο να βρει κάποιος μια θέση στο λεωφορείο μέχρι να αυτοεπιβεβαιωθεί εργασιακά, άρακοινωνικά και υπαρξιακά, είναι ίδιον της σύγχρονης ζωής μας. Δεν ήταν τόσο άσχημαπαλαιότερα, κάπου κρατιόταν ακόμη το μέτρο. Στις μέρες μας όμως αυτή η συμπερι-φορά της ζούγκλας, η νίκη των άγριων ενστίκτων για την επικράτηση του ισχυρού, τηνοποία πολύ ευχαρίστως ενστερνίζεται ο άνθρωπος καθημερινά, είναι σύμβολο της κα-πιταλιστικής κοινωνίας και θεωρείται αυτονόητη. Θεωρείται πια αυτονόητο ότι ο καθέ-νας νοιάζεται αποκλειστικά για τον εαυτό του, όχι για τον διπλανό του. Θεωρείται επίσηςαυτονόητο ότι έχει χαθεί η αίσθηση του μέτρου, πράγμα αναγκαίο για μια υγιή κοινωνίαπου δείχνει σεβασμό προς τον συνάνθρωπο, που δείχνει έστω το ελάχιστο ανθρώπινοενδιαφέρον προς τον πλησίον. Δεν υπάρχει πια καμία αξία, ούτε ηθική ούτε πνευματική,

απολύτως τίποτα. Ζούμε στην κοινωνία της απαξίας και της απαξίωσης, σε μια κοινωνίατου άκρατου ωφελιμισμού. Και πώς να γεννηθεί και να αυγατίσει αυτό το ελάχιστο αν-θρώπινο ενδιαφέρον προς τους ξένους, τους τρίτους, αν δεν υπάρχει ειρήνη πρώταπρώτα ψυχική, μέσα στις ίδιες τις καρδιές μας, μέσα στην ίδια μας την οικογένεια, μεταξύφίλων, συγγενών, κοντινών μας ανθρώπων; Πώς θα επιβιώσει και θα επικρατήσει η ει-ρήνη στην καθημερινή μας συμπεριφορά αν δεν υπάρχει μέσα μας έστω και λίγος χώροςγια το αληθινό ''νοιάσιμο'' προς τον άλλο;

Η εορταστική περίοδος των Χριστουγέννων που διανύουμε και φέτος είναι, όπωςκάθε χρονιά, η κατεξοχήν φιλανθρωπική περίοδος. Το επιβεβαιώνουν οι πολυπληθείςτηλεοπτικές εκπομπές που κατακλύζουν το τρέχον εποχιακό πρόγραμμα και οι οποίεςχαρίζουν επιφανειακά την ''αγάπη'' τους σε όσους την έχουν ανάγκη. Το επιβεβαιώνεικαι ο καθένας από εμάς που συμμετέχει ενεργά σε τέτοιου είδους εύκολα θεάματα. Γιατίξαφνικά τα Χριστούγεννα όλοι μας λαχταράμε υποσυνείδητα να προσφέρουμε ''βοή-θεια'' και να δώσουμε λίγη ''αγάπη''; Διότι το δόσιμο είναι μια κίνηση λυτρωτική. Μαςανακουφίζει αμέσως ψυχικά και μας ξαλαφρώνει από τις ενοχές που κουβαλάμε, εφό-σον νιώθουμε ότι πράττουμε το καθήκον μας ως άνθρωποι προσφέροντας ''μεγαλό-καρδα'' τον οβολό μας σε όλους αυτούς τους μαραθωνίους αγάπης. Και είμαστεικανοποιημένοι με αυτό, μένοντας στην επιφανειακή αντιμετώπιση των πραγμάτων.Διότι δεν πάμε παραπάνω, δεν το ψάχνουμε περισσότερο. Και γιατί, άλλωστε; Εμείς εί-μαστε βολεμένοι, δεν αντιμετωπίζουμε προβλήματα καθημερινής επιβίωσης. Πράττουμετο ''αγαθό'' και είμαστε καλυμμένοι ψυχικά. Άραγε έχουμε σκεφτεί ποτέ ότι ο άλφα ή οδείνα κατατρεγμένος από τη ζωή άνθρωπος, εκείνος που αναγκάζεται πολλές φορέςνα δημοσιοποιήσει στα αδηφάγα τηλεοπτικά κανάλια την ανάγκη του, το πρόβλημά του,περιμένει ίσως κάτι πιο αληθινό από τον διπλανό του; Και αυτός που προσφέρει βοήθεια,τι του προσφέρει τελικά; Οι περισσότεροι από εμάς κοιμόμαστε έχοντας ήσυχη τη συ-νείδησή μας περί αγαθοεργίας και φιλευσπλαχνίας όταν πράττουμε πού και πού μια ελε-ημοσύνη. Ναι, σαφώς και η ελεημοσύνη είναι ένα είδος βοήθειας και καλώς κάνουμεπου το πράττουμε, δεν είναι όμως η μόνιμη και ουσιαστική λύση που αναμένει αυτόςπου δοκιμάζεται συστηματικά. Για να βοηθήσουμε πραγματικά και μέσα από την καρδιάμας τον διπλανό μας που κατατρύχεται, πρέπει πρώτα να παραμερίσουμε τα δικά μαςσυμφέροντα, να τα βάλουμε λίγο στην άκρη μήπως και καθαρίσει η άκρως εγωιστικήκαι ατομικιστική ματιά μας που κοιτάει πάντα μόνο το ίδιον συμφέρον. Το επόμενο καικαθοριστικό βήμα είναι να σκεφτούμε με τα μέσα που διαθέτουμε να του δώσουμε μιαευκαιρία για να τον τραβήξουμε μια για πάντα από τα λιμνάζοντα νερά που τείνουν να

τον καταπιούν. Δεν αρκεί μόνο να δίνουμε εύκολες συμβουλές, να του χαρίζουμε ή νατου δανείζουμε χρήματα, να του αγοράζουμε κάτι. Όχι, αυτό δεν είναι από μόνο του αρ-κετό, γιατί ο δοκιμαζόμενος χρειάζεται και περιμένει μια πιο βαθιά και καθοριστική αλ-λαγή στη μίζερη ζωή του. Περιμένει να του παρέχουμε ουσιαστική βοήθεια βγαλμένημέσα από την καρδιά μας, μέσα από την ψυχή μας. Διότι μένοντας στην επιφάνεια τηςελεημοσύνης, δεν είμαστε αληθινοί ελεήμονες. Πράττουμε την αγαθοεργία όποτε βο-λεύει εμάς και εφόσον μας περισσεύουν αρκετά από την εργασία μας, από την ευζωίαμας. Ζώντας μέσα στην ασφάλεια της δικής μας ''επιτυχημένης'' κοινωνικά ζωής, τηςδικής μας ευημερίας, δεν σκεφτόμαστε με χριστιανική αγάπη τον πλησίον που υποφέρει.Και μια τέτοια συμπεριφορά δεν συνάδει με το πνεύμα της αληθινής φιλευσπλαχνίαςπου έχουμε όλοι μας διδαχθεί: να αγαπάμε τον πλησίον μας σαν τον εαυτό μας κι ακόμαπερισσότερο. Άραγε να υπάρχει κάπου στον κόσμο αυτό το σπάνιο είδος ανθρώπου,του αληθινού ελεήμονα που θα θυσίαζε τα δικά του συμφέροντα για να βοηθήσει απόκαρδιάς έναν συνάνθρωπό του;

Με όλα αυτά λοιπόν τα αρνητικά που συντελούνται συνεχώς γύρω μας, πώς θα έρθειη ειρήνη να βασιλεύσει στον κόσμο, αν δεν έρθει και κατοικοεδρεύσει πρώτα μέσα στηνκαρδιά του καθενός από εμάς; Διότι το θαύμα της ειρήνης, που κάθε χρόνο τέτοια εποχήέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο, βρίσκεται καταρχάς μέσα μας. Ειρήνη σημαίνει ναέχουμε γαλήνια και καθαρή ψυχή, ποτισμένη με αγάπη και ενδιαφέρον για τους άλλουςανθρώπους. Εμείς κρατάμε την ειρήνη στα χέρια μας κι εμείς μπορούμε κάλλιστα να τησκορπίσουμε σαν γιορτινή χρυσόσκονη γύρω μας, στον κάθε διπλανό μας που την ανα-μένει. Το μόνο που χρειάζεται είναι να κρατάμε ορθάνοιχτα τα μάτια μας κι άλλο τόσοτην καρδιά μας, ώστε να μη λιγοψυχήσουμε, να μη δειλιάσουμε να τη μοιραστούμε αφει-δώς με τον άλλο την κατάλληλη στιγμή. Ίσως τότε διαπιστώσουμε έκπληκτοι ότι δενήταν και τόσο δύσκολο να απαρνηθούμε κάτι δικό μας για να βοηθήσουμε έναν συνάν-θρωπο. Ίσως ακριβώς τότε να διαπιστώσουμε έκπληκτοι ότι τελικά άξιζε τον κόπο αυτήη αλτρουιστική μας κίνηση. Και μάλλον ναι, την αξίζει πολύ περισσότερο από τα υλικάαγαθά που κυνηγάμε και συσσωρεύουμε μανιωδώς για τη δική μας ηθική ή ανήθικηικανοποίηση, μόνο και μόνο επειδή έτσι μας έχει επιβάλει και γαλουχίσει η ατομικιστικήκαι αποξενωτική νοοτροπία του σύγχρονου τρόπου ζωής. Δεν θα το μάθουμε όμωςποτέ αν δεν ανοίξουμε τα χέρια μας σαν αγκαλιά προς τον άλλο, αν δεν δώσουμε στονίδιο μας τον εαυτό αυτή την ευκαιρία εφαρμόζοντάς τη στην άδεια και απάνθρωπη κα-θημερινότητά μας. Ποιος ξέρει; Ίσως τότε θα γίνει ο κόσμος, όχι μόνο ο δικός μας αλλάκαι των άλλων, πολύ καλύτερος, πολύ πιο ανθρώπινος...

Φρανκφούρτη: Ειρήνη πρώτα στις καρδιές μας...Γράφει η Γκέλλυ Ανδρονίκου-Γκάσμαν

Από τη Σουηδία και τον Ανδρέα Μπούκα,πήραμε το παρακάτω σχόλιο:

“Ένα ακόμη μέλος της Σουηδικής Ακαδημίαςέλαβε σαφή και δημόσια θέση υπέρ της Ελλά-δας. Πρόκειται για τον ποιητή κι ερευνητή Je-sper Svenbro που δημοσίευσε ένα ποίημά τουστη μεγάλη πρωϊνή σουηδική εφημερίδα “Sven-ska Dagbladet”, με τίτλο τις “Καρυάτιδες”. Τοθέμα του ποιήματος είναι όμως σύγχρονο. Οι

Καρυάτιδες, σύμφωνα με το ποίημα, κρύφτηκανστη διάρκεια της γερμανικής κατοχής και εμφα-νίστηκαν ξαφνικά το 2013 στη Γερμανική πρω-τεύουσα και ζητώντας “πολιτική δικαιοσύνη”,για τη χρεωμένη σήμερα Ελλάδα. Ένας χορόςαπό 30 Γερμανούς φιλοσόφους καλούνται νααπαντήσουν στα ερωτήματα “τι είναι πολιτισμός”και “τι είναι δικαιοσύνη”. Συζητούν το θεμά καιως δικαιοσύνη προτάσσουν αρχικά την άποψη

πως “δικαιοσύνη είναι να πληρώνεις τα χρέησου”. Αλλά για ποιά χρέη;

Άμεσα διαπιστώνουν πως ακόμη κι αυτή η φράσηπου χρησιμοποίησαν, -όπως και πολλές άλλες- είναιπολιτιστικό δάνειο από την ελληνική φιλοσοφία καιτον ελληνικό πολιτισμό. Καταλήγουν έτσι σιγά-σιγάστη διαπίστωση και στο συμπέρασμα:

«Το χρέος μας προς την Ελλάδα είναι μεγα-λύτερο από το χρέος της Ελλάδας προς εμάς!»”.

Το χρέος μαςπρος τηνΕλλάδα...

Στην 29η PHILOXENIAη «Ελληνική Γνώμη»

Από την Υπουργό Τουρισμού, κα. Όλγα Κεφαλογιάννη, εγκαι-νιάστηκε η 29η PHILOXENIA, με 235 εκθέτες (150 άμεσοι και 85 έμ-μεσοι) και με περισσότερους από 100 προσκεκλημένους ξένουςεμπορικούς επισκέπτες (hostedbuyers) από 33 χώρες, οι οποίοι είχανπάνω από 1.000 προκαθορισμένα ραντεβού με Έλληνες εκθέτες. Στηφετινή διοργάνωση ο στεγασμένος εκθεσιακός χώρος ήταν αυξημένοςκατά 10% στα 3.200 τ.μ.

Από τους hostedbuyers, το 74% προέρχεται από την Ευρώπη, το15% από τα Βαλκάνια, το 14% από την Ασία, το 10% από την Αμερική(ΗΠΑ, Καναδάς και Βραζιλία) και το 2% από την Αφρική. Εξ αυτών, το39% ήταν διοργανωτές εκδηλώσεων, το 34% τουριστικοί πράκτορες,το 30% ταξιδιωτικά γραφεία wholesaler και το 29% ταξιδιωτικά γραφείαretailer.

Παράλληλα με τη PHILOXENIA, διοργανώθηκε και η 9η Έκθεση Φο-ρέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Δημόσιου-Κοινωνικού Τομέα & Ιδιωτι-κών Επιχειρήσεων, POLIS, την οποία εγκαινίασε ο ΥπουργόςΜακεδονίας-Θράκης, κ. Θεόδωρος Καράογλου, όπου και παρουσιά-στηκαν όλες οι σύγχρονες εξελίξεις στην παροχή υπηρεσιών και τηνπαραγωγή προϊόντων, που στόχο έχουν την εξυπηρέτηση του πολίτηκαι την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του. Σημαντική ήταν και η συμ-μετοχή της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος, καθώς στην POLIS δό-θηκε και φέτος το «ραντεβού» όλων των αιρετών της αυτοδιοίκησης.

Παρουσίαση του Πανεπιστημίουτου Μίνστερ

Με επιτυχία και μεγάλη συμμετοχή πραγματοποιήθηκετο Σάββατο 7 και την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2013 στο Πο-λιτιστικό Κέντρο του Δήμου Πύλης επιστημονικό εργαστή-ριο με θέμα: «Η ερευνητική βιοϊατρική ως ατομικάελεγχόμενη διέξοδος από την οικονομική κρίση μέσω με-τεκπαίδευσης, ειδίκευσης, διεθνοποί-ησης και καινοτομίας».Διοργανωτές του εργα-στηρίου ήταν τα Πανε-πιστήμια του Μίνστερκαι της Πάτρας σεσυνεργασία με τοΔήμο Πύλης και τονΠολιτιστικό ΣύλλογοΠαλαιοκαρυάς. Η εκ-δήλωση υποστηρίχ-θηκε από την ΓερμανικήΥπηρεσία Ακαδημαϊκής Αν-ταλλαγής στο πλαίσιο του προγράμμα-τος «Πανεπιστημιακός Διάλογος με την Νότια Ευρώπη» μεμέσα του Υπουργείου Εξωτερικών. Το Υπουργείο Εξωτερι-κών της Γερμανίας ανακοίνωσε προ μηνών το πρόγραμμαπανεπιστημιακός διάλογος με την νότια Ευρώπη 2013. Στό-χος του προγράμματος είναι να προσφέρει τόσο στον επι-στημονικό όσο και στον κοινωνικοπολιτικό διάλογο μεταξύτων χωρών της νότιας Ευρώπης που επλήγησαν σοβαράαπό την οικονομική κρίση - Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία,Ισπανία και Κύπρος - και της Γερμανίας. Αντιδρώντας στηντρέχουσα κρίση εντός της ΕΕ, το πρόγραμμα θέλει από τηνμια να ενθαρρύνει να συζητηθούν επιστημονικά θέματα μετους εταίρους στην νότια Ευρώπη και από την άλλη ναπραγματοποιηθούν εκδηλώσεις, θεματικά συνέδρια, θε-ρινά σχολεία και εκπαιδευτικές πρακτικές ασκήσεις σεσχέση με τα τρέχοντα πολιτικά και κοινωνικά θέματα. Οιυποψήφιοι καλούνται να περιγράψουν το έργο τους μεσυγκεκριμένους μετρήσιμους δείκτες σχετικά με τους προ-αναφερόμενους στόχους του προγράμματος.

Σταυρούπολη:Δύο φορές Έλληνες

Ο υφυπουργός Ανάπτυξης κι ΑνταγωνιστικότηταςΑθανάσιος Σκορδάς επισκέφθηκε, τον περασμένο μήναεπικεφαλής επιχειρηματικής αποστολής, την περιοχή τηςΣταυρούπολης στη Ρωσική Ομοσπονδία, προκειμένου ναπαραστεί και να απευθύνει χαι-ρετισμό στην Έκθεση Άρτου(Bread Festival) που διορ-γανώθηκε στην περιοχή.Ο κ. Σκορδάς επίσης συ-ναντήθηκε με τον αντι-πρόεδρο και τουςεπικεφαλής των επιτρο-πών τροφίμων, οικονο-μικών, τουρισμού καινεολαίας της περιφέρειαςΣταυρούπολης. Ακολούθως ο κ.υφυπουργός συναντήθηκε με τον κυβερνήτη της περιφέρειαςκ. Βλαδίμηρωφ και τον πρώην υφυπουργό Γεωργίας τηςΟμοσπονδιακής Κυβέρνησης και ηγετικό στέλεχος των ομο-γενών στη Ρωσία κ. Βλαδίμηρο Καΐσεφ. Στο πλαίσιο τωνεπαφών του με τους ομογενείς της περιοχής, ο κ. Σκορδάςπραγματοποίησε επίσκεψη στο ελληνικό σχολείο της Σταυ-ρούπολης, στο οποίο φοιτούν περί τα 300 παιδιά. Στην ομιλίατου κ. Σκορδάς σημείωσε: “Ο Ελληνισμός, που αποτελεί κοινόστοιχείο όλων όσοι είμαστε Έλληνες από γέννηση, ή από κα-ταγωγή, έλαβε παγκόσμια χαρακτηριστικά χάρη στους Έλ-ληνες της Διασποράς, δηλαδή φωτισμένους συμπατριώτεςμας που αποφάσισαν να κατοικήσουν και να εργαστούν σεένα άλλο σημείο της γης, μακριά από την Ελλάδα, έχονταςόμως κλείσει μέσα στην καρδιά τους, τους φάρους που οδη-γούν πάντοτε τον Ελληνισμό: Τον Παρθενώνα, την Ορθοδο-ξία, την κυριαρχία του Λόγου, της Πίστης στο Θεό και τηναγάπη στην Πατρίδα.�Έτσι, ο Ελληνισμός έγινε παγκόσμιος.Στην Αθήνα ή στη Νέα Υόρκη, στο Πεκίνο ή στη Σταυρού-πολη, παντού θα βρεις Έλληνες, που είναι περήφανοι για τηνκαταγωγή τους αλλά και για την παρουσία τους στη νέα τουςπατρίδα.�Αυτούς εγώ τους θεωρώ δυο φορές Έλληνες καινοιώθω τυχερός που αυτή την ώρα απευθύνομαι σε ανθρώ-πους που τους θεωρώ δυο φορές Έλληνες”.

© G

elly

And

roni

kou-

Gass

man

n

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 03ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013

Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη

«Είναι πλούτος να εκφράζεσαι σε δύογλώσσες, να ξέρεις δύο νοοτροπίες»Μιλά σήμερα στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο κ. Παναγιώτης Πάρτσος, Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στη Στουτγάρδη

“Στόχος μας στο Προξενείο ήταν και παρα-μένει η καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση τουκοινού. Χωρίς καμμία υπερβολή, μπορώ ναπω ότι στη διετή, μέχρι τώρα, θητεία μου,έχουμε καταφέρει πολλά. Έχω αξιόλογουςσυνεργάτες, οι οποίοι πολλές φορές εργάζον-ται πολύ πέραν του ωραρίου. Μπορεί ο αριθ-μός του προσωπικού να έχει μειωθεί, στοπλαίσιο αντιμετώπισης της οικονομικής κρί-σης, αλλά η ποιότητα του στελεχιακού δυνα-μικού σας διαβεβαιώνω ότι είναι η ύψιστηδυνατή. Το Προξενείο δεν είναι μόνον ο χώροςόπου στεγάζεται η Ελλάδα στην Βάδη-Βυρτεμ-βέργη, όπου κυματίζει η Ελληνική Σημαία.Είναι ο χώρος όπου οι συμπατριώτες μας θαεξυπηρετηθούν με τρόπο όχι μόνον αποτελε-σματικό, αλλά και φιλικό”. Αυτά επισημαίνεισήμερα σε συνέντευξη που παραχωρεί στην ΕΛ-ΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο κ. Παναγιώτης Πάρτσος, Γε-νικός Πρόξενος της Ελλάδος στη Στουτγάρδη.

Πώς βλέπετε την μεταπολεμική μετανάστευσητων Ελλήνων στην Γερμανία, και μάλιστα στηνΒάδη-Βυρτεμβέργη; Πώς την εντάσσετε στοευρύτερο ελληνικό γίγνεσθαι;

Θα ήθελα, ξεκινώντας, να σας ευχαριστήσω γιατην ευκαιρία που μου δίνετε να απευθυνθώ μέσωτης «Ελληνικής Γνώμης» στους συμπατριώτεςμας. Η ερώτησή σας είναι καίρια. Στην απάντησήμου, δεν μπορώ να περιορισθώ στον Ελληνισμότης Βάδης-Βυρτεμβέργης, και στην συνέχεια θαφανεί το γιατί. Με τον Έλληνα μετανάστη ήρθα σεεπαφή πριν από πολλά χρόνια, όταν έφυγα νεα-ρός για σπουδές στις Η.Π.Α., για να επιστρέψωστην Ελλάδα μετά από επτά χρόνια σπουδών.Κοιτώντας πίσω, αυτό που έρχεται αμέσως στηνμνήμη μου είναι ότι δεν είδα «ανυπρόκοπους»Έλληνες. Και δεν περιορίζομαι γεωγραφικά σεμία πόλη. Μιλώ για κέντρα σημαντικά, όπως τοΣικάγο και τη Νέα Υόρκη, χωρίς να παραλείπωτον Ελληνισμό πολλών άλλων περιοχών και πο-λιτειών με τους οποίους ήλθα σε επαφή. Ο ΄Ελ-ληνας είναι εργατικός, είναι φιλόπονος και όχιφυγόπονος. Μέσα του φέγγει ένα φως, φως ελ-ληνικό, αυτό που ξέρουμε όλοι μας, και το εννοώκαι μεταφορικά και κυριολεκτικά. Παρακινείταιαπό αυτό που από παιδί ξέρω ως «προκοπή».

Αν και η μετανάστευση των Ελλήνων στηνΓερμανία είναι διαφορετική από την αντίστοιχηστην Αμερική, και χρονικά και τοπογραφικά, δη-λαδή ως προς τους τόπους προέλευσης από τηνΕλλάδα, τα κοινά παραμένουν, είναι τα ίδια. Ταίδια κίνητρα, και για να το πω όσο πιο σύντομαγίνεται, το ίδιο «φως». Γιατί η πηγή του είναι ηίδια: η Ελλάδα. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι αυτό ισχύειγια όλους τους ανά τον κόσμο Έλληνες. Το ίδιοχαρακτηρίζει και τους Έλληνες της Βάδης-Βυρ-τεμβέργης, όπου η συγκέντρωση του ελληνικούπληθυσμού είναι ίσως η μεγαλύτερη στην Γερ-μανία, με διασπορά σε όλο το κρατίδιο. Σαν πόληη Στουτγάρδη υπολείπεται, σε ελληνικό πληθυ-σμό, του Μονάχου. Και πάλι, όμως, οι Έλληνεςστην πόλη ξεπερνούν τους 20.000. Οι γερμανικέςστατιστικές αναφέρονται σε 17.000, χωρίς ναυπολογίζονται οι έχοντες διπλή υπηκοότητα.Σκεφτείτε ότι υπάρχουν πρωτεύουσες νομώνστην Ελλάδα με αντίστοιχους αριθμούς.

Οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις παρατηρούν-ται γύρω από βιομηχανικά κέντρα. Είναι εύρω-στο οικονομικά το κρατίδιο, γνωστό για τιςβιομηχανίες του. Εδώ κατέληξαν πολλοί συμ-πατριώτες μας. Γνωστό το ταξείδι του «Ακρόπο-λις Εξπρές». Γνωστές οι συνθήκες εκείνης τηςεποχής, με την διαμονή στην Γερμανία σε κοι-νούς χώρους ενδιαίτησης. Γνωστή και η πάληκαι ο πόθος πολλών, ίσως των περισσοτέρων, νακάνουν κάποιες οικονομίες και να γευθούν γρή-γορα το «νόστιμον ήμαρ», δηλαδή την επιστροφήστην πατρίδα. Κάποιοι το γεύτηκαν, κάποιοι όχι.Είναι δυσβάσταχτος ο πόνος και ο καημός τηςαποκοπής από το προσφιλές, το γνωστό, το οι-κείο, το αγαπημένο. Και η πατρίδα μας αγαπιέται.Είναι τόπος ευλογημένος. Γιατί; Διότι την έχουν«ευλογήσει» οι άνθρωποί της, οι αγρότες, οι ερ-γάτες, οι ποιητές της, όλοι, απλοί και εγγράμμα-τοι, πλούσιοι και φτωχοί.

Οι περισσότεροι αυτών που μετανάστευσανεδώ ήταν άνθρωποι απλοί. Δεύτερη γενιά προ-σφύγων της Μικράς Ασίας, αν και όχι αποκλει-στικώς, άφησαν πίσω την πρώτη γενιά, τουςΜικρασιάτες γονείς, και ήλθαν εδώ. Είναι ειρω-νικό να διαπιστώσει κανείς, πως μέσα σε δύο γε-νιές καταγράφονται δύο «προσφυγιές» Ελλήνων.Ίσως και γι’ αυτόν τον λόγο να ήταν βαθύτερος οπόνος. Και γι’ αυτούς που έμειναν πίσω, έχονταςμετά βίας προλάβει να ριζώσουν στην Ελλάδα,αλλά και γι’ αυτούς που μεγάλωσαν με τις διηγή-σεις του μικρασιατικού ξεριζωμού, για να φύ-γουν και εκείνοι. Ανήκει στις ειρωνείες τηςιστορίας αυτό το φαινόμενο. Της ανθρώπινης,βεβαίως, αλλά ιδιαιτέρως της ελληνικής. Έστωκαι αν οι λόγοι των δύο πληθυσμιακών μετακι-νήσεων ήταν διαφορετικοί.

Πώς βλέπετε τις αλλαγές που έχουν σημειωθείεδώ στον ελληνισμό από την αρχική μετανά-στευση μέχρι σήμερα; Τί έχει προστεθεί, τί έχειαλλάξει;

Από τους πρώτους Έλληνες μετανάστες στηνΓερμανία, έχει πλέον μεσολαβήσει μία γενιά. Οισυμπατριώτες μας εδώ έχουν επιδείξει σημαντικήοικονομική και κοινωνική κινητικότητα. Από τηναπασχόληση στον δευτερογενή τομέα, δηλαδή τηνβιομηχανική παραγωγή, πολλοί έχουν περάσειστον τριτογενή, δηλαδή τις υπηρεσίες. Αυτό για νασυμβεί, προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, μόρφωση,διότι στις υπηρεσίες συγκαταλέγονται και επαγγέλ-ματα όπως γιατροί, μηχανικοί και δικηγόροι, για ταοποία απαιτούνται μακρόχρονες πανεπιστημιακέςαπουδές. Είναι γνωστή η αγάπη του Έλληνα γιατην μόρφωση. Και αυτό πλέον ομολογείται από τηνίδια την Eurostat, την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπη-ρεσία, σύμφωνα με την οποία οι Έλληνες παρου-σιάζουν την πέμπτη καλύτερη επίδοση στηνΕυρωπαϊκή Ένωση, όσον αφορά στην μετάβασηαπό το μέσο επίπεδο μόρφωσης των γονέων στουψηλότερο επίπεδο των παιδιών τους. Πρόκειταιγια στατιστική που εξεδόθη προ ολίγων ημερών.

Αυτό που προφανώς έχει προστεθεί σε μίαγενιά είναι το υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης. Δενέχω στη διάθεσή μου στατιστικά στοιχεία για τονΕλληνισμό της Βάδης-Βυρτεμβέργης, αλλά εμ-μένω στην θέση μου, ότι δηλαδή έχει αυξηθεί τοεπίπεδο μόρφωσης, διότι το διαπιστώνω καθημε-ρινά στην πράξη, από τις επαφές μου με τους συμ-πατριώτες μας.

Άλλο στοιχείο προς συγκράτηση σχετικά με τηνερώτησή σας είναι η επιχειρηματικότητα που επι-δεικνύουν πολλοί συμπατριώτες μας. Εδώ,σαφώς υπάρχει η γνωστή κλίση προς την λεγό-μενη «γαστρονομία», αλλά όχι αποκλειστικώς.Γνωρίζω αρκετούς που σταδιοδρομούν σε επιχει-ρήσεις που ίδρυσαν οι ίδιοι, όπως και άλλους πουέχουν παραλάβει την σκυτάλη από τους γονείςτους. Έχω συγκεκριμένα παραδείγματα κατά νου.

Έχετε μία πλούσια διπλωματική καριέρα, πλού-σια σε εμπειρίες και προσφορά στον Ελληνισμό.Έχετε μάλιστα προαχθεί από τις αρχές του 2013σε πρεσβευτικό βαθμό, στα ανώτατα, δηλαδή,επίπεδα της καριέρας σας. Θα μπορούσατε νααναφερθείτε στις σχέσεις του Προξενείου μετον Ελληνισμό εδώ;

Σας ευχαριστώ για τους επαινετικούς σας λό-γους. Οι Έλληνες που έχουν γεννηθεί εδώ προ-σέρχονται σταθερά στο Προξενείο για νατακτοποιήσουν διάφορα θέματά τους, όπως τηνέκδοση διαβατηρίου, στρατολογικά, πληρεξούσιακτλ. Όμως, η προσέλευση στις εκδηλώσεις πουέχουμε κάνει δεν είναι, δυστυχώς, η αναμενόμενη.Καταλαβαίνω την δυσκολία εξεύρεσης χρόνου.Όμως, θα περίμενα μεγαλύτερη ανταπόκριση.

Όπως επίσης θα περίμενα την ενασχόλησή τους μετις κοινότητες, κάποιες από τις οποίες έχουν περι-πέσει σε παρακμή. Η προηγούμενη γενιά έκανεό,τι μπορούσε για να στήσει οικογένειες και ναδώσει το κατά δύναμη καλύτερο στα παιδιά της. Ηδραστηριοποίηση σε συλλογικό επίπεδο πρέπει ναείναι συνεχής. Αν και οι συνθήκες κάτω από τιςοποίες ζει εδώ ο Ελληνισμός σαφώς έχουν αλλά-ξει, οι κοινότητες φαίνεται να ακολουθούν στηνωρίμανση ηλικιακώς αυτούς που τις δημιούργη-σαν. Καλό θα ήταν η νέα γενιά να τις επαναδραστη-ριοποιήσει, να στραφεί περισσότερο στουςγηγενείς, δηλαδή τους γείτονές τους, τους φίλουςτους, τους συναδέλφους στους χώρους εργασίας,πολλοί από τους οποίους γνωρίζουν την Ελλάδατουριστικώς. Γνωρίζουν όμως τους Έλληνες γεί-τονες, φίλους και συναδέλφους τους από την κα-

θημερινή επαφή που έχουν μαζί τους. Η νέα γενιάπου γεννήθηκε και μεγάλωσε εδώ, είναι και αυτήγηγενής, ασχέτως της διαφορετικής προέλευσήςτης. Έχει «μεταδημοτεύσει», αν μου επιτραπεί ηαδόκιμη, έστω, χρήση του όρου. Φέρει μέσα τηςέναν πλούτο μοναδικό, έχοντας μία άλλη κατα-γωγή, αλλά ζώντας σε άλλον τόπο. Είναι παράλ-ληλα και ομογενείς και γηγενείς οι νέοι μας πουέχουν γεννηθεί και μεγαλώσει εδώ. Φαινομενικά,αυτό το δίπολο παρουσιάζεται προβληματικό. Έχωμιλήσει με πολλούς Έλληνες δεύτερης γενιάς εδώ.Δεν αρνούμαι τα προβλήματα, αλλά δεν θα έμενασε αυτά. Εγώ δεν θα το έβλεπα προβληματικό. Τοαντίθετο μάλιστα. Το θεωρώ πλούτο. Είναι πλού-τος να εκφράζεσαι σε δύο γλώσσες, να ξέρεις δύονοοτροπίες. Κατανοώ τον προβληματισμό κά-ποιων. Μέσα τους αισθάνονται Έλληνες, ενώ ζουν

εκτός Ελλάδας. Ίσως αισθάνονται παγιδευμένοιμέσα σε αυτό το δίπολο. Όμως, η απραξία και ηαπομάκρυνση από τα κοινά της ομογένειας και τουτόπου που έγινε η δεύτερη πατρίδα τους, δηλαδήτης Γερμανίας, είναι η μεγαλύτερη παγίδα απόόλες. Είναι μία παγίδα που εμποδίζει την ένταξη,όπου ελλοχεύει η αφομοίωση.

