Η θεματολογία της Εκκλησιαστικής Ποίησης

Όλγα- Μαρία ΕλευθεριάδουΤμήμα:Β4

Καθηγήτρια:Καφέ ΠαρασκευήΜάθημα:Project

Σχολικό έτος:2015-2016

Η κατ’εξοχήν ποίηση των βυζαντινών ήταν η εκκλησιαστική. Ο μεσαιωνικός Ελληνισμός ήταν οργανωμένος σύμφωνα με τις επιταγές του Χριστιανισμού και απέβλεπε σε μια ζωή πνευματικότερη και ουσιωδέστερη. Με την καταλυτική επίδραση του ανατολικού μοναχισμού, που επέτασσε αυστηρότητα και αποφυγή των εγκοσμίων, δημιουργήθηκε μια τάση στον Χριστιανισμό φόβου για τα εγκόσμια και τα υλικά. Καθ’όλη τη διάρκεια των βυζαντινών αιώνων καλλιεργείτο το ιδανικό της ηθικής τελείωσης του ατόμου και της προσδοκίας μιας μέλλουσας ζωής καλύτερης από της παρούσης. Ο Χριστιανισμός απέβλεπε στην επικοινωνία με τον Θεό η οποία επετυγχάνετο με την προσευχή, τη νηστεία και την εξομολόγηση. Τούτη η στάση ζωής αποτελεί μια αέναη πηγή έμπνευσης για την χριστιανική ποίηση. Βεβαίως, το δόγμα έθεσε τις περιοριστικές δικλείδες του θέτοντας από πριν τις συνθήκες σύνθεσης και θεματολογίας.

Η εκκλησιαστική ποίηση που συνετέθη για λατρευτική χρήση, προέρχεται από τον μοναστικό κόσμο. Πηγή προέλευσης αποτέλεσαν περιοχές όπως η Συρία, η Παλαιστίνη, ο Αθως και οι Γραφές, τα συναξάρια των αγίων κ.α. Οι ποιητές υμνούν για τους εαυτούς τους και τους άλλους, συντρίβονται, παρακαλούν, αφηγούνται, δοξολογούν αλλά όλα αυτά επ’ωφελεία των πιστών. Πολλοί υμνογράφοι επηρεάζονται από την αρχαιότητα, εγκαταλείπουν την απλότητα της έκφρασης και διανθίζουν τους στίχους τους με θέματα από την αρχαία λογοτεχνία όπως και μιμούνται το ύφος των αρχαίων ποιητών υιοθετώντας σπάνιες λέξεις και συντάξεις με σκοπό την επίδειξη γλωσσομάθειας αλλά και την υψηλότερη ψυχοπνευματική έξαρση. Ετσι το θεματολόγιο της λειτουργικής εκκλησιαστικής ποίησης έχει μεγάλη ποικιλία και είναι ενδιαφέρον να προσεγγισθεί έστω και διαγραμματικά εκ των προτέρων.

Από πλευράς θεματολογίας οι εικόνες καλύπτουν όλη την κλίμακα της ορθόδοξης δογματικής ιεραρχίας.

Υπάρχει σημαντική ποικιλία

Ο άνθρωπος στον Χριστιανισμό διεξάγει έναν συνεχή αγώνα προς την ηθική του τελείωση παλαίοντας με τον εχθρό του, την αμαρτία, η οποία τον ταπεινώνει και πολλάκις τον εξευτελίζει. Το μόνο αντιφάρμακο είναι η μετάνοια, η οποία εμπράκτως εκδηλώνεται μέσω της εξομολόγησης και επαναφέρει τον περιπεπτωκότα άνθρωπο στους κόλπους του Χριστού.

• Η αμαρτία αποτελεί τον πρώτο θάνατο για τον άνθρωπο, που θα εξελιχθεί σε οριστική απώλεια αν δεν υπάρξει μετάνοια. Ο θάνατος της σάρκας είναι πρόσκαιρος και ανευ ουσίας, αφού για τον μετανοηθέντα Χριστιανό επιφυλάσσεται η ουράνια βασιλεία, μια ζωή αιώνια και άξια για τους ενάρετους. Η αμαρτία προκαλεί την ανάγκη της λυτρώσεως όπως το επιτάσσει η χριστιανική κοσμοθεωρία. Η δεδομένη λύτρωση επέρχεται ύστερα από σφοδρό ψυχικό αγώνα, μετά από τη σύγκρουση φθαρτού και αφθάρτου κόσμου. Μέσον της λύτρωσης είναι η καταφυγή στην πίστη και κατ’επέκταση η πράξη καλών έργων. Ο άνθρωπος έτσι ζει για να κάνει καλό στους άλλους.

• Ο άνθρωπος στον Χριστιανισμό διεξάγει έναν συνεχή αγώνα προς την ηθική του τελείωση παλαίοντας με τον εχθρό του, την αμαρτία, η οποία τον ταπεινώνει και πολλάκις τον εξευτελίζει. Το μόνο αντιφάρμακο είναι η μετάνοια, η οποία εμπράκτως εκδηλώνεται μέσω της εξομολόγησης και επαναφέρει τον περιπεπτωκότα άνθρωπο στους κόλπους του Χριστού.