Hessisches Ministerium für Arbeit, Familie und GesundheitHessisches Kultusministerium

Μόρφωση από την αρχή Πληροφορίεςγιαγονείςσχετικάμετοπρόγραμμαμόρφωσηςκαιεκπαίδευσηςγιαπαιδιάαπό0έως10ετώνστηνΈσση

Πληροφορίεςγιαγονείς

Πρόλογος

Αξιότιμοι γονείς,

κάθεπαιδίπουζειστηνΈσσηθαπρέπειναπροωθείταιτονωρίτεροδυνατόκαισυνεχώς

μετον ιδανικότεροδυνατότρόπο.Τονστόχοαυτόθέλουμεναπετύχουμεαπόκοινούμε

όλους τους ανθρώπους που συμμετέχουν στην πρώιμη μόρφωση. Έχει αποδειχτεί

επιστημονικά,ότι ταπαιδιάακριβώςταπρώταδέκαχρόνιαεπιδεικνύουντημεγαλύτερη

ικανότητακαιπροθυμίαμάθησης,όσοσεκαμιάάλληφάσητηςζωήςτους.Ηεπίγνωση

αυτή δεν εκπλήττει εσάς που παρακολουθείτε από την αρχή τα βήματα προόδου και

ανάπτυξηςτουπαιδιούσας.Σίγουραθαέχετεπαρακολουθήσεισυχνά τοπαιδίσαςκαιτιςυπομονετικέςπροσπάθειέςτου,μετιςοποίεςακούραστακατακτάβήμαβήματονκόσμο

του.Ηυπομονή, τοπάθοςκαιηακρίβεια,μεταοποίαδουλεύουνταπαιδιά,προξενούν

αρκετάσυχνάτονθαυμασμότωνμεγάλων.Γιαταπαιδιάημάθησηείναιβασικήανάγκη,

ενδιαφέρουσεςεντυπώσειςκαιεμπειρίεςείναιγι'αυτάπηγήαυθόρμητηςχαράς.

Στιςμέρεςμαςεπικρατείολοένακαιπερισσότεροηγνώμη,ότιιδιαίτερεςευκαιρίεςγιατην

εξέλιξη έγκεινται στη μόρφωση κατά την πρώιμη παιδική ηλικία. Καθόλου περίεργο:

Αξιοσημείωτοείναιότιψυχολογικήςεξέλιξης,νευροεπιστημονικέςκαιπαιδαγωγικέςέρευνες

συμφωνούνστηνεκτίμηση,ότιταπρώταδέκαχρόνιαείναιταπιοεντατικάαπόάποψης

μάθησης στη ζωή ενός ανθρώπου. Δηλαδή η μάθηση δεν ξεκινά με την έναρξη της

προσχολικής εκπαίδευσης στο νηπιαγωγείο ή στο δημοτικό σχολείο, αλλά ήδη πολύ

νωρίτερα με τη γέννηση. Νέες βασικές αρχές της έρευνας αποσαφηνίζουν σχετικά, ότι η

συνύπαρξητηςμόρφωσηςκαιτηςεκπαίδευσηςιδιαίτερακατάτηδιαμόρφωσημεταβάσεων

στηζωήτουπαιδιού—στονπαιδικόσταθμόήτονηπιαγωγείοκαικατόπινστοδημοτικό

σχολείο—παίζεισημαντικόρόλο.

Jürgen BanzerΥπουργός Εργασίας, Οικογένειας και Υγείας της Έσσης

Dorothea Henzler Υπουργός Παιδείας της Έσσης

Μια από τις βασικές σκέψεις του καταρτισθέντος προγράμματος μόρφωσης και

εκπαίδευσηςγιαπαιδιάαπό0έως10ετώναποτελείηδημιουργίαβάσηςγιαεντατική

συνεργασίαμετουςτόπουςεκμάθησηςτουπαιδιούσας,ώστεακριβώςσταπρώταδέκαχρόνιατηςζωήςτουναλάβειτηκαλύτερηδυνατήπροώθηση.Μετηνπαρούσα

μπροσούρα μπορείτε να λάβετε γνώσησχετικά με τις διάφορες δυνατότητες για την

επίτευξη του παραπάνω στόχου. Με το πρόγραμμα μόρφωσης και εκπαίδευσης

δημιουργήσαμεστηνΈσσημιαεξειδικευμένηβάσηγιαόλουςτόπουςμόρφωσηςκαι

εκμάθησηςπαιδιώνκατάτηδιάρκειααυτώντωντόσοσημαντικώνδέκαχρόνων.Έχει

αποδειχτεί,ότιόσοκαλύτερασυνεργάζονταιτοεξειδικευμένοπροσωπικότωνπαιδικών

σταθμώνκαινηπιαγωγείων,οιεκπαιδευτικοίσταδημοτικάσχολεία,οισυνεργάτιδεςκαι

οι συνεργάτες των σταθμών οικογενειακής εκπαίδευσης και οι παραμάννες, τόσο

αποτελεσματικότερομπορείείναιτοεπιτελούμενοέργο.Ησυνεργασίαμεταξύτωνγονέων

καιτουεξειδικευμένουπροσωπικούαποκτάολοένακαιμεγαλύτερησημασία.

Στην Έσση δόθηκε τα τελευταία χρόνια συγκεκριμένη βαρύτητα στον τομέα της παιδικής

μόρφωσηςσεβρεφονηπιακούςσταθμούςκαιδημοτικάσχολεία.Ηκυβέρνησητουκρατιδίου

χρηματοδότησεαπόκοινούμεταιδρύματαπολυάριθμαμέτρακαιστηρίζειεκείνα,ταοποίαγια

παράδειγμαυποστηρίζουντηγλωσσικήεξέλιξηκαιπροώθησητουπαιδιούσαςήσυμβάλλουν

σεεπαρκήπροσφοράστον τόποσας.Τοπρόγραμμαμόρφωσηςκαι εκπαίδευσηςείναιο

ακρογωνιαίος λίθος των προσπαθειών μας να καταστήσουμε δυνατή μια ιδανικήμόρφωσηγιαταπαιδιά.Αυτόθέτειτοπλαίσιοτουπαιδαγωγικούπροσανατολισμούγιαμιαπρώιμη,συνεχή, εξατομικευμένη και εντατική προώθηση τουπαιδιούσας.

