3Ο

ΕΠΑ.Λ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ 2012-13

PROJECT ΤΟΥ Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ TΗΣ Α΄ ΤΑΞΗΣ

ΕΠΙΒΛΕΨΗ: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΝΤΟΣΤΕΡΓΙΟΣ Π.Ε.13

ΧΡΗΣΤΟΣ ΝΙΚΟΥ Π.Ε.06

ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2012

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος…………………………………………………………….……………….4

Η ομάδα μας……………………………………………………………………….…5

Εισαγωγή…………………………………………………………….……………….6

Η ιστορία του καπνού………………………………………………………………..6

Σπορά, καλλιέργεια, λίπανση………………………………………………….……9

Χημικές ουσίες του τσιγάρου………………………………………………….…..12

Συνέπειες του καπνίσματος…………………………………………………….…..13

Η ψυχολογική εξάρτηση από το κάπνισμα………………………………………....15

Οι παράγοντες που οδηγούν τους νέους στο

κάπνισμα και οι επιπτώσεις στην υγεία τους………………………………………16

Κάπνισμα και μαθητές……………………………………………………………..18

Για ένα σχολείο χωρίς τσιγάρο………………………………………………….…20

Μέθοδοι διακοπής του καπνίσματος………………………………………………23

Αντικαπνιστικοί νόμοι………………………………………………………….…25

Έρευνα-

Ερωτηματολόγιο…………………………………………………………………...27

Αποτελέσματα ερωτηματολογίου για καπνιστές…………………………………..27

Αποτελέσματα ερωτηματολογίου για μη καπνιστές……………………………….30

Βιβλιογραφία…………………………………………………………………….…33

4

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται σε θέμα αγωγής υγείας με σκοπό την

ενημέρωση και προαγωγή της σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής υγείας των

μαθητών.

Συγκεκριμένα επιχειρείται η ανάδειξη των αιτιών και των συνεπειών του

καπνίσματος στην υγεία καθώς και η δημιουργία ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής μέσα

από τη διαχείρισή του.

Στη συγκεκριμένη εργασία θα προσπαθήσουμε να δώσουμε απαντήσεις στα

παρακάτω ερωτήματα:

Ποια είναι η ιστορία του καπνίσματος;

Ποιες είναι οι οκονομικές διαστάσεις της παραγωγής καπνού;

Από ποιες χημικές ουσίες αποτελείται ο καπνός του τσιγάρου;

Ποια τα αίτια και ποιες οι συνέπειες του καπνίσματος στους νέους;

Πως μπορούμε να διαχειριστούμε και να αντιμετωπίσουμε το κάπνισμα;

Η επιλογή του θέματος έγινε διότι σήμερα το κάπνισμα, έχει πάρει μεγάλες

διαστάσεις κυρίως στους κόλπους της νεολαίας και προβάλλει επιτακτικό το αίτημα

της πλήρους ενημέρωσης, χωρίς ακρότητες και αφορισμούς αν θέλουμε να έχουμε

θετικά αποτελέσματα.

Το παραπάνω θέμα συνδυάζει πληροφορίες που θα αντληθούν από την Χημεία,

Βιολογία, Οικονομία, Αγωγή Υγείας κ.ά

Τα αναμενόμενα οφέλη που θα προκύψουν είναι:

να ενημερωθούν και να πληροφορηθούν οι μαθητές/ριες για το κάπνισμα

(αίτια , συμπτώματα, πρόληψη, τρόποι διαχείρισης),

να ευαισθητοποιηθούν και να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές/ριες τη

σημασία της σωματικής και ψυχικής υγείας,

να ενεργοποιηθούν οι μαθητές/ριες με την βιωματική προσέγγιση και να

ανταλλάξουν απόψεις-ιδέες σχετικά με προσωπικές τους εμπειρίες,

να προτείνουν λύσεις για τη διαχείριση του καπνίσματος,

να λειτουργήσουν οι μαθητές/ριες ως πολλαπλασιαστές στη σχολική

κοινότητα, οικογένεια, τοπική κοινωνία με γενικότερες και

μακροπρόθεσμες προοπτικές.

5

Η ΟΜΑΔΑ ΜΑΣ

Α΄ ΥΠΟΟΜΑΔΑ Β΄ ΥΠΟΟΜΑΔΑ

ΘΕΜΑΤΑ: Ποια είναι η ιστορία του ΘΕΜΑΤΑ: Ποιες είναι οι χημικές ουσίες

καπνού; του καπνού;

Οφέλη και οικονομικές διαστάσεις Ποιες είναι οι συνέπειες του

της παραγωγής καπνού. καπνίσματος;

Γ΄ ΥΠΟΟΜΑΔΑ Δ΄ ΥΠΟΟΜΑΔΑ

Γ

ΘΕΜΑΤΑ: Ποια τα αίτια του καπνίσματος; ΘΕΜΑΤΑ: Πως μπορούμε να διαχειριστούμε

Νεολαία και κάπνισμα. και να αντιμετωπίσουμε τη συνήθεια

του καπνίσματος;

Παθητικό κάπνισμα.

ΜΑΛΑΜΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΤΑΤΣΗ

ΑΓΑΠΗ

ΝΤΑΝΑ

ΕΡΜΙΟΝΗ

ΝΑΚΟΥ

ΛΑΜΠΡΙΝΗ

ΚΑΚΑΒΙΤΣΑΣ

ΚΩΝ/ΝΟΣ

ΠΑΠΠΑΣ

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

ΚΑΜΜΕΝΟΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΓΚΕΓΚΑΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ

ΜΟΥΧΟΣ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΙΟΡΕΝΤΑΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΣΤΕΡΓΙΟΥΔΗ

ΕΛΙΣΑΒΕΤ

ΤΖΑΛΙΑ

ΧΡΙΣΤΙΝΑ

ΒΟΥΡΛΟΚΑΣ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΣΙΓΓΕΛΗΣ

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

ΠΛΙΤΣΗΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΓΓΕΛΗ

ΑΝΝΑ-ΜΑΡΙΑ

ΤΣΑΠΟ

ΚΡΙΣΤΙΑΝ

ΓΚΑΤΖΙΟΣ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΔΟΥΒΑΛΗΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

6

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στις αρχές του 16ου

αιώνα Ισπανοί εξερευνητές έφεραν τον καπνό στην Ευρώπη

από την Αμερική. Αυτός που διέδωσε στην Ευρώπη τον καπνό ήταν ο Ζαν Νίκο ( Jean

Nicot) από όπου πήρε το όνομα της η νικοτίνη. Ο Ζαν συνιστούσε τον καπνό για τις

θεραπευτικές του ιδιότητες και την καταπολέμηση του άγχους.

Στις ημέρες μας, όμως οι επιστήμονες προειδοποιούν για τους κινδύνους του

καπνίσματος και τους πρόωρους θανάτους σε πολλές χώρες της Ευρώπης αλλά οι

περισσότεροι δεν δίνουν καμία απολύτως σημασία. Όλο και περισσότερα άτομα, κυρίως

νέοι, αποκτούν την συνήθεια αυτή.

Πολλοί παράγοντες αναγκάζουν τους νέους να αρχίσουν το κάπνισμα, όπως το

περιβάλλον που τους τριγυρίζει, οι παρέες, η θέληση να δοκιμάσουν κάτι καινούργιο κ.λπ.

Φυσικά, το κάπνισμα δεν πηγάζει από κάποια φυσική ανάγκη του σώματος μας.

Την ανάγκη του καπνίσματος, την οποία δημιουργούμε η μας την δημιουργούν, είναι

απολύτως τεχνητή.

Η εργασία που ακολουθεί έχει ως σκοπό την ενημέρωση των νέων για το κάπνισμα

και τις συνέπειές του στην υγεία, όπως επίσης και την υιοθέτηση τρόπων και μεθόδων

διαχείρισής και αντιμετώπισής του.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ

Ο Χριστόφορος Κολόμβος και οι πρώτοι

άποικοι που έφθασαν στην Αμερική στα μέσα

του 15ου αιώνα βρήκαν τους ιθαγενείς στη

Βόρεια και στη Νότια Αμερική να καπνίζουν

φύλλα καπνού και πούρα. Οι Ινδιάνοι πίστευαν

ότι ο καπνός είχε φαρμακευτικές ιδιότητες και

έπαιζε σημαντικό ρόλο σε διάφορες

τελετουργίες, όπως π.χ το κάπνισμα της πίπας

της ειρήνης. Ο πρώτος που έγραψε για τον

καπνό και το κάπνισμα από Ευρωπαίους

άποικους και ιθαγενείς ήταν ο Γάλλος Jacques Cartier. Η εισαγωγή καπνού στην

Ευρώπη έγινε για πρώτη φορά κατά τον 16º αιώνα. Στη Γαλλία εισήχθει το 1556,

στην Πορτογαλία το 1558, στην Ισπανία το 1559 και στην Αγγλία το 1565, όπου ο Sir

Walter Raleigh πρότεινε και έπεισε τη Βασίλισσα Ελισάβετ να αρχίσει το κάπνισμα.

Το πέρασμα από το κάπνισμα ακατέργαστου καπνού στο τσιγάρο έγινε μόλις τον 20ο

αιώνα, όταν με την πρόοδο της μηχανικής έγινε δυνατό να παραχθεί σε μεγάλες

ποσότητες. Τότε δημιουργήθηκαν και οι πρώτες καπνοβιομηχανίες, που σημείωσαν

μεγάλη άνοδο στην παραγωγή τους κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου,

όταν κάτω από το στρες της μάχης, οι στρατιώτες κάπνιζαν όλο και πιο πολύ, με

συνέπεια να εθιστούν στη νικοτίνη.

Η καλλιέργεια του καπνού έφτασε στην Ελλάδα από τον Πόντο και από τα παράλια

της Μικράς Ασίας. Στην αρχή καλλιεργήθηκε στην Ανατολική Μακεδονία και στη

συνέχεια διαδόθηκε και στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας .

Μετά την Ελληνική Επανάσταση, η παραγωγή του καπνού έφτασε μόλις τους 500-

600 τόνους, η ανοδική όμως πορεία και εξέλιξη της καλλιέργειας συνετέλεσε ώστε

μέχρι το 1912 η παραγωγή του καπνού να φτάσει τους 12.000 τόνους. Με την

απελευθέρωση της Μακεδονίας και της Θράκης, συνεχίστηκε η αυξητική πορεία της

7

παραγωγής. Φαίνεται όμως ότι η οικονομική και κοινωνική σημασία της

καλλιέργειας θεμελιώνεται με τη Μικρασιατική καταστροφή και τον εποικισμό των

προσφύγων. Με βάση τα στατιστικά στοιχεία της περιόδου εκείνης, η παραγωγή

καπνού από τις 28.000 τόνους κατά το 1920-22, έφτασε τις 56.000 τόνους το 1923,

δηλαδή διπλασιάστηκε.

Μετά το Β' Παγκόσμιο πόλεμο, ο καπνός συνέχισε να αποτελεί σημαντικό προϊόν και

να κατέχει εξέχουσα κοινωνική, συναλλαγματική και δημοσιονομική σημασία.

Συγκεκριμένα, στη δεκαετία του '50, αν και η καλλιεργούμενη έκταση με καπνό

αντιστοιχούσε κατά μέσο όρο στο 5% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης της

χώρας, ο καπνός εξασφάλιζε απασχόληση και εισόδημα σε περίπου 200 χιλιάδες

οικογένειες καπνοπαραγωγών και δημιουργούσε πρόσθετη απασχόληση σε 40.000

καπνεργάτες και σε 10.000 άτομα απασχολούμενα επιπλέον με τις καπνοβιομηχανίες

και το καπνεμπόριο. Παράλληλα ο καπνός αποτελούσε το σημαντικότερο εξαγώγιμο

προϊόν της Ελληνικής Οικονομίας στην περίοδο εκείνη. Το 1954, οι εξαγωγές της

χώρας έφτασαν τα 151 εκ. δολάρια, εκ των οποίων το 50% περίπου προήρχετο από

τις εξαγωγές καπνού.

Ο καπνός, όπως προκύπτει και από τα παραπάνω ιστορικά στοιχεία, υπήρξε

διαχρονικά παραδοσιακό και σημαντικής σημασίας προϊόν για την Ελληνική

Γεωργία. Βασικά αίτια που ευνόησαν την εξάπλωση της καπνοκαλλιέργειας

θεωρούνται αφ' ενός μεν οι ευνοϊκές εδαφοκλιματολογικές συνθήκες της χώρας, αφ'

ετέρου δε τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της Ελληνικής Γεωργίας και συγκεκριμένα

ο μικρός κλήρος και η πλεονάζουσα εργασία στο γεωργικό τομέα. Οι ιδιαίτερα

υψηλές απαιτήσεις της καπνοκαλλιέργειας σε εργασία, εξασφάλιζαν απασχόληση και

σημαντικό αριθμό ημερομισθίων στις γεωργικές οικογένειες, δεδομένου ότι όπως

αναφέρεται, σχεδόν τα 2/3 του κόστους παραγωγής του καπνού ήταν κόστος

ημερομισθίων.