Ως προς το τελευταίο σκέλος της ερώτησής σας,στόχος μας στο Προξενείο ήταν και παραμένει ηκαλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση του κοινού. Χωρίςκαμμία υπερβολή, μπορώ να πω ότι στη διετή,μέχρι τώρα, θητεία μου, έχουμε καταφέρει πολλά.Έχω αξιόλογους συνεργάτες, οι οποίοι πολλέςφορές εργάζονται πολύ πέραν του ωραρίου. Μπο-ρεί ο αριθμός του προσωπικού να έχει μειωθεί,στο πλαίσιο αντιμετώπισης της οικονομικής κρί-σης, αλλά η ποιότητα του στελεχιακού δυναμικούσας διαβεβαιώνω ότι είναι η ύψιστη δυνατή. ΤοΠροξενείο δεν είναι μόνον ο χώρος όπου στεγά-ζεται η Ελλάδα στην Βάδη-Βυρτεμβέργη, όπου κυ-ματίζει η Ελληνική Σημαία. Είναι ο χώρος όπου οισυμπατριώτες μας θα εξυπηρετηθούν με τρόποόχι μόνον αποτελεσματικό, αλλά και φιλικό. Δρατ-τόμενος της ευκαιρίας, θα ήθελα να παρακαλέσωτους συμπατριώτες μας να χρησιμοποιούν περισ-σότερο την ιστοσελίδα μας στην άντληση πληρο-φοριών, διότι αυτό θα συνέβαλε πάρα πολύ στηναποσυμφόρηση του τηλεφωνικού κέντρου. Επί-σης, ας έχουν υπ’ όψιν τους ότι την ώρα που εξυ-πηρετούνται τηλεφωνικώς, ο υπάλληλος πουσυνομιλεί μαζί τους εξυπηρετεί ταυτόχρονα καικάποιον άλλον. Γι’ αυτό, καλό είναι να συνοψίζουντις ερωτήσεις τους όσο το δυνατόν γίνεται. Καλόθα ήταν, επίσης, να προγραμματίζουν την έγκαιρηεπανέκδοση του διαβατηρίου τους, λαμβάνονταςυπ’ όψιν ότι μπορεί να χρειασθεί έως και έναςμήνας από την στιγμή που θα καταθέσουν την αί-τησή τους στην Αρχή μας, μέχρι να το παραλάβουν.Από την υιοθέτηση του νέου τύπου διαβατηρίωντο 2006 και μετά, υπήρξε μεγάλη πίεση, λόγω μα-ζικής προσέλευσης των συμπατριωτών μας. Ηπίεση αυτή έχει ήδη αρχίσει να εξομαλύνεται, αλλάτίθεται πάντα θέμα για την έκδοση νέου διαβατη-ρίου, εν όψει των θερινών αδειών. Λόγω της πεν-ταετούς ισχύος των διαβατηρίων, το 2014 θαχρειασθούν επανέκδοση αυτά που έχουν εκδοθείτο 2009. Δεν χρειάζεται να περιμένουν μέχρι ναπεράσει η ημερομηνία λήξης του διαβατηρίουτους. Μπορούν να προσέλθουν στο Προξενείο καιπριν από την λήξη, αποφεύγοντας την μαζική προ-σέλευση που παρατηρείται με την έναρξη της θε-ρινής περιόδου. Η περίοδος αναμονής γιαραντεβού είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Προτού περά-σουμε στην επόμενη ερώτησή σας, θα ήθελα επί-σης, απαντώντας σε μία ερώτηση που μου τίθεταισυνεχώς, να τονίσω ότι το Γενικό Προξενείο στηνΣτουτγάρδη δεν κλείνει.

Αρκετοί Έλληνες μεταναστεύουν εκ νέου, λόγωτης οικονομικής κρίσης. Τι κάνει το Προξενείογια να διευκολύνει ή να λύσει προβλήματα πουαντιμετωπίζουν;

Σημαντικός αριθμός συμπατριωτών μας που με-ταναστεύουν στην Γερμανία είναι άνθρωποι πουείχαν επιστρέψει στην Ελλάδα. Κάποιοι έχουν γεν-νηθεί εδώ, είναι δηλαδή γόνοι μεταναστών. Δενδιαθέτουμε στοιχεία για αριθμό των «νεομετανα-στών», όπως λέγονται, διότι η διακίνηση εντός τουενιαίου ευρωπαϊκού χώρου είναι ελεύθερη. Κα-ταγράφονται εδώ στις γερμανικές υπηρεσίες,όπως είναι υποχρεωμένοι, με την εγκατάστασήτους. Είμαστε όλοι Ευρωπαίοι Πολίτες, και ως εκτούτου, τα δικαιώματα που απολαμβάνουν εδώόλοι είναι κοινά. Επομένως, οι «νεομετανάστες»απευθύνονται στις επιτόπιες αρχές για θέματα πουάπτονται της εδώ εγκατάστασής τους. Η γνώση τηςγλώσσας είναι σημαντικό προσόν. Στο Προξενείοέρχονται για θέματα προξενικής συνδρομής, καιεξυπηρετούνται ταχύτατα.

Αυτή η μετανάστευση διαφέρει από την αρχική.Πολλοί είναι κάτοχοι πανεπιστημιακών πτυχίων, καιέχουν ήδη έλθει σε επαφή με εργοδότες που τουςαπασχολούν αμέσως. Υπάρχει μεγάλη ζήτηση γιατεχνικά επαγγέλματα, όπως και για γιατρούς, σύμ-φωνα με όσα μου περιέρχονται. Ξέρετε ότι η Ελ-λάδα έχει βληθεί από την κρίση, όχι μόνονοικονομικώς, αλλά και επικοινωνιακώς. Σε αυτούςπου βάλλουν εναντίον της, απλώς θα τόνιζα ότι ταέτοιμα αυτά στελέχη που μεταναστεύουν από τηνΕλλάδα έχουν εκπαιδευθεί εκεί, στην χώρα πουαφήνουν, σε κόστος των οικογενειών τους και τουευρύτερου ελληνικού συνόλου, το οποίο επωμι-σθηκε την εκπαίδευσή τους. Αφορμής δοθείσης, θαήθελα να αναφερθώ και σε κάτι που είναι κατακρι-τέο. Δεν είναι όλοι οι «νεομετανάστες» κάτοχοι πτυ-χίων ή γνώστες της γλώσσας και της γερμανικήςπραγματικότητας, με αποτέλεσμα να διευκολύνον-ται στην εξεύρεση εργασίας. Είναι και μερικοί απελ-πισμένοι, οι οποίοι προσελκύονται από αγγελίεςΕλλήνων που έχουν επιχειρήσεις εδώ. Δεν γνω-ρίζω τους λόγους, αλλά υπήρξαν και περιπτώσειςόπου δημιουργήθηκαν παρεξηγήσεις και ακούσθη-

καν κατηγορίες, ότι «νεομετανάστες» έπεσαν θύ-ματα εκμετάλλευσης από συμπατριώτες μας.

Θα θέλατε να αναφερθείτε σε κάτι ακόμη που θακρίνατε σκόπιμο να έχουν υπ’ όψιν τους οισυμπατριώτες μας;

Βεβαίως. Υπάρχει κάτι που ξεπερνά τα όσα συ-ζητήσαμε, χωρίς να είναι και άσχετο με αυτά. Ανα-φέρομαι στα συναισθήματα που διακατέχουν τουςΈλληνες εδώ, τα οποία αφουγκράζομαι από τις συ-ζητήσεις μαζί τους, άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμ-μεσα. Πρόκειται για ένα μίγμα πικρίας,απογοήτευσης, θυμού και γενικά διαφόρων μορ-φών αντίδρασης, λόγω των δυσκολιών που αντι-μετωπίζει η πατρίδα μας. Δεν θα αναφερθώ στηνκρίση και στα αίτιά της, γιατί πολλοί με ρωτούν τίσυνέβη και γιατί συνέβη. Θα ήθελα να επιμείνωσε αυτό το μίγμα συναισθημάτων που ανέφεραπροηγουμένως, διότι μέσω αυτών εκφράζεται μίαανασφάλεια, ή, θα έλεγα, ακόμη και μία κρίση ταυ-τότητας. Ο Έλληνας εδώ δεν θα πρέπει να νιώθειντροπή ή μειονεκτικά για την πατρίδα μας. Δανεί-ζομαι στο σημείο αυτό μία ερώτηση που μουετέθη, μία απορία, η οποία, όσο σχηματική και ανακούγεται, με βοηθά να εκφράσω αυτό που θέλωνα πω. Αφορά στο «πώς η Ελλάδα που έδωσε ταφώτα με το μεγαλείο της αρχαίας ελληνικής πολι-τισμικής κληρονομιάς έφθασε σε αυτή την κρίση».Τα αίτια της κρίσης είναι σύνθετα, και σε κανένανβαθμό δεν έχουν να κάνουν με το αυτό που είναικαι εκπροσωπεί ο Ελληνισμός. Όπως δανείσθηκαγια να διατυπώσω την ερώτηση, έτσι θα δανεισθώγια να την απαντήσω, από τα λόγια ενός μεγάλουελληνικού πνεύματος, για τον οποίο κατά τηνάποψή μου θα έπρεπε να είχε λάβει και το τρίτοβραβείο Nobel Λογοτεχνίας η Ελλάδα: Τον Καζαν-τζάκη, ο οποίος πέρασε την τελευταία περίοδο τηςζωής του στο Freiburg του Μέλανα Δρυμού (Sch-warzwald), της δικής μας προξενικής περιφέρειας,όπου και πέθανε. Διαλογιζόμενος για την ταυτό-τητα του Ελληνισμού ο Καζαντζάκης, λέει ότι η Ελ-λάδα βρίσκεται ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, σεένα προνομιούχο αλλά συνάμα και επικίνδυνοπολύ γεωγραφικό και ψυχικό σημείο του κόσμου.O Ελληνισμός έπρεπε, είχε χρέος –συνεχίζει- νασυμφιλιώσει μέσα του τρομερές δυνάμεις. Αυτόπου κατάφερε ο ελληνικός νους ήταν να δώσειμορφή στο άμορφο και βαθύ υποσυνείδητο τηςΑνατολής, από την οποίαν έλκεται, κάνοντάς τοσυνειδητό. Όταν το κατάφερε, έκανε το ελληνικόθαύμα. Συμμεριζόμενος την άποψη του Καζαν-τζάκη, θα έλεγα και εγώ ότι αυτή είναι η αποστολήτου Έλληνα, και αυτό και πάλι θα καταφέρει. Αρκείνα ξέρει και να μη ξεχνά τι έχει μέσα του. Αυτόείναι το ελληνικό φως, και αυτό θα ήθελα να προ-σθέσω για τους συμπατριώτες μας, ευχόμενος σεόλους υγεία, αγώνα με πίστη και ελπίδα, προκοπήκαι ευτυχία. Χρόνια Πολλά και Καλή Χρονιά.

Σας ευχαριστώ για την φιλοξενία της εφημερί-δας σας. Τις ευχές μου σε όλους της «Ελληνι-κής Γνώμης».

Σημαντικήδιπλωματική πορεία

Γεννήθηκε το 1958 στις Σέρρες, Περι-φέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Το 1975μετέβη στις ΗΠΑ για σπουδές. Το 1979απέκτησε το πτυχίο Bachelor of Arts στιςΠολιτικές Επιστήμες και στα Γαλλικά, καιτο 1981 το Master of Arts στις ΔιεθνείςΣχέσεις και το Διεθνές Δίκαιο (School ofInternational Service, Washington, D.C.).

Ο κ. Πάρτσος αποφοίτησε από το διπλω-ματικό τμήμα της Εθνικής Σχολής Δημό-σιας Διοίκησης και, στην συνέχεια,εντάχθηκε στην Ελληνική ΔιπλωματικήΥπηρεσία. Έχει υπηρετήσει στις Πρεσβείεςτης Ελλάδας στην Άγκυρα και την Σόφια,στο Γραφείο του Ειδικού Εκπροσώπου τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης στα Σκόπια ως δι-πλωματικός σύμβουλος, στην Θεσσαλο-νίκη ως Διευθυντής της ΥπηρεσίαςΔιεθνών Σχέσεων του Υπουργείου Εξωτε-ρικών, στην Κορυτσά ως Γενικός Πρόξενοςκαι στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες,ως στέλεχος της Διεθνούς Πολιτικής Γραμ-ματείας. Επίσης, συμμετείχε σε δύο ΓενικέςΣυνελεύσεις του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ωςμέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας, καιδιετέλεσε Εθνικός Συντονιστής για θέματαΣυμφώνου Σταθερότητας της Νοτιοανατο-λικής Ευρώπης. Στην Στουτγάρδη ανέλαβεεπίσημα τα καθήκοντά του ως ΓενικόςΠρόξενος από 27.10.2011.

Έχει επίσης παρακολουθήσει επαγγελ-ματικά σεμινάρια του Υπουργείου Εξωτε-ρικών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης γιαδιπλωμάτες, καθώς και στην Σχολή John F.Kennedy του Πανεπιστημίου Harvard, σεθέματα διεθνούς πολιτικής και ασφάλειας.

Έχει συγγράφει διάφορες μελέτες γιαεπιστημονικά περιοδικά διεθνών σχέσεωνστην Ελλάδα και τις ΗΠΑ, ενώ έχει κάνειπολλές ομιλίες σε πανεπιστήμια και ελλη-νικές και αλλοδαπές στρατιωτικές σχολέςγια θέματα διεθνών σχέσεων. Μετέφρασεστην ελληνική ένα έργο του Άγγλου ιστο-ρικού Arnold Toynbee, με τον τίτλο «ΤοΔυτικό Ζήτημα μεταξύ Ελλάδας και Τουρ-κίας: Μία μελέτη επαφής πολιτισμών», τοοποίο είχε εκδοθεί στο Λονδίνο το 1922.

“Ξέρετε ότι η Ελλάδα έχει βληθεί από την κρίση,όχι μόνον οικονομικώς, αλλά και επικοινωνιακώς.Σε αυτούς που βάλλουν εναντίον της, απλώς θατόνιζα ότι τα έτοιμα αυτά στελέχη πουμεταναστεύουν από την Ελλάδα έχουνεκπαιδευθεί εκεί, στην χώρα που αφήνουν, σεκόστος των οικογενειών τους και του ευρύτερουελληνικού συνόλου, το οποίο επωμισθηκε τηνεκπαίδευσή τους”.

“Όμως, η απραξία και ηαπομάκρυνση από τακοινά της ομογένειαςκαι του τόπου που έγινεη δεύτερη πατρίδατους, δηλαδή τηςΓερμανίας, είναι ημεγαλύτερη παγίδα απόόλες. Είναι μία παγίδαπου εμποδίζει τηνένταξη, όπου ελλοχεύειη αφομοίωση”.

Foto

: © G

riech

isch

es G

ener

alko

nsul

at S

tutt

gart

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 201304

Μια συζήτηση με έναν Έλληνα Καθη-γητή σε υψηλού επιπέδου Πανεπιστήμιοτης Γερμανίας είναι πάντα ενδιαφέρουσα.Η συζήτηση γίνεται με τον κ. ΣόλωναΘάνο, ο οποίος είναι Καθηγητής Οφθαλ-μιατρικης και διευθυντής του ΙνστιτούτουΠειραματικής Οφθαλμολογίας στο Πανε-πιστήμιο του Munster, στη Γερμανία. ΟΣόλων Θάνος γεννήθηκε στην Παλαιοκα-ρυά Τρικάλων το 1954.

n Διαφορετικός

“Είμαι βέβαιος ότι ο κόσμος θα ήταν σί-γουρα πολύ διαφορετικός και πολύ πιοφτωχός χωρίς τους Έλληνες. Δεν εννοώβέβαια τους Έλληνες σαν οντότητες ή σανπρόσωπα αλλά σαν κρίκους μιας διαχρο-νικής πολιτισμικής αλυσίδας”. Αυτά τονίζειόταν του ζητούμε να σχολιάσει πώς θα ήτανο κόσμος χωρίς τους Έλληνες, για να προ-σθέσει στη συνέχεια τα εξής:

“Σκεφτείτε επί παραδείγματι το αν και τιμορφές κοινωνίας και διακυβέρνησης θαείχε ο σημερινός κόσμος χωρίς την ιδέα τηςΔημοκρατίας. Ένα απλό βλέμμα πέραν τηςΜεσογείου και προς κάθε κατεύθυνση τοδείχνει ξεκάθαρα. Θα είχαμε δικτατορίες, θε-οκρατίες και μυστικισμούς παντός τύπου,αδικίες σε βάρος ασθενών ομάδων, νόμουςτων δυνατών επί των αδυνάτων, γυναίκεςκαι παιδιά χωρίς δικαιώματα, και ούτω καιούτω για να αναφέρω μόνο μερικά παρα-δείγματα. Κλείστε για λίγο τα μάτια και φαν-ταστείτε να κυβερνά το δίκαιο της σαρίας καιτου πετροβολισμού στην Ευρώπη και τηνΑμερική ή το δίκαιο του τρόμου σε ολόκληροτον κόσμο. Μόνο και μόνο λοιπόν η ιδέα τηςΔημοκρατίας υπερδικαιολογεί την ύπαρξητων Ελλήνων και αρκεί να μας κάνει υπερή-φανους. Υπάρχουν βεβαίως και άλλες, αμέ-τρητες συμβολές των Ελλήνων που έχουναφομοιωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο καιαποτελούν πανανθρώπινες αξίες όπως η φι-λοσοφία, η επιστήμη και ο αθλητισμός. ΣανΈλληνας περιπλανώμενος στον σημερινόκόσμο είναι πολύ δύσκολο να παραβλέψεικανείς την ελληνική συμβολή στο καθημε-ρινό γενέσθαι”.

n Οικονομική κρίση

Η συζήτησή μας περιστρέφεται και στο μό-νιμο πρόβλημα των τελευταίων ετών στηχώρα μας. Την οικονομική κρίση.

“Δυστυχώς η Ελλάδα πάντα ανθρωποαι-μορραγούσε”, σημειώνει ο κ. Θάνος, για ναπροσθέσει: “Δημογραφικά και πληθυσμιακάμία μαζική μετανάστευση όπως αυτή των Ελ-λήνων σημαίνει πρώτον μια κοινωνική κατα-στροφή για τον τόπο προέλευσης. Ποιοίεγκαταλείπουν τον τόπο τους; Είναι κατά κα-νόνα οι νέοι, οι σωματικά δυνατοί, οι νοητικάεύρωστοι και κοινωνικά ευέλικτοι ώστε ναπροσαρμόζονται σε νέες συνθήκες ζωής καιεργασίας. Στους δέ μένοντες και μη μετανα-

στεύσαντες δημιουργούνται αλλαγές στηνδημογραφία, εξάρτηση απο εξωγενείς παρά-γοντες, πολλές φορές εξάρτηση απο τους με-τανάστες όπως ποικιλοτρόπως καιδιαχρονικά έδειξε και η ελληνική Ιστορία μετην ελλαδίτικη φωνή απελπισμένη να καλείτην διασπορά της για βοήθεια. Ελαττώνεταιόμως ταυτόχρονα στους μένοντες και η απα-ραίτητη ευγενής άμιλλα και ο ανταγωνισμόςπου είναι κοινωνικός μοχλός και κινήτρια δύ-ναμη όλων των επιστημονικών και τεχνολο-γικών εξελίξεων”.

n Ευθύνες

Όσον αφορά τις ευθύνες, τονίζει πως �ηευθύνη είναι κάτι που δεν προσδιορίζεταιαπόλυτα και ποσοτικά, προσθέτοντας:

“Είναι όμως διαφανές και λογικό ότι οιέχοντες πολιτική ευθύνη καθ΄οτι θεωρείταιοτι είναι γνώστες των περιστάσεων λόγω¨καρέκλας¨κατέχουν την μερίδα του λέον-τος όσον αφορά την πληθυσμιακή αιμορρα-γία. Εφόσον είναι εκλεγμένοι ναλειτουργήσουν προς όφελος του λαού τουςκαι έχουν ορκισθεί να το πράξουν, οφείλουννα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, βιομη-χανία, παιδεία, τεχνολογική ανάπτυξη,έρευνα κλπ. Η συμπεριφορά των κομματι-κών υπευθύνων τόσο στην τριακονταετήδιάρκεια που δημιουργήσαν την κρίση όσοκαι στα τελευταία χρόνια που προσπαθούνμε άγριο και πρωτοφανή τρόπο να την εκ-μεταλευτούν για να πάρουν ψήφους στιςεπόμενες εκλογές θα ήταν κωμικοτραγικό

θέατρο αν δεν υπήρχαν οι στρατιές ανέργωνκαι πεινασμένων. Είνα όμως εγκληματικό τονα έχουν προδώσει το λειτούργημά τους καιακόμη να πολιτεύνται με μόνο γνώμονα τηνεπανεκλογή τους, όπως συμπτωματικά δεί-χνει και ο τρόπος που παζαρεύουνν την τύχητού τόπου εστιάζοντας σε πολυπληθείς ομά-δες όπως αυτή των συνταξιούχων”. Και οαπλός Έλληνας είναι το αμέσως ερώτημα…

n Φταίει…

Όμως φταίει σίγουρα, διευκρινίζει ο Έλλη-νας επιστήμονας, και ο απλός Έλληνας ενμέρει που παρ΄όλο που έβλεπε την κοινω-νική και πολιτική κατάρρευση, στις επόμενεςεκλογές καιγότανε να ξαναβγάλει τον΄δικό΄του για να γευθεί κάποιο επίδομα ήθέση στο δημόσιο. Η αλληλοεξάρτηση ανά-μεσα στα πολιτικά πρόσωπα και στους εκλο-γείς, γνωστή ως πελατειακή σχέση,αποδειχτηκε καταστροφική για την Ελλάδαδιότι διέγραψε και κατάργησε την αξιολό-γηση και την αξιοκρατία προς όφελος της πε-λατειακής σχέσης που αναμφίβολασυνεπάγεται και ενα σίγουρο βήμα προς τηνδιαφθορά. Ευκαιρία είναι λοιπόν να αναλά-βουνε όλοι ανεξαιρέτως την αναλογούσα ευ-θύνη τους και να σκεφθούνε αν και πώς θαβγούνε απο το τέλμα της αυτοκαταστροφής,καταλήγει ο κ. Θάνος. Ενώ δεν παραλείπει νατονίσει ότι βεβαίως θα υπάρξει η μετά κρί-σην εποχή, το ζητούμενο είναι πια μορφή θαέχει η Ελλάδα, πιο κοινωνικό μοντέλλο θακυριαρχίσει, και άν η χώρα θα συνεχίσει με

το ίδιο κωμικοτραγικό τροπάριο, που τηνοδήγησε στην κρίση, διευκρινίζοντας: “Δενείναι και καθόλου βέβαιο αν στην μετάκρίσην εποχή θα κυβερνήσει κάποιος δη-μοκρατικός θεσμός δεδομένου του ότιακραίες δυνάμεις ενδυναμώνονται καιίσως να πάρουν την κυβερνητική σκυτάλημε όλα τα επακόλουθα. Η ερώτηση σε πο-λιτικό επίπεδο είναι το άν οι ίδιες θεσμικέςδυνάμεις που έφεραν την καταστροφήείναι σε θέση να αλλάξουν την πορεία τηςχώρας , που το θεωρώ πολύ αμφίβολο. Δί-καιη πατρίδα σημαίνει πάταξη της διαφθο-ράς, αξιοκρατική κατανομή αγαθών, ίσεςδυνατότητες παιδείας, επαγγελματισμούκαι διαβίωσης για όλους”.

n Έλληνες στο εξωτερικό

Οι Έλληνες μετανάστες εργάζονται σανισότιμοι πολίτες σε πολλές χώρες τού κό-σμου, δημιουργούν και χαίρουν ιδιαίτερηςαναγνώρισης για την ελληνικότητά τους, τηνπαραγωγικότητά τους, την φιλοτιμία τους,και την μεσογειακή νοοτροπία τους, αναφε-ρόμενος ο κ. Θάνος στους Έλληνες του εξω-τερικού, τονίζοντας τα εξής:

“ Στον επαγγελματικό μου δρόμο ανά τονκόσμο πάντα συναντούσα και συναντώ Έλ-ληνες που τους θαυμάζω και τους χρησιμο-ποίησα και χρησιμοποιώ σαν πρότυπα γιατην δική μου σταδιοδρομία. Μερικές συναν-τήσεις εχουν και ανέκδοτο χαρακτήρα όπωςη συνάντηση με κάποιον διακεκριμένο Ελλη-νοαμερικανό που δεν γνώριζε οτι η γενέ-τειρα των γονιών του ήταν ενα νησάκι στοΑιγαίο, και το μοναδικό ελληνικό του χαρα-κτηριστικό ήταν οτι έκαμε το σταυρό τουόπως του είχε δείξει η γιαγιά του. Δεν υπάρ-χει σήμερα ούτε πανεπιστήμιο, ούτε θέατρο,ούτε επιχείρηση, ούτε ερευνητικό κεντρο,ούτε νοσοκομείο, ούτε εργοστάσιο στηνΔύση χωρίς αξιέπαινους συνεργάτες ελληνι-κής καταγωγής που συμβάλλουν με τοντρόπο τους στην πρόοδο της κοινωνίας πουζούνε. Δυστυχώς αυτές ακριβώς τις αρετέςτης φυλής μας δεν τις συναντώ πιά όταν βρί-σκομαι στην Ελλάδα, όπου αναγνωρίζω εναναλλαγμένο λαό με ξενόφερτη και αλλαζονικήσυμπεριφορά. Τα κενά είναι δυστυχώς ανα-ρίθμητα, και είναι τόσα πολλά και πολυεπί-πεδα για να ξεπεραστούν μόνο με δανεικάχρήματα, γιατί τελικά είναι τα πολλά ανεξέ-λεγκτα χρήματα και η καλοπέραση που είναισυνυπεύθυνα για την κοινωνική αλλαγή, γιανα μην την ονομάσω καταστροφή. Η κρίσηδεν είναι απλώς οικονομική, είναι κυρίωςκοινωνική».

Τέλος βιώσιμη πατρίδα για τον ίδιο ση-μαίνει μια πατρίδα που εισπράττει απο τονπολίτη αλλά και προσφέρει στον πολίτη.Που δημιουργεί υποδομές για το άτομο,την οικογένεια, την παιδεία, την υγεία,και που σέβεται τα δικαώματα του πολίτηαπαιτώντας απο αυτόν σεβασμό στους θε-σμούς και τους νόμους.

Σε σεμινάριο για τις Ελληνογερμανικές σχέσειςη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ

Με την παρουσία 30 δημοσιογράφωναπό τη Μακεδονία και τη Θράκη (συμμε-τείχε και τις δύο ημέρες η ΕΛΛΗΝΙΚΗΓΝΩΜΗ), πραγματοποιήθηκε το Σάββατο23 και την Κυριακή 24 Νοεμβρίου το σε-μινάριο με θέμα τις ελληνογερμανικέςσχέσεις στην περίοδο της κρίσης. Το σε-μινάριο διοργανώθηκε από το Κέντρο γιατη Δημοκρατία και τη Συμφιλίωση στηΝοτιοανατολική Ευρώπη(Center for De-mocracy and Reconciliation in SoutheastEurope) σε συνεργασία με την Ευρω-παϊκή Ακαδημία του Βερολίνου (Eu-ropäische Akademie Berlin).

n ΣτόχοςΣτόχος του ήταν να δώσει την ευκαι-

ρία στους δημοσιογράφους να ενημερω-θούν και να πάρουν πληροφορίες απόπρώτο χέρι σχετικά με τη γερμανική οι-κονομική πολιτική (φιλοσοφία, διαδικα-σία λήψεως αποφάσεων, κ.α.)

Ανάμεσα στους εισηγητές ήταν υψηλό-βαθμοι Γερμανοί αξιωματούχοι και εμπει-ρογνώμονες οι οποίοι άκουσαν μεπροσοχή τις απόψεις των Ελλήνων δημο-σιογράφων. Παρών κι ο Υφυπουργός Ευ-ρωπαϊκών Υποθέσεων του ΟμοσπονδιακούΥπουργείου Εξωτερικών, κ. MichaelGe-orgLink, ο οποίος εξήγησε το ρόλο τωνευρωπαϊκών και εθνικών θεσμών στηνπεραιτέρω ανάπτυξη της Ευρώπης. Ο κ.Link δήλωσε υπέρ της πολιτικής ένωσηςτης Ευρώπης και της δημιουργίας μιαςΟμοσπονδίας με καθαρά Ευρωπαϊκά χα-ρακτηριστικά.

Παρόντες σε όλη τη διάρκεια του σεμι-ναρίου ήταν ο γενικός πρόξενος της Γερ-μανίας κ. IngoVonVoss και οαντιπρόεδρος του Κέντρου για τη Δημο-κρατία και τη Συμφιλίωση στην Νοτιοα-νατολική Ευρώπη κ. Νίκος Ευθυμιάδηςοι οποίοι έκαναν παρεμβάσεις στις συζη-τήσεις που ακολουθούσαν κάθε ομιλία.n Κέντρο για τη Δημοκρατίακαι τη Συμφιλίωση στηΝοτιοανατολική Ευρώπη

Το Κέντρο για τη Δημοκρατία και τηΣυμφιλίωση στη Νοτιοανατολική Ευ-ρώπη είναι ένας μη κυβερνητικός, μηκερδοσκοπικός οργανισμός που επιδιώ-κει να προωθήσει τις δημοκρατικές,πλουραλιστικές και ειρηνικές αξίες στιςκοινωνίες της Νοτιοανατολικής Ευρώ-πης αλλά και πέρα από αυτή. Υποστηρίζειτις αρχές της κοινωνικής ευθύνης, τηςβιώσιμης ανάπτυξης, και τη συμφιλίωσημεταξύ των λαών της περιοχής. Το Κέν-τρο δραστηριοποιείται κυρίως στους το-μείς της εκπαίδευσης, της επικοινωνίας,των μέσων μαζικής ενημέρωσης καθώςκαι της απασχόλησης. Για να επιτύχειαυτούς τους στόχους, προωθεί το διά-λογο και την κατανόηση με εκπαιδευτικάπρογράμματα σε σχολεία και με πρωτο-βουλίες για την ενίσχυση της απασχόλη-σης καθώς και ευκαιρίες για ουσιαστικέςσυζητήσεις, μέσω σεμιναρίων, συνε-δρίων και προγραμμάτων ανταλλαγών.n Ευρωπαϊκή Ακαδημίατου Βερολίνου

Η Ευρωπαϊκή Ακαδημία του Βερολίνουείναι ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα μετεκ-παίδευσης. Η Ακαδημία ιδρύθηκε το 1963και διοργανώνει διεθνή σεμινάρια και δια-λέξεις με πολιτικό περιεχόμενο, ιδίωςστους τομείς της Ευρωπαϊκής ολοκλήρω-σης, την προώθηση της δημοκρατίαςπάντα μέσα στο πνεύμα του διεθνούς πο-λιτικού διαλόγου. Σκοπός της Ακαδημίαςείναι να συμβάλει στη μετάδοση και τη διά-δοση των ευρωπαϊκών αξιών των αν-θρώπινων δικαιωμάτων και τηςδημοκρατίας καθώς και στην υποστήριξητης ευρωπαϊκής ενοποίησης και του εκ-δημοκρατισμού. Απευθύνεται σε όλο τοφάσμα της κοινωνίας, όπως οι δημοσιο-γράφοι, οι επιστήμονες, οι πολιτικοί ή καιανώτερα στελέχη της κρατικής διοίκησης,καθώς και σε ενδιαφερόμενους πολίτες.(Η Ακαδημία δε διαθέτει δικά της κεφά-λαια και στηρίζεται σε παροχές από τονδημόσιο και ιδιωτικό τομέα).

Μίνστερ: Η Ελλάδα πάντα ανθρωποαιμορραγούσεΜια συζήτηση με τον Έλληνα καθηγητή και διευθυντή του Ινστιτούτου ΠειραματικήςΟφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο του Munster, στη Γερμανία κ. Θάνο έχει ενδιαφέρον

Έπαινοι για τους Έλληνες Μονάχου και ΒαυαρίαςΜε πρόσκληση του Αρχιερατικού Βαυαρίας, Πρωτο-

πρεσβυτέρου του Οικουμενικού Θρόνου, π. ΑποστόλουΜαλαμούση, επισκέφθηκαν τον ιερό Ναό των ΑγίωνΠάντων Μονάχου, την Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 2013 καιπαρηκολούθησαν τη Θεία Λειτουργία, ο Διευθυντής τηςΑστυνομίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερ-μανίας στη Βαυαρία, κ. Χούμπερτ Στάιγκερ (HubertSteiger) και ο Διευθυντής της Αστυνομίας Μονάχου κ.Χουμπέρτους Αντρέ (Hubertus Andrä).

Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας τους προσφώνησεκαταλλήλως ο π. Απόστολος Μαλαμούσης - στον κατάμε-στο ναό - και εκείνοι ανταπέδωσαν τον χαιρετισμό. Η επί-σκεψη αυτή έλαβε χώρα στα πλαίσια μιας ενημερωτικήςεκδήλωσης, που έλαβε χώρα, μετά τον εκκλησιασμό, στοΠνευματικό Κέντρο της Ενορίας.

Την εκδήλωση οργάνωσαν από κοινού η Ιερά ΜητρόποληΓερμανίας- Αρχιερατική Επιτροπεία Βαυαρίας-, το ΕλληνικόΣπίτι Μονάχου με τον Δημοτικό Σύμβουλο Μονάχου κ.Κωνσταντίνο Γιαννακάκο και με τη συνδρομή της Ευρω-παικής Ένωσης, του Ευρωπαικού Κοινωνικού Ταμείου γιατη Γερμανία, του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εργασίας καιτου ιδρύματος "ΞΕΝΟΣ- Ενσωμάτωση και πολλαπλότητα-.

Σκοπός της εκδήλωσης ήταν να ενημερωθούν οι συμπα-τριώτες μας για τις δυνατότητες εκπαίδευσης και μελλοντι-κής εργασίας τους και ιδιαίτερα της νεολαίας μας, στηνΟμοσπονδιακή Αστυνομία και στην Αστυνομία του Μονά-

χου. Οι δύο διευθυντές συνοδευόνταν και από τρεις έλλη-νες αστυνομικούς, που υπηρετούν ήδη στις δύο Αστυνομι-κές Υπηρεσίες και μετέφεραν τις εμπειρίες τους.

Στην εκδήλωση και στη συζήτηση μετείχαν οι προσκε-κλημένοι αστυνομικοί, ο Αρχιερατικός Επίτροπος Βαυαρίας,π. Απόστολος Μαλαμούσης, ο Δημοτικός Σύμβουλος κ.Κωνσταντίνος Γιαννακάκος, πρόεδροι των εν Μονάχωελληνικών και ελληνοβαυαρικών Οργανώσεων και Συλλό-γων και εκπρόσωποι της μαθητιώσας νεολαίας Μονάχου.Η συζήτηση ήταν άκρως επικοδομητική και πολλοί συμπα-

τριώτες μας εξέφρασαν μεγάλο ενδιαφέρον και για τον ερ-γασιακό αυτό χώρο.

Οι δύο διευθυντές επήνεσαν τον ελληνισμό του Μονάχουκαι της Βαυαρία για τη μηδενική εγκληματικότητα εκ μέ-ρους του ελληνισμού και προέτρεψαν τις νέες και τουςνέους μας να ενταχθούν εργασιακά στην Αστυνομία. Ηεφημερίδα Μύνχνερ Μερκούρ Münchner Merkur) αναφέρ-θηκε εκτενώς στην εκδήλωση. Ο Αρχιερατικός ΕπίτροποςΒαυαρίας π. Απόστολος Μαλαμούσης, Πρωτοπρεσβύτεροςτου Οικουμενικού Θρόνου.