Πολλοίάνθρωποι,πουσυμμετέχουνστημόρφωσηκαιεκπαίδευσηπαιδιών,συνεργάστηκαν

πολύ εντατικά και εποικοδομητικά για την κατάρτιση του προγράμματος μόρφωσης και

εκπαίδευσης.Δηλαδήσ'αυτόεμπεριέχεταισεπολύμεγάλοβαθμόπαιδαγωγικήεμπειρίακαι

θεωρητικήγνώση.

Μετοπροσφερόμενοπρόγραμμαμόρφωσηςκαιεκπαίδευσηςγιαπαιδιάαπό0έως10ετών

στηνΈσσηθέλουμεναπετύχουμεναέχουνταπαιδιάαπότηναρχήκαισεόλουςτουςτόπους

την καλύτερη δυνατή προώθηση και στήριξη. Το πρόγραμμα θα πρέπει να είναι

προσανατολισμόςκαιβάσηγιατημόρφωσηκαιεκπαίδευσητωνπαιδιώνκαιναεντατικοποιεί

τησυνεργασίαανάμεσασεόλουςτουςτόπουςεκμάθησηςκαιμόρφωσηςτωνπαιδιών.

Στο πρόγραμμα μόρφωσης και εκπαίδευσης θα βασίζεται επίσης το σχεδιασμένο

προπαρασκευαστικόγιατοσχολείοέτος.Χάρηστηνεισαγωγήτουέτουςαυτούπροσεγγίζεται

ακόμα περισσότερο ο στόχος της κυβέρνησης της Έσσης για τη συνεχή και πρώιμη

προώθησητωνπαιδιών.Κατάτοέτοςαυτόθαεστιάζεταιιδιαίτερασεπαιδιά5–6ετώνστα

νηπιαγωγείακαιθαπροωθείταιηενίσχυσητωνδεξιοτήτωντουςμεπολλαπλότρόπο.Όταν κάποιοπαιδίαπό τηνΈσσημετάτονηπιαγωγείοκαιτηνπροώθησηστα

πλαίσια του προπαρασκευαστικού έτους εγγραφεί στο Δημοτικό, τότε θα έχουν τεθεί τα

θεμέλια,πάνωσταοποίαθαμπορείνασυνεχίσειναοικοδομείταιεκείημόρφωσήτου.

Σαςευχόμαστενααποκτήσετεπολλέςενδιαφέρουσεςκαινέεςγνώσειςκαιεμπειρίες

κατάτηνανάγνωσητηςπαρούσαςμπροσούρας,προπάντωνόμωςκατάτηνσυνοδεία

τουπαιδιούσαςστησταδιοδρομίατου.

Dorothea Henzler

Υπουργός Παιδείας της Έσσης

Jürgen Banzer

Υπουργός Εργασίας,

Οικογένειας και Υγείας της Έσσης

Αξιότιμοι γονείς,

Ταπαιδιάέχουνπεριέργεια,μαθαίνουνεύκολακαιευχαρίστως.Μόνοπουτογεγονός

αυτό το εκμεταλλευόμασταν ελάχιστα μέχρι τώρα. Τα αποτελέσματα ερευνών

ψυχολογικής εξέλιξης καθώς και νευροεπιστημονικών και εκπαιδευτικών ερευνών

τεκμηριώνουν, ότι τοδυναμικόμάθησης και εξέλιξης μικρότερωνπαιδιών είχευποτιμηθεί σημαντικά μέχρι τώρα.Ήδη τα νήπια διαθέτουν καταπληκτικές νοητικές

ικανότητες και τείνουν από τη γέννησή τους να εξερευνήσουν τοπεριβάλλον και να

έρθουνσεαλληλεπίδρασημεαυτό.

Το πρόγραμμα μόρφωσης και εκπαίδευσης από 0 έως 10 ετών στην Έσση

αντιπροσωπεύει μια αντίληψη σχετικά με τη μόρφωση, σύμφωνα με την οποία τοπαιχνίδικαιημάθηση δενθεωρούνταιωςδύοαντίθεταπράματα,αλλάωςοιδύοπλευρές του ιδίου νομίσματος. Σχετικά δεν πρόκειται απλά για την προμήθευση

γνώσεων,αλλάπροπάντων,ναλυθούνοιαπορίεςτωνπαιδιών,ναδιατυπωθούναπό

κοινού με αυτά υποθέσεις, να αποδοθούν διαφορετικές θεωρήσεις, να δοκιμαστούν

πράγματακαιναβρεθούναπόκοινούοιαπαντήσεις.Έτσιημάθησηλαμβάνειχώραμε

κοινάβιώματα καιεμπειρίες.

Prof. Dr. Dr. Dr. Wassilios Fthenakis

Απότουςεπιμέρουςτόπουςμόρφωσηςζητείταιναεφαρμόζουντιςίδιεςβασικέςαρχές,

όταν πρόκειται για τη μόρφωση και την εκπαίδευση παιδιών. Αυτό οδηγεί στο να

αλληλοπροσαρμόζονταικαλύτερακαινασυνεργάζονταιοιεπιμέρουςτόποιμόρφωσης.

Όσο εντατικότερη και πλήρης εμπιστοσύνης είναι η συναλλαγή και η συνεργασία

μεταξύ των γονέων και του παιδαγωγικού προσωπικού και όσο μεγαλύτερη είναι η

ενεργός συμμετοχή του παιδιού, τόσο περισσότερο θα επωφεληθεί αυτό από τις

προσφορέςμόρφωσηςκαιθαενισχυθείστηνεξέλιξήτου.

Κιαυτόςείναιοστόχος:Κάθεπαιδίναβοηθιέταιατομικάκαιιδανικά,ώστεναέχειτην

καλύτερη δυνατή εξέλιξη και το μέγιστο δυνατό όφελος για το βιογραφικό του από

πλευράςμόρφωσης.

