ΤΜΗΜΑ Β2

ΜΑΘΗΤΕΣ

MIXAHΛΙΔΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

ΜΠΑΞΕΒΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΜΟΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΜΩΥΣΙΔΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ

ΝΑΣΤΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

ΝΑΣΤΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ

ΟΜΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΔΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

ΠΡΙΤΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΣ

ΤΖΑΝΙΔΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

ΤΡΑΠΕΖΑΝΙΔΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑ

ΤΣΙΑΤΣΑΡΟΣ ΑΡΓΥΡΗΣ

Συντονίστρια

ΜΠΙΤΣΑΚΗ ΕΥΤΥΧΙΑ

2016GRAFFITI – ΗΤΕΧΝΗΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ

ΠεριεχόμεναΕΙΣΑΓΩΓΗ...................................................................................................................1ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ.........................................................................................1ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ;............................................................................................2ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΛΕΞΗΣ GRAFFITI..................................................................3ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΓΚΡΑΦΙΤΙ..............................................................................................5ΤΙ ΕΙΝΑΙ TAG ΚΑΙ TAGGING ΣΤΑ GRAFFITI....................................................6ΤΟ GRAFFITI ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ................................................................................7ΓΚΡΑΦΙΤΙ ΣΤΑ ΤΡΕΝΑ............................................................................................13ΔΙΑΣΗΜΟΙ STREET ARTISTS ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ.....................13ΜΠΑΝΚΣΙ..................................................................................................................17ΠΟΙΝΕΣ......................................................................................................................18ΤΕΧΝΗ Η ΒΑΝΔΑΛΙΣΜΟΣ....................................................................................19Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ STREET ART..............................................................21ΔΙΑΣΗΜΟΙ 3D STREET ARTISTS.......................................................................22ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΝΤΑΣ ΣΕ ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ...........................................................25ΕΠΙΛΟΓΟΣ................................................................................................................26ΠΗΓΕΣ.........................................................................................................................27

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σε αυτό το τετράμηνο, η ερευνητική μας εργασία αφορούσε τα graffiti, μια

σημερινή τέχνη του δρόμου. Χωριστήκαμε σε τέσσερις (4) ομάδες, που η

καθεμιά ασχολήθηκε με διαφορετικά ζητήματα. Η 1η ομάδα παραθέτει τον

ορισμό της τέχνης, την ιστορία του graffitiτους κυριότερους εκφραστές-

καλλιτέχνες και τα ομορφότερα έργα τους στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Η

2η ομάδα ασχολήθηκε με τον προβληματισμό αν τα graffiti αποτελούν τέχνη ή

βανδαλισμό, καθώς και τις ποινές τους τόσο στην Ελλάδα όσο και στην

Ευρώπη. Η 3η ομάδα προσέγγισε το θέμα του τι είναι 3d street art και

παρουσιάζει τους δημιουργούς τους. Τέλος, από την 4η ομάδα διεξήχθη μια

έρευνα, μέσω ερωτηματολογίου, του οποίου τις απαντήσεις συλλέξαμε στην

εργασία.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Τέχνη ονομάζεται η ανθρώπινη δραστηριότητα ή δημιουργία που είναι

σημαντική εξαιτίας της έλξης που προκαλεί στις ανθρώπινες αισθήσεις,

διεγείροντας τον νου ή το συναίσθημα. Είναι η δημιουργική έκφραση που

μέσα στο έργο αποτυπώνει την ψυχική κατάσταση, τα συναισθήματα, τις

ιδέες, την αίσθηση ή τον οραματισμό του καλλιτέχνη. Η τέχνη κάποιες φορές

εφαρμόζεται και σε πρακτικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης, όπως ένα

πήλινο μπολ μέσα στο οποίο τοποθετούνται αντικείμενα. Η τέχνη βασίζεται

στην εμπειρία και στο ταλέντο. Πολλοί διαφωνούν για το τι ακριβώς είναι τέχνη

και έτσι ο ακριβής ορισμός της είναι ιδιαίτερα δύσκολος.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ;Ζωγραφική είναι μια από τις καλές τέχνες που ονομάζονται εικαστικές. Έργο

της είναι η απεικόνιση σε μια επίπεδη επιφάνεια με γραμμές, σκιές ή χρώματα

του κόσμου που μας περιβάλλει. Είναι η αποτύπωση συναισθημάτων, ιδεών

και ψυχικών διαθέσεων του καλλιτέχνη στο χαρτί που έχει σκοπό να

προξενήσει αντίστοιχα αισθήματα και στο κοινό που απευθύνεται.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ GRAFFITI

Graffiti είναι η αναγραφή κειμένου όπως συνθημάτων ή η ζωγραφική σε

επιφάνειες που συνήθως βρίσκονται σε δημόσιους χώρους (για παράδειγμα

σε τοίχους ) Όμως το graffiti είναι κάτι παραπάνω από απλή ζωγραφική είναι

ένας τρόπος διαμαρτυρίας και αντίθεσης στο κατεστημένο

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΛΕΞΗΣ GRAFFITI

Η λέξη είναι ένα αντιδάνειο από το:

Γκράφιτι < graffiti < graffito < graffiato (λατ.) < graffiare (λατ. χαράσσω) <

Γράφω

Στην ελληνική γλώσσα χρησιμοποιείται συνήθως τονιζόμενο στην

προπαραλήγουσα (γκράφιτι) ή σπανιότερα στην παραλήγουσα (γκραφίτι). Η

ξένη λέξη graffiti είναι στον πληθυντικό, ενώ στον ενικό γίνεται graffito. Στην

ελληνική γλώσσα είναι συνηθέστερη η χρήση του γκράφιτι και στον ενικό και

στον πληθυντικό (άκλιτο – ως ξένη λέξη). Μια λιγότερο συνηθισμένη

ορθογραφία είναι η ελληνοποιημένη μορφή "γραφiτη", "γκράφιτο" ή άτονο:

"γραφιτι", "γκραφιτο".

