Παρουσίαση - Σχολιασμός της ΑΕΔ 3/01 [ΤοΣ 2001/1352] ·...

Παρουσίαση - Σχολιασμός της ΑΕΔ 3/01 [ΤοΣ 2001/1352]

Θέμα : «Επίδομα οικογενειακών βαρών – Προστασία του γάμου και της

οικογένειας»

Α. Ιστορικό

1.- Η μεν ΟλΣτΕ 2944/00 έκρινε ότι η διάταξη του άρθρου 11 παρ. 6 του ν.

1505/84 είναι αντισυνταγματική, ενώ η ΟλΕΣ 805/97 έκρινε ότι είναι συνταγματική.

Δημόσιος υπάλληλος διεκδικούσε την καταβολή και σ΄ αυτόν οικογενειακού

επιδόματος, το οποίο δεν ελάμβανε διότι το ίδιο επίδομα ελάμβανε η σύζυγός του ως

δημόσιος υπάλληλος.-

2.- Η ΟλΣτΕ, αλλάζοντας την νομολογία του, απεφάνθη ότι το επίδομα

οικογενειακών βαρών δεν είναι γνήσιο οικογενειακό επίδομα, αλλά αποτελεί

προσαύξηση των αποδοχών όσων υπάγονταν στις διατάξεις του ν. 1505/84 για την

αντιμετώπιση των οικογενειακών βαρών.-

3.- Η ΟλΕΣ, σε παρόμοια υπόθεση αμφοτέρων των συζύγων ως δημοσίων

υπαλλήλων, έκρινε ότι ο ν. 1505/84 παρέχει οικογενειακό επίδομα στους δημοσίους

υπαλλήλους όχι ως προσαύξηση του μισθού, αλλά ως γνήσιο επίδομα

οικογενειακών βαρών προς κάλυψη της ειδικής και συγκεκριμένης ανάγκης, που

προκύπτει από την ύπαρξη οικογενείας. Για το λόγο αυτό, χορηγείται μόνον μια

φορά, είτε και στους δύο συζύγους από μισό είτε μόνον στον έναν, κατά την

ελεύθερη, ύστερα από συμφωνία και επιλογή των συζύγων ανεξαρτήτως φύλου, ώστε

να μην ανακύπτει ζήτημα ούτε από το άρθρο 119 ΣυνθΕΚ για την ισότητα αμοιβής

για όμοια εργασία μεταξύ εργαζομένων ανδρών και γυναικών.-

Β. Νομικό Ερώτημα

4.- Η άπαξ χορήγηση του οικογενειακού επιδόματος σε συζύγους – δημόσιους

υπαλλήλους είναι ή δεν είναι συνταγματική;

Γ. Απάντηση Δικαστηρίου

5.- Το ΑΕΔ ήρε την αμφισβήτηση της συνταγματικότητας υιοθετώντας το

σκεπτικό της ολομελείας του ΣτΕ. Συγκεκριμένως :

5.1.- Το Σύνταγμα επιτρέπει την ευμενέστερη μισθολογική μεταχείριση των

εγγάμων υπαλλήλων εν όψει της προστασίας που επιφυλάσσει το άρθρο 21Σ στον

γάμο και την οικογένεια. Ο κοινός νομοθέτης εξουσιοδοτείται να θεσπίζει τις

πρόσφορες οικονομικές ενισχύσεις για τους εργαζομένους που συνάπτουν γάμο και

δημιουργούν οικογένεια. Τα κοινωνικά δικαιώματα που κατοχυρώνονται στο

σύνταγμα (άρθρο 21Σ) μπορεί να αποτελούν δικαιολογητικούς παράγοντες για

παρεκκλίσεις από τη γενική αρχή της ισότητος (άρθρο 4Σ). Τα κοινωνικά

δικαιώματα έχουν κανονιστικό χαρακτήρα. Αποτελούν δομικά χαρακτηριστικά

του κοινωνικού κράτους δικαίου.-

5.2.- Η καθιέρωση διακρίσεων μεταξύ υπαλλήλων, που βρίσκονται στην ίδια

οικογενειακή κατάσταση, βάσει προϋποθέσεων που δεν συνδέονται με την

παρεχομένη από αυτούς εργασία, αλλά με κριτήριο το τυχαίο γεγονός της παροχής ή

μη της εργασίας του ενός συζύγου ή το καθεστώς εργασίας στον δημόσιο ή τον

ιδιωτικό τομέα, είναι αντίθετη προς τη συνταγματική αρχή της ισότητος και

αντιστρατεύεται την επιδίωξη του άρθρου 21Σ. Οι εργαζόμενοι σύζυγοι συμμετέχουν

ισοτίμως στην δημιουργία οικογένειας.-

Δ. Σχολιασμός

6.- Τα δικαστήρια έχουν αρχίσει να ανακρούουν πρύμνα και να διαχωρίζουν

το δημόσιο συμφέρον από το συμφέρον του δημοσίου. Οι άρρητες και υπονοούμενες

αιτιολογίες ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι περισσότερο εξασφαλισμένοι από τους

2

εργαζομένους στο ιδιωτικό τομέα έπαυσαν. Τα δικαστήρια δεν απολογούνται πια για

τα καμώματα του δημοσίου. δικάζουν χωρίς ζαβολιές.-

Ευγενία Αριστείδου Μακρή

Παρουσίαση - Σχολιασμός ΑΕΔ 27/04 [ΕΔΔΔ 49/50]

Θέμα : «Συμβατότητα των άρθρων 85 παρ. 1 του ΚΕΔΕ και 5 παρ. 1 – 2 του ΚΔ

26.06/10.07.44 με το άρθρο 20 Σ1975»


1.- Το ΣτΕ έκρινε ότι οι διατάξεις του ΚΕΔΕ που αξιολογούν ως απαράδεκτα

τα δικόγραφα που δεν κοινοποιούνται και στον Υπουργό Οικονομικών αντίκειται στο

άρθρο 20 παρ. 1, ενώ ο ΑΠ ότι δεν διαταράσσεται καμία συμβατότητα με τις

συνταγματικές διατάξεις.-


2.- Το ΑΕΔ εκλήθη να απαντήσει : α) Αν, ενόψει του Συντάγματος, είναι

υπέρμετρη και δυσανάλογη η επιβεβλημένη από τον ΚΕΔΕ [85 παρ. 1] και το ΚΝ

26.06/10.07.44 [5 παρ. 1 – 2] κοινοποίηση των δικογράφων, εκτός από τον διευθυντή

της αρμοδίας δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας, και στον Υπουργό των Οικονομικών.

β) Σε τι συνίσταται η προάσπιση των συμφερόντων του Δημοσίου. Και γ) Αν

καταλύεται, αμέσως ή εμμέσως, το ατομικό δικαίωμα στην παροχή έννομης

προστασίας και στην ανάπτυξη των απόψεων για τα δικαιώματα και τα συμφέροντα

εκάστου.-


3.- Πλειοψηφία και μειοψηφία, εδέχθησαν ότι ο κοινός νομοθέτης μπορεί να

θεσπίζει δικονομικές προϋποθέσεις για το έγκυρο της άσκησης των ενδίκων μέσων

και την πρόοδο της δίκης. Όμως, για να είναι συνταγματικώς ανεκτά τα μέτρα αυτά,

πρέπει να αποσκοπούν σε σκοπό συναπτόμενο προς την απονομή της δικαιοσύνης

3

και να μην υπερβαίνουν τα όρια, πέρα από τα οποία τα μέτρα αυτά ισοδυναμούν με

κατάλυση, άμεση ή έμμεση, του ατομικού δικαιώματος που προστατεύεται με την

συνταγματική διάταξη του άρθρου 20.-

4.- Η μεν πλειοψηφία υποστήριξε ότι : α) Ο Υπουργός των Οικονομικών είναι

ο κατ΄ εξοχήν αρμόδιος διαχειριστής του δημοσίου χρήματος. β) Ο Υπουργός των

Οικονομικών απαιτείται να έχει γενική εποπτεία επί θεμάτων που αφορούν στα

έσοδα ή έξοδα του Κράτους. γ) Το ΝΣΚ, που εκπροσωπεί δικαστικώς το δημόσιο,

υπάγεται στον Υπουργό των Οικονομικών. δ) Οι διατάξεις των άρθρων 85 παρ. 1

του ΚΕΔΕ και 5 παρ. 1 – 2 του ΚΔ 26.06/10.07.44 αποβλέπουν στην πραγμάτωση

δημοσίου σκοπού που συνδέεται με την εύρυθμη απονομή της δικαιοσύνης. ε) Η

κοινοποίηση των δικογράφων, εκτός από τον διευθυντή της αρμοδίας δημόσιας

οικονομικής υπηρεσίας, και στον Υπουργό των Οικονομικών είναι μέτρο επαχθές.