Aπό αριστερά) ο Διευθυντής της Αστυνομίας Μονάχου κ. Αντρέ, ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Απόστολος Μαλαμούσηςκαι ο Διευθυντής της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας στη Βαυαρία, κ. Στάιγκερ. (φωτο: Χρήστος Μαραζίδης)

Aπό αριστερά ο Πρωτοπρεσβύτερος Απόστολος Μαλαμού-σης, Δημοτικός Σύμβουλος κ. Κωνσταντίνος Γιαννακάκος(συνδιοργανωτής και συντονιστής της συζήτησης) ο αστυ-νομικός κ. Κιρς, η αστυνομικός Αθανασία και ο διευθυντήςτης Ομοσπονδιακής Αστυνομίας στη Βαυαρία κ. Στάιγκερ.(φωτo:. Φανή Αθέρα)

Foto

: © E

llini

ki G

nom

i

© E

G

© G

riech

isch-

Orth

odox

e Met

ropo

lie D

euts

chla

nd -

Vika

riat i

n Ba

yern

ΑφΙΕΡΩΜΑ 05ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013

Ελληνική Προεδρία 2014: Τι περιμένειη Ελλάδα από την ΠροεδρίαΙωάννης Α. Τσουκαλάς*

Με την ανάληψη της Προεδρίας τουΣυμβουλίου της ΕΕ κατά το πρώτο εξά-μηνο του 2014, η Ελλάδα θα διαδραματίσεικαίριο ρόλο στη χάραξη των μεγάλων ευ-ρωπαϊκών αποφάσεων, σε μια κρίσιμη γιατο μέλλον της Ευρώπης συγκυρία. Θαέχει, παράλληλα, την ευκαιρία να αποδεί-ξει ότι δεν αποτελεί ένα κράτος-παρία (σεοικονομικούς, κοινωνικούς και ηθικούςόρους) όπως αρκετοί θα ήθελαν, αλλά ένααπό τα παλαιότερα και πιο συνεπή μέληαυτού του μοναδικού στην ιστορία πολιτι-κού πειράματος.

Mια επιτυχημένη προεδρία θα είναι μιαπρώτης τάξης ευκαιρία για τη χώρα μας να αποδείξει ότι παρά τη μεγάληχρηματοπιστωτική κρίση, μπορεί να ανταποκριθεί με επιτυχία τόσο στιςευρωπαϊκές της υποχρεώσεις όσο και στις σύγχρονες παγκόσμιες προ-κλήσεις. Η κρίση πρέπει να αποτελέσει ηθικό έρεισμα ώστε η χώρα μαςνα διαχειριστεί λύσεις που θα βρίσκονται πλησιέστερα στις ανάγκες τωνλαών της Ευρώπης, τόσο αυτών που πλήττονται όσο και αυτών που νο-μίζουν ότι θωρακίζονται από αυτήν απομακρυνόμενοι από την ΕΕ. Συ-νεπώς, η Ελληνική Προεδρία πρέπει να πετύχει.

H Ελλάδα έχει την ευκαιρία να επιδείξει πολιτική, διαχειριστική καιηθική υπεροχή, ακεραιότητα και αποτελεσματικότητα, κι αυτός είναι οκαλύτερος τρόπος για να μπορέσει η χώρα να αποτινάξει ένα προσωπείοπου διαμορφώθηκε στη συνείδηση των λαών του Βορρά, που δεν τηςταιριάζει και δεν της αξίζει.

Οι προτεραιότητες που έχει θέσει η χώρα μας για το πρώτο εξάμηνοτου 2014 (ενίσχυση της ανάπτυξης, καταπολέμηση της ανεργίας, ολο-κλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, αντιμετώπιση τηςμετανάστευσης και προώθηση της Θαλάσσιας Πολιτικής), αποτελούν το-μείς-κλειδιά που βρίσκονται στον πυρήνα των προκλήσεων που αντιμε-τωπίζει η ΕΕ και μπορούν να σηματοδοτήσουν μια αλλαγή στην πορείατης, αντιστρέφοντας την εσωστρέφεια που λόγω της κρίσης επιδει-κνύουν πολλά κράτη μέλη.

Για παράδειγμα, η προώθηση της Θαλάσσιας Πολιτικής και η έμφασηστη «Γαλάζια Ανάπτυξη» αφορά ένα πλήθος διαφορετικών κλάδων, απότον τουρισμό μέχρι την αλιεία, και από την ενέργεια μέχρι την αποτελε-σματική φύλαξη των θαλάσσιων συνόρων. Η ανάπτυξη μιας Ολοκληρω-μένης Θαλάσσιας Πολιτικής αποτελεί πλέον μονόδρομο και για τηνΕλλάδα ώστε να αξιοποιηθεί ο πλούτος που κρύβεται στις ελληνικές θά-λασσες, όποια μορφή κι αν έχει: υποθαλάσσια ενεργειακά κοιτάσματα,παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσω παράκτιων ανεμογεν-νητριών, βιολογικοί πόροι από αλιεύματα και υδατοκαλλιέργειες, και φυ-σικά ο θαλάσσιος τουρισμός με μορφές που δεν έχουν αξιοποιηθεί ωςτώρα, όπως ο καταδυτικός τουρισμός και η ελεγχόμενη πρόσβαση σεθαυμαστές ενάλιες αρχαιότητες.

Ένα πλαίσιο για τις χρήσεις της θάλασσας θα απελευθερώσει το δυ-ναμικό επενδύσεων και θα επιτρέψει σε διαφορετικών ειδών δραστη-ριότητες να συνυπάρξουν ειρηνικά, σε όφελος των κατοίκων και τηςεθνικής οικονομίας. Το γεγονός ότι η Ελλάδα θέτει αυτόν τον τομέα ωςπροτεραιότητα δείχνει ότι η χώρα μας, επιτέλους, αναγνωρίζει τις δυνα-τότητες που παρουσιάζει το θαλάσσιο περιβάλλον και τις ευκαιρίες πουαπορρέουν για τη συνολική οικονομία και ανάπτυξη της ΕΕ.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελληνική Προεδρία συμπίπτει με τις Ευ-ρωεκλογές του 2014, που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα έχει ουσιαστικά λι-γότερους μήνες για την ολοκλήρωση των νομοθετικών φακέλων πουθα περιέλθουν στα χέρια της και οι διαδικασίες θα πρέπει να επισπευ-τούν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Aπό την άλλη πλευρά, η Προεδρία θαδιεξαχθεί σε κλίμα πολιτικής έντασης όπου οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμειςθα είναι υποχρεωμένες να δώσουν αποτελεσματικές απαντήσεις τόσοστον ακροδεξιό και ναζιστικό εξτρεμισμό (που σημειωτέον δεν αποτελείμόνο ελληνική ιδιαιτερότητα) όσο και στον ανέξοδο λαϊκισμό που ανα-καλύπτει παντού συνωμοσίες και εκ γενετής δικαιώματα αλλά ποτέ ρε-αλιστικά σχέδια, όρεξη για σκληρή δουλειά και υποχρεώσεις.

Δεν λείπουν, και δεν θα λείψουν, οι κριτικές για την ανάληψη της Προ-εδρίας από την Ελλάδα, οι οποίες φτάνουν μέχρι το σημείο να αμφισβη-τούν τα οφέλη της συμμετοχής της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.Σε αυτούς οφείλουμε να δώσουμε ηχηρές απαντήσεις, όχι με βάση ταόσα υπήρξαμε και πράξαμε στο παρελθόν, αλλά με βάση τα όσα είμαστεικανοί (και υποχρεωμένοι) να πετύχουμε τώρα, με σκληρή δουλειά, προ-σήλωση και όραμα.

Kαι το πιο παράδοξο είναι ότι τέτοιες φωνές ακούγονται και εντός Ελ-λάδας. Όμως, καμία χώρα, η οποία αναγνωρίζει τον εαυτό της ως «έθνοςανάδελφο» και ταυτόχρονα πάσχει από νεύρωση για επιθέσεις κάθετύπου από το εξωτερικό, δεν μπορεί να χάσει εντασσόμενη σε μια ένωσηκρατών, τα οποία με πολλαπλούς τρόπους εγγυώνται και τη δική τηςασφάλεια.

Περισσότερη Ευρώπη αποτελεί λύση στο πρόβλημα το οποίο βιώνουνοι ευρωπαϊκοί λαοί αυτήν τη στιγμή. Είναι αλήθεια ότι με πολιτικές λιτό-τητας δεν γίνεται ανάπτυξη. Αυτό πράγματι περιέχεται και στην αποτυ-χημένη - πλέον - στρατηγική της Λισαβόνας, η οποία δεν μιλάει γιαλιτότητα αλλά για παραγωγή βασισμένη σε δεξιότητες που δημιουργείυπεραξία προϊόντος και υπηρεσιών και μπορεί να πληρώνει υψηλές απο-δοχές στους παραγωγούς των υπηρεσιών και των προϊόντων, δηλαδήστο υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό. Δεν μιλάει για υποθήκευσητων μισθών, αλλά για αύξηση της παραγωγικότητας με συγκεκριμένουςτρόπους.

O μεγαλύτερος πλούτος που διαθέτουμε στην Ελλάδα και την Ευρώπηδεν είναι οι φυσικοί πόροι, τα πετρέλαια κι ο χρυσός, δεν είναι οι αυτο-κινητόδρομοι, τα αεροδρόμια, τα εργοστάσια. Είναι οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι,το διανοητικό, τεχνολογικό και πολιτιστικό κεφάλαιο των οποίων μαςκαθιστά την πλουσιότερη ήπειρο στον πλανήτη. Αυτό το κεφάλαιο αςφροντίσουμε να το αξιοποιήσουμε.

*Ο Καθηγητής Ι. Α. Τσουκαλάς γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1941. Σπούδασε Φυσική στοΑριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, από το οποίο έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα,στο αντικείμενο Φυσικής Στερεάς Κατάστασης, το 1975. Πραγματοποίησε μετα-διδακτορικέςσπουδές στην Αγγλία (Πανεπιστήμιο Liverpool), στη Γερμανία (Πολυτεχνείο Braunschweig),στη Γαλλία (Grenoble ), στις Η.Π.Α (ΜΙΤ - Βοστώνη). Καθηγητής του Τμήματος Φυσικής τουΑ.Π.Θ. (1986-1995), Καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής του Α.Π.Θ. (1995-2008). Πρό-εδρος του Τμήματος Φυσικής του Α.Π.Θ (1984-1989) και του Τμήματος Πληροφορικής (1990-1997). Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Ανάπτυξης(2004-2008). Από το 2008 είναι Ομότιμος Καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσ-σαλονίκης. Τον Ιούλιο του 2009 εξελέγη Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με το κόμματης Νέας Δημοκρατίας. Ανήκει στην κοινοβουλευτική ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμ-ματος. Ως πλήρες μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας (ITRE) δραστη-ριοποιείται σε θέματα όπως η πολιτική έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ («Ορίζοντας 2020»και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας - ΕΙΤ), η Κοινωνία της Πληροφορίαςκαι η Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Ατζέντα, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και η προστασία των δε-δομένων, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η βιομηχανική πολιτική της ΕΕ. Είναι επίσηςαναπληρωματικό μέλος των Επιτροπών Αλιείας (PECH) και Αναφορών (PETI) και Αντιπρό-εδρος της Κοινοβουλευτικής Αντιπροσωπείας για τις σχέσεις της ΕΕ με την Αυστραλία και τηΝέα Ζηλανδία.

Μαριλένα Κοππά*

Μια σύντομη απάντηση είναι «όχιπολλά». Η Προεδρία της Ε.Ε. δεν είναι έναςθεσμός με ουσιαστική επιρροή στη διαδι-κασία της Ε.Ε.. Ίσως η σοβαρότερη εξου-σία είναι η επιρροή στην ατζέντα της Ε.Ε.,που σε καμία περίπτωση όμως δεν προδι-κάζει ότι θα τελεσφορήσει η ίδια η συζή-τηση. Σε κάθε περίπτωση, οι βασικοίάξονες θεματολογίας της επικείμενης Ελ-ληνικής Προεδρίας θα είναι τέσσερις.

Πρώτον, «η Προώθηση της Ανάπτυξηςκαι της Εργασίας μέσω της προώθησηςτων στόχων της Ολοκληρωμένης Θαλάσ-σιας Πολιτικής, της ενίσχυσης της ανταγω-

νιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων συμπεριλαμβανομένων τωνμικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, της θεσμοθέτησης κοινής ευρωπαϊκήςπολιτικής στα θέματα της ενέργειας με έμφαση στην ενεργειακή επάρκεια,καθώς επίσης της αυξημένης χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καιτης ανάδειξης της Ευρώπης ως σημαντικό τουριστικό προορισμό».

Σε αυτό το σημείο ακουμπάμε κάποια στοιχεία του στενού πυρήνα εθνι-κών συμφερόντων. Όσον αφορά την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική καιτην προστασία ενεργειακών υποδομών, δεν μπορεί κανείς να περιμένει ότιτα κράτη μέλη της Ε.Ε. θα εγγυηθούν ότι η Ελλάδα δε διατρέχει κανένα κίν-δυνο έναντι της Τουρκίας. Σε αυτή τη συγκυρία μπορεί κανείς μόνο να ελπίζειστην εξουσιοδότηση της Επιτροπής να συντάξει ένα πρόγραμμα δράσηςπρος την κατεύθυνση μιας κοινής πολιτικής, που αφού θα συνάδει με το διε-θνές δίκαιο, θα συνάδει με τα ελληνικά συμφέροντα. Για το ζήτημα της ασφά-λειας των ενεργειακών υποδομών, η συζήτηση θα είναι πολύ πιο σύνθετη.Σε κάθε περίπτωση, η ουσιαστική συζήτηση θα εκκινήσει στη Σύνοδο Κο-ρυφής για την Ασφάλεια( 19 Δεκεμβρίου), λίγο πριν αρχίσει η ελληνική Προ-εδρία. Πάντως, τους επόμενους έξι μήνες, η Ελλάδα δε θα είναι περισσότεροασφαλής. Στην καλύτερη περίπτωση θα έχουμε «προτάσεις» της Επιτροπής.

Δευτερον, προτεραιότητα θα είναι το θέμα «της ανθρώπινης κινητικό-τητας μέσω της προώθησης μιας ανοιχτής και ασφαλούς Ευρώπης στηνυπηρεσία των πολιτών της, στο πλαίσιο του Προγράμματος της Στοκχόλμηςγια την πολιτική και την επιχειρησιακή ατζέντα της ΕΕ στους τομείς της Δι-καιοσύνης και των Εσωτερικών Υποθέσεων, καθώς επίσης της προώθησηςμίας ενιαίας προσέγγισης στη μετανάστευση και το κοινό ευρωπαϊκό σύ-στημα ασύλου, με δίκαιη κατανομή βαρών μεταξύ των Κρατών Μελών».

Με άλλα λόγια, θα μιλήσουμε για μετανάστευση, πάντα υπό το ίδιο πρί-σμα: ο βορράς που προστατεύεται από τη Συμφωνία Δουβλίνο ΙΙ θα ζητάμια περισσότερο ανθρώπινη πολιτική ασύλου, ενώ η Ελλάδα θα ζητά έναδικαιότερο επιμερισμό ευθυνών. Με τις απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσηςτων Σύριων στη Βουλγαρία και τις πιέσεις που δέχεται η Ελλάδα με πλη-θυσμούς από την Ασία (Αφγανιστάν, Πακιστάν), η Ελλάδα θα θέσει ξανά τοζήτημα της συνολικής προσέγγισης της μετανάστευσης από την ΕΕ. Βέβαιασημαντική για την Ελλάδα είναι συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Tουρκίας. Tαπρώτα βήματα έγινα την προηγούμενη εβδομάδα στο ζήτημα αυτό. Ευελ-πιστούμε στην ολοκλήρωση της.

Tρίτον, η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και η κοινωνική διά-σταση της ευρωζώνης. Tο ζήτημα αυτό θα απασχολήσει την ΕλληνικήΠροεδρία όπως θα απασχολήσει και όλες τις μελλοντικές μέχρι τουλάχι-στον την έξοδο από την κρίση. H σταθερότητα του ευρώ και η ολοκλή-ρωση της ONΕ αποτελούν το στοίχημα που δεν έχει άλλη δυνατότητα παράνα κερδηθεί για το συμφέρον των ευρωπαίων πολιτών. Ένα πρώτο βήμαείναι η προώθηση της τραπεζικής ένωσης. Tο ζήτημα είναι ακανθώδες.Δεν είναι προφανές το αποτέλεσμα.

Για μια ακόμα φορά η Αθήνα θα δώσει μια «μάχη πρωτοκόλλου» με ίδι-ους στόχους, αλλά λιγότερα μέσα. Η μόνη προσδοκία που μπορεί κανείςνα έχει επί της ουσίας είναι «η ατζέντα της κρίσης», με δεδομένη τη συμ-βολική σημασία πλέον της Ελλάδας. Ίσως, κάποια κίνηση καλής θέλησηςγια τη χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων να γίνει, αλλά φυσικάδεν περιμένει κανείς δραματικές κινήσεις πριν από τις Ευρωεκλογές, δε-δομένης και της ενίσχυσης των αντι-ευρωπαϊκών δυνάμεων στη Γερμανία,τη Γαλλία και την Ολλανδία. Ίσως, η μόνη ρεαλιστική προσδοκία είναι έναπερισσότερο «χαλαρό» πλαίσιο αξιολόγησης του ελληνικού προγράμμα-τος, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της Προεδρίας, αλλά οι τελευταίοι γύροιδιαπραγματεύσεων δεν αφήνουν να διαφανεί κάποια ελπίδα ούτε προςαυτή την κατεύθυνση. Γενικά, η Αθήνα θα καλοδεχτεί την ελπίδα κάποιονθετικών ειδήσεων, με τη βεβαιότητα του κόστους της Προεδρίας.

* Η Μαριλένα Κοππά είναι μέλος της Ομάδας της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών καιΔημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Είναι Κοινοβουλευτική Εκπρόσωπος της Ομάδαςτων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών για θέματα Άμυνας και Ασφάλειας και Αντιπρόεδρος της Μι-κτής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής ΕΕ – Τουρκίας. Είναι μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υπο-θέσεων και αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου και της ΥποεπιτροπήςΑνθρωπίνων Δικαιωμάτων. Διετέλεσε επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚστο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από τον Ιούλιο του 2011 έως το Μάρτιο του 2013. Πριν την εκλογήτης στο Ευρωκοινοβούλιο, διετέλεσε υπεύθυνη του Τομέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Κοινω-νικής Ένταξης και Μετανάστευσης του ΠΑΣΟΚ και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Στρατηγικών καιΑναπτυξιακών Μελετών Ανδρέας Παπανδρέου (ΙΣΤΑΜΕ). Υπήρξε μέλος του Εθνικού Συμβου-λίου του ΠΑΣΟΚ από το 2005 έως το 2013 και μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου από το 2005έως το 2008 και από το 2011 έως το 2012.

Νίκος Χρυσόγελος*

Σε αυτή την δύσκολη εποχή, η Ελλη-νική Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕδεν μπορεί να είναι “business as usual”.Απαιτεί όραμα, οργάνωση, ενεργοποίησητων πιο δημιουργικών δυνάμεων στηνΕυρώπη. Μπορεί να το κάνει αυτό ένααποτυχημένο πολιτικό σύστημα που οδή-γησε τη χώρα στα βράχια και δεν μπορείκαν να διαχειριστεί με στοιχειωδώς ορθο-λογικό τρόπο την κρίση στη χώρας μας;Πώς θα διαχειριστεί μια τόσο σοβαρήυπόθεση μια κυβέρνηση που δεν μπορείνα συντονίσει καν τη δουλειά μεταξύ τωνυπουργείων, που φοβάται τον διάλογο,που έχει αποδείξει ότι ΔΕΝ έχει σχέδιο,

γνώση, όραμα και κοινωνική ευαισθησία; Το θέμα της Ελληνικής Προ-εδρίας πρέπει, λοιπόν, να κινητοποιήσει κατά βάση τις δημιουργικές δυ-νάμεις της κοινωνίας, δεδομένου ότι η προσοχή όλης της Ευρώπης θαέχει στραφεί για έξι μήνες στην Ελλάδα. Ως βασικές προτεραιότητες τηςΕλληνικής Προεδρίας προτείνονται:1. Πράσινο σχέδιο για Οικονομία και Απασχόληση

Πολλές εκθέσεις μιλάνε για τις δυνατότητες που προσφέρει η πράσινηοικονομία στη μείωσης του κόστους παραγωγής, την αναζωογόνηση τωνμικρομεσαίων και την ενθάρρυνση των κοινωνικών συνεταιριστικών επι-χειρήσεων, την αύξηση της απασχόλησης, αλλά και την αντιμετώπιση τηςενεργειακής φτώχειας. Η Ελληνική Προεδρία πρέπει να προωθήσει πα-κέτο πρωτοβουλιών για την πράσινη μεταστροφή της οικονομίας σε συ-σχέτιση με την κοινωνική συνοχή, την απασχόληση, αλλά και τηνεπένδυση στην προώθηση της έρευνας, της οικολογικής και κοινωνικήςκαινοτομίας και των πράσινων τεχνολογιών.2. Εναλλακτική πρόταση διεξόδου από την κρίση

Τώρα που όλοι παραδέχονται δυνατά ή σιωπηλά ότι η πολιτική λιτότηταςεπιδείνωσε την κρίση και την στιγμή που το Ευρωκοινοβούλιο έχει ξεκι-νήσει, μετά από πρωτοβουλία των Πράσινων, διαδικασία αξιολόγησης τωνεπιπτώσεων των πολιτικών της Τρόικα, η Ελληνική Προεδρία θα έπρεπε

να παρουσιάσει ένα πειστικό και συγκεκριμένο εναλλακτικό σχέδιο για τιςχώρες της κρίσης απέναντι στις αποτυχημένες πολιτικές λιτότητας. Αυτόθα μπορούσε να προκύψει μέσω θεσμοθετημένης συνεργασίας και δια-λόγου, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των εθνικών Κοινοβουλίων, τουΕυρωκοινοβουλίου, των ευρωπαϊκών οργανώσεων των Περιφερειών,των συνδικάτων, των κοινωνικών, επαγγελματικών, συνεταιριστικών καιεπιχειρηματικών φορέων. 3. Κοινωνικός Πυλώνας για την ΟΝΕ και την Στρατηγική Ευρώπη 2020

Η Ελληνική Προεδρία πρέπει να αναδείξει τον κοινωνικό πυλώνα τηςΣτρατηγικής “Ευρώπη 2020” μέσω της ενδιάμεσης αξιολόγησής της, αλλάκαι να συμβάλει στην εξειδίκευση της κοινωνικής διάστασης της Οικονο-μικής και Νομισματικής Ένωσης. Ζωτικής σημασίας για τους πολίτες είναιτα θέματα κοινωνικής πολιτικής, καθώς και υγείας. Το δικαίωμα στην υγείααποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα και υπό την έννοια αυτή υπάγεται στις αρ-μοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 4. Προστασία του κλίματος

Εν όψει της συνόδου του Παρισιού για το Κλίμα 2015, η Ελληνική Προ-εδρία θα έπρεπε να θέσει ψιλά στην ατζέντα της την προστασία του κλίματοςκαι την επίτευξη μιας φιλόδοξης συμφωνίας για την μετά Κιότο περίοδο. 5. Ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική

Απουσιάζουν συγκεκριμένες επιλογές που πρέπει να γίνουν σε σχέσημε την μεταναστευτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τους πρόσφυγεςκαι τους αιτούντες άσυλο, λαμβάνοντας υπόψη τις επαναλαμβανόμενεςτραγωδίες στη Μεσόγειο, το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τηνανάληψη κοινών ευθυνών όλων των κρατών μελών, αλλά και τις ευκαι-ρίες αναζωογόνησης των οικονομιών και κοινωνιών μέσα από νόμιμουςδρόμους μετανάστευσης. Δεν μπορεί όλη η συζήτηση να επικεντρώνεταιστο θέμα των συνόρων και να δαπανώνται τεράστια ποσά σε αυτόν τοντομέα, ενώ ελάχιστα για κοινωνική ένταξη.6. Συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση του μέλλοντος της Ευρώ-πης μέσα από διαβούλευση και ενίσχυση των πρωτοβουλιών “από κάτω”.Στόχος μας θα πρέπει να είναι η πολιτική, οικονομική και κοινωνική ενο-ποίηση της Ευρώπης, με ενίσχυση του ρόλου του Ευρωκοινοβουλίου καιτης συμμετοχικής δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδα.

Η Ελληνική Προεδρία καλείται να διαχειριστεί επίσης μια σειρά δύσκο-λων θεμάτων, όπως η απόρριψη της εισαγωγής γενετικά τροποποιημένωνοργανισμών (τρεις νέες ποικιλίες καλαμποκιού), το θέμα των σπόρων καιη ολοκλήρωση της διαβούλευσης για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλληλεγγύης.

* Ο Νίκος Χρυσόγελος είναι ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων, 4ος αντιπρόεδρος τηςΕπιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης (REGI) και αναπληρωματικό μέλος της Επιτροπής Περι-βάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων (ENVI) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.Επίσης, είναι εκλεγμένος Περιφερειακός Σύμβουλος με τον Οικολογικό Άνεμο Νοτίου Αιγαίου.Ο Νίκος Χρυσόγελος είναι Χημικός – περιβαλλοντολόγος. Δραστήριος, εδώ και τρεις περίπουδεκαετίες, σε θέματα προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος, βιωσιμότητας, πράσινηςπολιτικής, περιφερειακής ανάπτυξης, διαλόγου μεταξύ των πολιτισμών, με σημαντική εμπειρίασε θέματα εκπαίδευσης για το περιβάλλον και ιδρυτικό μέλος ορισμένων εκ των σημαντικότερωνπεριβαλλοντικών οργανώσεων και πρωτοβουλιών στην Ελλάδα.

Γιώργος Τούσσας*

Όσο πλησιάζει ο χρόνος έναρξης τηςελληνικής προεδρίας του Συμβουλίου τηςΕΕ, την 1η Γενάρη 2014, πυκνώνουν οιεκδηλώσεις, οι επισκέψεις, οι συναντή-σεις των παραγόντων των οργάνων τηςΕΕ και της συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ,για την προώθηση της αντιλαϊκής πολιτι-κής στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα κράτημέλη της ΕΕ. Οι προτεραιότητες της ελλη-νικής προεδρίας σηματοδοτούν έντασητης αντιλαϊκής επίθεσης σε βάρος της ερ-γατικής τάξης και των λαϊκών στρωμά-των, που εξελίσσεται με ενιαία στρατηγικήσε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Οι προτε-

ραιότητες της συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και συνολικά της ΕΕ κατά τηδιάρκεια της ελληνικής προεδρίας είναι:• Ανάπτυξη - Απασχόληση – Συνοχή • Εμβάθυνση ΟΝΕ - Τραπεζική Ένωση• Μετανάστευση • Θαλάσσια πολιτική ΕΕ• Η ενίσχυση της ΚΠΑΑ, της επιθετικότητας της ΕΕ ενάντια στους λαούς

Έκτος άξονας είναι η συνέχιση των διαδικασιών διεύρυνσης της ΕΕ σταΔυτικά Βαλκάνια. Η ΕΕ ενισχύει την επιθετικότητά της για τη διείσδυσητων ευρωενωσιακών μονοπωλίων στις χώρες της Ευρασίας, της Ν.Α. Με-σογείου, του Μαγκρέμπ και του Σαχέλ στην Αφρική, περιοχές που αποτε-λούν γεωγραφικό πεδίο έντονων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, στοεσωτερικό της, αλλά και με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, για την εκμε-τάλλευση των λαών και των πλουτοπαραγωγικών πηγών (φυσικό αέριο,πετρέλαιο κ.α.) των χωρών αυτών. Οι διαδικασίες αυτές συνδέονται μεκρίσιμα ζητήματα σε χώρες, όπως η ΠΓΔΜ, η Αλβανία, η Σερβία, το Κοσ-συφοπέδιο, η Βοσνία – Ερζεγοβίνη, με τις εξελίξεις στη Συρία, το Ιράν καιστο Κυπριακό, με τους σχεδιασμούς της ΕΕ, των άλλων ιμπεριαλιστικώνκέντρων και του ΝΑΤΟ, στους οποίους συμμετέχει η ελληνική αστική τάξη,με τη συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, επιδιώκοντας την αναζωογόνηση τηςεπιχειρηματικής της δράσης στην ευρύτερη περιοχή.

Ισχυρά πλήγματα δέχτηκε το τελευταίο διάστημα η πολιτική διεύρυνσης,με την απόφαση της κυβέρνησης της Ισλανδίας να διακόψει τις ενταξιακέςδιαπραγματεύσεις με την ΕΕ, καθώς και η άρνηση της Ουκρανίας και τηςΑρμενίας να συνάψουν Συμφωνία Σύνδεσης με την ΕΕ για τη δημιουργίαΖώνης Ελεύθερων Συναλλαγών.

Αιχμή του δόρατος της αντιλαϊκής στρατηγικής των μονοπωλίων τηςΕΕ, των κυβερνήσεων, των αστικών και οπορτουνιστικών κομμάτων είναιη ενίσχυση του στρατιωτικού βραχίονα της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειαςκαι Άμυνας (ΚΠΑΑ), της επιθετικότητας της ΕΕ ενάντια στους λαούς, σεσυνεργασία με το ΝΑΤΟ και αυτοτελώς, σε διεθνή κλίμακα, σε τομείςόπως: ενέργεια, Θαλάσσια Ασφάλεια, διαχείριση συνόρων, κυβερνοχώρος,διάστημα. Μεταφορά οικονομικών πόρων για την ενίσχυση της στρατιω-τικής ταχείας επέμβασης της ΕΕ και ειδικότερα : α) των Τακτικών Σχημα-τισμών Μάχης (ΤΣΜ), β) την ανάπτυξη στρατηγικής θαλάσσιας ασφάλειας,γ) τη συνεργασία ΕΕ- ΝΑΤΟ, δ) τις επενδύσεις στην πολεμική βιομηχανία.Η ελληνική προεδρία αναλαμβάνει να προωθήσει την ευρωενωσιακή αν-τιλαϊκή πολιτική στους παραπάνω άξονες, στηριγμένη στην αντιδραστικήΣτρατηγική της ΕΕ "Ευρώπη 2020" και όλες τις αντιλαϊκές συμφωνίες τουΕυρωπαϊκού Συμβουλίου.

Είναι βέβαιο ότι η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ θα προσπαθήσει να εκ-μεταλλευτεί τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας για να εγκλωβίσει λαϊκέςσυνειδήσεις, να χειραγωγήσει τμήματα της εργατικής τάξης και των λαϊ-κών στρωμάτων, επιδιδόμενη στο εμπόριο ελπίδας και φόβου. Οι ανάγκεςόμως των μονοπωλίων για γρήγορη προώθηση των καπιταλιστικών ανα-διαρθρώσεων, για την θωράκιση της κερδοφορίας τους μέσα από τηνακόμη μεγαλύτερη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης δεν αφήνουνπολλά περιθώρια για τις ψευτοπαροχές, τα ψίχουλα και την κοροϊδία προ-ηγούμενων περιόδων.

Η ανάπτυξη που υπόσχεται η ΕΕ και η συγκυβέρνηση είναι η καπιταλι-στική ανάπτυξη, που θα στηριχθεί στα ερείπια των κατακτήσεων και τηςζωής των εργαζομένων. Ανάπτυξη με στρατιές 26,7 εκατομμυρίων ανέρ-γων στην ΕΕ και 1,5 εκατομμυρίου στην Ελλάδα. Με διαλυμένες εργασια-κές σχέσεις, προσωρινές, ελαστικές και "απαλλαγμένες" από εργατικάδικαιώματα. Οδηγός για την αντεργατική πολιτική της κυβέρνησης θα απο-τελέσει το "Σύμφωνο για το ευρώ +", σύμφωνα με το οποίο το «μισθολο-γικό κόστος» για τα μονοπώλια πρέπει να συγκρίνεται με αυτό τωνεμπορικών ανταγωνιστών της ΕΕ, όπως της Κίνας και της Ινδίας, ανοίγον-τας διάπλατα το δρόμο για παραπέρα δραματικές περικοπές στους μι-σθούς, σαρωτικές αλλαγές στα δημόσια ασφαλιστικά συστήματα*.

Οι εξαγγελίες ΕΕ και κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της ανεργίαςτων νέων εκτός από τον στόχο της χειραγώγησης νεανικών συνειδήσεωνέχουν κι έναν βαθύτερο στόχο. Να συνηθίσουν του νέους και τις νέες τηςεργατικής τάξης ότι θα αποτελέσουν μια γενιά σύγχρονων σκλάβων, χωρίςδικαιώματα, έρμαια των ορέξεων των καπιταλιστών. Τα διάφορα ευρωε-νωσιακά προγράμματα, όπως η "Πρωτοβουλία για την ανεργία των νέων","Εγγύηση για τη νεολαία", "Συμμαχία για τη μαθητεία" και οι παραλλαγέςτους, που προωθεί η κυβέρνηση, αποτελούν μέτρα ανακύκλωσης τηςανεργίας και ταυτόχρονα ενισχύουν τα μονοπώλια σε 4 άξονες : α) ψευ-τοκατάρτιση και σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά για τις ανάγκεςτου κεφαλαίου, β) ζεστό χρήμα στις επιχειρήσεις για προσλήψεις νέων ερ-γαζομένων, γ) προμήθεια των μονοπωλίων με πάμφθηνο εργατικό δυνα-μικό, με τα προγράμματα δήθεν μαθητείας, άσκησης και εθελοντισμού, δ)περιπλάνηση των νέων σε όλα τα μήκη και πλάτη της ΕΕ, σαν φτηνοί καιευέλικτοι απασχολήσιμοι. Ταυτόχρονα, τα προγράμματα αυτά, σε συνδυα-σμό με την εκρηκτική εκτίναξη της ανεργίας των νέων θα λειτουργούν σανπολιορκητικός κριός για την απαλλαγή των καπιταλιστών από εργάτες μεσυγκροτημένα δικαιώματα, για να κάνουν ακόμη φθηνότερη την εργατικήδύναμη. Σε αυτή τη κατεύθυνση εντάσσεται η φιέστα που οργανώνει τοΕυρωκοινοβούλιο στο Στρασβούργο 9 – 11 Μάη 2013 (δυο βδομάδες πριν

τις ευρωεκλογές), με σύνθημα «Ιδέες για μια καλύτερη Ευρώπη», για τηνανεργία των νέων, την ψηφιακή επανάσταση, το μέλλον της ΕΕ, την βιω-σιμότητα και τις ευρωπαϊκές αξίες, επιδιώκοντας να χειραγωγήσει τη νε-ολαία στη στρατηγική του κεφαλαίου.

Η λεγόμενη «πολιτική συνοχής» της ΕΕ θα αποτελέσει για την κυβέρνησηέναν ακόμη πυλώνα στήριξης του κεφαλαίου, κατευθύνοντας ζεστό χρήμασε δράσεις και έργα που υπόσχονται μεγάλη και γρήγορη κερδοφορία, μεελάχιστες θέσεις δουλειάς και ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων(πράσινες τεχνολογίες, ψηφιακή αγορά - ευρυζωνικά δίκτυα κλπ.).

