Η σύγχρονη ακροδεξιά στην Ευρώπη

Αντώνιος Κάργας Ιανουάριος 2015

Η σύγχρονη ακροδεξιά στην Ευρώπη

1. Εισαγωγή

Το φαινόμενο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη, δεν είναι ούτε σύγχρονο, ούτε μονοδιάστατο.

Οι πρόσφατες Ευρωεκλογές του 2014, αλλά και μία σειρά εθνικές εκλογές τα τελευταία

δέκα χρόνια έχουν ενισχύσει την εκλογική επιρροή της άκρας δεξιάς (Γράφημα 1),

επιτρέποντας την είσοδο της σε περιφερειακά, εθνικά και ευρωπαϊκά κοινοβούλια [1]. Η

επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης της εκλογικής επιρροής της μετά το 2009, απαιτεί την

περαιτέρω μελέτη του φαινομένου [2] προς την κατεύθυνση της κατανόησης των αιτιών

που την προκαλούν, αλλά και την περαιτέρω καταγραφή των επιπτώσεων στην κοινωνική

και πολιτική ζωή.

Γράφημα 1: Απόλυτος αριθμός ψήφων και ποσόστωση ακροδεξιών κομμάτων στις ευρωεκλογές

Η ανάγκη για περαιτέρω μελέτη, οφείλεται στο γεγονός της συνεχούς μετεξέλιξης και των

μετασχηματισμών που έχουν συντελεστεί στην άκρα δεξιά από τις απαρχές της πολιτικής

της εμφάνισης μέχρι και σήμερα, αλλά και των διαφορετικών χαρακτηριστικών από χώρα

σε χώρα που αυτή υιοθετεί [3]. Η διαδρομή της ακροδεξιάς «κινητοποίησης» χωρίζεται σε

τρεις διακριτές φάσεις [4], ενώ ο όρος «κινητοποίηση» επιλέγεται καθώς ενσωματώνει

πέραν της δράσης του κομματικού σκέλους της ακροδεξιάς και τρόπους κοινωνικής

επίδρασης μέσω: α) οργανώσεων κοινωνικών κινημάτων/ακτιβισμού, στα οποία οι ομάδες

παρέχουν ιδεολογικά πλαίσια ερμηνείας και ταύτισης έναντι συγκεκριμένων προβλημάτων

και β) κοινωνικό-πολιτισμικών ομάδων, χωρίς απαραίτητα οργανωτικές δομές, που

μπορούν να χαρακτηριστούν και ως «χώροι υποκουλτούρας», με κλασσικά παραδείγματα

τους skinheads, τις ομάδες νεοναζί και άλλους [3].


Η πρώτη φάση/κύμα ξεκινά με την ιδεολογικοπολιτική θεώρηση του φασισμού και του

ναζισμού στις αρχές του 20ου αιώνα [4]και λαμβάνει χώρα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο,

όταν και συγκροτούνται κομματικοί σχηματισμοί στραμμένοι κυρίως προς το παρελθόν και

ερχόμενοι σε αντίθεση με τις αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας που υιοθετούνταν σε

παγκόσμιο επίπεδο [3]. Η δεύτερη φάση/κύμα ξεκινά την δεκαετία του 1960 και στις αρχές

του 1970, όπου η ακροδεξιά υιοθετεί προγραμματικό λόγο βασιζόμενο στον πολιτισμικό

αυταρχισμό, αλλά σε συνδυασμό με τον οικονομικό φιλελευθερισμό [5]. Το τρίτο κύμα, οι

ρίζες του οποίου απαντώνται την δεκαετία του 1980 [3], αποκρυσταλλώνεται την δεκαετία

του 1990 και συνδέεται με μία γενική ώθηση της ακροδεξιάς προς τον «εκσυγχρονισμό»

[3], αναμειγνύοντας τα παραδοσιακά της πολιτικά και πολιτισμικά πρότυπα, με κοινωνικά

και οικονομικά αιτήματα που μέχρι τότε χαρακτηρίζονταν ως αριστερόστροφα [4].