στ) Τα διδάγματα της κοινής πείρας, όμως, συνηγορούν στο γεγονός ότι αυτή η

κοινοποίηση δεν είναι τόσον επαχθής, ώστε να θεωρηθεί ότι άγει σε κατάλυση,

άμεση ή έμμεση, του ατομικού δικαιώματος που προστατεύει η συνταγματική

διάταξη του άρθρου 20.-

5.- Η δε μειοψηφία, από την άλλη, υποστήριξε ότι : η κοινοποίηση, όχι μόνον

στον διευθυντή της αρμοδίας δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας, αλλά και στον

Υπουργό των Οικονομικών, συνιστά υπέρμετρη επιβάρυνση, δυσανάλογη προς τον

επιδιωκόμενο σκοπό της υπεράσπισης των συμφερόντων του Δημοσίου και

αντίκειται στο άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγματος.-


6.- Ο κοινός νομοθέτης δεν εξηγεί ποιο δημόσιο συμφέρον εξυπηρετεί η

διπλή κοινοποίηση. Δεν εξηγεί πως η απονομή της δικαιοσύνης γίνεται

ευρυθμότερη. Ούτε ασφάλεια παρέχεται στον διοικούμενο. Ούτε τα συμφέροντά του

4

εξυπηρετούνται. Ούτε η οικονομία της δίκης επιδιώκεται [ΣτΕ 1599/03 (πλειοψ.),

NOMOS].-

7.- Καμία ερμηνεία, μέχρι σήμερα, δεν έχει παραθέσει απτά και άμεσα

επιχειρήματα για τη λειτουργικότητα αυτής της υποχρέωσης. Το Δημόσιον, όμως,

είναι ενιαίος οργανισμός. Δεν χρειάζεται η διπλή κοινοποίηση στον Υπουργό ως

πρόσθετη και ολοκληρούσα προς το Δημόσιο επίδοση, διότι αυτή είναι άχρηστη,

τυπολατρική και δεν εξυπηρετεί κανέναν δημόσιο σκοπό. Τα στοιχεία βρίσκονται στο

Ταμείο, μόνον ο διευθυντής του είναι σε θέση να παράσχει αποτελεσματική βοήθεια και

η άσκηση εποπτείας επί των δικών είναι αδύνατος. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για

παγίδα. [Παπαχρήστος Β., «Παγίδες του Δημοσίου εις βάρος των αντιδίκων ως προς

την επίδοσιν δικογράφων», Δίκη 13/37, 40 - 41].-

8.- Επί δικών του Δημοσίου, δεν ανάγεται στη σφαίρα ευθύνης του πολίτη ή

του τρίτου, να κοινοποιήσει το δικόγραφο και στον Υπουργό των Οικονομικών. Αυτή

η υποχρέωση είναι απόρροια των αγκυλώσεων ενός γραφειοκρατικού και

ανασφαλούς Δημοσίου. Παράλληλα, ο αντίδικος του Δημοσίου επιβαρύνεται με μια

επιπλέον δικονομική μέριμνα και επιπλέον έξοδα - «δαπανήματα» [ΑΕΔ 33/95

NOMOS]. Δεν είναι ορθολογικό να αξιώνεται ο αντίδικος του Δημοσίου να

περιποιείται τόσο σχολαστικά τα συμφέροντα του αντιδίκου του. Είναι αξιολογική

αντινομία το Δημόσιο να αξιώνει υπερβολική πρόνοια στις δίκες που το αφορούν και

να αρνείται την ίδια ποιότητος πρόνοια στους ιδιώτες με την παρ. 2 του άρθρου 189

ΚΠολΔ, κατά την οποία δεν αποδίδονται τα έξοδα που έγιναν από υπερβολική

πρόνοια.-

9.- Η διπλή κοινοποίηση είναι μια δικονομική προϋπόθεση ανομιμοποίητη. Η

κοινοποίηση αυτή μπορεί (και πρέπει) να γίνεται ενδοϋπηρεσιακά. Αποφεύγονται,

έτσι, οι άκαμπτες δικονομικές προϋποθέσεις και περιορίζονται τα έξοδα. Οι δημόσιες

5

υπηρεσίες απευθύνονται και συνεννοούνται απευθείας με τον φυσικό τους

προϊστάμενο και από κοινού με την νομική υπηρεσία του Δημοσίου υπερασπίζονται

το Δημόσιο Συμφέρον.-


Παρουσίαση - Σχολιασμός της πολιτικής ΟλΑΠ 21/01 [ΤοΣ 2002/106]

Θέμα : «Αναγκαστική εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων κατά του Δημοσίου»


1.- Ενώπιον του Ειρηνοδικείου Πειραιώς είχε ασκηθεί ανακοπή από τον

αναιρεσίβλητο Δήμο Πειραιώς κατά διαταγής πληρωμής χρηματικού ποσού

εκδοθείσας κατά του εν λόγω Δήμου.-

2.- Το Ειρηνοδικείο έκαμε δεκτή την ανακοπή και ακύρωσε τη διαταγή

πληρωμής και την κάτω από αυτή επιταγή προς πληρωμή, με την αιτιολογία ότι κατά

το άρθρο 8 του α.ν. 2095/52, το οποίο εφαρμόζεται και επί των ΟΤΑ, δεν

συγχωρείται κατά του Δημοσίου, επομένως, ούτε και κατά των ΟΤΑ εκτέλεση

δικαστικών αποφάσεων, που επιδικάζουν χρηματικές οφειλές.-

3.- Κατά της απόφασης του Ειρηνοδικείου, που στο μεταξύ είχε καταστεί

τελεσίδικη, η καθ΄ ού η ανακοπή εταιρεία άσκησε αναίρεση ενώπιον του Τμήματος

του ΑΠ. Με την απόφασή του το Τμήμα του ΑΠ παρέπεμψε την υπόθεση στην

Ολομέλεια λόγω του ότι πρόκειται για ζήτημα εξαιρετικής σημασίας.-


4.- Προβάλλεται ότι οι διατάξεις, που εφήρμοσε το Ειρηνοδικείο Πειραιώς

κατά την εκδίκαση της ανακοπής, δεν ισχύουν, διότι έχουν καταργηθεί με το άρθρο 2

παρ. 3 του ν. 2462/97, με τον οποίο εκυρώθη το ΔΣΑΠΔ, το οποίο κατά το άρθρο 28

Σ1975 έχει υπερνομοθετική ισχύ.-

6


5.- Επεκαλέσθη τα άρθρα 2 παρ. 3 και 14 παρ. 1 του ΔΣΑΠΔ και το άρθρο 6

παρ. 1 της ΕΣΔΑ. Διατύπωσε την άποψη ότι οι διατάξεις αυτές δεν ιδρύουν μόνο

διεθνή ευθύνη των συμβαλλόμενων κρατών, αλλά έχουν και άμεση εφαρμογή και

υπερνομοθετική ισχύ, άρα θεμελιώνουν δικαιώματα υπέρ των προσώπων που

υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής τους. Οι διατάξεις αυτές εγγυώνται όχι μόνον την

ελεύθερη πρόσβαση σε Δικαστήριο, αλλά και την πραγματική ικανοποίηση του

δικαιώματος, που επεδικάσθη από το Δικαστήριο, δηλαδή το δικαίωμα αναγκαστικής

εκτέλεσης, χωρίς την οποία η προσφυγή στο Δικαστήριο θα απέβαλλε την

ουσιαστική αξία και χρησιμότητά της. Από τους ως άνω κανόνες δικαίου, που

καθιερώνουν την αποτελεσματική δικαστική προστασία, έπεται ότι δεν

εφαρμόζεται και θεωρείται ως καταργηθείσα η αναφερομένη στην πρώτη σκέψη του

άρθρου 8 του ν. 2095/52, το οποίο, επομένως, δεν ισχύει ούτε επί των ΟΤΑ.

Επομένως, δεν είναι πλέον ανεπίτρεπτη η αναγκαστική εκτέλεση δικαστικών

αποφάσεων, που επιδικάζουν χρηματικές απαιτήσεις κατά του Δημοσίου, ούτε η

επίδοση επιταγής προς πληρωμή τέτοιων απαιτήσεων. Η κατάργηση της ευεργετικής

για το Δημόσιο και τους ΟΤΑ διάταξης του άρθρου 8 του ν. 2095/52 επιβεβαιώθηκε

και με την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος, στο οποίο προσετέθη η διάταξη

του άρθρου 94 παρ. 4 εδ. γ!, που ορίζει ότι : «οι δικαστικές αποφάσεις εκτελούνται

αναγκαστικά και κατά του Δημοσίου, των ΟΤΑ και των νπδδ, όπως νόμος ορίζει».-

6.- Η απάντηση του Δικαστηρίου σε ειδικό επίπεδο (in concreto) έχει ως εξής

: Το Ειρηνοδικείο Πειραιώς με την κρίση ότι : α) δεν συγχωρείται αναγκαστική

εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων, που επιδικάζουν χρηματικές οφειλές ούτε β) η

επίδοση επιταγής προς πληρωμή των οφειλών αυτών και, συνακόλουθα, να κάνει

δεκτή την ανακοπή του αναιρεσίβλητου Δήμου Πειραιώς, παρεβίασε ευθέως την

7

διάταξη του άρθρου 2 παρ. 3 περ. γ! του ν. 2462/97 και τις συμπορευόμενες με αυτήν

διατάξεις. Αναίρεσε την απόφαση βάσει του άρθρου 559 παρ. 1 του ΚΠολΔ και

παρέπεμψε την υπόθεση να δικαστεί στο ίδιο Ειρηνοδικείο από άλλον Ειρηνοδίκη.-


7.- Τα δικαστήρια της ελληνικής επικράτειας έχουν αρχίσει να διωσμώνονται

όλο και περισσότερο στα υπερνομοθετικά θεμέλια της εννόμου τάξεως.

