Η νεότερη και σύγχρονη ιστορία του Αλίμου

Απο τους μαθητές

Ασημίνα Ζώκα

Γιάννης Θεοχάρης

Μαρία Ανθοπουλου

Η ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΛΙΜΟΥ

ENOTHTEΣ

Πρώτη ενότητα: Προβληματιζόμαστε και Προγραμματιζόμαστε ως τμήμα Το θεμα μας είναι " Η νεότερη και σύγχρονη ιστορία του Αλίμου " και το θέμα επιλέχθηκε τυχαία οπότε κάναμε την εργασία μας σε ένα διαθέσιμο Σαββατοκύριακο μέσα σε ένα δύωρο.

Δεύτερη ενότητα : Είμαστε ομάδα με ρόλους, δράσεις, δικαιώματα και υποχρεώσεις Συνεργαστηκαμε ολοι μαζί και όλοι κάναμε την ίδια δουλειά διότι βρισκόμασταν μαζί. Δεν είχαμε κάποιους κανόνες , απλά θέλαμε να κάνουμε την εργασία μας. Εξετασαμε τα ερωτήματα που αφορούν το Καλαμάκι πριν γίνει κοινότητα, την ίδρυση της κοινότητας του Καλαμακίου του Δήμου Αλίμου και την Μαρίνα Αλίμου, την τοποθεσία του, τα χαρακτηριστικά του και τον πληθυσμό του. Απευθυνθήκαμε στο διαδίκτυο για τις αναγκαίες πληροφορίες που χρειαστήκαμε.

Τρίτη ενότητα : Συλλεξαμε, ταξινομησαμε, μελετήσαμε και παρουσιαζουμε τα δεδομένα μας Εντοπίσαμε, μελετήσαμε σχετικές πληροφορίες, κατανοήσαμε το περιεχόμενο τους και υπογραμμισαμε ο, τι αφορά τα ερωτήματα μας Συλλεξαμε , αναλυσαμε και ερμηνευσαμε εικόνες και φωτογραφιες και ξεχωρίσαμε ο, τι αφορά στα ερωτήματά μας

Τετάρτη ενότητα: Αξιοποιησαμε συνδιαστικα τα δεδομένα και απαντήσαμε στα ερωτήματα

Πέμπτη ενότητα:κριτική αξιολόγηση ατομικών , ομαδικών θεσμικων επιλογών και πρακτικών Οι προσωπικές μας στάσεις και επιλογές στο θέμα αυτό είναι ουδετερες και θα προτιμούσαμε να μας κρίνει το κοινό μας

Έκτη ενότητα: Απο την θεωρία στην πράξη Είχαμε μονο προσωπικες παρεμβάσεις και είχαμε αυτό το αποτέλεσμα. Οι στιγμές που περάσαμε μαζι ηταν κανονικες από την εφαρμογή της παρέμβασης

Έβδομη ενότητα: Λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα ομάδας Η ομάδα μας έμαθε αρκετά μέσα από αυτή την εργασία. Δεν είχαμε ιδιαίτερες δυσκολίες. Το κλίμα ήταν καλό και δεν υπάρχει ευτυχώς κάτι άλλο που θέλουμε να μάθουμε.

1.Η νεότερη και συγχρονη ιστορία του Αλίμου

Στις αρχές του 20ου αιώνα, το Καλαμάκι αποτελούσε παραθεριστικό προορισμό για εύπορους Αθηναίους, οι οποίοι απολάμβαναν τη θάλασσα. Η ονομασία "Καλαμάκι", σύμφωνα με την παράδοση, προήλθε από ένα τρίκλωνο ή τετράκλωνο κλωνάρι που βρισκόταν σε κεντρικό σταυρόδρομι του οικισμού στην περιοχή της σημερινής παραλιακής οδού.

