Korydaleus2
62
Η ΑΝΑΒΊΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ ΟΙ PESTIFARAE QUESTIONES ΤΟΥ ΚΥΡΊΛΛΟΥ ΛΟΥΚΆΡΕΩΣ ΚΑΙ Η ΑΝΆΔΥΣΗ ΤΟΥ ΚΟΡΥΔΑΛΙΚΟΎ ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΟΣ Θρησκευτικός Ουμανισμός και Νεοαριστοτελισμός Οι ιστορικοί της φιλοσοφίας και των επιστημών που ασχολούνται με το νεότερο ελλη- νικό πνευματικό χώρο γνωρίζουν την καθοριστική σημασία που είχε η διδασκαλία του Θεόφιλου Κορυδαλέα (περ. 1566-1646) για την «αναβίωση του ελληνικού στοχασμού» [Henderson, 1994]. Παρ’ όλα αυτά, οι λεπτομέρειες της φιλοσοφικής σύνθεσης του Κο- ρυδαλέα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άγνωστες. Μολονότι, ορισμένα από τα σημαντι- κότερα υπομνήματά του Αθηναίου φιλοσόφου έχουν εκδοθεί από το 18 ο αιώνα, ελάχι- στοι είναι οι μελετητές που ανέλαβαν να φέρουν εις πέρας το ηρωικό εγχείρημα της με- λέτης ενός τόσο απαιτητικού υλικού, το οποίο, συν τοις άλλοις, περιθωριοποιήθηκε από την ίδια την ιστορία. Οι ιστορικοί των επιστημών και της φιλοσοφίας ασχολούνται πε- ρισσότερο με το ξεπέρασμα του κορυδαλικού αριστοτελισμού και την έλευση των νέων φιλοσοφικών ρευμάτων στην ελληνική παιδεία του 18 ου αιώνα. Κατά συνέπεια, αντι- λαμβάνονται τον κορυδαλισμό ως ένα εμπόδιο που έπρεπε να παραμεριστεί και όντως παραμερίστηκε από τον άνεμο της νεωτερικότητας που φύσηξε στην ελληνική σκέψη τις τελευταίες προεπαναστατικές δεκαετίες. Έτσι, οι συνθήκες ανάδυσης του κορυδαλικού προγράμματος κατά τις πρώτες δεκα- ετίες του 17 ου αιώνα παραμένουν, στην ουσία, άγνωστες. Η ελληνική ιστοριογραφία αναπαράγει, εδώ και πολλά χρόνια, ένα στερεότυπο σχήμα, οι απαρχές του οποίου βρί- σκονται στο έργο του Κ.Θ. Δημαρά και του βιογράφου του Κορυδαλέα, Κλεόβουλου Τσούρκα [Tsourkas, 1967]. Όπως είδαμε στο προηγοήμενο κεφάλαιο, ο Δημαράς είναι ο άνθρωπος που εισηγήθηκε τον όρο «Ελληνικός Διαφωτισμός», ο οποίος στην πορεία δέχτηκε το πρόθεμα «νέο-» και έγινε «νεοελληνικός». Ο Δημαράς, όμως, εισηγήθηκε κι έναν άλλο όρο, ο οποίος ρίζωσε εξίσου βαθιά στην ελληνική ιστοριογραφία: Τον όρο «θρησκευτικός ουμανισμός». Ο όρος αυτός αποσκοπούσε στην περιγραφική μορφοποί- ηση της περιόδου κατά την οποία άρχισε η αναβίωση του ελληνικού φιλοσοφικού στο- 1
-
Upload
dimitra-pdimitra -
Category
Documents
-
view
36 -
download
10
description
Korydaleus2
Transcript of Korydaleus2
PESTIFARAE QUESTIONES
(. 1566-1646) [Henderson, 1994]. , . , 18 , , , , . 18 . , . , 17 , , . , , , .. , [Tsourkas, 1967]. , , - . , , , : . -
1
, [, 1993: 4]. , (1570-1638) 1620. . , , . . , , , , Cesare Cremonini (1550-1631). , , , . , . , , , , . , , . , , [, 1994: 102]. , : . , , , , , [, 1994: 101]. 2
: Henderson, , : , [] : , [Henderson, 1994: 25-26]. , , , Cesare Cremonini, . , , , [, 1996: 30]. , ; , : . , , . , [Les courants philosophiques Padoue au XVIe et XVIIe sicles, Tsourkas, 1967: 179-195]. , , , , : [] , , . [, 1996: 29]. ,