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ GRAFFITI

Το νέο καλλιτεχνικό φαινόμενο που παρατηρούμε σε όλο τον κόσμο στην

καθομιλουμένη (gay)ονομάζεται graffiti. Είναι ένα ανερχόμενο νεανικό κίνημα

μέσα στις τελευταίες δύο με τρεις δεκαετίες , όπου κάποιοι κοινωνιολόγοι το

καταχωρούν στη υποκουλτούρα. Το grafitti είναι η τέχνη του δρόμου. Κάποιοι

θεωρούν πως τα grafitti είναι μία αντίδραση στο κατεστημένο, στην ησυχία

των κατοίκων της πόλης, στη μουντάδα των τοίχων... Ως αυθόρμητη εικαστική

έκφραση εντάσσεται αυτόματα στο φαινόμενο της σύγχρονης λαϊκής

κουλτούρας των μεγάλων πληθυσμιακών αστικών κέντρων. Η αρχή αυτού του

«κινήματος» παίρνει μέρος στη Νέα Υόρκη γύρω στο 60 με 70.Ουσιαστικά

άρχισε από πιτσιρικάδες που έγραφαν το όνομά τους ή το ψευδώνυμο τους

σε τοίχους, ταχυδρομικά κουτιά, καρτοτηλέφωνα, υπόγειες διαβάσεις και στο

τέλος στον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο/μετρό. Πρώτα την κίνηση του βαψίματος

την έλεγαν ”hitting” και μετά ”tagging”!.

Η καταγραφή της ιστορίας του graffiti δείχνει πόσο πολύπλοκη είναι αυτή η

τέχνη, αλλά και ότι ο σημαντικότερος παράγοντας για την ανάπτυξή της είναι ο

ανταγωνισμός μεταξύ ομάδων ή και ατομικών καλλιτεχνών. Το graffiti αρχικά

χρησιμοποιούταν απο πολιτικούς ακτιβιστές για να δημοσιοποιήσουν τις

δηλώσεις τους και από συμμορίες του δρόμου με σκοπό την διαχώριση των

περιοχών τους.

Η κουλτούρα των graffiti συνδέεται έντονα με την μουσική του χιπ χοπ, Ραπ

και Μπρέικ ντανς( χορός).

Το Γκράφιτι ενσωματώθηκε στο Χιπ χοπ ως ένα από τα στοιχεία του στα τέλη

του '60, όταν ένας Ελληνοαμερικάνος που έκανε διανομέας πίτσας έγραφε

όπου πήγαινε το ψευδώνυμο του και τον αριθμό της οδού όπου έμενε (TAKI

183). Από τότε μεταφέρθηκε σε κάθε γωνιά του πλανήτη και έγινε ένας

τρόπος έκφρασης του καλλιτέχνη.

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΓΚΡΑΦΙΤΙ

Μερικά από τα είδη γκράφιτι που παρουσιάζονται σήμερα είναι:

Ζωγραφική γκράφιτι

Σε εξωτερικούς τοίχους (συνήθως σε τοίχους στους δρόμους). Όταν γίνονται

σε ένα προσωπικό χώρο που το βλέπουν ελάχιστοι, δεν θεωρείται γκραφίτι.

Συνθήματα

Διαμαρτυρία (για παράδειγμα στην Βόρεια Ιρλανδία, με τα murals που

απαθανατίζουν νεκρούς και θέματα από τις συγκρούσεις με τους Βρετανούς)

Σε εσωτερικούς τοίχους και επιφάνειες (συνήθως μικρού μεγέθους), π.χ.

τουαλέτες, σκοπιές, θρανία

Αυτοσχέδια ποιήματα

Το στένσιλ χρησιμοποιείται συχνά σε πορείες διαμαρτυρίας για "γρήγορα"

γκράφιτι. Σε ορισμένες πόλεις του κόσμου υπάρχουν τοίχοι μόνο για γκραφίτι.

Κάποιες φορές το γκραφίτι γίνεται κατά επιθυμία του ιδιοκτήτη του κτιρίου, για

διακόσμηση, συνήθως με συγκεκριμένη θεματολογία.

Κατά τα όσα συνηθίζονται ανάμεσα στους γκραφιτάδες, υπάρχουν και τοίχοι

που είναι μόνο για καλούς γκραφίστες, και οι υπόλοιποι δεν δικαιούνται να

κάνουν πάνω στο δικό τους γκραφίτι μια μουτζούρα ή κάποιο άλλο σχέδιο

(εκτός αν έχει χαλάσει με το πέρασμα του χρόνου και ειδοποιηθούν ότι θα

γίνει άλλο σχέδιο πάνω στο δικό τους).

Αυξημένη δημοτικότητα, ειδικά στην Ευρώπη, έχει αποκτήσει η τεχνική του

στένσιλ, όπου το σχέδιο προετοιμάζεται από πριν στο χώρο του γκραφιτά

κόβοντας λεπτή λαμαρίνα ή ξύλο, που χρησιμοποιείται σε επαφή με τον τοίχο

ψεκάζοντας από πάνω τη μπογιά, αφήνοντας αποτύπωμα μόνο όπου

υπάρχει κενό στη λαμαρίνα. Σημαντικός καλλιτέχνης αυτής της τεχνικής είναι

ο Βρετανός Banksy.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ TAG ΚΑΙ TAGGING ΣΤΑ GRAFFITI

Το "tag" (στα ελληνικά "ταγκιά") είναι η υπογραφή που γίνεται με σπρέι ή

μαρκαδόρο σε έναν τοίχο, από τον καλλιτέχνη ενός γκραφίτι ή και μόνη της.

