Leonardo da VinciΑρχιτεκτονική

Πρωτοπαπάς ΑνδρέαςΓεραμούτσος ΓιώργοςΧριστόπουλος Χρήστος

Ο “Leonardo di ser Piero da Vinci” γεννήθηκε στις 15 Απριλίου 1452 και πέθανε στις 2 Μαίου 1519. Μεγάλωσε στη Φλωρεντία, πόλη καλλιτεχνών και ζωγράφων που τον προσδιόρισε, στην εποχη της αναγέννησης.

Η αρχιτεκτονική της ιταλικής Αναγέννησης αποζητούσε την αρμονική ενότητα των μορφών. Για το λόγο αυτό τα έργα των αρχιτεκτόνων της περιόδου, είναι κατά κύριο λόγο κτίρια διατεγμένα κυκλικά ως προς ένα κεντρικό σημείο. Γνωρίζουμε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Λεονάρντο για την αρχιτεκτονική και τις θεωρίες της από τα πολυάριθμα σχετικά σχέδιά του. Είναι περίφημες οι σπουδές του για τον τρούλο του Καθεδρικού ναού της Φλωρεντίας, στις οποίες βασίστηκε καιρό αργότερα για τα σχέδια του Καθεδρικού ναού του Μιλάνου. Ο Λεονάρδο σκόπευε να συγκεντρώσει τις μελέτες του σε μια πραγματεία η οποία - κατά το παράδειγμα του Αλμπέρτι και του Φιλαρέτι - θα εντασσόταν στη μεγάλη παράδοση του Βιτρούβιου. Τέλος εφάρμοσε τις πλούσιες αρχιτεκτονικές του γνώσεις στον τομέα της κατασκευής οχυρωματικών έργων και έγινε ο πολύτιμος σύμβουλος των πολεμοχαρών ηγεμόνων.

O Da Vinci σαν Αρχιτέκτονας

Μελέτες για τον τρούλο Καθεδρικού ναούπ. 1487

Πένα και μελάνι 375x 270 mmΑτλαντικός Κώδικας, Αμβροσιανή Βιβλιοθήκη Μιλάνο

Το σχέδιο αυτό έγινε για την ανέγερση του καθεδρικού ναού του Μιλάνου, στην οποία συμμετείχε και ο Λεονάρντο. Στο σχέδιο διακρίνεται ο τρούλος, η κατασκευή των αψίδων, οι αντηρίδες, οι δοκοί καθώς και αριθμητικοί υπολογισμοί.

Μελέτη οχυρωματικού έργου

π. 1503 Πένα και μελάνι230x300mmΑμβροσιανή Βιβλιοθήκη Μιλάνο

Προτάσεις αναβάθμησης των οχυρώσεων από την εποχή που ο Λεονάρντο δούλευε ως στρατιωτικός αρχιτέκτονας του Καίσαρα Βοργία.

Ο “Οι ειδικοί θεωρούν οτι οι περισσότερες από τις σπουδές του στην αρχιτεκτονική ήταν θεωρητικές και ο Leonardo δεν αντιμετώπισε συχνά τα πρακτικά προβλήματα που προκαλούνταν από την πράξη της κατασκευής. Από την άλλη κάποια σκίτσα του έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, δεδομένου ότι είναι αρκετά φιλόδοξα. Οπως τεράστιοι θόλοι, παρεκκλήσια, σκάλες τεσσάρων κατευθύνσεων , διπλά ελικοειδείς σκάλες, ή πολυ-επίπεδες αρτηρίες για τους πεζούς και την εμπορική κίνηση. Ως αρχιτέκτονας επίσης ο Λεονάρντο είχε εκπονήσει πολεοδομικές μελέτες. Στο αρχιτεκτονικό του έργο προχώρησε τόσο πολύ ώστε να παρουσιάσει ένα σχέδιο για την “ιδανική πόλη”. Στο τέλος κανένα μνημείο του δεν χτίστηκε και κανένα σχέδιό του δεν υλοποιήθηκε.