Πρόκειται για τη «μεταβιομηχανική» φάση της άκρας δεξιάς, όπου παρατηρείται

περιορισμός της αντιδημοκρατικής της ρητορικής (τουλάχιστον στη Δυτική Ευρώπη),

παράλληλα με μία μετατόπιση από τον ακροδεξιό ριζοσπαστισμό, προς έναν ξενοφοβικό

εθνοκεντρισμό [3], στον οποίο περίοπτη θέση έχουν στοιχεία όπως ο κοινωνικός

προστατευτισμός, η ανάγκη διασφάλισης της δημόσιας τάξης και ασφάλειας κυρίως από

τους «εσωτερικούς» κινδύνους, όπως αυτοί οριοθετούνται με εθνο-πολιτισμικά ή/και εθνο-

θρησκευτικά κριτήρια [6].

Σημαντική διαφοροποίηση υφίσταται επίσης και μεταξύ των ακροδεξιών κομμάτων και

κινημάτων μεταξύ Δυτικής - Ανατολικής Ευρώπης. Στην χώρες της δεύτερης, η ακροδεξιά

επέλεξε λόγω ιστορικού παρελθόντος, τον διμέτωπο αγώνα ενάντια τόσο στην

νεοφιλελεύθερη τάξη, όσο και απέναντι στον κρατικό σοσιαλισμό, δίνοντας μία αίσθηση

μάχης απέναντι σε ένα συνολικό κατεστημένο [3]. Αν και υπάρχουν καταγεγραμμένες

επιστημονικές απόψεις [7] περί της σύγκλισης των ακροδεξιών κομμάτων συνολικά στην

Ευρώπη (προς το μοντέλο των ακροδεξιών κομμάτων της Δυτικής Ευρώπης), η γενική

πεποίθηση παραμένει πως στην Ανατολική Ευρώπη τα ακροδεξιά κόμματα τείνουν προς τον

επιθετικό υπέρ-εθνικισμό [3] και για τον λόγο αυτό είναι περισσότερο ριζοσπαστικά /

εξτρεμιστικά.

Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας, θα διερευνηθούν εμπειρικά οι παράμετροι που

συντελούν στατιστικά σημαντικά στα εκλογικά αποτελέσματα ακροδεξιών κομμάτων από

το σύνολο της Ευρωπαϊκής περιφέρειας, σε μία προσπάθεια κατανόησης του φαινομένου.

Επιπροσθέτως, στα πλαίσια της αύξησης της πολιτικής επιρροής της ακροδεξιάς στην

Ελλάδα, θα επιχειρηθεί ο εμπειρικός προσδιορισμός του αν αυτή βρίσκεται πιο κοντά στα

πρότυπα των κομμάτων της Ανατολικής – Κεντρικής Ευρώπης ή σε αυτά των κομμάτων της

Δυτικής Ευρώπης. Στην επόμενη ενότητα παρουσιάζονται τα γενικά χαρακτηριστικά της

ακροδεξιάς στην Ευρώπη και οι χώρες του δείγματος. Ακολουθεί η ανάλυση της

μεθοδολογίας που χρησιμοποιήθηκε και η παρουσίαση των αποτελεσμάτων.

2. Η σύγχρονη ακροδεξιά στην Ευρώπη

Παρά την ιστορική διαδρομή της ακροδεξιάς, δεν έχει καταστεί μέχρι σήμερα δυνατός ο

ορισμός της, με ένα κοινά αποδεκτό τρόπο σε παγκόσμιο επίπεδο [8], γεγονός που της

προσδώσει τον χαρακτηρισμό της «πολύπλοκης αλχημείας» [9]. Η αδυναμία ορισμού,


δημιούργησε και προβλήματα στον εντοπισμό και την καταγραφή των ποικιλόμορφων

εκφάνσεων της [10], με αποτέλεσμα η εμπειρική έρευνα να συγκεντρώνεται κυρίως στα

σύμβολα – μέσα – πολιτικές μέσα από τα οποία εκφράζεται η ακροδεξιά και λιγότερο στα

αίτια ενδυνάμωσης της. Ανάλογα με τα ορατά χαρακτηριστικά της, η ακροδεξιά αναφέρεται

σε μελέτες με μία σειρά ονομάτων, όπως: ριζοσπαστική δεξιά, ακροδεξιός λαϊκισμός και

κόμματα που απορρίπτουν τα κόμματα [11].