Αναγνωρίζουν, υπό την επήρεια των κειμένων αυτών, και στο ελληνικό σύνταγμα ότι

το δικαίωμα δικαστικής ακρόασης και προστασίας αφορά όχι μόνον την αναγνώριση

του δικαιώματος, αλλά και την ικανοποίηση αυτού μέσω της διαδικασίας εκτέλεσης.

Τα δικαστήρια αρχίζουν να ξεμπερδεύουν και να ξεχωρίζουν το συμφέρον του

δημοσίου, το οποίο είναι και πρέπει να είναι ίδιο και ίσο με το δικαίωμα κάθε ιδιώτη,

από το δημόσιο συμφέρον.-


Παρουσίαση - Σχολιασμός της ΟλΕΣ 1002/99 [ΤοΣ 2001/158]

Θέμα : «Φύση Ελεγκτικού Συνεδρίου»


1.- Ο πρύτανης του Παντείου πανεπιστημίου καταλόγισε σε πρώην μέλος του

εκπαιδευτικού προσωπικού το ποσό των 786.000 δρχ., το οποίο αντιστοιχούσε σε

αποδοχές, τις οποίες φέρεται το μέλος να έλαβε αχρεωστήτως. Κατά της πράξης

αυτής ασκήθηκε προσφυγή ενώπιον του ΔΠΑθ. Το δικαστήριο παρέπεμψε την

προσφυγή στο ΕΣ, λόγω δικαιοδοσίας, δυνάμει του άρθρου 34 παρ. 1 ν. 1968/91.-


2.- Ερωτάται αν είναι συνταγματικώς ανεκτή η με νομοθετική διάταξη απλής

τυπικής ισχύος (του άρθρου 34 παρ. 1 ν. 1968/91) καθιέρωση της υποχρεωτικής από

8

το ΕΣ εκδικάσεως υπόθεσης, που παρεπέμφθη σε αυτό από δικαστήριο υπαγόμενο σε

έτερο δικαιοδοτικό κλάδο.-


3.- Η δικαιοδοτική αρμοδιότητα του ΕΣ έχει αναχθεί σε αυτοτελή

δικαιοδοτικό κλάδο. Το δικαστήριο αποτελεί ισότιμο δικαιοδοτικό θεσμό σε

σχέση με το ΣτΕ και τον ΑΠ (98, 100Σ). Το ΕΣ είναι ανώτατο δημοσιονομικό

δικαστήριο, κυρίαρχο ως προς την κρίση της έννοιας της δημοσιονομικής διαφοράς.

Εντεύθεν, δεν είναι συνταγματικώς ανεκτή η με νομοθετική διάταξη απλής τυπικής

ισχύος καθιέρωση της υποχρεωτικής από το ΕΣ εκδικάσεως υπόθεσης που

παρεπέμφθη σε αυτό από δικαστήριο υπαγόμενο σε έτερο δικαιοδοτικό κλάδο.-

4.- Διαφορετικώς, θα παραβιαζόταν η συνταγματική αρχή της αυτοτέλειας του υπαγομένου στο ΕΣ δικαιοδοτικού κλάδου και η συναφής αρμοδιότητα του ΑΕΔ να επιλύει, μόνον αυτό, τις μεταξύ του ΕΣ και των λοιπών δικαστηρίων ανακύπτουσες συγκρούσεις αρμοδιότητας. Εντεύθεν, παραπομπή στο ΕΣ υποθέσεως από διοικητικό δικαστήριο ή το ΣτΕ ουδεμία νόμιμη συνέπεια παράγει και ως εκ τούτου το παραπεμπόμενο ένδικο μέσο ουδόλως θεωρείται ότι εκκρεμεί ενώπιον του ΕΣ.-

5.- Στην επίδικη υπόθεση κρίθηκε ότι το προαναφερόμενο ένδικο βοήθημα

πλασματικώς θεωρείται ότι ασκήθηκε ενώπιον του ΕΣ, διότι το ΔΠΑθ στο οποίο

αρχικώς κατετέθη λογαριάζεται ως δημόσια αρχή. Από το διοικητικό δικαστήριο

διαβιβάστηκε στο ΕΣ, κατετέθη στη γραμματεία, καταχωρήθηκε στο βιβλίο

δικογράφων και έτσι τηρήθηκαν όλοι οι νόμιμοι τύποι (α. 52 πδ 1225/81).-

6.- Η μειοψηφία επροτίμησε εννοιοκρατικές κατασκευές προφασιζόμενη

ότι : α) το ένδικο βοήθημα κατετέθη ως προσφυγή στο ΔΠΑθ και όχι ως έφεση

απευθυνόμενη στο ΕΣ και β) ότι η κατάθεση δικογράφου δεν φέρει την υπογραφή της

αιτούσας.-


7.- Οι καχεξίες και οι παρανοήσεις της ελληνικής εννόμου τάξεως κάποια

στιγμή ξεκαθαρίζουν. Βεβαίως, ακόμα το φάντασμα της εννοιοκρατίας ταλαιπωρεί

9

τους διαδίκους και στομώνει την καθαρή σκέψη των δικαστών. Ωστόσο, τα πράγματα

προχωρούν και μπαίνουν στη θέση τους. Είναι περίεργο να ερωτάται και να

προβληματίζεται η φερομένη elite των δικαστών, αν το ΕΣ είναι δικαστήριο και τι

είδους. Λυπηρότερη είναι η άρνηση να κατανοήσουν και να αποδεχτούν κάποιοι

δικαστές τα αγαθά της οικονομίας της δίκης και να εμμένουν στην αποθέωση της

τυπολατρείας. Πάντως, ελήφθη μια απόφαση με ορθολογικά και πειστικά

επιχειρήματα.-


Σχολιασμός ΟλΣτΕ 3216/03

[ΤοΣ 29(2003)/1172]

Θέμα : Χορήγηση αδείας ανατροφής τέκνου σε μητέρα δικαστική λειτουργό. Σύμφωνη με το Σύνταγμα (αρ. 21 παρ. 1) ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 44 παρ. 20 ΚΟΔΚΛ.-


1.- Μητέρα δικαστική λειτουργός υποβάλει αίτηση στον Υπουργό

Δικαιοσύνης και ζητά να της χορηγήσει την ειδική εννεάμηνη άδεια με αποδοχές για

ανατροφή τέκνου, που παρέχεται στις μητέρες δημοσίους υπαλλήλους σύμφωνα με το

άρθρο 53 παρ. 2 εδ. β! ΥΚ. Με την άπρακτη πάροδο του τριμήνου από την υποβολή

της σχετικής αίτησης, εκδηλώθηκε η άρνηση του Υπ Δικαιοσύνης για τη χορήγηση

της σχετικής άδειας. Κατατίθεται αίτηση ακύρωσης κατά της σιωπηρής άρνησης. Η

υπόθεση εισήχθη στην Ολομέλεια με την ΣτΕ 3697/02 παραπεμπτική απόφαση του Γ!