Σε ένα γκραφίτι η υπογραφή είναι μικρή και βρίσκεται ή μέσα στην ζωγραφιά ή

κάτω σε μια άκρη (δεν γίνεται να είναι πιο μεγάλο το tag απ' το graffiti).

Tagging είναι όταν είναι η μία υπογραφή (ή γκραφίτι) πάνω στην άλλη.

Συνήθως οι τοίχοι αυτοί έχουν tags και graffiti που έχουν αλλοιωθεί με το

πέρασμα του χρόνου.

ΤΟ GRAFFITI ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το graffiti εμφανίστηκε στην Ελλάδα γύρω στο 1986 αρχικά με πολύχρωμα

σχέδια και μηνύματα πάνω στα βαγόνια του ηλεκτρικού και των τρένων. Η

ελληνική κοινωνία τότε αντιμετώπισε το θέμα κάπως επιφυλακτικά χωρίς να

δώσει ιδιαίτερη έκταση.

Στην Ελλάδα το γκράφιτι, σε αντίθεση με τα αστικά γκέτο των ΗΠΑ, δεν

αποτελεί έκφραση του περιθωρίου. Μάλιστα, επειδή τα σπρευ είναι αρκετά

ακριβά, θεωρείται ακριβό χόμπι και πολλοί από τους νεαρούς γκραφιτάδες

ανήκουν πλέον στη αστική και μεγαλοαστική τάξη. Οι περισσότεροι είναι

ηλικίας 12-30, βγαίνουν σε ομάδες όταν πέσει η νύχτα και στόχο έχουν να

κάνουν την πόλη πιο φωτεινή και χαρούμενη. Το γκράφιτι στη Ελλάδα , δεν

έχει κάποια συγκεκριμένη ταυτότητα, αν και πολλές φορές συνδέεται με την

αμφισβήτηση και την ανυπακοή, καθώς το λεγόμενο « bombing" γίνεται σε

απαγορευμένες επιφάνειες., Όλες οι ομάδες γκράφιτι ξεκίνησαν με αφορμή το

ελληνικό Hip Hop συγκρότημα TerrorXCrew

«Το graffiti δεν είναι μόνο χρώμα, είναι λόγος και στάση ζωής», λέει ο

συγγραφέας του βιβλίου «Το graffiti στην Ελλάδα το χρώμα της πόλης»,

Κυριάκος Ιωσηφίδης

«Ξέρεις τι είναι να ξυπνάς το πρωί και ο γκρίζος τοίχος απέναντί σου να έχει

χαθεί, να έχει γίνει σκέτο χρώμα; Νιώθεις… Το graffiti δεν είναι μόνο χρώμα,

είναι λόγος και στάση ζωής. Οταν βάφεις έναν γκρίζο τοίχο που τον θέλουν

γκρίζο, κάνεις μια δήλωση»...

Τα πιο πάνω λόγια, όπως αποτυπώθηκαν στο βιβλίο του συγγραφέα

Κυριάκου Ιωσηφίδη με τίτλο «Το graffiti στην Ελλάδα το χρώμα της πόλης»,

περιγράφουν με απόλυτη πιστότητα τις απόψεις της γενιάς των γκραφιτάδων

(writers), των ανθρώπων που ζωγραφίζουν με σπρέι και απίστευτη

καλλιτεχνία και φαντασία τοίχους, σχολεία, προσόψεις κτιρίων μέχρι και

βαγόνια τρένων.

Η υπόθεση του graffiti στο Πολυτεχνείο και η μεγάλη συζήτηση που έχει

ανοίξει γύρω από αυτό, ξυπνά τις μνήμες όλων εκείνων, που τη δεκαετία του

1980 έβλεπαν για πρώτη φορά ζωγραφισμένα σε γκρίζους τοίχους, τα

αγαπημένα τους εξώφυλλα βινυλίων. Πέρσι, η ηλεκτρονική έκδοση της

«Guardian» αλλά και οι «New York Times» είχαν ασχοληθεί με το ελληνικό

γκράφιτι αναλύοντας τα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης και τον

αντίκτυπο που έχουν στους Ελληνες γκραφιτάδες.

Το γκράφιτι, που ξεκίνησε στην Αμερική στα μέσα της δεκαετίας του 1960,

χρησιμοποιήθηκε αρχικά από πολιτικούς ακτιβιστές που ήθελαν να

δημοσιοποιήσουν την άποψή τους. Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε από

συμμορίες που οριοθετούσαν με αυτό τον τρόπο την περιοχή τους. Σήμερα,

όπως αποτελεί μια εναλλακτική μορφή έκφρασης, που τις περισσότερες

φορές χρησιμεύει και ως «όπλο» στον άτυπο πόλεμο μεταξύ των καλύτερων

γκραφιτάδων.

Τα πιο εντυπωσιακά, είναι τo «Colorful tsounami» από τον Woozy που

βρίσκεται σε τοίχο πολυκατοικίας που εφάπτεται με το 64ο δημοτικό σχολείο

της Αθήνας, τα επιβλητικά ενωμένα χέρια που προσεύχονται πάνω από τα

σταθμευμένα αμάξια στην οδό Πειραιώς 20 του ΑΣΚΤ,, το έργο του iNo στην

Πειραιώς, αλλά και το εντυπωσιακό έργο του Βασίλη Μαργκοσιάν (ΜΒ) με

τίτλο «Δεν λέω, καλά περνάω», που βρίσκεται επί της Μ. Αλεξάνδρου και

Μυκηνών γωνία.