Ανεξαρτήτως όμως του χαρακτηρισμού που λαμβάνει, είναι σαφές πως τα ακροδεξιά

κόμματα του τρίτου κύματος συγκεντρώνουν μία σειρά κοινών / ομοιογενών

χαρακτηριστικών, τα οποία διαμορφώνουν μίας διακριτή ομάδα κομμάτων [12] ή όπως

εύγλωττα έχει περιγραφεί μία οικογένεια κομμάτων [9]. Στον πυρήνα των κομμάτων αυτών

βρίσκονται χαρακτηριστικά [12] όπως:

Η πολιτική αποδοκιμασία των κομμάτων της επικρατούσας τάσης (mainstream

parties),

η εθνικιστική και ξενοφοβική ιδεολογία,

η έμφαση στην τάξη και τον νόμο,

ο αυταρχισμός και

η ροπή προς τον ρατσισμό, ακόμα και αν αυτή είναι έμμεση και αφανής.

Τα στοιχεία αυτά, αποτελούν τις ιδεολογικές πηγές που τροφοδοτούν την πολιτική σκέψη

και τις πρακτικές των κομμάτων της ακροδεξιάς και τους επιτρέπουν να αναπτύσσουν

μορφολογικά γνωρίσματα όπως: α) πολυσυλλεκτικότητα [9] καθώς συγκεντρώνουν

ψηφοφόρους από διαφορετικά πολιτικά, οικονομικά και εκπαιδευτικά υποστρώματα, β)

σταθερό ιδεολογικό ακροατήριο, αλλά και ψηφοφόρους της περιπλανώμενης

διαμαρτυρίας [4] που είναι απογοητευμένη από τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα, γ)

λαϊκίστικο αντικρατισμό, ο οποίος στρέφεται ενάντια ή ασκεί κριτική εναντίων των

«αγορών» και του παγκόσμιου συστήματος, αλλά και του κράτους (ως πολιτική ηγεσία και

προσωπικό) που τα υιοθετεί [13], δ) προνοιακό σοβινισμό [9], [6] το δικαίωμα δηλαδή στο

κράτος προνοίας συγκεκριμένων εθνικών ομάδων, έναντι μειονοτήτων, προσφύγων και

άλλων ομάδων, που χαρακτηρίζονται ως «εσωτερικοί εχθροί» και που εντείνουν τα

χαρακτηριστικά ξενοφοβίας και διαφορικού ρατσισμού, ε) δεξιό αυταρχισμό, ως η τάση

υπέρ του νόμου και της τάξης, αλλά υπό το πρίσμα της εθνοκεντρικής αντίληψης που

απορρίπτει τις πολυπολιτισμικές κοινωνίες [5]. Βασικό χαρακτηριστικό των ακροδεξιών

κομμάτων όμως, είναι η ικανότητα για σύντηξη και συναίρεση [9], των αντίρροπων τάσεων

που τα ανομοιογενή αυτά στοιχεία εμπεριέχουν, αξιοποιώντας έναν από τους ακόλουθους

παράγοντες επιτυχίες (ή συνδυασμό τους) [14]:

την «μετριοπαθή» (για τα ακροδεξιά δεδομένα) πολιτική τους,

την «χαρισματική» ηγεσία τους και


τις σύγχρονες κομματικές τους δομές, που συνδυάζουν στοιχεία πολιτικού

μηχανισμού και κοινωνικού ακτιβισμού.

Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας επιλέχτηκε δείγμα 10 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

προερχόμενες τόσο από την δυτική, όσο και από την ανατολική Ευρώπη (Πίνακας 1). Η

επιλογή πραγματοποιήθηκε με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία για τα μεγέθη που

χρησιμοποιήθηκαν, αλλά και με βάση την ύπαρξη ακροδεξιών κομμάτων με σημαντική

πολιτική ισχύ, ενώ η επιλογή μεταξύ χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης πραγματοποιήθηκε

επί της βάσης της ύπαρξης σταθερών διαστημάτων εκλογικών αναμετρήσεων (έτη 2004,

2009 και 2012) που επιτρέπουν την παροχή συγκρίσιμων αποτελεσμάτων.