Στην Ελλάδα, το κάπνισμα απαγορεύτηκε στους κλειστούς δημόσιους χώρους και

τους χώρους εργασίας από την 1η Σεπτεμβρίου 2010. Αντίστοιχος νόμος είχε τεθεί

σε εφαρμογή και στην Κύπρο από την 1η Ιανουαρίου 2010.

Αν και οι περισσότεροι γνωρίζουμε ότι το κάπνισμα είναι «θανατηφόρο»,

προκαλώντας καρκίνο, καρδιακές παθήσεις, πνευμονικές διαταραχές και άλλα

παρόμοια, υπάρχουν 5 άγνωστα οφέλη από αυτό που ούτε καν τα ξέρουμε, όπως

αποδεικνύεται από ιατρικές έρευνες και επιστημονικές μελέτες.

Το μάσημα του καπνού επιστεύετο ότι ανακούφιζε από τον πονόδοντο. Όταν οι

εξερευνητές έφθασαν στο Νέο Κόσμο, οι ιθαγενείς Ινδιάνοι καλλιεργούσαν και

χρησιμοποιούσαν ήδη τον καπνό για αιώνες.

Η πρώτη επιστημονική έρευνα επί του θέματος έγινε το 1962, από τον ιατρικό

σύλλογο της Μ. Βρετανίας. Δύο χρόνια αργότερα, αμερικανική έκθεση με τίτλο

«Καπνός και υγεία», συνέδεσε για πρώτη φορά το κάπνισμα με τον καρκίνο των

πνευμόνων και τη χρόνια βρογχίτιδα.

Τότε έκαναν την εμφάνισή τους και οι πρώτες αντικαπνιστικές καμπάνιες, οι οποίες

οδήγησαν το 1965 σε θέσπιση νόμου, που προέβλεπε, μεταξύ πολλών άλλων, την

αναγραφή στα πακέτα των τσιγάρων της φράσης «Το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την

υγεία». Αυξάνονται όλο και περισσότερο οι νέες γυναίκες καπνίστριες, αλλά και

εκείνες που δε συμμορφώνονται σε ευαίσθητες περιόδους, όπως εκείνη της

εγκυμοσύνης. Δεν είναι τυχαίο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ότι η πιθανότητα για

έμφραγμα του μυοκαρδίου, αυξήθηκε κατά 50% τα τελευταία χρόνια για τις γυναίκες

σε σχέση με τους άνδρες.

8

Οι καπνιστές στη χώρα μας αυξήθηκαν κατά

10% από το 1996, πράγμα που συμβαίνει και με

τους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα, που

ξεπερνούν πλέον τους 6.000 ετησίως.

Οι Έλληνες δοκιμάζουν το τσιγάρο ακόμη και

από την ηλικία των 10 ετών, μέχρι τα 14 οι

μισοί έφηβοι το έχουν δοκιμάσει, ενώ στα 18

ένας στους δύο μαθητές καπνίζει συστηματικά.

Καπνοβιομηχανία - Κάπνισμα - Παγκόσμια

παραγωγή

Το κεντρικό νεύρο που υπάρχει στο φύλλο του

καπνού θα απομακρυνθεί και τα κομμάτια που παραμένουν θα χρησιμοποιηθούν στη

παρασκευή καπνού για τσιγάρα και πίπες αφού δεχθούν τις απαραίτητες

κατεργασίες. Οι κατασκευαστές τσιγάρων προσθέτουν διάφορες αρωματικές και

γλυκαντικές ουσίες προτού ο καπνός τεμαχιστεί σε λεπτές και μικρές λωρίδες. Η

κατασκευή των τσιγάρων γίνεται με ειδικές μηχανές που τοποθετούν τον καπνό σε

ειδικό χαρτί τον συγκολλούν και τοποθετούν το φίλτρο στο τελικό στάδιο. Η

διαδικασία αυτή είναι ταχύτατη και φτάνει στα 8,000 τσιγάρα το λεπτό. Οι μηχανές

συνεχίζουν συσκευάζοντας τα τσιγάρα σε πακέτα , έτοιμα πια για την προώθηση τους

στην αγορά.

Οι διαδικασίες παρασκευής καπνού για

κάπνισμα με πίπα είναι πιο απλουστευμένες.

Η παρασκευή γίνεται με διαδικασίες πίεσης

και προσθήκη αρωματικών ουσιών κατά

περίπτωση. Τα πούρα παρασκευάζονται από

ειδικές ποιότητες καπνών. Ένα συνδετικό

φύλλο χρησιμοποιείται σαν περιτύλιγμα και

ο εσωτερικός καπνός είναι τεμαχισμένος

ειδικά για το γέμισμα. Η παραγωγή των

πούρων γίνεται μηχανικά εκτός από κάποιες

άριστες ποιότητες που γίνεται επιλεγμένα

χειρωνακτικά.

Το κάπνισμα θεωρείται απόλαυση και έχει εξαπλωθεί παγκοσμίως. Η νικοτίνη που

περιέχει ο καπνός είναι ναρκωτικό και έτσι οι καπνιστές δυσκολεύονται να το

σταματήσουν. Το κάπνισμα όμως είναι επιβλαβές και οι επιδράσεις του στην υγεία

πολλές φορές καταστροφικές, Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου εξαρτάται από την

ποσότητα των τσιγάρων που καπνίζονται σε μία μέρα την περιεκτικότητα του

τσιγάρου σε πίσσα , την ποιότητα του καπνού και του χαρτιού. Εκτός από καρκίνο ο

καπνιστής μπορεί να εμφανίσει καρδιοαγγειακά προβλήματα. Σήμερα μετά από

διάφορες καμπάνιες οι καπνιστές έχουν ελαττωθεί. Παλαιότερα το κάπνισμα το

θεωρούσαν «μαγκιά» ενώ σήμερα απλά κακή συνήθεια. Επιστήμονες θεωρούν ότι 1-

2 τσιγάρα την ημέρα κάνουν καλό στον οργανισμό όμως ο αριθμός αυτός είναι

δύσκολο να κρατηθεί και καλύτερα είναι κανείς να μην αρχίσει ποτέ να καπνίζει.

Η Κίνα είναι η πρώτη σε παραγωγή καπνού στον κόσμο. Ακολουθούν οι Η.Π.Α. η

Βραζιλία ,η Ινδία , η Κούβα και η Τουρκία. Ο ελληνικός καπνός χρησιμοποιείται

αποκλειστικά για την παρασκευή τσιγάρων και το 80% της εγχώριας παραγωγής

εξάγεται..

9

ΣΠΟΡΑ, ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ, ΛΙΠΑΝΣΗ

Ο πολλαπλασιασμός του καπνού γίνεται με

σπορά σε ειδικά καπνοσπορεία. Ο σπόρος του

καπνού είναι πολύ μικρός και για να φυτρώσει

απαιτούνται ειδικές και καλές συνθήκες.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι περίπου

10,000 σπόρια ζυγίζουν 1 γραμμάριο. Τα μικρά

φυτάρια μεταφυτεύονται αργότερα στην

οριστική τους θέση στο χωράφι. Ο σπόρος που

χρησιμοποιείται καθαρός και ώριμος με πολύ

καλή βλαστική ικανότητα. Οι σπόροι πρέπει να

έχουν ομοιόμορφη κατανομή και το έδαφος

πρέπει να είναι απολυμασμένο έτσι ώστε να

εκλείψουν τα διάφορα ζιζάνια και έντομα που

μπορεί να βλάψουν σοβαρά την παραγωγή. Τα

καπνοπωλεία θέλουν τακτικό πότισμα και όταν

τα φυτάρια είναι έτοιμα για μεταφύτευση το

πότισμα διακόπτεται για λίγες μέρες έτσι ώστε

τα φυτά να σκληραγωγηθούν. Πριν τα καπνά να μεταφυτευτούν ,το χωράφι πρέπει να

οργωθεί καλά και να προετοιμαστεί κατάλληλα. Η φύτευση των καπνών στον αγρό

γίνεται σε γραμμές και η απόσταση των φυτών μεταξύ τους ποικίλει ανάλογα με τον

τύπο και τη γονιμότητα του εδάφους. Η χρήση λιπασμάτων θέλει προσοχή και πρέπει

να γίνεται μόνο όταν το έδαφος είναι φτωχό σε θρεπτικά στοιχεία. Οι διάφοροι τύποι

καπνού έχουν και διαφορετικές απαιτήσεις λίπανσης. Τα Αμερικάνικου τύπου καπνά

συνήθως χρειάζονται περισσότερη λίπανση και πότισμα απ ότι τα ανατολικού τύπου.

Τα καπνά που δε χρειάζονται πολύ πότισμα είναι και καλύτερης ποιότητας. 2η στην

Ευρώπη με παραγωγή 130,000 τόνων ετησίως.

Καπνοβιομηχανία: Μειωμένη κατά 15,5% η παραγωγή καπνού στο 9μηνο

Kαθοδικά κινείται εφέτος, για τρίτο συνεχόμενο έτος, η παραγωγή καπνικών

προϊόντων, που είχε μειωθεί κατά 2,7% το 2009.

Οι μεταβολές που σημειώνονται στην παραγωγή της ελληνικής καπνοβιομηχανίας

αντανακλούν αφενός τη μείωση της εγχώριας ζήτησης για τα προϊόντα του κλάδου

λόγω των περιορισμών που έχουν επιβληθεί νομοθετικά για τον περιορισμό της

κατανάλωσης και, αφετέρου, την ένταση της εισαγωγικής διείσδυσης και τις

δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να διευρύνουν

την εξαγωγική τους δραστηριότητα.

Η συνολική παραγωγή καπνικών προϊόντων στη χώρα μας το εννεάμηνο Ιανουαρίου -

Σεπτεμβρίου 2010, σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, ήταν μειωμένη κατά

15,5%, σε σύγκριση με την ίδια χρονική περίοδο του 2009, σε επίπεδα τα οποία είναι

κατώτερα από τα αντίστοιχα του έτους 2005 κατά 25,7%. Την ίδια περίοδο του 2009

είχε καταγραφεί μείωση της τάξεως του 4,8%, σε σχέση με το 2008.

Η καθοδική πορεία της παραγωγής του κλάδου ήταν έντονη καθ' όλη σχεδόν τη

διάρκεια του έτους, με μόνη εξαίρεση τον μήνα Ιούλιο, οπότε προφανώς εν όψει των

διακοπών του Αυγούστου ο όγκος της παραγωγής αυξήθηκε κατά 10,1%, έπειτα από

ένα δίμηνο υψηλών, διψήφιων ποσοστιαίων μειώσεων. Συγκεκριμένα, η παραγωγή

μειώθηκε τον Ιανουάριο κατά 27,8%, τον Φεβρουάριο κατά 14,7%, τον Μάρτιο κατά

12,1%, τον Απρίλιο κατά 10,3%, τον Μάιο κατά 31,7%, τον Ιούνιο κατά 24,1%, τον

Αύγουστο κατά 21,3% και τον Σεπτέμβριο κατά 4%, δηλαδή με τον χαμηλότερο

ρυθμό της περιόδου.

10

Ωστόσο, σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, από τον Οκτώβριο η

πτώση επιταχύνεται και πάλι, δεδομένου ότι λόγω της απαγόρευσης του καπνίσματος

στους κλειστούς χώρους ο ρυθμός της μείωσης της κατανάλωσης των προϊόντων του

κλάδου στην εγχώρια αγορά σημειώνει ραγδαία αύξηση. Ως τον Σεπτέμβριο η μείωση

ήταν περίπου 11%, ενώ τον Οκτώβριο ανήλθε σε σχεδόν 18%.

Η εισαγωγική διείσδυση προϊόντων των πολυεθνικών καπνοβιομηχανιών, οι οποίες

έχουν την οικονομική δυνατότητα να απορροφούν το αυξημένο κόστος ώστε να

αποσπάσουν μερίδια, πλήττει σοβαρά τις εγχώριες βιομηχανίες. Τα λεγόμενα 'φθηνά

σήματα', τα οποία παράγονται κυρίως από τις ελληνικές βιομηχανίες, αναμένεται

μάλιστα να πληγούν ακόμη περισσότερο σε περίπτωση που υιοθετηθεί η

φημολογούμενη νέα αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης των προϊόντων με τρόπο

που οδηγεί σε απόσυρσή τους από την αγορά.