Εικόνα 1. ΑΣΚΤ

Εικόνα 2 INO

Εικόνα 3 MB

Στις αρχές του 1990 η εμφάνιση του hip hop συγκροτήματος Terrow X Crew

(TXC) βοήθησε στην εξάπλωση του γκράφιτι στις περισσότερες γειτονιές της

Αθήνας. Μέσα σε λίγα χρόνια η νέα τέχνη εμφανίζεται σε κάθε γειτονιά της

Αθήνας και του Πειραιά, αλλά και σε Θεσσαλονίκη, Τρίκαλα, Καβάλα, Δράμα

και Κομοτηνή.

Τα κυνηγητά με την Αστυνομία, οι κατηγορίες και οι προσπάθειες να βρουν

τρόπους διαφυγής είναι στο καθημερινό πρόγραμμα ενός writer. Οπως

αναφέρει στο πρώτο του βιβλίο για το γκράφιτι ο Κυριάκος Ιωσηφίδης:

«πολίτες δέχονται να βαφτούν οι προσόψεις των σπιτιών τους και πληρώνουν

γι’ αυτό, για να αποφύγουν γραμμένα συνθήματα, βωμολοχίες κ.ά. Σχολεία

αναθέτουν σε μαθητές μετά από την πίεση των writers, τη διακόσμηση των

χώρων τους με σπρέι εξασφαλίζοντας έτσι στους καλλιτέχνες τη νομιμότητα,

βλέπε σχολεία στην Αθήνα, τη Νέα Ιωνία, τα Πευκάκια, τον Βύρωνα, το

Μαρούσι κ.α.

Το ίδιο κάνουν εργοστάσια και μαγαζιά, με τη σειρά τους, και αφού δουν

φωτογραφίες με αντίστοιχες παρεμβάσεις, πειραματίζονται με τον καινούργιο

τρόπο εικαστικής δημιουργίας και πληρώνουν για τη διαμόρφωση του χώρου

τους. Μαζί όμως συμβαδίζει και το καταστροφικό γκράφιτι, αυτό του

βομβαρδισμού με tags τοίχων σπιτιών και βιτρινών καταστημάτων. Εδώ

πολλοί writers ζητάνε κάποιο σεβασμό για τον κόσμο». Και φυσικά έχουμε και

το πιο εντυπωσιακό και δυνατό κομμάτι αυτής της τέχνης που είναι τα

«χτυπήματα» σε βαγόνια του ΗΣΑΠ και του ΟΣΕ.

Οσο μεγαλώνει η μόδα του γκράφιτι τόσο αυξάνονται και οι ομάδες. PAL,

ART, WOOZY, ANC, ABC, TXC, SC, TMS, 3NA, DFP, iNO, Mapet, HIT,

Artemios, Dimer, Met, Looters, Bizare, Taze, 101, 114, NBW, WFC, INC,

Dennis, iNo, This is Opium, Cacao Rocks και πάρα πολλοί ακόμη που

δραστηριοποιούνται μέχρι και σήμερα είναι οι καλλιτεχνικές ομάδες που

ζωγραφίζουν τοίχους βαγόνια και γκρίζες γωνιές της Ελλάδας.

Παράλληλα, δημιουργούνται άτυποι κανόνες και κώδικες τιμής. «Το να

ζωγραφίσεις και να βάλεις το σημάδι σου ή καλύτερα την υπογραφή σου σε

ένα σημείο που θα το δουν όλοι είναι θέμα εγωισμού, για τη δουλειά σου, για

να δείξεις ποιος είσαι», λέει ο Ιγνάτιος.

Σύμφωνα με ανθρώπους που ασχολούνται με το γκράφιτι «ποτέ δεν σβήνεις

ή βάφεις πάνω από παλιά γκράφιτι, ειδικά εάν ο καλλιτέχνης που πρώτος είχε

ζωγραφίσει έχει φύγει και από τη ζωή. Επίσης απαγορεύεται να βάλεις το

έργο σου πάνω σε μνημεία ή εκκλησίες.

Ακόμη ένας άγραφος κανόνας είναι πως για να ζωγραφίσει κάποιος σε μια

περιοχή κάποιας ομάδας θα πρέπει πρώτα να έρθει σε επαφή μαζί της.

Ο λόγος αυτός ήταν στο παρελθόν και ένας από τους κυριότερους που

κάποιοι γκραφιτάδες είχαν έρθει στα χέρια χωρίς όμως δραματικά

αποτελέσματα, όπως στο εξωτερικό όπου σε αρκετές περιπτώσεις είχαν βγει

ακόμη και όπλα! «Καλό είναι να μαθαίνεις από μικρός να προσέχεις και να

σέβεσαι τους άγραφους κανόνες. Ετσι ο ανταγωνισμός είναι πάντα

καλοπροαίρετος και επειδή εδώ στην Ελλάδα σεβόμαστε τους κανόνες δεν

έχουμε σκληρά επεισόδια όπως στο εξωτερικό όπου πέφτει ξύλο μεταξύ

συμμοριών», επισημαίνει ο Λεωνίδας Γιαννακόπουλος.

ΓΚΡΑΦΙΤΙ ΣΤΑ ΤΡΕΝΑ

Ο τίτλος του κλασικού αριστουργήματος παιδικής λογοτεχνίας της Εντίθ

Νέσμπιτ «Τα παιδιά που έβλεπαν τα τρένα να περνούν» ίσως ταιριάζει σε όλα

εκείνα τα μικρά αλλά και μεγάλα παιδιά του γκράφιτι που, ρισκάροντας ακόμη

και τη ζωή τους, βάζουν στόχο να αποτυπώσουν στην παγωμένη λαμαρίνα

ενός βαγονιού την υπογραφή τους. «Το να βάλεις την υπογραφή σου πάνω

σε ένα βαγόνι είναι ένα μεγάλο κίνητρο.