Σε αντίθεση με το Μπραχάμι αλλά και την περιοχή του Παλιού Αλίμου, το Καλαμάκι δεν ήταν ιδιαίτερα εύφορο και η συγκομιδή που απέδιδε σε σιτάρι, βρώμη και κριθάρι δεν θεωρείτο επαρκής. Άλλωστε στον Άλιμο υπήρχαν ήδη από τα χρόνια μετά την επανάσταση μεγάλες εκτάσεις γης, εκ των οποίων μια αρκετά εκτενής ανήκε στον στρατηγό Μακρυγιάννη, ενώ στους Τράχωνες το γνωστό στους κατοίκους ως κτήμα Γερουλάνου πέρασε από τη δικαιοδοσία του Υπουργείου Ναυτικών στον εφοπλιστή Μαρίνο Γερουλάνο στα πλαίσια δημοπρασίας.

Η 9η Νοεμβρίου 1927 είναι η γενέθλιος μέρα της Κοινότητας Καλαμακίου, καθώς εκείνη τη μέρα δημοσιεύθηκε το φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως, υπογεγραμμένο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Παύλο Κουντουριώτη και τον Υπουργό Ανδρέα Ζαΐμη, με το οποίο συστάθηκε η Κοινότητα Καλαμακίου με πρώτο Πρόεδρο τον Νίκο Μαλτέζο, ενώ το πρώτο σχέδιο πόλης εκπονήθηκε ένα χρόνο αργότερα από τον Αντώνη Πιζάνη.

Το 1942 η Κοινότητα Παλαιού Φαλήρου αναγνωρίστηκε ως Δήμος και ενσωμάτωσε την Κοινότητα Καλαμακίου. Δυο δεκαετίες αργότερα, στην διάρκεια της Χούντας των Συνταγματαρχών, την Τετάρτη 24 Ιουλίου 1968 ιδρύεται ο Δήμος Αλίμου με την συνένωση των Κοινοτήτων Καλαμακίου και Ελληνικού. Δήμαρχος διορίζεται από το καθεστώς ο Ανδρέας Μάγειρος, ενώ το 1974 η Κοινότητα Ελληνικού αποσπάται για να γίνει αργότερα Δήμος. Μέχρι τη διενέργεια Δημοτικών Εκλογών χρέη δημάρχου θα ασκήσουν οι δικαστικοί Γιώργος Γιαμαλής και Κωνσταντίνος Τρίγκας

Κυριότερες συνοικίες του Δήμου Αλίμου είναι τα Αμπελάκια, Αναπήρων, Καλαμάκι, Εκτελωνιστών, Εφοριακών, Κεφαλλήνων, Κυθηρίων, ο λόφος Πανός , στη κορυφή του οποίου υπήρχε μεγάλο πυροβολείο προστασίας του αεροδρομίου, και τα Ευωνύμεια ή Τράχωνες ή Άνω Καλαμάκι προς τη περιοχή της λεωφόρου Βουλιαγμένης, βραχώδης περιοχή που ήταν η θέση του αρχαίου δήμου του Ευωνύμο

Με το πέρας του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου χτίστηκε στην περιοχή της Μαρίνας Αλίμου στα σύνορα με το Παλαιό Φάληρο το Συμμαχικό Νεκροταφείο. Αν και φέρει επισήμως το όνομα Συμμαχικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο Φαλήρου, βρίσκεται μέσα στα όρια του Δήμου Αλίμου. Σήμερα συντηρείται από την Κοινοπολιτειακή Επιτροπή Στρατιωτικών Τάφων, ενώ στο χώρο βρίσκονται και οι στάχτες 74 Ινδών στρατιωτών που σκοτώθηκαν στην Ελλάδα.