Πίνακας 1: Χώρες και Πολιτικά Κόμματα του Δείγματος

Τα πολιτικά κόμματα που μελετήθηκαν, ανήκουν κατά βάση σε μία από τις ακόλουθες 3

γενικές κατηγορίες:


Εθνοκεντρική δεξιά, η οποία είναι ρατσιστική ή ξενοφοβική, αλλά όχι απαραίτητα

φασιστική,

Λαϊκίστικη δεξιά, η οποία συνήθως έχει ασαφές πολιτικό πρόγραμμα και βασίζεται

σε κάποιον χαρισματικό και ισχυρό ηγέτη,

Εξτρεμιστική δεξιά, η οποία είναι ρατσιστική ή ξενοφοβική και η οποία

χαρακτηρίζεται από αυταρχισμό ή/και φασιστικά ιδεώδη.

Από τον Πίνακα 1 καθίσταται σαφές ότι η ακροδεξιά στην Ανατολική Ευρώπη λαμβάνει ένα

περισσότερο εξτρεμιστικό χαρακτήρα, γεγονός που πρέπει ενδεχομένως να συνδεθεί με το

ότι η σημερινή ακροδεξιά εμφανίζει μεγαλύτερη σταθερότητα στα εκλογικά της

αποτελέσματα και θεωρείται περισσότερο επιτυχής στη Δυτική Ευρώπη, όπου κατόρθωσε

να προσαρμοστεί στα δεδομένα των μετά – βιομηχανικών κοινωνιών [5].

3. Μεθοδολογία

Ερευνήθηκε η συσχέτιση του εκλογικού αποτελέσματος των ακροδεξιών κομμάτων από το

2001 και μετά, σε επίπεδο ευρωεκλογών και εθνικών εκλογών, με μία σειρά μεγέθη όπως:

Ανεργία, που εκφράζεται από το ποσοστό ανεργίας και το ποσοστό μακροχρόνιας

ανεργίας.

Οικονομικές μεταβλητές, όπως το κατά κεφαλήν πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο

Προϊόν, το μέσο εισόδημα, οι δαπάνες κοινωνικές προστασίας και ο κίνδυνος της

φτώχειας.

Εκπαιδευτικές μεταβλητές, όπως το ποσοστό αυτών που εγκαταλείπουν την

εκπαίδευση, το ποσοστό πληθυσμού με ανώτατη εκπαίδευση και το ποσοστό

πληθυσμού που έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες εκπαίδευσης.

Ο αριθμός αιτήσεων για άσυλο και η αύξηση των καταγεγραμμένων εγκλημάτων,

σε μία προσπάθεια να εντοπιστεί η δυνατότητα των ακροδεξιών κομμάτων να

χρησιμοποιούν τη ξενοφοβία ως πολιτικό μέσο επιρροής.

Η αντίθεση ενάντια στα πολιτικά κόμματα, όπως εκφράζεται από Voice and

Accountability (βαθμός συμμετοχής στις δημοκρατικές διαδικασίες εκ μέρους των

πολιτών και το ενδιαφέρον τους για τα κοινά) και Political Stability and Absence of

Violence (πιθανότητα ανατροπής της κυβέρνησης ως αποτέλεσμα πράξεων βίας

και αστάθειας).

Η αποδοκιμασία στη δημοκρατία και τους πολιτικούς, όπως εκφράζεται από

Government Effectiveness (ποιότητα και αποτελεσματικότητα της δημόσιας

παρέμβασης) και Control of Corruption (βαθμός στον οποίο η δημόσια εξουσία

αποτελεί αντικείμενο εκμετάλλευσης ομάδων συμφερόντων).


Η πίστη στον νόμο και την τάξη, όπως εκφράζεται από Regulatory Quality (βαθμός

που το κράτος παρεμβαίνει μέσω ρύθμισης) και Rule of Law (βαθμός εμπιστοσύνης

στη δικαιοσύνη).

Τις επιπτώσεις των κοινονικοοικονομικών φαινομένων στη νεολαία, σε επίπεδο

εκπαίδευσης (νέοι που εγκαταλείπουν εκπαίδευση), στην εργασία (ποσοστό

νεανικής ανεργίας) και στην απασχόληση (ποσοστό νέων εργαζομένων μερικής

απασχόλησης).