Γιατί αν ζωγραφίσεις ένα βαγόνι τότε αυτό θα ταξιδέψει σε όλη την πόλη ή όλη

τη χώρα και έτσι την υπογραφή σου θα τη δουν όλοι παντού», λέει ο Ιγνάτιος

που εξηγεί τη μανία αρκετών γκραφιτάδων να ζωγραφίσουν ένα βαγόνι. Μια

κίνηση, όμως, που πολλές φορές έρχεται αντιμέτωπη με τους ανθρώπους του

ΗΣΑΠ ή του ΟΣΕ, δημιουργώντας επεισόδια.

Το 2010 μάλιστα μια ομάδα νεαρών που προσπάθησε να βάψει έναν συρμό

στον σταθμό του Ηλεκτρικού στο Φάληρο ήρθε στα χέρια με εργαζομένους.

Τότε ένας εργαζόμενος τραυματίστηκε ελαφρά ενώ ένας άλλος βάφτηκε από

τους νεαρούς. Στον άτυπο αυτό πόλεμο υπάρχουν και θύματα. Το 2009 ένας

18χρονος πέθανε από ηλεκτροπληξία στην προσπάθειά του να εισχωρήσει

στο αμαξοστάσιο των συρμών για να ζωγραφίσει.

ΔΙΑΣΗΜΟΙ STREET ARTISTS ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Οι παρακάτω γκραφιτάδες και street artists μετέτρεψαν μερικές από τις

μεγαλύτερες πόλεις του κόσμουμε τα έργα τους, δίνοντάς τους χρώμα και

άποψη.

Seth, Γαλλία

Ο Julien Malland, γνωστότερος ως Seth, είναι ένας από τους πιο διάσημους

street artists του κόσμου. Στο Παρίσι έχει στολίσει πολλούς τοίχους με τα

όμορφα κοριτσάκια του με την πολύχρωμη ομπρέλα και τα ουράνια τόξα. Ο

ίδιος υποστηρίζει ότι οι μεγάλοι τοίχοι απαιτούν ιδιαίτερη τεχνική και προσοχή.

Ιντι,Χιλή

Ο Χιλιανός καλλιτέχνης INTI προτιμά να δουλεύει μόνος του. Τα έργα του

παρουσιάζουν συχνά πρόσωπα που μοιάζουν εξωγήινα και αλλόκοτα,

βγαλμένα από το Star Wars. Ο καλλιτέχνης αποδέχεται ότι του αρέσει να

διαλέγει πάντα τη δύσκολη οδό, αντί από τον εύκολο δρόμο.

Ecb, Γερμανία

Κι ενώ οι περισσότεροι γκραφιτάδες προτιμούν τα έντονα χρώματα και την

φαντασία, ο ecb (γνωστός και ως Hendrik Beikirich) δημιουργεί αποκλειστικά

ασπρόμαυρα πορτρέτα γερασμένων ανδρών, με ρυτίδες κτλ. Το γκράφιτί του

αυτό στη Ferropolis της Γερμανίας, απεικονίζει ανθρακωρύχους της περιοχής.

Nychos, ΗΠΑ

Γεννημένος σε οικογένεια κυνηγών, ο αυστριακός street artist Nychos αγαπά

την ανατομία των ζώων δοσμένη με μια οπτική καρτουνίστικη. Αυτό άλλωστε

είναι και το φόρτε του…

Case, Χαβάη

Ο Andreas von Chrzanowski, ο οποίος εργάζεται με το ψευδώνυμο Case,

είναι γνωστός από τα γκράφιτι που επικεντρώνονται στην παρουσίαση χεριών

με τρόπο σχεδόν φωτογραφικό.

Shepard Fairey

Αμερικανός καλλιτέχνης Street art, γραφίστας, μουσικός, απόφοιτος της

Σχολής Καλών Τεχνών Rhode Island School of Design. Ο Frank Shepard

Fairey.

ΜΠΑΝΚΣΙ

Ο μυστηριώδης Βρετανός Μπάνκσι είναι η πιο ανατρεπτική περσόνα της

street art, ένας «αντάρτης του δρόμου και της τέχνης». Με τα στένσιλ

εργαλεία του, τις μπογιές και το θράσος του κατάφερε να συνδέσει το...

ψευδώνυμό του με την τέχνη του γκράφιτι τα τελευταία δέκα χρόνια και να

γίνει διάσημος διατηρώντας ωστόσο την ανωνυμία του.

Το κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι τα σχέδιά του έχουν απροκάλυπτη

πολιτική άποψη, που στρέφεται εναντίον του καπιταλισμού, του

καταναλωτισμού, του ρατσισμού και του συγκεντρωτισμού. «Λένε ότι το

γκράφιτι τρομάζει τους ανθρώπους και αποτελεί δείγμα κοινωνικής παρακμής.

Είναι ψέμα. Πρόκειται για μια μορφή τέχνης που κρύβει κινδύνους μόνο για

τους πολιτικούς, τα στελέχη των διαφημιστικών και τους γκραφιτάδες» έχει

δηλώσει ο ίδιος.

Το πραγματικό του όνομα είναι πιθανώς Ρόμπερτ Μπανκς, αλλά οι εικασίες

γύρω από την ταυτότητά του είναι πολλές. «Κανείς δεν έδινε σημασία σε αυτά

που έλεγα, μέχρι που έφτασα να γίνω αόρατος». Εις βάρος του εκκρεμούν

πολλά εντάλματα σύλληψης με την κατηγορία του βανδαλισμού. Ο

καλλιτέχνης εξακολουθεί να κρύβεται και να φέρεται σαν καταζητούμενος,

χωρίς να βγάζει ποτέ την κουκούλα του στις δημόσιες εμφανίσεις του.