Χάρηστησυνεργασίακαιτηνεπικοινωνίαεμβαθύνουνταπαιδιάτηναντίληψήτουςγια

τα περιεχόμενα των μαθημάτων και εξερευνούν σε μια κοινωνία μάθησης τησημασίατωνπραγμάτων.Έτσιαναπτύσσουνμετηνπάροδοτουχρόνουόχιμόνοτη

συναίσθηση για το τι, αλλά και για τοπώςθαμάθουν καιπώςθα εφαρμόσουν τις

αποκτηθείσεςγνώσειςεπίσηςσεάλλεςκαταστάσεις.

Μόρφωσηκαιεκπαίδευσηορίζονταιωςκοινόκαθήκονόλωντωνσυμμετεχόντων.Άρα

ημόρφωσηθεωρείταιωςκοινωνικήδιαδικασία,ηοποίαδιαμορφώνεταιενεργάαπό

όλους:παράλληλααπότοεξειδικευμένοπαιδαγωγικόπροσωπικό,προπάντωνόμως

καιαπόεσάςωςγονείςκαιτέλοςαπότοίδιοτοπαιδί.Τοπαιδίσαςδενμαθαίνειαπό

κανένανάλλονκαλύτεραπαράαπόεσάς.Ημόρφωσηκαιηεκπαίδευσηξεκινούναπό

τηνοικογένεια.Αργότεραέρχεταιοπαιδικόςσταθμός,τονηπιαγωγείοκαιτοδημοτικό,

ίσωςκαιηφροντίδαμετάτοσχολείο.Τοπρόγραμμαμόρφωσηςκαιεκπαίδευσηςτης

Έσσης προσφέρει ένα κοινό πλαίσιο προσανατολισμού για όλους τουςτόπους, στους οποίουςπραγματοποιείται η μόρφωση και η εκπαίδευσησταπρώτα

δέκαχρόνιατηςζωής. Prof. Dr. Dr. Dr. Wassilios E. Fthenakis

κοινωνίαΑλλαγήστην

Ηαναγκαιότητασυγκρότησηςπρογράμματοςμόρφωσηςκαιεκπαίδευσηςπηγάζειαπό

τιςαλλαγμένεςσυνθήκες,υπότιςοποίεςδιαδραματίζεταιηζωήτωνπαιδιώνκαιωςεκ

τούτουημόρφωσηκαιηεκπαιδευσήτους.

Τα παιδιά γεννιούνται σήμερα μέσα σε μια κοινωνία, η οποία χαρακτηρίζεται από

συνεχήαλλαγή,ηοποία επιδράσεόλους τους τομείς της ζωής.Στονκόσμο τηςεργασίαςέχεικυριαρχήσειόλοκαιπερισσότεροητεχνικήκαιηψηφιοποίηση.Ηεξέλιξηαυτήέχειμεταπηδήσεικαιστον ιδιωτικότομέα.Ηκοινωνίαμαςμεταβάλλεται

απόδιαφορετικέςπολιτισμικές επιδράσεις. Ταβιογραφικάστοιχεία των οικογενειών

ποικίλλουνόλοκαιπιοπολύ,οαριθμόςτωνοικογενειώνμεέναπαιδί,τωνμονογονεϊ-

κώνήτωνλεγόμενων„οικογενειώνπάτσγουορκ“αυξάνεται.

Σταπαιδιάεπιτρέπεταισήμεραόλοκαισεμεγαλύτεροβαθμόησυμμετοχήστηλήψη

αποφάσειων, πράγμα σχεδόν αδύνατο στην αντίστοιχη ηλικία των γονιών και των

παππούδωντους.Απόόλεςαυτέςτιςκαινούργιεςαπαιτήσειςπροκύπτουννέεςδυνα-τότητεςμάθησηςκαιωςεκτούτουκαινούργιεςευκαιρίεςμόρφωσης.

Αλλαγή στην κοινωνία

Ταπαιδιάκαλούνταιναανταπεξέλθουνστιςεξελίξειςκαιτιςαλλαγέςαυτές.Έτσιανα-

λαμβάνουνστημόρφωσηκαιεκπαίδευσητόσομέσαστηνοικογένειαόσοκαισεόλους

τουςάλλουςτόπουςμόρφωσηςκαιμάθησηςδιευρυμένακαθήκοντα.

Ηπρώιμημόρφωσητωνπαιδιώνβρίσκεταιτατελευταίαχρόνιααυξημένα

στοεπίκεντροτουενδιαφέροντοςτηςκοινωνίας.Ηαιτιολογίαγι'αυτόντο

νέορόλο,που–επάξια–τηςκαταλογίζεται,είναιταεπίκαιρασυμπερά-

σματατωνψυχολογικήςεξέλιξης,νευροεπιστημονικώνκαιπαιδαγωγικών

ερευνών. Με απόλυτη συμφωνία όλες οι έρευνες αποδεικνύουν, ότι οι

εμπειρίες και οι διαδικασίες μάθησης των παιδιών κατά ταπρώταχρόνιατηςζωήςτουςεπηρεάζουνσεμεγάλοβαθμόόλητημετέπειτα εξέλιξη. Αυτές αποτελούν τον θεμέλιο λίθο για την ισόβιαμάθηση –δηλαδήόχιμόνογιατησχολικήμάθηση,αλλάγιατημάθησησεόλους τους τομείς.Τα πρώτα δέκα χρόνια της ζωής ενός παιδιού είναι από πλευράς μάθησης τα πιο εντατικά και από πλευράς εξέλι-ξης τα πιο πλούσια.

όλωντωνιδρυμάτωνΚοινέςυποχρεώσεις

Κοινέςυποχρεώσεις

Ημόρφωσηκαιηεκπαίδευσηξεκινούναπότηνοικογένεια.Ακόμακιαναργότεραπροστεθούνδιάφοραιδρύματα,όπωςβρεφονηπιακοίσταθμοί,νηπιαγωγείοκαιδημο-

τικό,ηοικογένειαπαραμένειοπρώτοςτόποςεκπαίδευσηςκαιμόρφωσηςτουπαιδιού

καιαυτόςμετημακρότερηκαιισχυρότερηεπίδραση.