Τμήματος λόγω μείζονος σπουδαιότητος.-


2.- Η διάταξη του άρθρου 44 παρ. 20 ΚΟΔΚΛ, ρυθμίζοντας το δικαίωμα

αδείας πρίν και μετά τον τοκετό δικαστικής λειτουργού που κυοφορεί, παραπέμπει

μόνον στη διάταξη του άρθρου 52 παρ. 1 ΥΚ [: άδεια μητρότητος με πλήρεις

10

αποδοχές δύο (2) μήνες πρίν και τρείς (3) μήνες μετά τον τοκετό]. Ερωτάται αν η

παραπομπή καταλαμβάνει και το δικαίωμα εννεάμηνης αδείας μητρότητος που ο ΥΚ

[άρθρο 53 παρ. 2] αναγνωρίζει ρητώς στις γυναίκες δημοσίους υπαλλήλους.-


3.- Πλειοψηφούσα άποψη : Ερμηνευομένη η διάταξη του άρθρου 44 παρ. 20

ΚΟΔΚΛ, εν όψει του άρθρου 21 παρ. 1 Σ1975, το οποίο θέτει τη μητρότητα και την

παιδική ηλικία υπό την προστασία του κράτους και αποσκοπεί στην αντιμετώπιση

του οξυμένου δημογραφικού προβλήματος της χώρας, έχει την έννοια ότι παραπέμπει

στις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις για τους δημοσίους υπαλλήλους, οι οποίες

προβλέπουν όχι μόνον τις άδειες μητρότητος, αλλά και κάθε άλλη άδεια που

αποβλέπει στην προστασία της μητρότητος και της παιδικής ηλικίας. Αυτή η

ερμηνεία του άρθρου 44 παρ. 20 ΚΟΔΚΛ επιβάλλεται και από το γεγονός ότι ο

Έλλην νομοθέτης δεν είχε προβλέψει ρυθμίσεις ειδικώς για την ανατροφή των

τέκνων των δικαστικών λειτουργών που προσιδιάζουν στις συνθήκες άσκησης του

λειτουργήματός τους.-

4.1.- Μειοψηφούσα άποψη, πρώτη εκδοχή : Η ειδική εννεάμηνη άδεια με

αποδοχές προϋποθέτει θεσμοθετημένο ωράριο εργασίας, το οποίο δεν είναι

υποχρεωμένοι οι δικαστές να τηρούν. Γι΄ αυτό και δεν δικαιούται εννεάμηνη άδεια η

μητέρα – δικαστική λειτουργός.-

4.2.- Δεύτερη εκδοχή : Η παράλειψη του νομοθέτη σε βάρος της μητέρας –

δικαστικής λειτουργού ελέγχεται εν όψει του άρθρου 4 Σ1975 ως αθέμιτη. Η ανάλογη

εφαρμογή των διατάξεων που αφορούν τους δημοσίους υπαλλήλους δεν είναι δυνατή

επί δικαστικών λειτουργών, διότι δεν υπάρχει αναλογία συνθηκών εργασίας και

καθηκόντων. Έτσι, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι από τις συνταγματικές διατάξεις

[άρθρα 4, 21] απορρέει υποχρέωση χορήγησης άδειας ανατροφής τέκνου και στις

11

μητέρες δικαστικές λειτουργούς επί εύλογο χρονικό διάστημα, ανάλογο με τις

συνθήκες εργασίας και τα καθήκοντά τους.-

5.- Απάντηση του Δικαστηρίου in concreto : Η άρνηση της Διοίκησης να

χορηγήσει στην αιτούσα Δικαστική Λειτουργό την εννεάμηνη άδεια ανατροφής

τέκνου, την οποία δικαιούται, δεν είναι νόμιμη και άρα δέχεται την αίτηση ακύρωσης

και ακυρώνει την προσβαλλομένη άρνηση.-

Σχολιασμός

6.- Αναδεικνύεται εναργώς η σημασία και η πρακτική χρησιμότητα που

αποκτά για τα κοινωνικά δικαιώματα η σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία του

νόμου. Ο δικαστής άντλησε από την ισχύουσα νομοθεσία για την προστασία της

μητρότητος ένα δικαίωμα αδείας ειδικώς για μητέρες – δικαστικούς λειτουργούς

εναρμονίζοντας το κανονιστικό περιεχόμενο της ισχύουσας νομοθεσίας με τις

κοινωνικές επιταγές του Συντάγματος. Μέσω του άρθρου 21 Σ1975 κατέστη βεβαίαν

μια ελλειπής νομοθετική πρόβλεψη .-


Παρουσίαση - Σχολιασμός της ΠολΠρωτΑθ 4661/04 [ΝοΒ 2005/114]

Θέμα : «Προστασία εικόνας προσώπου»


1.- Το 1997 γυναίκα, για την προώθηση της επαγγελματικής σταδιοδρομίας

ως μοντέλο, ανάμεσα σε άλλες φωτογραφίες, ποζάρισε και γυμνόστηθη σε

επαγγελματία φωτογράφο. Ο φωτογράφος πώλησε άνευ εγκρίσεως της γυναίκας τις

γυμνές φωτογραφίες σε ανδρικό περιοδικό ποικίλης ύλης. Τον Ιανουάριο του 2003 το

περιοδικό επρότεινε στη γυναίκα ημίγυμνη φωτογράφιση έναντι αμοιβής. Εισέπραξε

12

αρνητική απάντηση. Στις 27.02.03 από διαφήμιση η γυναίκα πληροφορήθηκε ότι

ημίγυμνες φωτογραφίες της θα εδημοσιεύοντο στο περιοδικό. Παραχρήμα

τηλεφώνησε στη διεύθυνση και τους απαγόρευσε κάθε δημοσίευση. Την επομένη

τους απέστειλε και εξώδικο. Τον μήνα Μάρτιο εδημοσιεύθησαν οι φωτογραφίες.-


2.- Ερωτάται ποιος έχει την πνευματική ιδιοκτησία στη φωτογραφία και πως προστατεύεται το πρόσωπο που εικονίζεται σε αυτή.-


3.- Προσωπικότητα είναι το προστατευόμενο από το σύνταγμα σύνολο

αξιών, που απαρτίζουν την ουσία του ανθρώπου. Οι αξίες αυτές δεν αποτελούν

αυτοτελή δικαιώματα, αλλά εκφάνσεις του ενιαίου δικαιώματος επί της ιδίας

προσωπικότητος. Εκδήλωση της προσβολής της προσωπικότητος αποτελεί και η

εικόνα του ανθρώπου. Το παράνομο της προσβολής της προσωπικότητος κάποιου με

την αποτύπωση ή την έκθεση της εικόνας του αίρεται μόνον με τη ρητή ή σιωπηρή

συναίνεση ή έγκρισή του. Αν η συναίνεση που τυχόν εδόθη ανακληθεί η μνεία της

ανάκλησης της λήψης ή έκθεσης φωτογραφιών συνιστά προσβολή της

προσωπικότητος, έστω κι αν η ανάκληση αποτελεί αθέτηση ενοχικής σύμβασης. Για

την προστασία της εικόνας του προσώπου που παράνομα προσβάλλεται,παράλληλα

με τα δικαιώματα άρσης της προσβολής, παράλειψης στο μέλλον, αποζημίωσης και

χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης (59 και 932 ΑΚ), δεν αποκλείεται και

η εφαρμογή της διάταξης ΑΚ 739 περί μη γνήσιας διοίκησης αλλοτρίων, δυνάμει της

οποίας ο προσβαλλόμενος δικαιούται να απαιτήσει από αυτόν που έκαμε χρήση της

εικόνας του, την απόδοση του σχετικού κέρδους που τυχόν πέτυχε ο τελευταίος.-

4.- Πρωτότυπο έργο είναι εκείνο, που παρουσιάζει ατομική ιδιομορφία, που

κρίνεται με το μέτρο της στατιστικής μοναδικότητος ή άλλως παρουσιάζει κάποιο

ελάχιστο όριο δημιουργικού ύψους, κάποια απόσταση από τα, ήδη, γνωστά και

13

αυτονόητα. Στην προστασία του ν. 2121/93 υπάγονται και οι φωτογραφίες, εφόσον

έχουν πρωτότυπο χαρακτήρα. Πρωτότυπη είναι η φωτογραφία, εφόσον είναι

αποτέλεσμα της προσωπικής πνευματικής εργασίας του δημιουργού. Πνευματική

ιδιοκτησία στη φωτογραφία, εφόσον η τελευταία πληροί την προϋπόθεση της

πρωτοτυπίας, δεν έχει το εικονιζόμενο πρόσωπο, αλλά ο φωτογράφος δημιουργός

της. Το εικονιζόμενο πρόσωπο, μολονότι δεν έχει δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας

στη φωτογραφία, έχει το δικαίωμα, που απορρέει από την προσωπικότητά του. –

5.- Τα δύο δικαιώματα συγκρούονται. Η σύγκρουση λύνεται με στάθμιση

των εκατέρωθεν εννόμων αγαθών. Οι διατάξεις του ΑΚ που προστατεύουν την

προσωπικότητα αποτελούν εξειδίκευση της θεμελιώδους και μη δυνάμενης να

αναθεωρηθεί διάταξης του άρθρου 2 παρ. 1Σ. Η στάθμιση αποβαίνει υπέρ του

δικαιώματος του προσώπου στην εικόνα του και, συνεπώς, πρέπει να γίνει δεκτό ότι ο