Τα οικονομικά και κοινωνικά στοιχεία αντλήθηκαν από την Eurostat και την Παγκόσμια

Τράπεζα (World Governance Indicators) και παρατίθενται στον Πίνακα 5 του

Παραρτήματος, τα εκλογικά αποτελέσματα των χωρών από τη Νορβηγική Υπηρεσία

Δεδομένων Κοινωνικών Επιστημών (http://www.nsd.uib.no/nsd/english/index.html) και

παρατίθενται στον Πίνακα 4 του Παραρτήματος, ενώ επιλέχτηκε ο μη παραμετρικός

έλεγχος της συσχέτισης των ανεξάρτητων μεταβλητών με την εξαρτημένη (Πίνακας 6,

Παράρτημα), λόγω της ποιοτικής φύσης πολλών εκ των μεταβλητών, αλλά και του αριθμού

των παρατηρήσεων που συγκεντρώθηκαν.

Όπου διαπιστώθηκαν στατιστικά σημαντικές σχέσεις, χρησιμοποιήθηκε παλινδρόμηση,

αρχικά «σταδιακή» για να επανελεγχθεί η στατιστική σημαντικότητα των μεταβλητών και

εν συνεχεία παλινδρόμηση «εισόδου» προκειμένου να καταγραφεί η επίδραση τους στην

εξαρτημένη μεταβλητή και να αποτυπωθεί ο «χάρτης» της ακροδεξιάς στην Ευρώπη.

4. Αποτελέσματα και σχολιασμός

Το μοντέλο που προέκυψε, διαπιστώθηκε να συγκεντρώνει ικανοποιητική προβλεψιμότητα

(Πίνακας 2), με το R Square να ανέρχεται στο 75%. Δεδομένου, του περιορισμένου όγκου

μεταβλητών για τις οποίες υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία από το 2001 και μετά, αλλά και

λόγω του ότι η εξαρτημένη μεταβλητή, έρχεται για να περιγράψει «ποιοτικά»

χαρακτηριστικά, το αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό. Τόσο η παλινδρόμηση, όσο και τα

κατάλοιπα εμφανίζουν στατιστική σημαντικότητα (Sig. 0,000).

Πίνακας 2: Model Summary

Τα αποτελέσματα, έδειξαν πως από τις μεταβλητές που τελικά χρησιμοποιήθηκαν (για όσες

υπήρξε συσχέτιση) μόνο πέντε εξ’ αυτών επηρεάζουν στατιστικά σημαντικά το τελικό

εκλογικό αποτέλεσμα των ακροδεξιών κομμάτων (Πίνακας 3). Η σημαντικότερη μεταβλητή

από πλευράς τελικής επιρροής είναι η πολιτική σταθερότητα και μάλιστα εμφανίζεται

σημαντική μείωση του δείκτη πολιτικής σταθερότητας του δείγματος. Το γεγονός της ισχύς

της μεταβλητής αυτής μπορεί να αναζητηθεί στο γεγονός πως αφενός η πολιτική αστάθεια

δημιουργεί σε μερίδα πολιτών το έμφυτο συναίσθημα «φυγής» από τα δημοκρατικά

ιδεώδη, προς τον νόμο και την τάξη, έστω και αν αυτά συνεπάγονται τον αυταρχισμό της

http://www.nsd.uib.no/nsd/english/index.html


ακροδεξιάς. Επιπροσθέτως όμως, η πολιτική αστάθεια «επαναπροσδιορίζει» και το ίδιο το

πολιτικό σύστημα, οδηγώντας στην μετατόπιση του κέντρου ενδιαφέροντος και του

πολιτικού λόγου, σε ζητήματα του προγραμματικού της πλαισίου της ακροδεξιάς [1].

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Αυστρία όπου το Λαϊκό Κόμμα μετακινήθηκε σε ιδεολογικό

και πολιτικό επίπεδο, από το κέντρο προς τα δεξιά, απορροφώντας τμήμα του ακροδεξιού

FPO, αλλά και στη Δανία, όπου οι κεντροαριστεροί Σοσιαλδημοκράτες θέσεις της

ακροδεξιάς σε ζητήματα ασύλου και μετανάστευσης [9]. Η σταθερότητα όχι μόνο περιορίζει

τις εξτρεμιστικές απειλές κατά της δημοκρατίας, αλλά και τις πιθανότητες το κράτος να

χρειαστεί να ξεπεράσει τα δημοκρατικά όρια για τον περιορισμό των απειλών [15], στα

πλαίσια της «μαχόμενης δημοκρατίας» [16], η οποία έχει συνδεθεί με τη μείωση της

εκλογικής επιρροής της ακροδεξιάς, αλλά με την παράλληλη ριζοσπαστικοποίηση των

υπολειμμάτων της [17].