Η παραγωγή καπνού στην Ελλάδα μετά την

εφαρμογή της νέας ΚΑΠ, που αφορούσε την

ολική αποδέσμευση των κοινοτικών

ενισχύσεων από την καλλιέργεια καπνού,

έχει συρρικνωθεί και από το 2006 έχει

περιοριστεί κατά βάση σε 2 μόνο ποικιλίες

(Μπασμά και Κατερίνης). Στην παρούσα

φάση, ελάχιστες εταιρείες εξακολουθούν να

λειτουργούν σε πλήρη κλίμακα (αγορά –

επεξεργασία καπνών νέας εσοδείας). Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από μελέτη

της ICAP με τίτλο «Καπνά - Τσιγάρα – Πούρα» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από

τη Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της ICAP Group.

Όπως προκύπτει από τα σχετικά στοιχεία, η τελική αγορασθείσα ποσότητα καπνού

από το 2000 και έπειτα παρουσιάζει γενικά φθίνουσα πορεία. Το 2006, πρώτο έτος

εφαρμογής της απόφασης της ολικής αποδέσμευσης των επιδοτήσεων από την

καπνοπαραγωγή, πολλοί παραγωγοί εγκατέλειψαν την καλλιέργεια καπνού και η

παραγωγή μειώθηκε κατά 80% περίπου σε σχέση με το 2005. Έκτοτε, διατηρείται

γενικά σε χαμηλά επίπεδα, με μικρές μόνο μεταβολές από έτος σε έτος.

Μείωση παραγωγής καπνού, αύξηση σε εισαγωγές τσιγάρων και πούρων

Η εγχώρια παραγωγή καπνού έχει

υποστεί ραγδαία μείωση και

περιορίζεται σε δύο μόνο ποικιλίες, ενώ

η αύξηση της φορολογίας καθώς και η

μείωση του διαθεσίμου εισοδήματος

των καταναλωτών, λόγω της

οικονομικής ύφεσης, αναμένεται να

επηρεάσουν και τον κλάδο των

τσιγάρων. Αντιθέτως, ανοδική πορεία

καταγράφει η κατανάλωση των

πούρων. Αυτό προκύπτει από την

πρόσφατη έρευνα της ΙCAP για την αγορά καπνού, τσιγάρων και πούρων.

Συγκεκριμένα, η παραγωγή καπνού στην Ελλάδα μετά την εφαρμογή της νέας

κοινοτικής απόφασης (ΚΑΠ), που αφορούσε την ολική αποδέσμευση των κοινοτικών

ενισχύσεων από την καλλιέργεια καπνού, έχει συρρικνωθεί και από το 2006 έχει

περιοριστεί σε 2 μόνο ποικιλίες (Μπασμά και Κατερίνης). Στην παρούσα φάση,

ελάχιστες εταιρείες εξακολουθούν να λειτουργούν σε πλήρη κλίμακα (αγορά -

11

επεξεργασία καπνών νέας εσοδείας). Η τελική αγορασθείσα ποσότητα καπνού από το

2000 και έπειτα παρουσιάζει γενικά φθίνουσα πορεία. Το 2006, πρώτο έτος

εφαρμογής της απόφασης της ολικής αποδέσμευσης των επιδοτήσεων από την

καπνοπαραγωγή, πολλοί παραγωγοί εγκατέλειψαν την καλλιέργεια καπνού και η

παραγωγή μειώθηκε κατά 80% περίπου σε σχέση με το 2005.

Για τον λόγο αυτό κατά το διάστημα 2005-2008 σημειώθηκε δραστική άνοδος των

συνολικών εισαγωγών καπνού (με μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 19,8%). Αντιθέτως,

οι εξαγωγές ακολούθησαν φθίνουσα πορεία κατά το διάστημα 2006-2008, με μέσο

ετήσιο ρυθμό μείωσης 6,6%.

Σύμφωνα με την ανάλυση του ομαδοποιημένου ισολογισμού (βάσει δείγματος 10

εταιρειών, οι οποίες λειτουργούσαν και δημοσίευσαν ισολογισμό), οι συνολικές

πωλήσεις αυξήθηκαν το 2008 σε σχέση με το 2007 κατά 8,5%. Ομοίως, το μεικτό

κέρδος αυξήθηκε (κατά 12,9%), ενώ οι χρηματοοικονομικές δαπάνες και τα λοιπά

λειτουργικά έξοδα παρέμειναν στα ίδια σχεδόν επίπεδα. Αποτέλεσμα των παραπάνω

μεταβολών ήταν να αυξηθούν κατά 36,7% τα κέρδη (προ φόρου), ενώ τα κέρδη

EBITDA αυξήθηκαν κατά 20,7%.

Ο κλάδος των τσιγάρων χαρακτηρίζεται από μικρό αριθμό επιχειρήσεων και υψηλό

βαθμό συγκέντρωσης, τόσο στον παραγωγικό τομέα (ο οποίος αποτελείται από 4

εταιρείες), όσο και στον εισαγωγικό τομέα (αποτελείται κυρίως από θυγατρικές

πολυεθνικών ομίλων).

Η συνολική εγχώρια παραγωγή τσιγάρων, η οποία παρουσιάζει διακυμάνσεις τα

τελευταία χρόνια, εμφάνισε μικρή άνοδο το 2009. Οι εισαγωγές τσιγάρων - πούρων

το 2008 σημείωσαν αύξηση 1,7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Από την άλλη

πλευρά, η διαχρονική εξέλιξη των εξαγωγών τσιγάρων και πούρων για την περίοδο

1999-2008 ήταν ανοδική (με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 2,73%).

Η εγχώρια φαινομενική κατανάλωση τσιγάρων κατά την περίοδο 2000-2009

παρουσίασε μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 0,66%. Το 2008 μειώθηκε κατά 13,9%,

ενώ το 2009 επανέκαμψε. Την περίοδο 2006-2009, η αγορά πούρων παρουσίασε μέσο

ετήσιο ρυθμό αύξησης 2,36%.

Εν τω μεταξύ, οι πωλήσεις των 4 παραγωγικών επιχειρήσεων του δείγματος

αυξήθηκαν κατά 3,8% το 2007-2008. Η αύξηση του κόστους πωλήσεων οδήγησε σε

μείωση του μεικτού κέρδους (κατά 2,4%).

12

ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΟΥ ΤΣΙΓΑΡΟΥ

Αν και ο καθένας έχει τους δικούς του προσωπικούς λόγους για να κόψει το

κάπνισμα, ένα πράγμα είναι σίγουρο: Το κάπνισμα σκοτώνει! Για την ακρίβεια

σκοτώνει 20.000 Έλληνες κάθε χρόνο. Πολύ περισσότερους δηλαδή απ' όσους το

αλκοόλ, οι αυτοκτονίες, οι δολοφονίες, οι πυρκαγιές, τα ναρκωτικά και το AIDS όλα

μαζί!

ΠΩΣ ΝΑ ΣΤΟΙΒΑΞΕΤΕ 4000 ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ, 43 ΕΚ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ

ΕΙΝΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΕΣ ΜΕΣΑ Σ' ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΤΣΙΓΑΡΟ

Προφανώς έχετε ακούσει για τη νικοτίνη και την πίσσα, όμως το ξέρατε ότι ο καπνός

του τσιγάρου περιέχει 4000 χημικές ουσίες, περιλαμβανομένων των παρακάτω

ιδιαίτερα επικίνδυνων ουσιών;

ΑΣ ΠΟΥΜΕ ΤΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑ ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥΣ

Πίσσα: Αποτελεί μίγμα βλαβερών χημικών ουσιών και χρησιμοποιείται στην

ασφαλτόστρωση των δρόμων. Περίπου το 70% της πίσσας του τσιγάρου,

εναποτίθεται στους πνεύμονες των καπνιστών με αποτέλεσμα να τους φράζει.

Αμμωνία: Καυστική ουσία που περιέχεται σε δραστικά υγρά καθαρισμού (π.χ. υγρά

για πατώματα) και είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη αν την εισπνεύσει κάποιος.

Φορμαλδεΰδη: Χημική ουσία με έντονη οσμή, που χρησιμοποιείται στη συντήρηση

των πτωμάτων και περιέχεται σε διάφορες κόλλες και τυπογραφικές ουσίες. Η

εισπνοή της φορμαλδεΰδης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή κρίση άσθματος, ιδίως τα

βρέφη και τα μικρά παιδιά.

Αρσενικό: Ισχυρό δηλητήριο που μπορεί να σκοτώσει κάθε ζωντανό οργανισμό πολύ

γρήγορα. Χρησιμοποιείται στην κατασκευή εντομοκτόνων, ποντικοφάρμακων κλπ

και προκαλεί καρκίνο της ουροδόχου κύστης, των νεφρών, των πνευμόνων και του

ήπατος. Επίσης προκαλεί δυσκολίες στην ακοή, πάχυνση του δέρματος και

μυρμηγκιάσματα στα χέρια και τα πόδια.

Μονοξείδιο του άνθρακα: Άοσμο, δηλητηριώδες αέριο που εκπέμπεται κι από τις

εξατμίσεις των αυτοκινήτων. Το μονοξείδιο του άνθρακα συνδέεται με τα συστατικά

του αίματος που μεταφέρουν το οξυγόνο. Το 15% του αίματος των καπνιστών

δεσμεύεται για να μεταφέρει το μονοξείδιο του άνθρακα που περιέχεται στον καπνό,

13

αντί για το απαραίτητο οξυγόνο. Για να αναπληρωθούν όμως οι ανάγκες του

οργανισμού σε οξυγόνο, η καρδιά αναγκάζεται να δουλεύει πιο έντονα, με

αποτέλεσμα να φθείρεται και να καταστρέφεται.

Μεθάνιο: Χρησιμοποιείται ως καύσιμο για πυραύλους. Εξαιρετικά επιβλαβές για τον

άνθρωπο.

Κάδμιο: Εξαιρετικά επιβλαβές μέταλλο που χρησιμοποιείται στην κατασκευή

μπαταριών και προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα, καθώς και χρόνιες παθήσεις στο

συκώτι, τα νεφρά και τα κόκαλα.

Κυανιούχο άλας: Θανατηφόρο δηλητήριο που χρησιμοποιήθηκε από τους Ναζί

στους θαλάμους αερίων. Χρησιμοποιείται επίσης στην κατασκευή ποντικοφάρμακων.

Ακετόνη: Ισχυρό διαλυτικό που χρησιμοποιείται ευρέως, ακόμα και για το ξέβαμμα

του βερνικιού των νυχιών

Γομολάκα: Χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία ως βασικό συστατικό των

γυαλιστικών του ξύλου. Αρκετές μπογιές και βερνίκια περιέχουν ως βάση τους τη

γομολάκα.

Βενζόλιο: Καρκινογόνος κυκλικός υδρογονάνθρακας με ισχυρές διαλυτικές

ιδιότητες, που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία καυσίμων και τη χημική βιομηχανία.

Είναι αποδεδειγμένα καρκινογόνο, ακόμα και σε μικρές ποσότητες, ιδιαίτερα για

άτομα κάτω των 18 ετών. Με την εισπνοή επικάθεται στα επιθήλια των πνευμόνων

και στη συνέχεια κυκλοφορεί στο αίμα, το οποίο καταστρέφει αργά - αργά.

Βουτάνιο: Εύφλεκτο υγρό που χρησιμοποιείται στους αναπτήρες. Εξαιρετικά

επιβλαβές για τον άνθρωπο.

Η ΝΙΚΟΤΙΝΗ ΕΙΝΑΙ ΕΘΙΣΤΙΚΗ

Η νικοτίνη είναι το εθιστικό ναρκωτικό που εμπεριέχει ο καπνός. Ανεβάζει την πίεση

του αίματος και τους παλμούς της καρδιάς κάθε φορά που κάποιος καπνίζει. Εξαιτίας

ακριβώς της εθιστικής της φύσης, μπορεί να ανάψετε ένα τσιγάρο χωρίς καν να το

σκεφτείτε. Αυτό που κάνετε στην πραγματικότητα είναι ότι αντιμετωπίζετε τα

συμπτώματα στέρησης της νικοτίνης.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Από το 1845 (πριν 150 περίπου χρόνια ) ο Sir Spott

παρατήρησε ότι οι καπνοκαθαριστές του Λονδίνου

προσβάλλονται συχνότερα από καρκίνο του όσχεου.