μεν φωτογράφος έχει το δικαίωμα να διατηρεί το αρνητικό της φωτογραφίας και να

μεταβιβάζει το περιουσιακό του δικαίωμα επί της φωτογραφίας, το εικονιζόμενο,

όμως, πρόσωπο μπορεί να επιτρέπει ή να απαγορεύει κάθε χρήση της φωτογραφίας

του παρά τη θέλησή του από τον εκάστοτε δικαιούχο του περιουσιακού δικαιώματος

επί της φωτογραφίας.-

6.- Όλες οι φωτογραφίες, που εδημοσιεύθησαν στο περιοδικό, έχουν

πρωτότυπο χαρακτήρα, άρα αποτελούν έργα πνευματικής ιδιοκτησίας, αφού δεν

εξαντλούνται στην υλική αποτύπωση της ενάγουσας, αλλά υπάρχει σε αυτές η

δημιουργική επέμβαση του φωτογράφου όσον αφορά το φωτισμό, τις γωνίες λήψης,

τις στάσεις και εκφράσεις της ενάγουσας. Η ιδιοκτήτρια του περιοδικού έχει το

δικαίωμα εκμετάλευσής τους με τη δημοσίευση στο περιοδικό. Ωστόσο, για τη

δημοσίευσή τους απαιτείτο και η συναίνεση της ενάγουσας ως απεικονιζόμενο σε

αυτές πρόσωπο. Τέτοια συναίνεση δεν επικαλούνται οι εναγόμενοι. Άρα, η

14

δημοσίευση των παραπάνω φωτογραφιών της ενάγουσας, χωρίς τη συναίνεσή της,

συνιστά προσβολή στην προσωπικότητά της, από την οποία η ενάγουσα υπέστη

ηθική βλάβη.-


7.- Διυποκειμενικά πειστική απόφαση, που εξετάζει από κάθε πλευρά και

διεισδυτικά το ζήτημα και διεξάγει έντιμο και ειλικρινή διάλογο με όλα τα αντίθετα

επιχειρήματα. Είναι μια απόφαση από την οποία ο αναγνώστης μαθαίνει και

απολαμβάνει τόν διαλεκτικό χειρισμό όλων όσων θεμάτων τίθενται προς συζήτηση

κα επίλυση. Οι ενάγοντες αισθάνονται ότι το δικαστήριο δικαιοδότησε. Το

σημαντικώτερο οι εναγόμενοι καταλαβαίνουν πως η δίκη δεν διεξήχθη με ζαβολιές.

Οι δε δικαστές βίωσαν το λειτουργικό τους ρόλο και δεν σκιαμάχησαν.-


Παρουσίαση - Σχολιασμός ΣτΕ 152/04 [ΕΔΔΔ 48/561]

Θέμα : «Τεκμήριο αθωότητος vs ελευθεροτυπίας»


1.- Σε τοπικό τηλεοπτικό σταθμό ανακοινώθηκε επωνύμως ότι κάτοικος της

τοπικής κοινωνίας συνελήφθη για αποδοχή προϊόντων εγκλήματος, ότι έγινε κατ΄

οίκον έρευνα και ότι έγιναν κατασχέσεις των κλοπιμαίων. Μάλιστα, ο φερόμενος

εγκληματίας εκινηματογραφήθη να βαδίζει και έγινε πλήρως γνωστή η ταυτότητά του

και το πρόσωπό του.-


2.- Ερωτάται αν το τεκμήριο αθωότητος είναι υπέρτερο ή υποδεέστερο του

ατομικού δικαιώματος της ελευθεροτυπίας και της ενημέρωσης. Μπορεί να

15

αναπαράγονται τηλεοπτικώς η εικόνα του προσώπου κατηγορουμένου και των

πειστηρίων του εγκλήματος;


3.- Η ελευθερία του τύπου να μεταδίδει ειδήσεις τελέσεως αξιοποίνων

πράξεων και να πληροφορεί το κοινό σχετικώς με τον θεωρούμενο από τις αρχές ως

ένοχο ή ύποπτο τελέσεως των πράξεων αυτών πρόσωπο, καίτοι κατοχυρώνεται στο

άρθρο 10 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, δεν μπορεί να φθάσει μέχρι του σημείου να προσβάλλει

το ομοίως κατοχυρωθέν στην ΕΣΔΑ, άρθρο 6 παρ. 2, τεκμηρίου αθωότητος μέχρι το

αμετάκλητο της τυχόν καταδικαστικής απόφασης. Το άρθρο 10 υποχωρεί και

προσαρμόζεται στο μεγαλύτερης και καθολικότερης εμβέλειας δικαίωμα του

κατηγορουμένου.-

4.- Απορρίπτεται η αίτηση ακύρωσης εναντίον αποφάσεως του ΕΣΡ που

επέβαλε πρόστιμο για παράβαση των κανόνων δεοντολογίας και του νόμου.-


5.- Αudiatur et altera pars. Τα δικαιώματα συνταγματικής ή/και

υπερσυνταγματικής περιωπής δεν είναι νησίδες αυτόνομες και αμέριμνες. Τα

δικαιώματα συναντώνται και, τότε, για να μην απολέσουν την κανονιστική

πυκνότητά τους και καταντήσουν να χρησιμοποιούνται a la carte, πρέπει να

σταθμίζονται. Είναι γνωστή η μέθοδος και ο κανόνας της πρακτικής εναρμόνισης.-


Παρουσίαση - Σχολιασμός ΣτΕ 616/04 [ΕΔΔΔ 48/574 ]

Θέμα : «Φύση της πράξεως επιβολής του επιτιμίου της ακοινωνησίας – Δικαστική

προστασία»

16


1.- Η ΔΙΣ επέβαλε το επιτίμιο της ακοινωνησίας σε μητροπολίτη.

Απαραδέκτως η απόφαση δεν μνημονεύει τα πραγματικά περιστατικά της φερομένης

ως επιλήψιμης συμπεριφοράς.-


2.- Ερωτάται αν το εκκλησιαστικό επιτίμιο της ακοινωνησίας αποτελεί εκτελεστή διοικητική πράξη υποκείμενη σε αίτηση ακύρωσης.-


3.- Το επιτίμιο της ακοινωνησίας που επιβάλλεται από την εκκλησία στους λειτουργούς της δεν προβλέπεται από πολιτειακό νόμο. Ανάγεται στην εσωτερική μυστηριακή σχέση κοινωνίας της ορθόδοξης εκκλησίας με τους λειτουργούς της, στη σχέση δε αυτή οι τελευταίοι αυτοπροαιρέτως προσχωρούν δια της ιερωσύνης. Το επιτίμιο προβλέπεται από ιερούς κανόνες πνευματικής φύσης. Η επιβολή του επιτιμίου της ακοινωνησίας δεν είναι εκτελεστή διοικητική πράξη και δεν υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο.-


4.- Πόντιο Πιλάτο θυμίζουν τα δικαστήρια. Αρέσκονται να κρύβονται στα

καταλύματα της εννοιοκρατίας. Η εκκλησία της Ελλάδος δεν είναι νπιδ.

Χρηματοδοτείται από το σύνολο των φορολογούμενων κατοίκων (όχι μόνον πολιτών)

χωρίς να έχουν δώσει ποτέ τη συναίνεσή τους, χωρίς να μπορούν νομικώς να

αντιδράσουν. Η ίδια δε η εκκλησία όταν ζητά περισσότερα χρήματα ή/και λιγότερη

φορολόγηση, ιδίως δε όταν αρέσκεται να πολιτεύεται επικαλείται το κράτος, τους

ακατάλυτους δεσμούς της με αυτό, σχεδόν τη συμφυΐα τους. Ο εναγκαλισμός είναι

τέτοιος που μέχρι να πραγματοποιηθεί πλήρως ο διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας

δεν είναι καθόλου πειστική η κατασκευή της ala carte σχέσης. Όσο καιρό η

εκκλησία πορεύεται ως νπδδ κάθε πράξη πειθαρχικής εξουσίας της είναι εκτελεστή

και ελέγξιμη από τα δικαστήρια. Ειδεμή, το δικαίωμα ακρόασης και προστασίας είναι

ονομαστικό. Πως αλλιώς μπορεί ο θιγόμενος να αμυνθεί όταν κατήγορος και κριτής

του στη εσωτερική μυστηριακή σχέση κοινωνίας είναι το ίδιο και το αυτό πρόσωπο ή,

17

έστω, στην καλύτερη των περιπτώσεων, ο κριτής είναι εξαρτημένος από τον

κατήγορο.-


Παρουσίαση – σχολιασμός της ΟλΣτΕ 1250/03 [ΔιΔικ 16(2004)/103]

Θέμα : «Το παραδεκτό ή απαράδεκτο της προσβολής με αίτηση ακύρωσης των ΠΝΠ

[άρθρο 44. παρ. 1 Σ1975]»


1.- Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της χώρας εκλήθη να κρίνει τη

συνταγματικότητα της από 14.06.02 ΠΝΠ με τίτλο «Έγκριση περιβαλλοντικών όρων,

κήρυξη απαλλοτριώσεων και ρύθμιση λοιπών θεμάτων για την εκτέλεση του

Ολυμπιακού έργου της Μαραθώνιας Διαδρομής».-


2.- Ετέθησαν τα ερωτήματα : α) Αν προσβάλλεται παραδεκτώς με αίτηση

ακυρώσεως ΠΝΠ [άρθρο 44 παρ. 1Σ1975] και β) Αν η συνδρομή ή μη των εκτάκτων

περιστάσεων εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης υπόκειται ή όχι σε