Η περίοδος της κατοχής στο Καλαμάκι Πολλές πόλεις της χώρας μας αλλά περισσότερο αυτές που είχαν στρατηγική θεση υπέφεραν από τον κατοχικό ζυγό . Εκτός από την Αθηνά με τους πολλούς κάτοικους ,φρόντισε να καταλάβει και τον αερολιμένα της ,που εκείνη την εποχή δεν είχε την σημερινή ανάπτυξη ,όποτε έγινε η μεταφορά του στα Σπατα.Πρωτον μέλημα ήταν η οργάνωση του αεροδρομίου με βελτίωση για παροχή υπηρεσιών ,απαραίτητη στους Γερμανούς ,που θα εξυπηρετούσε επιθετικές και αμυντικές ανάγκες . Ο κύριος διάδρομος Βορρά-Νότου έπρεπε να μεγαλώσει για να δέχεται μεγάλα αεροπλάνα .Η επέκταση του έγινε από την πλευρά του Άλιμου χρησιμοποιώντας μπάζα από έναν λόφο που ήταν μεταξύ ρέματος Άγιου Νικολάου και σημερινών πρώτων υπόστεγων επισκευής αεροπλάνων Ολυμπιακής ως με την ενέργεια τους αυτή να κατέστρεψαν ότι είχε απομείνει από τον Αρχαίο ναό του Απόλλωνα του Δήμου Αλιμουντος όπως αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς -ιστορικοί που τον περιγράφουν ως ένα μεγαλόπρεπη ναό που τον που τον ξεχώριζαν όταν περιέπλεαν τα παράλια του Σαρωνικού . Οι προσχώσεις ήταν εμφανείς μεχρι το 1960,οποτε εξαφανίστηκαν με τη νέα επέκταση σκεπάζοντας αυτά αλλά και το ρέμα. Η φρουρά του αεροδρομίου ήταν κατανεμημένη στον Άλιμο ως εξής: Μέσα στο αεροδρόμιο ήταν Γερμανοί έχοντας ως στρατηγείο τους την οικία Τογκλη. φρουρούς είχαν Αυστριακούς με βάση τους την οικία Σταμουλη παρατηρητήριο της οικίας Υφαντιδη το είχαν οι Ιταλοί που κατά μεγάλο ποσοστό εξυπηρετούσαν και τα παράλια πολυβολεια.Αυτα ήταν εγκατεστημένα στον Αγ.Κοσμα,στον Ζέφυρο και των λόφων Πανός-Αγ.Αννας .Στο σημερινό Καλαμάκι είχαν επιταχθεί την οικία Μπολοβινου .Η κομαντατουρα ήταν επί της Αθ.Διακου σχεδον.Η δε τεχνική υποστηρικτιριο για τα οχήματα τους ήταν στο Δημοτικο Σχολείο επί των Φαν Βαικ και παραλιακής .Επιπλέον χρησιμοποιήσουν και κτήρια επί της οδού Τον Βαικ και Θουκυδιδου για στρατόπεδα και μαγειρεία .Όλες όμως οι υπηρεσίες και η Διοίκηση αυτών των μονάδων ήταν στο Ανατολικό τμήμα του αερολιμένα .Αλησμόνητες θα παραμείνουν οι αερομαχίες και βομβαρδισμοί των σύμμαχων για την κατάληψη του στρατηγικού αυτού σημείου .Πριν γίνουν οι βομβαρδισμοί χτυπούσαν οι σειρήνες και μετά από λίγο άκουγες τον βόμβο των συμμαχικών αεροπλάνων που με τις φωτοβολίδες τους έκαναν τη νύχτα μερα..Οι γύρω κάτοικοι έντρομοι έτρεχαν να προφυλαχτούν στο ρέμα που εκβάλλει δίπλα στην σημερινή πλαζ Άλιμου ,στο καταφύγιο που υπήρχε και πήγαινε σε αρκετό βαθος.Πρωτο σημείο απελευθέρωσης την η περιοχή Άλιμου που αποβιβάστηκαν οι πρώτοι σύμμαχοι (Άγγλοι ,Αυστραλοι,Ινδοι) με πλοία που είχαν αράξει στον κόλπο του παλαιού Άλιμου .Με αυτό τον τρόπο οι σύμμαχοι ήθελαν να ελενχουν και να επισκευάζουν τις ζημίες από τους βομβαρδισμούς του αερολιμένα για να μπορέσουν να μεταφερθούν αεροπορικώς εφόδια και Στράτος .Επιπλέον φρόντισαν μόλις άραξαν τα πλοία να καλέσουν ορισμένα παιδία από τον Άλιμου για να τους προσφέρουν γάλα και σοκολάτες .Πολλά παιδία της περιοχής θυμούνται ότι τότε δοκίμασαν για πρώτοι