Ημάθησηλαμβάνειχώρασεόλους τους τόπους:στοσπίτι,ομοίωςστοπαιχνίδιμε

φίλους, καθώς και στον παιδικό σταθμό, το νηπιαγωγείο ή το σχολείο, στον τόπο

απογευματινήςμέριμνας,στοντόποημερήσιαςπαιδικήςεπιμέλειας,στηνοικογενειακή

μόρφωσηήσεάλλουςτομείς.Γι'αυτόείναιπλεονέκτημα,ανόλοιοιτόποιεκπαίδευσης

καιμόρφωσηςέχουνεναρμονιστείμεταξύτουςκαιόλαταιδρύματασυνεργάζονται.

Στοπρόγραμμαμόρφωσηςκαιεκπαίδευσηςγιαπαιδιάαπό0έως10ετώνστηνΈσση

διατυπώνεταιμίαβάσηγιαόλουςτουςτόπουςμάθησηςσταπρώταδέκαχρόνιατηςζωής.Τοπρόγραμμαμόρφωσηςκαιεκπαίδευσηςείναιέτσιέναπρόγραμμαπουισχύ-

εισεόλαταιδρύματα.Στηνπαρούσαμπροσούραεπεξηγούνταιοιβασικέςσκέψειςτου

προγράμματος.

Στόχοςτηςεφαρμογήςτουπρογράμματοςείναιηδημιουργίασυνεχούςμετάβασηςαπό

τοέναίδρυμαστοάλλο–γιαπαράδειγμααπότονπαιδικόσταθμόστοδημοτικόσχο-

λείο. Η μόρφωση και η εκπαίδευση στα ιδρύματα θεωρούνται ως μια ολότητα και

κατανοούνταιωςκοινήυποχρέωσηόλωντωνσυμμετεχόντωνμερών.

Στο επίκεντροόλων τωνσκέψεωνβρίσκονται τοπαιδίσας και η καλύτερη

δυνατήμόρφωσήτουαπότηναρχή.

Ιδιαιτερότητες του προγράμματος μόρφωσης και εκπαίδευσης για παιδιά από 0 έως 10 ετών στην Έσση

Έτσιστόχοςόλωντωνσυμμετεχόντωνείναιηπαρακολούθησητωνατομικώνδιαδι-κασιώνεξέλιξης τωνπαιδιών,ηεξακρίβωσητωνδεξιοτήτωντους,ηπαρατήρησητηςεξέλιξήςτουςκαιησυμμετοχήσ'αυτή.

ΣτοπρόγραμμαμόρφωσηςκαιεπαίδευσηςτηςΈσσηςημόρφωσηκαιηεκπαίδευση

θεωρούνταιωςτοαποτέλεσμαμιαςαπόκοινούενεργάδιαμορφωμένης(εποικοδομητι-

κής)διαδικασίας.Μιαςδιαδικασίαςδηλαδή,στηνοποίαημάθησηλαμβάνειχώραμε

συνεργασία και επεξεργάζεται από κοινού νέα περιεχόμενα, αναπτύσσει ιδέες και

απαντά ερωτήματα και λύνει προβλήματα. Τα παιδιά συνεισφέρουν από κοινού με

ενήλικεςκαιάλλαπαιδιά τιςγνώσεις τουςκαι τις δεξιότητές τους, τιςαναπτύσσουν

περαιτέρωκαιαποκτούννέεςδεξιότητεςκαικαινούργιεςγνώσεις.Έτσιεμβαθύνουντην

κατανόησηγιατονκόσμο.Μετοντρόποαυτόενισχύεταιολοκληρωτικάηπνευματι-κή,γλωσσικήκαικοινωνικήεξέλιξη.

Ταπαιδιάβιώνουνσταπρώταδέκαχρόνιατηςζωήςτουςπολυάριθμεςμεταβολέςκαι

μεταβάσεις:απότηνοικογένειαστονπαιδικόσταθμόήτονηπιαγωγείο,απόεκείστο

δημοτικό σχολείο και κατόπιν στο ανώτερο σχολείο. Επιπρόσθετα έρχονται συχνά

αντιμέτωπαμεμεταβολέςστηνοικογένεια,γιαπαράδειγμαεπαγγελματικέςαλλαγέςτων

γονέων,τηγέννησηενόςάλλουπαιδιού,τοδιαζύγιοτωνγονέωνκλπ.

Ανταπαιδιάμπορέσουννααντιμετωπίσουντιςμεταβάσειςμεεπιτυχία,τότεαποκτούν

σημαντικέςεμπειρίεςκαιγιατημετέπειταζωήκαιμάθησήτουςβασικέςδεξιότητες.Οισημαντικότερεςβάσειςγιατηνεξέλιξηενόςπαιδιούθεμελιώνονταισταπρώταχρό-

νια της ζωής του.Όσομεγαλύτερη είναι η υποστήριξηπουδέχεται κατά τα χρόνια

αυτά, τόσο περισσότερες επιτυχίες καταγράφονται στη βιογραφία μόρφωσηςτουπαιδιού.

Πολλέςκαταστάσειςκαιδραστηριότητεςτουπαιδιούσαςστηνκαθημερινότητακαθι-

στούναναγκαίατηνεπιμέλειακαιτηνυποστήριξηαπόμέρουςσας,αλλάκαιαυτήτων

ειδικών. Τα παιδιά δεν επιτρέπεται να αφεθούν μόνα τους με τα ερωτήματα και τα

προβλήματάτους,μεταενδιαφέροντακαιτιςδυνατότητέςτους.Γιατουςγονείςκαιτους

ειδικούς είναι σημαντικό, να ενισχύουν και να παρακολουθούν την παιδική εξέλιξη,

ώστεταπαιδιάναδέχονταιεπαρκήπροώθηση,αλλάταυτόχροναναμηνπαρακουρά-

ζονται. Σχετικά είναι απαραίτητο να παρακολουθούνται, να αναγνωρίζονται και να

λαμβάνονταιυπόψηοιδεξιότητεςτωνπαιδιών.