δικαστικό έλεγχο.-

Γ. Απάντηση του Δικαστηρίου

3.- Η άποψη της πλειοψηφίας.-

3.1.- Πρώτο ερώτημα : Η εντός των προβλεπομένων προθεσμιών κύρωση της

ΠΝΠ από τη Βουλή, καθιστά τις ρυθμίσεις της ρυθμίσεις του κυρωτικού νόμου και,

μάλιστα, αναδρομικώς [δηλαδή από τότε που η ΠΝΠ εξεδόθη και δημοσιεύθηκε στο

ΦΕΚ]. Άρα αίτηση ακύρωσης δεν χωράει. Η, δε, προβλεπομένη από το άρθρο 44

παρ. 1 Σ1975 τρίμηνη προθεσμία δεν άρχεται από την υποβολή των ΠΝΠ προς

18

κύρωση κατά τη διάρκεια λειτουργίας του Τμήματος διακοπής των εργασιών της

Βουλής, αλλά από τη σύγκληση της Βουλής σε τακτική σύνοδο.-

3.2.- Δεύτερο ερώτημα : Η συνδρομή ή μη των εκτάκτων περιπτώσεων

εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης δεν υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο

«ως αναγομένη στη σφαίρα της πολιτικής ευθύνης των ασκούντων στην περίπτωση

αυτή νομοθετική εξουσία πολιτειακών οργάνων». Η προσβαλλομένη ΠΝΠ στο

προοίμιό της επικαλείται «την ανάγκη να επισπευθεί η εκτέλεση του Ολυμπιακού

Έργου «Μαραθώνιος Διαδρομή», ώστε να αναδειχθεί το κορυφαίο Ολυμπιακό

Αγώνισμα του Μαραθωνίου Δρόμου».-

4.- Η άποψη της μειοψηφίας : Η συνδρομή των προϋποθέσεων έκδοσης ΠΝΠ

ελέγχεται δικαστικώς. Ειδικότερα, υπεστήριξε ότι η διάταξη του άρθρου 44 παρ. 1

Σ1975, εισάγουσα απόκλιση από την αρχή της διάκρισης των εξουσιών και

ερμηνευομένη υπό το φώς του άρθρου 26 παρ. 1 Σ1975, έχει την έννοια ότι

εκχωρείται μεν προσωρινή αρμοδιότητα στον ΠτΔ να ασκεί κανονιστική

αρμοδιότητα χωρίς νομοθετική εξουσιοδότηση, τούτο, όμως, επιτρέπεται υπό τον όρο

ότι πράγματι συντρέχουν «έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και

απρόβλεπτης ανάγκης», δηλαδή περιπτώσεις που συνιστούν αντικειμενική αδυναμία

της Βουλής, χρονικών πιέσεων ένεκα, να ασκήσει τη λειτουργία της. Με άλλα λόγια,

παρέχεται στον ΠτΔ συνταγματική εξουσιοδότηση να ασκεί κανονιστική εξουσία υπό

αυστηρές προϋποθέσεις, η συνδρομή των οποίων ελέγχεται από τον ακυρωτικό

Δικαστή. Ο έλεγχος αυτός είναι αυτονόητος και αναγκαίος προς διασφάλιση των

αρχών του κράτους δικαίου και προς αποφυγήν αλλοιώσεως του πολιτεύματος

από τον κίνδυνο καταχρηστικής προσφυγής στην εξαιρετική διαδικασία του άρθρου

44 παρ. 1 Σ1975.-

5.- Η μειοψηφία διακρίνει τρείς (3) περιπτώσεις :

19

α) Αν συντρέχουν οι έκτακτες περιπτώσεις και η ΠΝΠ κυρωθεί εμπροθέσμως

από τη Βουλή, τότε αποκτά εξ΄ αρχής πλήρη νομοθετική ισχύ και, άρα, απαραδέκτως

ασκείται αίτηση ακυρώσεως κατά αυτής.-

β) Αν συντρέχουν οι έκτακτες περιπτώσεις και η ΠΝΠ δεν κυρωθεί

εμπροθέσμως από τη Βουλή, τότε ισχύει για το χρονικό διάστημα από της εκδόσεώς

της μέχρι της εκπνοής των προθεσμιών του άρθρου 44 παρ. 1 Σ1975. Υπόκειται,

όμως, σε ακυρωτικό έλεγχο, όπως κάθε κανονιστική διοικητική πράξη.-

γ) Αν δεν συντρέχουν οι έκτακτες περιπτώσεις αλλά η ΠΝΠ κυρωθεί

εμπροθέσμως από τη Βουλή, τότε αυτή ισχύει από της κυρώσεώς της ως νόμος για το

μέλλον και μόνο, ενώ για το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα [δηλαδή από την έκδοσή

της ως την κύρωσή της] παραμένει κανονιστική διοικητική πράξη, η οποία όχι μόνον

υπόκειται σε ακύρωση ως εκδοθείσα άνευ νομίμου ερείσματος, αλλά και η

πλημμέλεια της είναι ελεγκτή παρεμπιπτόντως και επ΄ ευκαιρίας προσβολής ατομικής

διοικητικής πράξης που εξεδόθη βάσει αυτής.-

6.- Η μειοψηφία δέχεται ότι ο Δικαστής οφείλει να ελέγχει πέρα από το

εμπρόθεσμο της κύρωσης της ΠΝΠ από τη Βουλή και τη συνδρομή των έκτακτων

περιπτώσεων. Αν κρίνει ότι δεν συντρέχουν, τότε πρέπει να ακυρώνει την πράξη

αυτή για το χρονικό διάστημα από την έκδοσή της ως την κύρωσή της με νόμο ως

εκδοθείσα κατά παράβαση του άρθρου 44 παρ. 1 Σ1975. Δεν διευκρινίζει, όμως, αν

για να ξεκινήσει η τρίμηνη προθεσμία πρέπει η Βουλή να βρίσκεται σε τακτική

σύνοδο.-


7.- Η πλειοψηφούσα άποψη ακολούθησε την πάγια νομολογία των

Δικαστηρίων, που έχει διαμορφωθεί για το ζήτημα αυτό. Η μειοψηφία, όμως,

εντόπισε ότι τίθεται ζήτημα ελέγχου και ισορροπίας των εξουσιών και απρόσκοπτης

20

λειτουργίας του πολιτεύματος. Παρέθεσε, δε, και σημαντικά επιχειρήματα υπέρ του

δικαστικού ελέγχου για τη συνδρομή των προϋποθέσεων εκτάκτων περιπτώσεων για

την έκδοση ΠΝΠ .-


Παρουσίαση – σχολιασμός της ΣτΕ 1623/02 [ΤοΣ 28(2002)/271]

Θέμα : «Προσωπική κράτηση οφειλετών του Δημοσίου»


1.- α) Απόφαση του Προέδρου Διοικητικού Πρωτοδικείου Ρόδου 91/99, με

την οποία επεβλήθη προσωποκράτηση στον πρόεδρο του ΔΣ μιας ΑΕ για χρονικό

διάστημα δύο (2) μηνών. β) Ασκήθηκε έφεση ενώπιον του Προέδρου του

Διοικητικού Εφετείου Πειραιά κατά της υπ΄ αρίθμ. 91/99, η οποία (έφεση) έγινε εν

μέρει δεκτή και μείωσε το χρόνο προσωποκράτησης σε σαράντα (40) ημέρες. γ)

Ασκήθηκε αναίρεση ενώπιον του ΣτΕ κατά της υπ΄ αρίθμ. 76/00 αποφάσεως του

Προέδρου του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά.-


2.- Συνταγματικότητα των ρυθμίσεων για την προσωπική κράτηση των

οφειλετών του Δημοσίου, όπως αυτές περιλαμβάνονται στα άρθρα 231 επ. του

ΚΔΔ/μίας [ν. 2717/99]. Ειδικότερα : α) Ποιος νομιμοποιείται ενεργητικά στην

υποβολή αίτησης για προσωπική κράτηση οφειλετών του Δημοσίου; β) Η νεώτερη

ρύθμιση του άρθρου 233 παρ. 1 ΚΔΔ/μίας εφαρμόζεται και επί των εκκρεμών δικών

ενώπιον πρωτοβάθμιων ή δευτεροβάθμιων Δικαστηρίων; γ) Που θεμελιώνεται η

αντισυνταγματικότητα των διατάξεων των άρθρων 231 επ. ΚΔΔ/μίας για την επιβολή

της προσωπικής κράτησης των οφειλετών του Δημοσίου;