3
, [, 1996: 30]. , , , , , . , , : , , . [] , , , , [ 1991: 76]. , , , . 18 , , , [ 1991: 211].11
, , -
: Le no-aristotlisme prcurseur de la pense moderne [Tsourkas, 1967: 194-195]. : , , . , , , , 4
, , . . , , ( ) : , , , , [, 1996: 30]. , , , [, 1988: 110]. [], , , , Henderson [Henderson, 1994: 35]. . , , , , , () .2 . , , [, 1996: 32 ., , , 2007: 188].2
; . , , -
, Lucien Febvre, . 16 . : Cesare Cremonini , ,5
, , , , , . , , . , , . , , . Hering, , , 1588 1592, Paolo Sarpi Cesare Cremonini [Hering, 1992: 31].3 ' ' , . Paolo Sarpi ( Sarpi Cremonini ), , . David Wootton Sarpi, , . , , , [Wootton, 2002: 3-5, 15-16 ., , Ginzburg, 1994].3
Hering , -
. , : , Sarpi . , , . Cremonini: Cremonini Zabarella, 1589, 1591. . , , , 6
. , , . : , . , , , pestifarae quaestiones , . , . (ignorantia), , [Hering, 1992: 193-194]. ( , Hering), : , , , , , ; : ; , , . , , . . , , , . Sarpi Cremonini, , . Cremonini . Sarpi, . Lievsay, 1973 Wootton, 2002. , . Grendler, 1977. Sarpi Cronin, 2007.7
; . , , . 17 , . , , . , 19 . , , Henderson . 16 , (1545-1563) . , . 1577 , , Collegium Illyricum . 1622, Congregatio de Propaganda Fide, , , [Hering, 1992: 27-28]. 8
( ) , ' , -. 17 . , , . , , . , , . . 1601 1620.4 . , , . 1629, , . , , [Hering, 1992: 226-227].5 4
, , ,
1621 [Hering, 1992: 45].5
, 9
, .6 , , . , , . ' , 7 . 16 , . , 1633. , . , [Hering, 1992: 226-238].6
: 4.11.1620
17.4.1623, 2.10.1623 14.10.1633, 22.10.1633 16.3.1634, 12.4.1634 15.3.1635 27.3.1637 29.6.1638 . 7.7.1638 [Hering, 1992: 461]. , (www.ec-patr.org), .7
, , ,
. . , , . . , . 1540, , , . Loyola (Ignacio Lpez de Loyola, 1491-1556), , . , .10
( , , , , , , ..), . , , , , , [Hering, 1992: 182-189]. . Ostroh , , 1594, , . , 1627, [Hering, 1992: 190-199]. , , , .8
8
-
. 1619 [, 1966: 159] . , , 1625 . , 1868: 274-287, ' Hering.11
T 1566 9 1646. , A, I. E A A P 1604 1608, . (1609-1613) ' . Cesare Cremonini. , , . 1613 1619. , . 1621 ' . : [...] [...] ( ) , [, 1966: 162]. ,
, . 1628, , . 1828 , ,9
. -
1563 1574 ( ). . , . , 1966: 154-176. - , 2006: 225-230. ., , , 2007: 24-25.12
. . , , . 1634, . , 1638, . . , , . 1639 [Hering, 1992: 241]. , , , , , . . 1642 , . , , . . Cesare Cremonini , , . , , 18 . , 17 , [, 1988: 60 173-174]. -
13
, , : , , , . , , . , , , . , , . . . , , . , , [, 1985: 53]. , . , . 15 16 . , 13 14, -
14
. ' , , , , . ( ) [Randall, 1961: 24-27 72]. , , , , , , . , : . Charles B. Schmitt, . Renaissance Aristotelianisms Aristotle and the Renaissance. , , , , , , , . 10 [Schmitt, 1983a: 10]. Schmitt , : , 10
Schmitt 1980.15
. , ( 12 , ) . , , (capaciousness). . 16 17 , . , , , [Mercer, 1993]. , (sects) , , , . , , : , , , , [Grant, 1987: 343-344]. : , ; , , 16 17 , , . , , , , , 16 .