Ο Διάσημες έχουν μείνει οι προτάσεις του για το Μιλάνο. Το 1485 η υπερκατοικημένη πόλη έπεσε θύμα επιδημίας και αφανίστηκε το ένα τρίτο του πληθυσμού της. Ο Λεονάρδο εμπνεύσητκε από την τραγωδία και πρότεινε ένα νέο σχέδιο πόλης. Εκρινε πως η βασική αιτία αυτών των επιδημιών ήταν η ελλειψη υγιεινής: “Θα συναντήσεις στις πόλεις πέντε χιλιάδες σπίτια με τριάντα χιλιάδες κατοίκους και η μολυσματική δυσωδία που εκλύεται από κάθε πόρτα αποτελεί την καλύτερη σπορά του πανωλικού θανάτου”.

Πολεοδομικό σχέδιο - Ιδανική Πόλη

Σχέδιο της πόλης του Μιλάνουπ. 1497 - 1500

Πένα και μελάνι 385x 210 mmΑτλαντικός Κώδικας, Αμβροσιανή Βιβλιοθήκη Μιλάνο

Στο πάνω μέρος της σελίδας απεικονίζεται μία κάτοψη του Μιλάνου στην οποία ο Λεονάρντο σημειώνει τις αποστάσεις ανάμεσα στις πύλες της πόλης. Στο κάτω μέρος διακρίνεται ένα πανόραμα της πόλης με όλα τα σημαντικά της μνημεία.

Ο Αυτό που σε πρώτο κοίταγμα μοιάζει με σκακιέρα είναι στην πραγματικότητα ένα σύστημα καναλιών που χρησιμεύει σαν υδάτινος δρόμος για τη μεταφορά αγαθών. Τα πλοία φορτώνουν και ξεφορτώνουν στο επίπεδο του υπόγειου των σπιτών και έτσι οι δρόμοι αποσυμφορούνται. Σε άλλα σχέδια τα κανάλια χρησιμεύουν για την απομάκρυνση των λυμάτων. Στο σύστημα περιλαμβάνεται και ένα ποτάμι, το οποίο διασφαλίζει τη σταθερή παροχή νερού. Το νεωτερικό αυτό σχέδιο προέβλεπε “διπλούς δρόμους, σε ένα ανώτερο και κατώτερο επίπεδο. Οι δρόμοι του ανώτερου επιπέδου πρέπει να έχουν ρήση προς το κέντρο, όπου μια υδροροή θα απομακρύνει το νερό της βροχής, οι κάτω θα πλένονται με το νερό του ποταμού και όλη η λάσπη που μαζεύεται εκεί θα απομακρύνεται με τις τσουγγράνες”.

Προκειμένου να φωτίζονται καλύτερα οι σειρές των σπιτιών, ο Λεονάρντο ήθελε το πλάτος των δρόμων να είναι δύο φορές το ύψος των σπιτιών. Είχε σκεφτεί τα πάντα: το φως, τον εξαερισμό, το σύστημα αποχέτευσης και τις υγειονομικές εγκαταστάσεις. Πολλά από αυτά τα μέτρα δεν εφαρμόστηκαν πριν το 19ο αιώνα. Τα προσχέδιά του για μια ιδανική πόλη που θα απλώνεται σε δύο επίπεδα θυμίζουν το Plan Voisin (πρόγραμμα γειτονίας) που πρότεινε το 1920 ο Λε Κορμπυζιέ για το Παρίσι.

Αρχιτεκτονικές Μελέτεςπ. 1493

Πένα και μελάνι 63x92 mm

Κώδικας Φόρστερ ΙΙΙ,Μουσείο Βικτωρίας και Αλβέρτου,Λονδίνο

Ο Φραγκίσκος Α σχεδίαζε να ιδρύσει μια κανούρια πρωτεύουσα στο κέντρο της Γαλλίας. Ο Λεονάρντο ολοκλήρωσε μερικές μελέτες για μια ιδανική πόλη, η οποία θα συνδεόταν με την υπόλοιπη χώρα μέσω ενός συστήματος καναλιών. Περιγράφει πως το νερό θα μπορούσε να διατηρείται καθαρό με τη βοήθεια μηχανισμών που μοιάζουν με μύλους και δηλώνει πως τον ενδιαφέρει να φτιάξει μια " Υγιεινή Πόλη ". Τελικά μετά από μια επιδημία πανώλης το 1519, το σχέδιο εγκαταλήφθηκε.

Μελέτη για την ιδανική πόλη Ραμοραντένπ. 1517

Πένα και μελάνι 260x 177 mmΑτλαντικός Κώδικας, Αμβροσιανή Βιβλιοθήκη Μιλάνο