Η συγκυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ θα συμβάλλει να μεγαλώσει η επιθετι-κότητα του κεφαλαίου και της ΕΕ ενάντια στους λαούς μέσα από την λε-γόμενη εμβάθυνση της ΟΝΕ και την προώθηση της ΕυρωπαϊκήςΤραπεζικής Ένωσης, επιταχύνοντας ταυτόχρονα τη συγκέντρωση και συγ-κεντροποίηση του χρηματιστικού κεφαλαίου, με την ελεγχόμενη χρεοκο-πία τραπεζών, εξαγορές και συγχωνεύσεις, λεηλασία των λαϊκώναποταμιεύσεων. Ακόμη πιο ασφυκτικός έλεγχος της εφαρμογής όλων τωναντιλαϊκών συμφωνιών ("Σύμφωνο για το ευρώ +", "Δημοσιονομικό Σύμ-φωνο", ενισχυμένη οικονομική διακυβέρνηση - κυρώσεις - έλεγχος τωνεθνικών προϋπολογισμών) ΕΕ και αστικών κυβερνήσεων. Ακόμη πιο απο-φασιστική και γρήγορη προώθηση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεωνσε ΕΕ και Ελλάδα (κλείσιμο αμυντικής βιομηχανίας ΕΑΣ, ΕΛΒΟ, απαξίωσηναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας, ιδιωτικοποιήσεις, πλήρης κατεδά-φιση των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, υγείας, πρόνοιας και εκ-παίδευσης - νέα πεδία κερδοφορίας για το κεφάλαιο, όπως ανανεώσιμεςπηγές ενέργειας, ευρυζωνικά δίκτυα, μεταφορές ).

Η συγκυβέρνηση υπόσχεται να εντείνει την καταστολή ενάντια στουςμετανάστες τα θύματά των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων ΕΕ-ΝΑΤΟ καιΗΠΑ σε όλο τον κόσμο. Θα δυναμώσει την βάρβαρη καταστολή, που απο-φάσισε η Σύνοδος Κορυφής τον Οκτώβριο του 2013 (αξιοποιώντας μεπροκλητική θρασύτητα τα τραγικά εγκλήματα στα θαλάσσια σύνορα τηςΕΕ σε Λαμπεντούζα και Μάλτα), με την επέκταση της δράσης των μονάδωντου FRONTEX, από την Κύπρο ως την Ισπανία, παράλληλα με την εφαρ-μογή του συστήματος επιτήρησης συνόρων EUROSUR. Την ίδια στιγμή, θαεξακολουθεί να εφαρμόζει τον κανονισμό Δουβλίνο ΙΙ, που κρατάει εγ-κλωβισμένους στη χώρα εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες, οι οποίοιέχουν προορισμό τους άλλες χώρες της ΕΕ.

Οι εξαγγελίες της συγκυβέρνησης ΝΔ - ΠΑΣΟΚ για την προώθηση τηςολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής της ΕΕ, απηχούν τις επιδιώξεις τηςελληνικής αστικής τάξης να αναδείξει την χώρα σε γεωγραφικό κόμβο με-ταφοράς εμπορευμάτων, ενεργειακών πόρων και προσώπων, αναβαθμί-ζοντας τον ρόλο της στην περιοχή της Ν. Μεσογείου και τη συμμετοχή τηςστο μοίρασμα της λείας από τις επεμβάσεις των ιμπεριαλιστών και την εκ-μετάλλευση των λαών και των πλουτοπαραγωγικών πηγών. Από τα σχέδιααυτά των αστών και της συγκυβέρνησης που τα υπηρετεί, κανένα όφελοςδεν έχουν οι εργαζόμενοι. Η ίδια η ζωή το επιβεβαιώνει. Οι εξελίξεις σταναυπηγεία Σκαραμαγκά, την ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία, τα ΕΑΣ,την ΕΛΒΟ, τα λιμάνια του Πειραιά, Θεσσαλονίκης και χιλιάδες άλλα παρα-δείγματα επιβεβαιώνουν ότι τα κέρδη των μονοπωλίων - είτε ντόπιων,είτε ξένων- έχουν σαν απαραίτητη προϋπόθεση το τσάκισμα των εργατι-κών δικαιωμάτων, μισθούς πείνας, εκατομμύρια ανέργους, φτώχεια καιεξαθλίωση για την εργατική τάξη και τους αυτοαπασχολούμενους στηνπόλη και στην ύπαιθρο.

Η αντικομμουνιστική εκστρατεία της ΕΕ θα συνεχίσει να προωθείται καικατά τη διάρκεια της ελληνικής προεδρίας με εκδηλώσεις στο Ευρωκοι-νοβούλιο στις Βρυξέλλες από τα κόμματα του κεφαλαίου και του ευρω-μονόδρομου, με την παραχάραξη της ιστορικής αλήθειας, την ταύτιση τουφασισμού με το κομμουνισμό και τη θεωρία των άκρων.

Ο ΣΥΡΙΖΑ διατείνεται ότι διαθέτει δικό του πρόγραμμα καπιταλιστικήςανάπτυξης για την προεδρία της ΕΕ. Προσπαθεί να εξαπατήσει εργατικές-λαϊκές δυνάμεις ότι δήθεν μια άλλη κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ θαμπορούσε να έχει διαφορετικό πρόγραμμα, φιλολαϊκής κατεύθυνσης.Σπέρνει αυταπάτες ότι η ΕΕ θα μπορούσε να είναι διαφορετική, με άλλομείγμα αστικής διαχείρισης. Κρύβουν από το λαό ότι οι αντιλαϊκές δεσμεύ-σεις που συνεπάγεται η ένταξη στη λυκοσυμμαχία της ΕΕ είναι απόρροιατου αντιδραστικού χαρακτήρα της, αποτελούν συνειδητή πολιτική τωναστικών τάξεων για να θωρακίσουν την εξουσία τους, τσακίζοντας τα ερ-γατικά λαϊκά δικαιώματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ εγκλωβίζει λαϊκές συνειδήσεις στονευρωμονόδρομο, στην αστική πολιτική, παρουσιάζει, μαζί με τα αστικάκόμματα, την εξουσία των μονοπωλίων σαν μοναδική επιλογή, στην οποίαπρέπει να υποταχτούν. Η αστική τάξη και επιμέρους τμήματά της επιδιώ-κουν να εκμεταλλευτούν το διάστημα της ελληνικής προεδρίας για να προ-ωθήσουν τα συμφέροντά τους. Εντείνουν την κινητικότητά τους για τηναναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος. Κόμματα όπως οι "Ανε-ξάρτητοι Έλληνες", η ΔΗΜΑΡ, ΛΑΟΣ, Οικολόγοι, αναζητούν ρόλους σε μελ-λοντικά κυβερνητικά σχήματα. Η "κίνηση των 58" - πολιτικά στελέχη τωναστικών και οπορτουνιστικών κομμάτων, χωρίς κοινωνική βάση, με πο-λύχρονη συμμετοχή στις κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ–ΝΔ – χρησιμοποιείται απότμήμα της αστικής τάξης για την ανασύνταξη του τμήματος της σοσιαλδη-μοκρατίας που δεν μεταπήδησε στον ΣΥΡΙΖΑ, συνδέεται και με ενδοαστι-κές αντιθέσεις για την επιρροή στο χώρο αυτό και το ρόλο του στιςπολιτικές εξελίξεις.

Η ναζιστική "Χρυσή Αυγή" ενισχύεται από τους εφοπλιστές και άλλατμήματα του κεφαλαίου για να αποτελέσει εφεδρεία της καπιταλιστικήςβαρβαρότητας του συστήματος, για το χτύπημα του εργατικού κινήματος,με τη δολοφονική - φασιστική της βία. Η ΕΕ, με τις κυβερνήσεις, τα αστικάκαι οπορτουνιστικά κόμματα έχουν διαμορφώσει την αντιλαϊκή κοινοτικήνομοθεσία - την ενισχυμένη οικονομική διακυβέρνηση - για τον άμεσοέλεγχο και τα εργαλεία για την επιβολή αυτόματης επιβολής νέων αντερ-γατικών μέτρων, χωρίς μνημόνια. Σε αυτή τη σκληρή πραγματικότητα βα-σίζονται οι δημαγωγικές δηλώσεις στελεχών του Ευρωκοινοβουλίου, τηςσυγκυβέρνησης ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΡΙΖΑ και των άλλων κομμάτων τουευρωμονόδρομου, για «το τέλος των μνημονίων».

Η ελληνική προεδρία πρέπει να αποτελέσει αφορμή για το δυνάμωματης εργατικής λαϊκής πάλης ενάντια στην αντεργατική - αντιλαϊκή πολιτικήτης ΕΕ και της συγκυβέρνησης της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Να συνειδητοποι-ηθεί από ευρύτερες εργατικές λαϊκές δυνάμεις ότι είτε ΝΔ-ΠΑΣΟΚ είτεΣΥΡΙΖΑ, κανένα μείγμα αστικής διαχείρισης δεν μπορεί να δώσει φιλολαϊκήδιέξοδο από την κρίση. Μόνο η συμπόρευση με το ΚΚΕ, η οικοδόμηση πα-νίσχυρης Λαϊκής Συμμαχίας, η αντεπίθεση του εργατικού κινήματος σε αν-τιμονοπωλιακή αντικαπιταλιστική κατεύθυνση μπορεί να ανατρέψει τηνκυριαρχία των μονοπωλίων και την εξουσία τους. Να ανοίξει τον δρόμογια την λύτρωση του λαού από τα δεσμά της ΕΕ και την μονομερή δια-γραφή του χρέους από την Εργατική - Λαϊκή Εξουσία, την κοινωνικοποί-ηση των μέσων παραγωγής με κεντρικό σχεδιασμό και εργατικό έλεγχο,προϋπόθεση για τη λαϊκή ευημερία.* Λευκή Βίβλος : «Ατζέντα για επαρκείς ασφαλείς και βιώσιμες συντάξεις» {COM (2012) 5516.02.2012

* O κ. Γιώργος Τούσσας είναι Μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ευρωβουλευτής

Νίκος Χουντής*

Σύμφωνα με την ελληνική κυβέρ-νηση, οι προτεραιότητες της ελληνικήςπροεδρίας αφορούν την Ανάπτυξη, τηνΑπασχόληση, την Εμβάθυνση της ΟΝΕ,τη Μετανάστευση και τη Θαλάσσια πο-λιτική. Είναι θέματα εξαιρετικά σημαν-τικά τόσο για την πορεία της Ε.Ε. όσοκαι κυρίως για την πορεία της Ελλάδας,μέσα σε αυτήν. Εάν κρίνουμε από τις“επιτυχίες” της προηγούμενης ελληνι-κής προεδρίας το 2004, επί πρωθυ-πουργίας Σημίτη, όταν υπογράφτηκε τοΔουβλίνο ΙΙ, καθώς επίσης, από τις κα-θημερινές “επιτυχίες” των Μνημονια-κών κυβερνήσεων, που έχουν

οδηγήσει σε ένα “success story” για τα επιχειρηματικά συμφέροντα καιτους δανειστές και σ’ έναν πραγματικό εφιάλτη για τους εργαζόμενους,καταλαβαίνετε σε ποια κατεύθυνση, μπορεί να αλλάξει ή να επηρεάσειτην ευρωπαϊκή ατζέντα. Εν κατακλείδι στο επόμενο εξάμηνο θα ολο-κληρωθούν οι συζητήσεις και θα παρθούν, ενδεχομένως, οι τελικέςαποφάσεις για την τραπεζική ένωση και για την εμβάθυνση της ΟΝΕ.Στην ουσία μιλάμε για τη μονιμοποίηση των ευρωπαϊκών μνημονίωνκαι των πολιτικών λιτότητας των ιδιωτικοποιήσεων και την επιπλέονκαταπάτηση των εργασιακών δικαιωμάτων. Η Ελλάδα θα ωφεληθεί μο-νάχα αν ο ελληνικός λαός αντιδράσει στις νεοφιλελεύθερες πολιτικέςτης κυβέρνησης Σαμαρά και των δανειστών της ΕΕ και του ΔΝΤ, απαι-τώντας μια άλλη οικονομική πολιτική, απαιτώντας μια άλλη πορεία γιατη χώρα. Το πρώτο και αποφασιστικό βήμα για την πολιτική αλλαγή είναιοι επερχόμενες ευρωεκλογές, όπου δίνεται η ευκαιρία στους έλληνεςπολίτες αλλά και σε όλους τους πολίτες της Ε.Ε. να στείλουν ένα σαφέςπολιτικό μήνυμα. Ένα μήνυμα αντίδρασης κι αντίστασης στις νεοφιλε-λεύθερες πολιτικές που διαλύουν τις κοινωνίες και τους λαούς ώστε ναξεκινήσει η ανατροπή και αλλαγή των πολιτικών και κοινωνικών συ-σχετισμών στην Ε.Ε. αλλά και σε κάθε χώρα ξεχωριστά.

*Ο κ. Νίκος Χουντής είναι Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ

Ελληνική Προεδρία – Αφιέρωμα της «Ελληνικής Γνώμης»Την 1η Ιανουαρίου, η Ελλάδα αναλαμβάνει την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής

Ένωσης την Πέμπτη κατά σειρά προεδρία που ασκεί η Ελληνική Δημοκρατία μετά την ένταξήτης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στις τότε Ευρωπαϊκές Κοινότητες. Το Α’ εξάμηνο του 2014 θαείναι μια περίοδος ιδιαίτερης σημασίας για την Ελλάδα, που έχει στόχο να αναδείξει πλέοντα θετικά στοιχεία εξόδου από την κρίση μετά από ένα δύσκολο και μακρύ διάστημα σκληρώνουσιών του Ελληνικού Λαού. Η Ελλάδα κατά την Προεδρία της το Α’ εξάμηνο πρέπει να ανα-δείξει ότι πιστεύει σε μεγάλες αξίες της αλληλεγγύης, της ανάπτυξης και του ΕυρωπαϊκούΚοινωνικού Κράτους. Ο συνεργάτης μας Πάλλας Βαγγέλης επιμελείται μια σειρά άρθρων απόΈλληνες Ευρωβουλευτές- και Γερμανούς με θέμα: «Ελληνική Προεδρία 2014». Τι περιμένειη Ελλάδα; Σήμερα δημοσιεύονται οι απόψεις ευρωβουλευτών που απάντησαν λίγο πριν τηνέκδοση της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΝΩΜΗΣ Δεκεμβρίου. Οι υπόλοιποι ευρωβουλευτές ήδη φιλοξε-νούνται στην on-line ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 201306

Ελληνογερμανικό πιλοτικό πρόγραμμα για τηδυική επαγγελματική εκπαίδευση ΜΕNDITο πρόγραμμα MENDI στοχεύει στην ελληνογερμανική συνεργασία σε έναν τομέα με δυνατότητες ανάπτυξης όπως είναι ο τουρισμός

Η Ελλάδα και η Γερμανία εγκαινίασαν στηνΑθήνα ένα πρόγραμμα δυικής επαγγελματι-κής κατάρτισης στον τομέα του τουρισμού.

«Με το πρόγραμμα αυτό θέλουμε να στείλουμετο μήνυμα, ότι η εκπαίδευση που προσανατολίζε-ται σε πρακτικές ανάγκες, μπορεί να αυξήσει τιςευκαιρίες απασχόλησης των νέων στην Ελλάδα»,δήλωσε ο Κοινοβουλευτικός Υφυπουργός του Ομο-σπονδιακού Υπουργείου Παιδείας και Έρευνας, κ.Τόμας Ράχελ (Thomas Rachel) στην εκδήλωσηγια τα εγκαίνια του προγράμματος „MENDI – Men-toring Dual International“ στην Αθήνα.

Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν επίσης ο Έλλη-νας Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κ.Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος και η ΥπουργόςΤουρισμού κ. Όλγα Κεφαλογιάννη. Στόχος τουπρογράμματος MENDI είναι να εισάγει στην Ελ-λάδα κάποια στοιχεία του συστήματος της δυικήςεπαγγελματικής εκπαίδευσης. «Χρησιμοποιών-τας έναν τομέα με δυναμική ανάπτυξης όπωςο τουρισμός για παράδειγμα, θέλουμε να δεί-ξουμε, ότι οι δυνατότητες απασχόλησης τωννέων μπορούν να βελτιωθούν σημαντικά μεμια εκπαίδευση περισσότερο προσανατολι-σμένη σε συγκεκριμένες θέσεις εργασίας»υπογράμμισε ο κ. Ράχελ. Το πρόγραμμα προβλέ-πει τη στενή συνεργασία ελληνικών και γερμανι-κών φορέων και εταιριών. Με την υποστήριξη τουΟμοσπονδιακού Υπουργείου Παιδείας και Έρευ-

νας, η Ακαδημία της DEKRA σε στενή συνεργασίαμε τη Robinson Club, θυγατρική της TUI, δημι-ούργησε σε Αθήνα και Ηράκλειο ένα πρόγραμμαεκπαίδευσης βασισμένο στα γερμανικά πρότυπα.

Η συνεργασία με το Ελληνογερμανικό Εμπο-ρικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο στην Αθήναεξασφαλίζει την αναγνώριση των πτυχίων που θαχορηγούνται και στη Γερμανία. Την επιστημονικήεποπτεία του προγράμματος έχει αναλάβει το Πα-νεπιστήμιο του Όσναμπρυκ (Osnabrück).

Οι βάσεις για το πρόγραμμα MENDI τέθηκαν μετο Μνημόνιο του Βερολίνου, το οποίο υπεγράφητο Δεκέμβριο του 2012 από τους Υπουργούς Παι-δείας επτά ευρωπαϊκών κρατών, μεταξύ αυτώντης Ελλάδας και της Γερμανίας. Τον Απρίλιο τουτρέχοντος έτους συγκροτήθηκε στο πλαίσιο τηςδιμερούς ελληνογερμανικής συμφωνίας για συ-νεργασία στον τομέα της επαγγελματικής εκπαί-δευσης μια ομάδα εργασίας, η οποία αποτελείταιαπό εκπροσώπους των αρμόδιων υπουργείων,εμπειρογνώμονες, εκπροσώπους εργοδοτών κιεργαζομένων και επιμελητηρίων. Υπό την επο-πτεία των Υπουργείων Παιδείας των δύο χωρώνη εν λόγω ομάδα εργασίας αξιολογεί την πρόοδοτου προγράμματος και σχεδιάζει περαιτέρω κοινάπρογράμματα επαγγελματικής κατάρτισης.

Μετάφραση: Ομοσπονδιακό Υπουργείο Παιδείαςκαι Έρευνας - Πηγή φωτογραφιών: ΕλληνογερμανικόΕμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο

O Γενικός Διευθυντής του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου κ. Α. Κελέμης, ο Ομοσπονδιακός Υφυπουρ-γός Παιδείας και Έρευνας κ. Τ. Rachel, ο Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Κ. Αρβανιτόπουλοςκαι ο Πρόεδρος του Ελληνογερμανικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, κ. Μ. Μαΐλης

Ο Χριστός, το παιδί και τα ΧριστούγενναΣυνέχεια από σελ. 1

Για μια μέρα ήταν το κεντρικό πρόσωπο στο χωριό,καθώς όλοι οι κάτοικοι επισκέπτονταν το σπίτι τουκαι του εύχονταν. Το Δωδεκαήμερο και η περίοδοςως τη βάφτιση ήταν μια περίοδος απομόνωσης, πουμετριαζόταν, ωστόσο, από τον ερχομό του βρέφους-Θείου και ανθρώπινου. Στην υμνογραφία των Χρι-στουγέννων υπάρχουν πολλές παρομοιώσεις,εικόνες και μεταφορές που ταυτίζουν το νεογέννητοΧριστό με τον ήλιο. Βεβαίως, αυτό σχετίζεται και μετην προγενέστερη γιορτή του περσικού Μίθρα, θεούτου ήλιου και του φωτός και αρχηγού στον αγώνακατά του σκότους, που εορταζόταν η γέννησή του τηνίδια ημέρα, πριν να μετακινηθούν στη θέση αυτή ταΧριστούγεννα. Πράγματι, ο Χριστός έχει κληρονομή-σει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Ωστόσο, θεωρώ ότιη παρομοίωση του Χριστού με τον ήλιο και το φωςστεγάζει και τις λαϊκές αντιλήψεις για το νεογέννητο.Τα νανουρίσματα που είναι αραβουργήματα τρυφε-ρότητας και ονειροφαντασίωσης των γονέων για ταμωρά τους έχουν πολλές τέτοιες εικόνες, όπου τα νε-ογέννητα παρουσιάζονται ως εκπέμποντα φωτισμό.Το φανερώνει και το πιο κάτω δίστιχο από νανούρι-σμα της Θράκης.Κοιμάτ` αστρί, κοιμάτ` αυγή, κοιμάται νιο φεγγάρι,κοιμάται το πουλάκι μου σαν άξιο παλληκάρι.

Για τους γονείς το παιδί είναι ο ήλιος, το φεγγάρικαι τα άστρα, όλα τα πολύτιμα αντικείμενα μαζί, είναιένα πλάσμα που γεμίζει περιεχόμενο τη ζωή τους,τους δίνει τη δυνατότητα να βλέπουν τη ζωή με πιοέντονα χρώματα, κυριαρχεί η αισιοδοξία και αυτό τοδείχνουν με παρομοιώσεις που ξεχειλίζουν από έν-τονα συναισθήματα.

Το ίδιο συμβαίνει και με το Χριστό, όσο κι αν ηυμνογραφία της περιόδου έχει επιδράσεις από προ-γενέστερες λατρείες. Οι άνθρωποι υποδέχονται τηγέννηση του Χριστού με τον ίδιο τρόπο, γι` αυτούςείναι ένα βρέφος που προσδοκούν ότι θα δώσει νέοπεριεχόμενο στη ζωή τους, θα τους κάνει πιο αισιό-δοξους. Αυτή η αντίληψη υπάρχει και στο θρακιώτικοτραγούδι των Χριστουγέννων.

Χριστός γεννιέται,σα γήλιος φέγγει,

σα νιο φεγγάρισαν παλληκάρι

Η προσμονή, όμως, για τη γέννηση του ΘείουΒρέφους συνδέεται και με τη μητέρα του, την Πανα-γία. Η αγωνία αλλά και το ενδιαφέρον γι` αυτήν είναιτα ίδια με αυτά που ένιωθε η οικογένεια, οι συγγενείςγια τη δική τους εγκυμονούσα. Στη Θράκη έφηβοι γύ-ριζαν το βράδυ της παραμονής από σπίτι σε σπίτι καιτραγουδούσαν τα κόλιαντα, που στόχευαν να προκα-λέσουν θετική εξέλιξη της γέννας.

Σαράντα μέρες, σαράντα νύχτεςΗ Παναγιά μας κοιλοπονούσε.

Κοιλοπονούσε και παρακαλούσετους Αποστόλους, τους Αρχαγέλλους.

Και αλλούΚυρά Θετόκοεκοιλοπόναεκοιλοπόνα

και παρεκάλει!-Βοηθήσετέ με αυτή την ώρατη βλογημένη

και δοξασμένη,μαμή να πάτε,

μαμή να φέρτε.Στόχος για κάθε εγκυμονούσα είναι να γεννήσει

καλά και γρήγορα. Για το σκοπό αυτό είναι απαραί-τητη η μαμή, μια φιγούρα κεντρική στη γέννα. Η ση-μασία της μαμής στην εξέλιξη της γέννας έχειαποκτήσει και τελετουργική μορφή, καθώς στη βό-ρεια Ελλάδα γιορτάζεται στις 8 Ιανουαρίου η μέρα τηςμπάμπως, κατά την οποία αποδίδεται τιμή και σεβα-σμός στις γυναίκες που συμβάλλουν στην αναπαρα-γωγή της κοινωνίας. Είναι φυσικό, λοιπόν, νατοποθετούν τη μαμή, ένα οικείο πρόσωπο, και στακόλιαντα που αφορούν το Χριστό.

Πέρα απ` αυτό, η γρήγορη και καλή γέννα επι-τυγχάνεται και με τη χρήση μαγικών ενεργειών. ΣτοΠαγγαίο, «εν τω καιρώ των ωδίνων ρίπτεται εις αγ-γείον πλήρες ύδατος το λεγόμενο της«Παναγιάς τοχέρι»,και εκ του ύδατος τούτου πίνει η λεχώ, ίναπρος ευκολίαν τέξη».Ακόμη, στο χωριό Άμφια τηςΡοδόπης βάζουν σ` ένα ποτήρι με νερό ένα ξερόλουλούδι, δεμένο με κόκκινη κορδέλα και απέναντιτοποθετούν την εικόνα της Παναγίας. Όταν το λου-λούδι ανοίξει αμέσως, τότε το παιδί θα γεννηθεί εύ-κολα, ενώ αν δεν ανοίξει, η γέννα θα είναι δύσκολη.

Την παραμονή, εξάλλου, των Χριστουγέννων γί-νονται προετοιμασίες που προσιδιάζουν στην προ-σμονή του νεογέννητου. Θα πρέπει, κατ` αρχήν, τοπεριβάλλον να έχει καλή θερμοκρασία, ώστε να ζε-σταθεί το Θείο Βρέφος. Παντού σχεδόν στην Ελλάδαείναι γνωστό το πάντρεμα της φωτιάς, η μεταφοράδηλαδή χοντρόξυλων, που τα βάζουν σταυρωτά καιτα ανάβουν, για να αποτρέψουν την είσοδο των πα-γανών που τότε κάνουν την εμφάνισή του.Σταορεινά,όμως,χωριά των Πιερίων η πράξη αυτή εξει-δικεύεται και αποσκοπεί στο «να τους βρει ο Χρι-στός καλούς νοικοκυραίους και να ζεσταθεί, καθώςθα `ταν κρυωμένος».Ο καλονοικοκύρης φροντίζεινα δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για το νεογέν-νητο, η ίδια σκέψη τον συνοδεύει και στις προετοι-μασίες για τα Χριστούγεννα, καθώς αντιμετωπίζει τοΧριστό ως ένα ευπαθές μωρό που χρειάζεται τηστοργή του.

Έπειτα, και ό,τι άλλο γίνεται την παραμονή, ιδίως,τα φαγητά, σχετίζεται με την αντιμετώπιση της Πα-ναγίας ως λεχώνας, που χρειάζεται ζέστη αλλά καιμπόλικη τροφή, ώστε να αναλάβει δυνάμεις. Αμέ-σως μετά τη γέννα, στις πιο πολλές περιπτώσεις γί-νονται τα μπογανίκια, το τραπέζι προς τιμή των

γυναικών που έλαβαν μέρος στη διαδικασία της γέν-νας. Αυτό στη Σαμοθράκη ονομάζεται της Παναγιάςτο τραπέζι, στο οποίο το κύριο παρασκεύασμα ήτανη μπογάτσα.

Παρόμοιες είναι οι ενέργειες και τα Χριστού-γεννα. Το ψωμί με διάφορες είναι κυρίαρχο. Συνή-θως, λέγεται Χριστόψωμο ή Χριστός. Άλλοτε,παίρνει το όνομα κολιαντίνες (Δυτική Μακεδονία)-τα μικρά ψωμιά που προσφέρουν στα παιδιά πουλένε τα κάλαντα. Σε κάθε όμως περίπτωση, το ψωμίγίνεται το επίκεντρο στη γέννηση του Χριστού καιτων άλλων παιδιών. Με βάση αυτό οργανώνεται ηυποδοχή του νεογέννητου. Σε πολλά μέρη, εξάλλου,της βόρειας Ελλάδας η συσχέτιση των γεννήσεωνΘείου Βρέφους και θνητών συνεχίζεται και με τιςλαλαγγίτες που προσφέρουν στη λεχώνα, αλλά καιπου αποτελεί βασικό γλύκισμα για τα Χριστούγεννα,υπογραμμίζοντας την αντιμετώπιση της Παναγίαςως μιας αδύναμης λεχώνας. Σε πολλά μέρη ονομά-ζονται σπάργανα της Παναγιάς και τα τρώγανε μεμέλι ή με ζάχαρη, ενώ οι φτωχοί τα περίχυναν μεκαρύδια κοπανισμένα με σκόρδο και αλάτι.

Πέρα απ` αυτά, και τα φαγητά αλλά και τα γλυκάστη βόρεια Ελλάδα έχουν άμεσες αναφορές στο Χρι-στό-Θείο Βρέφος. Βασικό φαγητό του χριστουγεν-νιάτικου τραπεζιού είναι οι σαρμάδες που τυλίγονταιμε λάχανο, ενώ το κύριο γλυκό είναι το σαραγλί πουείναι κι αυτό τυλιχτό, γεγονός που τα συνδέει με τοσπαργάνωμα του Χριστού, με τη βρεφική του ηλικία.

Η αντιμετώπιση της Παναγίας ως λεχώνας φαίνε-ται και από πράξεις που σκόπευαν να την προστα-τεύσουν από τη μιαρότητα. Στην Έδεσσα, γιαπαράδειγμα, τις τρεις πρώτες ημέρες των Χριστου-γέννων δεν έκλειναν τις πόρτες των σπιτιών όλη τημέρα, για να μην πάθει κακό η Παναγία που ήταν λε-χώνα. Τις έκλειναν το βράδυ, όπως έκαναν και μετις δικές τους λεχώνες, προφανώς από ανάγκη εξα-ερισμού του χώρου όπου έγινε η γέννα και καταπο-λέμηση των μικροβίων.

Τα Χριστούγεννα, λοιπόν, είναι μια γιορτή πουπροσφέρεται για τρυφερότητα, στοργή, ελπίδα. Ηγέννηση του Χριστού δίνει την ευκαιρία στον άν-θρωπο να οικειοποιηθεί τη θεϊκή του φύση και νατον εντάξει στην ανθρώπινη εμπειρία του, όπωςπροσδιορίζεται από όλα τα έθιμα που προσδιορί-ζουμε. Σήμερα που κάποια έθιμα έχουν παραμερι-στεί, η προσφυγή σε μερικά απ` αυτά-ενδεχομένωςτα πιο λειτουργικά, μπορεί να δημιουργήσεις προ-ϋποθέσεις, ώστε η κατακερματισμένη οικογένειατης εποχής μας να ενισχύσει τους δεσμούς της.Συχνά, η ουσιαστική τρυφερότητα στην οικογένεια,στις σχέσεις με τα παιδιά, σκεπάζεται από τα ακριβάδώρα. Τα Χριστούγεννα, όμως, μπορούν να δώσουνδιαφορετικό περιεχόμενο. Η γέννηση του Χριστούκαι η παρομοίωσή του με παιδί, ενδεχομένως, μπο-ρεί να βοηθήσουν, ώστε το παιδί να αποκτήσει ου-σιαστικό ενδιαφέρον και φροντίδα.

INTerVIeW – WIrTSCHAFT 07eLLINIKI GNOmIDezember 2013

“Unternehmen lassen sich regulieren;da gibt es Erfahrungen, die Griechenland nutzen kann“

Die Wirtschasts- und Finanzkrise in Griechenland ist weiterhinam Tiefpunkt. Laut Finanzminister Wolfgang Schäuble werdeGriechenland wohl auch nach 2014 ein weiteres Hilfspaketbenötigen. Griechenland erhielt nach dem zweiten Weltkriegkeine vergleichbaren Entwicklungsmöglichkeiten wie Deutsch-land, um eine starke Wirtschastsstruktur aufzubauen. Um dasZiel eines gemeinsamen wirtschastlich starken Europas zuschaffen, könnte ein „Marshallplan“ eine Lösung für Griechen-land und die anderen südeuropäischen Mitgliedsstaaten sein,anstatt eine unwiderrufliche Austeritätspolitik zu verfolgen?

Ich kann Ihrer ersten These – Tiefpunkt einer Entwicklung – lei-der nicht widersprechen. Wir Ökonomen denken aber auch in En-twicklungen: Was die Zukunst Griechenlands in den nächstenMonaten und Jahren betrifft, weisen alle mir bekannten Prognosen(Europäische Zentralbank, Internationaler Währungsfonds,Deutscher Sachverständigenrat) auf einen schwachen und sichdann verstärkenden Wiederaufschwung Griechenlands hin. Wennder griechische Wortstamm des Wortes „Krise“ eine entscheidendeWendung in einer schwierigen Situation bedeutet, dann befindenwir uns in der Eurozone tatsächlich in der Krise, aber aus meinerSicht mit der realen, sichtbaren Chance, aus dieser herauszufinden.

Auch wenn der historische Vergleich Deutschland 1947 (Verkün-dung des „Marshall-Plans“) und Griechenland 2013 nicht ganzzutrifft, so ist der Grundgedanke richtig: Wie kann in einer Lagedramatischer Arbeitslosigkeit und Kreditknappheit Unternehmengeholfen werden, finanzielle Mittel zur Durchführung von Investi-tionen zu erhalten? Da die gegenwärtige Krise nicht nur eineStaatsschulden-, sondern insbesondere auch eine Krise vonBanken und privaten Haushalten ist, leiden (nicht nur) griechischeUnternehmen, daran, dass ihnen wichtige Kredite verweigert wer-den – teils von Banken, die ihrerseits keinen Spielraum haben.Daher ist mir der von Ihnen vorgetragene Gedanke eines „Marshall-Plans“ sehr sympathisch: Unternehmen erhalten verbilligte Kredite,um ihre Unternehmen voran zu bringen. Mit der Europäischen In-vestitionsbank (EIB), die der deutschen „Kreditanstalt für Wieder-aufbau, KfW“ – der Verwalterin der immer noch eingesetztenMarshall-Plan-Mittel in Deutschland – ähnelt, könnte das erreichtwerden. Dem Vernehmen nach wartet die EIB auf Projektanträge!

Damit ließe sich die aufgrund der extremen Staatsverschuldungnotwendige Politik der Sparsamkeit und Rückgewinnung dergriechischen Kreditwürdigkeit buchstäblich „umgehen“: Wenn dergriechische Staat den Unternehmen derzeit nicht genug helfenkann, dann eben die EIB.

Ost wird Griechenland vorgeworfen, dass die Aufnahme in dieWährungsunion mit geschönten Zahlen geschafft wurde. An-dererseits ist bekannt, dass zur damaligen Zeit dieses Landnicht das einzige mit diesem Vorgehen war, um das gemein-same Ziel erreichen zu können. Selbstverständlich sollte diegemeinsame Währung für alle EU-Partner eine starkeWährung sein. Ist es Ihrer Meinung nach korrekt einen Großen-teil der Schuld auf Griechenland abzuladen und glauben Sie,dass Europa sich mit den Schwierigkeiten der Finanzkrise sol-idarisch genug verhält?

Um ganz ehrlich zu sein: Ich habe trotz mehrerer Versuche nichtverstanden, wie es die damalige griechische Regierung mit Be-ratung der US-Investmentbank Goldman-Sachs geschafft hatte, dieErfüllung der Konvergenzkriterien für den Eintritt in die Eurozonenachzuweisen. Das ist jetzt auch völlig egal: Griechenland ist Mit-glied, und wir müssen jetzt sehen, wie die Probleme gelöst werden.Das heißt aber auch, Griechenland hat sich zu den Grundsätzen vonStabilität und No-Bail-Out (das heißt, jedes Land sorgt für seineeigenen Schulden und erwartet nicht, dass andere Länder diesezurückzahlen) bekannt.