φορά τα αγαθά που είχαν στερηθεί λόγο της κατοχής .Αργότερα στον Δήμο μας εγκαινίασαν το Συμμαχικό Κοιμητήριο για να τιμήσουν όσους έπεσαν κατά την διάρκεια του πόλεμου στην Ελλάδα .Το χαμόγελο όμως της απελευθέρωσης δεν κράτησε πολύ.Η χαρά σταμάτησε και ακολούθησε η λύπη και η απόγνωση ,από τον αδερφοκτονο πολεμο,που δεν άχησε περιθώρια να διεκδικήσει η Ελλάδα μερίδιο από τη μοιρασιά των νικητών

2.Το Καλαμάκι πριν γίνει κοινότητα

Ψάχνοντας αυτό το «πριν» πάμε εβδομήντα χρόνια πίσω, στο Καλαμάκι, που τότε ήταν συνοικισμός της κοινότητας Μπραχαμίου. Μετράμε στο χώρο του λιγοστές οικογένειες, που δεν ξεπερνούν τις εκατό. Είναι απλωμένες διάσπαρτα, κατά μήκος της παραλιακής λωρίδας, από το Έδεμ μέχρι τον αερολιμένα και τον Άγιο Κοσμά. Οι Μπραχαμιώτες, τότε, δεν έδιναν και τόση σημασία στο Καλαμάκι γιατί, η γη του, δεν τους έδινε καλό και αρκετό καρπό στις σπορές τους (σιτάρι – βρώμη – κριθάρι) ή στις καλλιέργειες τους με αμπέλια. Έτσι κατέβαιναν το καλοκαίρι με τα ζώα τους για να κάνουν μπάνιο στην θάλασσα και τις άλλες εποχές για σπορά, θέρος και επέστρεφαν πάλι με τα κάρα στα σπίτια τους, στο Μπραχάμι. Ήταν αδιανόητο να σκεφτούν πως τα άγονα χωράφια τους κάποια μέρα θα ήταν ανάρπαστα οικόπεδα. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι τα ξεπουλούσαν, μα και δεν αντέδρασαν στην αποσκίρτηση του συνοικισμού τους και τη δημιουργία χωριστής κοινότητας. Μας έτρωγε η περιέργεια να μάθουμε πως οι Μπραχαμιώτες κατάφεραν να κατέχουν τόσες εκτάσεις, από τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης μέχρι την παραλιακή Λεωφόρο Ποσειδώνος. Ψάχνοντας σε παλιά συμβολαιογραφικά έγγραφα βρίσκουμε τη λέξη «Τουρκομερίδια». Αυτός είναι ο επικρατέστερος τρόπος κτήσης στον τόπο αυτό. Μετά την Επανάσταση του 1821 και το φευγιό του κατακτητή οι Αρβανίτες που ήταν εργάτες του Ιμπραήμ Μπέη (Μπραχαμ- μπέης = Μπραχάμι) κράτησαν τη γη δικαιωματικά. Πολλοί αγόρασαν τότε κομμάτια γης «μπιρ-παρά», μια δεκάρα δηλαδή από τους αποχωρούντες Τουρκαλβανούς. Επίσης ένα μεγάλο τμήμα του Καλαμακιώτικου εδάφους βρέθηκε στα χέρια των αγωνιστών του 1821 μετά την αποχώρηση των Τούρκων. Ο Μακρυγιάννης κατείχε σημαντική εδαφική έκταση στο Καλαμάκι. Με βάση τη συμβολαιογραφική πράξη που βρέθηκε, σχεδόν τυχαία από τον Γ. Σμαράγδη, φαίνεται ο Μακρυγιάννης να αγοράζει τη γη το 1830 χωρίς να αναφέρεται από ποιους αγοράστηκε. Η έκταση αυτή προσδιορίζεται από τις σημερινές οδούς: Κονδύλη – Φιλελλήνων – Καλαμακίου. Μπορεί να χαρακτηριστεί σαν η καλύτερη θέση. Ολόκληρη αυτή η έκταση αγοράστηκε τότε αντί του ποσού των 2.750 δραχμών. Δηλαδή 15 λεπτά της δραχμής. Ας κάνετε μόνοι σας τη σύγκριση με τα σημερινά δεδομένα. Το παραπάνω συμβόλαιο έχει σημασία και για ένα άλλο λόγο. Εκεί συναντάμε γραπτά για πρώτη φορά την ονομασία «Καλαμάκια των Αθηνών» (1830). Μια άλλη μεγάλη έκταση, διπλανή με το Μπραχάμι, έμεινε ανέπαφη από τους καταπατητές και περιήλθε στο Υπουργείο Ναυτικών. Πουλήθηκε σε δημοπρασία και αγοράστηκε από τον Μαρίνο Γερουλάνο. Εκεί δημιουργήθηκε το «κτήμα Τράχωνες».