Τοεξειδικευμένοκαιεκπαιδευτικόπροσωπικόθαπρέπειναβρίσκεταισεεπικοινωνία

μαζίσαςωςγονείςκαιναανταλλάσσονταιπαρατηρήσειςήαπόψειςγιακοινήδράση.

Έτσιεπιτυγχάνεταιησυνεχήςυποστήριξητωνπαιδιώνστηνεξέλιξήτους.

απότηναρχήΤαπαιδιάμαθαίνουν

Ταπαιδιάανακαλύπτουντοπεριβάλλοντουςκατάτονδιάλογομετουςγονείςτους,άλλουςενήλικεςκαιπαιδιά.Ερευνούναντικείμενα,γεγονότακαιασκούνταιστηναντι-

μετώπισηάλλωνανθρώπων.Ταυτόχροναγνωρίζουνόλοκαικαλύτερατιςδικέςτους

δυνατότητεςκαιμπορούννατιςεπεκτείνουν.

Ταπαιδιάείναιπροικισμένααπότηγέννησήτουςμεικανότητεςκαιδεξιότητες.Απότην

αρχή εξερευνούν το περιβάλλον τους και βρίσκονται σε αλληλεπίδραση με αυτό.

Απλώνουνταχέριατουςναπιάσουντοκαθετίκαιαρχίζουντηνεξερεύνησητουπεριβάλ-

λοντος.Έχουν περιέργεια, ενδιαφέρον και θέλουν να γνωρίσουν τα πάντα. Κατά την

επαφήκαιτηναλληλεπίδρασημεάλλαπαιδιά,μετααδέλφιακαιτουςγονείςδιευρύνουν

τηνεικόνατουςγιατονκόσμο.Μαθαίνουνναέχουνεπίγνωσητωνδυνάμεώντουςκαι

μεγαλύτερησυναίσθησητωνικανοτήτωντους.Επίσηςγιατησυνυπευθυνότητάτουςγια

τοκοινωνικόπεριβάλλονκαιστηναντίληψήτους,γιατοτιμπορούνναμάθουνκαιγιατί

μαθαίνουν,αναπτύσσουνπερισσότερεςδεξιότητες.

Τα παιδιά έχουν δεξιότητες

Αυτέςσυνιστούντηβάσηγιασωματική καιψυχικήυγεία,ευεξίακαιποιότηταζωής.Αυτέςείναιπροϋποθέσειςγιατηνεξέλιξήτουςσευπεύθυνηπροσωπικό-τηταικανήναενταχθείστοκοινωνικόσύνολο.

Τοεξειδικευμένοκαιεκπαιδευτικόπροσωπικόέχειτηνυποχρέωση,νασυνοδεύειανά-

λογακαιναυποστηρίζειτιςδιαδικασίεςαυτές.

Πώς ενισχύονται οι δεξιότητες του παιδιού

Ήδη τα βρέφη αναζητούν (οπτική) επαφή με το πρόσωπο που τα φροντίζει και

χαίρονται, όταν το επιτύχουν. Τα παιδιά ανακαλύπτουν αρχικά ένα πολύ μικρό

κομμάτιτουκόσμου,ικανοποιώνταςέτσιαυτέςτιςανάγκεςτους.Αποκτούνεμπει-

ρίεςκυρίωςστοπαιχνίδικαιμαθαίνουν,γιαπαράδειγμα,όταναπλώνουνναπιά-

σουν την κουδουνίστρα, όταν κάνουν τα πρώτα βήματά τους ή όταν χτίζουν με

κύβουςήδιαλέγουνκουμπιά.Βρίσκουνδιασκέδασηστημάθησηκαιστοναανα-

καλύπτουνήναεξακριβώνουνκάτι.

Μεγαλώνονταςτα παιδιά ασχολούνται εντατικότερα με το περιβάλλον τους. Ό,τι

κάνουν, καθεμίααπό τις ενέργειές τους έχει γι΄αυτάσημασία.Τοπαιχνίδι είναιταυτόχροναμάθηση.Κάθεπαρατήρηση,κάθεαπόφαση,κάθελυμένοπρόβλημαείναιέναβήμα,πουπροωθείτηνεξέλιξητουπαιδιού.

Στιςπροσπάθειεςαυτέςταπαιδιάχρειάζονταιυποστήριξηκαιπροώθησηαπότοκοινωνικότουςπεριβάλλον.Αρχικάαυτόθαείναιοιγονείςήταμεγαλύτερααδέλφια,

αργότεραεπιπλέονκαιτοεξειδικευμένοπροσωπικόήοισυνομήλικοι.

Εκφράζονταςτιςεμπειρίεςτουτοπαιδίκαιανταλλάσσοντάςτεςμετουςάλλους, τις

αποσαφηνίζει για τον εαυτό του.Μπορείπροοδευτικά να εκτιμά τιςπράξεις του και

διευρύνειτηνικανότηταδράσηςκαιέκφρασης.

Σεόλεςτιςκαθημερινέςδραστηριότητες,π.χ.στομαγείρεμα,στιςδουλειέςτουκήπου,στους

περιπάτουςστοδάσοςήδίπλασεποταμούςκαιλίμνεςήστηθάλασσατοπαιδίσαςέχει

απορίεςήιδέες.

Είναιπολύσημαντικόεσείςωςενήλικαςναενδιαφέρεστεγιατιςαπορίεςτων

παιδιώνκαιναπροσπαθείτεαπόκοινούνατιςαπαντήσετε.

Τοπαιδίσαςμαθαίνειτότεκαλύτερα,ότανδοκιμάζεικάτιτοίδιοήότανέρχεταισεάμεση

επαφή.Εσείςμπορείτεναδίνετεκίνητραστοπαιδίσαςνασκεφτεί,ναυποστηρίζετετις

δραστηριότητέςτουκαιναδιευρύνετεέτσιτιςδιαδικασίεςμάθησήςτου.

Όσοπερισσότερεςδικέςτουςεμπειρίεςαποκτήσουνταπαιδιάκαιόσομεγαλύτε-ρηπρόσβασηστονκόσμο τωνεμπειριών τωνάλλωνέχουν, τόσοακριβέστεραμπο-

ρούναργότερανααντιλαμβάνονται,νααξιολογούνκαινασέβονταιτιςδικέςτουςήτις

ξένεςαπόψειςκαιενέργειες.