Als Wirtschastswissenschastler prüfe ich nicht zuerst moralischeKategorien („Wer ist schuld?“), sondern versuche, Ursachen und

Wirkungen („Wie konnte es dazu kommen? Was muss jetzt getanwerden?“) zu ermitteln: Danach hat die Konstruktion der Eurozoneals Stabilitätsgemeinschast viel Vorab-Anerkennung durch die in-ternationalen Kapitalmärkte erfahren, was sich in historisch niedri-gen Zinsen und großer Kreditverfügbarkeit niedergeschlagen hatte.Das wurde von Staat, Unternehmen und privaten Haushalten(auch!) in Griechenland genutzt, sich viele Wünsche weit jenseitsder eigenen Leistungsfähigkeit zu erfüllen und leistungssteigerndeReformen zu vertagen.

Banken aus vielen anderen Staaten der Eurozone, gerade auchdeutsche Banken, hatten das damals unter Missachtung ele-mentarer Risikovorsorge finanziert, weil es im eigenen Land eineviel zu geringe Kreditnachfrage gab. Als mit dem Zusammenbruchder US-Investmentbank Lehman im Herbst 2008 die Zinsen denAnlagerisiken angepasst wurden und damit für Griechenlanddramatisch stiegen, und zudem die Investitionsmittel sehr knappwurden, gerieten viele Länder, auch Griechenland, in die Überschul-dung: Sie konnten aus eigener Krast ihre Ausgaben nicht mehr fi-nanzieren.

Waren die anderen Staaten solidarisch? Mit dem EFSF und jetztdem Europäischen Stabilitätsmechanismus ESM haben die Eu-roländer (einschließlich Griechenland) einen Rettungsfonds fi-nanziert, der nach meiner Kenntnis der Wirtschastsgeschichteeinmalig ist und den Krisenländer ganz handfest geholfen hat undweiterhin hilst. Irland braucht diese Hilfe seit Dezember 2013 nichtmehr; Portugal will 2014 wieder auf eigenen Füßen stehen, und diegriechische Regierung hat gleichfalls angekündigt, mit dem Erre-ichen eines ausgeglichenen Primärhaushalts den Schirm zu ver-lassen. Mit einem Teilschuldenerlass wurden im Fall Griechenlands2012 erstmals auch private Gläubiger belastet.

Denken Sie, dass Griechenland die Ursachen erkannt hat, diedas Land an den ökonomischen Abgrund geführt haben? SetztGriechenland nun die notwendigen Reformen um, damit dieWirtschast aus der Rezession herausgeholt und wieder Stabil-ität herbeigeführt werden kann? Ist die Troika mit ihrer Aus-teritätspolitik auf dem richtigen Weg dazu?

Das griechische Parlament hat in diesen Tag einen Staat-shaushalt beschlossen, der die vereinbarte Übereinstimmung vonEinnahmen und Ausgaben erreicht. Damit bringt dieser Haushaltmit weiteren Ausgabenkürzungen und Steuererhöhungen keinepositiven Wachstumsimpulse – das ist ein fast unablösbaresDilemma, denn hätte der griechische Staat wieder mit kreditfi-nanzierten Mehrausgaben begonnen, wäre erneut gefragt worden,

ob man die Ursachen der Überschuldung richtig verstanden hätte.Dass die Troika Griechenland beim Wort nimmt und auf den zuge-sagten Reformen besteht und daraufhin weitere Milliardenrisikeneingeht, halte ich für richtig.

Reformen, die Sie ansprechen, müssen keine Reformen sein, dieviel Geld kosten – ich denke da eine Strukturreform, die die Ar-beitsmärkte flexibler macht, die den Umfang aller historisch gewach-senen und auf Schulden aufbauenden Sozialansprüche undAnsprüche eines eng mit den Parteien verbundenen Öffentlichen Di-enstes kritisch überprüst, die eine überbordende Bürokratie, die dieWettbewerbsfähigkeit hemmt, reformiert, die Staatsbetriebe leis-tungsfähiger macht, die ernsthast gegen die Korruption vorgeht, dieauch die Besteuerung der Selbstständigen und Unternehmen an-packt, usw.

Dieser Tage kann man in deutschen Zeitungen lesen, wie dergriechische Staat ernsthast seine Hausaufgaben macht – einewesentliche Voraussetzung dafür, dass die Hilfsbereitschast der an-deren Länder gestärkt wird.

Griechenland hat seine internationale Wettbewerbsfähigkeitverloren. Die Regierung versucht mit allen Mitteln Investorenins Land zu holen. Dafür werden starke „Zweige“ der wenigvorhandenen griechischen Industrie, die bis heute Millionen -Einnahmen dem Land eingebracht hat und nun verschuldet ist,an ausländische Investoren verkaust. Ist das der richtige Wegdie Wirtschast zu stärken? An welchen Stellen könnte IhrerMeinung nach die griechische Politik weitere Schritte einleiten,um das Land aus der Krise zu holen?

Internationale Wettbewerbsfähigkeit ist in erster Linie preislicheWettbewerbsfähigkeit – kann sich ein Land z.B. im Tourismus be-haupten oder ist es aufgrund von Preiserhöhungen teurer oder auf-grund von versäumten Investitionen unattraktiver geworden als dieKonkurrenten? Auch wenn die Einkommen gar nicht besondersgestiegen sind, könnte die Ertragskrast der in dieser Branche einge-setzten Menschen so weit gefallen sein, dass man sie nicht weiterbeschästigt kann. Hier eine schnelle Lösung in einem Umfeld vonjahrelanger staatlicher und privater Verschuldung zu versprechen,ist nicht realistisch. Machbar erschiene mir, die Abwärtsspiraleanzuhalten und umzukehren: Die gesunkenen Löhne würden eineChance sein, wieder wettbewerbsfähiger zu werden, ergänzt durch– z.B. EIB finanzierte – Investitionen in die Attraktivität der Hote-lanlagen in einer einmaligen Landschast. Marketingzuschüsse ausMittel der Europäischen Regionalförderung - Griechenland bleibtbis auf weiteres zweitgrößter Nettoempfänger von EU-Zuwendun-gen - können mithelfen, die Sommer- und Herbstsaison 2014 zueinem vollen Erfolg zu machen. Noch mehr als bisher sollte dertouristische Bedarf (Lebensmittel, Hoteleinrichtungen, Kleidung)im Land selbst hergestellt werden. EU-Sozialfondsmittel sollten ingrößerem Umfang abgerufen werden, um die Arbeitslosigkeitdurch weitere Qualifikationen zu mildern. IWF, EZB und EU-Kom-mission sollten das alles durch weitere Hilfszusagen absichern,damit der griechische Staat zahlungsfähig bleibt und die Bankenvor dem Bankrott geschützt werden können.

Eines der „Zauberwörter“ weltweit lautet Entrepreneurship, alsodie Unterstützung von Unternehmensneugründungen in unter-schiedlichen Bereichen von Produktion und Diensten. Hier hat diegriechische Regierung schon einiges gemacht, um den Menschenfreundlicher und unterstützender entgegen zu treten, die Ideenhaben und diese verwirklichen wollen. Die OECD hat gerade ineinem Bericht nachgewiesen, dass diese Start-ups zu Jobmotorenwerden können. Alles in allem frage ich mich, warum die Menschenin Griechenland nicht denselben Erfolg haben können wie die in Ir-land, die Wachstum erzielen, Arbeitslosigkeit abbauen und denEWS-Rettungsschirm verlassen?

Ihre Frage in Bezug auf die Privatisierung griechischer Un-ternehmen erinnert mich lebhast an die Zeit nach der deutschenWiedervereinigung, als die sog. Treuhandanstalt sozialistische undwenig wettbewerbsfähige Unternehmen privatisierte. Warum? Es

sollte frisches Kapital durch in- und ausländische Investoren mobil-isiert werden, es sollten Weltmarkterfahrungen und aktuelles Man-agement Know-how eingebracht werden. Dabei gab es erheblicheProbleme, aber letztlich will praktisch keiner zurück zu den altenZeiten. Zudem: Nur leistungsfähige Unternehmen zahlen Steuern,brauchen keine Subventionen mehr und beschästigen Menschen mitguten Einkommen. Aus Ihrer Frage entnehme ich auch eine gewisseUnsicherheit vor einem größeren ausländischen Engagement. Icherinnere aber daran, dass sich die größten deutschen Unternehmen– die DAX 30 – zu etwa 60 % in ausländischer Hand befinden. DieVerbindung mit den globalen Produktions- und Finanzmärkten hatden Unternehmen, ihren Investitions- und Exportanstrengungennicht geschadet. Unternehmen lassen sich regulieren; da gibt es Er-fahrungen, die Griechenland nutzen kann.

Glauben Sie, dass die Währungsunion im vereinten Europaweiterhin eine gemeinsame Zukunst hat und wie wird diesesEuropa aussehen?

Ich glaube an eine europäische Zukunst und auch unserengemeinschastlichen Währungsraum. Glauben kann man nicht be-weisen, aber man kann etwas tun, dass uns keine. Re - National-isierung in die engen Grenzen abgeschotteter Kleinstaatenzurückführt.

Aber unabhängig davon: Die globalen Entwicklungen gehenweiter, ob wir Europäer das wollen oder nicht. Vielleicht kann dieEuropäische Union in ihrer Gesamtheit die Entwicklungen auch imHinblick auf die uns verbindenden Werte beeinflussen – ich glaube,dass da viel möglich ist.

Was ich sicher weiß: Wenn wir uns wieder in viele kleine Einzel-staaten des 19. und 20. Jahrhunderts atomisieren, dann entscheidendie anderen für uns. Schaue ich in die Geschichte zurück, wollten dieGriechen vor drei Jahrtausenden das auch nicht.

In Anwesenheit griechischer Journalisten, überwiegend aus der Region Makedonien undThrakien, fand in Thessaloniki ein Seminar über die deutsch-griechischen Beziehungenin der Zeit der Krise statt. Organisiert wurde die Veranstaltung vom „Zentrum für dieDemokratie und Versöhnung in Südeuropa“ (Center for Democracy and Reconciliationin Southeast Europe) in Kooperation mit der Europäischen Akademie Berlin. Unter den

Referenten war Professor Dr. Michael Tolksdorf der Hochschule für Wirtschast und Rechtin Berlin. Tolksdorf hielt einen ausführlichen Vortrag über die Betrachtung und die Lageder griechischen Finanzkrise in Europa und dem internationalen Weltmark. Die EllinikiGnomi hat die Gelegenheit ergriffen und im Interview mit Tolksdorf über aktuelle Fragender griechischen Wirtschastskrise gesprochen.

Zur Personn 1961–66: Studium der Volkswirtschastslehre an der FUBerlin und der London School of Economicsand Political Science, England n 1967–71: Wissenschastlicher Mitarbeiter und stellvertre-tender Referatsleiter für „Internationale Wett-bewerbsbeziehungen“ im Bundeskartellamt n 1970: Promotion zum Dr. rer. pol. an der FU Berlin n Seit 1971: Professor an der FHW / HWR Berlin n 1985–89 und 1991–95: Mitglied des Abgeordnetenhauses von Berlin n 1991–95: Vorsitzender des Ausschusses für Wissen-schast und Forschung des Abgeordnetenhau-ses von Berlin n Seit 1994: Visiting Professor, Duke University, Durham,N.C., USA n Seit 2007: Visiting Professor, Kobe University, Japan n 2000 – 03 / 2010:Erster Prorektor der HWR Berlin n 2011:Gastprofessur am Mt. Holyoke College, Mas-sachusetts, USA

Von Georgia Kostakopoulou

TourismusimmobilienGriechenland Eine Chance für Investoren und für das Land

Von Alexandros Mavvidis

Die Griechenland-Krise unddie damit verbundene starkeRezession haben in den letztenJahren nahezu alle Wirtschast-szweige des Landes äußerst neg-ativ beeinträchtigt. Der Bau- undImmobiliensektor wurde hierbeiextremer als andere Bereiche inMitleidenschast gezogen. DerBereich, der vor der Krise noch

einen sehr großen Teil der Wirtschastsleistung des Landesausmachte und hunderttausende von Menschen aus un-terschiedlichen Berufsbereichen direkt und indirektbeschästigte, ist in den Jahren der Krise, also von 2008 bisheute, kumulativ um mehr als 70 % geschrumpst. DieKrise hatte zur Folge, dass einige geplante Projekte gän-zlich auf Eis gelegt wurden und andere wiederum imlaufenden Bauprozess gestoppt werden mussten. Ebensoist eine Vielzahl bereits fertig gestellter Immobilienübriggeblieben, die nie bezogen wurden und immer nochleer stehen.

Die Tatsache, dass Griechenland nach Aussage vielerExperten aktuell kurz vor dem Umschwung steht, stellt inVerbindung mit den – krisenbedingt - noch sehr niedrigenPreisen eine optimale Gelegenheit dar, um genau jetzt –

also quasi antizyklisch - in den griechischen Immobilien-markt einzusteigen; dieser wird maßgebend zum Auf-schwung der griechischen Wirtschast beitragen. Es bestehtEinigkeit darüber, dass die Situation im Lande nunmehrstabil ist, und viele nationale und internationale Investorensind bereits sehr intensiv auf der Suche nach geeignetenInvestmentopportunitäten in Immobilien, gleich welcherArt in Griechenland. Priorität haben in erster Instanz natür-lich größere Immobilien, die zu guten Preisen zu erstehensind; aber auch an Immobilien mittlerer Größe bestehtgroßes Interesse. Die Preise sind aktuell niedrig und dieRenditen sehr hoch.

Vor dem Hintergrund, dass das Land eine sehr erfolgre-iche Tourismussaison hinter sich hat, in der die Anzahl derBesucher im Verhältnis zum Vorjahr einen Anstieg von fast13 % verzeichnen konnte, liegt es für Investoren nahe,primär in Tourismusimmobilien zu investieren. Neben denklassischen Hotelprojekten werden hier auch große Ferien-wohnungsanlagen und Residenzen für Senioren ins Visiergenommen. Der vielversprechende Bereich der Touris-musimmobilien bietet für Anleger enorme Chancen, undes steht jetzt schon fest, dass er einer der Bereiche seinwird, der in den kommenden Jahren die meisten Investi-tionen aus dem Ausland anziehen wird. Es sei insbesondereerwähnt, dass für die nächsten Jahre von einem weiterenAnstieg bei der Anzahl der internationalen Besucher - auchaus Deutschland - ausgegangen wird. Dies bedeutet, dassder Markt weiterhin wächst und dementsprechend optimalfür Investitionen geeignet ist. Der Anstieg der Touristenzahlhat neben der sehr guten Standortqualität, die Griechenlandbietet, auch mit der Tatsache zu tun, dass das Land im Ver-gleich zu einigen Konkurrenzurlaubsstandorten als sicherund politisch stabil gilt. Griechenland ist immerhin dasviertbeliebteste Urlaubsland der EU.

n Der Markt griechischer TourismusimmobilienVon einem so bekannten Urlaubsort wie Griechenland

denkt man, dass er in immobilientechnischer Hinsicht ab-solut entwickelt und optimal versorgt sei. In Wahrheit siehtes so aus, dass die Vielzahl der Immobilien in diesem Bere-ich - insbesondere auch im Vergleich zu den Konkurrenzs-tandorten - qualitativ minderwertig sind, zumal Sie zu einemgroßen Teil einem überalteten Standard entsprechen. In denmeisten Fällen handelt es sich um veraltete Bestandshote-limmobilien, die insbesondere in ausstattungstechnischerHinsicht nicht den aktuellen Anforderungen genügen. Wasauf Anhieb erst einmal negativ scheint, ist bei näherem Be-trachten durchaus sehr positiv, zumal hier enormes Poten-tial und Handlungsbedarf existent sind, was für Investorensehr interessant und profitabel sein kann. Es bedeutet auch,dass das Niveau der Konkurrenz sehr niedrig ist.

An dieser Stelle wäre allgemein zu erwähnen, dass esin Griechenland sehr wenige hochwertige Luxusressortsund -hotels gibt, die besonderen Anforderungen genügenbzw. besondere Konzepte aufweisen, wie z. B. Boutique-Hotels, Hotels mit besonderer Architektur, Hotels fürbesondere Personengruppen, etc. Auf dem internationalenTourismusmarkt ist aber genau für diese Produkte eineverhältnismäßig große Nachfrage festzustellen, die aktuelldurch die bestehenden Hotelanlagen in Griechenland nichtimmer gedeckt werden kann. Zusammenfassend kannman an dieser Stelle somit festhalten, dass auf dem Markteine große Nachfrage nach hochwertigen Hotelimmobilienbesteht, die aktuell nicht gedeckt werden kann. Dies stelltfür potenzielle Investoren ein wesentliches pro-Argumentdar, und man sollte in jedem Fall über eine Investition inGriechenland intensiv nachdenken. Aktuell sind schoneinige private nationale und internationale Projektentwick-ler damit beschästigt entsprechende hochwertige Anlagen

zu entwickeln. Diese würden allerdings, wenn sie denn re-alisiert würden, bei weitem nicht die bereits große undstetig steigende Nachfrage decken können.

Krisenbedingt stehen zurzeit großformatige Grund-stücke aber auch bestehende, ältere Hotelanlagen zu ver-hältnismäßig günstigen finanziellen Bedingungen zurVerfügung. Diese gehören teilweise zu Hotelunternehmen,die finanziell selber nicht in der Lage sind die Immobilienden aktuellen Anforderungen anzupassen, und teilweisezu Banken, die die Immobilien zahlungsunfähigen Un-ternehmen und Personen abgenommen haben. Auch hierbieten sich in sehr vielen Fällen Gelegenheiten, die es sichlohnt detailliert zu analysieren.

Der Vollständigkeit halber sei in diesem Kontext auchnoch erwähnt, dass der griechische Staat für eine Vielzahlvon Investitionen unter bestimmten Bedingungen Subven-tionsmittel vergibt. Dies wäre - zusätzlich zu allem anderen- ein weiteres Argument, das potenzielle Investoren dazubewegen sollte, den Standort Griechenland für Immo-bilieninvestitionen im Tourismussektor intensiv in Augen-schein zu nehmen.n Aktuelle Entwicklung auf dem Tourismusmarkt

Wie bereits zuvor angesprochen, war das Jahr 2013 austouristischer Sicht für Griechenland ein sehr gutes Jahr.Auch für das kommende Jahr werden weitere positive En-twicklungen vorhergesehen. Hier haben Provider bereitswesentlich größere Kontingente abgefragt und gebunden.Außerdem wird für das Jahr 2021 die Marke der 24 Millio-nen Touristen aus dem Ausland angezielt; die hierfür er-forderlich Schritte werden sukzessiv eingeleitet. All dieshat dazu geführt, dass internationale Investoren und Fondsbereits reges Interesse an Investitionen im Bereich derHotelimmobilien kundgegeben haben. Erste Projekte wer-den schon realisiert und es wird für die nächsten Jahre ein

immenser Anstieg an Interesse erwartet. Der aktuelleZeitpunkt eignet sich somit optimal für die Vorbereitungeiner Investition bzw. für eine Erstberatung, bei der manüber alle wesentlichen Rahmenbedingungen für das weit-ere Vorgehen informiert wird. n Die Chancen für Investoren

„Inmitten von Schwierigkeiten liegen günstige Gelegen-heiten“, sagte einst Albert Einstein, und der Immobilien-markt Griechenlands – insbesondere der Bereich derTourismusimmobilien – bietet hier aktuell wahrlich solchoptimale Gelegenheiten.

Der Markt für Hotelimmobilien in Griechenland ist einstetig wachsender Markt mit höchst positiven Aussichten.Der Mangel an bestimmten Tourismusprodukten, die op-timalen Standortbedingungen und der veraltete Hotelim-mobilienbestand bieten im Zusammenhang mit dersteigenden Nachfrage und dem sehr günstigen Zeitpunktdie optimalen Bedingungen, um Investitionen in Griechen-land vorzunehmen. Es sei zudem angesprochen, dass dieImmobilienpreise und auch die Baupreise aktuell so gün-stig sind wie noch nie.

„Wer zu spät kommt, den bestrast das Leben“, soll MichailGorbatschow bei seinem Besuch zur 40-Jahr-Feier der DDReinst gesagt haben. Auch für einen Investor, der die aktuellgebotenen Gelegenheiten in Griechenland nicht erkenntoder gar ignoriert, gilt genau das Selbe. In Griechenlandwerden sich ergo in der nächsten Zeit für ein weiteres Maldie Pioniere von den Mitläufern trennen …

Alexandros Mavvidis ist Dipl.-Ing. Architekt, hat an derRWTH Aachen Architektur studiert und ist Geschästsführereines Architektur- und Planungsbüros in Thessaloniki(Nordgriechenland). Für weitere Fragen zum Thema stehter Ihnen gerne zur Verfügung, E-Mail: info@mavvidis.com

© D

ers

Professor Dr. Michael Tolksdorf

© A

lexa

ndro

s M

avvi

dis

eLLINIKI GNOmI rePOrTAGe Dezember 201308

iM FOcUs: DEUTschLAnD UnD GriEchEnLAnD - PArTnEr in EUrOPACNN - Abstimmung: Folegandros besser als Santorini

Nach einem Bericht des internationalen Sender CNN gehörtdie Insel Folegandros zu den schönsten der Welt. Sie hat beieiner CNN - Abstimmung den vierten Platz unter den siebenschönsten Ortschasten Europas errungen und soll demnachSantorini toppen. Der Hauptort der Insel, Chora, ist nach An-sicht der Teilnehmenden nicht nur stimmungsvoll, charmantund romantisch, sondern soll auch zu den besterhaltenen Städ-ten der Kykladen gehören. In dem Bericht des CNN liest manu. a.: „Die Straßen von Santorini sind voll von Menschen, trotz-dem findet man in der nahegelegenen kykladischen Insel Fole-gandros ähnliche Architektur, gepflasterte Straßen mitSchiefern, weiß getünchte Häuser mit bunten Blumen, kleineKirchen mit blauen leuchtenden Kuppeln ohne das Gedrängevon Santorini. Für einen isolierten Tauchgang sollte man zum„Katergo” gehen, einem geschützten Teil des Strandes, wo ru-hige smaragdgrüne Wellen das Kiesufer beziehen". Die restli-chen sechs schönsten Dörfer Europas sind nach derAbstimmung Tellaro in Italien, Bibury in England, Hallstatt inÖsterreich, Colmar in Frankreich, Reine in Norwegen und Telčin der Tschechischen Republik.

Die griechische EU-Präsidentschaftbekommt eine eigene Webseiteund ein eigenes Logo

Die Webseite mit allen Informationen zur griechischen EU-Rats-präsidentschast ist jetzt online. Die Webseite www.gr2014.euwurde von der “Website and Communication“ Gruppe des Gene-ralsekretariats für Information und Kommunikation - Generalse-kretariat für Massenmedien, unter der Aufsicht der Abteilung fürdie Ratspräsidentschast des griechischen Außenministeriums, ent-worfen. Verantwortlich für die technische Entwicklung und War-tung der Webseite ist das Athener Polytechnikum (www.ntua.gr).Die Seite informiert allgemein über die Präsidentschast, die EU undGriechenland und soll aktuelle Nachrichten über den Verlauf dergriechischen EU-Präsidentschast vermitteln. Auch die neuen Me-dien sollen genutzt werden. So bekommt die griechische EU-Prä-sidentschast einen offiziellen Twitter - Account @gr2014eu.

Griechenlands Nationalelf fährtzur FIFA-WM 2014 nach Brasilien

Das griechische Natio-nalteam hat im Playoff-Rückspiel der europäischenQualifikationsrunde dasTicket zur Fußball-Welt-meisterschast 2014 in Bra-silien gelöst. Nach dem 3:1- Erfolg im Playoff-Hinspielin Athen kamen die Män-

ner von Fernando Santos in Rumänien zu einem 1:1. Kostas Mit-roglou nutzte seine Chance in der 23. Minute zum 1:0. Durch dasEigentor von Vassilis Torosidis kam bei den Gastgebern wiederetwas Hoffnung auf, aber für Rumänien ging nichts mehr und amEnde spielte sich Griechenland zur Weltmeisterschast. „Es bedrücktmich, was die Griechen derzeit durchmachen, und deswegen ge-hört diese Qualifikation allen Griechen,“ erklärte der Coach dergriechischen Mannschast Fernando Santos nach dem Spiel. AmAbend schickte Premierminister Antonis Samaras ein Glück-wunschtelegramm an die griechische Nationalmannschast. Der 25-jährige Konstantinos Mitroglou, der schon im Hinspiel zwei Toreerzielt hatte, ist in Deutschland aufgewachsen. Er wurde 1988 inKavala geboren, wanderte aber schon früh mit seiner Familie nachNeukirchen-Vluyn an den Niederrhein aus. Er wurde in der Jugend-abteilung des MSV Duisburg ausgebildet und 2005 bei BorussiaMönchengladbach unter Vertrag genommen. Griechenland nimmtzum dritten Mal nach 1994 und 2010 an einer WM-Endrunde teil.

Philoxenia 2013 in Thessalonikierweitert Angebot

Das „Thessaloniki International Exhibition Center“ beherbergtevom 21. bis 24. November 2013 die 29. Internationale Tourismus-

messe „Philoxenia 2013“.PHILOXENIA ist der offi-zielle Tourismusausdruckdes Landes auf demWelttourismusmarkt. DieBesucher können sich beiden zahlreichen Reisever-anstaltern über Angeboteder kommenden Saisonumfassend informieren.

Die Messe wird von der HELEXPO organisiert. Im Rahmen des Pro-gramms „HostedBuyers“ konnten dieses Jahr mehr als 100 Ver-treter des internationalen Tourismusmarkts ihre Angebotepräsentieren – u. a. aus Russland, China, Brasilien, Türkei, Saudi -Arabien, Vereinigten Arabischen Emirate, Israel, Vereinigtes Kö-nigreich, Kanada, Österreich, Ukraine, Indien, Deutschland, Frank-reich und USA. Spezialveranstaltungen ergänzten dasMesseangebot: Am 22. und 23. November fand der 2. Kongressfür Pilger- und Religionstourismus statt, der unter der Schirm-herrschast des Ministeriums für Makedonien-Thrakien und desErzbistums von Thessaloniki stand. In diesem Rahmen wurde imPavillon 15 die Ausstellung „Makedonien-Thrakien: Land der Hei-ligen, Land der Pilger“ präsentiert.

Condor nimmt Kalamatain den Sommerflugplan auf

Der Ferienflieger Con-dor erweitert im kom-menden Sommer seinenFlugplan und erhöht dieFrequenzen vieler Ziele.Kalamata auf der griechi-schen Halbinsel Pelopon-

nes wird so ab Sommer 2014 immer dienstags ab Düsseldorf undMünchen sowie donnerstags ab Frankfurt und Stuttgart angeflo-gen. Mittwochs gibt es für Condor-Kunden Flüge nach Santorinund Kreta sowie samstags nach Preveza von verschiedenen Flug-häfen aus. Von Leipzig/Halle wird Condor das Ziel Korfu nonstopanfliegen. Nach Heraklion auf Kreta kommt im Sommer 2014 eindritter wöchentlicher Flug hinzu.

grect.com – ein interessanter Internetauftritt für Kongresse und Seminare in Hellas

Ein interessanter und sehr informativer Internetaustritt wurdeauf Initiative des Außen- und Tourismusministeriums Griechen-lands geschaffen. Mittels dieser Homepage sollen Privatperso-nen, Organisationen und Reisebüros auf bislang unbekannte

Stätten in Griechenlandaufmerksam gemachtwerden. Diese Stätteneignen sich für Kon-gresse, Seminare, Ta-gungen, Exkurse, etc.

und befinden sich entweder in der Nähe von historischen Ge-bieten oder liegen in Orten einer besonders schönen Land-schast. Ziel des Internetaustritts ist die Schaffung von Synergienzwischen den Bereichen Kultur, Sport, Erziehung, Wissenschastund Wirtschast sowie die Gewinnung ausländischer Interessen-ten. Derzeit finden sich folgende Stätten auf der Online-Platt-form: Das Europäische Kulturzentrum von Delphi in Delphi, dieInternationale Olympische Akademie in Olympia, die Kunst-hochschule mit 7 Tagungsstätten in Hydra, Delphi, Mykonos,Rethymno, Rhodos, Molivos und Tsepelovo, die KorgialeniosAnargyreios Schule auf Spetses und die Organisation des Eu-ropäischen Öffentlichen Rechts mit Tagungsstätten in Kolo-naki/Athen und Sounion.

Tourismusministerin Kefalogiannibeim 17. Tourismusgipfel in Berlin

Den strategischen Plan der griechischen Regierung für dieFörderung des Tourismus präsentierte die griechische Touris-musministerin Olga Kefalogiani auf dem 17. Tourismusgipfel in

Berlin. Dabei bezeichnete sie den„Tourismus“ als einen der wichtig-sten Wirtschasts- und Industrie-zweige für die Entwicklung und dieProsperität Griechenlands. Der

Tourismus würde nicht nur zur Erhöhung des BIP sondern auchzur Schaffung von Arbeitsplätzen aktiv beitragen. Tourismussei eine der acht Top-Prioritäten der griechischen Regierung.An deren Umsetzung werden mehrere Ministerien zusammenarbeiten. Sie räumte ein, dass die griechische Regierung ent-schieden hätte, die alten negativen Stereotype zu bekämpfenund das touristische Bild Griechenlands zurechtzurücken.Schließlich wies sie auf die Absicht Griechenlands hin, den Wirt-schastszweig Tourismus auf europäischer Ebene zu fördern,und touristischen Fragen im Rahmen der griechischen EU-Ratspräsidentschast hohe Priorität einzuräumen.

Botschafter Dold besuchtRegion Peloponnes

Deutschlands Bot-schaster Wolfgang Doldhat die Region Pelopon-nes offiziell besucht. DerBesuch erfolgte auf Einla-dung des Gouverneursvon Peloponnes, PetrosTatoulis. Dold traf sich mitTatoulis und anderen Ver-

tretern der Region sowie Bürgermeistern und betonte dabei, dassdie Region Peloponnes eine große Anzahl von Entwicklungsmög-lichkeiten bieten würde. Darüber hinaus hob er die großen Opferdes griechischen Volkes in Zeiten der Wirtschastskrise hervor undbedauerte die starke Welle der Auswanderung insbesondere vonjungen Leuten. Von seiner Seite wies Gouverneur Tatoulis auf dieHauptwachstumsmöglichkeiten auf dem Peloponnes hin und un-terstrich die nötigen Investitionen auf den Gebieten des primärenSektors, des Umweltschutzes, der Abfallwirtschast, der Erschlie-ßung von erneuerbaren Energiequellen und der Tourismusförde-rung. Botschaster Dold informierte über die starke Zunahme vondeutschen Touristen auf dem Peloponnes im letzten Jahr (über 40% Zuwachs) und deren Bedeutung für die Zukunst der Region.Zudem gratulierte er dafür, dass die Exporte der Region nachDeutschland 2013 an zweiter Stelle landesweit stünden. Schließlichvertrat er die Meinung, Europa sei nicht nur eine „Vereinigung vonBuchhaltern“, sondern eine lebendige Vereinigung von Kulturenund Traditionen und eine Gesellschast von Bürgern.

Neuer deutscher Honorarkonsul aufSyros. Amtsbezirk des Honorarkonsulsauf Samos wird erweitert

Ende November emp-fing Botschaster WolfgangDold den neuen Honorar-konsul auf Syros, NikolaosGasparis, und den amtie-renden Honorarkonsul aufSamos, ChristodoulosKapnoulas. In einer feierli-chen Zeremonie über-

reichte der Botschaster die Ernennungsurkunden an NikolaosGasparis für den Amtsbezirk Syros, Andros, Tinos, Paros, Naxos, My-konos, Milos, Kea-Kythnosund der Region Südägäis und an HerrnKapnoulas für die Erweiterung seines bisherigen Amtsbezirks um dieInseln Chios und Lesvos. Christodoulos Kapnoulas ist der dienstältesteamtierende deutsche Honorarkonsul in Griechenland. Nikolaos Gas-paris studierte Bauingenieurwesen und Architektur an der Techni-schen Universität Hannover. Als Architekt arbeitete er im Bauamt erstin Athen und seit 1990 auf Syros. Seit 2001 ist er selbständiger Archi-tekt auf den Kykladen, lebt auf Syros und ist Mitglied der Kommissionfür die Kontrolle der Neubauten der traditionellen Dörfer der Kykladen. Bild: Botschaster Dold (li.) überreicht die Ernennungsurkunde anHerrn Gasparis (re.) © Deutsche Botschast Athen

„Was für eine Veranstaltung!“ Das war die Quintessenzder ersten Informationsveranstaltung dieser Art im grie-chischen Gymnasium-Lyzeum in Düsseldorf-Heerdt.

Alle Teilnehmer waren begeistert: Organisatoren, Aussteller,Lehrer, Eltern und Schüler. Interessiert verfolgten sie das ganzeProgramm und was auf der Bühne geboten wurde. DieBegrüßungsreden von Generalkonsul Gregory Delavekouras undDHW-Vizepräsident Phedon Codjambopoulo gaben der Veran-staltung den nötigen feierlichen Charakter und die erforderlicheMotivation. Die zweisprachige exzellente Moderation von Miltia-dis Oulios (WDR-Radiopolis) sorgte für Spannung und Aufmerk-samkeit. Das für 20 Uhr angesetzte Ende der Veranstaltungwurde nicht eingehalten. Die letzten Teilnehmer verließen denSaal nach 22 Uhr. So stark war der Informations- und Beratung-sbedarf. Die Veranstaltung fand im Rahmen des Projektes „MeinBeruf, meine Zukunst. Mit Ausbildung zum Erfolg!“ statt, das vomMinisterium für Arbeit, Integration und Soziales NRW und demEuropäischen Sozialfonds (ESF) gefördert wird.

Die Organisatoren konnten kompetente und erfolgreiche grie-chische Referenten gewinnen. Sie alle und jeder auf seine Artkonnten die Zuhörer mitreißen. Den Anfang machte Athena Pa-wlatos von der Henkel AG & Co KGaA und erzählte, wie sie miteiner kaufmännischen Ausbildung begann, später Archäologieund Psychologie studierte und schließlich über eine interessanteberufliche Karriere als Controllerin bei Henkel Ansprechpartnerinfür Fragen der dualen Ausbildung und der dualen Studiengängegeworden ist. Dabei erzählte sie u. a. wie ihre griechische Erzi-ehung und Mentalität sich positiv auf ihre Arbeit ausgewirkthaben. Aus ihrer Erfahrung konnte sie nur unterstreichen, dassMenschen aus verschiedenen Kulturen in Teams besonders kre-ativ und erfolgreich zusammenarbeiten. Auch in großen Weltun-ternehmen wie Henkel, das heute noch größtenteils von derFamilie Henkel geführt wird, besteht laut Pawlatos ein gemein-schastliches Gefühl der Geborgenheit und nicht, wie sonst ange-nommen, eines der Anonymität. Sie motivierte die Schüler eineBewerbung bei Henkel anzustreben, wo eine ganze Reihe vonAusbildungsberufen angeboten wird. Dazu brauche man, nebeneinem guten Zeugnis und guten Deutschkenntnissen, auch wei-treichende Englischkenntnisse.