3.- Επί του πρώτου ερωτήματος : Στις διατάξεις του άρθρου 233 παρ. 1

ορίζεται ρητώς ποιοι νομιμοποιούνται ενεργητικώς στην υποβολή της σχετικής

αίτησης και αναφέρονται μόνον όργανα του Δημοσίου [προϊστάμενος ΔΟΥ ή

τελωνείου] και όχι άλλων ΝΠΔΔ. Άρα., με τον ΚΔΔ/μίας ρυθμίζονται κατά τρόπο

αποκλειστικό και εξαντλητικό τα δικονομικά θέματα της διαδικασίας της

προσωποκράτησης ως μέσου είσπραξης των δημοσίων εσόδων κατά ΚΕΔΕ.-

21

4.- Επί του δευτέρου ερωτήματος : Εφόσον ενεργητικά νομιμοποιείται να

ζητήσει την προσωπική κράτηση του οφειλέτη μόνον το Δημόσιο και όχι άλλο

ΝΠΔΔ, όπως π.χ. το ΙΚΑ, η νεώτερη ρύθμιση του ΚΔΔ/μίας στο άρθρο 233 παρ. 1

είναι ευνοϊκώτερη για τους οφειλέτες του ΙΚΑ και, άρα, εφαρμόζεται και επί

εκκρεμών δικών ενώπιον πρωτοβαθμίων και δευτεροβαθμίων Δικαστηρίων.-

5.- Επί του τρίτου ερωτήματος : Το ΣΤ! Τμήμα του ΣτΕ έκρινε ότι οι

διατάξεις του ΚΔΔ/μίας περί προσωπικής κράτησης αντίκειται στις διατάξεις των

άρθρων 2 παρ. 1, 5 παρ. 1, 20 παρ. 1, 21 παρ. 3 και 25 παρ. 3 Σ1975.-


6.- Γίνεται δεκτό στα πολιτικά δικαστήρια και στο σύνολο της οικείας

θεωρίας ότι η προσωποκράτηση κατ΄ αρχήν επιτρέπεται. Απαγορεύεται, υπό το φως

του ΔΣΑΠΔ, μόνον στις περιπτώσεις εκείνες που το χρέος είναι συμβατικό και ο

υποψήφιος για προσωποκράτηση κατ΄ ένσταση προτείνει και αποδείξει ότι δεν

καταβάλει το χρέος του, διότι δεν έχει τα απαραίτητα χρήματα.-

7.- Το ΣτΕ επιχειρηματολογεί πειστικότερα ότι δεν τίθεται καν το ερώτημα αν

το μέσο της προσωποκράτησης συνάδει με την αρχή και τα κριτήρια της

αναλογικότητας. Η προσωποκράτηση, κατά τη θαρραλέα και πειστική αυτή άποψη,

δεν είναι καν θεμιτή. Είναι αθέμιτη, ab ovo, η προσωποκράτηση. Και αλήθεια είναι

ότι, όταν επί χούντας ετέθη για πρώτη φορά ο ΚΠολΔ η προσωποκράτηση δεν

επροβλέπετο. Μόνον μετά από λυσσαλέα επιμονή των τραπεζών και των δανειστών –

τοκογλύφων μπήκε η απάνθρωπος τροποποίηση. Όσον, δε, αφορά τις σχέσεις

δημοσίου δικαίου, εκεί ο σκοπός αγιάζει τα μέσα χωρίς δεύτερη σκέψη. Τα

δικαστήρια όμως, πιά, δηλαδή οι δικαστές, αρνούνται να ερμηνεύουν τον ρόλο του

κρατικού υποβολέα. Ξέρουν, γάρ, να ξεχωρίζουν το συμφέρον του δημοσίου από το

δημόσιο συμφέρον.-



Θέμα : «Συνδικαλιστική ελευθερία πυροσβεστών»


1.- Η δευτεροβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση των υπαλλήλων του

πυροσβεστικού σώματος επιδίωκε την αναγνώριση της εργασίας των μελών της ως

22

επικίνδυνης και ανθυγιεινής και την καταβολή προσαυξήσεων υπερωριακής εργασίας

κατά τις Κυριακές. Ζητήθηκε από τις πρωτοβάθμιες οργανώσεις στα πλαίσια αυτής

της διεκδίκησης να αναρτηθούν ευμεγέθεις σε ύφασμα επιγραφές στις εξωτερικές των

κτιρίων πλευρών που στεγάζονταν τα κατά τόπους σώματα. Ο αρχηγός του σώματος

με προφορική του εντολή απηγόρευσε πάσα ανάρτηση. Οι συνδικαλιστές

διαμαρτυρήθηκαν και η απαγόρευση μετεξελίχθηκε σε γραπτή. Αυτή η τελευταία

προσεβλήθη με αίτηση ακύρωσης.-


2.- Ερωτάται αν τα μέλη του πυροσβεστικού σώματος μπορούν και με ποιο

τρόπο να γνωστοποιούν στο ευρύτερο κοινό τις συνδικαλιστικές τους διεκδικήσεις.


3.- Το σύνταγμα προβλέπει, αποδέχεται και επικροτεί τη συνδικαλιστική

δράση και ελευθερία (23 παρ. 1 Σ). Ο κοινός νόμος (ά. 3 παρ. 5 ν. 1491/84)

προβλέπει τη διαμόρφωση στο εξωτερικό μέρος των κτιρίων στα οποία στεγάζονται

οι υπηρεσίες όλων των φορέων του δημοσίου τομέα, συμπεριλαμβανομένου σε αυτόν

και του πυροσβεστικού σώματος ειδικών χώρων, χάριν της αποδοτικής προβολής

ιδεών, αιτημάτων, συνθημάτων, προσκλήσεων, κλπ. Αυτοί οι χώροι

διαφοροποιούνται από τους πίνακες για εσωτερική εργαζομένων ενημέρωση,

συνδικαλιστικού περιεχομένου, ανακοινώσεων (α. 16 παρ. 2 ν. 1264/82).-

4.- Εφόσον, λοιπόν, ακόμα δεν έχουν δημιουργηθεί και λειτουργήσει οι

εξωτερικοί πίνακες ανακοινώσεων χάριν της προβολής και επικοινωνίας με το ευρύ

κοινό, τον ελληνικό λαό, η ανακοίνωση σε ευμεγέθεις στις προσόψεις των κτιρίων

ανακοινώσεις είναι θεμιτές, νόμιμες και γι΄ αυτό πρέπει να ακυρωθεί η απαγόρευση

του αρχηγού του πυροσβεστικού σώματος.-


5.- Τα δικαστήρια αργοπορημένα αλλά με σιγουριά απογαλακτίζονται από την

εννοιοκρατία. Το πυροσβεστικό σώμα παλαιότερα αντιμετωπιζόταν, ασυζητητί, ως

ένας οιονεί στρατοκρατούμενος χώρος. Φέρεται να ήταν, μια υπηρεσία του αυστηρού

κράτους, όπου επικρατούσε μια ειδική κυριαρχική σχέση και τα ατομικά και

κοινωνικά δικαιώματα, στην καλύτερη των περιπτώσεων, προσδιορίζονταν από το

σκοπό, στον οποίο είχε ταχθεί το οιονεί στρατογενές σώμα. Πλέον, όμως,

απομακρυνόμενοι από τις φοβίες του ψυχρού πολέμου και καταπλέοντες σε πιο

23

φιλελεύθερες αντιλήψεις προσεγγίζονται τα ζητήματα στη ορθή τους βάση,

αποδραματοποιημένα. Συνδικαλιστικό δικαίωμα αποψιλωμένο, χωρίς προβολή και

διεκδίκηση, μόνον ονομαστικό και ψευδεπίγραφο θα ήταν.-



Θέμα : «Επαγγελματική ελευθερία φαρμακοποιών»


1.- Η διοίκηση, διεύθυνση υγείας της νομαρχίας Αθηνών, αρνήθηκε την

έκδοση αδείας ιδρύσεως φαρμακείου στην πρωτεύουσα, διότι ο δήμος Αθηναίων έχει

πληθυσμό 772.072 και πάνω από 700 καταστήματα φαρμακείων.-


2.- Ερωτάται αν οι περιορισμοί για την επαγγελματική εγκατάσταση ενός φαρμακοποιού, οι οποίες εξαρτώνται από τον αριθμό των κατοίκων και της χωρικής απόστασης από κατάστημα σε κατάστημα, είναι περιορισμοί θεμιτοί, κατάλληλοι και αναγκαίοι.-


3.- Η προσωπική και οικονομική ελευθερία είναι ατομικά δικαιώματα (5 παρ. 1Σ). Ειδικώτερη εκδήλωση αποτελεί η επαγγελματική ελευθερία. Σε αυτή την ελευθερία ο νόμος μπορεί να επιβάλλει περιορισμούς, αναφερόμενους στην άσκηση ή και την επιλογή ορισμένου επαγγέλματος. Οι όροι και οι προϋποθέσεις πρέπει να ορίζονται γενικώς, κατά τρόπο αντικειμενικό και να δικαιολογούνται από αποχρώντες λόγους δημοσίου ή κοινωνικού συμφέροντος, οι οποίοι πρέπει να είναι συναφείς με το αντικείμενο και τον χαρακτήρα της ρυθμιζόμενης επαγγελματικής δραστηριότητος, αρχή της αναλογικότητος γαρ.-