16
. Harvey, , , . , Jacopo Zabarella (1532-1589), , 17 . Cesare Cremonini, o Fortunio Liceti (15771657), o Giorgio Raguseo (1580-1623) Scipione Chiaramonte (1565-1652), , Daniel Sennert (1572-1637), o Emmanuel Maignan (1601-1676) Hermann Conring (1606-1681), , , [Schmitt, 1980: 6-7]. . . , , . (, , , Bonaventura ) [., , Scholasticism Audi, 1999: 819], . , , , -
17
, .11 16 , , . , [Schmitt, 1980: 7-8]. , , 16 . (Ibn Rushd, 1126-1198). , . , . , , , . , , , . 11
. 13 ,
. , , . , . . . , , , : , . , , [Aquinas Audi, 1999: 37 Lindberg, 1997: 326-327].18
, , , . , . : , . , , , [Averroes Double Truth Audi, 1999: 63 243 ]. 16 , . (alessandristi, , 2 - 3 .) , , . , . 16 17 [Mercer, 1993]. . , , . , . ,
19
. , , , (fatalism) [Randall, 1961:73-75]. , : , , , , , . ; ; , , . , . : . , , , [Randall, 1961:76-77]. , , , , ( ) . , , , , . , , , . , , -
20
: . Pietro Pomponazzi (1462-1525), . De immortalitate animae ( ), 1516, Pomponazzi . , , . , , , . , , , . , , ( ), . , , [Randall, 1961: 94-95, 102]. Pomponazzi 1499 1512 . , . , . , , Pomponazzi , , . , , Apostolici regiminis,
21
. , . ,12 ( ) , . , , [Kraye, 2000: Ch2.1]. , , Pomponazzi , . , . , , Apologia (1517) Defensorium (1519). , , . , , . , libri naturales, , , , , . Pomponazzi. , : 1518 . , , , , , . , , 12
, 1312.22
, , [Randall, 1961: 99-102 Tsourkas, 1967: 184-186 Kraye, 2000: Ch2.4-5, 13-14]. , 1520 De naturalium effectuum admirandorum causis sive de incantationibus ( ). . , . , , . , [Randall, 1961: 102-103 Zambelli, 2002]. , , 16 , . . , , , , [Schmitt, 1983b: 109-110]. , . Cesare Cremonini13 , . Cremonini 1591, Jacopo Zabarella. , 13
Cremonini Tsourkas, 1967 ( 191-192)
Schmitt, 1980.23
, . , , . Cremonini . , Oratione [] in nome della Universit di Padova, . [Schmitt, 1980: 10]. , , . Cremonini Pomponazzi Zabarella, , . Cremonini separatum opus , . , , , , Cremonini , [Schmitt, 1980: 13-14]. . 17 1608 cattiva dottrina ( ), . Disputatio de coelo ( ), 1613, . , , Sant'Uffizio 1626 [Schmitt, 1980: 11-12]. Cremonini 17 , , , cattiva dottrina
24
. , , Cremonini, , , . , , . , , , , . , , , . Cremonini . Disputatio de coelo, , , : , [Tsourkas, 1967: 191-194 Schmitt, 1980: 15]. , , 17 , , , , . , , : , , , , , . , , [, 1985: 54-55]. , , .