Weitere griechische Referenten stellten ihren beruflichen Wer-degang vor und machten den Schülern sowie ihren Eltern deut-lich, dass es wichtig ist sich rechtzeitig über die berufliche Zukunstzu informieren. So ist das Studium sicherlich ein attraktives Ziel,kann aber nicht von jedem erreicht werden. Der Weg zu einer er-folgreichen und zukunststrächtigen Karriere bietet auch die dualeAusbildung. Diese Chance sollten alle, die keine akademische La-ufbahn einschlagen möchten, nicht ignorieren. Evangelos Maras-lis hat nach der Realschule, einer Orientierungsphase undberuflichen Praktika den Weg zur Ausbildung als Reiseverkehr-skaufmann gefunden. Heute ist er Inhaber eines erfolgreichenReisebüros in Düsseldorf. Michalis Dimos ist nach dem griechi-schen Schulabschluss in Düsseldorf nach Patras gegangen, woer an der dortigen Universität Chemie studiert hat. Wegen derhohen Arbeitslosigkeit in Griechenland ist er wieder zurück nach

Deutschland gekommen, wo er glücklich ist eine Stelle als Che-mieingenieur gefunden zu haben. Kosmas Nikolaou ist im elter-lichen Betrieb groß geworden. Nach der Schule hat er einekaufmännische Lehre abgeschlossen und ist heute Ge-schästsführer des bekannten Lebensmittelgroßhandels in Düssel-dorf, der NIKOLAOU GmbH. Eleni Theodoridou hat sich nach demgriechischen Schulabschluss in Köln für eine Ausbildung zur Ge-sundheits- und Krankenpflegerin entschieden. Ihr Vorbild war ihreSchwester, die OP-Schwester gelernt hatte. Nikos Papadopoulos,zuständig für die Gebäudetechnik bei der Daimler AG in Düssel-dorf, ist Ausbilder im Heizungs- und Sanitärhandwerk.

Fotos: © DHW

Mein Beruf, meine Zukunft - Mit Ausbildung zum Beruf!ZWH, DHW und Diakonie Rheinland-Westfalen-Lippeinformieren griechische Schüler in Düsseldorf und Umgebung

Schüler, Eltern und Lehrer informieren sich. In der ersten Reiheder Generalkonsul Griechenlands in Düsseldorf, Gregory Dela-vekouras, und DHW-Generalsekretär Dimitris Kouros

WDR-Journalist Miltiadis Oulios im Gespräch mit Schülern dergriechischen Schule Düsseldorf

Christina Alexoglou-Patelkos von der KAUSA Servicestelle Köln imGespräch mit Athen Pawlatos vom Unternehmen Henkel in Düsseldorf

KAUsA servicestelle KölnDie regionale Koordinierungsstelle für Ausbildung und Migration der DHW

Die KAUSA Servicestelle Köln nahm ihre Arbeit am01.10.2013 in der Domstadt auf. Darüber berichtete die ELLINIKIGNOMI bereits in der diesjährigen November-Ausgabe. KAUSAist ein regionales Netzwerkprojekt, das im Rahmen des bun-desweiten Programms „JOBSTARTER – Für die Zukunst aus-bilden“ im Bereich der bundesweiten KAUSA-Servicestelle„Koordinierungsstelle Ausbildung und Migration“fungiert. Das Projekt wird aus Mitteln des Bun-desministeriums für Bildung und Forschunggefördert. Die Deutsch-Hellenische Wirtschastsvere-inigung e.V. (DHW) hat die Trägerschast.

Das Projektteam besteht aus vier Mitarbeiterin-nen und Mitarbeitern, alle mit Migrationserfahrungund Migrationshintergrund. Neben ihrer langjähri-gen Erfahrung in der Bildungsarbeit bringen sie ihreSprachkenntnisse in Italienisch, Portugiesisch,Spanisch und Griechisch sowie ihre interkulturellenKompetenzen in das Projekt mit ein. Die Zielgruppedes Projektes sind Akteure des Bildungsnetzwerks,Unternehmerinnen und Unternehmer, Jugendlicheund Eltern aus allen Herkunstsländern, vorwiegendaus Südeuropa. Der Focus auf Südeuropa deshalb,weil in den letzten Jahren und insbesondere auf-grund der Wirtschastskrise viele Jugendliche undFamilien mit Kindern aus diesen Ländern nachDeutschland gekommen sind, so auch insWirtschastsoberzentrum Köln. Diese Gruppe hateinen großen Bedarf an Beratung im Bereich derberuflichen Integration, der von den bisherigen ver-schiedenen Beratungsangeboten aber nicht ausre-ichend abgedeckt werden kann. Das Projektteamarbeitet gezielt daran Jugendliche, Unternehmer,Multiplikatoren, Eltern, Lehrer und zuständigeVertreter der Generalkonsulate aus den LändernSüdeuropas - möglichst in ihren Herkun-stssprachen – über die betriebliche Ausbildung zuinformieren und sie für diese zu gewinnen.

Die KAUSA Servicestelle Köln arbeitet mit Ex-perten von Kammern, Unternehmen,Wirtschastsverbänden, Agenturen für Arbeit, Gew-erkschasten sowie Eltern- und Migrantenorganisa-tionen im Bildungsnetzwerk eng zusammen. AnAktivitäten der Regel- und Partnerorganisationenist die KAUSA Servicestelle beteiligt. Die KAUSA ServicestelleKöln versteht sich demnach als eine 360°-Anlaufstelle, wo sichalle regionalen Bildungsakteure treffen. Sie bietet somit einzentrales Netzwerk- und Kommunikationszentrum, wogemeinsam an dem Ziel zur Erhöhung der Ausbildungszahlenvon Jugendlichen mit Migrationshintergrund in Kölner Un-ternehmen und Umgebung gearbeitet wird.

Das erste Netzwerktreffen fand im November in der DHW-Zentrale statt. DHW-Finanzvorstand und Gründungspräsident

Jannis Bourlos-May begrüßte alle Teilnehmer und übergab an-schließend der Projektleiterin Christina Alexoglou-Patelkos dieSitzungsleitung. Zu diesem Treffen mit den regionalen Bil-dungsakteuren kamen Vertreterinnen und Vertreter von insge-samt 17 Organisationen, diese setzten sich mit der aktuellenAusbildungslage auseinander. Zudem wurden die Übergänge

von Schule und Wirtschast mit dem Fokus auf junge Migrantenbesprochen. Auch über den aktuellen Stand der zahlreichen Ak-tivitäten zum Thema in Köln und Umgebung fand ein Austauschstatt. So wird die KAUSA Servicestelle Köln im Laufe des näch-sten Jahres an verschiedenen Veranstaltungen teilnehmen. Ge-plant sind Präsentationen beim „Azubi Speed Dating“, beimElternnetzwerk NRW, bei Praxistagen an weiterführendenSchulen sowie bei verschiedenen Berufsorientierungsmessen.Das nächste Treffen findet im Januar 2014 statt.

© D

HW

INTerVIeW – GeSeLLSCHAFT 09eLLINIKI GNOmIDezember 2013

Rose Marie Kipreou ist bekannt als griechis-che Sopransängerin. Sie lebt seit langer Zeitin Berlin und hat sich durch ihr Mitwirken invielen musikalischen Ensembles ausgezeich-net. Heute spricht sie in der Elliniki Gnomi underzählt von ihrem Weg, den damit verbunde-nen Schwierigkeiten und ihren zukünstigenPlänen im Bereich des klassischen Soprans.

Wie kam es zu dieser Entwicklung, dass Siesich für den klassischen Sopran entschiedenhaben? Diese Gesangsform ist bekanntlichkaum in den Wurzeln der traditionellen MusikGriechenlands zu finden.

Ich habe sehr früh angefangen Opernmusik zuhören. Mit sieben Jahren habe ich beim Fernse-hen die Vorstellung von G. Rossini „Il barbiere diSevilla" gesehen und dies war auch meine ersteErfahrung mit dieser Form des Gesangs. Nachdem Barbier konnte ich kaum schlafen, die Arienvon Rosina und Figaro klingelten in meinen Ohrenund in meine Lippen. Einige Zeit später besuchteich eine Vorstellung an der griechischen Nation-aloper, besetzt mit der berühmten „Prima DonnaLeggiero“ - Fofi Sarantopoulou. Zudem war dieseeine Freundin und Kameradin im Klavierunter-richt meiner Mutter. Das Werk war „HoffmannsErzählungen“ von Jacques Offenbach. Saran-topoulou interpretierte die Puppe, eine Partie dieauch heute zu meinem Repertoire gehört. Nach-dem der Vorhang gefallen war, gingen meineMutter und ich hinter die Bühne, um Frau Saran-topoulou als Prima Donna zu gratulieren. IhrKostüm und ihr Aussehen waren für mich alsKind sehr faszinierend. Nach dieser Erfahrungentschloss ich mich Opernsängerin zu werden.Für mich stand fest, dass dies mein Schicksalsein würde.

Gab es viele Schwierigkeiten diesen beruflichenWeg einzuschlagen und sich fest zu etablieren?Können Sie erklären, ob eine solche Ausbildungin Griechenland besondere Hindernisse birgtoder leicht zu verfolgen ist?

Es war unglaublich schwierig. Um in Griechen-land das Studium des klassischen Sopransstudieren zu können, merkt man sehr schnell,dass dieser Ausbildungsweg nicht besonders ein-fach ist. Die meisten Sänger müssen ver-schiedene Lehrer und Lehrgänge besuchen, umbis zum Diplomabschluss kommen zu können.Anschließend muss man für die weiteren, nahezuwichtigsten Kenntnisse, ins Ausland gehen undein Aufbaustudium absolvieren. UnabdingbareVoraussetzungen sind Musikalität und die Be-herrschung einer stabilen Technik. Zudem ist dieUnterstützung durch Bekanntenkreise genausowichtig.

Was braucht eine griechische Sopranistin füreine internationale Karriere - abgesehen voneiner fundierten Ausbildung? Wie wichtig ist

es in diesem Zusammenhang ein profes-sionelles Management zu haben?

Heutzutage ist ein professionelles Manage-ment manchmal der Anfang vom Ende. Teilweisewird bei den Auditions nicht nach der Leistungdes Singenden bewertet, sondern vielmehrdanach welches Management hinter dem Sängersteht. Zudem sind für eine internationale KarriereFremdsprachenkenntnisse sehr wichtig. Eineweitere Schwierigkeit für eine Griechin ist auchihre Muttersprache. Diese ist nämlich leider iminternationalen Repertoire nicht aktiv vorhanden.Sie leben in der Metropole Berlin, dievielfältige Möglichkeiten bietet. Wie sehenIhre Pläne für die Zukunst aus?

Zurzeit werde ich erst an einigen Festivals inGriechenland mitwirken. Anschließend möchteich versuchen meinen Weg an die rumänischenOpern- und Konzerthäuser zu folgen. Eine vonmeinen Lehrerinnen, welche leider verstorbenist, war Rumänin. Sie wollte mich in meinen Plä-nen unterstützen. Nachdem dies nicht mehrmöglich ist, hoffe ich mit der Hilfe der Botschastin Bukarest mein Ziel zu erreichen. Sicherlichwürde es meine verstorbene Lehrerin freuen,wenn ich dies schaffen würde. Zudem habe ichbereits Verwandte dort, die sich aufwirtschastlicher Ebene einen bekannten Namengeschaffen haben. Ich denke, dass dieser bekan-nte Name auch auf den musikalischen Bereichausgeweitet werden kann.

Welche Bedeutung hat Griechenland für Sie?Das Bedeutsamste ist, dass ich als Griechin

geboren bin und immer eine Griechin bleibenwerde. Außerdem möchte ich als Künstlerinmeinen griechischen Namen bekannt machen,mit dem was ich geschafft habe und zukünstig

schaffen werde. Dies trägt auch dazu bei, dassunser Heimatland Präsenz im Ausland gewinntund in diesen schwierigen Zeiten ist dies sehr hil-freich für Griechenland.

Abschließend steht noch die Frage nach IhrerEinschätzung zur Lage in Griechenland imRaum. Glauben Sie, dass die Griechen nochgenug Krast haben die Krise zu überwinden?

Das griechische Volk ist ein starkes Volk undnach all diesen Bemühungen wollen die Leuteauch zufriedenstellende Ergebnisse sehen. DiePolitiker treffen zwar die abschließendenEntscheidungen für das Land, aber wir als kritis-che Bürger wählen diese und müssen ihnenverdeutlichen können, wenn uns diese Entschei-dungen nicht gefallen.

rose Marie Kipreou - eine sopranistin und ihre GeschichteVon Athanasia Theel

Rose Marie Kipreou, Sopranistin

- Geboren in Athen- Studium am Nationalen Konservatorium mit Spezia-lisierung auf Harmonie. Abschluss: Klavierdiplom und Harmonielehre- Hochschulabschluss der Universität Athen an der Fa-kultät „Französische Sprache und Philologie“- Studium Kammermusik bei Dirigent Vironas Kolasis - Sologesangsdiplom mit der Note „sehr gut“ und Prei-sverleihung zum Andenken an den Dirigenten Alexan-dros Symeonidis- Teilnahme an Klavierseminaren von Germaine Mou-nier, Aquilles dell´e Vigne und Alfredo Speranza- Teilnahme an Opernseminaren des Dirigenten D. Ch-orafas und der Opernsänger sowie Professoren derFrankfurter Akademie, Chara Savino und Antonis Pa-pakonstantiou- Weiterführendes Studium in Berlin mit den Professo-rinnen Norma Sharp und Karan Armstrong (Frau desverstorbenen Intendanten Götz Friedrich)- Studium des musischen Repertoires mit dem Solore-petitor der Deutschen Oper Berlin – Laurne Richstone- Seit Oktober 2002 Stipendiatin der Stistung „Alexan-dros Onassis“- Zusammenarbeit mit der Kammersängerin JanetteScovotti (Metropolitan Opera New York), jahrelang fe-stes Mitglied an der Staatsoper Hamburg- Solistin bei Produktionen von griechischen Komponi-sten an der „Alten Oper“ Frankfurt am Main anlässlichder Internationalen Buchmesse- Schallplattenaufnahmen die „Odysee“ von VangelisMelitou- Persönliche Schallplatte mit dem Titel „Onirogennima“(Traumentstehung), mit Musik von Giorgos Voukanosund Bariton Tim Sharp, erschienen bei Eurodisc- Vielfältige Konzerte und Austritte in Griechenland sowie inberühmten Opern- und Konzerthäusern der Welt

HELLAS SEI DANK!Was Europa den Griechen schuldet - Eine historische Abrechnung

“Diamantene Klänge“ – Deutsch-griechischerKonzertabend im Bonner Beethovenhaus

„Diamantene Klänge“ war das Motto derdiesjährigen Einladung des Bonner Juwe-liers Jannis Vassiliou zu einem deutsch-grie-chischen Konzertabend im renommiertenBonner Beethovenhaus. Gegenüber der EL-LINIKI GNOMI sagte er: „Diamantene Klängesoll in den kommenden Jahren eine Veran-staltungsserie und eine ständige Einrichtungin Kooperation mit dem Beethovenhaus wer-den. Was haben Diamanten mit Musik zutun, werden Sie fragen? Nun der Diamant istder König aller Edelsteine und in seiner Kla-rheit unübertrefflich. So wünsche ich mir,dass meine Gäste die dargebotenen Kompo-sitionen der alten Meister an den Konzerta-benden auch als unübertrefflich empfinden.“

Die Interpreten dieses ersten Konzertabendswaren die Griechin Konstantina Pappa (Violine)und der Kanadier Benoit Gagnon (Klavier). Kon-stantina Pappa hat Musik und Violine an der Ho-chschule für Musik in Frankfurt sowie an derMcGill University in Montreal studiert, wo sieihren Master of Music erhielt. Bei ihren Austrit-ten in den bedeutenden Konzertsälen Europas,Russlands sowie Nord- und Südamerikas wid-met sie sich als Kammermusikerin und Solistinleidenschastlich den verschiedensten musikali-schen Ausdrucksformen vom frühen Barock biszur Musik der Gegenwart. Benoît Gagnonverfügt über ein umfassendes Repertoire. SeineKlavierausbildung absolvierte er in seiner Hei-mat an der Universität von Montreal mit einerPromotionsarbeit über den kompositorischenStil der späten Werke Toru Takemitsus. Dafürwurde Benoît Gagnon mit der Bestnote undeinem Stipendium der Faculté des Études-Supérieures ausgezeichnet. Zahlreiche Werkefür Klavier wurden von ihm als Solist oder alsKammerpianist uraufgeführt. Das Duo spielte

an diesem Abend sehr virtuos und lebendigWerke von Ludwig van Beethoven, Robert Sch-umann, Claude Debussy und Georgios Kasasso-glou und begeisterte so das Publikum.

Malte Böcker, der Geschästsführer des Bon-ner Beethovenhauses, informierte vor Beginndes Konzerts die mehr als 200 Gäste über dieAktivitäten und die Ziele des Hauses und bedan-kte sich bei Jannis Vassiliou für seine Initiativezur Organisation des Konzertabends. „Diesesinternational bekannte historische Haus, das alsBewahrer und Vermittler der Person und desWerkes Beethovens durch Generationen undZeiten wirkt, ist auch von Spenden und Mäzena-tentum abhängig. Deshalb freue ich mich be-sonders, Sie heute hier begrüßen zu dürfen. Mitder Auswahl des Beethovenhauses als Austra-

gungsort dieser Konzertabende dokumentiertJannis Vassiliou vorbildlich seine Verbundenheitzu seiner Stadt und die Bedeutung von Syner-gien zwischen Kunst und Wirtschast. Wir würdenuns freuen, wenn weitere Unternehmer seinemBeispiel folgen würden.“

Unter den Gästen befanden sich viele Pro-minente nicht nur aus Bonn, sondern auch ausden umliegenden Städten. Darunter die Gene-ralkonsule Wladimir Beletskiy (Russland),Euy-Taek Kim (Korea) und SeddikSaoudi (Al-gerien), die Wirtschaftskonsulin RumäniensMihaela Simion, der Honorarkonsul vonKongo Norbert Schorn, der Präsident der IHKBonn/Rhein-Sieg Wolfgang Grießl und derHGF Dr. H. Hille, der Vorsitzende Richter desLandgerichts Bonn Ralf Ahlmann, der frühereChef der ISAF NATO-General a. D. EgonRamms, der Polizeipräsident a. D. Dierk Sch-nitzler, die Professoren Dr. Dr. G. Braun (Uni-versität Bonn) und Dr. O. Depenheuer(Universität Köln), die Vizepräsidenten der De-utsch-Hellenischen WirtschaftsvereinigungPhedon Codjambopoulo (Köln) und MarkosDamigos (Lindlar), der Vorsitzende des Euro-pavereins Eschweiler Peter Schöner, die Vor-sitzende des Vereins Köln-Barcelona AngelaKanya-Stausberg, und viele weitere.

© J

anni

s Va

ssili

ou©

Jan

nis

Vass

iliou

Am 1. Januar 2014 übernimmtGriechenland die EU-Ratspräsiden-tschast. Sechs Monate lang wird die-ses in den letzten Jahren so geplagteLand eine wichtige Position im Rah-men der Europäischen Union einneh-men und zwar mitten in einer seinerschwierigsten Krisen. In diesensechs Monaten finden auch die Wah-len zum neuen Europäischen Parla-ment statt. Meiner Meinung nach,eine der wichtigsten und entschei-dendsten Wahlen für die Zukunst unddie Einheit der Europäischen Union.Ist all das ein Zufall? Was für ein Sch-icksal für Griechenland! Vielleichtaber auch eine Herausforderung undChance für das Land, das in den le-tzten Jahren in der Meinung der Eu-ropäer so schlecht abgeschnitten hat,sein Image aufzupolieren und zurech-tzurücken. Wie das gehen soll? Dazumuss man Karl-Wilhelm WeebersBuch „Hellas sei Dank!“ lesen.

Inmitten der aktuellen Wirtscha-stskrise in Europa scheint die Bedeutungder griechischen Antike für die kulturelleund politische Identität Europas in deröffentlichen Diskussion ost unterzuge-hen. Dabei verdankt Europa den Grie-chen nicht nur das Ideal der Freiheit desDenkens und andere wichtige Prinzipieneiner Demokratie, sondern auch dasVerständnis von Wissenschast. Die grie-chische Antike hat gelehrt unsere Um-welt nicht nur zu beobachten, sondernauch zu erklären. Die griechische Antikewar es, die eine auf Partizipation basie-rende politische Ordnung verwirklichte.

Mit der globalen Ökonomie habenes die alten Griechen noch nicht sosehr zu tun gehabt. Aber kulturellwar das alte Hellas für Europa ein rei-nes Geberland! Europas Wurzeln lie-gen größtenteils im antikenGriechenland. Umso mehr ärgert eseinen heute, wenn vom europäischenSelbstbewusstsein und Stolz von die-sem wichtigen Beitrag für Europa zurWeltkultur wenig zu hören und zulesen ist. Die derzeitige Stimmung inden Massenmedien und an denStammtischen kann man im Satz „dieGriechen wollen nur unser Geld“ sub-sumieren. Doch die Wahrheit ist eineandere. Die Europäer sind es, die inder Schuld Griechenlands stehen. Diegriechische Staatsform, die Art undWeise, wie die Menschen denken,Medizin und Wissenschast, jedes The-aterstück, die Kunst der Rede, wieSport getrieben wird, die Sprache, jasogar das Wissen von Liebe undErotik – in allem steckt das Erbe vonSokrates, Aristoteles, Platon & Co.

Mit seinem Buch „Hellas sei Dank!“setzt Weeber seine Büchertraditionüber die Antike fort („Rom sei Dank.Warum wir alle Caesars Erben sind;2010), wobei ihm damit ein gebildeterund zugleich spannender Streifzugdurch die Geschichte der alten Grie-chen hervorragend gelungen ist.„Hellas sei Dank!“ ist ein Buch überdie Fundamente der europäischen Zi-vilisation, also unserer Zivilisation,das Spaß macht! Karl-Wilhelm Wee-ber philosophiert unterhaltsam undzugleich lehrreich. Bei aller Ernstha-stigkeit, mit der er zum Exkurs durchdie Geschichte einlädt, ist immer auchdas ein oder andere Augenzwinkernzu spüren: „Chaos ist ein griechischesWort“, schreibt Weeber beispiel-sweise, „das verwundert niemanden,der schon einmal in Athen am Steuereines Autos gesessen hat.“

Weebers Kunst ist die gelungeneVerbindung zwischen Fachwissenund Erzählung. So lernt der interes-

sierte Leser nebenbei, dass in jedemEuropäer auch ein kleiner Griechesteckt. Man braucht nämlich nicht indie Wissenschast einzutauchen, umunbewusst Griechisch zu sprechen.Der ganz normale Alltag hält jedeMenge Begegnungen mit der Sprachedes alten Hellas bereit. Selbst mir,der noch Altgriechisch gelernt hat,wurde erst durch Weebers Buch be-wusst, dass Kino von kinein, die Bier-theke von théke, die Schule vonscholé, die Butter von boútyron, derflache Kuchen von plakoús, die Lakri-tze von glykýrriza, die Kirsche vonkérasos und die Petersilie von pe-trosélion stammen.

Eine Brücke zur Ökonomie hat We-eber schließlich auch parat. Er verweistauf die Sprüche der Sieben Weisen, soz. B. „Erkenne dich selbst“ und „Nichtsim Übermaß“. „Erkenne dich selbst“ in-terpretiert er als Warnung vorSelbstüberschätzung und einen Mach-tanspruch, der die Gruppensolidaritätzu sprengen droht. „Nichts ist Über-maß“ zielt in die gleiche Richtung. DieSprüche der Sieben Weisen auf den Fi-nanzschlamassel der Gegenwart über-tragen, würden laut Weeber ihreuniverselle Anwendbarkeit illustrieren.

Einen Passus sei mir erlaubtwörtlich zu zitieren: „Der Ursprungdes europäischen Denkens lag in Io-nien, in den griechischen StädtenKleinasiens und den vorgelagerten In-seln. Die Ionier zeichneten sich durchbesondere Weltoffenheit aus; sieverfügten über weitreichende Handel-skontakte und kamen dadurch mitfremden Kulturen besonders intensivin Berührung.“ Vielleicht hat Deutsch-land als Exportnation Nr.1 in der Weltdoch von den alten Ioniern gelernt.

Karl-Wilhelm Weeber wurde 1950 inWitten geboren. Er ist Althistorikerund klassischer Philologe. Er leitetelange Jahre ein humanistisches Gy-mnasium in Wuppertal. Heute unter-richtet er als Honorarprofessor fürAlte Geschichte an der UniversitätWuppertal und als Dozent für Didaktikder Alten Sprachen an der UniversitätBochum. Er hat zahlreiche Bücher zurrömischen und griechischen Kultur-geschichte verfasst. Weebers Bücherstoßen bei einem breiten Publikumauf großes Interesse, weil er nicht nurein ausgewiesener Pädagoge, son-dern auch ein ebenso gelehrter wieunterhaltsamer Erzähler ist.

„Hellas sei Dank!“ – ein exzellentesWeihnachts- oder Neujahrsgeschenkfür gute Freunde, Philhellenen oderwelche, die es werden wollen. ISBN 978-3-8275-0009-0; SiedlerVerlag, München; gebunden mit Sch-utzumschlag, 400 Seiten, 22,99 Euro.

pc

Rose Marie Kipreou

© R

.M.K

ipre

ou

eLLINIKI GNOmI rePOrTAGe Dezember 201310

Von Dr. Ajit Lokhande

Alles –oder fast alles- über den heiligen Berg Athos istvon Kennern gesagt worden. Über die Schönheit der Land-schast, die innere Stille und die äußere Ruhe, die Tiefe derMeditation und das erhebende Gebet, die hohe Mystik undreiche Spiritualität. Meine Gedanken sind die eines Außen-seiters, der zum ersten Mal mit der Orthodoxie näher inBerührung kommt. Als Inder komme ich aus der hinduisti-schen Kulturwelt, wurde aber katholisch erzogen. Meinesubjektiven Eindrücke sind in diesem Kontext zu sehen.

Vor vielen Jahren hatte ich von den Religionsgemeinschastender orthodoxen Mönche gehört und von dem heiligen Berg Athos,dem Zentrum der Spiritualität für die Ostkirche. Ich wollte gerneeinmal diesen religiösen Platz der Erde erleben und mit den Mön-chen beten.

Der formelle Weg bis zum Erhalt des „Diamonitirions“ warlang und mühsam. Auch wenn zum Schluss alles mündlich ver-sprochen wurde, erhielt ich diese schristliche Genehmigung, denHeiligen Berg Athos bereisen zu dürfen, etwa zwei Stunden bevordas Schiff dorthin Ouranoupolis verlies.

Ich fand die drei Klöster, die ich als Pilger besuchte, in einemguten Zustand vor, weil sie wahrscheinlich vor nicht allzu langerZeit restauriert worden sind. Die Sauberkeit war auffallend undder Empfang freundlich. Ich spürte, dass der Lesung währendder Mahlzeit ein hoher Wert angemessen wird. Darüber hinauswar es wohltuend in einem der Monasterien zu erleben, wie zweiMönche in segnender Geste an der Tür standen, als die Gemein-schast und die Gäste den Speisesaal verließen.

Ich weiß, dass in Hindu-Tempeln der Raum (das SanctumSanctorum), wo sich die Gottheit befindet, dem Priester vorbe-halten ist. Ich nehme an, dass der innerste Altarraum auch in derorthodoxen Kirche dem Priester vorbehalten ist. Ich habe vollesVerständnis, wenn ich als Katholik die heilige Kommunion, dasheilige Brot oder das heilige Wasser nicht empfangen darf. Abermir fiel es schwer, dass ich in zwei der drei Klöstern an Vesperund Psaltiki nicht im Raum mit der Gemeinschast der Möncheweilen durste, sondern im Vorraum bleiben sollte. Es war meingehegter Wunsch, an dem Gebet der Gemeinschast teilzuneh-men, weil ich sehr bewusst als Pilger zum Berg Athos reiste.Schließlich sind wir – Orthodoxe und Katholiken - mehr als ein-tausend Jahre ein und die selbe Glaubensgemeinschast gewesen.

Wunderschön passt dazu die Aussage vom heiligen Nektarios,„Die Liebe steht über den Dogmen“.

Neben mehreren Stunden des Gebetes verrichten die Mönchejeden Tag viele Stunden körperlicher Arbeit, was mich an den Be-nediktiner Lebensstil „Ora et Labora“ erinnert. Bewundernswertfand ich, daß die Mönchsgemeinschast auch in der Nacht mit lan-gen Gebeten Gott preist. Die Heilige Schrist im Hinduismus(Bhagvad Gita) sagt: „Wenn in der Nacht alle Geschöpfe schlafen,bleibt der Asket wach“.

Ich bin nicht mit den Gebetsformen der orthodoxen Kirche ver-traut. Ich habe aber das Gemeinschastsgebet auf Athos anderserlebt als in der katholischen Kirche. Mein Eindruck war, daß dievertikale Dimension (Gebet orientiert zu Gott) während desmündlichen Gebets so sehr betont wird, dass die horizontale Di-mension (das Beten mit den anderen in einer Gemeinschast) na-hezu ausgeblendet wird. Hier beten hauptsächlich einigeIndividuen (oder zwei kleine Gruppen), während die anderen zu-hören beziehungsweise im Herzen mitbeten.

Wiederholungen in Gebeten in der orthodoxen Kirche sindwichtig. In der katholischen Kirche ist mir das Stoßgebet ver-traut, das heißt Wiederholung einiger kurzer Gebetsformeln. Ichschätze auch das Jesu Gebet „Herr Jesus Christus, habe Erbar-men mit uns“ sehr. Mir kam es allerdings fremd vor, wenn „Kyrieeleison“ bis zu zwanzigmal mit ungewöhnlich schneller Ge-schwindigkeit, fast mechanisch rezitiert wird. Es erinnert michan die ähnlich wiederholten Gebete, die von Hindu Priestern ge-

murmelt werden. Auch das ständige sich Bekreuzen, das wie-derholte Beugen oder Anzünden und Auslöschen der Kerzenwaren mir fremd. Dagegen aber gefiel mir besonders, dass nurim Kerzen- und Öllampenlicht gebetet wurde, auch wenn dasKloster Strom hatte. Es erhob die geheimnisvolle Atmosphäreder Anwesenheit Gottes und der Begegnung mit Ihm und erin-nerte mich an Rudolf Otto (Religionswissenschastler), bei dem„Das Heilige“ als „Augustum, Tremendum, Faszinosum“ be-zeichnet wird.

Während des Gebetes wurde meine Andacht gelegentlich ge-stört, wenn mehrere Mönche sich ständig von einer Seite zur an-deren bewegten oder die Kirche verließen oder sie betraten. Inder katholischen und der evangelischen Kirche sind die Gläubi-gen beim Gottesdienst normalerweise vom Anfang an anwesendund verlassen die Kirche gemeinsam zum Schluss.

Leider gab es keine Gelegenheit (außer eine kurze mit einemMönch), mehr über das Klosterleben zu erfahren, mit den Mön-chen über ihre Vorstellung des Klosterlebens, ihre Ideale, ihreAusbildung etc zu sprechen. Ich hätte gerne erfahren wer zumPriester geweiht wird, wann und von wem. Vielleicht möchtendie Mönche nicht durch die vielen Gäste in ihrer inneren Samm-lung gestört werden, wofür ich Verständnis aufbringen muss. Ichverstand bis zum Schluss auch nicht, was die Vorbedingungensind, um in das Monasterium eintreten zu können, welche Aus-bildungsphasen der künstige Mönch mitmacht und was der Un-terschied zwischen einem Hieromönch und dem Hierodiakon ist.

Mein Diamoniterion galt nur für drei Tage. Aber ich hatte einenlang gehegten Traum erfüllt. Zwei Gedanken beschästigen mich,seitdem ich den heiligen Berg Athos wieder verlassen habe.

Erstens. Der heilige Berg Athos ist einer der Plätze auf unse-rer Erde, die besonders von Gott berührt und gesegnet sind, dahier Tausende von Menschen meditiert und Gott gesucht haben.Sie haben hier Gott intensiv angebetet und sind Ihm innig begeg-net. Es gibt eine lange Tradition von über tausend Jahren von hei-ligen Männern, die uns als Vorbild fungieren. Es gilt, diese reicheTradition zu schätzen und zu pflegen und alles zu tun, dass dieserkostbare Teil der Erde nicht zerstört, sondern weiterhin respek-tiert wird.

Zweitens. Es ist nicht der Zeitpunkt über Religion und die Ver-gangenheit zu polemisieren. Zum Glück hat ein Annäherungs-prozess zwischen der orthodoxen und der katholischen Kirchebegonnen. Wir, Orthodoxe und Katholiken, haben über eintau-send Jahre den einen Glauben praktiziert. Sollten wir nur theo-logisieren und Haarspalterei treiben? Ein Bild bewegt meinePhantasie: Von Himmel her schaut uns Christus und lächelt unsan, als würde Er sagen: „Kinder, liebt einander wie ich euch ge-liebt habe“ (Johannes. 15,17), „Ihr sollt vor Menschen in der Weltmeine Zeugen sein“ (Matthäus 28, 19).

Dr. Ajit Lokhandebesuchte eine vom Jesuitenorden geleitete katholische Schuleund erwarb M. A. (Sanskrit Lit.) in Indien. Er hat in Innsbruck ka-tholische Theologie studiert und wurde in Bonn im Fach „Verglei-chende Religionswissenschast“ promoviert.

“Die Liebe steht über den Dogmen“ Der Heilige Berg Athos - ein katholischer Inder auf dem Athos: Eindrücke eines ersten Besuches

Heute sehen wir nur lächelnde Polizisten aufder Straße. Geduldig regeln sie den Verkehr.Strafzettel für falsches Parken? Heute doch nicht!Gut, geparkt wird auch sonst nicht unbedingtplatzsparend und ein Polizist ist auch nicht immermit Trillerpfeife und Bleistist zur Stelle. Hinter dernächsten Ecke stapeln sich Geschenkpäckchen.Die kleine Stadt ist voller Menschen und Autos.Viel voller. Kinder ziehen von Tür zu Tür. „Dürfenwir singen?“ Nach der kleinen Vorführung unddem pflichtschuldigen Obulus in Form wenigerMünzen wenden sich gerötete Gesichtchen demnächsten Tor zu. Dezente Hektik macht sich breit.