3. Η ίδρυση της κοινότητας Καλαμακίου

Οι προσπάθειες για την ίδρυση Κοινότητας έγιναν στις αρχές του 1927, από τοπικό Κτηματικό Σύνδεσμο. Πρόεδρος του Συνδέσμου ήταν ο εργολάβος και κτηματομεσίτης Νικόλαος Μαλτέζος και γραμματέας ο καθηγητής Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος.

Η Τετάρτη, 9 Νοεμβρίου 1927 έχει καταγραφεί ως ιστορική μέρα για τον τόπο μας. Τότε δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το Προεδρικό Διάταγμα, που έφερε τις υπογραφές του Προέδρου της Δημοκρατίας Παύλου Κουντουριώτη και του υπουργού Ανδρέα Ζαϊμη, με το οποίο ιδρύθηκε η Κοινότητα Καλαμακίου. Πρώτος Πρόεδρος ήταν ο Νικόλαος Μαλτέζος. Στη διάρκεια του επόμενου χρόνου, το 1928, από τον μηχανικό Αντώνιο Πιζάνη, εκπονήθηκε το πρώτο σχέδιο της πόλης. Αρκετά χρόνια αργότερα δόθηκε προς τιμήν του το όνομά του σε ένα στενό δρομάκι που περικλύεται από τους δρόμους Θεμιστοκλέους, Κανάρη, Θουκυδίδου και τη λεωφόρο Καλαμακίου.

Η νεοσυσταθείσα κοινότητα στεγάστηκε σε μικρό μαγαζάκι στην παλιά αγορά Μαλτέζου. Αργότερα μεταφέρθηκε σε ένα από τα σπίτια του καθηγητή Λογοθετόπουλου, κοντά στην παλιά ταβέρνα «Μαρίδα», όπου σήμερα υπάρχει γνωστή αλυσίδα καταστημάτων πίτσας. Οι υπηρεσίες της Κοινότητες, πριν την οριστική όπως απεδείχθη στέγασή τους στη οδό Αριστοτέλους 53, φιλοξενήθηκαν σε σπίτι στην οδό Μεγίστης.

4. Η Ίδρυση του δήμου Αλίμου

Δήμος Αλίμου. Στις μέρες μας υπερκαλύπτει την έκταση που κάλυπτε ο αρχαίος Δήμος Αλιεύοντος, ο οποίος καταλέγεται όχι μόνο στους πρώτους δήμους του κράτους των Αθηνών, αλλά και τους πλέον μαγευτικούς, της εποχής εκείνης. Το στίγμα του Αλίμου, η πατρίδα του μεγαλύτερου ιστορικού της αρχαιότητας του

Θουκυδίδη, εντοπίζεται στα βάθη της προϊστορίας, όπου το 5.000 π. Χ. βρέθηκαν οικισμοί. Στην Αρχαιότητα, η Αττική είχε περίπου 170 δήμους κατανεμημένους σε δέκα φυλές. Ένα από τα τμήματα του αρχαίου δήμου Αττικής είχε την ονομασία Αλίμους και ανήκε στη Λεοντώδη φυλή. Ονομάστηκε έτσι γιατί οι Έλληνες που προέρχονταν από αυτή τη φυλή ήταν γενναίοι σαν λιοντάρια. Ο Αλιμος από την Αθήνα, το αρχαίο «Ιοστεφές Άστυ», «τας κλεινής Αθήνας», απείχε 35 στάδια, δηλαδή κάτι περισσότερο από 6.600 μέτρα. Ο Δημοσθένης (384 - 322 π.χ.) αναφέρει πως οι δημότες Αλιεύοντος συμμετείχαν σε ψηφοφορία που έγινε επί των ημερών του.