25
, , . . . , , . , , . , , .14 , , . , . Cremonini , , . , , , , . Cremonini , , , 14
, , . ., , , 1985.26
. , , , , , [Tsourkas, 1967: 200-203]. . , . , , , . , , , , 17 . . , , , , , . . : . , , . , , . . . , 27
. , , , . . , . , , [Tsourkas, 1967: 111]. , . , , . , , : , , , , , [= ], , , [-
, 1780: 28]. , , ( ) ( ). ' , , , . ' , , . . :
28
, , , , . ' , , ' 17 , , [, 1988: 180-181]. , 17 18 , , [, 1994]. , . , , , 1707, : ' , ' , ' , ' , ' , ' , ' [ -, 1993:
195]. , , , . , , , , , ' . , , ,
29
. , , 18 . , : 1779 1780 , ' , ' . , , , . , . , : , , , : , [] ,
[, 1779, : ']. 18 , , , , , . , . , , , .
30
, ' , , . , . , . , . , . , , . , , , , ' . , , , : , , ' [, 1779: 7]. ' , . [, 1779: 8-9]. . , , , . [ ] ' , . [ ] , . , , , . -
, , 31
, . , , ' , . ' -
, : , , .. , , . , . , , ; . , , . [...] , . , ,
, : , , , , , , ' , , [,
1779: 19]. , , . : . , , . , , . , , , 32
, , . , . ' , , , [, 1779: 21]. -
, , , . , , , .
. , , , : , [, 1779: 549].
, , . , , . , , .
( ) ( ) . , , . , , , , , ' , .
33
: ' ' , ' [= ] . -
, . , , , , , . . , , , , , [, 1779: 39]. , , , : , , [, 1779: 43].
: 1. . , , .2.
, .3.
, , . , , . , . : , , , 34
, . -
, , . , , , , ' [-
, 1779: 53]. , . . . , , , . . , [...] .
, . . , , , , , . , , , . , , . , [] , , ' , . [] , ' , , , [, 1779: 54].
35
. . . , . , , , , [] , , [, 1779: 66].
. , . , . , , . [] . ,
, , ' .
, , . , , , , , , , . . . ,
, [, 1779: 68].
. , . , . , . 36
, , . , , , [...] . -
. , : , , ' , , ' , .
. . , , . , . : , , . , , , . , . -
, , [, 1779: 72, -
]. . . ' , , 37
: [, 1779: 109]. , . . , , , , . [, 1779:
324]. ' , , . , . : ' . , . . [] , , .
. , , , () , , , . [, 1779: 511] , , , . , , , , . . , , , , . 38
, . [, 1779: 510] , , . . , . . : . , , . . . , , . . , , . . , . [, 1779: 551] -
: , . (). , , . . , , . , . . , , , [, 1779: 555-556]. , , . () (): 39
. , , , , . . [, 1779: 581] , , . . , . ' , , . ' , ' , ' . , , .
, , . . , , , , , . -
, , : , , . , , ' . , , . . . . , , . [, 1779: 596-597)] -
, .40
, , . , , . , , , , ' . , , , . ' , . , [, 1779: 607]. : , , . , , . , . , , , , . , ' ' . , , . , ,
, . , , . ' , , , , , ' .
, , . , 41
, . , , , , [, 1779: 611-612]. , , , , . . , . . . , . , , . , . , ( ), . , , ' [, 1779: 610-612]. [, 1779: 588]. , , . , , , ' , , , [, 1779: 586]. ' ,
' . , , . , , , , , 42
, . [, 1779: 584 587] , , , : . . . , . [...] , , ' . [, 1779: 578, ]
, , , , . , , . , , . , . . , 1613, , , . , , , , , . 43
: . . , , . , , . , , , , . . . , , . , , ; . , , (. 1324-. 1397) , 14 , 44
[Kianka, 1995: 102]. (. 1400-1472), , : , , , ' , , , [, 1985: 29].