Πίνακας 3: Coefficients

Το ποσοστό αυτών που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση, αποτελεί την μεταβλητή

με τη δεύτερη μεγαλύτερη επιρροή. Οι εκπαιδευτικοί παράγοντες θεωρούνται μεγάλης

σημασίας, καθώς διαμορφώνουν τη δημοκρατική συνείδηση των μελλοντικών πολιτών και

παρέχουν «αντισώματα» στην επίδραση της ακροδεξιάς ιδεολογίας [15]. Επίσης, η παιδεία

πέραν του συνθετικού της ρόλου στην ανομοιογένεια του κοινωνικού ιστού, περιορίζει τα

ρατσιστικά φαινόμενα και διδάσκει την ανοχή στη διαφορετικότητα [18].

Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο των αποτελεσμάτων είναι ότι παρά την ένταση του

πολιτικού λόγου της ακροδεξιάς σε ζητήματα όπως η μετανάστευση και η οικονομική κρίση,

οι μεταβλητές που σχετίζονται με αυτά (αιτήσεις για άσυλο και μέσο εισόδημα / ανεργία

των νέων αντίστοιχα), αν και στατιστικά σημαντικές, εμφανίζουν οριακή επιρροή στο

μοντέλο. Το στοιχείο αυτό σηματοδοτεί ότι η ακροδεξιά δεν κερδίζει περαιτέρω κοινωνική

απήχηση ούτε από το μεταναστευτικό, ούτε από την οικονομική κρίση και πως διατηρεί

υψηλούς τόνους στα ζητήματα αυτά προκειμένου να διατηρήσει τον υφιστάμενο εκλογικό


της πυρήνα. Έχει εξάλλου καταγραφεί ότι η τα δεξιά κόμματα της κύριας τάσης είναι

περισσότερο υπεύθυνα για την αντι-μεταναστευτική ροπή των κοινωνιών, από ότι τα

ακροδεξιά [19]. Ειδικά όσον αφορά το μέσο εισόδημα, επιχειρήθηκε η γραφική απεικόνιση

(Γράφημα 2) της εκλογικής πορείας των ακροδεξιών κομμάτων, καθώς μεταβάλλεται το

μέσο εισόδημα. Από αυτό γίνεται εμφανής μία τάση της ελληνικής ακροδεξιάς προς την

κατεύθυνση των αντίστοιχων κομμάτων της ανατολικής Ευρώπης. Τα αποτελέσματα σε

ευρωπαϊκό επίπεδο είναι ανάμικτα, με την ακροδεξιά σε άλλες χώρες να περιορίζεται και

σε άλλες να διογκώνεται.

Γράφημα 2: Μεταβολή της επιρροής των ακροδεξιών κομμάτων

Για την εμπειρική διερεύνηση της σχέσης των ακροδεξιών κομμάτων εφαρμόστηκε η

μεθοδολογία «Hierarchical Clustering» με τον αλγόριθμο του Chebychev, ο οποίος και

αποδίδει καλύτερα τις σχέσεις ποιοτικών και ποσοτικών μεταβλητών. Στο Γράφημα 3,

αποτυπώνεται η σαφής διαφοροποίησης της ακροδεξιάς στη Γαλλία, Ιταλία και Βέλγιο,

έναντι όλων των υπολοίπων χωρών του δείγματος. Επιπροσθέτως, η ελληνική ακροδεξιά

εντάσσεται σε μία μικτή ομάδα που περιλαμβάνει την Αυστρία, τη Δανία και την Ουγγαρία,

χώρες στις οποίες η πολιτική επιρροή έχει φτάσει ακόμα και στο επίπεδο της συμμετοχής

σε κυβερνητικά σχήματα. Η σημαντικότητα του ευρήματος έγκειται στο γεγονός ότι δεν

πρέπει να αναμένει κανείς από την ελληνική ακροδεξιά βήματα ενσωμάτωσης στο πολιτικό

σύστημα και στις δημοκρατικές αρχές, αλλά μέσω της περαιτέρω πολιτικής

ριζοσπαστικοποίησης της, την διαφοροποίηση της βασιζόμενη στην πολιτική αστάθεια.