Γιατουςγονείς,τιςπαραμάννες,αλλάκαιγιατοεξειδικευμένοπροσωπικότωνβρεφο-

νηπιακών σταθμών, της οικογενειακής μόρφωσης και του δημοτικού σχολείου είναι

ζωτικήςσημασίαςηπαρακολούθησητωνδιαδικασιώνμάθησηςκαιεξέλιξηςτουπαι-

διού—καιτωνσχετικώνμεταβαλλόμενωνμαθησιακώναναγκών —καιηπρο-

σαρμογήστηνκατάστασητηςεξέλιξήςτους.

Το πρόγραμμα μόρφωσης και εκπαίδευσης περιγράφει καίρια σημεία, στα οποία ενισχύονται η εξέλιξη και οι δεξιότητες των παιδιών

Το πρόγραμμα μόρφωσης και εκπαίδευσης περιέχει καίρια σημεία, τα οποία είναι

σημαντικά για τις διαδικασίες μόρφωσης και εκπαίδευσης των παιδιών και για την

ενίσχυσητηςπαιδικήςεξέλιξηςκαιτωναρμοδιοτήτων.Γι΄αυτόστοπρόγραμμαμόρφω-

σηςκαιεκπαίδευσηςγιαπαιδιάαπό0έως10ετώνστηνΈσσηδιατυπώνονταιγιατο

καθένααπόαυτάτασημείαστόχοι,στουςοποίουςπρέπειναπροσανατολίζεταιτοεξειδικευμένο και το εκπαιδευτικό προσωπικό και οι οποίοι μπορεί να προσφέρουν

επίσηςσεσαςσημαντικέςυποδείξειςκατάτηναλληλεπίδρασημετοπαιδίπουμαθαί-

νεικαιεξελίσσεται.

Ενίσχυση των δυνατοτήτων του παιδιού

Ηοικογενειακήσυμπεριφοράσεφορτικέςκαταστάσειςκαιδιενέξειςδιαμορφώνειτην

εξέλιξηκοινωνικώνκαισυναισθηματικώνδεξιοτήτωνσταπαιδιά.Ηεξέλιξηαυτήείναι

στενάσυνδεδεμένημε την εξέλιξη τωνγλωσσικώνκαιδιανοητικών ικανοτήτων,γιατί

μόνοέναπαιδί,τοοποίομπορείναεκφράσεισωστάτασυναισθήματάτουκαιτοοποίομπορεί ναδιατυπώσει τις επιθυμίες τουαπέναντιστουςάλλους, θα έχει τηδυνατότηταναακουστείκαινακατανοηθεί.

Εσείς ως γονείς, αλλά και το εξειδικευμένο και εκπαιδευτικό προσωπικό

καθώςκαιταάλλαπαιδιάσυμβάλλετε,στηνενίσχυσητουπαιδιούσαςκατά

τηνεξέλιξητηςπροσωπικότητάςτουκαιστονανοιώθει,ότιαναγνωρί-ζεταιωςάτομο.

Κατάτον τρόποαυτόμαθαίνειναδιαχειρίζεταιανάλογατα ίδιαπροτερήματακαιμειονεκτήματα καιμαθαίνεινασέβεταικαιαυτάτωνάλλων.Τοπαιδίσαςμαθαίνει

εκτόςαυτούνααντανακλάταίδιατουτασυναισθήματακαιτιςικανότητέςτου.

Η ανάπτυξη της αίσθησης για το ίδιο του το σώμα είναι επίσης πολύ σημαντική.

Ενισχύειτηναυτοπεποίθησηκαιείναιπροϋπόθεσηγιαμιαυπεύθυνησυμπεριφο-ράμεσυναίσθησητηςυγιεινής.Εσείςυποστηρίζετετοπαιδίσας,γιαπαράδειγ-

μαφροντίζονταςγιαυγιεινήδιατροφή,επαρκήκίνησηκαιτακτικήιατρικήπρόληψη.

Ανταλλαγή απόψεων με άλλους και σωστή χρήση της γλώσσας και των μέσων επικοινωνίας

Οιικανότητεςτηςγλωσσικήςέκφρασηςκαιτηςδυνατότηταςσυννενόησηςμεάλλους

είναιηβασικήπροϋπόθεσηγιατηνκοινωνικήκαινοητικήεξέλιξητουπαιδιού.

Τογλωσσικόκλίμαστηνοικογένειαέχειμεγάληεπίδρασηστηνεξέλιξητηςγλώσ-

σας.Τοπαιδίσαςμαθαίνεικαιαναπτύσσειτηγλώσσαγρηγορότερα,ότανβρίσκεστε

σεδιαρκήεπικοινωνίαμαζίτουκαιμιλάτεγιαθέματα,ταοποίαέχουνμεγάλησημασία

γι'αυτό.Σημαντικόείναιεπίσηςναμιλούνοιγονείςιδιαίτεραταπρώταχρόνιαπολύ

καιμεενδιαφέρονμεταπαιδιάτους,καιμάλισταστηγλώσσα,στηνοποίαέχουνοιίδιοι

τημεγαλύτερηευχέρεια.

Ταπαιδιάθαπρέπειναμπορούνναεκφράζουντιςανάγκεςτουςμέσαστηνοικογένεια

καιναλαμβάνουνενεργάμέροςστηνκαθημερινήοικογενειακήζωή.

Τοπαιδίέρχεταισεκαθημερινήεπαφήμεδιάφοραμέσα,χρησιμοποιώνταςτακαιτοίδιο.Ωςγονείςθαπρέπειναμιλάτεμετοπαιδίγιατιςσχετικέςεμπειρίεςκαινασκέπτε-

στεμαζί,πώςπρέπειναχρησιμοποιούνταιμελογική.

Ανάπτυξη περιέργειας, μάθηση, έρευνα και ανακάλυψη

Τοπαιδίσαςέχειαπότηναρχήέμφυτηπεριέργειακαιθέλειναανκαλύψειτονκόσμο

του.Αυτέςτιςπροϋποθέσειςθαπρέπεινατιςεκμεταλλευτείτεκαινατιςενδυναμώσετε.