Am Abend dann die Klärung. Mit großer Geste undlandesweit im Fernsehen übertragen lässt der AthenerBürgermeister am himmelhohen, eisernen Weihnachts-baum 60.000 Lichter aufglühen. Vor recht wenigen Zu-schauern. Athen ist wieder einmal menschenleer. Dievielen zusätzlichen Menschen in unserer Stadt sind fürdie „Zwölstage“ aufs Land zu ihren Verwandten geflo-hen. Sie wollen hier stilvoll Liturgie, Christi Geburt unddas Ende der vorweihnachtlichen Fastenzeit feiern undruhige Tage im Kreis ihrer Lieben verbringen. Vom ein-leitenden Singen der Kinder bis zum Werfen von Gra-natäpfeln an Silvester und dem „Kreuztauchen“ inseiskalte Meer bei der „Großen Wasserweihe“ spanntsich ein traditioneller Bogen von Bräuchen.n „Von den Kalanda bis Epiphanie“

Am Morgen von Heiligabend beginnt mit dem Sin-gen der „Kalanda“ das „Dodekaimero“ (Zwölstage), dasam 6. Januar mit dem Epiphanie-Fest endet. Währenddieser Zeit, in der man sich „Kales Jortes“ bzw. „Frohe

Festtage“ wünscht, werden - von Region zu Region ostsehr unterschiedlich - eine Reihe von Bräuchen began-gen; viele davon existieren aber nur mehr in den Er-zählungen der Älteren.n Kalanda

„Na ta poume?“ (Dürfen wir sie singen?) fragen dieKinder, die am 24. Dezember schon früh morgens andie Tür klopfen, um die Geburt Christi anzukündigen.In diesen Liedern werden jeweils am 24. und 31. De-zember sowie am 5. Januar die religiösen Ereignissedes darauffolgenden Jahres (Weihnachten, Neujahr,Epiphanie) besungen, aber auch Segenswünsche fürdie Hausbewohner ausgesprochen. Früher wurden diekleinen Sänger mit Süßigkeiten belohnt; heute klingelnmeist Münzen in den Kinderhänden.n Christopsomo

Das „Christopsomo“, das „Christbrot“, darf - vorallem auf dem Land - auf keinem Weihnachtstisch feh-len. Seine Form ist gewöhnlich rund und es ist sym-bolisch verziert. Meistens wird über das Brot ein Kreuzaus Teig geformt, in dessen Mitte und den Ecken Man-deln eingelegt werden, die als Zeichen der Fruchtbar-keit gelten. Die sonstige Dekoration des Brotes richtetsich nach den Tätigkeiten des Hausherren: Rinder,Pflug und Dreschtenne bei Landwirten; Schafe, Ziegenund Stall beim Schäfer; Fische, Netz und Boot beim Fi-scher. Andere Varianten des Christopsomo kommenauf Ithaki vor. Dort ist es länglich und soll das Christ-kind darstellen. In Petroussa bei Drama wiederumbäckt man auf ein größeres rundes Brot ein kleines.Damit sollen der Stall zu Bethlehem und das Christ-kind symbolisiert werden.

n Kalikantzari - Festtags-KoboldeDas vorherrschende Element während des Dode-

kaimeros waren in Zeiten, in denen man an Geister,Hexen und Feen glaubte, die Kalikantzari. Die Kali-kantzari, Lykokantzari oder auch Planitari - wie sie aufZypern heißen - sind kleine, dunkle, behaarte Koboldemit Affenarmen, Ziegenbeinen und roten Augen, dieäußerst verfressen, ein bisschen dumm und sehr neu-gierig sind. Das ganze Dodekaimero über muss manvor den sogenannten „Dämonen der ungetaustenTage“ auf der Hut sein, da sie sie zwischen Christi Ge-burt und der Seg-nung der Gewässer der Epiphanie ihrUnwesen treiben.

Die Kalikantzari sitzen fast während des gesamtenJahres unter der Erde, wo sie versuchen, den Baum,der die Welt trägt, zu fällen. Kurz bevor sie am Endeihrer Bemühungen angelangt sind, ist es jedoch Hei-ligabend und die Gerüche der Festtagsvorbereitunglocken sie an die Erdoberfläche. Einer anderen Versionzufolge wird durch die Geburt Christi der Baum wieder„ganz“. Aus Wut stürmen dann die Kobolde an die Erd-oberfläche und ärgern die Menschen. Sie essen alles,was sie in der Häusern finden und verursachen einheilloses Durcheinander. Dagegen kann man sich abermit verschiedenen Tricks wehren: So wirkt etwa einTeller Süßigkeiten auf die Kobolde beruhigend. Manch-mal helfen auch Ablenkungsmanöver: Ein Sieb an derHaustür oder auf dem Dach neben dem Schornsteinverleitet die Kalikantzari, die Löcher zu zählen. Krähtder Hahn, müssen sie verschwinden, da sie, wie diemeisten Bösewichte, das Licht scheuen.

Die effizienteste Methode aber, sich diese „Teufels-wesen“ vom Leib zu halten, ist, das ganze Dodekai-mero über ständig ein Feuer im Kamin brennen zulassen - Feuer verscheucht alles Böse. In einigen Ge-genden wurden früher am Dorfrand oder auf den Dorf-plätzen Feuer angezündet, begleitet vom Geläut vonSchafsglocken: Feuer und Krach halten die bösen Gei-ster und Wesen fern. In einigen Regionen war man derÜberzeugung, dass die kleinen Wichtel nur denjenigenschaden, die sich nicht anständig benehmen: Dazu ge-hörten schlechte Hausfrauen, unartige Kinder, Faul-pelze oder Trinker. In manchen griechischenVolksmärchen werden die „guten“ Mädchen von denKalikantzari beschenkt, die „bösen“ hingegen bestrast.Am 6. Januar werden die frechen Festtagsgästeschließlich von den Lichtern des Epiphanie-Festes inihre Höhle zurückgetrieben. Dort werden sie bis zu dennächsten Weihnachtsfeiertagen wieder versuchen, den„Baum der Welt“ zu fällen....n „Agios Vassilis“ und die „Vassilopita“

Viele aus nördlicheren Breiten importierte Bräuche,wie der Weihnachtsbaum und der Truthahnbraten, sindin Griechenland längst zur Tradition geworden. Die Ge-schenke für die Kleinen aber werden in den meistenFamilien nicht am Heiligabend vom Weihnachtsmann

oder dem Christkind, sondern am 31. Dezember umMitternacht vom Agios Vassilis (Heiliger Vassilios) ge-bracht. Der Legende nach soll Bischof Vassilios derGroße einst den grausamen Herrscher der Stadt Cae-sarea dazu veranlasst haben, den dortigen Bewohnernabgenommene Wertsachen wieder zurückzugeben.

Da es nicht möglich war, die rechtmäßigen Besitzerwiederzufinden, ließ Vassilios die Münzen und Wert-sachen in Brote einbacken und an die Bevölkerungverteilen. Auf diese Art und Weise wurde Vassilios zumGabenbringer der Kinder.

In dieser Tradition schneidet man zum Jahreswech-sel um 12 Uhr Mitternacht bzw. am 1. Januar in allengriechischen Häusern die „Vassilopita“, den Vassilis-Kuchen - in den eine Münze eingebacken wird - an. Beider Verteilung der Stücke durch das Familienober-haupt wird das erste Christus und/oder der Panagiagewidmet. Neben den nahen und fernen Familienmit-gliedern kommen aber auch das Haus, die Haustiere,die Felder und der Gast bzw. der Arme an die Reihe.Derjenige, dem die Münze zufällt, bekommt ein „Ta-schengeld“, ist aber vor allem der Glückspilz des Jah-res. Das Anschneiden der Vassilopita ist schließlichauch in jedem Unternehmen, Verein usw. Bestandteildes Jahresanfangs.n Neujahrsglück

Auf den weitverbreiteten Glauben, daß der Beginneiner Periode zukunstsweisend sei, trifft man auch inGriechenland. Aus diesem Grund frönt man zum Jah-reswechsel dem Glücksspiel. Viele beginnen bereits anSilvester damit, einige schon um Weihnachten. In denFamilien geht es um das pure Vergnügen, meist wer-

den nur kleine Summen investiertBestimmend für den Verlauf des neuen Jahres ist

auch, wer an Neujahr als erster das Haus betritt. Allewünschen sich dafür eine Person, die als Glücks-bringer gilt. Meistens wird ein Kind bzw. der Erstge-borene Sohn oder der Hausherr kurz vor Mitternachtins Freie geschickt, der dann nach dem Jahreswechselals erster das Haus betritt („Podariko“). Auch die Wild-zwiebel, die man am 1. Januar an die Haustür hängt,ist wichtig. Sie lebt außerhalb der Erde weiter undsymbolisiert die Krast, die auf das Haus und die Be-wohner übertragen werden soll.“n Sternsinger oder Erleuchtung

Nach der Geburt Christi erschienen, geleitet vomStern, drei Könige aus dem Morgenland, um im Stallzu Bethlehem das Kind anzubeten. Jeder in katholi-schen Landen kennt die Geschichte und jeder kenntdie von Haus zu Haus ziehenden Sternsinger. In Grie-chenland wird am 6. Januar der Erscheinung desHerrn oder der Erleuchtung gedacht. Im ganzen Landhaben die Pappas viel zu tun: es gilt, Tiere, Ställe, Häu-ser und Menschen zu weihen. In der großen Wasser-weihe empfangen die orthodoxen Gläubigen aus derHand des Pappas das Weihwasser. Tiefe und sinn-fällige Bedeutung kommt ihm zu.

Dazu schreibt Elena Galini: „Es ist nicht nur dasWeihwasser, das Bedeutung hat. Es ist das Was-ser schlechthin, das für Leben und Gesundheitunentbehrlich ist. Es wird gesegnet durch dasEintauchen des Kreuzes, damit es gesund bleibtund seine in der Taufe heilbringende Krast auchim Alltagsleben bewahrt.“

“Zwölftage“ – von der Kalandabis zur EpiphanieLächelnde Polizisten - Reisende Griechen - Singende Kinder Christi Geburt -Festtagskobolde – Geschenke – Königskuchen –Glücksbringer –Wasserweihe

Von Sylvia Löser und Walter Bachsteffel

Foto

: © S

ylvi

a Lö

ser -

Wal

ter B

achs

teffe

l

Fotos: © Dr. Ajit Lokhande

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 11ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013

Ο Κωνσταντίνος Ξενάκης γεννήθηκε στοKάϊρο, της Αιγύπτου, στις 28 Δεκεμβρίου1931. Ζει στο Παρίσι από το 1955. Από το1996 ζει και εργάζεται στο Παρίσι και στηνΑθήνα. Θεωρείτε απ’ τους πλέον σύγχρονουςΕικαστικούς Διεθνώς.

Από το 1970 διδάσκει σε Παρίσι και Βερολίνο.Πραγματοποιεί πλήθος από ατομικές και ομαδι-κές εκθέσεις στην Ευρώπη αλλά και σε όλο τονκόσμο. Τα πολλά ταξίδια που κάνει τον φέρνουνσε επαφή με κάθε είδους καλλιτεχνικές προσπά-θειες και εκφράσεις, που μαζί με την ελληνικήκαταγωγή του και τη σχέση του με την Αίγυπτο,συνθέτουν την πολιτισμική βάση του έργου του.

Το 1986 του απονεμήθηκε από το Γαλλικόκράτος ο τίτλος «Ιππότης του Τάγματος Τεχνώνκαι Γραμμάτων», ενώ το 1988 έλαβε τιμητικήδιάκριση με την ευκαιρία της 24ης Ολυμπιάδαςαπό το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης τηςΣεούλ, Ν. Κορέα.

Το 1991, στο Κοινωνικό Κέντρο της Γαλλικήςπόλης Fameck (Λωρραίνη), εγκαινιάζεται η αί-θουσα «Κωνσταντίνος Ξενάκης», ενώ το 1996του απονεμήθηκε το βραβείο Delmas του Insti-tut de France, ύστερα από πρόταση της ΓαλλικήςAκαδημίας Kαλών Tεχνών

Προσωπικότητα με έντονη κοινωνική δράσηκαι πλούσιο διδακτικό έργο σε Πανεπιστήμια τουΠαρισιού και άλλων Ευρωπαϊκών Πανεπιστη-μίων. Τον συναντήσαμε στο Συρράκο. Έπειτα απόπρόσκληση της Αθηνάς Ζιώγα, δέχτηκε να επι-σκεφτεί το ιστορικό Συρράκο. Του ζητήσαμε νατου κάνουμε μια συνέντευξη και μας εντυπω-σίασε με την προθυμία του. Άνθρωπος με με-γάλο «βεληνεκές» στην ζωή του δέχτηκε να μαςαπαντήσει στα παρακάτω ερωτήματα, ενώ στα82 του χρόνια και έχοντας επισκεφτεί πάραπολλά μέρη του κόσμου δηλώνει ότι το ιστορικόαρχοντοχώρι των Τζουμέρκων προσδίδει άρωμα«Μεταφυσικής».

Κε Ξενάκη. Μεγάλη μας τιμή για τους Συρρα-κιώτες που παρευρεθήκατε στο χωριό μας καισας ευχαριστούμε ιδιαιτέρως για την ευγενήπροθυμία σας να μας παραχωρήσετε αυτή τηνσυνέντευξη... Το Εικαστικό σας έργο είναι βα-σισμένο σε φιλοσοφία ζωής και αποτελείδρόμο συνεχούς αναζήτησης. Ποια ακριβώςείναι αυτή η φιλοσοφία;

Πραγματικά, το εικαστικό μου «θέλω» είναιμια φιλοσοφία σε δρόμο συνεχούς αναζήτησης.Ποια ακριβώς είναι αυτή η φιλοσοφία; Κατ’αρχάς να σας επισημάνω ότι δεν είμαι φιλόσο-φος. Το έργο μου περιέχει κριτική η οποία δημι-ουργείται από μια φιλοσοφική αναζήτηση. Στηζωή πολλές φορές τα πράγματα «έρχονται τυ-χαία» και οι συμπτώσεις αυτές δρομολογούν κά-ποιες αλλαγές. Τα γεγονότα είναι αυτά πουανέπτυξαν μέσα μου την ανάγκη να εκφράσωαυτούς τους «κόσμους» που σήμερα βλέπουμεστα έργα μου.

Και ποιος ακριβώς μπορεί να θεωρηθεί ο …ρόλος του ταλέντου στην έκφραση αυτή;

Το ταλέντο είναι ένα μικρό εφόδιο που επιτρέ-πει να εκφράσουμε κάποια πράγματα ευκολό-τερα. Θα έλεγα ότι σε συσχετισμό με τηνοικονομία, το ταλέντο μπορούμε να το δούμε ως«κεφάλαιο». Πιστεύω όμως ότι και ταλέντο ναμην υπάρχει (όπως και κεφάλαιο αν δεν υπάρχει)αν κάποιος νιώθει την ανάγκη να εκφραστεί θαβρει τον τρόπο.

Ζωγραφίζατε από μικρός στο Κάιρο και σπου-δάσατε Αρχιτεκτονική και Διακόσμηση Εσω-τερικών χώρων στο Παρίσι. Είχατε σκεφτείποτέ ότι θα είχατε αυτή την εξέλιξη;

Η απάντηση είναι Όχι. Αρχικά η ζωγραφικήήταν για μένα ένα χόμπι, ένα χόμπι που με βοή-θησε και στα σχολικά μου χρόνια με υψηλές βαθ-μολογίες στα αντίστοιχα μαθήματα. Το χόμπιαυτό όπως το χαρακτήρισα δεν ήταν αρκετό γιανα μπορέσω να εκφράσω τον κόσμου μου. Ταγεγονότα της Αιγύπτου εκείνης της εποχής καιοι οικονομικές τους συνέπειες με οδήγησαν στοΠαρίσι όπου βίωσα μια εξαιρετικά δύσκολη οι-κονομική και συναισθηματική περίοδο της ζωήςμου. Σε εκείνη την περίοδο η ζωή μου ταυτί-στηκε με τα γεγονότα στο μυθιστόρημα «Ταξίδιστην άκρη της νύχτας» του Φ. Σελίν. Το αποτέλε-σμα της περιόδου αυτής ήταν η αναγέννηση μουμε άλλα χαρακτηριστικά, άλλη φιλοσοφία και άλ-λους στόχους ζωής. Έτσι διαμορφώθηκε ένας«θυμωμένος κόσμος» που έπρεπε να εκφράσω.Άρχισα με την συγγραφή αλλά κατέληξα ότι τοκαλύτερο μου εκφραστικό «όπλο» ήταν η ζω-γραφική.

Είστε έντονα πολιτικοποιημένο άτομο. Πόσοέχουν επιδράσει οι πολιτικές αναταραχές στιςΕικαστικές σας αναζητήσεις;

Γενικότερα το έργο μου πηγάζει από την κα-θημερινότητα. Ζω έντονα τη ζωή μου. Κάποιος

είπε ότι το έργο μου είναι ο άνθρωπος. Οπότε ηκαθημερινότητα είναι αυτή που διαμορφώνει τοεικαστικό έργο. Πολύ σωστή η ερώτησή σας γιατο εάν τα πολιτικά γεγονότα συμβάλλουν στοέργο ενός καλλιτέχνη. Σαφώς και συμβάλλουνμε άμεσο τρόπο . Η διαφορά είναι ότι εγώ σεσχέση με τη σημερινή πραγματικότητα ζητώ τηνυπέρβαση για το έργο τέχνης. Θεωρώ ότι καλώςή κακώς παραμένω σε ένα πλαίσιο πιο κλασικόκαι ότι ένα έργο τέχνης δεν μπορεί να γίνει εάνδεν υπάρχει η έννοια της υπέρβασης. Και εξηγού-μαι: Ένα πολιτικό γεγονός που με απασχολεί, αντο μεταφέρω στον πίνακα μου «όπως είναι», αυτότο λέω δημοσιογραφία. Επομένως με ενδιαφέρεινα δουλέψω το γεγονός ίσως και να το μεταποι-ήσω για να βρω την ουσία του. Αυτή η υπέρβασηπιστεύω ότι εκφράζει και τον εαυτό μου αλλά καιτην ουσία του προβλήματος (γεγονότος).

Έχετε δηλώσει ότι τρέφετε απεριόριστο θαυ-μασμό στην Αρχαία Ελλάδα και την Φαραω-νική Αίγυπτο, κάτι που εξάλλου αποτυπώνεταιπολύ έντονα στα έργα σας με τα αρχαία σύμ-βολα. Πως θα σχολιάζατε την σημερινή κατά-σταση που διαμορφώνεται αυτό τον καιρόστους δύο αυτούς λαούς, με διαφορετικά βέ-βαια προβλήματα ο καθένας;

Μεγάλο το ερώτημα και πιστεύω ότι θα γρα-φτεί κάποτε ολόκληρο βιβλίο. Απαντώντας σύν-τομα στο ερώτημα, μπορώ να πω ότι και οι δύοχώρες Ελλάδα και Αίγυπτο σήμερα, βρίσκονταισε ένα τέλειο αδιέξοδο. Και αυτό είναι το αποτέ-λεσμα των σαθρών πολιτικών που διαχειρίζονταιτις τύχες των δυο λαών.

Λένε ότι όλα τα έργα αποτελούν «παιδιά» ενόςκαλλιτέχνη. Υπάρχει κάποια απ’ αυτές τις μορ-φές (ας μου επιτραπεί η έκφραση), που σας εκ-φράζει περισσότερο ως Κωνσταντίνο Ξενάκη;

Όλα με εκφράζουν και αγαπώ όλα μου τα έργα..Απλώς μπορώ να κάνω έναν μικρό διαχωρισμόόπως την «Εφημερίδα» που έκανα στο «ΒΗΜΑ».Νομίζω ότι υποχωρεί η ποιητικότητα του έργουγιατί προσπάθησα να προβάλλω πολιτικές θέσεις.Γι αυτό και λέω ότι, ακόμη και τα κολλάζ πουέκανα στο Βερολίνο, έχουν λιγότερη ποιητική έκ-φραση και σκιτσάρουν περισσότερο τα πολιτικάπροβλήματα της πόλης. Οπότε καταλήγονταςθέλω να τονίσω ότι αυτοί οι διαχωρισμοί (ποιητικόκαι μη-ποιητικό έργο) πολλές φορές είναι απαραί-τητοι, διότι έχουν περάσει και στην άμεση έκ-φραση της εικαστικής τέχνης, που κρίνει,κατακρίνει, γελοιοποιεί κάποια πολιτικά συμ-βάντα. Δεν υπάρχει προτίμηση. Υπάρχει διάθεση,διαφορετικός χρόνος και διαφορετικές συνθήκες.

Κατά πόσο ένας καλλιτέχνης δέχεται επιδρά-σεις Εικαστικές από άλλον καλλιτέχνη του εί-δους, είτε απ’ το παρελθόν είτε απ’ το παρόν;

Νομίζω ότι όλοι οι άνθρωποι γενικά επηρεά-ζονται και απ’ το παρελθόν και απ’ το παρόν. Είναιπολύ λογικό και ανθρώπινο. Εμένα το θέμα πουμε απασχολεί είναι αυτό της δημιουργίας. Καικάνω μια διαφοροποίηση του δημιουργού απ’ τονκαλλιτέχνη κατά πόσο αυτός που λέγεται δημι-ουργός παίρνει τις πληροφορίες και απ’ το παρελ-θόν και απ’ το παρόν για να φτιάξει κάτικαινούργιο. Ας το πούμε εάν θέλετε μια καινούρ-για ματιά στα πράγματα και όχι μια επανάληψη, ήαυτό που λέγανε και οι Αρχαίοι «μίμηση», καιπου μάλιστα θεωρούνταν αρνητικό.

Μέσα σε μια άκρως καπιταλιστική κοινωνία έναςκαλλιτέχνης μπορεί να «κατακτήσει» την τέχνηκαι να την «καταστήσει» φωνή αντίδρασηςενάντια σε όλα αυτά που καθημερινά βιώνουμε;

Μπορεί, αρκεί να μην παίζει το παιχνίδι του συ-στήματος. Εγώ πάντως πιστεύω ότι εν μέρει ητέχνη έχει «χαθεί», διότι υπάρχει μια εμπορευμα-τοποίηση και οικονομική εκμετάλλευση και αυτήείναι τέτοια που δεν αφήνει να παιχτούνε «δημι-ουργικά παιχνίδια». Αυτό όμως, δεν σημαίνει ότιέχει πεθάνει τελείως. Αλλά ακόμη και μέσα σεαυτή την μεγάλη κρίση, υπάρχουν δημιουργίεςπου θα φανούν στο μέλλον. Το κατεστημένο καλ-λιτεχνικό κύκλωμα εμένα προσωπικά δεν με ικα-νοποιεί. Λέω ότι υπάρχει μεγάλη (δια)φθορά.Υπάρχει ένα σύστημα εμπορίου. Σήμερα η οικο-νομία έχει μια αυτοτέλεια και η τέχνη συμμετέχεισε αυτό το παιχνίδι. Πιο παλιά η οικονομία ήτανένα μέσο για να δημιουργηθούν πράγματα.

Μπορεί όμως ένα Εικαστικό έργο να καταστείφωνή αντίδρασης;

Σαφώς, αλλά όχι απ’ «κατεστημένους» καλλι-τέχνες. Η «φωνή αντίδρασης» θα κριθεί εκ τωνυστέρων, όπως ακριβώς και η τέχνη.

Έχει ειπωθεί κατά κόρον από κριτικούς τέχνηςότι όλη η καλλιτεχνική δράση του Κωνσταντί-νου Ξενάκη έχει ουμανιστικό χαρακτήρα, μεκυρίαρχο χαρακτήρα τον άνθρωπο. Έχετε δη-λώσει ότι υπάρχει διεθνής κρίση ηθικής τωνανθρώπων, πως βλέπετε ή μάλλον τι θα συμ-βουλεύατε σήμερα τους νέους;

Αυτό είναι ένα ατελείωτο θέμα διότι υπάρχειμεγάλη κρίσις αξιών και η παγκοσμιοποίηση δι-εύρυνε το πρόβλημα. Το ερώτημα είναι τι θαμπορούσαν να κάνουν οι νέοι. Δεν ξέρω. Αυτόπου ξέρω -κρίνοντας και απ’ τον εαυτό μου, καιαυτό μόνον κάνω- είναι να καταγγέλλω αυτόπου σκέφτομαι όταν μου δοθεί η ευκαιρία και θαήθελα πολύ περισσότερο να το κάνουν και οινέοι. Εδώ χρειάζεται μια επανάσταση. Πιστεύωστην επανάσταση, γιατί κάτι πρέπει να αλλάξει.Έχουμε απολέσει την ποιότητα ζωής.

Ποιοι είναι οι κατευθυντήριοι «πόλοι ζωής»που σας εκφράζουν μέσω της τέχνης;

Εμένα δύο είναι πόλοι που με ενδιαφέρουν, ηφιλοσοφία και η επιστήμη. Αν και διαπιστώνω ότιη τεχνολογία καθοδηγείται και ελέγχεται όλο καιπερισσότερο από το πολιτικοοικονομικό σύ-στημα, με τάσεις ελέγχου της ανθρωπότητας.

Πάμε λίγο στην περίφημη «Εφημερίδα» τουΚωσταντίνου Ξενάκη. Με αυτή σας την κίνησητο 1971, αμφισβητήσατε κάθε μορφής άχρη-στη γνώση και τολμήσατε σε εποχές πουακόμη διαμορφώνονταν ο σκληρός κόσμοςτων media, να μιλήσετε με τον πλέον στοχα-στικό και προφητικό τρόπο για την έλλειψηπραγματικής επικοινωνίας στις σύγχρονεςκοινωνίες. Σήμερα μετά από τόσα χρόνια καιμε την εξέλιξη του διαδικτύου θα τολμούσατενα ξανακάνετε εφημερίδα, ή θα προσπαθού-σατε να ενσπείρετε την αμφιβολία σας γιακάθε γραπτό κείμενο, προβληματίζοντας μαςκαι πάλι, - έστω και παροδικά-, για την σημα-σία και την χρησιμότητά του;

Έχω κάνει δύο διαφορετικές εφημερίδες αλλάθα σας δώσω απάντηση που αφορά στην πρώτηεφημερίδα που έκανα στο Ζάγκρεπ. Σε κάποιασυνέντευξη που έδωσα στο Παρίσι όταν με ρώ-τησαν εάν αυτή «η γλώσσα» είναι τέχνη -και κα-νένας δεν αμφισβήτησε ότι δεν είναι τέχνη-,μετέφερα την απλή σκέψη ότι όλοι εσείς οι δη-μοσιογράφοι δεν λέτε τίποτε, ενώ εγώ σε αδιά-βαστη εφημερίδα αποτύπωσα τόσες πολλέςπληροφορίες. Και μπαίνω στην ουσία τι θα πειτέχνη τι θα πει πληροφορία τι θα πει είδηση. Άραη απάντησή μου είναι, ότι εγώ λέω περισσότερα

απ’ τους δημοσιογράφους. Μελλοντικά βλέπωότι ο γραπτός λόγος θα εκφράζει πράγματα καισυναισθήματα «ποιητικά / φιλοσοφικά». Δηλαδήθα προσεγγίζει το έργο τέχνης. Όλη η υπόλοιπηπληροφορία θα μεταφέρεται μέσα από διαφορε-τικά κανάλια επικοινωνίας. Το έργο τέχνης χρει-άζεται τον χρόνο του.

Έχετε ζήσει απ’ τα μικρά σας χρόνια δύσκολεςκαταστάσεις. Έχετε παρευρεθεί σε μεγάλα πο-λιτικά γεγονότα, έχετε δηλώσει αναρχικός καιέχετε καταγράψει με τους περίφημους «χάρ-τες» σας τις ανθρώπινες πορείες και κυρίωςτην δική σας στον παγκόσμιο χάρτη της τέ-χνης. Εάν είχατε την πολυτέλεια να ξαναγυ-ρίσετε τον χρόνο πίσω από προσωπικήςάποψης και όχι από καλλιτεχνικής, τι θα ήταναυτό που θα προσπαθούσατε να αποφύγετε;

Δεν προσπαθώ να αποφύγω τα προβλήματακαι δεν λέω ότι αν δεν υπήρχαν θα ήταν ίσως κα-λύτερα. Είναι λάθος εκ των υστέρων να λέμε γιατο τι θα προσπαθούσα να αποφύγω. Στο ερώ-τημα εάν θα ήθελα να συνεχίσω την άνετη ζωήπου είχα στην Αίγυπτο ή θα προτιμούσα να πε-ράσω αυτά που πέρασα, σαφώς και δέχομαιαυτό που γίνεται, γιατί αυτή είναι η ζωή μου.Είναι μια πορεία την οποία δεν μπορείς να απο-φύγεις. Τα πράγματα φτιάχνονται όπως αυτά έρ-χονται, πλάθοντας όμως πάντοτε στόχους καιδίνοντας έννοιες στα πράγματα. Άποψή μου είναιπως όλα τα πράγματα στην ζωή είναι καλοδεχού-μενα. Ο Καβάφης είπε ξέχασε την Ιθάκη σαν προ-ορισμό. Σημασία έχει το ταξίδι. Το δικό μου ταξίδιμε ολοκλήρωσε.

Επισκεφτήκατε για πρώτη φορά το ιστορικόΣυρράκο. Σίγουρα θα επισημάνατε και θετικάαλλά και αρνητικά πράγματα από ένα παραδο-σιακό οικισμό. Θα ήθελα τις εντυπώσεις σας.

Αυτό που είπα επανειλημμένως στους ανθρώ-πους του Συρράκου είναι πως εύχομαι σε όλουςμια μέρα να γυρίσουν στα χωριά τους και τα παι-διά να του δώσουν μια καινούργια ζωή και όχιμόνο να έρχονται για τα πανηγύρια. Εάν υπήρχεέξυπνο κράτος θα έπρεπε να είχε μια πολιτικήαποκέντρωσης. Διότι όπως διαπιστώνω μετάαπό πολλά ταξίδια που έκανα στην Ελλάδα, παν-τού είναι όμορφα εκτός από το Κέντρο/Αθήνα.Το Συρράκο έχει μια αυστηρή φύση. Όπως τοέζησα και στη ζωή, όταν υπάρχει ένα αρνητικόστοιχείο υπάρχει και ένα αντίστοιχο θετικό. Η φι-λοσοφία του Γινγκ-Γιανγκ. Το Συρράκο με ενθου-σίασε σαν χωριό, είναι δομημένο μέσα σε μιααυστηρή φύση και προσφέρει ιδιάζουσες ομορ-φιές που δεν τις συναντάς αλλού και θα έλεγαπροπάντων προσφέρει άρωμα «Μεταφυσικής».Υπόσχομαι πως θα επιστρέψω.

Εάν θέλατε να χρησιμοποιήσετε κάποιο σύμ-βολο για να αποτυπώσετε το Συρράκο ποιο απ’τα σύμβολα θα το αντιπροσώπευε καλύτερα;

Πολύ πιθανών να μην υπάρχει μόνον ένα σύμ-βολο αλλά πολλά. Προσπαθώντας να απλοποι-ήσω την ερώτηση θα σας έλεγα ότι πρωταρχικόσύμβολο θα χρησιμοποιήσω τον κώνο μιας καισε όλες τις στέγες υπάρχουν διάφοροι κώνοι απ’τους τεχνίτες της πέτρας. Η απάντησή μου αυτήκαι δεν και τόσο «αθώα» διότι στην ηλεκτροκι-νητική μου περίοδο, το αλφαβητάριο «σημεία /κώδικες» βασιζόταν σε Κώνο, οπού και ανέ-πτυξα μια ολόκληρη φιλοσοφία.

Κύριε Ξενάκη σας ευχαριστώ πάρα πολύ γιατην τιμή που μου κάνατε να κάνουμε αυτή τηνσυζήτηση. Σίγουρα βγήκαμε «σοφότεροι» απ’την συζήτηση μαζί σας. Θα σας περιμένουμε καιπάλι στο Συρράκο.

n ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ:

«Έχουμε απολέσει την ποιότητα ζωής»Μιλάει στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο μεγάλος Έλληνας εικαστικός

Συνέντευξη στον Βασίλη Κίστη

Τα σημείατων καιρώνΓράφει η Ελένη ΤέγουΚοινωνική Λειτουργός-Συγγραφέας

«Αυτή δεν μπορεί να είναι η Ελλάδαμας» επαναλάμβανε μέσα στους διαλογι-σμούς της η Ελπίδα. Είχε ακούσει να λέ-γονται πολλά στις μέρες μας γιαανθρώπους που έψαχναν για φαγητό καιρούχα μέσα από τους κάδους των απορ-ριμμάτων, όμως ποτέ δεν είδε με τα μάτιατης θέαμα όπως αυτό, μέσα στο σού-ρουπο, στην γειτονιά της.

Είδε τον άνθρωπο και ένοιωσε το έδα-φος να υποχωρεί κάτω από τα πόδια της.Θα ήταν γύρω στα πενήντα πέντε του χρό-νια. Ψηλός, σκουρόχρωμα ντυμένος καικαθώς είχε γυρισμένη την πλάτη του,εφάνταζε σαν ξωτικό. Η απόσταση πουτους χώριζε ήταν γύρω στα τρία μέτραπερίπου. Εκεί στην γωνία, έξω από τοΣούπερ Μάρκετ της γειτονιάς της.

Ο άνδρας αυτός σα να μην πίστευε πώςείχε φτάσει σ’ αυτήν την κατάσταση. Ποιοςξέρει πόση συστολή να ένιωθε εκείνη τηνώρα που με πολλή προσοχή άνοιγε το κα-πάκι του κάδου απορριμμάτων τουΔήμου! Κοίταξε βιαστικά δεξιά και αρι-στερά του και βούτηξε το κεφάλι του μέσαστον κάδο, προσπαθώντας να προσεγγίσειαυτό που τον ενδιέφερε. Ο φόβος όμωςμήπως γίνει αντιληπτός από κάποιον πε-λάτη του καταστήματος, του έλεγε πως«έπρεπε να βιαστεί».

Η Ελπίδα, σεβόμενη την όλη κατάστασητου ανθρώπου, τον προσπέρασε διακρι-τικά και βιάστηκε να ψωνίσει κάποια τρό-φιμα και άλλα χρήσιμα γι’ αυτόν τονσυγκεκριμένο άνθρωπο, προϊόντα. Αργο-πόρησε όμως, μπροστά στο ταμείο. Παρα-κολουθούσε με κάποια επιφύλαξη τονάγνωστο επισκέπτη του κάδου, μέσα απότο παράθυρο. Φοβόταν μήπως τον χάσεικαι δεν προφτάσει να του δώσει αυτά πουψώνιζε για εκείνον.

Και όμως, τελείως απρόοπτα, τον έχασεαπό τα μάτια της. Ο άνθρωπος της διέφυγετόσο απρόοπτα, που όταν η Ελπίδα επιχεί-ρησε να τον συναντήσει, της ήταν πλέοναδύνατον.

Γύρισε στο σπίτι απογοητευμένη,ακουμπώντας τα ψώνια της σε κάποιοράφι. Ποιος ξέρει, ίσως κάποια άλλη μέρανα τον συναντούσε…

Στο ραντεβού με την φίλη της τηνΜαίρη, προδόθηκε από την σοβαρότητατης στάσης της. «Δεν μπορεί, κάτι σε απα-σχολεί απόψε» της είπε η Μαίρη.