Γράφημα 3: Δενδρόγραμμα κατάταξης των ακροδεξιών κομμάτων


Πηγές

[1] C. Mudde, "Three decades of populist radical right parties in Western Europe so what?," European Journal of Political Research, vol. 52, pp. 1-19, 2013.

[2] R. Eatwell and C. Mudde, Western democracies and the new extreme right challenge. London; New York: Routledge, 2004.

[3] R. Melzer and S. Serafin, Right-wing extremism in Europe : country analyses, counter-strategies and labor-market oriented exit strategies. Berlin: Friedrich-Ebert-Stiftung, Forum Berlin, 2013.

[4] Β. Γεωργιάδου, "Πρόλογος στην Ελληνική Έκδοση," in The politics of the extreme right : from the margins to the mainstream, P. Hainsworth, Ed. London: New York: Pinter, 2000, pp. 9-37.

[5] H. Kitschelt and A. J. McGann, The radical right in Western Europe : a comparative analysis. Ann Arbor: University of Michigan Press, 1995.

[6] Γ. Παπαδόπουλος, "O συντηρητικός εθνολαϊκισµός στη Δυτική Ευρώπη. Ένα αντιφατικό φαινόµενο," Επιστήμη και Κοινωνία, vol. 12, pp. 1-41, 2004.

[7] L. Bustikova and H. Kitschelt, "The radical right in post-communist Europe. Comparative perspectives on legacies and party competition," JSSC Communist and Post-Communist Studies, vol. 42, pp. 459-483, 2009.

[8] M. Lubbers, "Exclusionistic electorates : extreme right-wing voting in Western Europe," Proefschrift Katholieke Universiteit Nijmegen, 2001.

[9] P. Hainsworth, The politics of the extreme right : from the margins to the mainstream. London; New York: Pinter, 2000.

[10] J. F. Downes, "Extreme Right-Wing support in Europe: Modelling the socio-demographic, attitudinal, & contextual level drivers of support," in Government Department. London: University of Essex, 2013.

[11] K. A. I. Arzheimer and E. Carter, "Political opportunity structures and right-wing extremist party success," European Journal of Political Research, vol. 45, pp. 419-443, 2006.

[12] C. Mudde, "The single-issue party thesis : extreme right parties and the immigration issue," West European politics., vol. 223, pp. 182-197, 1999.

[13] M. Canovan, "Trust the People! Populism and the Two Faces of Democracy," Political Studies, vol. 47, pp. 2, 1999.

[14] C. Mudde, Populist radical right parties in Europe. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press, 2007.

[15] A. Pedahzur, "The defending democracy and the extreme right," in Western democracies and the new extreme right challenge, R. Eatwell and C. Mudde, Eds. London: New York: Routhledge, 2004.

[16] K. Loewenstein, "Militant democracy and fundamental rights," American Political Science Review, vol. 31, pp. 417-432, 1937.

[17] A. Maegerle, "Rechtsextremistische Gewalt und Terror," in Handbuch Rechtsradikalismus. Personen – Organisationen – Netzwerke vom Neonazismus bis in die Mitte der Gesellschaft, T. Grumke and B. Wagner, Eds. Opladen: Leske + Budrich, 2002, pp. 159–172.

[18] M. Levinson, "Liberalism, Pluralism, and Political Education: Paradox or paradigm?," Oxford Review of Education, vol. 25, pp. 39-58, 1999.

[19] T. Bale, C. Green-Pedersen, A. Krouwel, K. R. Luther, and N. Sitter, "If You Can't Beat Them, Join Them? Explaining Social Democratic Responses to the Challenge from the Populist Radical Right in Western Europe," Political Studies, vol. 58, pp. 410-426, 2008.


Παράρτημα Πίνακας 4: Εκλογικά Αποτελέσματα χωρών Δείγματος


Πίνακας 5: Μεταβλητές που χρησιμοποιήθηκαν στο δείγμα


Πίνακας 6: Statistical Significant Correlations (Kendall’s tau)

Η σύγχρονη ακροδεξιά στην Ευρώπη

News & Politics

Transcript of Η σύγχρονη ακροδεξιά στην Ευρώπη