: , 1585 ( . 1530), , [, 1985: 47 121]. (1602-1652). , , . , , Cesare Cremonini, . , , [, 1999: 350-353]. , : , ,15 ( ) . , 15
1879, Aeterni Patris.
1917.45
, , . , : , , , . , , , , , , , , [, 1780:
28]. , , , , . , , , , . , , . , , , , , . 16 . [] , Cremonini , 16
: Hering,
, . , ( 20 ), .46
, . [, 1985: 57]. , . O . , Pietro Pomponazzi De incantationibus, , 1556 . . , , [Hering, 1992: 39]. , , , , . , , . , , : , , . , , . , . , . , , , ; 47
, [Hering, 1992: 194]. , . , . , , , , , . , , . , , . , , ; . . , 1970, . , . , , , , [, 1970: 402]. , , . , , . , , -
48
, [, 1970: 402], 17 18 . [, 1986]. , , . , , . , . , , ( , , ) () , , [, 2007: 185-186]. [, 2006: 228-229] , , : : Tsourkas () () [..: 240, . 45]. , : , , , , , , [.. : 450]. , ,
49
[..: 451].
, , , . , , , [..: 452-453]. . , [..: 361-362]. , , . . 12 . , , , .17 , , . , 17
., , Double Truth ,
Dictionary of the History of Ideas (. P. P. Wiener), Charles Scribner's Sons, 19731974. J. Kraye . Kraye ( ) , , , , : [Kraye, 1993].50
, , [Ivry, 1998: 49 Taylor, 2005: 1774 MacClintock, 2006a, b]. , , , Siger Brabant, [Lindberg, 1997: 330 .. Stone, 2005: 1781 McEvoy, 2006: 270]. , , , . ( ) . . (1602-1652) , Cesare Cremonini, : , ' [] , , , , , , , , [ , 1999: 351].
, . , , . , , 51
, , : ' , , ' , , , ' , , ... [ , 1986: 155].
, , , . , : , ; , . , , . , , , [Hering, 1992: 375-376]. , , . . Hering, 52
, , [Hering, 1992: 37-38]. , , , () . , , . , , , , , 1625. , , : , , . 18 , 1628-1630, , . , . , , . , . , , [., , Hering, 1992: 247-293]. , 18
Hering, 1992: 173. , -
, 1623, . : 166-177.53
, , , , . , . , , , . , , . Paolo Sarpi ( , , ), . , , . , . , , : . , , , . , [Wootton, 2002 Cronin, 2007]. Sarpi . , , . ,
54
. , . , . ( Sarpi) . , , . . , , , . ( ) . , , . , , , : , , , . : , , , , . , . , . . pestifarae quaestiones -
55
: , . , , , 16 . , , , . , , , : . , , -, , . , , . . , , , . , , , . , , , , . , -
56
, (1650/60-1736/49) .
: - . . , . , - 17 . . , . , . , , , . . , , , . , 57
, . , , , . , . . -, , . ; , : . , , , ( E ) , , 1779 1780 , , . , : . , , , . 18
58
. , , . , - , , . , , . , , . , , , . . ( ) , [, 1997: 65-69]. , - , , . 1723, , , , -
[, 1955]. - , , . , , , , , . 59
, , . , , , , . , : , , , , , , , , , . , (1802), . , , , , [, 1993: 4-5 ]. , , : 19 , , , - . (1721-1813) [, 1995], , (. 1740-. 1819), -
60
18 19 , .19 , , ( ), . -, : , , , . , . , , . ; , , - - , , , -; , , : (1697-1752), , (1716-1806) (1731/1736-1805), , (1759/1762-1824) . , , ; , , 19
. ,T K, B
1797 , 1816. , . , 1966: 427-444. . , 1997.61
, , , ; . , , , . , , , - . , , .
62