Αργότερατοεξειδικευμένοπαιδαγωγικόκαιεκπαιδευτικόπροσωπικόθαυποστηρίξει

τοπαιδίσας,ναμπορείναβρίσκειαυτόνομαπληροφορίες,ώστεναλύνειταζητήματα

πουτοαπασχολούν.Ενθαρρύνεταιναεμπλουτίσειτιςγνώσειςτου.

Φυσικοεπιστημονικές,μαθηματικέςκαιτεχνικέςεμπειρίεςανήκουνστηνκαθη-

μερινήκαιστηνμαθητικήζωήόλωντωνπαιδιών.Αυτάέρχονταιμετεχνικέςσυσκευές

σεεπαφή,βιώνουνμαθηματικάδεδομέναστηνκαθημερινήζωήκαιέρχονταιαντιμέτω-

παμεφυσικοεπιστημονικάφαινόμενα.Σχετικάτουςγεννώνταιερωτήματα,ταοποίατα

ακολουθούνκαιθέλουνναταλύσουν.Γι΄αυτόθαπρέπεινατουςδοθείηευκαιρία.

Μεπειραματισμό,έρευνακαικατασκευήαποκτάτοπαιδίσαςδεξιότητες,οι

οποίεςτοβοηθούννακατανοήσεικαιναανακαλύψειτονκόσμο.

Μεπειραματισμό,έρευνακαικατασκευήαποκτάτοπαιδίσαςδεξιότητες,

οιοποίεςτοβοηθούννακατανοήσεικαιναανακαλύψειτονκόσμο.

Δημιουργικότητα και φαντασία

Ηεπαφήμετηντέχνη ενισχύειτηναισθητικήαντίληψηκαιτηνικανότητασχηματισμού

βιωμάτων.Ηδιαμόρφωσηκαιηπαράστασηβοηθάτοπαιδίσαςναεπεξεργάζεταιεντυπώσεις και βιώματα. Το παιδί έχει πρόσβαση σε καλλιτεχνικές εργασίες.

Ανακαλύπτει διάφορους τρόπους διαμόρφωσης και έκφρασης και μπορεί να βιώσει

χαράκαιχαλάρωση.

Ανάληψη ευθύνης, καθορισμός αξιών

Ταπαιδιά έχουνπάντοτεπολλές ερωτήσεις καιθέλουννα ξέρουν,πώςλειτουργείο

κόσμος.Είναιμικροίφιλόσοφοικαισκέπτονταιγιατηζωή,γιατονόημακαιτηναξία

της ίδιας τους τηςύπαρξηςκαι για τονΘεό.Σχετικά ισχύει, ναπαίρνετεσοβαρά τις

ερωτήσειςαυτέςκαιναπροσπαθείτενατιςαπαντήσετεμαζίμετοπαιδίσας.

Τα παιδιά μεγαλώνουνως κοινωνικά όντα, με τα χαρακτηριστικά της οικογενειακής

δομήςκαιτωνδικώντουςεμπειριών.Ηοικογένειαείναιοπρώτοςκαιωςεκτούτουο

καταλληλότεροςτόπος,στονοποίοταπαιδιάμπορούνναμάθουν,τισημαίνει,ναείναι

ο ένας εδώ για τον άλλον και να αναλαμβάνουν ευθύνη. Μεγαλώνοντας αποκτούν

ολοένα και περισσότερα βιώματα ως μέλη διαφόρων ομάδων. Η συνύπαρξη είναι

δυνατήμόνονκατανοώντας καιλαμβάνονταςυπόψητουςάλλους,αλλάταυτό-

χροναχωρίςναπαραγκωνίζονταιοιδικέςτουςανάγκες.Ταπαιδιάχρειάζονταιπρο-σανατολισμό μεαξίεςκαικοινωνικούςκανόνες,ώστεναμπορούνναπρο-

σαρμοστούνστοπεριβάλλοντουςκαιστονχώροτους.

Ηενεργόςσυμμετοχήτουπαιδιούσαςστηνοικογένειακαισταιδρύματατοβοηθάνασυγκεντρώσειεμπειρίεςστουςτομείςαυτούςκαιναενισχύσειτις

κοινωνικέςκαιδημοκρατικέςτουδεξιότητες.

κοινήδράσηΚαθορισμόςστόχων

Κάθείδρυμαέχειτηδικήτουυποχρέωση,προσαρμόζεταιστηνατομικήκατάστα-ση της εξέλιξης τουπαιδιούσας και ξεκινάτιςδιαδικασίεςμάθησης,πουανταποκρίνονταιστηνηλικίακαιτηνεξέλιξήτου.

Τοπρόγραμμα μόρφωσης και εκπαίδευσηςπαρέχει τονπροσανατολισμό για όλους

τουςτόπουςμόρφωσης(τηνοικογένεια,τονπαιδικόσταθμό,τονηπιαγωγείο,τοδημο-

τικό σχολείο, τη μόρφωση οικογένειας, συλλόγους κτλ.), στους οποίους πηγαίνει το

παιδίσαςαπότηγέννησήτουωςτηναποφοίτησηαπότοδημοτικόσχολείο.

Καταβάλλεταιηπροσπάθεια,ώστεοιπαιδικοίσταθμοί,τανηπιαγωγείακαιταδημοτι-

κάσχολείαναπροσανατολίζουνμελλοντικάτασχέδιακαιταπρογράμ-ματάτουςστις

βασικέςαρχέςτουπρογράμματοςμόρφωσηςκαιεκπαίδευσης.Γιατοσχολικόμάθημα

θα ισχύουν στο μέλλον πρόσθετα στο πρόγραμμα μόρφωσης και εκπαίδευσης τα

πρότυπαμόρφωσης.Αυτάπεριγράφουντιςδεξιότητες,τιςοποίεςαναμένεταιναδιαθέτειέναπαιδίσταεπιμέρουςμαθήματακατάτηναποφοίτησήτουαπότοδημοτικό

σχολείο.