5.Η τοποθεσία

Το Καλαμάκι αποτελούσε ξεχωριστό κομμάτι. Στις αρχές του περασμένου αιώνα ήταν παραθεριστικός τόπος των πλούσιων Αθηναίων, οι οποίοι απολάμβαναν τη θάλασσα. Η ονομασία Καλαμάκι προέρχεται από ένα τρίκλωνο ή τετράκλωνο καλάμι της περιοχής, το οποίο βρίσκονταν σε κάποιο σταυροδρόμι, που εκείνη την εποχή ήταν το κεντρικό σημείο για όλους όσοι διέρχονταν από το δρόμο της Φαληρικής ακτής, με κατεύθυνση τον Άγιο Κοσμά ή το Μπριάμι. Η περιοχή τα Κομνηνά ή αλλιώς Χασάνι (ο σημερινός Λιμός), ήταν γεωργικό χωριό, που δεν διέθετε ούτε τον πλούτο ούτε τη φυσική ομορφιά του Καλαμακίου. Τότε το Καλαμάκι, ως συνοικισμός της κοινότητας Μπραχαμίου, αριθμούσε τους πεντακόσιους κατοίκους. Λιγοστές οικογένειες, όχι περισσότερες από 100, διέμεναν στην πλειονότητά τους κατά μήκος της παραλίας από το Εδέμ μέχρι το αεροδρόμιο και τον Άγιο Κοσμά. Τότε, λοιπόν, οι Μπραχαμιώτες, δεν έβλεπαν μακριά μέσα στο χρόνο, έτσι ώστε να προβάλουν κάποια αντίσταση για το γεγονός ότι γίνονταν ενέργειες απόσχισης του συνοικισμού. Τότε, οι κάτοικοι του Μπραχαμίου , οι οποίοι ως επί το πλείστον ασχολούνταν με αγροτικές δουλειές, περιφρονούσαν το Καλαμάκι γιατί η ποιότητα και η ποσότητα των καρπών της γης δεν τους ικανοποιούσε. Η συγκομιδή σε στάρι, κριθάρι και την αναμενόμενη σοδειά. Θεωρούσαν , λοιπόν , άγονο το μέρος και ακριβώς για το λόγο αυτό άρχισαν να πουλάνε τα χωράφια τους. Οι κάτοικοι του Μπραχαμίου είχαν κατορθώσει να έχουν των καρπών της γης δεν τους ικανοποιούσε. Θεωρούσαν , λοιπόν , άγονο το μέρος και ακριβώς για το λόγο αυτό άρχισαν να πουλάνε τα χωράφια τους. Οι κάτοικοι του Μπραχαμίου είχαν κατορθώσει να έχουν στην ιδιοκτησία τους τεράστιες εκτάσεις οι οποίες εκτείνονταν από την λεωφόρο Βουλιαγμένης έως την παραλία .

6 .Η Μαρίνα Αλίμου

Η Μαρίνα του Αλίμου, στη δυτική πλευρά της παραλίας του, που προσφέρει σημαντικές υπηρεσίες στη θαλάσσια αναψυχή με ιδιωτικά σκάφη. Από τις 2.850

θέσεις για σκάφη αναψυχής, που διαθέτουν συνολικά οι μαρίνες της Αττικής, οι 1.000 βρίσκονται στον Αλιμο.

Στην παραλία του Αλίμου λειτουργεί η μεγαλύτερη μαρίνα της Ελλάδας

7.Ο πληθυσμός

Στην απογραφή του 1961 ο Αλιμος είχε 13.000 κατοίκους. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 υπερδιπλάσιους, 27.000 και σήμερα σχεδόν 50.000

Η αλματώδης αύξηση του πληθυσμού του Αλίμου τις τελευταίες δεκαετίες, με ρυθμό μάλιστα κατά πολύ μεγαλύτερο από τον μέσο όρο αύξησης συνολικά του πληθυσμού της πρωτεύουσας, αποτελεί μια ακόμη απόδειξη της φυγόκεντρης τάσης των κατοίκων της σε αναζήτηση καλύτερης ποιότητας ζωής σε περιαστικές περιοχές.