Έκτοτε χιλιάδες χημικές ενώσεις έχουν ενοχοποιηθεί

για την ανάπτυξη του καρκίνου στον άνθρωπο, με

κυριότερη τον καπνό. Το κάπνισμα ενεργητικό ή

παθητικό ενοχοποιείται για τον καρκίνο του

πνεύμονα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, της

ουροδόχου κύστεως στον άνδρα. Ο κίνδυνος

ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα ανάλογα με την

κατανάλωση τσιγάρων 40 φορές μεγαλύτερος στους

καπνιστές που καπνίζουν 20 τσιγάρα ημερησίως. Οι καρκινογόνες ουσίες που

προκύπτουν από την καύση του τσιγάρου είναι διάφοροι αρωματικοί

υδρογονάνθρακες (3.4 βενζοπυρίνιο) το αρσενικό, η πίσσα, η αιθάλη, η φορμαλδεΰδη

κλπ.

Το κάπνισμα έχει 50 τρόπους να σου καταστρέψει τη ζωή μέσω μιας ασθένειας και

περισσότερους από 20 τρόπους για να σε οδηγήσει στο θάνατο.

Πολλές ιατρικές καταστάσεις συνδεόμενες με το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσουν

χρόνια προβλήματα υγείας. Αυξημένος κίνδυνος για τους καπνιστές, ασθένεια ούλων,

14

μυϊκές βλάβες, κυνάγχη, πόνος λαιμού, πόνος στην πλάτη, νύστα - υπνηλία (ανώμαλη

κίνηση ματιών), Buerger's ασθένειες (βαριά ασθένεια του κυκλοφορικού),

οφθαλμικές, μυκητομολύνσεις, καταρράκτης, οστεοπόρωση, πολύποδας παχέος

εντέρου, οστεοαρθρίτιδα, Crohn's Χρόνιες παθήσεις, ανικανότητα στύσης,

κατάθλιψη, PVD, διαβήτης, πνευμονία, απώλεια ακοής, ψωρίαση, γρίπη, ρυτίδωση

δέρματος, ανικανότητα, στομαχικό έλκος, οπτική νευροπάθεια, ρευματοειδής

αρθρίτιδα, τραυματισμοί συνδέσμων, πληγές στους τένοντες, εκφυλισμός κηλίδας,

αμβλυωπία καπνού (απώλεια όρασης), φυματίωση, απώλεια δοντιών.

Λειτουργίες που υποβαθμίζονται στους καπνιστές. Εκσπερμάτωση (απώλεια όγκου),

μείωση ποσότητας σπέρματος, γονιμότητα, μείωση κινητικότητας σπέρματος,

ανοσοποιητικό σύστημα, μικρότερη ικανότητα σπέρματος να εισχωρήσει στο ωάριο,

εμμηνόπαυση (πρόωρη έναρξη), αυξάνουν οι σπερματικές ανωμαλίες.

Σοβαρότερα συμπτώματα: άσθμα, σοβαρές ασθένειες, χρόνια ρινίτιδα (φλεγμονή της

μύτης) MS, διαβήτης αμφιβληστροειδούς χιτώνα (μάτια), οπτική νευρίτιδα.

Εκδήλωση ασθενειών σε βαρύτερη μορφή στους καπνιστές. Κοινό κρυολόγημα,

πνευμονία, νόσος του Crohn, φυματίωση, γρίπη.

Θνησιμότητα. Ένας στους δύο μακροχρόνιους καπνιστές θα πεθάνει πρόωρα εξ

αιτίας του καπνίσματος και οι μισοί από αυτούς σε μέση ηλικία. Οι περισσότεροι

πεθαίνουν από μία εκ των τριών ασθενειών που συνδέονται με το κάπνισμα, όπως ο

καρκίνος των πνευμόνων, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (βρογχίτιδα και

εμφύσημα) και οι χρόνιες καρδιακές παθήσεις.

Σεξουαλική ζωή και Αναπαραγωγή. To κάπνισμα μπορεί να επηρεάσει τη

γονιμότητα γυναικών και ανδρών, τη σεξουαλική λειτουργία των ανδρών, την υγεία

των εγκύων, την υγεία των εμβρύων, των νεογνών και των μικρών παιδιών.

Εκτιμάται ότι η γονιμότητα των γυναικών που καπνίζουν μπορεί να μειωθεί κατά

28% σε σύγκριση με τις μη καπνίστριες. Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο

ανικανότητας των ανδρών κατά 50%. Το κάπνισμα σε συνδυασμό με τη χρήση

αντισυλληπτικών χαπιών αυξάνει στο 10πλάσιο τον κίνδυνο εμφάνισης

καρδιοαγγειακών παθήσεων.

Επίδραση του καπνίσματος στην εμφάνιση. Το κάπνισμα προσβάλλει σοβαρά όχι

μόνο τα εσωτερικά όργανα αλλά και την εμφάνιση (παρουσιαστικό) του καπνιστού

αλλοιώνοντας το δέρμα, το ατομικό βάρος και τη μορφή.

Κάπνισμα και δέρμα. Το κάπνισμα επιδρά στο δέρμα με δύο τρόπους: Το

περιβάλλον με καπνό τσιγάρου έχει ξηραντική επίδραση επί της επιδερμίδας. Το

κάπνισμα μειώνει τη ροή του αίματος προς το δέρμα, περιορίζοντας το οξυγόνο με

αποτέλεσμα να του στερεί τις ουσιαστικές θρεπτικές ουσίες. Επίσης επηρεάζει το

δέρμα δημιουργώντας ρυτίδες γύρω από τα μάτια και το στόμα και κιτρινίλα στα

δάχτυλα, νύχια και δόντια.

Κάπνισμα και σωματικό βάρος. Όταν κάποιος διακόψει το κάπνισμα αυξάνει το

βάρος του κατά 2 με 3 κιλά. Η ακριβής αιτία του φαινομένου αυτού είναι άγνωστη,

αλλά μπορεί εν μέρει να συνδεθεί με το ότι το κάπνισμα αυξάνει το μεταβολισμό.

Άλλωστε, η νικοτίνη δρα ως κατασταλτικό της όρεξης. Οι καπνιστές φαίνεται να

συγκρατούν μεγαλύτερες ποσότητες λίπους στο σώμα τους, οδηγούμενοι σε

αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη, καρδιοαγγειακά νοσήματα, υψηλή πίεση, προβλήματα

χοληδόχου κύστης και καρκίνο της μήτρας.

Δαπανηρή Συνήθεια

Είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι καπνιστές καταναλώνουν από ένα έως δύο πακέτα

την ημέρα. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, το μεγαλύτερο μερίδιο πωλήσεων στη

χώρα μας το έχουν οι ξένες μάρκες. Ένα πακέτο τσιγάρα στοιχίζει περίπου 3 ευρώ.

15

Τα χρήματα που ξοδεύει ένας συνηθισμένος καπνιστής σε ένα μήνα, σε ένα χρόνο και

σε δέκα χρόνια είναι περίπου :

Καπνιστής ενός πακέτου την ημέρα: 3 ευρώ x 30 ημέρες = 90 ευρώ το μήνα, 90 ευρώ

x 12 μήνες = 1080 ευρώ το χρόνο, 1080 ευρώ x 10 χρόνια = 10.800 ευρώ τη δεκαετία.

Καπνιστής δύο πακέτων την ημέρα: 6 ευρώ x 30 ημέρες = 180 ευρώ το μήνα,180

ευρώ x 12 μήνες = 2160 ευρώ το χρόνο, 2160 ευρώ x 10 χρόνια = 21.600 ευρώ τη

δεκαετία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τιμές των τσιγάρων αυξάνουν συνεχώς και κατά συνέπεια

το έξοδο κάθε καπνιστού.

Στατιστικά στοιχεία

Είναι θλιβερό το γεγονός ότι έως το 2025 θα έχουν πεθάνει 100.000.000 άνθρωποι με

αιτία το κάπνισμα, και ένα μεγάλο μέρος αυτών, θα είναι νέοι άνθρωποι.

Υπολογίζεται ότι οι καπνιστές σε όλο το κόσμο είναι 1.100.000.000 άνθρωποι και

από αυτούς πεθαίνουν 3.500.000 το χρόνο (10.000 την ημέρα) εξαιτίας του

καπνίσματος. Στην Ελλάδα 3 στα 10 ελληνόπουλα δοκίμασαν το τσιγάρο για πρώτη

φορά σε ηλικία 13 ετών. «Οι μισοί από τους εφήβους κανονικούς καπνιστές, εάν

συνεχίσουν το κάπνισμα, θα πεθάνουν από ασθένειες που προκλήθηκαν από αυτό».

H ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Αντικείμενο της ψυχολογίας του καπνίσματος αποτελεί το ερώτημα γιατί οι άνθρωποι

ξεκινούν το κάπνισμα και για ποιο λόγο

διατηρούν τη συμπεριφορά αυτή παρά

του γνωστούς κινδύνους. Απάντηση στο

ερώτημα αυτό δίνει η θεωρία της

συμπεριφοράς που στηρίζεται σε δυο

βασικές αρχές της μάθησης: την

κλασσική εξαρτημένη μάθηση και τη

συντελεστική μάθηση. Οι καπνιστές δεν

γεννήθηκαν καπνιστές, έμαθαν τη

συμπεριφορά αυτή με το πέρασμα του

χρόνου. Για τη διακοπή του καπνίσματος

πιο σημαντικές δεν είναι οι αιτίες που κάποιος ξεκίνησε το κάπνισμα, αλλά οι

συνθήκες οι οποίες διατηρούν τη συμπεριφορά του καπνίσματος. Χρειάστηκε καιρό

για να γίνει κάποιος καπνιστής. Έτσι χρειάζεται καιρός και για να μάθει κάποιος να

ζει χωρίς το τσιγάρο.

Στην κλασσική εξαρτημένη μάθηση μια συγκεκριμένη συμπεριφορά συνδέεται με ένα

ουδέτερο ερέθισμα (περιβαλλοντικά ή εσωτερικά ερεθίσματα). Στο κάπνισμα

ουδέτερα ερεθίσματα μπορούν ν’ αποτελέσουν η θέα του πακέτου με τα τσιγάρα, τα

τασάκια, το αίσθημα χαλάρωσης μετά το φαγητό κ.τ.λ. Με τη συνεχή επανάληψη της

ακολουθίας «ερέθισμα-αντίδραση» δημιουργείται μια σύνδεση, ώστε μια

συγκεκριμένη συμπεριφορά-αντίδραση (το κάπνισμα) να προκαλείται «αυτόματα»

από το εξαρτημένο πια σε αυτήν ερέθισμα. Χωρίς να το συνειδητοποιεί ο καπνιστής

ανάβει τσιγάρο σε συγκεκριμένες καταστάσεις, που λειτουργούν πια ως εξαρτημένα

ερεθίσματα. Για παράδειγμα μπορεί αυτόματα ν’ ανάψει τσιγάρο με τη μυρωδιά και

μόνο του καφέ ή το κουδούνισμα του τηλεφώνου. Οι περισσότεροι καπνιστές

καπνίζουν τσιγάρα χωρίς καν να το αντιλαμβάνονται, σχεδόν αυτόματα.

Ως συντελεστική μάθηση νοείται η μάθηση από τις συνέπειες των πράξεων. Οι

συμπεριφορές που ακολουθούνται από ευχάριστες συνέπειες, εμφανίζονται πιο συχνά

από εκείνες που ακολουθούνται από ουδέτερες ή αρνητικές συνέπειες. Στο κάπνισμα

οι θετικές συνέπειες εμφανίζονται πολύ γρήγορα. Η καπνιστική συμπεριφορά

16

ενισχύεται από την επίδραση της ίδιας της νικοτίνης στον οργανισμό. Η νικοτίνη δρα

ως ουσιοεξαρτητική ουσία και προκαλεί εθισμό στον ανθρώπινο οργανισμό. Μέσω

των πνευμόνων και του κυκλοφορικού συστήματος, φτάνει σε λιγότερο από 10

δευτερόλεπτα στις περιοχές δράσης της στον εγκέφαλο. Η ίδια η επίδραση της

νικοτίνης στον οργανισμό αμοίβει τον καπνιστή. Η νικοτίνη προκαλεί ενεργοποίηση

του συμπαθητικού συστήματος με συνακόλουθη απελευθέρωση των

νευροδιαβιβαστών, οι οποίοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εξάρτηση από την

νικοτίνη και στην εμφάνιση συμπτωμάτων στέρησης. Στους νευροδιαβιβαστές αυτούς

συμπεριλαμβάνονται: α) η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη, οι οποίοι μπορεί να

σχετίζονται με την πρόκληση ευχαρίστησης και ανορεξίας, β) η ακετυλοχολίνη, που

μπορεί να επιδρά στη βελτίωση της μνήμης καθώς και γ) η βήτα-ενδορφίνη, που είναι

πιθανό να σχετίζεται με την μείωση του άγχους και της νευρικότητας. Ο καπνιστής

έχει την τάση να επαναλάβει την ευχάριστη επίδραση και έτσι ξεκινά ο φαύλος

κύκλος της εξάρτησης. Στο σημείο αυτό εμφανίζονται η σωματική και η ψυχολογική

εξάρτηση. Η ανάγκη για νικοτίνη αποτελεί τη σωματική για το κάπνισμα και η

ικανοποίηση της ανάγκης αυτής συνιστά μια ευχάριστη συνέπεια που ενισχύει την

ψυχολογική εξάρτηση από το κάπνισμα.

Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και οι γνωστικές διαδικασίες που μεσολαβούν.

Πρόκειται για τις προσδοκίες του ατόμου για τις ευχάριστες επιδράσεις που αναμένει

να αντλήσει από το κάπνισμα και τους ακραίους φόβους ή τις πεποιθήσεις του για τις

καταστροφικές συνέπειες που θα επιφέρει η αποστέρηση του καπνίσματος.

Μπορούμε λοιπόν να καταγράψουμε τέσσερις πλευρές στο κάπνισμα οι οποίες

συντηρούν την καπνιστική συμπεριφορά και δυσχαιρένουν τη διακοπή του:

- Τη σωματική έξη για νικοτίνη (σωματική εξάρτηση).

- Την αυτοματοποίηση του καπνίσματος σε συγκεκριμένες καταστάσεις (ψυχολογική

εξάρτηση).

- Τις ευχάριστες συνέπειες του καπνίσματος (ψυχολογική εξάρτηση).

- Τις πεποιθήσεις για τις ευχάριστες επιδράσεις που αναμένει ο καπνιστής ν’ αντλήσει

από την καπνιστική συμπεριφορά και τις αρνητικές προσδοκίες για τις συνέπειες της

αποστέρησης του καπνίσματος (ψυχολογική εξάρτηση).

ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΣΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥΣ.

Στις ημέρες οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι το κάπνισμα είναι πολύ επικίνδυνη

συνήθεια και αποτελεί την κυριότερη αιτία για την κακή υγεία και τους πρόωρους

θανάτους στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Το κάπνισμα και οι νέοι: Καθημερινά

όλο και περισσότερα άτομα, κυρίως νεαρής ηλικίας, αποκτούν τη συνήθεια αυτή.

Ισχύουν μία σειρά από σύνθετους και ενδογενείς παράγοντες που προδιαθέτουν

τους νέους να καπνίσουν και αυτοί ποικίλλουν ανά άτομο και λαό. Αυτοί

περιλαμβάνουν υψηλά επίπεδα κοινωνικής αποδοχής για τα προϊόντα του καπνού,

έκθεση και αδυναμία αντίδρασης απέναντι στη διαφήμιση, διαθεσιμότητα και εύκολη

πρόσβαση, ρόλος προτύπου από τους γονείς και άλλους ενήλικες και κοινωνική

πίεση της ομάδας.

Πιο αναλυτικά:

Άραγε γνωρίζουμε εμείς, αλλά και οι γύρω μας τις απαντήσεις στα παρακάτω

ερωτήματα:

Γιατί ανάβουμε το πρώτο τσιγάρο; Γιατί κάποια μέρα αποφασίζουμε να «βάλουμε

στο στόμα μας χόρτο που καίγεται», όπως έλεγε κάποιος μεγάλος ψυχίατρος;

Σίγουρα όχι για τη στυφή και μάλλον δυσάρεστη γεύση του πρώτου τσιγάρου ούτε

και λόγω έλλειψης νικοτίνης, εφόσον την αγνοούμε.

17

Ούτε από κάποια φυσική ανάγκη, όπως το φαγητό μπορεί να εξελιχθεί σε βουλιμία

και το ποτό σε αλκοολισμό, γιατί το κάπνισμα δεν πηγάζει από κάποια φυσική

ανάγκη του σώματος μας. Η ανάγκη του καπνίσματος, την οποία δημιουργούμε εμείς

ή μας τη δημιουργούν, είναι απολύτως τεχνητή. Αντιστοιχεί σε μία τριπλή

συμπεριφορά:

ατομική συμπεριφορά

συμπεριφορά απέναντι στην ομάδα

συμπεριφορά του κοινωνικού περιβάλλοντος

Το πρώτο επίπεδο: ατομικό

Μετά από μία περίοδο απόρριψης του καπνού, ή τουλάχιστον του καπνίσματος ως

αιτίας ερεθισμών, η οποία εκτείνεται μέχρι το δέκατο έτος της ηλικίας, ξυπνά η

επιθυμία για το άγνωστο, δηλαδή το απαγορευμένο. Η έλξη των εφήβων για μια

συνήθεια των ενηλίκων παρατηρείται σε μια ηλικία που απορρίπτουν τους ενήλικες,

ενώ ταυτόχρονα επιθυμούν να πάρουν τη θέση τους.

Από την άλλη πλευρά, οι επικίνδυνοι συνειρμοί που συνδέονται με τη συνήθεια

αυτή, δεν αποτελούν τροχοπέδη, γιατί οι έφηβοι αφενός νομίζουν ότι είναι αθάνατοι,

αφετέρου συχνά έχουν την τάση να αψηφούν το μοιραίο.

Το οικογενειακό περιβάλλον, ανάλογα με το αν αποτελείται από καπνιστές ή όχι,

παίζει σημαντικό ρόλο προστασίας ή, αντίθετα, διευκόλυνσης της απόκτηση της

συνήθειας αυτής.

Ορισμένοι έφηβοι, απογοητευμένοι από το σώμα τους, ξεκινούν το τσιγάρο για να

χάσουν βάρος!

Το δεύτερο επίπεδο: η ομάδα

Πρόκειται για την ομάδα των νέων, των εφήβων. Το τσιγάρο γίνεται αντικείμενο

ένταξης, ιεροτελεστία μύησης, πραγματική πίπα της ειρήνης.

Ρυθμίζει κατά κάποιο τρόπο την ένταξη στην ομάδα που τόσο έντονα επιδιώκουν οι

νέοι. Η ανασφάλεια της προσωπικότητας προκαλεί την επιθυμία για ομοιομορφία: ο

απώτατος στόχος είναι να μοιάζουν με τους άλλους.

Τέλος, το τρίτο επίπεδο: το κοινωνικό περιβάλλον Η δύναμη αυτού του επιπέδου είναι σίγουρα μικρότερη από τότε που

απαγορεύτηκαν οι διαφημίσεις τσιγάρων, αλλά, ως γνωστό, οι νόμοι έρχονται και

παρέρχονται ή έχουν παραθυράκια.

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την εποχή που η διαφήμιση είχε την

δυνατότητα να προβάλει τον καπνιστή Θυμηθείτε τον μαυρισμένο καουμπόη που

κάπνιζε γνωστά Αμερικάνικα τσιγάρα. Πουθενά δεν αναφερόταν ότι τα πνευμόνια

του ήταν πιο μαύρα απ’ τον ίδιο.

Επίσης υπήρχε μια εποχή που, κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας, μαζί με

το βερνίκι για το γυάλισμα των παπουτσιών, ο στρατός μοίραζε και τσιγάρα. Πάρα

πολλοί άνθρωποι έμαθαν το κάπνισμα με αυτή την ευκαιρία.

Όλα στην κοινωνία μας ωθούν προς το νικοτινισμό. Δεν καπνίζουμε όλοι, αλλά

είτε ο θέλουμε είτε όχι ζούμε σε μία κοινωνία καπνιστών. - 26% θεωρούν ότι οι κανονικοί καπνιστές μπορούν να το κόψουν οποτεδήποτε το

θελήσουν

18

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΣ Σύμφωνα με έρευνες, οι μισοί και πλέον μαθητές (57%) έχουν καπνίσει τουλάχιστον

μία φορά στη ζωή τους, οι περισσότεροι περιστασιακά (33%). Συστηματικά

δηλώνουν ότι καπνίζουν το 21% των μαθητών. Τα κορίτσια υπερτερούν των αγοριών

στο περιστασιακό κάπνισμα (35% και 31% αντίστοιχα), ενώ περισσότερα αγόρια

(22%) από κορίτσια (20%) δηλώνουν συστηματικοί καπνιστές, χωρίς όμως μεγάλη

διαφορά μεταξύ τους.

Οι μεγαλύτεροι μαθητές (17-18 ετών) καπνίζουν συστηματικά σε ποσοστό

πενταπλάσιο από τους μικρότερους (13-14 ετών).

Είναι σημαντικό οι νέοι να έχουν πραγματική αποδεκτή ενημέρωση σχετικά με την

εξάρτηση από τη νικοτίνη και τα αποτελέσματα του καπνίσματος.

Παράγοντες που προδιαθέτουν τους νέους για κάπνισμα Ισχύουν μια σειρά από σύνθετους και ενδογενείς παράγοντες που προδιαθέτουν τους

νέους να καπνίσουν και αυτοί ποικίλουν ανά άτομο και λαό. Αυτοί περιλαμβάνουν

υψηλά επίπεδα κοινωνικής αποδοχής στους χρήστες προϊόντων καπνού, έκθεση και

αδυναμία αντίδρασης απέναντι στη διαφήμιση, διαθεσιμότητα και εύκολη πρόσβαση,

ρόλος προτύπου από τους γονείς και άλλους ενήλικες και κοινωνική πίεση της

ομάδας.

Λόγοι για τους οποίους καπνίζουν οι έφηβοι

Πολύ συχνά το κάπνισμα αρχίζει τυχαία. Χωρίς να το πολυσκεφτούν οι έφηβοι

ακολουθούν το ρεύμα.

Για αρκετούς το κάπνισμα σημαίνει να έχουν κάτι να κάνουν.

Μερικοί έφηβοι ζητούν την απόλαυση από το κάπνισμα και προσπαθούν να

ηρεμήσουν τα νεύρα τους με αυτό τον τρόπο.

Μερικοί θεωρούν ότι το κάπνισμα τους ενεργοποιεί και τους βοηθά στη

συγκέντρωση.

Αρκετοί έφηβοι θεωρούν ότι με το κάπνισμα μεγάλωσαν.

Για μερικούς, το κάπνισμα αποτελεί ένα μέσον για να εισχωρήσουν και να ανήκουν

στους σωστούς κύκλους / ομάδες.

Ορισμένοι πιστεύουν ότι το κάπνισμα τους δίνει κάποιο στυλ. Ιδιαίτερα οι νεαροί

θεωρούν ότι οι κοπέλες το βρίσκουν ελκυστικό και μπορεί να συνδεθεί με ένα γενικό

τρόπο ζωής.

Άλλοι θεωρούν ότι τους προσδίδει αυτοπεποίθηση και καπνίζοντας την προβάλλουν.

Άλλοι πάλι δοκιμάζουν τον καπνό από περιέργεια.

Μερικοί έφηβοι καπνίζουν από αντίδραση στους κανονισμούς.

Άλλοι επηρεάζονται από τη διαφήμιση.

Επίσης, οι νέοι μπορεί να εθιστούν στη νικοτίνη, η οποία είναι συστατικό του

καπνού. Ο εθισμός αυτός, κάνει δύσκολη τη διακοπή του καπνίσματος, ακόμη και αν

το θέλετε.

Το κάπνισμα έχει γίνει συνήθεια για αρκετούς νέους. Μερικοί συνηθίζουν να

καπνίζουν στα διαλείμματα και σε άλλους αρέσει να καπνίζουν μετά το γεύμα. Όταν

μία συνήθεια εδραιωθεί είναι δύσκολο να την κόψει κανείς.

Εθισμός H νικοτίνη είναι το συστατικό του τσιγάρου που προκαλεί εθισμό και είναι τόσο

εθιστική, όπως ίσως η ηρωίνη ή η κοκαΐνη.

19

Όταν ο καπνιστής εισπνεύσει το καπνό μεταφέρει τη νικοτίνη βαθιά στους πνεύμονες

όπου απορροφάται πολύ γρήγορα στο αίμα και από εκεί στην καρδιά και τον

εγκέφαλο.

Η νικοτίνη έχει ποικίλες επιδράσεις στον άνθρωπο, κυρίως στην καρδιά και το

ορμονικό σύστημα. Επίσης σημαντικότερες επιδράσεις έχει στον εγκέφαλο.

Ορισμένες χημικές ουσίες που υπάρχουν στον εγκέφαλο (νευροδιαβιβαστές)

εμπλέκονται στη δημιουργία εξάρτησης από τον καπνό. Έτσι δημιουργείται αίσθημα

διέγερσης, ευεξίας και άλλα συμπτώματα παρόμοια με αυτά άλλων ναρκωτικών

ουσιών. Όσο περνάει ο καιρός, ο εγκέφαλος του καπνιστή προσαρμόζεται στην

παρουσία της νικοτίνης και την έχει ανάγκη. Αποκτά δηλ. εξάρτηση.