«Ας το ξεχάσουμε» της απάντησε η Ελ-πίδα, με ένα προσποιητό χαμόγελο. Ήξερεπως δεν έπρεπε να χαλάσει την ατμό-σφαιρα γι’ αυτό που είχαν προγραμματίσει.Θα επισκέπτονταν μια ξεχωριστή «φίλη»κυρία από την Ένωση Λογοτεχνών Θεσ-σαλονίκης και θα μοιράζονταν μαζί τηςΧριστουγεννιάτικες σκέψεις.

Η Μαίρη σταμάτησε στο κοντινότεροανθοπωλείο για να αγοράσει ένα μικρόγλαστράκι με κυκλάμινα, ενώ η Ελπίδαπαρέμεινε να την περιμένει στην γωνία.Και να τος πάλι, ο άνθρωπός της. Συνέχιζετο ψάξιμο στον κάδο δίπλα της. Αυτή τηφορά η Ελπίδα τον πλησίασε αποφασι-στικά για να του μιλήσει. Έτσι έμαθε τηνιστορία του. Ήταν άνεργος με τρία ανήλικαπαιδιά. Το εργοστάσιο που δούλευεέκλεισε και η οικογένεια βρέθηκε, από τημια στιγμή στην άλλη, αβοήθητη.

Ο άνδρας της έδωσε την διεύθυνση τουσπιτιού του για να επισκεφθεί η Ελπίδα τηνοικογένεια. Τότε η Ελπίδα ανακάλυψε πωςήταν γείτονες. Εκείνος της εξομολογή-θηκε επίσης, πως δυο τρεις φορές τώραείχε σταθεί έξω από την εκκλησία της πε-ριοχής, ζητώντας να τον βοηθήσουν. Δεντου βγήκε όμως όλο αυτό σε καλό. Οισυμμαθητές των παιδιών του τον αναγνώ-ρισαν και στην συνέχεια είπαν με σκληρό-τητα στα παιδιά του πως ο πατέρας τουςήταν «ζητιάνος».

Η Ελπίδα συμπαραστάθηκε όσο μπο-ρούσε στον γνωστό από την ιστορία τουπλέον συνάνθρωπο και υποσχέθηκε ναεπισκεφθεί την οικογένεια και να συζητή-σουν μαζί για κάποιες λύσεις στο πρό-βλημά τους.

«Πλησιάζουν Χριστούγεννα» του είπε.«Ίσως η ευλογία τους να χτυπήσει και τηνδική σας πόρτα».

«Ας ήταν Θεέ μου, οι βαρυφορτωμένεςψυχές των ανθρώπων να βρουν τονδρόμο τους, τούτες τις άγιες ημέρες και τοάστρο της Βηθλεέμ ας κάνει το θαύμα του,για να ακουσθεί το τρισχαριτωμένο μή-νυμα «και επί γης ειρήνη…».

© V

assi

lis K

istis

Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ΑφΙΕΡΩΜΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 201312

«Ο ασυγκράτητος καταναλωτικός τρό-πος της ζωής που δημιούργησαν οι «δυ-νατοί» στη γη, έφερε τον κόσμο μπροστάστο μεγάλο οικολογικό πρόβλημα. Ας κα-ταλάβουμε όλοι, πως μόνο αν αλλάξουμετη στάση μας στη ζωή και θυσιάσουμε τονεγωϊσμό μας, αν προσπαθήσουμε να μοι-ραστούμε με τον συνάνθρωπό μας τοναέρα, το νερό, τα διάφορα αγαθά μας.Είναι η καταλληλότερη ώρα τώρα τα Χρι-στούγεννα να παρακαλέσουμε τον Γεννη-θέντα στην άσημη Βηθλεέμ, τον Λυτρωτήτου κόσμου, να φέρει στον κόσμο ειρήνηκαι αγάπη μεταξύ όλων των λαών, γιατίείναι οι μόνες βασικές και απαραίτητεςπροϋποθέσεις που θα μας οδηγήσουνστην πρόοδο και επιτυχία».

Αυτά τονίζει σήμερα ο Πρωτοπρεσβύτε-ρος Σπυρίδων Αντωνίου, επίκουρος κα-θηγητής της Βυζαντινής Μουσικολογίας στοΑ.Π.Θ. παραχωρώντας συνέντευξη στην«ΕΓ».

Πώς θα χαρακτηρίζατε τον τρόπο που προ-σεγγίζουν οι σημερινοί άνθρωποι τη γιορτήτων Χριστουγέννων; Προσεγγίζεται ορθάκαι λυτρωτικά;

«Ναι, η Μεγάλη γιορτή των Χριστουγέν-νων δεν προσεγγίζεται ορθά και λυτρωτικάαπό πολύ κόσμο. Δεν γνωρίζουν ίσως οιπολλοί ποιά μεγάλα καί σωτήρια γεγονόταγια τον άνθρωπο διαδραματίστηκαν σ αυτήτην κορυφαία γιορτή. Ο μεγάλος ποιητήςκαι πατέρας της Εκκλησίας, ο άγιος Γρηγό-ριος ο Θεολόγος (Ε.Π. 36,516) μας δίνει μεσοφία τον τρόπο με τον οποίο πρέπει ναγιορτάσουμε τα Χριστούγεννα: «Λοιπόν, ναγιορτάζουμε θεϊκά, λέει, όχι ειδωλατρικά,όχι κοσμικά αλλά υπερκόσμια, να τιμάμεόχι τους εαυτούς μας αλλά τον Χριστό»,και συνεχίζει «μη τα της ασθενείας, αλλά τατης ιατρείας. μη τα της πλάσεως, αλλά τατης αναπλάσεως».

Ό Άγιος Ιωάννης ό Χρυσόστομος, τουοποίου φέτος γιορτάζουμε 1600 χρόνια απότην κοίμηση του, γράφει: «Σήμερα λύθηκαντα μακροχρόνια δεσμά. Ό διάβολος καταντρο-πιάσθηκε. Οι δαίμονες δραπέτευσαν. Ό θάνα-τος (της ψυχής) καταργήθηκε. Ό Παράδεισοςανοίχθηκε. Ή κατάρα εξαφανίστηκε. Ή αμαρτίαδιώχθηκε. Ή πλάνη απομακρύνθηκε. Ή αλή-θεια αποκαλύφθηκε... Ή Βασιλεία των Ουρα-νών μεταφυτεύθηκε στη γη. Οι Άγγελοισυνομιλούν με τους ανθρώπους... Κατέβηκε

ό Θεός στη γη κι ό άνθρωπος ανέβηκε στουςουρανούς. Κατέβηκε ό Θεός στη γη και πάλιβρίσκεται στον Ουρανό. 'Ολόκληρος είναι στονουρανό κι ολόκληρος είναι στη γη. Έγινε άν-θρωπος κι είναι Θεός. Είναι Θεός κι έλαβεσάρκα». Μπροστά σε αυτά τα σωτήρια γεγο-νότα, έρχεται ό πονηρός με τους υπηρέτεςτου, που δε θέλουν την απελευθέρωση τουανθρώπου και δίνουν μια άλλη, ψεύτικη αί-σθηση της μεγάλης γιορτής, προβάλουν δη-λαδή και επιβάλουν κοσμικές – ειδωλολατρικέςεκδηλώσεις, με ήθη και έθιμα άσχετα με τηνΣωτήρια Εορτή, προκειμένου να πετύχουν,όπως λένε, τη «μαγεία των Χριστουγέννων».Αλλά βέβαια δεν γιορτάζονται τα αληθινά Χρι-στούγεννα με πολυφαγία, με ξενύχτια, με επί-δειξη στο ντύσιμο και άλλα. Αυτά μας ταεπιβάλουν αυτοί που θέλουν τη μαζοποίησητων ανθρώπων, για να χάσουμε το αληθινόνόημα της Σωτήριας Γιορτής των Χριστουγέν-νων και να μας κάνουν υποχείρια της «αλλο-τρίωσης». Έχει μεγάλη σημασία να προσέξουμετην πνευματική προετοιμασία μας για τα Χρι-στούγεννα, δηλαδή την νηστεία, την προετοι-μασία μας για την Χριστουγεννιάτικη θείαΛειτουργία και την αγάπη μας στο Θεό, και στοσυνάνθρωπο μας».

«Ο Χριστός γεννήθηκε για να αναγεννηθείο άνθρωπος. Ήρθε στη γη για να υψωθούμεεμείς στον ουρανό. Πήρε σάρκα για να νι-κήσουμε τα πάθη της σάρκας, το θυμό, τηβλασφημία, το ψέμα, τη διαφθορά, το μίσος,την ατιμία και στη θέση τους να βάλουμε τηναγάπη, την πίστη, την ελευθερία, την αλή-θεια, τη φιλανθρωπία, τη συγχωρητικότητα,την υπέρβαση κάθε εγωπαθούς συμπεριφο-

ράς και αδικίας». Αλήθεια ποιο είναι τοαληθινό νόημα των Χριστουγέννων;

«Πολύ σωστά. Με την ενανθρώπηση καιτη γέννησή Του ο Θεάνθρωπος Ιησούς Χρι-στός θέλει τη θέωση του ανθρώπου. Ενώνε-ται το κτιστό πλάσμα, ο άνθρωπος με τονΆκτιστο Πλάστη. «Αυτός ενηνθρώπησεν, ίναημείς θεοποιηθώμεν» διδάσκει ο Μ. Αθανά-σιος. «Άνθρωπος γαρ εγένετο ο Θεός καιΘεός ο άνθρωπος» ερμηνεύει ο άγιος Ιωάν-νης ο Χρυσόστομος.

Ένας μεγάλος φιλόσοφος και Θεολόγος, οάγιος Μάξιμος ο Απολογητής, τον 7ο αιώναέλεγε ότι τα Χριστούγεννα είναι ο σκοπός τηςανθρώπινης ιστορίας, διότι από τα Χριστού-γεννα πηγαίνουμε, με όλη την επίγεια δράσητου Ιησού Χριστού, στην εορτή της Πεντηκο-στής, που είναι η εορτή της δυνατότητας τουανθρώπου να γίνει Θεός με τη Χάρη του Θεού.Η γιορτή των Χριστουγέννων είναι το θεμέλιοτης σωτηρίας μας. Πρέπει την ημέρα των Χρι-στουγέννων να ευχόμαστε με τη φράση «Χρι-στός Ετέχθη», όπως λέμε το Πάσχα «ΧριστόςΑνέστη». Είναι ελεύθερος ο άνθρωπος να δια-λέξει και να νοηματοδοτήσει σωστά τα Χρι-στούγεννα. Μπορεί, αν θέλει να απαλλαγείαπό τις «μυθοπλασίες» που τον υποδουλώ-νουν, από την «φαντασία» που τον παρα-πλανά. Έπρεπε ο Θεός να γεννηθεί ωςάνθρωπος, από μια Μητέρα για νά τόν πλη-σιάσει και να αναγεννηθεί ο άνθρωπος. Γι’αυτό οι εμπνευσμένοι υμνογράφοι της Εκκλη-σίας μας, και οι μεγάλοι Πατέρες, υμνούν καιδοξάζουν τον Θεάνθρωπο Χριστό, πού ανα-γέννησε τον άνθρωπο και ανακαίνισε ολό-κληρη την κτίση, έδωσε άλλη προοπτική καινόημα τόσο στον άνθρωπο, όσο και σε ολό-κληρη την δημιουργία».

Πώς ερμηνεύονται οι πόλεμοι, η εκμετάλ-λευση των αδυνάμων, η μόλυνση του πε-ριβάλλοντος, η κοινωνική ανισότητα απότην Ορθοδοξία;

«Τελικά το κακό δεν είναι αθάνατο και μό-νιμο στη γη. Ο θάνατος και η αδικία νικήθη-καν πάνω στον Σταυρό του Χριστού. Οιάνθρωποι ας μη χάσουμε την ελπίδα ποτέ,γιατί η αγάπη του Θεού δεν μας εγκαταλεί-πει. Οι νέοι μπορούν να χτίσουν ένα καλύ-τερο κόσμο. Ο ασυγκράτητοςκαταναλωτικός τρόπος της ζωής που δημι-ούργησαν οι «δυνατοί» στη γη, έφερε τονκόσμο μπροστά στο μεγάλο οικολογικό πρό-βλημα. Ας καταλάβουμε όλοι, πως μόνο αν

αλλάξουμε τη στάση μας στη ζωή και θυσιά-σουμε τον εγωϊσμό μας, αν προσπαθήσουμενα μοιραστούμε με τον συνάνθρωπό μαςτον αέρα, το νερό, τα διάφορα αγαθά μας.Είναι η καταλληλότερη ώρα τώρα τα Χρι-στούγεννα να παρακαλέσουμε τον Γεννη-θέντα στην άσημη Βηθλεέμ, τον Λυτρωτήτου κόσμου, να φέρει στον κόσμο ειρήνη καιαγάπη μεταξύ όλων των λαών, γιατί είναι οιμόνες βασικές και απαραίτητες προϋποθέ-σεις που θα μας οδηγήσουν στην πρόοδο καιεπιτυχία».

Ποιες συμβουλές θα δίνατε στους σημερι-νούς Χριστιανούς για τη γιορτή των Χρι-στουγέννων;

Πλήθη σημερινών ανθρώπων μπορούννα πούν όπως ο Ιώβ, ότι έχουν σβήσει οιγήινες ελπίδες τους. Πολλοί έχουν χάσει πε-ριουσίες, υγεία, κάθε κοσμική στήριξη. ΟΙώβ είναι ένα σπουδαίο παράδειγμα υπομο-νής. Έμεινε ακλόνητος στην πίστη του. Τοθέμα όμως είναι τούτο:

«Το ζήτημα είναι άλλο: Δύσκολα δέχεταισυμβουλές ο σημερινός άνθρωπος. Μπορείνα ακούσει και να εμπιστευτεί; Δεν τοναφήνουν οι σειρήνες με τις διαφημήσειςτων εμπορευμάτων τους να προσέξει. ...ΤαΧριστούγεννα είναι ένα Γεγονός συγκλονι-στικό, πού μπορεί να ξαναγεμίσει την άδειαύπαρξη του ανθρώπου. Δεν πρέπει να ξε-γελιέται κανένας και να κάνει τα Χριστού-γεννα ψευτογιορτή-φολκλόρ με πλαστικάδεντράκια και ελαφρά τραγουδάκια. Πρέπεινα αναζητήσουμε τα αληθινά, να ανακαλύ-ψουμε την αξεπέραστη ποίηση της ορθοδο-ξίας, που σημαίνει ορθή δοξολογία τουΘεού, να γευτούμε την αξιοθαύμαστη με-λωδία των ύμνων. Ύμνος, μελωδία και ει-κόνα αποτελούν κορυφαίες δημιουργίες,πολιτισμό που σημάδεψε την παγκόσμιαιστορία. Τη μεγάλη γιορτή μπορούμε ιδιαί-τερα να την προσεγγίσουμε δοξολογώνταςτο Θεό μαζί με τους Αγγέλους του. Δοξο-λογούμε το Θεό και αγαπάμε τον συνάν-θρωπο μας, όποιος κι αν είναι. Γιατί ο ίδιοςο Θεός έγινε άνθρωπος. Η Ορθόδοξη Εκ-κλησία μας, με τα κορυφαία ποιήματά της,ψάλλει και δοξολογεί: «Χριστός γεννάται δο-ξάσατε. Χριστός εξ ουρανών' απαντήσατε.Χριστός επί γης υψώθητε. Άσατε τω Κυρίωπάσα ή γη, και εν ευφροσύνη, ανυμνήσατελαοί' ότι δεδόξασται».

«Δεν πρέπει να κάνουμε τα Χριστούγεννα ψευτογιορτή-φολκλόρ»Μιλά σήμερα στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο Πρωτοπρεσβύτερος Σπυρίδων Αντωνίου,επίκουρος καθηγητής της Βυζαντινής Μουσικολογίας στο Α.Π.Θ.

ΧριστούγενναΓράφει η Στέλλα Τραγγανίδα

Η μεγάλη γιορτή των Χριστουγέννων ήτανστο χωριό συνδεδεμένη με το σφάξιμο των γου-ρουνιών. Αντηχούσε όλο το χωριό από τις τσι-ρίδες τους την παραμονή των Χριστουγέννων.Από το πρωί οι άνδρες, που ήξεραν να γδέρ-

νουν, πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι κι έσφαζαν τα γουρούνια. Η νοικο-κυρά ετοίμαζε καυτό νερό για να το πλύνει και έβαζε σε μια κεραμίδαθυμιάμα για να θυμιατίσει το σφάγειο. Όταν τελείωνε το σφάξιμο τουγουρουνιού και το κρεμούσαν στο τσιγκέλι να στραγγίσει, η παρέα περ-νούσε μέσα στο σπίτι για ένα κρασί και μεζέ. Τα παιδιά έτρεχαν απόαυλή σε αυλή να παρακολουθήσουν το θέαμα. Τα αγόρια περίμεναν ναπάρουν τη φούσκα, την ουροδόχο κύστη του γουρουνιού, τη φούσκω-ναν με ένα καλάμι κι εξασφάλιζαν έτσι μπάλλα για ποδόσφαιρο.

Για τη νοικοκυρά υπήρχε πολύ δουλειά με όλο αυτό το κρέας απότο γουρούνι. Πρώτα έκοβαν μπριζόλες και κρέας για μαγείρεμα, όσομπορούσε να συντηρηθεί, για να περάσουν τις μέρες των Χριστουγέν-νων. Μετά έφτιαχναν τσιγαρίδες που τις φύλαγαν μέσα σε φτήνες, κα-λυμένες μέχρι πάνω με λίπος κι έτσι είχαν να τρώνε μέχρι το Πάσχα.Με τον ίδιο τρόπο διατηρούσαν και το κρέας, αφού το έβραζαν λίγο,εφόσον τότε δεν υπήρχαν ψυγεία και καταψύκτες. Επίσης έφτιαχνανπατσά, μπουμπάρι και λουκάνικα. Έτσι σε κάθε αυλή κρεμόταν το κα-λάμι με τα λουκάνικα να στεγνώνουν στον ήλιο. Για να τα διατηρήσουνπολύ καιρό τα έψηναν ελαφρά σε ταψί στο φούρνο, τα τρυπούσαν καιτα έβαζαν σε φτήνες με λίπος.

Την παραμονή των Χριστουγέννων, τα Κόλιαντρα, τα παιδιά ξυπνού-σαν πρωί κι έπαιρναν σβάρνα τις γειτονιές ψάλλοντας τα κάλαντα απόσπίτι σε σπίτι. Η νοικοκυρά απασχολημένη στην κουζίνα με τις χριστου-γεννιάτικες προετοιμασίες, τους έδινε στραγάλια, σταφίδες, μύγδαλα,ξερά δαμάσκηνα, σύκα, χαρούπια, αργότερα δε χρήματα. Την παρα-μονή το βράδυ έπρεπε σε κάθε σπίτι να διατηρήσουν αναμμένη τηφωτιά στη σόμπα ή στο τζάκι για να βρεί ο Ιωσήφ να πάρει κάρβουναστην κάπα του, που όμως δεν καιγόταν σύμφωνα με την παράδοση.

Τα Χριστούγεννα ήταν μια ευκαιρία να εκκλησιάζεται όλη η οικογέ-νεια μαζί και να μεταλαβαίνει μετά από πολυήμερη νηστεία. Οι γέροικαι τα μικρά παιδιά μεταλάβαιναν τα Κόλιαντρα. Οι νεότεροι φιλούσαντα χέρια των μεγαλύτερων και ζητούσαν συγχώρεση λέγοντας «συγ-χωρεμένα». Στα παιδάκια που έκλαιγαν και δεν ήθελαν να κοινωνή-σουν, έλεγαν ότι θα πάρουν «χρυσό δοντάκι» ή «πασχαλίτσα».

Το πρωί των Χριστουγέννων, πριν ξημερώσει, χτυπούσαν χαρμόσυναοι καμπάνες κι όλη η οικογένεια πήγαιναν ντυμένοι με τα καλά τους στηνεκκλησία περπατώντας μέσα στην πρωινή πάχνη. Όταν γύριζαν σπίτι ταπαιδιά έτρεχαν να δοκιμάσουν τους κουραμπιέδες και τα κουλούρια,ενώ πάνω στη σόμπα μοσχομύριζε η κοτόσουπα. Η μητέρα έστρωνε τογιορτινό τραπέζι και όλοι χαρούμενοι έτρωγαν πρώτα την αχνιστή σούπακαι μετά χοιρινή τηγανιά. Ύστερα απολάμβαναν την ζεστή θαλπωρή τουσπιτιού, τα παιδιά μαζεύονταν γύρω από τη σόμπα, ενώ οι μεγαλύτεροιξαπλωμένοι στους καναπέδες ξέκλεβαν κανέναν υπνάκο.

Για τα παιδιά του σχολείου η χριστουγεννιάτικη αυτή ανάπαυλα ήτανμια ιδιαίτερη περίοδος χαράς, αφού τα σχολικά βιβλία έμπαιναν στο ράφιτης αναμονής. Το βράδυ αντάλασσαν επισκέψεις με συγγενείς και φί-λους. Τα σπίτια αυτή τη μέρα ήταν ανοιχτά και γεμάτα και ήταν μια μέραχαράς και διασκέδασης για μικρούς και μεγάλους. Όλοι χαίρονταν τη ζε-στασιά των ευτυχισμένων αυτών οικογενειακών στιγμών κι αυτές ήτανπου συνέβαλλαν να διατηρείται ζωντανή η συνοχή της οικογένειας καινα σφυρηλατείται η αγάπη ανάμεσα στα μέλη της. Στα μικρά παιδιά έδι-ναν συνήθως λίγα χρήματα, ελάχιστα αλλά που για εκείνα ήταν ένας μι-κρός θησαυρός. Την δεύτερη και τρίτη μέρα των Χριστουγέννωνπήγαιναν πάλι στην εκκλησία και επισκέπτονταν τους εορτάζοντες.

* Από το βιβλίο "Μνήμες μιας αλλοτινής ζωής, Αμπελώνας Λάρισας", εκδόσεις Ίων

Γράφει ο Θεοδόσης ΚυριακίδηςΥπ. Διδάκτορας Νεότερης Ιστορίας

Στον Πόντο η περίοδος που ξε-κινά από τα Χριστούγεννα μέχρι καιτα Φώτα ονομαζόταν Καλαντόφωτακαι συνηθίζονταν να πραγματοποι-ούνται μια σειρά από έθιμα. Η με-λέτη των παραδοσιακών εθίμων γιαέναν ιστορικό έχουν εξαιρετική ση-μασία, διότι αποκαλύπτουν πολλέςπαραμέτρους των κοινωνίων, οιοποίες τα ανέπτυξαν. Σ’ αυτήν τηνπολύ σύντομη, καθαρά εθιμοτυπική,αναφορά στα έθιμα, αξίζει παράλ-

ληλα να σημειωθούν και κάποιες πρωτόλειες σκέψεις. Καταρχήν πρέπει να σημειώσουμε πως τα έθιμα επιτελού-

σαν μια λειτουργία στην κοινωνία μέσα στην οποία αναπτύχθη-καν. Γνωρίζοντας κανείς τα έθιμα, τα ήθη και τα τραγούδια ενόςλαού, κατανοεί καλύτερα τη λειτουργία της κοινωνίας του, μα-θαίνει ουσιαστικά στοιχεία για τον λαό αυτό και τον τρόπο ζωήςτου. Θα είχε λοιπόν, εξαιρετικό ενδιαφέρον να εξετάσουμε τηνπροέλευση των εθίμων. Να ερευνήσουμε δηλαδή από ποια πε-ριοχή προέρχονται, τον ανατολικό ή δυτικό Πόντο για παρά-δειγμα, αλλά και να εξετάσουμε αν προέρχονται από αστικές ήαγροτοποιμενικές κοινωνίες, από την αστική Τραπεζούντα ήαπό την περιοχή της Λαραχανής για παράδειγμα. Οι αγροτικέςκοινωνίες είναι προσανατολισμένες σε έναν αγροτικό εποχικόκυκλικό χρόνο σε αντίθεση με τις αστικές, για να αναφερθεί μιαμόνο σημαντική διαφορά που επηρεάζει αντίστοιχα τις κοινω-νίες και τα έθιμα τους. Αυτό σημειώνεται απλώς ως μια ενδια-φέρουσα πρόταση για μελλοντική συγκριτική έρευνα τωνεθίμων που αναπτύσσονται στην επαρχία και στα αστικά κέντρα.Είμαι σχεδόν πεπεισμένος ότι οι διαφορές τους αποτυπώνουνκαι καταδεικνύουν τους διαφορετικούς συμβολισμούς και τιςδιαφορετικές ανάγκες που αυτά εξυπηρετούσαν.

Είναι πια κοινά παραδεκτό ότι οι κοινωνίες έχουν ανάγκητην ιστορική μνήμη και το παρελθόν, τους προγόνους και τιςτελετουργίες των κοινωνιών τους. Είναι εξαιρετικά σημαντικόνα αισθάνεται κανείς ότι έχει ρίζες. Τα έθιμα μιας κοινωνίαςαποτελούν σημαντικά στοιχεία αυτού του παρελθόντος και ηποντιακή κοινωνία διασώζει πολλά τέτοια, ιδιαίτερα την πε-ρίοδο του δωδεκαημέρου. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικάέθιμα του Πόντου είναι το καλαντίασμα της βρύσης και το Κα-λαντόνερον. Το καλαντίασμα σήμαινε την τοποθέτηση κοντάστη βρύση λίγο πριν τα μεσάνυχτα της Πρωτοχρονιάς διαφό-ρων φρούτων και ξηρών καρπών λέγοντας την ευχή: Κάλαντακαι καλός καιρός, πάντα και του χρόνου. Εδώ οι συνδηλώσειςτης σπουδαιότητας και του κεντρικού ρόλου του νερού στηνκοινωνία, με την αντιπροσφορά δώρων, για το δώρο τουνερού, είναι προφανείς. Αυτός που έπαιρνε το νερό, δεν

έπρεπε μέχρι να φτάσει στο σπίτι να κοιτάξει πίσω του, ούτεκαι να μιλήσει σε κανέναν, διότι υπήρχε ο κίνδυνος να ξυπνήσειτο πνεύμα που φυλούσε το πηγάδι. Το γεγονός το πηγάδι ναπροστατεύεται από πνεύματα και μάγισσες είναι κοινό χαρα-κτηριστικό και άλλων πολιτισμών και συναντάται κυρίως σεπρονεωτερικές ή και νεωτερικές αγροτικές κοινωνίες. Απόαυτό το καλαντόνερο έπινε όλη η οικογένεια από λίγο και ράν-τιζαν το σπίτι, τους αποθηκευτικούς χώρους, τα χωράφια καιτα ζώα.

Άλλο χαρακτηριστικό έθιμο στον Πόντο αυτής της περιόδουήταν η τοποθέτηση ενός μεγάλου κορμού στο τζάκι. Τα Χρι-στούγεννα ονομαζόταν το Χριστό κουρ’ και το αντίστοιχο τηςπρωτοχρονιάς ονομαζόταν Καλαντοκούρ. Το κούτσουροέκαιγε όλο το βράδυ και κρατούσε μακριά από το σπίτι τα δαι-μόνια. Αν εκείνα ήθελαν να πλησιάσουν το σπίτι, η φωτιά απότο κούτσουρο τα έκαιγε. Αν έσβηνε η φωτιά το θεωρούσανκακό σημάδι για το σπίτι.

Τα μεσάνυχτα ο αρχηγός κάθε οικογένειας «εκαλαντίζεν τ’οσπίτ» έπαιρνε δηλαδή ξηρούς καρπούς, κυρίως καρύδια καιφουντούκια, και τα έριχνε στις τέσσερις γωνιές του σπιτιού λέ-γοντας: «Ευτυχισμένο το Νέο Έτος! Εδέβεν η κακοχρονία καιέρθεν η καλοχρονία» ή «Άμον το ρούζ'νε αούτα τα καλά, αετσ'πα να ρούζ'νε απές΄ σ΄οσπίτ΄ ν΄εμουν τ΄ευλοϊας και τα κα-λοσύνας». Το τραπέζι της πρωτοχρονιάς έμενε στρωμένο γιανα φάνε οι μάγισσες και να μην πειράξουν το σπίτι.

Ένα άλλο έθιμο, πολύ αγαπητό στον Πόντο και ιδιαίτερα δη-μοφιλές στην Ελλάδα ήταν εκείνο των Μωμόγερων. Το δρώ-μενο των Μωμόγερων που ξεκινούσε την Πρωτοχρονιά καικρατούσε μέχρι την περίοδο της Απόκρεω αναπαριστούσε τηναναγέννηση της φύσης και είχε στόχο να σατιρίσει τις αδυνα-μίες και τα πάθη των ανθρώπων.

Στη διάρκεια του Δωδεκαημέρου εκτός από τους Μωμόγε-ρους εμφανίζονταν και διάφορα κακά πνεύματα, όπως καλι-κάντζαροι, διαβόλια, μάγισσες κλπ. Πίστευαν ότι με τοχαρμόσυνο γεγονός της γέννησης του Χριστού δίνονταν ελευ-θερία σε όλα τα πνεύματα να χαρούν για το σημαντικό αυτό γε-γονός. Τα πνεύματα ενοχλούσαν κυρίως τους αδύναμους, ταπαιδιά και τις λεχώνες. Για να προστατευτούν απέφευγαν νακυκλοφορούν τις νύχτες και ιδίως να περνούν κοντά από πη-γάδια, ενώ έλεγαν ψιθυριστά διάφορες προσευχές και κυρίωςτο «Πάτερ ημών». Η ελευθερία αυτή των πνευμάτων διαρ-κούσε ακριβώς όσο και η περίοδος του δωδεκαημέρου, απότη Γέννηση του Χριστού μέχρι και τα Φώτα, όπου με τον Με-γάλο Αγιασμό, τα πνεύματα περιορίζονταν εκ νέου.

Άλλα έθιμα που είναι κοινά και για τον υπόλοιπο ελληνισμόήταν τα κάλαντα που έψελναν την παραμονή των Χριστουγέν-νων και της Πρωτοχρονιάς, ενώ τα Θεοφάνεια ράντιζαν τα χω-ράφια τους με τον μεγάλο αγιασμό. Πίστευαν επίσης πως ότιέκαναν στην αρχή της χρονιάς θα εξακολουθούσε να συμβαίνεικαθ’ όλη τη διάρκεια της, γι’ αυτό θεωρούσαν ότι την Πρωτο-χρονιά δεν έπρεπε κανείς να κλαίει ή να είναι λυπημένος, διότι

αυτό σήμαινε ότι έτσι θα περνούσε όλη τη χρονιά του. Ένα άλλο εξαιρετικά σημαντικό έθιμο των Φώτων ήταν το

μνημόσυνο των νεκρών που γινόταν την Παραμονή της γιορ-τής των Θεοφανίων. Κάθε σπίτι άναβαν τόσα κεριά, όσα ήταντα μέλη της οικογένειας που είχαν εκδημήσει, και ένα για εκεί-νον το ξένο που δεν είχε κανέναν σ' αυτόν τον κόσμο. Ενώ τοτετράστιχοΤα Φώτα θέλω το κερί μ'

και Των Ψυχών κοκκία και την Μεγάλ' Παρασκευήνέναν μαντήλιν δάκρυα!

δήλωνε την βαθιά πεποίθηση των Ποντίων ότι οι κεκοιμη-μένοι δεν έχουν χαθεί μια δια παντός, αλλά ότι βλέπουν, ακούν,στεναχωριούνται και χαίρονται με τις οικογένειες τους, όπωςκαι όταν ήταν ζωντανοί. Με αφορμή το παραπάνω έθιμο επι-θυμώ να σημειώσω μόνο ότι η σχέση των ελλήνων στον Πόντομε τους νεκρούς τους ήταν εξαιρετικά στενή και θα άξιζε μιαιδιαίτερη μελέτη, η οποία θα ερευνούσε όλες τις πτυχές και τιςπροεκτάσεις αυτής της σχέσης. Για παράδειγμα γνωρίζουμε ότικατά την εκδημία ενός προσφιλούς προσώπου, όλη οι οικογέ-νεια και οι φίλοι έβγαζαν μια τελευταία φωτογραφία με τοννεκρό πριν την ταφή. Όλα τα έθιμα που αναφέραμε παραπάνωαλλά και άλλα τόσα που δεν αναφέραμε, συναντούνται με κά-ποιες παραλλαγές από περιοχή σε περιοχή.

Αρκετές φορές κατανοούμε την ιστορία με έναν επίπεδο καιαπόλυτο τρόπο. Η κυριαρχία της πολιτικής και στρατιωτικήςιστορίας δεν άφησε περιθώρια για να αναπτυχθούν οι μελέτεςχαρακτηριστικών των κοινωνιών όπως είναι οι δεισιδαιμονίεςκαι οι προλήψεις. Υπάρχουν δηλαδή γεγονότα «μη συμβαντο-λογικά» (Paul Veyne, 1971) που δηλώνουν συμβάντα που δενέχουν χαρακτηριστεί ως τέτοια, και ακριβώς γι’ αυτό τον λόγοπερνούν απαρατήρητα από την ιστοριογραφία ή μελετώνταιελάχιστα και οπωσδήποτε ανεπαρκώς. Αυτά τα «μη συμβαν-τολογικά» γεγονότα, όπως είναι και τα έθιμα, αξίζει να μελε-τηθούν για να κατανοήσουμε καλύτερα τη λειτουργία τηςκοινωνίας στον Πόντο. Εξαιρετικό υλικό για μια τέτοια μελέτημας παρέχουν τα έθιμα του δωδεκαημέρου.

Κλείνοντας θα άξιζε να θέσουμε κάποια άλλα ενδιαφέρονταερωτήματα. Γιατί διατηρούμε ή αναβιώνουμε σήμερα αυτά ταέθιμα; Ποιος είναι ο σκοπός; Ποια τα οφέλη ή οι ανάγκες αυτήςτης αναβίωσης. Γιατί κάποιος σήμερα να αναβιώνει ένα έθιμοπου μπορεί καταρχήν να μην καταλαβαίνει τη νοηματοδόσητου, τη λειτουργία του και το συμβολισμό του; Αυτά τα ερω-τήματα αξίζουν ξεχωριστής ανάλυσης. Αυτό που αρκούμαστενα σημειώσουμε εδώ, είναι ότι σε κάθε εποχή η διανοητικήαναπαράσταση του ιστορικού παρελθόντος μπορεί να χρησι-μεύσει για διάφορους σκοπούς που θα θέσει ο ιστορικός, ο λα-ογράφος ή οποιοσδήποτε αναπαράγει το παρελθόν, ενίοτε καιαυθαίρετα. Με άλλα λόγια, τα έθιμα, η ερμηνεία και η χρήσητους συνιστούν αυτό που ο Χόμπσμπαουμ ονόμασε «κοινω-νική λειτουργία του παρελθόντος» (1972).

Τα έθιμα του δωδεκαημέρου: Aφορμή για μια ενδοσκόπηση στην ποντιακή κοινωνία

© S

pirid

on A

nton

iou

© S

tell

Trag

anid

a

© T

heod

oris

Kyr

iaki

dis