Πώς ενισχύεται το παιδί σας από τα μορφωτικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα

Βοήθεια,κίνητρακαισυνοδεία

Το παιδί σας μαθαίνει αρχικά προπάντων από το οικογενειακό περιβάλλον με την

υποστήριξήσας,τακίνητραπουτουδίνετεκαιτηβοήθειάσας.Μπορείναέχεισυγκε-

ντρώσειήδηπληθώραεμπειριώνμόρφωσης,απότιςοποίεςθασυνεχίσουντονηπιαγωγείοκαιτοσχολείο.

Τοπαιδίσαςυποστηρίζεταιαπόεσάς,μετονασυνεργάζεστεμεταμορφωτικάιδρύ-

ματακαιτοναεκμεταλλεύεστετηνευκαιρίαγιαεπικοινωνίαμετοπαιδαγωγικόπροσωπικό.Έτσιθαείστεενήμεροιγιατηνπρόοδοτουπαιδιούσαςκαιμπορείτεναυποδεικνύετεταπροτερήματακαιενδεχόμεναπροβλήματάτου.Μετοντρόποαυτό

υποστηρίζετετοπαιδίσαςστουςτόπουςμάθησήςτουκαιδείχνετε,ότιτοσυνοδεύετε

καιότιενδιαφέρεστεσοβαράκαισημαντικάγιατηνεξέλιξήτου.

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς ως γονείς;

Τοπρόγραμμαμόρφωσηςκαιεκπαίδευσηςτονίζει,πόσοσημαντικόκαιαναγκαίοείναι

νακάνουνοιγονείςκαιόλοτοσυμμετέχονεξειδικευμένοπροσωπικόμιαμορφωτικήκαιεκπαιδευτικήσύμπραξη.

Ηπροϋπόθεσηγιαμιαπετυχημένηδιαδικασίαμόρφωσηςείναιηστενήσυνεργασία

όλωντωνσυμμετεχόντων.

Αν σας κινήσαμε το ενδιαφέρον και θέλετε να μάθετε περισσότερα σχετικά με το πρόγραμμα μόρφωσης και

εκπαίδευσης, μπορείτε να το βρείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.bep.hessen.de.

Αυτό τίθεται επίσης από τον παιδικό σταθμό, το νηπιαγωγείο και το σχολείο στη διάθεσή σας.

Das Online-Familienhandbuch

Fthenakis, W.E./Textor, M.R. (Hrsg.): Online-Familienhandbuch.

www.familienhandbuch.de

„Guck mal“

Deutsche Bertelsmann Stiftung (Hrsg.), Gütersloh 2005

Weltwissen der Siebenjährigen -

Wie Kinder die Welt entdecken können

Elschenbroich, Donata: Weltwissen der Siebenjährigen –

Wie Kinder die Welt entdecken können,

München 2002: Goldmann Verlag

Deutscher Bildungsserver

www.bildungsserver.de

Βιβλιογραφία

Εκδότες: Hessisches Ministerium für Arbeit, Hessisches Kultusministerium Familie und Gesundheit Luisenplatz 10 Dostojewskistraße 4 65185 Wiesbaden 65187Wiesbaden Τηλέφωνο:06 11 / 3 68 – 0 Τηλέφωνο:06 11 / 8 17–0 Φαξ:06 11 / 3 68 – 20 96 Φαξ:06 11 / 80 9399 E-Mail:pressestelle@hkm.hessen.de E-Mail:poststelle@hmafg.hessen.de Διαδίκτυο:www.kultusministerium.hessen.de Διαδίκτυο:www.hmafg.hessen.de

Υπεύθυνοι: ChristianPeter,ChristineLüders

Σύνταξη: KatharinaAlexander,Dr.DagmarBerwanger,ChristophGolla, BrigitteGörg-Kramß,HeikeHofmann-Salzer,AnkeHundt, EricMeyer,BarbaraPosern,ChristineSchaffer,GudrunStrathe, Martina Wendl

Εκδοτικός Οίκος: UniversumVerlagGmbH,Wiesbaden

Διαμόρφωση: MuhrDesignundWerbung,Wiesbaden

Μετάφραση: AsCoInternational,Dortmund

Επιμέλεια κειμένου: ÜbersetzungsbüroEnginGmbH Φωτογραφίες: Bildunion(6),BananaStock(3),Fotolia(1),FrancoBaroni(3), GerhardBayer(2),IngramPublishing(5),Photodisc(5)

Εκτύπωση: VariographDruck-undVertriebsGmbH,BadLiebenwerda

Έκδοση: 2ηέκδοση,2009

ΤοπαρόνέντυποεκδίδεταισταπλαίσιατωνδημοσίωνσχέσεωντηςκυβέρνησηςτουΟμοσπονδιακούΚρατιδίουτηςΈσσης.Αυτόδενεπιτρέπεταιναχρησιμοποιηθείούτεαπόπολιτικάκόμματαούτεαπόβοηθούςπροεκλογικήςεκστρατείαςγιασκοπούςτηςπροεκλογικήςκαμπάνιας.Αυτόισχύειγιαεκλογέςκυβέρνησηςκρατιδίου,ομοσπονδιακέςκαικοινοτικέςεκλογές.Ωςκατάχρησηθεω-ρείταιιδιαίτεραηδιανομήσεπροεκλογικέςεκδηλώσειςσεπερίπτεραπληροφοριώντωνκομμάτωνκαθώςκαιηεπισύναψη,εκτύπωσηήεπικόλλησηκομματικώνπληροφοριώνήμέσωνδιαφήμισης.Απαγορεύεταιεπίσηςηπαραχώρησησετρίτουςγιασκοπούςπροεκλογικήςδιαφήμησης.Επίσηςκαιχωρίςχρονικήσχέσημεεπικείμενεςεκλογές,τοέντυποδενεπιτρέπεταιναχρησιμοποιηθείμεκανένατρόπο,οοποίοςθαμπορούσεναεννοηθείωςεύνοιατηςκυβέρνησηςτουκρατιδίουέναντιεπιμέρουςπολιτικώνομάδων.

Eντύπωμα

Übersetzu

ng/Griechisc

h