H βάση του είναι το Λονδίνο, αλλά ταξιδεύει ινκόγκνιτο σε όλο τον κόσμο, από

τη Νέα Υόρκη και το Λος Άντζελες μέχρι το Ισραήλ. Στο τελευταίο μάλιστα,

πάνω στο «τείχος ασφαλείας», σχεδίασε μια τρύπα μέσα από την οποία

διακρίνεται μια ειδυλλιακή ακρογιαλιά, καθώς και έναν αρουραίο. Ο αρουραίος

είναι και το σήμα κατατεθέν του, δεδομένου ότι κινείται υπογείως, όπως

αυτός. «Αν είσαι βρόμικος, άσημος και δεν σε αγαπάει κανείς, τότε οι

αρουραίοι αποτελούν για σένα πρότυπο ζωής» έχει υποστηρίξει ο Μπάνκσι

μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα του.

«Το γκράφιτι δεν είναι η κατώτερη των τεχνών. Μπορεί να χρειαστεί να

βγαίνεις κρυφά τα βράδια και να λες ψέματα στη μαμά σου, αλλά είναι μια

από τις πιο ειλικρινείς μορφές τέχνης. Εκτίθεται στους τοίχους μιας πόλης και

είναι διαθέσιμο σε όλους».

Πέρα από το γκράφιτι, έχει εκδώσει βιβλία και έχει εκθέσει έργα του σε

γκαλερί της Νέας Υόρκης. Η Αντζελίνα Τζολί μάλιστα έχει αποκτήσει κάποιο

από αυτά. Το ταλέντο ωστόσο του δεν εξαντλείται εκεί, μιας και το 2010

γύρισε την ταινία Banksy: Η Τέχνη στο Δρόμο με πρωταγωνιστές τους

μεγαλύτερους street artists του κόσμου. Σε αυτήν εμφανίζεται και ο ίδιος,

φορώντας πάντα την κουκούλα του. Το φιλμ διεκδίκησε μέχρι και Όσκαρ

εκείνη την κινηματογραφική χρονιά.

ΠΟΙΝΕΣ

Με βάση την κείμενη ελληνική νομοθεσία, το γκράφιτι άνευ αδειοδότησης,

θεωρείται αξιόποινη πράξη και σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 381,

382, 383 του ποινικού κώδικα, όποιος με πρόθεση καταστρέφει ή βλάπτει

ξένη περιουσία τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών. Αν η φθορά είναι

ευτελούς αξίας ή ελαφρά, ο υπαίτιος τιμωρείται με κράτηση έως έξι 6 μήνες ή

με πρόστιμο που μπορεί να φτάσει και τις 3.000 ευρώ. Βέβαια για την

περίπτωση που υπάρχει φθορά ξένης και όχι κρατικής ιδιοκτησίας, η ποινική

δίωξη ασκείται μόνο ύστερα από έγκληση του παθόντος, δηλαδή του

ιδιοκτήτη. Αν και οι ελληνικές ποινές στο άκουσμά τους φαντάζουν ακριβές η

σύγκρισή τους τις αντίστοιχες ξένων χώρων είναι ελαστικότερες. Στην

περίπτωση της Γηραιάς Αλβιώνας, της χώρας που γέννησε τον Banksy, η

δημιουργία καλλιτεχνημάτων σε τοίχους, άνευ αδειοδότησης, αντιμετωπίζεται

σαν εγκληματική πράξη και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης έως και 10χρόνια

εάν το κόστος της φθοράς υπερβαίνει τις 5.000 λίρες. Βέβαια για γκράφιτι

μικρού κόστους οι αρμόδιες αρχές συνήθως επιβάλουν πρόστιμα της τάξης

των 50 λιρών τα οποία έχουν και τη μορφή σύστασης.

Ποινές και πρόστιμα όμως, εκτός από τους δημιουργούς αντιμετωπίζουν και

οι καταστηματάρχες που πουλάνε σπρέι σε ανήλικους, αφού αν διαπιστωθεί

πώληση καλούνται να πληρώσουν έως και 80 λίρες.

Παρόμοια παρατηρείται η νομοθεσία και στην περίπτωση της μακρινής

Αυστραλίας σε περίπτωση που ζωγραφίζεις σε τοίχους χωρίς την άδεια του

ιδιοκτήτη ή του τοπικού συμβουλίου στην αρμοδιότητα του οποίου ανήκει η

περιοχή. Τότε το πρόστιμο μπορεί να ανέλθει έως και τις 5.000 δολάρια ενώ η

ποινή φυλάκισης φτάνει και τους 12 μήνες. Για δημόσιους χώρους, μνημεία ή

και χώρους λατρείας, οι ποινές είναι κατάτι αυστηρότερες, ενώ οι

καταστηματάρχες που πωλούν σε ανήλικους σπρέι μπορεί να κληθούν να

καταβάλουν πρόστιμο έως και 1.100 δολάρια. Για την περίπτωση της

Αυστραλίας άλλωστε η κυβέρνηση σχεδιάζει να εφαρμόσει και άλλες

πρακτικές αποφυγής της δημιουργίας γκράφιτι, όπως τα αναρριχώμενα φυτά

και οι έντονες αποχρώσεις των τοίχων των δημόσιων κτιρίων, ανθεκτικές στον

βανδαλισμό. Απώτερος στόχος άλλωστε δεν είναι μόνο η βελτίωση του

αστικού τοπίου αλλά και η εξοικονόμηση των πόρων για δαπανώνται για την

αποκατάσταση των βανδαλισμών οι οποίοι υπολογίζονται περίπου στα 100

εκατομμύρια δολάρια το χρόνο.