4.- Η πλειοψηφία απεφάνθη ότι οι περιορισμοί είναι ασύμβατοι με τη εξαγγελλόμενη προστασία και βιωσιμότητα ενός χρησίμου για το κοινωνικό σύνολο επαγγέλματος.-

5.- Η μειοψηφία απεφάνθη ότι οι περιορισμοί είναι συμβατοί με τη εξαγγελλόμενη προστασία και βιωσιμότητα ενός χρησίμου για το κοινωνικό σύνολο επαγγέλματος.-

6.- Το ζήτημα λόγω σπουδαιότητος παρεπέμφθη στην ολομέλεια.-


24

7.- Πάγιο ελάττωμα και μειονέκτημα των ελληνικών δικαστικών αποφάσεων είναι η εμμονή στη δοκησισοφία. Πλειοψηφία και μειοψηφία διατείνονται ότι γνωρίζουν και έχουν αποφασίσει το ορθόν. Γιατί όμως να είναι σωστή ή μία ή άλλη άποψη, αφού καμμία δεν ευδόκησε να επιχειρηματολογήσει και να διαλεχθεί με την αντίθετη άποψη. Το πρόβλημα δεν λύνεται με την παραπομπή στην ολομέλεια και τη βάπτιση του ζητήματος διαφωνίας σε μείζονος σημασίας. Το πρόβλημα είναι νοοτροπίας. Νομίζουν ότι δεν υπάρχει ανώτερο από το ΣτΕ δικαστήριο να τους κρίνει. Νομίζουν ότι θα μετρήσουν τις ψήφους στην ολομέλεια και κάποιος από τους δύο θα διαθέτει απλώς περισσότερες. Αν κατώτερα του ΣτΕ δικαστήρια εξέδιδαν τέτοια αναιτιολόγητη και αυτάρεσκη απόφαση δεν θα την εξαφάνιζαν οι δικαστές της πλειοψηφίας και της μειοψηφίας ενωμένοι; Κι όμως, τα δικαστήρια στο όνομα του ελληνικού λαού πρέπει να δικαιοδοτούν, δεν μπορούν να ιδιωτεύουν.-


Παρουσίαση - Σχολιασμός της ΣτΕ 2461/02 [ΤοΣ 2002/929]

Θέμα : «Ακαδημαϊκή ελευθερία»


1.- Καθηγητής υπέβαλε αίτηση ακύρωσης σε βάρος της αποφάσεως : α) της

ΓΣ του τμήματος, με την οποία καταρτίστηκε το πρόγραμμα σπουδών του

ακαδημαϊκού έτους 2001 – 2002 και β) της αποφάσεως του προέδρου του τμήματος

που διέλαβε το αυτό πρόγραμμα σπουδών, καθ΄ όν μέρος δεν περιελήφθησαν στο

πρόγραμμα μαθήματα διδακτέα από τον αιτούντα καθηγητή.-

1.1.- Σημειώνεται ότι παραδεκτώς προσβάλλονται μόνον οι αποφάσεις της

ΓΣ, η οποία είναι η αρμοδία για την κατάρτιση του προγράμματος σπουδών, αφού η

κατοπινή απόφαση του προέδρου αποτελεί πράξη εκτελέσεως της πρώτης.-


2.- Ερωτάται αν η ΓΣ του τμήματος μπορεί να μην συμπεριλάβει στο πρόγραμμα σπουδών κανένα μάθημα από εκείνα που εμπίπτουν στο γνωστικό αντικείμενο δικού της μέλους ΔΕΠ πλήττοντας το ατομικό δικαίωμα προς διδασκαλία.-


3.- Η αρχή της ακαδημαϊκής ελευθερίας κατοχυρώνεται στο σύνταγμα (16

παρ. 1) και εγγυάται την αδέσμευτη επιστημονική σκέψη, έρευνα και διδασκαλία,

25

αποτελεί δε ατομικό δικαίωμα του πανεπιστημιακού ερευνητή ή διδασκάλου,

αναπτυσσόμενο ως οργανωμένη δραστηριότητα στα πλαίσια λειτουργίας του

ανωτάτου εκπαιδευτικού ιδρύματος.-

3.- Για την πραγματοποίηση της επιστημονικής έρευνας και διδασκαλίας,

μέσα στα πλαίσια των αρχών της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της αυτοδιοίκησης των

ΑΕΙ, ο συνταγματικός νομοθέτης προέβλεψε την ύπαρξη διδακτικού και ερευνητικού

προσωπικού, τα μέλη του οποίου αναγνωρίζονται ως δημόσιοι λειτουργοί, τελούντες

κάτω από ένα ιδιαίτερο προστατευτικό καθεστώς, που εγγυάται την προσωπική και

λειτουργική τους ανεξαρτησία.-

4.- Εκ τούτου, έπεται ότι κατά την οργάνωση των καθηκόντων των ανωτάτων

εκπαιδευτικών λειτουργών πρέπει να εξασφαλίζεται η άσκηση του ερευνητικού και

διδακτικού τους έργου. Συνεπώς, η κατάρτιση των προγραμμάτων της

πανεπιστημιακής διδασκαλίας πρέπει να παρέχει συγκεκριμένες δυνατότητες

άσκησης του ατομικού αυτού δικαιώματος προς έρευνα και διδασκαλία.-

5.- Επλήγη ο πυρήνας της ακαδημαϊκής ελευθερίας του αιτούντος καθηγητή

και ειδικότερα το ατομικό δικαίωμα προς διδασκαλία.-


6.- Ακόμη και η δύναμη της πλειοψηφίας δεν είναι ικανή να αδρανοποιήσει

την άμεση και κανονιστική εφαρμογή των ατομικών δικαιωμάτων. Τί κι αν το τμήμα

ενός αυτοδιοίκητου ΑΕΙ έδοξε έτσι ή αλλιώς. Αυτοδιοίκηση σημαίνει υπευθυνότητα

και παραγωγή έργου. Δεν σημαίνει αυθαιρεσία.-



Θέμα : «Εκλογή αρχιεπισκόπου. Πεδίο εφαρμογής άρθρου 3Σ»

26


1.- Ζητήθηκε η ακύρωση της απόφασης της ΙΣ που εξέλεξε τον τελευταίο

αρχιεπίσκοπο Αθηνών, διότι κατά τον χρόνο της επίδικης εκλογής ένας από τους

εκλέκτορες επισκόπους ετύγχανε υπόδικος ενώπιον εκκλησιαστικής δικαστηριακής

επιτροπής.-


2.- Ερωτάται αν το άρθρο 3Σ κατοχυρώνει συνταγματικώς όλες τις διατάξεις

που περιέχονται στον πατριαρχικό τόμο της 29ης Ιουνίου 1850 και στη συνοδική

πράξη της 4ης Σεπτεμβρίου 1928 ή μόνον τις διατάξεις εκείνες, οι οποίες αναφέρονται

στον τρόπο συγκροτήσεως της ΔΙΣ κατά τα πρεσβεία της αρχιερωσύνης και κατ΄ ίσο

αριθμό από τις επαρχίες της Παλαιάς Ελλάδος και των Νέων Χωρών.-


3.- Το άρθρο 3Σ κατοχυρώνει συνταγματικώς όχι όλες τις διατάξεις που

περιέχονται στον πατριαρχικό τόμο της 29ης Ιουνίου 1850 και στη συνοδική πράξη

της 4ης Σεπτεμβρίου 1928, αλλά μόνον τις διατάξεις εκείνες, οι οποίες αναφέρονται

στον τρόπο συγκροτήσεως της ΔΙΣ κατά τα πρεσβεία της αρχιερωσύνης και κατ΄

ίσο αριθμό από τις επαρχίες της Παλαιάς Ελλάδος και των Νέων Χωρών, ώστε να

καταστεί αδύνατη στο μέλλον η δημιουργία αριστίνδην συνόδων.-


4.- Ευδοκίμως η απόφαση ανατρέχει και αξιολογεί προσηκόντως την ιστορική

και τελολογική ερμηνεία μιας διατάξεως του συντάγματος. Έρχεται σε διάλογο με

την ταραχώδη πολιτική ιστορία του τόπου και δεν διστάζει να αναγνωρίσει και να

αποδεχτεί την ορθότητα μιας πολιτικής κρίσης, μιάς απόφασης και μιάς επιλογής, η

οποία από τα πράγματα επιδίωξε και κατάφερε να είναι λειτουργική και ορθολογική.-


27

Παρουσίαση - Σχολιασμός της ΑΕΔ 3/01 [ΤοΣ 2001/1352] ·...

Documents

Transcript of Παρουσίαση - Σχολιασμός της ΑΕΔ 3/01 [ΤοΣ 2001/1352] ·...