Έρευνες δείχνουν ότι μεσολαβούν περίπου 2 χρόνια μέχρι να εθιστεί κάποιος στη

νικοτίνη.

Εν τούτοις, το σημαντικό είναι ότι η πορεία αυτή είναι αναστρέψιμη και μέσα σε 2-6

εβδομάδες διακοπής ο εγκέφαλος προσαρμόζεται ξανά στην προηγούμενη χωρίς

νικοτίνη κατάσταση. Στη διάρκεια αυτής της φάσης, ο πρώην καπνιστής βιώνει

συμπτώματα στέρησης της νικοτίνης.

Παθητικό κάπνισμα

Άτομο που αναπνέει καπνό ενώ δεν

καπνίζει ο ίδιος αποκαλείται παθητικός

καπνιστής, ακούσιος ή έμμεσος καπνιστής.

Μη καπνιστές / παθητικοί καπνιστές

αναπνέουν τον καπνό από το τσιγάρο που

καίγεται και επίσης αυτόν που εκπνέεται

από καπνιστή. Το 85% του καπνού

τσιγάρων σε ένα δωμάτιο οφείλεται στην

καύση του τσιγάρου και περιέχει υψηλή

συγκέντρωση τοξινών. Οι παθητικοί

καπνιστές μπορεί να έχουν άμεσες

ενοχλήσεις όπως ερεθισμό στα μάτια, πόνο στο λαιμό και ζαλάδα. Εκτίθενται σε

αυξημένο κίνδυνο για μια σειρά από ασθένειες που συνδέονται με το κάπνισμα.

Σχεδόν τα μισά παιδιά εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα στο σπίτι. Ο παθητικός

καπνιστής διατρέχει κίνδυνο παθήσεων του αναπνευστικού όπως βρογχίτιδα,

πνευμονία κλπ.

«Τριτογενές κάπνισμα»!

Τώρα οι ειδικοί εντοπίζουν άλλη μια απειλή για τα παιδιά που συνδέεται με το

κάπνισμα και δεν είναι εύκολο να αποφευχθεί: το «τριτογενές κάπνισμα».

Αυτός ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγραφεί το αόρατο και τοξικό μείγμα αερίων

και μορίων που επικάθεται στα μαλλιά και στα ρούχα των καπνιστών, αλλά και στα

έπιπλα και στο πάτωμα. Το μείγμα παραμένει εκεί αφότου ο χώρος έχει καθαριστεί

από τον καπνό. Στα κατάλοιπα περιλαμβάνονται βαρέα μέταλλα, καρκινογόνα ακόμα

και ραδιενεργά υλικά τα οποία μπορούν να αγγίξουν τα παιδιά, να τα μεταφέρουν στο

στόμα τους και να τα καταπιούν, ειδικά εάν μπουσουλάνε ή παίζουν στο πάτωμα.

Σε σχετική έρευνα φάνηκε ότι η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου (καπνιστών και μη

καπνιστών) γνώριζε ότι το παθητικό κάπνισμα είναι κακό για τα παιδιά. Το 95% των

μη καπνιστών και το 84% των καπνιστών συμφώνησαν ότι «η εισπνοή καπνού από το

τσιγάρο των γονιών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία μωρών και παιδιών».

Όμως πολλοί λιγότεροι γνώριζαν τους κινδύνους του τριτογενούς καπνίσματος, οι

περισσότεροι θεωρούσαν ότι εάν άνοιγαν για λίγο το παράθυρο ή έναν ανεμιστήρα, ο

καπνός θα διαλυόταν και έτσι τα παιδιά δεν θα επηρεάζονταν.

Βασικά συμπεράσματα της έρευνας ήταν:

20

Το να κλείνουμε την πόρτα της κουζίνας για να κάνουμε ένα τσιγάρο μακριά από τα

παιδιά, δεν τα προστατεύει από τις συνέπειες αυτού του τσιγάρου και

Υπάρχουν καρκινογόνα σε αυτόν τον τριτογενή καπνό και ο κίνδυνος του καρκίνου

ελλοχεύει για όλους τους ανθρώπους, όλων των ηλικιών, που έρχονται σε επαφή.

Θνησιμότητα

Ένας στους δύο μακροχρόνιους καπνιστές θα πεθάνει πρόωρα εξ αιτίας του

καπνίσματος και οι μισοί από αυτούς σε μέση ηλικία.

Οι περισσότεροι πεθαίνουν από μία από τις τρεις ασθένειες που συνδέονται με το

κάπνισμα, δηλ. τον καρκίνο των πνευμόνων, τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια

ή κάποια χρόνια καρδιακή πάθηση.

Τα καλά νέα:

--Η ζημιά που προκαλεί ο καπνός είναι αναστρέψιμη-- Όσο περισσότερο χρόνο καπνίζει ένας άνθρωπος, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος

μη αναστρέψιμης ζημιάς στους αεραγωγούς και τους πνεύμονες. Ωστόσο, η διακοπή

του καπνίσματος μπορεί να μειώσει την πτώση της αναπνευστικής λειτουργίας που

προκαλεί το κάπνισμα. Μία αμερικανική μελέτη έδειξε μία βελτίωση της

αναπνευστικής λειτουργίας εντός πέντε ετών στους πρώην καπνιστές ηλικίας 45-55

ετών, ενώ μία άλλη μελέτη σε περισσότερους από 5.000 άνδρες και γυναίκες ηλικίας

65 ετών και άνω βρήκε ότι οι καπνιστές που σταματούν το κάπνισμα, ακόμη και μετά

την ηλικία των 60, καταγράφουν καλύτερη λειτουργία των πνευμόνων και του

εγκεφάλου από όσους συνεχίζουν να καπνίζουν.

ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΩΡΙΣ ΤΣΙΓΑΡΟ Τα σχολεία μπορούν να αποτελέσουν χώρους ενίσχυσης της θέλησης των μαθητών

για αποφυγή ή διακοπή του καπνίσματος, για δύο βασικούς λόγους:

α) Τα παιδιά στο σχολείο είναι ακόμα σε ηλικία που διαμορφώνουν αξίες και στάσεις.

Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία έχει το ίδιο το σχολικό περιβάλλον όπως αυτό

βιώνεται στην καθημερινότητά τους.

β) Τα σχολεία ως κοινωνικοί οργανισμοί διαθέτουν τη δυναμική να στέλνουν

μηνύματα στο ευρύτερο περιβάλλον και πιο συγκεκριμένα στα άτομα που σχετίζονται

με τη λειτουργία του (γονείς, κηδεμόνες, κοινότητα, ιδιωτικούς φορείς).

Με βάση το πιο πάνω σκεπτικό, η ιστοσελίδα επιδιώκει να στηρίξει τα σχολεία έτσι

ώστε αυτά να αναπτύξουν ενισχυτική πολιτική στα πλαίσια της εισαγωγής της νέας

νομοθεσίας για το κάπνισμα. Δίνονται εκτεταμένες οδηγίες και πληροφορίες για

αντικαπνιστικές δράσεις.

Συγκεκριμένα

Δίνονται κατευθυντήριες οδηγίες στα σχολεία ώστε αυτά να αναπτύξουν και να

εφαρμόσουν μια ολοκληρωμένη πολιτική αντικαπνιστικής αγωγής.

Παρουσιάζονται γενικές πληροφορίες προς τους εκπαιδευτικούς για το κάπνισμα

(στατιστικά δεδομένα και στοιχεία για το κάπνισμα / τους καπνιστές).

Παρουσιάζονται δραστηριότητες που μπορούν να εφαρμοστούν από τους

εκπαιδευτικούς στο επίπεδο της τάξης ή του σχολείου στα πλαίσια της

αντικαπνιστικής αγωγής που θα αναπτυχθεί στη σχολική μονάδα.

Παρουσιάζονται σχετικές ιστοσελίδες στις οποίες οι εκπαιδευτικοί μπορούν να

αναζητήσουν περαιτέρω εκπαιδευτικό υλικό.

21

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ : ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ και προτάσεις

για την ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ του προβλήματος Ο νέος νόμος 3730 / Φ.Ε.Κ. 262A/23.12.2008 "Προστασία ανηλίκων από τον καπνό

και τα αλκοολούχα ποτά και άλλες διατάξεις", ενώ στον τίτλο του αναφέρει την

προστασία των ανηλίκων, παραδόξως δεν περιέχει πουθενά στο κείμενο τις λέξεις

«σχολείο και μαθητές». Βέβαια, μπορεί κανείς να θεωρήσει αυτονόητο, ότι εφόσον το

σχολείο είναι «δημόσιος ή ιδιωτικός κλειστός ή στεγασμένος χώρος» και αφού οι

μαθητές είναι συνήθως ανήλικοι, η απαγόρευση του καπνίσματος στο σχολικό

περιβάλλον είναι σαφής. Συνολικά όμως ο νόμος αυτός αλλά και η εκπαιδευτική

νομοθεσία γενικότερα έχουν κάποιες ελλείψεις που περιορίζουν την

αποτελεσματικότητά τους στην προστασία των μαθητών και ενδεικτικά αναφέρω τα

παρακάτω:

1) Δεν υπάρχει πρόβλεψη για την απαγόρευση του καπνίσματος σε χώρους των

σχολείων. Για παράδειγμα στην αυλή των σχολείων (ανοιχτός χώρος) επιτρέπεται το

κάπνισμα στους ανήλικους μαθητές; Μήπως επιτρέπεται στους ενήλικους μαθητές;

Έπρεπε να υπάρχει σαφής αναφορά απαγόρευσης του καπνίσματος σε όλους

(ενήλικους και ανήλικους μαθητές και προσωπικό σχολείων), σε ΟΛΟΥΣ τους

χώρους του σχολείου, όπως το προαύλιο, τα κυλικεία, οι αθλητικές εγκαταστάσεις αν

υπάρχουν κ.ά., ακόμη και αν είναι ανοιχτοί χώροι και μη στεγασμένοι. Δυστυχώς η

πραγματικότητα είναι ότι μαθητές από την Α’ Γυμνασίου μέχρι και Γ’ Λυκείου

χρησιμοποιούν την αυλή του σχολείου σαν σχεδόν ελεύθερο χώρο καπνίσματος, και

εθίζονται συστηματικά στη βλαβερή αυτή συνήθεια αδιαφορώντας για τις

παραινέσεις των εκπαιδευτικών. Θα μιλήσω παρακάτω για τη στάση μας ως

εκπαιδευτικοί για το θέμα αυτό και τους τρόπους παιδαγωγικής αντιμετώπισης, αλλά

σίγουρα η σαφής νομοθετική απαγόρευση διευκολύνει τις συζητήσεις που συχνά

ξεκινάνε από τις αμφισβητήσεις των μαθητών για την ύπαρξη ειδικής νομοθεσίας για

το σχολείο.

2) η απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων καπνού καθώς και αλκοολούχων ποτών

πρέπει να είναι καθολική σε τηλεόραση, ραδιόφωνο, κινηματογράφο, εφημερίδες,

περιοδικά, διαδίκτυο, διαφημιστικές πινακίδες, μέσα μαζικής μεταφοράς, υπηρεσίες,

χώρους άθλησης και ψυχαγωγίας, παντού. σε όλους αυτούς τους χώρους υπάρχουν

ανήλικοι, πως θα τους προστατεύσουμε από το βομβαρδισμό των αισθητικά

ελκυστικών διαφημιστικών μηνυμάτων; είναι απίστευτο που για προϊόντα που

προκαλούν ψυχοσωματική εξάρτηση και σοβαρότατες βλάβες στην υγεία,

επιτρέπεται η εκτεταμένη διαφήμιση για λόγους εμπορικούς / οικονομικούς. θυμίζω

τον καρκίνο, την κίρρωση, τα αναπνευστικά νοσήματα, τις καρδιοπάθειες, την

αρτηριοσκλήρυνση, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και άλλα θανατηφόρα

νοσήματα που αποδεδειγμένα οφείλονται ή επιδεινώνονται με τη χρήση προϊόντων

καπνού και αλκοόλ. επιπλέον εκατομμύρια ευρώ καταναλώνονται ετησίως για την

συνήθως ανεπιτυχή θεραπευτική αντιμετώπιση των παραπάνω ασθενειών

προκαλώντας και σοβαρότατα οικονομικά προβλήματα στους ασθενείς και βέβαια

και στην οικονομία της χώρας. φυσικά δεν έχω αυταπάτες ότι αν απαγορευθεί η

διαφήμιση θα λυθεί το πρόβλημα, αλλά τουλάχιστον δεν θα υπάρχει η νόμιμη

παραίνεση προς τους νέους να χρησιμοποιούν επιβλαβείς ουσίες.