Παρόμοιο νομοθετικό πλαίσιο παρουσιάζουν και οι Ηνωμένες Πολιτείες της

Αμερικής. Με βάση αυτό μάλιστα επιτρέπεται η σύλληψη ατόμου που απλά

κουβαλάει σπρέι, ενώ στη δικαιοδοσία κάθε δημάρχου εναπόκειται και ο

ορισμός αμοιβής έως 500 δολάρια για όσους προσφέρουν πληροφορίες που

οδηγούν στο δημιουργό κάποιου γκράφιτι σε δημόσιο χώρο. Αν ο δημιουργός

συλληφθεί το χρηματικό πρόστιμο μπορεί να κυμανθεί από 145 έως 1.500

δολάρια.

ΤΕΧΝΗ Η ΒΑΝΔΑΛΙΣΜΟΣ

'Τελικά, τι είναι το γκράφιτι, τέχνη ή βανδαλισμός'';

Είναι γεγονός ότι σε πολλές περιοχές της χώρας μας αλλά και σε πολλές

χώρες του εξωτερικού όταν πρωτοεμφανίστηκαν τα γκράφιτι οι κάτοικοι ήταν

επιφυλακτικοί βλέποντας τους τοίχους των παλιών κυρίως κτιρίων να είναι

καλυμμένοι με τα γκράφιτι καθώς η κοινωνία τότε ήταν συνηθισμένη στην

ομοιόμορφη αισθητική των κτιρίων. Όμως σιγά σιγά οι κάτοικοι συνήθισαν

στις αλλαγές.

Χρόνια αργότερα εμφανίστηκε ένα νέο φαινόμενο: πανομοιότυπες

«μουντζούρες» σε πολλούς τοίχους, φράσεις χωρίς ορατό νόημα ή απλώς

ανόητες να επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά, και πάντα έργα διάρκειας

μερικών μόνο δευτερολέπτων από ανθρώπους που, προφανώς, το μόνο που

επιθυμούσαν ήταν να κοινοποιήσουν την ύπαρξή τους αφήνοντας τα ίχνη

τους επάνω στις δημιουργίες των άλλων. Στην αρχή το φαινόμενο ταυτίστηκε

με τα γκράφιτι, αφού ήταν γραφές σε τοίχους, όμως πολύ γρήγορα έγινε

σαφές ότι επρόκειτο για φαινόμενα διαμετρικά αντίθετα και εχθρικά μεταξύ

τους: οι δημιουργοί των γκράφιτι έρχονταν να καταπολεμήσουν τη μιζέρια και

την αισθητική υποβάθμιση των πόλεων, ενώ, αντίθετα, το καινούριο

φαινόμενο υπονόμευε και κατέστρεφε τα οποιαδήποτε εγχειρήματα αισθητικής

αναβάθμισης από ιδιώτες ή το Δημόσιο. Στην πρώτη περίπτωση οι

δημιουργοί λειτουργούσαν με αναφορά στο κοινό, στη δεύτερη περίπτωση με

αποκλειστική αναφορά στον εαυτό τους. Οι δημιουργοί των γκράφιτι

αναζητούσαν τα σημεία κρατικής και ιδιωτικής εγκατάλειψης, ακόμη και τα πιο

δυσπρόσιτα, για να τα αναζωογονήσουν και να τα εντάξουν σε ένα όραμα

κοινωνίας ενεργών και δημιουργικών πολιτών, οι άλλοι επιζητούσαν τους

χώρους υψηλής ορατότητας -ακόμη και υψηλής αισθητικής- ώστε να

διασφαλίζεται υψηλή δημοσιότητα στην αποτύπωση της πράξης τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά κανόνα κοσμούν εγκαταλειμμένα -και, ευτυχώς,

κατειλημμένα από νέους ανθρώπους- κτίρια που ανήκουν σε τράπεζες, και

δεν παραχωρούνται στην κοινωνία που τα έχει ανάγκη, αλλά αφήνονται να

μετατραπούν σε ερείπια, μνημεία ενός απάνθρωπου οικονομικού και

πολιτικού συστήματος. Είναι μεν λίγα τα γκράφιτι, αλλά είναι απόδειξη ότι

υπάρχουν πολλοί αυτόνομοι άνθρωποι που δεν αποδέχονται την υποβάθμιση

των συνθηκών ζωής τους, και αγωνίζονται έμπρακτα και δημιουργικά να τις

αλλάξουν.

Αντίθετα, αμέτρητα είναι τα tagging, και μάλιστα είναι παρόντα παντού όπου

είναι βέβαιη η δημόσια προσοχή, και παντού όπου υπάρχει εγχείρημα

αισθητικής αναβάθμισης. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις παλαιών

κτιρίων που αναστηλώθηκαν με μεγάλη φροντίδα και γνώση, μνημείων της

ανθρώπινης Ιστορίας (tagging ακόμη και στο μνημείο του Ολοκαυτώματος

στο Πανεπιστήμιο ήδη λίγες ημέρες μετά την τοποθέτησή του), και των

θεματικών πάρκων της Νέας Παραλίας. Τι δείχνουν όλα αυτά; Δείχνουν ότι

υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που επιχειρούν να εξουσιάσουν το δημόσιο

χώρο, και όχι να συμβάλουν στην αναβάθμισή του προς όφελος όλων. «Δική

μου η παραλία, και την κάνω ό,τι θέλω», «δικός μου ο χώρος του μνημείου

του ολοκαυτώματος και γι' αυτό το αλλοιώνω ή το καταστρέφω», «δικό μου,

δικό μου, δικό μου… και το κάνω ό,τι θέλω».

Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ STREET ART

Η τέχνη του δρόμου ή αλλιώς street art, όπως συνηθίζεται να λέγεται ξεκίνησε

στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής από έναν καλλιτέχνη, ονομαζόμενο

Sidewalk Sam, ο οποίος ξεκίνησε να ζωγραφίζει στους δρόμους της Βοστόνης

το 1972.

3D street art

Η τρισδιάστατη μορφή τέχνης του δρόμου είναι ένα είδος διαδραστικής

τέχνης. Τα τρισδιάστατα έργα μπορεί να είναι από μόνα τους πολύ

εντυπωσιακά, αλλά με την αλληλεπίδραση του περαστικού μπορεί να

αποκτήσουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Είναι ρεαλιστικά, διασκεδαστικά,

συναρπαστικά, απρόσμενα και ιδιαίτερα έξυπνα. Ο αμερικανός καλλιτέχνης,

Κurt Wenner ταξίδεψε στην Ευρώπη, εξαπλώνοντας την πρωτότυπη αυτή

μορφή τέχνης. Σήμερα η τέχνη αυτή ονομάζεται 3D τέχνη του δρόμου.

ΔΙΑΣΗΜΟΙ 3D STREET ARTISTSEdgar Mueller

Ο Εντγκαρ Μίλερ είναι ένας από τους καλύτερους καλλιτέχνες του

τρισδιάστατου street painting και τα έργα του αφήνουν άναυδους τους

περαστικούς, οι οποίοι παίζουν μαζί τους ή απλώς περπατούν πάνω τους,

προσφέροντας μοναδικό θέαμα.

Seth

INTI

Ecb

Nychos

Case

Joe Hill

O Βρετανός καλλιτέχνης Joe Hill έσπασε το ρεκόρ Γκίνες για την πιο μεγάλη

επιφάνεια τρισδιάστατης ζωγραφικής. Πιο κάτω παρατίθενται το συγκεκριμένο

έργο καθώς και μερικά άλλα παραδείγματα 3-D ζωγραφικής δρόμου. Επίσης,

ο ίδιος καλλιτέχνης, ζωγράφισε στο Canary Wharf του Λονδίνο σε μία

επιφάνεια 1,120 μ2, και έσπασε το ρεκόρ Γκίνες.

ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΝΤΑΣ ΣΕ ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑΜε όραμα να δημιουργήσουν σχολικά κτίρια που θα δώσουν την ευκαιρία σε

μαθητές και δασκάλους να αναπτύξουν ένα άλλο τρόπο σκέψης και ζωής, και

με σύνθημα «ζωγραφίζοντας σχολικά κτίρια ομορφαίνουμε τις γειτονιές μας»

η ομάδα καλλιτεχνών UrbanAct μεταμορφώνει τα μουντά σχολικά κτίρια σε

ζωντανούς και ευχάριστους χώρους, όπου οι μικροί μαθητές μπορούν να

αναπτύξουν τις αισθήσεις και τη φαντασία τους.

Μετά το 5ο και 11ο Δημοτικό Σχολείο του Δήμου Βύρωνα που άλλαξαν

ολοκληρωτικά όψη, σειρά είχε το 2ο Δημοτικό Σχολείο Παγκρατίου. Η ομάδα

ανέλαβε να ομορφύνει το σχολικό περιβάλλον δημιουργώντας τοιχογραφίες

που αποτυπώνουν τις ιδέες και την ενέργεια των καλλιτεχνών για έκφραση.

Στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Παγκρατίου το κεντρικό μήνυμα της τοιχογραφίας

που υλοποιήθηκε από τον καλλιτέχνη Kez ήταν το «Μυστήριο της Φύσης».

Έτσι στον προαύλιο χώρο του σχολείου αποτυπώθηκε η εικόνα της φύσης, με

στόχο εκτός από την αισθητική αναβάθμιση του χώρου να δημιουργήσει και

περιβαλλοντική ευαισθησία στους μικρούς μαθητές αλλά και να ανοίξει και το

διάλογο στην τοπική κοινωνία για τη σημασία της προστασίας του δημόσιου

χώρου.

Urban Act

Η Urban Act είναι μια νέα ομάδα καλλιτεχνών που στόχο της έχει να

προωθήσει την τέχνη της δημόσιας τοιχογραφίας, το graffiti, το street art και

την ποδηλατική κουλτούρα μέσα από προγράμματα μικρού και μεγάλου

βεληνεκούς, εκδηλώσεις, φεστιβάλ, εκθέσεις και εκδόσεις. Ξεκίνησε το 2012

από μέλη ενός από τα παλιότερα graffiti crew της Ελλάδας, των Carpe Diem

και δρα στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη. Η συγκεκριμένη ομάδα βρίσκεται

πίσω από την ιδέα και την υλοποίηση ενός από τα πιο πρωτοποριακά

προγράμματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το «Ζωγραφίζοντας σε σχολικά κτίρια».

Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που περνούν τα σύνορα της Ελλάδας. Η δράση

τους «Χρωμόπολις» αποτέλεσε επιρροή για ανάλογα προγράμματα σε

πολλές χώρες της Ευρώπης.

ΕΠΙΛΟΓΟΣΣυνεπώς από την έρευνα που διεξήχθη κατά την διάρκεια της σχολικής

χρονιάς θεωρούμε ότι η χρήση του graffiti θα πρέπει να είναι συνειδητή και με

σεβασμό στους χώρους στους οποίους γίνεται. Αν γίνεται υπό αυτές τις

προϋποθέσεις θεωρείται τέχνη αλλιώς είναι βανδαλισμός.

ΠΗΓΕΣ

www.lifo.gr

iefimerida.gr

wikipedia.org

enfo.gr/ar4156

www.newsbeast.gr

www.clickatlife.gr

www.hongkiat.com