3) Δεν υπάρχει καμία σταθερή και συνεχής εκπαιδευτική δραστηριότητα στα σχολεία

που να αποσκοπεί στο να προστατεύει τους μαθητές από τις βλαβερές συνήθειες του

καπνού και του αλκοόλ (εκτός από τα προγράμματα αγωγής υγείας που εφαρμόζονται

22

σε ποσοστό μόνο των μαθητών σε εθελοντική βάση και όχι σε όλους κάθε χρόνο).

Και πολλοί μαθητές φυσικά, δεδομένου ότι έχουν μεγαλώσει σε περιβάλλον όπου

γίνεται κατά κόρον χρήση καπνού και αλκοόλ και που τους επιτρέπεται ίσως να

καπνίζουν από τους γονείς τους, θεωρούν και μας το λένε ευθέως ότι δεν πιστεύουν

στη βλαβερή του επίδραση και δεν έχουν πρόθεση να το διακόψουν. Χρειάζεται

λοιπόν συστηματική δουλειά στην τάξη στα πλαίσια οργανωμένης εκπαιδευτικής

διαδικασίας για την προαγωγή και διατήρηση της υγείας των μαθητών.

Εδώ πρέπει να αναφέρω ότι η επιτυχημένη εφαρμογή μέτρων προστασίας των

μαθητών μας από βλαβερές για την υγεία τους συνήθειες βασίζεται κυρίως στην

κατάλληλη παιδαγωγική αντιμετώπισή τους από τους εκπαιδευτικούς. αλλά

επαναλαμβάνω, ότι η παιδαγωγική αντιμετώπιση διευκολύνεται όταν υπάρχει και

σχετική επαρκής και σαφής απαγόρευση από το νόμο.

βέβαια, υποστηρίζω ότι ποτέ δεν πρέπει η νομοθετική απαγόρευση να αποτελεί την

αφορμή της ευρείας εφαρμογής απορριπτικών τιμωρητικών ποινών στους μαθητές για

την εφαρμογή της. αυτό που δεν πρέπει δηλαδή να συμβεί με κανένα τρόπο, είναι να

δημιουργήσουμε ένα αυταρχικό σχολείο, που αγνοώντας την ψυχολογία της εφηβείας

θα βασίζεται σε απλές συμπεριφοριστικές τιμωρητικές πρακτικές που μόνο σε μικρά

παιδιά ή σε άλλες ειδικές περιπτώσεις θα είχαν ενδεχομένως κάποιο παροδικό

αποτέλεσμα. χρειαζόμαστε μόνο ένα σχολείο που σύμφωνα με τις σύγχρονες

επιστημονικές παιδαγωγικές απόψεις θα αγωνιζεται συνεχώς για την ανάπτυξη στους

έφηβους μαθητές μας μιας εσωτερικής αυτόνομης ηθικής, μιας ηθικής προσωπικών

αξιών που θα τους βοηθήσει σε όλα τα στάδια της ζωής τους να είναι ολοκληρωμένες

προσωπικότητες με ισχυρές αντιστάσεις στις κάθε είδους βλαπτικές για την υγεία

τους συμπεριφορές.

Χρειάζεται λοιπόν να δώσουμε προσοχή στα εξής για το σύγχρονο σχολείο μας:

επείγει η βελτίωση της νομοθεσίας με βάση τις παραπάνω υποδείξεις για να

μπορούμε να πούμε πως ο νόμος προστατεύει αποτελεσματικά την υγεία των

μαθητών μας αλλά και του υπόλοιπου πληθυσμού της χώρας μας.

α) Δηλαδή να προστεθεί η σαφής αναφορά της απαγόρευσης του καπνίσματος στα

προαύλια και τις λοιπές εγκαταστάσεις των σχολείων, ακόμη και των ανοιχτών

δηλαδή χώρων.

β) Συνιστάται επίσης να τοποθετηθούν με ευθύνη του υπεπθ σε όλες τις αυλές

σχολείων και λοιπούς χώρους πινακίδες απαγόρευσης του καπνίσματος και εποπτικό

υλικό με επεξηγηματικά σχόλια για τις βλάβες του καπνού στην υγεία.

γ) Να γίνει νομοθετική καθολική απαγόρευση της διαφήμισης προϊόντων καπνού και

αλκοολούχων ποτών παντού, χωρίς εξαιρέσεις. Δεν υπάρχουν χώροι όπου να μην

υπάρχουν ευάλωτες νεανικές ψυχές που μπορεί να παρασυρθούν.

δ) Να εισαχθεί η διδασκαλία της αγωγής υγείας ως βιωματικό μάθημα σε ικανή

έκταση μέσα στο σχολικό ωρολόγιο πρόγραμμα σε εβδομαδιαία βάση σε όλους τους

μαθητές όλων των τύπων σχολείων, δημοτικών, γυμνασίων, ΕΠΑ.Λ. και ΓΕΛ. που θα

ωφελούνται ποικιλοτρόπως και σε άλλα πολύ σημαντικά θέματα εκτός της αποφυγής

του καπνίσματος και χρήσης αλκοόλ (όπως αποφυγή χρήσης ναρκωτικών, άθληση,

διατροφή, πρόληψη νόσων κ.ά.).

23

Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να συμβάλλουν στην παιδαγωγική αντιμετώπιση των

προβλημάτων των μαθητών μας με την προσωπική στάση ως πρότυπο ηθικής

συμπεριφοράς και ως εκπαιδευτικοί – σύμβουλοι και συμπαραστάτες των μαθητών

μας στα προβλήματα τους για να μην καταφεύγουν σε βλαβερές συνήθειες σαν μέσα

ψυχολογικής τους εκτόνωσης και μείωσης του άγχους και της πίεσης που υφίστανται

στην πιο ευαίσθητη και δύσκολη ηλικία της ζωής του ανθρώπου, την εφηβεία. πρέπει

να συζητούν στην τάξη και το μάθημα δεν πρέπει να περιορίζεται στο σχολικό βιβλίο

και στο αναλυτικό πρόγραμμα. Τ γνωσιοκεντρικό μοντέλο διδασκαλίας πρέπει να

δώσει τη θέση του στην ανοιχτή κοινωνική μάθηση μέσα από διαδικασίες

ανεμπόδιστης επικοινωνίας και κριτικού διαλόγου, με στόχο την αγωγή της

προσωπικότητας του μαθητή.. Η επιμόρφωση των εκπ/κων σε θέματα παιδαγωγικής

ψυχολογίας, συμβουλευτικής και αγωγής υγείας θα πρέπει να είναι πρωταρχική

επιδίωξη και φυσικά καλείται να συνδράμει και η πολιτεία με σχετικά προγράμματα

για να γίνει το παραπάνω έργο εφικτό και αποδοτικό.

Τέλος οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να προάγουν τη δημοκρατική λειτουργία του

σχολείου, με πρότυπο την ιδανική κοινωνία, όπου η τήρηση των κανόνων και η

αποφυγή παραβατικών συμπεριφορών θα είναι αποτέλεσμα αμοιβαίας συμφωνίας με

τους μαθητές και άρα συνειδητής πειθαρχίας με γνώμονα την προαγωγή της

πνευματικής, ψυχικής και σωματικής υγείας.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ 1.Και οι πιο φανατικοί καπνιστές μπορούν να κόψουν το τσιγάρο, αρκεί να το

αποφασίσουν. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν τα εμπόδια που θα συναντήσουν στην -

δύσκολη- προσπάθεια τους. Το 1ο είναι η εξάρτηση από τη νικοτίνη, που αφορά τη

βιοχημεία του οργανισμού, και το 2ο ο συνδυασμός τσιγάρου με διάφορες

καταστάσεις. Γι' αυτό η διακοπή του καπνίσματος προκαλεί εκνευρισμό,

ευερεθιστότητα, ζαλάδες, άγχος και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα.

2. Βελονισμός Ενεργοποιεί συγκεκριμένα κέντρα, τα οποία μετατρέπουν τον

οργανισμό του καπνιστή σε παρθένο στη νικοτίνη, με αποτέλεσμα να νιώθει

24

δυσάρεστα κάθε φορά που ανάβει τσιγάρο. Επιπλέον μειώνει την ένταση του

συνδρόμου στέρησης και ανακουφίζει από το άγχος που δημιουργείται από τη

διακοπή μιας μακροχρόνιας συνήθειας.

3. Τσίχλες νικοτίνης Απελευθερώνουν μικρές ποσότητες νικοτίνης μειώνοντας την

επιθυμία για κάπνισμα. Ενδείκνυται μία τσίχλα κάθε φορά που θέλετε να καπνίσετε.

Το κάπνισμα θεωρείται χρόνια νόσος και η αντιμετώπισή της απαιτεί πρωταρχικό

μέλημα του κάθε γιατρού. Δεδομένου ότι ένας άνθρωπος πεθαίνει στον πλανήτη γη

κάθε 10 δευτερόλεπτα από νόσο που σχετίζεται με το κάπνισμα, , είναι επιτακτική

ανάγκη, κάθε καπνιστής να αντιμετωπίζεται σύμφωνα με τις ισχύουσες σήμερα

θεραπευτικές επιλογές.

Ανευρίσκεται το βασικό κίνητρο που θα ωθήσει τον καπνιστή να ξεκινήσει τη

διακοπή και θα τον κρατήσει στην περίοδο αποχής από το κάπνισμα.

Γίνεται εκτίμηση του βαθμού εξάρτησης από την νικοτίνη, με τη βοήθεια ειδικού

ερωτηματολογίου. Συνήθως οι ασθενείς που καπνίζουν πάνω από ένα πακέτο τσιγάρα

την ημέρα και καπνίζουν το πρώτο τους τσιγάρο μέσα σε μισή ώρα από την ώρα που

ξυπνάνε, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν στερητικό σύνδρομο με τη

διακοπή του καπνίσματος και θα πρέπει να τους παρέχεται και φαρμακευτική αγωγή.

Το παθητικό κάπνισμα σκοτώνει 600.000 ανθρώπους το χρόνο σύμφωνα με

έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Ο ΠΟΥ αποφαίνεται πως το ένα τρίτο των «θυμάτων» του παθητικού καπνίσματος

είναι παιδιά που εκτίθενται στον καπνό των ενηλίκων στο σπίτι. Το παθητικό

κάπνισμα ευθύνεται για την εμφάνιση πνευμονίας, άσθματος, αλλά και για το

σύνδρομο αιφνιδίου θανάτου βρεφών (SIDS).

H έρευνα, που πραγματοποιήθηκε σε 192 χώρες, έδειξε πως περίπου 165.000 παιδιά

πεθαίνουν από ασθένειες σχετιζόμενες με το παθητικό κάπνισμα, η συντριπτική

πλειοψηφία εκ των οποίων προέρχεται από τη Νοτιοανατολική Ασία και την Αφρική.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΠΟΥ η έκθεση στον καπνό προκάλεσε τον τελευταίο

χρόνο 379.000 θανάτους από καρδιοπάθειες, 165.000 από λοιμώξεις του

αναπνευστικού, 36.900 από άσθμα και 21.400 από καρκίνο του πνεύμονα. »

Τι είναι το ηλεκτρονικό τσιγάρο ; Το ηλεκτρονικό τσιγάρο (ή αλλιώς ηλεκτρικό τσιγάρο) είναι μια πρωτοποριακή

συσκευή που αντικαθιστά τον παραδοσιακό τρόπο καπνίσματος. Το τεχνολογικό αυτό

επίτευγμα μοιάζει εμφανισιακά με τα κοινά τσιγάρα που οι καπνιστές καταναλώνουν

καθημερινά. Αντίθετα με τα παραδοσιακά τσιγάρα όμως, το ηλεκτρονικό τσιγάρο

ΔΕΝ προκαλεί καρκίνο, ΔΕΝ απαγορεύεται πουθενά και ΔΕΝ εμπεριέχει τις χιλιάδες

βλαβερές ουσίες που εμπεριέχουν τα κανονικά τσιγάρα (π.χ. πίσσα)! Και το καλύτερο

– το ηλεκτρονικό τσιγάρο σας δίνει την ίδια εμπειρία και ευχαρίστηση που σας

προσφέρει το κάπνισμα!

.

25

ΑΝΤΙΚΑΠΝΙΣΤΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ

Η απαγόρευση του καπνίσματος στην Ελλάδα όπως και σε άλλες χώρες,

επικεντρώνεται κυρίως γύρω από την απαγόρευση σε δημόσιους χώρους (η

απαγόρευση εντός δημοσίων κτιρίων που είναι χώροι εργασίας ισχύει δια νόμου ήδη

από το 1856) και σε χώρους εργασίας για την προστασία της υγείας των καπνιστών

και των μη καπνιστών, από τα αποτελέσματα του καπνίσματος, ιδιαίτερα τον

καρκίνο.

Ο πρώτος αντικαπνιστικός νόμος στη σύγχρονη Ελλάδα εισήχθη

με βασιλικό διάταγμα του 1856. Αφορούσε αποκλειστικά το κάπνισμα σε κρατικά

κτήρια και θεμελιωνόταν στην ανάγκη πρόληψης πυρκαγιών.

Το 2002 ψηφίστηκε νόμος που απαγόρευε το κάπνισμα σε δημόσιους και ιδιωτικούς

χώρους εργασίας, στα μέσα μεταφοράς, σε νοσοκομειακούς και άλλους χώρους

υγείας όπως και σε εκπαιδευτικά ιδρύματα. Παρόλα αυτά, ο νόμος επιτρέπει την

ειδική περίπτωση όπου ο διαχειριστής της εργασιακής μονάδας επιτρέπει το

κάπνισμα, κάνοντας την απαγόρευση μη ενεργή σε πολλές περιπτώσεις (το Μετρό

ήταν σημαντική εξαίρεση).

Αφού ο προηγούμενος νόμος αποδείχτηκε πρακτικά ανεπαρκής, έγινε προσπάθεια

αναθεώρησης του εγχειρήματος - δεδομένης και της σαφούς χαμηλής θέσης της

Ελλάδας στο θέμα σε σχέση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες .Το νομοσχέδιο του

Υπουργείου Υγείας είχε θέσει ως έναρξη ισχύος του νόμου την 1η Ιουλίου 2009 μετά

από αναθεώρηση της προηγούμενης ημερομηνίας 1/1/2010 (η αναθεώρηση έγινε

διότι θεωρήθηκε από τον Υπουργό Υγείας (Δημ. Αβραμόπουλο) ότι το καλοκαίρι θα

ήταν ευνοϊκότερη περίοδος για προσαρμογή.

Ο σχετικός Νόμος 3730/2008 απαγορεύει το κάπνισμα (και την κατανάλωση

προϊόντων καπνού με άλλους τρόπους), σε όλους τους χώρους εργασίας

(συμπεριλαμβάνονται και οι ιδιωτικοί), σταθμούς μεταφοράς, ταξί και επιβατικά

πλοία όπως και σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους (συμπεριλαμβάνονται και

οι χώροι και οι χώροι για νυχτερινή διασκέδαση).

Ισχύουν εξαιρέσεις (τουλάχιστον προς το παρόν), κυρίως μετά από αίτηση και με

σημαντικούς περιορισμούς.

26

Η γενική απαγόρευση που αφορά όλους τους δημόσιους χώρους (στους οποίους

συμπεριλαμβάνονται μπαρ, καφετέριες και νυχτερινά κέντρα χωρίς δυνατότητα του

διαχειριστή της μονάδας να επιτρέψει το κάπνισμα σε όλο το χώρο, εκτός και αν το

σύνολο της μονάδας είναι κάτω των 70 τ.μ. ξεκίνησε την 1η Ιουλίου του 2009.

Το σχέδιο νόμου επίσης προβλέπει την απαγόρευση αγοράς προϊόντων καπνού από

παιδιά καθώς και το να μην επιτρέπεται η είσοδός τους στις εξαιρέσεις χώρων

καπνιστών ακόμα και σε ιδιωτικές εκδηλώσεις. για νυχτερινή διασκέδαση).

Καταστήματα όπως μπαρ, καφετέριες, νυχτερινά κέντρα κάτω των 70 τ.μ. μικτού

εμβαδού επιλέγουν εάν γίνονται καπνιστικοί ή όχι (ο υπολογισμός του εμβαδού

γίνεται με το σύνολο της μονάδας («μικτό εμβαδόν», π.χ. χώρος πελατών + χώρος

κουζίνας, μπαρ και μπάνιου), όχι μόνο με το εμβαδόν του χώρου πελατών). Για την

αλλαγή ενός καταστήματος σε χώρο καπνιζόντων απαιτείται αλλαγή της άδειας.

Τέτοια καταστήματα θα πρέπει να είναι εφοδιασμένα με εγκεκριμένες συσκευές

εξαερισμού και να φέρουν αναρτημένο σήμα «το κατάστημα είναι χώρος για

καπνίζοντες».

Για μονάδες μεταξύ των 70 και 300 τ.μ. μικτού εμβαδού, ειδικοί χώροι μπορούν να

παραχωρούνται για το κάπνισμα μετά από αίτηση. Πρέπει να καταλαμβάνουν το πολύ

το 30% του ωφέλιμου χώρου του καταστήματος (δηλ. χώρου πελατών) και

διαχωρισμένοι με πόρτα από το υπόλοιπο κατάστημα. Όπως και στα μικρότερα

καταστήματα, απαιτείται τεχνολογία εξαερισμού. Πρέπει να υπάρχουν σαφείς

επιγραφές για δήλωση χώρου καπνιστών και απαγόρευσης καπνίσματος. Για την

αίτηση χρειάζεται καταχώρηση μελέτης και τοπογραφικού της ανακατασκευής.

Ανήλικοι δεν μπορούν να μπουν σε χώρους καπνιστών (ακόμα και σε ιδιωτικές

εκδηλώσεις), ενώ δημόσια περάσματα (όπως τουαλέτες ή είσοδος) πρέπει να μην

αποτελούν τμήμα χώρων καπνιστών.

Σύμφωνα με την Υπουργική απόφαση,

από την 1η Σεπτεμβρίου 2009,

απαγορεύεται η διαφήμιση προϊόντων

καπνού σε εξωτερικούς και υπαίθριους

χώρους. Επιτρέπεται μόνο μέσα σε

χώρους πώλησης καπνού.

Από την 1η Σεπτεμβρίου 2010, η

απαγόρευση του καπνίσματος

γενικεύτηκε σε κάθε κλειστό δημόσιο

χώρο.Σύμφωνα με το υπουργείο υγείας

το κάπνισμα θα απαγορεύεται σε όλους

τους χώρους ψυχαγωγίας όπως καφέ,

κέντρα διασκέδασης και εστιατόρια.

27

Οι έλεγχοι θα είναι αυστηροί και θα επιβάλλονται τσουχτερά πρόστιμα ενώ θα

απαγορευτεί και η προώθηση προϊόντων καπνού.

Ορίζεται ότι θα δοθεί μεταβατική περίοδος οκτώ μηνών σε καζίνο και νυχτερινά

κέντρα με εμβαδόν άνω των 300 τ.μ., ώστε να συμμορφωθούν.

Από 1ης Σεπτεμβρίου καταργούνται, επίσης, τα καπνιστήρια σε όλους τους χώρους

εργασίας και οι καπνίζοντες θα πρέπει να πηγαίνουν έξω από την είσοδο του κτιρίου

ή στην ταράτσα.

Εφτά μήνες µετά την ολική απαγόρευση του καπνίσµατος στους δημόσιους χώρους,

οι καταγγελίες για τα αναμµένα τσιγάρα έχουν ξεπεράσει τις 20.200, µε την ηγεσία

του υπουργείου Υγείας να επικαλείται την απουσία επαρκούς ελεγκτικού

µηχανισµού.

Σε ό,τι αφορά τη ∆ηµοτική Αστυνομία, το κλίµα ανοχής είχε διαφανεί από τις αρχές

της εφαρµογής των αντικαπνιστικών µέτρων, µε τους δηµάρχους να αποφεύγουν να

έρθουν σε σύγκρουση µε τους πολίτες της εκλογικής περιφέρειάς τους.

ΕΡΕΥΝΑ-ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Η ομάδα μας πραγματοποίησε στο χώρο του σχολείου μια μικροέρευνα για να

διαπιστώσει το ρόλο του καπνίσματος στη ζωή των εφήβων.

Στο δείγμα χρησιμοποιήθηκαν 69 μαθητές/τριες και των τριών τάξεων, στους οποίους

μοιράστηκαν ερωτηματολόγια για καπνιστές και μη καπνιστές. Το κάθε παιδί

απαντούσε ανώνυμα έτσι ώστε τα αποτελέσματα να είναι όσο το δυνατόν πιο

αντικειμενικά

Συγκεκριμένα τα αποτελέσματα έδειξαν τα παρακάτω:

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΓΙΑ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ

ΑΝΔΡΕΣ 12 ΓΥΝΑΙΚΕΣ 11

1.Πόσο καιρό καπνίζεις;

Κάτω από ένα χρόνο 0

1 χρόνο 2

2 χρόνια 7

3χρόνια 8

περισσότερο 6

28

2.Πόσα τσιγάρα ημερησίως καπνίζεις κατά μέσο όρο;

1 έως 5 3

5 έως 10 7

10 έως 15 8

15 και άνω 5

3.Υπάρχουν καπνιστές στην οικογένειά σου;

ΝΑΙ 20 87%

0ΧΙ 3 13%

4.Ποιος πιστεύεις ότι είναι ο κυριότερος λόγος που σε οδήγησε σ΄αυτό;

Το οικογενειακό περιβάλλον 4

Το φιλικό και κοινωνικό περιβάλλον 9

Από περιέργεια 5

Από αντίδραση 5

Για επίδειξη και για να προσελκύσω το άλλο φύλο 0

Επιρροή των ΜΜΕ 0

29

5.Ποιο από τα παρακάτω πιστεύεις ότι θα σου προσφέρει το κάπνισμα;

Απόλαυση και ηρεμία 18

Μέσο για ένταξη σε κοινωνικές ομάδες 0

Αυτοπεποίθηση και τρόπο να ελκύεις το αντίθετο φύλο 3

Μέσο διαφυγής από την πραγματικότητα 2

6. Έχεις ενημερωθεί για τις επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία;

ΝΑΙ 22

ΟΧΙ 1

Αν ΝΑΙ από που;

ΓΟΝΕΙΣ 14

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ 0

ΦΙΛΟΥΣ 1

ΣΧΟΛΕΙΟ 5

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ-ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ 2

Μ.Μ.Ε 1

30

7.Πιστεύεις ότι οποιαδήποτε στιγμή το θελήσεις μπορείς να το σταματήσεις;

ΝΑΙ 12 ΕΥΚΟΛΑ 8

ΟΧΙ 11 ΔΥΣΚΟΛΑ 15

8. Σκέφτεσαι τους διπλανούς σου όταν καπνίζεις;

ΝΑΙ 5

ΟΧΙ 9

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ 9

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΓΙΑ ΜΗ ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ

ΑΝΔΡΕΣ 27 ΓΥΝΑΙΚΕΣ 19

1.Έχεις δοκιμάσει ποτέ τσιγάρο;

ΝΑΙ 25

ΟΧΙ 21

31

2.Σκέφτεσαι να καπνίσεις;

ΝΑΙ 3

ΟΧΙ 43

3.Υπάρχουν καπνιστές στην οικογένειά σου;

ΝΑΙ 43% 26

ΟΧΙ 57% 20

4.Έχεις ενημερωθεί για τις επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία;

ΝΑΙ 44

ΟΧΙ 2

Αν ΝΑΙ από που;

ΓΟΝΕΙΣ 29

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ 5

ΦΙΛΟΥΣ 4

ΣΧΟΛΕΙΟ 5

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ-ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ 0

Μ.Μ.Ε 3

32

5.Ενοχλείσαι όταν οι γύρω σου καπνίζουν;

ΝΑΙ 17

ΟΧΙ 11

ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ 18

6.'Εχεις ωθήσει κάποιον να κόψει το κάπνισμα;

ΝΑΙ 76% 35

ΟΧΙ 24% 11

7.Ποια είναι η αποψή σου για το νόμο περί απαγόρευσης του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους;

ΘΕΤΙΚΗ 28

ΑΡΝΗΤΙΚΗ 6

ΟΥΔΕΤΕΡΗ 10

ΔΕΝ ΕΧΩ ΕΝΗΜΕΡΩΘΕΙ 2

33

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΧΡΗΣΤΟΥ Γ. ΣΙΟΝΤΗ:¨Το κάπνισμα, μια άλλη προσέγγιση¨ Το Βιβλίο των Νέων της Ευρώπης 2010-2012

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα

Εγκυκλοπαίδεια Υγεία

IΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

www.nosmoking.gr http://ec.europa.eu/health-eu/index_el.htm>

www.help-eu.com

www.iatronet.gr http://el.wikipedia.org/wiki.........

www.bestrong.org.gr/el/health/nosmokir

*******************************